लैङ्गिक विभेदमा आधारित हिंसा | Gender-based violence

कुनै पनि व्यक्तिलाई उ महिला पुरुष वा लैङ्गिक तथा यौनिक अल्पसंख्यक भएकै कारणले गरिने शारीरिक मानसिक र यौनिक रुपले पीडा दिने वा पुर्‌याउने खालका काम तथा सम्पूर्ण विभेदपूर्ण हिंसात्मक व्यवहारहरु नै लैगिंक विभेदमा आधारित हिंसा हो । लिङ्गको आधारमा गरिने भेदभाव, असमान व्यवहार एवं कसुरजन्य क्रियाकलापहरु लैङ्गिक हिंसा भित्र पर्दछन् । जुन सामाजिक लैङ्गिक विभेदबाट निर्देशित भइ गरिएको हुन्छ र यसलाई परिवर्तन गर्न सकिन्छ ।
लैङ्गिक हिंसाका स्वरुपहरुः
घरेलु हिंसा, (कुटपिट, घर निकाला, स्रोत साधनबाट वञ्चितिकरण लगायतका हिंसाहरु) वैवाहिक बलात्कार, दाईजो सम्बन्धी हिंसा, बालविवाह, बहुविवाह, बालिका भु्रण पहिचान गरी गरिने गर्भपतन, बोक्सीको आरोप लगाई गरिने हिंसाहरु, छाउपडी र त्यस्तै प्रकारका महिनावारीका समयमा गरिने विभेदपूर्ण व्यवहारहरु, र यौन शोषणका लागि हुने बालिका र महिलाको बेचबिखन आदि नेपालमा लैगिंक विभेदमा आधारित हिंसाका स्वरुपहरु हुन् । यस्ता प्रकारका हिंसाबाट प्रभावित व्यक्तिहरु विशेषगरी महिला तथा किशोरीहरुमा शारीरिक तथा मानसिक दुवै प्रकारका प्रभावहरु पर्ने गरेको छ । तर यसको प्रभाव परिवार व्यक्तिमा मात्र सिमित छैन । यस्ता हिंसाहरुले परिवार, समाज र राष्ट्र सबैस्तरमा प्रभाव पारेका छन् ।

1. n}l·s lje]bdf cfwfl/t lx+;f
s'g} klg JolQmnfO{ p dlxnf k'?if jf n}l∙s tyf
of}lgs cNk;+Vos ePs} sf/0fn] ul/g] zf/Ll/s
dfgl;s / of}lgs ?kn] kL8f lbg] jf k'¥ofpg]
vfnsf sfd tyf ;Dk"0f{ lje]bk"0f{ lx+;fTds
Jojxf/x? g} n}lu+s lje]bdf cfwfl/t lx+;f xf]  .
lnËsf] cfwf/df ul/g] e]befj, c;dfg Jojxf/ Pj+
s;'/hGo lqmofsnfkx? n}lËs lx+;f leq kb{5g\  .
h'g ;fdflhs n}lËs lje]baf6 lgb{]lzt eO ul/Psf]
x'G5 / o;nfO{ kl/jt{g ug{ ;lsG5 .
n}l·s lje]bdf cfwfl/t
lx+;f ;DaGwL ;'rgf ;fdfu|L
n}l·s lje]bdf cfwfl/t
lx+;f ;DaGwL ;'rgf ;fdfu|L

2. n}l·s lx+;fsf :j?kx?M
3/]n' lx+;f, -s'6lk6, 3/ lgsfnf,
;|f]t ;fwgaf6 jl~rlts/0f
nufotsf lx+;fx?_ j}jflxs
anfTsf/, bfO{hf] ;DaGwL lx+;f,
afnljjfx, ax'ljjfx, aflnsf
e'|0f klxrfg u/L ul/g] ue{ktg,
af]S;Lsf] cf/f]k nufO{ ul/g]
lx+;fx?, 5fpk8L / To:t} k|sf/sf
dlxgfjf/Lsf ;dodf ul/g] lje]bk"0f{
Jojxf/x?, / of}g zf]if0fsf nflu
x'g] aflnsf / dlxnfsf] a]rlavg
cflb g]kfndf n}lu+s lje]bdf
cfwfl/t lx+;fsf :j?kx? x'g\ .
o:tf k|sf/sf lx+;faf6 k|efljt
JolQmx? ljz]ifu/L dlxnf tyf
lszf]/Lx?df zf/Ll/s tyf dfgl;s
b'j} k|sf/sf k|efjx? kg{] u/]sf]
5 . t/ o;sf] k|efj kl/jf/
JolQmdf dfq l;ldt 5}g . o:tf
lx+;fx?n] kl/jf/, ;dfh / /fi6«
;a}:t/df k|efj kf/]sf 5g\ .
zf/Ll/s lx+;f
s'6lk6, ha/h:tL ue{ktg ug{ nufpg', dlxnf
tyf afnaflnsfnfO{ sfdsf] af]em yk]/ b'Mv lbg'
h:tf Jojxf/x?sf ;fy} dlxnf tyf afnaflnsfsf]
z/L/nfO{ nlIft u/L kL8f k'¥ofpg] ;a} k|sf/sf
Jojxf/x?nfO{ zf/Ll/s lx+;f elgG5  . afnaflnsfnfO{
p;sf] zf/Ll/s Ifdtf eGbf a9L sfd nufpg' jf
nfdf] ;do;Dd km';{b jf cf/fdsf] ;do glbO{
sfddf nufpg', afnaflnsfnfO{ s'6lk6 ug]{ tyf
zf/Ll/s b08 ;hfoF lbg] klg zf/Ll/s lx+;f leq
kb{5 .
dfgl;s lx+;f
dlxnf tyf afnaflnsfnfO{ e]befj ug{], ufnLunf}h ug{], ckzAb af]Ng], wDSofpg], c?sf cufl8 xf]Rofpg], x]nf lt/:sf/ ug{], OR5f ljk/Lt sfd ug{ bafj lbg], pk]Iff, b'Jo{jxf/ ug{] h:tf
sfdx? dfgl;s lx+;f x'g\  . bfO{hf] gNofPsf]
lgx'Fdf dlxnfx? / pgsf ;Gtfgx?nfO{ lbO{g]
bafa To:t} u/L lx+;fdf k/]sf dlxnf tyf
afnaflnsfx?nfO{ kl/jf/ nufot ;d'bfon]
ug]{ lt/:sf/, ckx]ngf / efjgfTds b'Jo{jxf/x?
dfgl;s lx+;f x'g\ .

3. ;fdflhs tyf ;f+:s[lts lx+;f
lje]bk"0f{ ;fdflhs d"No dfGotfaf6 lgb{]lzt eO{, k/Dk/f
tyf ;+:s[ltsf cf8df dlxnf, tyf afnaflnsfdfly ;dfhs}
JolQmx?af6 x'g] lx+;fnfO{ ;fdflhs lx+;f elgG5  . em'df, b]psL,
afbL, af]S;Lsf] cf/f]kdf ul/g] b'Jo{jxf/, j}b]lzs /f]huf/Ldf uPsf
k'?ifsf >LdtLx?nfO{ nfG5gf nufpg', s'df/L h:tf ;+:s[ltnfO{
cfwf/ agfO{ ul/g] lx+;f, 5fpk8L, afnljjfx, ax'ljjfx h:tf wd{
/ ;+:s[ltsf] cf8df ul/g] ck/fwsf ;fy} ;'Ts]/L, /h:jnf h:tf
dlxnfsf] zf/Ll/s lqmof;Fu ;DalGwt cj:yfx?df ul/g] 5'jf5't,
e]befj h:tf ;Dk"0f{ Jojxf/x? ;f+:s[lts lx+;f cGtu{t kb{5g\  .
o:tf lx+;f leq cgd]n ljjfx cyf{t lszf]/L jf dlxnfx?sf] pd]/
gldNbf] k'?ifx?;Fu ljjfx ul/g' klg kb{5 .

4. of}ghGo lx+;f
dlxnfsf] O{R5f ljk/Lt tyf afnaflnsfsf] d~h'/L lnP/ jf glnO{ ha/h:tL s/0fL ug]{, of}g cËx¿ tyf ;+j]bgzLn c+ux¿df
5'g], ;'D;'Dofpg], cZnLn zAbx¿sf] k|of]u ug{], lh:sfpg], cZnLn lrq, b[Zo jf lkmNdx¿ b]vfpg] h:tf sfo{x? of}lgs lx+;f
leq kb{5g\  . o:f leq anfTsf/, j}jflxs anfTsf/, of}g b'Jo{jxf/, of}g b'/frf/, of}g zf]if0f ug{] h:tf lx+;fx? kb{5g\  . of}g
lx+;fdf a'‰g' kg]{ s'/f s] xf] eg] of}g lx+;f dlxnf tyf aflnsfnfO{ dfq x'Gg k'?if ljz]if u/L afns / n}l∙s tyf of}lgs
cNk;+Vos ;d"xsf JolQmx?Dffly klg of}g b'Jo{jxf/, zf]if0f x'g] ub{5 .
dfly pNn]lvt b[Zox? xfd|f ;dfhdf 3l6/x]sf n}l∙s lx+;fsf pbfx/0f dfq x'g\  . h'g JolQmsf] zlQm, ;DklQ / x}sdjfbL ;f]rsf
sf/0f zlQmljlxg ju{x? hf] ;dfhdf k5fl8 kfl/Psf 5g\ tL ju{, ;d'x jf JolQmdfly j9L ePsf] kfO{Psf] 5 .

5. n}l·s lx+;faf6 s;/L aRg] < n}l·s lx+;fsf] c;/ tyf k|efjx?
ÂÂzf/Ll/s lx+;fsf sf/0f dlxnf tyf afnaflnsfx?
ljleGg /f]ux?af6 u|l;t x'g], cËeË x'g], cfTdan
36\g] tyf ;fdflhs sfo{x?df ;xefuL x'g g;Sg] ul/
c;/x? kg{ ;Sb5 .
ÂÂof}lgs lx+;faf6 dlxnf tyf afnaflnsfx?df clglZrt
ue{ /xg], ue{ktg x'g], of}gfË IftljIft x'g], 9f8 sDd/
b'Vg], tNnf] k]6sf] ;+qmd0f x'g], of}g /f]ux? tyf
Pr=cfO{=eLsf] hf]lvd x'g ;Sb5 .
ÂÂdfgl;s lx+;faf6 dlxnf tyf afnaflnsfdf dfgl;s
c;Gt'ng, d'6'sf] /f]u, dw'd]x cflb h:tf ljleGg /f]ux?
nfUg ;Sb5g\  . dlxnfx?df cfTdljZjf;sf] sld eO{
sfd ug{ dg gnfUg], PSnf]kg h:tf dgf];fdflhs
;d:ofx? b]vf kg{ ;S5g\ .
ÂÂ;fdflhs÷;f+:s[lts lx+;fsf sf/0f dlxnf tyf
afnaflnsfx?sf] zf/Ll/s af}l4s ljsf;df cj/f]w x'g],
bfO{hf]sf sf/0f cfTdxTof x'g ;Sg], ;fgf] pd]/df ljjfxn]
ubf{ w]/} aRrf hGdfpg afWo u/fO{g'n] :jf:Yo lju|g],
dlxgfjf/L x'Fbf aflx/ a:g'kg{] afWotfx?n] yk hf]lvd
lgDTofpg'sf ;fy} lszf]/Lx?sf] k9fO{df ;d]t afwf k'Ug]
tyf a}b]lzs /f]huf/Ldf uPsf k'?ifsf >LdtLx?dfly
;dfhn] rfl/lqs nfG5gf nufO{ pgLx? cfTdxTof ug{
afWo x'g;S5g\ .
cfkm"dfly ePsf lx+;fsf] k|ltsf/ u/f}+ . ;x]/ gj;f}+ .
tflnd k|fKt dgf]ljdz{stf{;+u dgf]ljdz{ ;]jf lncf}+ .
;a};]jf Ps}:yfgaf6 lng cf]l;Pd;L hfcf}+ .

6. n}l·s lx+;faf6 s;/L aRg] <
;fdflhs ;~hfnsf] k|of]u u/L ;"lrt xf]cf}+ . afnljjfx lj?4 cfjfh p7fcf}+ .
cfkm"dfly ePsf] cGofosf af/]df
dgldNg] ;fyLnfO egf}+ .
glhssf] k|x/L sfof{nodf uO{ 36gfsf]
jf/]df ph'/L u/f}+ .
sfg'gL k/fdz{ lncf}+ . lhNnf sfg'gL
;xfotf s]Gb|df o:tf ;]jf lgz'Ns kfO{G5 .

7. ;xof]uL
lgsfox?
sxf“ s] ;xof]u kfO{G5 <
olb tkfO{ s'g}klg lgsfodf cfkm'dfly
ePsf lx+;fsf] ph'/L ug{ hfFb} x'g'x'G5 eg]
gcflQg'xf];\  . tkfO{nfO{ ;]jf k|bfg ug]{
lgsfon] tkfO{sf] ;'rgf uf]Ko /fVb5g\ .
dlxnf tyf lszf]/L dfly lx+;f x'g'
eg]sf] dfgj clwsf/sf] xgg xf] .
lx+;f ug'{ / ;xg' b'j} unt xf] . lx+;f
;x]/ ga;f}+ ;dod} o;sf] k|ltsf/ u/f}+,
;dod} ;DalGwt lgsfodf l/kf]6{ u/f}+ .
;DalGwt ;xof]uL lgsfonfO{ 36gfsf] af/]df
tTsfn kmf]gdf hfgsf/L u/fcf}+ .
;r]tgfd'ns sfo{qmddf ;xefuLtf hgfcf}+  .
n}l·s lx+;faf6 s;/L aRg] <

8. dlxnf k'g:yf{kgf s]Gb| -cf]/]s_ x6nfO{g g+ M!^^) )! &*(!) sf7df08f}+
cf]/]s, lj/f6gu/ x6nfO{g g+= M !^^)@!%@)))
cf]/]s, bfª M !^^)*@%^!!!
g]kfn k|x/Lsf] lgz'Ns kmf]g M !))
afnaflnsf, afnx]NknfO{g M !)(*
/fli6«o dlxnf cfof]usf] k};f gnfUg] kmf]g M !!$%
afnaflnsf vf]htnfz s]Gb| M !)$
lgz'Ns kmf]gx?
;xof]uL ;+:yfsf] gfd
lx+;f ug'{ / ;xg' b'j} ck/fw xf] . To;}n] aflnsf tyf dlxnfdfly s'g} klg k|sf/sf] lx+;f ePdf
jf lx+;f ePsf] yfxf kfpg'ePdf tn pNn]lvt :yfgx?df t'?Gt va/ ug'{xf]nf .
æn}+lus lx+;f lj?4 ;a} Psh'6 eO{ cfjfh p7fcf}+ / ;dfgtfd'ns ;dfhsf] lgdf{0fdf cl3 a9f}+Æ
dlxnf k'g:yf{kgf s]Gb| -cf]/]s_
kf]=a=g+= !#@##, sf7df8f}+, g]kfn
6]lnkmf]g M -(&&_– )!–%!*^#&$, )!–%!*^)&# -s]lGb|o sfof{no_
x6nfO{g M !^^)–)!–&*(!),
Email : [email protected]
worecnepal worecnepalorg WOREC Nepal worecnepal.org
;xof]u