GT TTfbfbcvbvcbvbvcbvcbvcbvbHCM - 2020.pdf

rgrg

1. 1
BỘGIÁODỤCVÀĐÀOTẠO
GIÁOTRÌNH
TƯTƯỞNGHỒCHÍMINH
(DÀNHCHOSINHVIÊNĐẠIHỌCKHÔNGCHUYÊNNGÀNH
MÁC-LÊNIN,TƯTƯỞNGHỒCHÍMINH)
TP.HồChíMinh,tháng4năm2020

2. 2
Chương1
KHÁINIỆM,ĐỐITƯỢNG,PHƯƠNGPHÁPNGHIÊNCỨU,VÀÝ
NGHĨAHỌCTẬPMÔNTƯTƯỞNGHỒCHÍMINH
MỤCTIÊU:
-Vềkiếnthức
Gópphầntrangbịchosinhviênnhữngkiếnthứccơbảnvềmộtsốvấnđềchung
(nhậpmôn)củamônhọcTưtưởngHồChíMinh.
-Vềkỹnăng
Quanghiêncứumônhọcnày,sinhviênbướcđầucóđượctưduyvềkỹnăng
đúngđắn,phùhợpkhiphântíchcảvềmặtlýluậnvàthựctiễncácvấnđềđặtratrong
cuộcsống.
-Vềtưtưởng
GiúpchosinhviênthấyrõhơnvaitròcủaHồChíMinhđốivớisựpháttriểncủa
dântộcViệtNam,thêmtintưởngvàochếđộchínhtrịxãhộichủnghĩa,tintưởngvào
sựlãnhđạocủaĐảngCộngsảnViệtNam,gópphầntiếpthêmsứclạnhchosinhviên
vềýchívàhànhđộngphấnđấuchomụctiêu,lýtưởngcáchmạng.
I.KHÁINIỆMTƯTƯỞNGHỒCHÍMINH
ĐạihộiđạibiểutoànquốclầnthứXIcủaĐảngCộngsảnViệtNam(năm2011)
nêukháiniệm“TưtưởngHồChíMinh”nhưsau:
“TưtưởngHồChíMinhlàmộthệthốngquanđiểmtoàndiệnvàsâusắcvề
nhữngvấnđềcơbảncủacáchmạngViệtNam,kếtquảcủasựvậndụngvàpháttriển
sángtạochủnghĩaMác-Lêninvàođiềukiệncụthểcủanướcta,kếthừavàpháttriển
cácgiátrịtruyềnthốngtốtđẹpcủadântộc,tiếpthutinhhoavănhóanhậnloại;làtài
sảntinhthầnvôcùngtolớnvàquýgiácủaĐảngvàdântộcta,mãimãisoiđườngcho
sựnghiệpcáchmạngcủanhândântagiànhthắnglợi”
1
.
KháiniệmtrênđâychỉrõnộihàmcơbảncủatưtưởngHồChíMinh,cơsởhình
thànhcũngnhưýnghĩacủatưtưởngđó.
Cụthể:
Mộtlà,kháiniệmnàyđãnêurõbảnchấtkhoahọcvàcáchmạngcũngnhưnội
dungcơbảncủatưtưởngHồChíMinh.Đólàhệthốngquanđiểmtoàndiệnvàsâu
1
ĐảngCộngsảnViệtNam:VănkiệnĐạihộiđạibiểutoànquốclầnthứXI,NxbChínhtrịquốcgia,HàNội,2011,tr.88

3. 3
sắcvềnhữngvấnđềcơbảncủacáchmạngViệtNam,từđóphảnánhnhữngvấnđềcó
tínhquyluậtcủacáchmạngViệtNam.TưtưởngHồChíMinhlàhệthốngquanđiểm
toàndiệnvàsâusắcvềmụctiêuxâydựngmộtnướcViệtNamhòabình,thốngnhất,
độclập,dânchủ,vàgiàumạnh,gópphầnxứngđángvàosựnghiệpcáchmạngthếgiới.
Đểđạtđượcmụctiêuđó,conđườngnàyđúngtheolýluậnMác-Lênin;khẳngđịnhvai
tròlãnhđạocủaĐảngCộngsảnViệtNamvàsựquảnlýcủaNhànướccáchmạng;xác
địnhlựclượngcáchmạnglàtoànthểnhândânViệtNamyêunước,xâydựngcon
ngườiViệtNamcókhảnăngvàphẩmchấtđạođứccáchmạng;kếthợpsứcmạnhdân
tộcvớisứcmạnhcủathờiđạitrêncơsởquanhệquốctếhòabình,hợptác,hữunghị
cùngpháttriển;vớiphươngphápcáchmạngphùhợp
2
.
Hailà,nêulêncơsởhìnhthànhtưtưởngHồChíMinhlàchủnghĩaMác-Lênin–
giátrịcơbảnnhấttrongquátrìnhhìnhthànhvàpháttriểncủatưtưởngđó;đồngthời
tưtưởngHồChíMinhcònbắtnguồntừviệcHồChíMinhtiếpthucácgiátrịtruyền
thốngtốtđẹpcủadântộcvàtinhhoavănhóanhânloại.
Balà,kháiniệmđóđãnêulênýnghĩacủatưtưởngHồChíMinh,khẳngđịnhtư
tưởngHồChíMinhlàtàisảntinhthầnvôcùngtolớnvàquýgiácủaĐảngvàdântộc
ta,mãimãisoiđườngchosựnghiệpcáchmạngcủanhândânta.Cùngvớichủnghĩa
Mác-Lênin,tưtưởngHồChíMinhlàmộtbộphậncấuthànhlàmnênnềntảngtư
tưởngvàkimchỉnamchohànhđộngcủaĐảngvàcáchmạngViệtNam.
KháiniệmtrênđâylàsựghinhậnquátrìnhnhậnthứccủaĐảngCộngsảnViệt
NamvềtưtưởngHồChíMinh.Sauđâylàkháiquátquátrìnhnhậnthứcđó:
Ngaytừkhirađời,ĐảngCộngsảnViệtNamđãthôngquacácvănkiệnlàm
thànhCươnglĩnhchínhtrịđầutiêncủaĐảng.Cươnglĩnhnàythểhiệnnhữngnộidung
rấtcơbảncủatưtưởngHồChíMinhvềcáchmạngViệtNam.
SaukhiĐảngrađời,tưtưởngHồChíMinhtrảiquathửtháchkhẳngđịnhlại.
ViệcnhậnthứcvềquanđiểmcủaHồChíMinhđốivớicáchmạngViệtNamcũngnhư
vaitròcủaNgườiđốivớiquátrìnhpháttriểncủadântộctừsaukhithànhlậpĐảnglà
mộtquátrìnhkhôngđơngiản.ĐãcósựhiểusaitừQuốctếCộngsảnvàtừcảmộtsố
ngườitrongĐảngCộngsảnĐôngDươngdohọbịchịuảnhhưởngrấtmạnhtừđường
lối,quanđiểmtảkhuynhcủaĐạihộiVIQuốctếCộngsản(năm1928)trênvấnđềtập
2
Saunhữngnộidungnhậpmôn(ChươngI)vàsaukhinêulêncơsởhìnhthành,pháttriểntưtưởngHồChíMinh(Chương
II),giáotrìnhnàychỉđềcậpđếnmốtsốnộidungcơbảncủatưtưởngHồChíMinhtrongkhuônkhổthờilượngđàotạobậc
đạihọc(từChươngIIIđếnChươngVI)

4. 4
hợplựclượngcáchmạngởnhữngnướcthuộcđịa.Nhưng,thựctếđãchứngminhcho
sựđúngđắncủanhữngquanđiểmcủaHồChíMinhvànhữngngườithamgiaHội
nghịthànhlậpĐảng,vìvậytưtưởngHồChíMinhđãdầndầnđượckhẳngđịnhlại.
ĐạihộiIIcủaĐảng(2-1951)nêurõ:"Đườnglốichínhtrị,nềnnếplàmviệcvàđạo
đứccáchmạngcủaĐảngtahiệnnaylàđườnglối,tácphongvàđạođứcHồChủ
tịch…ToànĐảnghãyrasứchọctậpđườnglốichínhtrị,tácphongvàđạođứccách
mạngcủaHồChủtịch;sựhọctậpấy,làđiềukiệntiênquyếtlàmchoĐảngmạnhvà
làmchocáchmạngđimauđếnthắnglợihoàntoàn"
3
.
BanChấphànhTrungươngĐảngtônvinhHồChíMinhlà“Anhhùngdântộcvĩ
đại”.HồChíMinhquađờingày2-9-1969.ĐiếuvăncủaBanChấphànhTrungương
Đảngcóđoạnnêurõ:“Dântộcta,nhândânta,nonsôngđấtnướctađãsinhraHồ
Chủtịch,ngườianhhùngdântộcvĩđại,vàchínhNgườiđãlàmrạngrỡdântộcta,
nhândântavànonsôngđấtnướcta”
4
.Tiếpnốisựđánhgiáấy,Đạihộiđạibiểutoàn
quốclầnthứIVcủaĐảng(12-1976)đánhgiá:“Thắnglợitolớncủasựnghiệpchống
Mỹ,cứunướccũngnhưnhữngtrangsửchóilọicủacáchmạngViệtNamngótnửathế
kỷnaymãimãigắnliềnvớitêntuổicủaChủtịchHồChíMinh,ngườisánglậpvàrèn
luyệnĐảngta,ngườikhaisinhnềnCộnghoàDânchủViệtNam,ngườivuntrồng
khốiđạiđoànkếtdântộcvàxâydựnglựclượngvũtrangcáchmạng,vịlãnhtụthiên
tàicủagiaicấpcôngnhânvànhândânta,ngườianhhùngdântộcvĩđại,ngườichiến
sĩlỗilạccủaphongtràocộngsảnvàcôngnhânquốctế”
5
.Tiếptheo,tháng3-1982,
ĐạihộiđạibiểutoànquốclầnthứVcủaĐảngnhấnmạnh:"Đảngphảiđặcbiệtcoi
trọngviệctổchứchọctậpmộtcáchcóhệthốngtưtưởng,đạođứctácphongcủaChủ
tịchHồChíMinhtrongtoànĐảng”
6
.
ĐạihộiđạibiểutoànquốclầnthứVIcủaĐảng(12-1986)đãnêurađườnglối
đổimớitoàndiệnởnướcta,trongđónhấnmạnh:“Đảngtaphảinắmvữngbảnchất
cáchmạngvàkhoahọccủachủnghĩaMác-Lênin,kếthừadisảnquýbáuvềtưtưởng
vàlýluậncáchmạngcủaChủtịchHồChíMinh”
7
.
ĐạihộiđạibiểutoànquốclầnthứVIIcủaĐảng(năm1991)làmốclớnkhinêu
caotưtưởngHồChíMinh.ĐếnthờiđiểmdiễnraĐạihộiVIIcủaĐảng,HồChíMinh
3
ĐảngCộngsảnViệtNam:VănkiệnĐảngToàntập,t.12,NxbChínhtrịquốcgia,HàNội,2001,tr.9.
4
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,NxbChínhtrịquốcgia,HàNội,t.15,2011,tr.627.
5
ĐảngCộngsảnViệtNam:VănkiệnĐảngToàntập,t.37,NxbChínhtrịquốcgia,HàNội,2004,tr.474
6
ĐảngCộngsảnViệtNam:VănkiệnĐạihộiđạibiểutoànquốclầnthứV,NxbSựthật,HàNội,tập3,tr.61.
7
ĐảngCộngsảnViệtNam:VănkiệnĐảngToàntập,t.47,NxbChínhtrịquốcgia,HàNội,2006,tr.807.

5. 5
đãquađời22nămvàsựnghiệpđổimớicủađấtnướcđãdiễnrađược5năm.Thựctế
sựnghiệpcáchmạngViệtNamnóichungvàcủanhữngnămđổimớinóiriêngđã
chứngtỏrằng,khôngnhữngchủnghĩaMác-Lênin,màcònlàtưtưởngHồChíMinh
nữa,đãtrởthànhyếutốchỉđạolàmnênthắnglợichocáchmạngViệtNam.Chínhvì
thế,mộttrongnhữngđiểmmớicủaĐạihộiVIIlàĐảngnêucaotưtưởngHồChí
Minh.ĐạihộiVIIcủaĐảngkhẳngđịnh:“ĐảnglấychủnghĩaMác-Lêninvàtưtưởng
HồChíMinhlàmnềntảngtưtưởng,kimchỉnamchohànhđộng”
8
.ĐạihộiVIInêurõ:
“TưtưởngHồChíMinhlàkếtquảsựvậndụngsángtạochủnghĩaMác-Lênintrong
điềukiệncụthểcủanướcta,vàtrongthựctếtưtưởngHồChíMinhđãtrởthànhmột
tàisảntinhthầnquýbáucủaĐảngvàcủacảdântộc”
9
.Việckhẳngđịnhlấychủnghĩa
Mác-Lênin,tưtưởngHồChíMinhlàmnềntảngtưtưởngvàkimchỉnamchohành
độngcũngđãđượcghinhậntronghaivănkiệnrấtquantrọngcủaĐảngvàNhànước
CộnghòaxãhộichủnghĩaViệtNam,đólàCươnglĩnhxâydựngđấtnướctrongthời
kỳquáđộlênchủnghĩaxãhộiđượcĐạihộiVIInăm1991thôngqua(bổsung,phát
triểnnăm2011)vàtrongHiếnphápnướcCộnghòaxãhộichủnghĩaViệtNamnăm
1992vànăm2013.
ĐạihộiđạibiểutoànquốclầnthứIXcủaĐảng(4-2001),Đảngnhậnthứcvềtư
tưởngHồChíMinhmộtcáchđầyđủhơnsovớiĐạihộiVII:“TưtưởngHồChíMinh
làmộthệthốngquanđiểmtoàndiệnsâusắcvềnhữngvấnđềcơbảncủacáchmạng
ViệtNam,làkếtquảcủasựvậndụngvàpháttriểnsángtạochủnghĩaMác-Lêninvà
điềukiệncụthểcủanướcta,kếthừavàpháttriểncácgiátrịtruyềnthốngtốtđẹpcủa
dântộc,tiếpthutinhhoavănhóanhânloại”
10
.
ĐạihộiđạibiểutoànquốclầnthứXcủaĐảng(4-2006),khiđềcậptưtưởngHồ
ChíMinh,đãnêurõ:“SựnghiệpcáchmạngcủaĐảngvàcủanhândânta76nămqua
đãkhẳngđịnh,tưtưởngvĩđạicủaNgườicùngvớichủnghĩaMác-Lêninmãimãilà
nềntảngtưtưởng,kimchỉnamchohànhđộngcủaĐảngvàcáchmạngViệtNam,là
tàisảntinhthầnvôgiácủaĐảngvàdântộc.Tưtưởngđóđãdẫndắtchúngtatrễnmỗi
chặngđườngxâydựngvàpháttriểnđấtnước,làngọncờthắnglợicủacáchmạngViệt
8
ĐảngCộngsảnViệtNam:VănkiệnĐạihộiđạibiểutoànquốclầnthứVII,NxbSựthật,HàNội,1991,tr.127.
9
ĐảngCộngsảnViệtNam:VănkiệnĐạihộiđạibiểutoànquốclầnthứVII,NxbSựthật,HàNội,1991,tr.127.
10
ĐảngCộngsảnViệtNam:VănkiệnĐạihộiđạibiểutoànquốclầnthứIX,NxbChínhtrịquốcgia,HàNội,2001,tr.83.

6. 6
Nam,làsứcmạnhtậphợpvàđoànkếttoàndântộctrongsựnghiệpcáchmạngcủa
chúngtahômnayvàmaisau”
11
.
CácĐạihộiđạibiểutoànquốctiếpnốivềsaucủaĐảngcũngluônkhẳngđịnh
cônglaovĩđạicủaHồChíMinhđốivớicáchmạngViệtNamvàkhẳngđịnhtưtưởng,
đạođức,phongcáchHồChíMinhlànhữngnhẫntốkhôngthểthiếutrongtưtưởngvà
hànhđộngcủatoànĐảng,toànquân,toàndânViệtNamtrongsựnghiệpxâydựngvà
bảovệTổquốc.ĐạihộiđạibiểutoànquốclầnthứXIIcủaĐảng(năm2016)nhấn
mạnhrằng,phải“kiênđịnhchủnghĩaMác-Lênin,tưtưởngHồChíMinh,vậndụng
sángtạovàpháttriểnphùhợpvớithựctiễnViệtNam”
12
.
Ởbìnhdiệnquốctế,nhiềuđảngchínhtrị,nhiềuquốcgia,nhiềutổchức,cánhân
đánhgiárấtcaophẩmchấtvàvaitròcủaHồChíMinhđốivớiquátrìnhpháttriểncủa
dântộcViệtNamcũngnhưđốivớiquátrìnhpháttriểnvănminhtiếnbộcủanhânloại.
MộttrongsốtổchứcquốctếđólàTổchứcGiáodục,KhoahọcvàVănhóacủaLiên
hợpquốc(UNESCO),tạiKhóahọpĐạiHộiđồngUNESCOlầnthứ24tạiPari,từ
ngày20-10-1987đếnngày20-11-1987,đãraNghịquyếtsố24C/18.6.5vềkỷniệm
100nămNgàysinhcủaChủtịchHồChíMinhtrongđócó“NhắclạiQuyếtđịnhsố
18C/4.351thôngquatạiKhóa18ĐạiHộiđồngUNESCOvềviệctổchứckỷniệm
ngàysinhcủacácdanhnhânvàviệckỷniệmcácsựkiệnlịchsửđãđểlạidấuấntrong
quátrìnhpháttriểncủanhânloại”vàghinhận“việctổchứckỷniệmngàysinhcác
nhânvậttríthứclỗilạcvàcácdanhnhânvănhóatrênphạmviquốctếgópphầnthực
hiệncácmụctiêucủaUNESCOvàđónggópvàosựhiểubiếttrênthếgiới”,trêncơsở
đó“Ghinhậnnăm1990sẽđánhdấu100nămKỷniệmNgàysinhcủaChủtịchHồChí
Minh,anhhùnggiảiphóngdântộcvànhàvănhoákiệtxuấtcủaViệtNam”
13
.
II.ĐỐITƯỢNGNGHIÊNCỨUMÔNHỌCTƯTƯỞNGHỒCHÍMINH
MônhọcTưtưởngHồChíMinhlàmộtnộidungcủachuyênngànhHồChí
Minhhọc(nằmtrongngànhKhoahọcchínhtrị).Đốitượngnghiêncứu,họctậpcủa
mônhọcTưtưởngHồChíMinhlàtoànbộnhữngquanđiểmcủaHồChíMinhthể
hiệntrongdisảncủaNgười.Đólàhệthốngquanđiểmtoàndiệnvàsâusắcvềsựphát
triểncủadântộcViệtNam.HệthốngquanđiểmđócủaHồChíMinhphảnánhtrong
11
ĐảngCộngsảnViệtNam:VănkiệnĐạihộiđạibiểutoànquốclầnthứX,NxbChínhtrịquốcgia,HàNội,2006,tr.6-7.
12
ĐảngCộngsảnViệtNam:VănkiệnĐạihộiđạibiểutoànquốclầnthứXII,NxbChínhtrịquốcgia,HàNội,2016,tr.199.
13
XemGS,TSMạchQuangThắng,PGS,TSBùiĐìnhPhong,TSChuĐứcTính(ĐồngChủbiên):“UNESCOvớisựkiệntôn
vinhChủtịchHồChíMinh–Anhhùnggiảiphóngdântộc,Nhàvănhóakiệtxuất”,NxbChínhtrịquốcgia,HàNội,2013,
tr.71-72.

7. 7
nhữngbàinói,bàiviếtcủaNgười,tronghoạtđộngcáchmạngvàtrongcuộcsốnghằng
ngàycủaNgười.Đólànhữngvấnđềlýluậnvàthựctiễnđượcrútratừcuộcđờihoạt
độngphongphúởcảtrongnướcvàtrênthếgiớicủaHồChíMinhphấnđấuchosự
nghiệpgiảiphóngkhôngnhữngởtầmdântộcViệtNammàcònởtầmthếgiới:Giải
phóngdântộc,giảiphóngxãhội,giảiphónggiaicấp,giảiphóngconngười.
ĐốitượngnghiêncứumônhọcTưtưởngHồChíMinhcònlàquátrìnhhệthống
quanđiểmcủaHồChíMinhvậnđộngthựctiễn.Haynóicáchkhác,đólàquátrình
“hiệnthựchóa”hệthốngquanđiểmcủaHồChíMinhtrongquátrìnhpháttriểncủa
dântộcViệtNam.ChủnghĩaMác-Lênincómộtquátrìnhđượccácđảngcộngsảnvận
dụngvàođiềukiệncụthểcủacácdântộcmìnhvàcủathờiđại.Quátrìnhnàychínhlà
sựthểhiệnchủnghĩaMác-Lêninluônluônđượcbổsung,làmphongphúthêmtừ
cuộcsống.TưtưởngHồChíMinhcũngnhưthế.Trongquátrìnhhiệnthựchóahệ
thốngquanđiểmcủaHồChíMinh,cáchmạngViệtNamluônluônlàsựvậndụng
sángtạovàpháttriểnhệthốngquanđiểmđótrongnhữngđiềukiệnmới.
III.PHƯƠNGPHÁPNGHIÊNCỨU
1.PhươngphápluậncủaviệcnghiêncứutưtưởngHồChíMinh
PhươngphápluậnHồChíMinhlấyphươngphápluậnchủnghĩaduyvậtbiện
chứngvàchủnghĩaduyvậtlịchsửMác–Lêninlàmcơsở,đượchìnhthànhvàphát
triểnquaquátrìnhhoạtđộngcáchmạngcủaNgười.Phươngphápluậnđóchỉđạocác
phươngphápsuynghĩvàhànhđộngtrongđiềukiệnvàhoàncảnhcụthểcủaHồChí
Minhsốngvàhoạtđộngcáchmạngnhằmgiảiphóngdântộc,giảiphóngxãhội,giải
phónggiaicấpvàcuốicùngđiđếngiảiphóngconngười.Dướiđâylàmộtsốnguyên
tắcphươngphápluậntrongnghiêncứu,họctậptưtưởngHồChíMinh.
a.Tínhthốngnhấtvàtínhkhoahọc
Nộidungchủyếucủaphươngphápluậnnàylà:phảiđứngtrênlậptrườnggiai
cấpcôngnhân,đứngtrênquanđiểmcủachủnghĩaMác-Lênin,quántriệtcươnglĩnh,
đườnglối,quanđiểmcủaĐảngCộngsảnViệtNamđểnhậnthứcvàphântíchnhững
quanđiểmcủaHồChíMinh.Đồngthời,phảibảođảmtínhkháchquan,khoahọccủa
cácluậnđềnêura.Sựthốngnhấtchặtchẽgiữatínhđảngvàtínhkhoahọclàmột
nguyêntắcrấtcơbảntrongphươngphápluậnnghiêncứutưtưởngHồChíMinh.Chỉ
trêncơsởthốngnhấtnguyêntắctínhđảngvàtínhkhoahọc,ngườinghiêncứu,học
tậpmớihiểurõvàhiểusâusắctưtưởngHồChíMinh.Việcpháthiệnvaitròvàsức

8. 8
mạnhtolớncủanhândânkhôngphảilàcônglaođầutiêncủanhữngnhàsánglậpchủ
nghĩaxãhộikhoahọc,vàởViệtNamcũngkhôngphảilàsựpháthiệnđầutiêncủaHồ
ChíMinh.CácnhàsánglậpchủnghĩaxãhộikhoahọcvàHồChíMinhthấyrõhơn
vaitròvàsứcmạnhnhândân,coiđólàđộnglựccủasựpháttriểnđểhướngtớixây
dựngmộtxãhộimớitốtđẹp,giảiphóngchoconngườitheochủnghĩanhânvăn
mácxít.Đólàmụctiêucuốicùngcủachủnghĩacộngsản.Ở“xãhộicộngsản”,như
HồChíMinhđãghithànhmụctiêucủacáchmạngViệtNamkhixáclậpcươnglĩnh
chínhtrịđầutiêncủaĐảngCộngsảnViệtNamđầunăm1930,thìconngườiđượcgiải
phóngkhỏimọiáchápbức,bóclột,conngườilàmchủxãhội,ởđóconngườisống
trongtựdothậtsự.ChonênvấnđềcótínhphươngphápluậnHồChíMinhlàởchỗ,
mọisuynghĩvàhànhđộng,mọilúc,mọinơi,ngườicáchmạngđềuphảihướngtới
mụctiêugiảiphóngconngười.Mọicôngcuộcgiảiphóngtrướcđóđềuchỉlàmụctiêu
củatừngchặngđường.Chỉcóconngườiđượcgiảiphóngtoàndiệnthìmớithựcsựlà
mụctiêucuốicùngvàcaocảnhất.Chínhvìthế,thướcđoduynhấtđểnhậnrõhiệu
quảtưduyvàhànhđộngcủangườicáchmạng,củatổchứccáchmạngViệtNamlàở
chỗtưduyvàhànhđộngđócóđưalạiquyềnlợichínhđángchonhândânhaykhông.
b.Tínhthốngnhấtlýluậnvàthựctiễn
CầnvậndụngcơsởphươngphápluậncủaHồChíMinhvềmặtnày.HồChí
Minhvừacoitrọnglýluậnvừacoivàthựctiễnthốngnhấtchặtchẽvớinhau.Vềlý
luận,Ngườichorằng:“Lýluậnlàđemthựctếtronglịchsử,trongkinhnghiệm,trong
cáccuộctranhđấu,xemxét,sosánhthậtkỹlưỡngrõràng,làmthànhkếtluận.Rồilại
đemnóchứngminhvớithựctế.Đólàlýluậnchânchính.Lýluậnnhưcáikimchỉ
nam,nóchỉphươnghướngchochúngtatrongcôngviệcthựctế.Khôngcólýluậnthì
lúngtúngnhưnhắmmắtmàđi”
14
.HồChíMinhphêbìnhsựchủquan,kémlýluận,
“mắcphảicáibệnhkhinhlýluận”
15
,cókinhnghiệmmàkhôngcólýluận,cũngnhư
mộtmắtsáng,mộtmắtmờ”
16
,“vìkémlýluận,chonêngặpmọiviệckhôngxemxét
chorõ,cânnhắcchođúng,xửtríchokhéo.Khôngbiếtnhậnrõđiềukiệnhoàncảnh
kháchquan,ýmìnhnghĩthếnàolàmthếấy.Kếtquảthườngthấtbại”
17
.
14
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t5,tr.273-274.
15
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t5,tr.274.
16
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t5,tr.274.
17
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t5,tr.274.

9. 9
HồChíMinhchỉrõconngườisẽmắcphảicănbệnh“lýsựsuông”
18
nếukhông
ápdụngvàothựctế,“dùxemđượchàngvạnquyểnlýluận,nếukhôngbiếtđemra
thựchành,thìkhácnàomộtcáihòmđựngsách.Xemnhiềusáchđểmàlòe,đểlàmra
tađây,thếkhôngphảilàbiếtlýluận…Phảirasứcthựchànhmớithànhngườibiếtlý
luận…Phảiđemlýluậnápdụngvàocôngviệcthựctế…Lýluậnphảiđemrathực
hành.Thựchànhphảinằmtheolýluận.Lýluậncũngnhưcáitên(hoặcviênđạn).
Thựchànhcũngnhưcáiđíchđểbắn.Cótênmàkhôngbắn,hoặcbắnlungtungcũng
nhưkhôngcótên”
19
.
ỞHồChíMinh,chúngtathấykhôngcósựtuyệtđốihóamặtnàogiữachúng.
Thậmchí,nhìnxuyênsuốttưtưởngHồChíMinhthìtronglýluậncủaNgườiđãcó
thựctiễn,trongthựctiễncủangườiđãcólýluận;chỉkhimuốnnghiêncứuthậtsâu
vớitưcáchlàmộtyếutốchuyênbiệtthìchúngtamớicóthểtáchriêngra,nhưngviệc
táchracũngchỉlàtạmthờitrongmộtđộngtháinàođócủathaotácnghiêncứumà
thôi,cònvềbảnchấtcủanộidungphươngphápluậnnàylàsựthốngnhấtbiênchứng.
c.Quanđiểmlịchsử-cụthể
Cùngvớichủnghĩaduyvậtbiệnchứng,cầnvậndụngchủnghĩaduyvậtlịchsử
vàoviệcnghiêncứu,họctậptưtưởngHồChíMinh.Trongvấnđềphươngphápluận
này,cầnvậndụngquanđiểmcủaV.I.Lêninvềmốiliênhệbiệnchứngkhixemxétsự
vậtvàhiệntượngtrongmốiliênhệlịchsửcănbản,xemsựvật,hiệntượngđóđãxuất
hiệntronglịchsửnhưthếnào,trảiquanhữnggiaiđoạnpháttriểnchủyếunào;đứng
trênquanđiểmcủasựpháttriểnđóđểxemxéthiệnnaynóđãtrởthànhnhưthếnào.
Nếunắmvữngquanđiểmnày,ngườinghiêncứu,họctậptưtưởngHồChíMinhsẽ
nhậnthứcđượcbảnchấttưtưởngđómangđậmdấuấncủaquátrìnhpháttriểnlịchsử,
quátrìnhpháttriểnsángtạo,đổimới.
d.Quanđiểmtoàndiệnvàhệthống
TưtưởngHồChíMinhlàmộthệthốngquanđiểmtoàndiệnvàsâusắcvềcách
mạngViệtNam,cóquanhệthốngnhấtbiệnchứngnộitạicủanó.Mộtyêucầuvềlý
luậnkhinghiêncứutưtưởngHồChíMinhtrênbìnhdiệntổngthểhaytừngbộphậnlà
phảiluônluônquántriệtmốiliênhệqualạicủacácyếutố,cácbộphậnkhácnhau
trongsựgắnkếttấtyếucủahệthốngtưtưởngđóxungquanhhạtnhâncốtlõilàtư
18
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t5,tr.275.
19
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t5,tr.274-275.

10. 10
tưởngđộclập,tựdo,dânchủvàchủnghĩaxãhội.Nếutáchrờimộtyếutốnàođókhỏi
hệthốngsẽhiểusaitưtưởngHồChíMinh.
HồChíMinhnhìnsựvậtvàhiệntượngtrongmộttổngthểvậnđộngvớinhững
cáichungvàcảnhữngcáiriêng,trongsựvậnđộngcụthểcủađiềukiệnhoàncảnh
nhấtđịnhnàođóvàxemxétchúngtrongxuthếchung.Vìcoitínhbaoquátlàmột
nguyêntắctưduyvàhànhđộng,nhưlàmộtphươngphápluận,chonênHồChíMinh
xemxétcáchmạngViệtNamtrongquanhệtổngthểvớicáchmạngthếgiới.Trong
khinhìnbaoquát,phươngphápluậnnàycònchỉrõđiểmnhấn,bộphậnnàocótính
trọngđiểmđểhướnghànhđộngmộtcáchtậptrungưutiênvàođó.Trọngđiểmnàycó
khikhôngphảilàtrọngđiểmcủacảmộtquátrìnhdàimàchỉlàtrọngđiểmcủamột
giaiđoạn,mộtthờikỳnàođómàthôi.Phươngphápluậnnàychỉdẫnchonhữngngười
nghiêncứu,họctậpmônhọcTưtưởngHồChíMinhgiảiquyếtmộtcáchbiệnchứng,
đúngđắnmộtloạtcácmốiquanhệtrongtiếntrìnhcáchmạngViệtNammàtưtưởng
HồChíMinhđãthểhiện;chẳnghạn,đólàmốiquanhệrấttrọngyếutrongcáchmạng
ViệtNamlàgiữavấnđềdântộcvàvấnđềgiaicấpquacácthờikỳ;đồngthời,HồChí
Minhđãtìmthấycácđiểmtươngđồng,từđónhâncácđiểmtươngđồng,hạnchếcác
điểmkhácbiệttrongcácgiaicấp,tầnglớpcủaxãhộiViệtNamđểtạoralựclượng
cáchmạngtổnghợpđấutranhgiànhthắnglợi.
e.Quanđiểmkếthừavàpháttriển
Nghiêncứu,họctậptưtưởngHồChíMinhđòihỏikhôngchỉbiếtkếthừa,vận
dụngmàcònphảibiếtpháttriểnsángtạotưtưởngcủaNgườitrongđiềukiệnlịchsử
mới,trongbốicảnhcụthểcủađấtnướcvàquốctế.
HồChíMinhnhìnsựvậtvàhiệntượngtrongmộttrạngtháivậnđộngkhông
ngừng.Đólàmộtquátrìnhgiảiphóngmọitrởlực,trởlựcbênngoài,trởlựcbêntrong,
thậmchítrởlựcnằmngaytrongmỗiconngười,đểpháttriểnbềnvững.Phươngpháp
luậnHồChíMinhvềđiểmnàylàởchỗconngườiphảiluônluônthíchnghivớimọi
hoàncảnh.Muốnthíchnghi,phảiluônluôntựđổimớiđểpháttriển.Quátrìnhphát
triểnlàquátrìnhkhẳngđịnhcáimới,phủđịnhcáicũ;đócũnglàquátrìnhluônluôn
giảiphóng,giảiphóngmọisựràngbuộclạchậuđểbắtkịpnhữngcáitiêntiến,tiếnbộ.
2.Mộtsốphươngphápcụthể
"Phươngpháplàtoànbộnhữngcáchthứcvớitínhchấtlàmộthệthốngcác
nguyêntắcxuấtpháttừcácquyluậttồntạivàvậnđộngcủađốitượng,kháchthểđã

11. 11
đượcnhậnthức,đểđịnhhướngvàđiềuchỉnhhoạtđộngnhậnthứccũngnhưhoạtđộng
thựctiễncủaconngười,nhằmtácđộngvàođốitượng,kháchthểđểthựchiệnmục
đíchđãđịnh"
20
.
Cóthểnêumộtsốphươngphápchủyếuthườngđượcsửdụngđểnghiêncứu,
họctậptưtưởngHồChíMinh:
Phươngpháplôgíc,phươngpháplịchsửvàsựkếthợphaiphươngphápnày.
Phươngpháplôgícnghiêncứumộtcáchtổngquátnhằmtìmrađượcbảnchấtvốncó
củasựvật,hiệntượngvàkháiquátthànhlýluận.Muônvànsựkiện,sựvậtvàhiện
tượngđềucómốidâyliênhệbảnchất,vìthếgiữachúngcólôgíctấtyếu,cầnnhận
biếtrõ.Phươngpháplịchsửnghiêncứusựvậtvàhiệntượngtheotrìnhtựthờigian,
quátrìnhdiễnbiếnđitừphátsinh,pháttriểnđếnhệquảcủanó.Ởđây,phươngpháp
nghiêncứulịchsửtưtưởnglàcáchvậndụngsáthợpvớinghiêncứutưtưởngHồChí
Minh.Trongnghiêncứu,họctậptưtưởngHồChíMinh,rấtcầnthiếtphảikếthợpsử
dụngkếthợpphươngpháplôgícvàphươngpháplịchsử.
Phươngphápphântíchvănbảnkếthợpvớinghiêncứuhoạtđộngthựctiễncủa
HồChíMinh.HồChíMinhđểlạinhữngbàiviết,bàinóiđãđượctậphợpthànhbộ
sáchtoàntập
21
.Nghiêncứu,họctậpmônhọcTưtưởngHồChíMinh,đươngnhiên
trướchếtphảidựavàonhữngtácphẩmcủaNgườiđãđểlại.Nhưng,disảntinhthần
quýbáucủaHồChíMinhđểlạichodântộcViệtNamkhôngchỉlànhữngtácphẩm
đó,màcònởtoànbộcuộcđờihoạtđộngcủaNgười,nhữngvấnđềphảnánhquacuộc
sốnghằngngàycủaNgười.ThựctiễnchỉđạocủaHồChíMinhđốivớicáchmạng
ViệtNamlàmộtbộphậncựckỳquantrọnglàmnênhệthốngquanđiểmtoàndiệnvà
sâusắccủatưtưởngHồChíMinh.CónhiềunộidungphảnánhtưtưởngHồChíMinh
khôngởtrongvănbảnmàlàởtrongchỉđạothựctiễncủachínhbảnthânHồChí
Minh;đồngthờiphảnánhquahoạtđộngcủacácđồngchí,quahọctròcủaNgười.Tư
tưởngHồChíMinhkhôngnhữngcóvaitròquantrọngởthờikỳHồChíMinhsống,
màkểcảkhiNgườiđãquađời,tưtưởngđócòncóvaitròlàmnềntảngtưtưởngvà
kimchỉnamchohànhđộngcủatoànĐảng,toàndânphấnđấuchomụctiêucủacách
mạngViệtNam.TưtưởngHồChíMinhkhôngnhữngcầnthiếtcótronghànhtrang
20
Trongnhiềukháiniệmvềphươngpháp,chúngtôichorằng,tậpthểtácgiảcủacuốnsáchdoGiáosưĐặngXuânKỳlàm
Chủbiênlàphùhợphơncả.XemĐặngXuânKỳ(Chủbiên):PhươngphápvàphongcáchHồChíMinh,NxbChínhtrịquốc
gia,HàNội,1997,tr.24-25.
21
Chođếnnay,vềcơbảnnhữngvănbảnđóđượctậphợptrongbộsáchHồChíMinhtoàntập(15tập),NxbChínhtrịquốc
gia,2011.ChắcchắnlàcònnhiềuvănbảncủaHồChíMinhvàvềHồChíMinhcònlưutrữởnhiềunơi,cảtrongvàngoài
nước,cầnđượcsưutầm,nghiêncứu.

12. 12
củadântộcViệtNamthếkỷXXmàcònđivớidântộcViệtNamởthếkỷXXIvàcác
thếkỷtiếptheo;khôngnhữnggópphầnthúcđẩysựpháttriểntiếnbộ,vănminhcủa
nhânloạitrongnhữngthờikỳtrướcđâymàcòncảtrongtươnglai.
Phươngphápchuyênngành,liênngành.HồChíMinhthểhiệntưtưởngcủa
mìnhthôngquanhiềulĩnhvựcnhưchínhtrị,triếthọc,kinhtế,quânsự,tưtưởngvăn
hóa,v.v.Vìvậy,trongnghiêncứutưtưởngHồChíMinh,cácphươngphápliênngành
cầnđượcsửdụngđểnghiêncứutoànbộhệthốngtưtưởngHồChíMinhcũngnhư
mỗitácphẩmlýluậnriêngbiệtcủaNgười.
Đểviệcnghiêncứu,họctậptưtưởngHồChíMinhđạtđượctrìnhđộkhoahọc
ngàymộtcaohơn,cầnđổimớivàhiệnđạihóacácphươngphápnghiêncứucụthể
trêncơsởkhôngngừngpháttriểnvàhoànthiệnvềlýluậnvàphươngphápluậnkhoa
họcnóichung.Ngoàicácphươngphápnêutrên,cầnthiếtphảisửdụngcảcácphương
phápphântích,tổnghợp,sosánh,điềutraxãhộihọc,v.v.Nhữngphươngphápnghiên
cứucụthểđượcsửdụngcầnxuấtpháttừyêucầunghiêncứunộidungcụthểcủatư
tưởngHồChíMinh.
III.ÝNGHĨACỦAVIỆCHỌCTẬPMÔNHỌCTƯTƯỞNGHỒCHÍ
MINHĐỐIVỚISINHVIÊN
1.Gópphầnnângcaonănglựctưduylýluận
VớiýnghĩacùngvớichủnghĩaMác-Lêninlàmthànhnềntảngtưtưởngvàkim
chỉnamchohànhđộngcủaĐảngvàcáchmạngViệtNam,tưtưởngHồChíMinhlà
nhữngchỉdẫnvềlýluậnvàthựctiễnhànhđộngchonhữngngườiViệtNamyêunước.
MônhọcTưtưởngHồChíMinhgópphầntrongbịchosinhviêntrithứckhoahọcvề
hệthốngquanđiểmtoàndiệnvàsâusắcvềcáchmạngViệtNam;hìnhthànhnănglực,
phươngpháplàmviệc,niềmtintìnhcảmcáchmạng;gópphầncủngcốchosinhviên
vềlậptrường,quanđiểmcáchmạngtrênnềntảngchủnghĩaMác-Lênin,tưtưởngHồ
ChíMinh;kiênđịnhmụctiêuđộclậpdântộcgắnliềnvớichủnghĩaxãhội;tíchcực,
chủđộngđấutranhphêphánnhữngquanđiểmsaitrái,bảovệchủnghĩaMác-Lênin,
tưtưởngHồChíMinh,đườnglối,chủtrương,chínhsáchcủaĐảng,Nhànước;biết
vậndụngtưtưởngHồChíMinhvàogiảiquyếtcácvấnđềđặtratrongcuộcsống.
Nănglựctưduylýluậncủamỗiconngườilàđiềurấtcầnthiếtđểgiúpconngườigiải
quyếtđượcnhiềuyêucầudocuộcsốngđặtra.Nănglựcđóđượchìnhthànhvàphát
triểntừnhiềunguồn,trảiquanhiềugiaiđoạncủacuộcsống,nhưnggiaiđoạnđang

13. 13
nghiêncứu,họctậpởtrườngcaođẳng,đạihọcrấtquantrọng,nógắnvớituổitrẻcủa
conngười.Hơnnữa,trithứcvàkỹnăngcủasinhviênhìnhthànhvàpháttriểnqua
nghiêncứuhọctậpmônhọcTưtưởngHồChíMinhlànhữngyếutốbồiđắpnănglực
lýluậnđểchỉdẫnhànhđộngrấtquantrọngđểtrởthànhmộtcôngdâncóíchchoxã
hộiViệtNamtrongquátrìnhthựchiệnmụctiêucaocả:Xâydựngmộtxãhộidângiàu,
nướcmạnh,dânchủ,côngbằng,vănminh,thựchiệnlờimongmuốncuốicùngcủa
HồChíMinhmàNgườiđãghivàobảnDichúc:“ToànĐảng,toàndântađoànkết
phấnđấu,xâydựngmộtnướcViệtNamhòabình,thốngnhất,độclập,dânchủvàgiàu
mạnh,vàgópphầnxứngđángvàosựnghiệpcáchmạngthếgiới”
22
.
2.Giáodụcvàthựchànhđạođứccáchmạng,củngcốniềmtinkhoahọcgắn
liềnvớitraudồitìnhcảmcáchmạng,bồidưỡnglòngyêunước
Quanghiêncứu,họctậpmônhọcTưtưởngHồChíMinh,sinhviêncóđiềukiện
hiểubiếtvềcuộcđờivàsựnghiệpcủaHồChíMinh,trongđóđặcbiệtlàtưtưởngcủa
Người,họctậpgươngsángcủamộtconngườisuốtđờiphụcvụTổquốc,phụcvụ
nhândân,lãnhtụcủaĐảng,ngườiconvĩđạicủadântộcViệtNam,mộtchiếnsĩkiên
cườngđấutranhvìđộclập,hòabình,hữunghị,hợptácvàtiếnbộgiữacácdântộc
trênthếgiới.Sinhviênnghiêncứu,họctậptưtưởngHồChíMinhsẽcóđiềukiệntốt
trauđồiphẩmchấtđạođứcmới,đạođứccáchmạngđểlậpthân,lậpnghiệp,sốngcó
íchchoxãhội,yêuvàlàmnhữngđiềuthiện,ghétcáixấu,cáiác;nângcaolòngtựhào
vềđấtnướcViệtNam,vềchếđộchínhtrịxãhộichủnghĩa,vềHồChíMinh,vềĐảng
CộngsảnViệtNamvànguyện"Sống,chiếnđấu,laođộng,họctậptheogươngBácHồ
vĩđại".
Thôngquaviệcnghiêncứu,họctậpmônhọcTưtưởngHồChíMinh,sinhviên
sẽnângcaobảnlĩnhchínhtrị,kiênđịnhýthứcvàtráchnhiệmcôngdâncủanước
CộnghòaXãhộichủnghĩaViệtNam,thườngxuyêntudưỡng,rènluyệnbảnthân
mìnhtheotưtưởng,đạođức,phongcáchHồChíMinh,hoànthànhtốtnhiệmvụcủa
mình,đónggópthiếtthựcvàhiệuquảchosựnghiệpcáchmạngcủađấtnước,vững
bướctrênconđườngcáchmạngmàHồChíMinhvànhândânViệtNamđãlựachọn.
3.Xâydựng,rènluyệnphươngphápvàphongcáchcôngtác
Quanghiêncứu,họctậpmônhọcTưtưởngHồChíMinh,sinhviêncóđiềukiện
vậndụngtốthơnnhữngkiếnthứcvàkỹnăngđãnghiêncứu,họctậpvàoviệcxây
22
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.15,tr.614.

14. 14
dựngphươngpháphọctập,tudưỡng,rènluyệnphùhợpvớiđiềukiệncụthểcủatừng
người,từngđịabàn.Sinhviêncóthểvậndụngxâydựngphongcáchtưduy,phong
cáchdiễnđạt,phongcáchlàmviệc,phongcáchứngxử,phongcáchsinhhoạtphùhợp
vớitừnglúc,từngnơi,theophươngchâmmàHồChíMinhđãnêu:Dĩbấtbiếnứng
vạnbiến.
TưtưởngHồChíMinhcótácdụnggópphầngiáodụcsinhviêntiếptụchình
thànhvàhoànthiệnnhâncáchđểngàycàngcaođẹphơn,trởthànhnhữngchiếnsĩtiên
phongtrongsựnghiệpxâydựngvàbảovệTổquốcViệtNam,gópphầnlàmchođất
nướcngàycàngđànghoànghơn,tođẹphơnnhưkhátvọngcủaHồChíMinhvàcủa
mỗingườiViệtNamyêunước.
NỘIDUNGTHẢOLUẬN
1.Phântíchđốitượngnghiêncứu,họctậpmônhọcTưtưởngHồChíMinh;tầm
quantrọngcủaviệcsửdụngcácphươngphápnghiêncứuTưtưởngHồChíMinh.
2.PhântíchsựcầnthiếtphảihọctậpmônhọcTưtưởngHồChíMinhtrong
chươngtrìnhcủanhàtrường.
TÀILIỆUTHAMKHẢO
1.ĐảngCộngsảnViệtNam:VănkiệnĐạihộiđạibiểutoànquốclầnthứVII,
NxbSựthật,HàNội,1991.
2.ĐảngCộngsảnViệtNam:VănkiệnĐạihộiđạibiểutoànquốclầnthứIX,
NxbChínhtrịquốcgia,HàNội,2001.
3.ĐảngCộngsảnViệtNam:VănkiệnĐạihộiđạibiểutoànquốclầnthứX,Nxb
Chínhtrịquốcgia,HàNội,2006.
4.ĐảngCộngsảnViệtNam:VănkiệnĐạihộiđạibiểutoànquốclầnthứXI,
NxbChínhtrịquốcgia,HàNội,2011.
5.ĐảngCộngsảnViệtNam:VănkiệnĐạihộiđạibiểutoànquốclầnthứXII,
NxbChínhtrịquốcgia,HàNội,2016.
6.ĐạitướngVõNguyênGiáp(Chủbiên):TưtưởngHồChíMinhvàconđường
cáchmạngViệtNam,NxbChínhtrịquốcgia,HàNội,1997.
7.HọcviệnChínhtrịquốcgiaHồChíMinh–GSSongThành(Chủbiên):Hồ
ChíMinh–Tiểusử,NxbLýluậnchínhtrị,HàNội,2006.
8.HồChíMinh:Toàntập,từt.1đếnt.15,NxbChínhtrịquốcgia,HàNội,2011.

15. 15
9.GS.TSMạchQuangThắng-PGS,TSBùiĐìnhPhong-TSChuĐứcTính
(ĐồngChủbiên):“UNESCOvớisựkiệntônvinhChủtịchHồChíMinh–Anhhùng
giảiphóngdântộc,Nhàvănhóakiệtxuất”,NxbChínhtrịquốcgia,HàNội,2013.
Chương2
CƠSỞ,QUÁTRÌNHHÌNHTHÀNHVÀPHÁTTRIỂN
TƯTƯỞNGHỒCHÍMINH
MỤCTIÊU
-Vềkiếnthức
Giúpchosinhviênhiểurõcơsởthựctiễn,lýluậnvànhântốchủquanhình
thànhtưtưởngHồChíMinh;hiểurõcácgiaiđoạncơbảntrongquátrìnhhìnhthành
vàpháttriểntưtưởngHồChíMinh.
-Vềkỹnăng
Giúpchosinhviêntiếpcậnvớiphươngphápkhoahọcnhậnthứckháiquátnội
dung,giátrịcủatưtưởngHồChíMinhtừnghiêncứucáccơsởphongphúhìnhthành
tưtưởngHồChíMinhvàquátrìnhhìnhthànhtừngbước,lâudàitưtưởngHồChí
MinhtronghoạtđộnglýluậnvàthựctiễncủaNgười.
-Vềtưtưởng
GiúpchosinhviênnhậnthứckhoahọcgiátrịtưtưởngHồChíMinhđốivớicách
mạngViệtNam,từđócótưtưởng,tìnhcảmtíchcựctrongviệchọctậpvàlàmtheotư
tưởng,đạođức,phongcáchHồChíMinhtrongthựctếhọctậpvàcuộcsốnghàng
ngày.
I.CƠSỞHÌNHTHÀNHTƯTƯỞNGHỒCHÍMINH
1.Cơsởthựctiễn
a.ThựctiễnViệtNamcuốithếkỷXIXđầuthếkỷXX
Từnăm1858,đếquốcPhápbắtđầutiếnhànhxâmlượcnướcta.Triềuđìnhnhà
Nguyễnlầnlượtkýkếtcáchiệpướcđầuhàng,từngbướctrởthànhtaysaicủathực
dânPháp.

16. 16
Từ1858đếncuốithếkỉXIX,cácphongtràođấutranhyêunướcchốngpháp
xâmlượcliêntụcnổra.ỞmiềnNamcócáccuộckhởinghĩacủaTrươngĐịnh;của
NguyễnTrungTrực.ỞmiềnTrungcócáccuộckhởinghĩacủaTrầnTấn,ĐặngThai
Mai;củaPhanĐìnhPhùng.ỞmiềnBắccócáccuộckhởinghĩacủaNguyễnThiện
Thuật;củaPhạmBànhvàĐinhCôngTráng;củaNguyễnQuangBích;củaHoàngHoa
Thámvv...Cáccuộckhởinghĩa,trongđócónhữngcuộcdướingọncờ"CầnVương"
tứcgiúpvuacứunước,tuyđềurấtanhdũng,nhưngcuốicùngđềuthấtbại.Điềuđó
chứngtỏnhândântarấtyêunước.Song,giaicấpphongkiếnvàhệtưtưởngcủanóđã
suytàn,bấtlựctrướcnhiệmvụbảovệđộclậpdântộc.
SaukhiđãhoànthànhcănbảnviệcbìnhđịnhViệtNamvềmặtquânsự,thựcdân
PhápbắttayvàokhaithácthuộcđịaViệtNammộtcáchmạnhmẽvàtừngbướcbiến
nướctatừmộtnướcphongkiếnthànhnướcthuộcđịa,nửaphongkiếndẫntớisựbiến
đổicơcấugiacấp,tầnglớptrongxãhội.
ThựcdânPhápvẫnduytrìnềnkinhtếnôngnghiệplạchậuvớikhoảng95%dân
sốlànôngdân;giaicấpđịachủđượcbổsung,củngcố,tăngcườngthêmcácđiềnchủ
ngườiPhápvànướcngoài.Bêncạnhtầnglớpthợthủcông,tiểuthương,trongxãhội
ViệtNamxuấthiệnnhữnggiaitầngmới.Đólàgiaicấpcôngnhân,giaicấptưsảnvà
tầnglớptiểutưsảnởthànhthị.Từđó,bêncạnhmâuthuẫncơbảntrongxãhộiphong
kiếnlànôngdânvớiđịachủphongkiến,xuấthiệncácmâuthuẫnmới.Mâuthuẫn
giữagiaicấpcôngnhânViệtNamvớigiaicấptưsản.Mâuthuẫngiữatoànthểnhân
dânViệtNamvớichủnghĩađếquốcPháp.
Từcácbiếnđổitrên,đếnđầuthếkỷXX,trướcảnhhưởngcủacáccuộcvậnđộng
cảicách,củacáchmạngdânchủtưsảnởTrungQuốcvàtấmgươngDuyTânNhật
Bản,ởnướctaxuấthiệncácphongtràoyêunướctheokhuynhhướngdânchủtưsản
vớisựdẫndắtcủacácsĩphuyêunướccótinhthầncảicách.PhongtràoĐôngDudo
PhanBộiChâukhởixướng(1905-1909).PhongtràoDuyTândoPhanChâuTrinh
phátđộngnăm1906đếnnăm1908thìkếtthúc.PhongtràoĐôngKinhNghĩaThụcdo
LươngvănCan,NguyễnQuyềnvàmộtsốnhânsĩkhácphátđộngtừtháng3-1907đến
tháng11-1907.Phongtràochốngđiphu,chốngsưuthuếởTrungkỳnăm1908.
CácPhongtràoyêunướctheokhuynhhướngdânchủtưsảnnóitrênđềuthấtbại.
NguyênnhânsâuxalàgiaicấptưsảnViệtNamcònnonyếu.Nguyênnhântrựctiếplà
cáctổchứcvàngườilãnhđạocủacácphongtràođóchưacóđườnglốivàphương

17. 17
phápcáchmạngđúngđắn.Tinhthầnyêunướcvẫnâmỷsụcsôitronglòngnhândân.
Song,cuộckhủnghoảngvềđườnglốicứunướcdiễnrasâusắc.Xuấthiệncâuhỏitừ
thựctiễnđóđặtralà:Cứunướcbằngconđườngnàomớicóthểđiđếnthắnglợi?
Trongbốicảnhđó,sựrađờigiaicấpmớilàgiaicấpcôngnhân,vàphongtrào
đấutranhcủagiaicấpcôngnhânViệtNamđãlàmchocuộcđấutranhgiảiphóngdân
tộcởnướctaxuấthiện"dấuhiệumới"củamộtthờiđạimớisắprađời.
CuốithếkỷXIX,ởViệtNamđãcótầnglớpcôngnhân,nhưnglúcđómớichỉlà
mộtlựclượngítỏi,khôngổnđịnh.ĐầuthếkỷXX,côngnhânpháttriểnhơnvàtrở
thànhmộtgiaicấpngaytừtrướcchiếntranhthếgiớithứnhất1914-1918.
CôngnhânViệtNamchịu3tầngápbứcbóclột:thựcdân,tưbản,phongkiến.
Họsớmvùngdậyđấutranhchốnglạigiớichủ.Từhìnhthứcđấutranhthôsơnhưđốt
lántrại,bỏtrốntậpthể,họđãnhanhchóngtiếntớiđìnhcông,bãicông.
“Chỉcógiaicấpcôngnhânlàdũngcảmnhất,cách,mạngnhất,luônluôngangóc
đươngđầuvớibọnđếquốcthựcdân”
23
.PhongtràocôngnhânViệtNamđầuthếkỷ
XXvàcácphongtràoyêunướclàmảnhđấttốtđểlýluậncáchmạngmớicủachủ
nghĩaMác-Lêninnảymầm,rahoakếttrái.ChínhHồChíMinhlàngườiđãdàycông
truyềnbáchủnghĩaMác-Lêninvàophongtràocôngnhânvàphongtràoyêunước
ViệtNam,chuẩnbịvềtưtưởngvàtổchức,sánglậpĐảngcộngsảnViệtNam,chấm
dứtsựkhủnghoảngvềđườnglốicáchmạngViệtNam,đánhdấubướchoànthànhvề
cơbảntưtưởngHồChíMinhvềcáchmạngViệtNam.Sauđó,chínhthựctiễnĐảng
lãnhđạocáchmạngThángTámthànhcông,lãnhđạocuộckhángchiếnchốngPháp
thắnglợi;lãnhđạovừaxâydựngchủnghĩaxãhội,vừakhángchiếnchốngMỹ,cứu
nướclànhântốgópphầnbổsung,pháttriểntưtưởngHồChíMinhtrêntấtcảcác
phươngdiện.
b.ThựctiễnthếgiớicuốithếkỉXIX,đầuthếkỉXX
VàocuốithếkỉXIX,đầuthếkỉXX,Chủnghĩatưbảntrênthếgiớiđãpháttriển
từgiaiđoạntựdocạnhtranhsanggiaiđoạnchủnghĩađếquốc.CácnướcđếquốcAnh,
Pháp,Mỹ,TâyBanNha,Ý,NhậtBản,Bỉ,BồĐàoNha,HàLanvv…đãchiphốitoàn
bộtìnhhìnhthếgiới.PhầnlớncácnướcchâuÁ,châuPhi,vàMỹLatinhđãtrởthành
thuộcđịavàphụthuộccủacácnướcđếquốc.
23
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.12,tr.407.

18. 18
Tìnhhìnhđóđãlàmsâusắcthêmmâuthuẫnvốncótronglòngchủnghĩatưbản
làmâuthuẫngiữagiaicấptưsảnvớigiaicấpvôsảnởcácnướctưbản;mâuthuẫn
giữacácnướcđếquốcvớinhau;mâuthuẫngiữacácdântộcthuộcđịavàphụthuộc
vớichủnghĩađếquốc,sangđầuthếkỷXX,mâuthuẫnnàyngàycàngpháttriểngay
gắt.Giànhlạiđộclậpchocácdântộcthuộcđịakhôngchỉlàđòihỏicủariênghọ,mà
cònlàmongmuốnchungcủagiaicấpvôsảnquốctếđãthúcđẩyphongtràogiải
phóngdântộctrênthếgiớipháttriển.
CáchmạngThángMườiNgathànhcônglàthắnglợiđầutiêncủachủnghĩa
Mác-LêninởmộtnướclớnlàLiênXô,rộngmộtphầnsáuthếgiới.CáchmạngTháng
Mườiđãđánhđổgiaicấptưsảnvàgiaicấpphongkiếnđịachủ,lậpnênmộtxãhội
mới,xãhộixãhộichủnghĩa.
CáchmạngThángMườiNgathắnglợimởramộtthờiđạimớitronglịchsửloài
người-thờiđạiquáđộtừchủnghĩatưbảnlênchủnghĩaxãhộitrêntoànthếgiới,mở
raconđườnggiảiphóngchocácdântộcbịápbứctrênthếgiới.
Ngày2-3-1919,QuốctếCộngsảnrađờiởMátxcơva.Dướisựlãnhđạocủa
Lênin,QuốctếCộngsảnđẩymạnhviệctruyềnbáchủnghĩaMác-Lêninvàkinh
nghiệmCáchmạngThángMườirakhắpthếgiới,thúcđẩysựrađờivàhoạtđộngngày
càngmạnhmẽcủacácđảngcộngsảnởnhiềunước.
CáchmạngThángMườithắnglợi,sựrađờicủanhànướcXôviết,QuốctếCộng
sảnvàthựctiễnxâydựngchủnghĩaxãhộiởLiênXôcùngvớisựpháttriểnmạnhmẽ
phongtràocộngsản,côngnhânvàphongtràogiảiphóngdântộctrênthếgiớiảnh
hưởngsâusắctớiHồChíMinhtrênhànhtrìnhđirathếgiớiđitìmmụctiêuvàcon
đườngcứunước.
2.Cơsởlýluận
a.GiátrịtruyềnthốngtốtđẹpcủadântộcViệtNam
Chủnghĩayêunướclàsợichỉđỏxuyênsuốttrongtruyềnthốngtốtđẹpcủadân
tộcViệtNam.Đólàđộnglực,sứcmạnhgiúpchodântộcViệtNamtồntạivượtqua
mọikhókhăntrongdựngnướcvàgiữnướcmàpháttriển.Chínhchủnghĩayêunước
lànềntảngtưtưởng,điểmxuấtphátvàđộnglựcthúcđẩyNguyễnÁiQuốcrađitìm
đườngcứunước,vàtìmthấyởchủnghĩaMác-Lêninconđườngcứunước,cứudân.
HồChíMinhđãchúýkếthừa,pháttriểntinhthầnđấutranhanhdũng,bấtkhuất
vìđộclập,tựdocủaTổquốc,nhằmbảovệchủquyềnquốcgiavàsựtoànvẹnlãnh

19. 19
thổcủachủnghĩayêunướcViệtNam.LãnhđạoCáchmạngThángtámnăm1945
thànhcông,trongánghùngvăndựngnướcTuyênngônđộclập,ChủtịchHồChíMinh
đãtrịnhtrọngtuyênbốvớithếgiới:“NướcViệtNamcóquyềnhưởngtựdovàđộclập,
vàsựthựcđãthànhmộtnướctựdovàđộclập.ToànthểdânViệtNamquyếtđemtất
cảtinhthầnvàlựclượng,tínhmệnhvàcủacảiđểgiữvữngquyềntựdovàđộclập
ấy”
24
.Khôngcógìquýhơnđộclậptựdo-ChânlýlớncủathờiđạiđượcChủtịchHồ
ChíMinhkhẳngđịnh,đồngthờicũngchínhlàmộtđiểmcốtlõitrongtưtưởngHồChí
Minh.
Tronglãnhđạonhândântaxâydựngvàbảovệđấtnước,HồChíMinhhếtsức
chútrọngkếthừa,pháttriểnmộtnộidungcơbảntrongchủnghĩayêunướcViệtNam
làYêunướcgắnliềnvớiyêudân,cótinhthầnđoànkết,dânchủ,nhânái,khoandung
trongcộngđồngvàhòahiếuvớicácdântộclânbang.TrongtưtưởngHồChíMinh
conngườilàvốnquýnhất,lànhântốquyếtđịnhthànhcôngcủacáchmạng.Nướclấy
dânlàmgốc.Gốccóvữngcâymớibền.Xâylầuthắnglợitrênnềnnhândân.Đạiđoàn
kếtdântộcgắnliềnvớiđạiđoànkếtquốctếlàmộtnguyêntắcchiếnlượcquyếtđịnh
thắnglợicủacáchmạngViệtNam.
TrongchủnghĩayêunướcViệtNamthườngtrựcmộtniềmtựhàovềlịchsử,trân
trọngnềnvănhóa,ngônngữ,phongtụctậpquánvànhữngtruyềnthốngtốtđẹpkhác
củadântộc.Đóchínhlàmộtcơsởhìnhthànhnêntưtưởng,phẩmchấtcủanhàvăn
hóakiệtxuấtHồChíMinhvớichủtrươngvănhóalàmụctiêu,độnglựccủacách
mạng;Cầngiữgìncốtcáchvănhóadântộcđồngthờitiếpthutinhhoavănhóanhân
loại,xâydựngnềnvănhoámớicủaViệtNam;Và,chínhHồChíMinhlàmộtbiểu
tượngcaođẹpcủasựtíchhợptinhhoavănhóaPhươngĐôngvàPhươngTây.Trong
quátrìnhlãnhđạocáchmạngViệtNamHồChíMinhcònchúýkhơidậyvàpháthuy
mộtsốgiátrịtruyềnthốngtốtđẹpkháccủadântộcViệtNamtronghoạchđịnhđường
lối,phươngphápcáchmạngViệtNam.
b.Tinhhoavănhoánhânloại
-TinhhoavănhóaPhươngĐông
Tinhhoavănhoá,tưtưởngphươngĐôngkếttinhtrong3họcthuyếtlớnNho
giáo,Phậtgiáo,Lãogiáo.ĐólànhữnghọcthuyếtcóảnhhưởngsâurộngởPhương
Đông,vàởnướctatrướcđây.
24
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,tập4,tr3.

20. 20
ĐốivớiNhogiáo,HồChíMinhphântích:"TuyKhổngTửlàphongkiếnvàtuy
tronghọcthuyếtcủaKhổngTửcónhiềuđiềukhôngđúngsongnhữngđiềuhaytrong
đóthìchúngtanênhọc."Chỉcónhữngngườicáchmạngchânchínhmớithutháiđược
nhữngđiềuhiểubiếtquýbáucủacácđờitrướcđểlại”.Lênindạychúngtanhưvậy"
25
.
HồChíMinhchúýkếthừavàđổimớitưtưởngdùngnhântrị,đứctrịđểquảnlý
xãhội.KếthừavàpháttriểnquanniệmcủaNhogiáovềviệcxâydựngmộtxãhộilý
tưởngtrongđócôngbằng,bácái,nhân,nghĩa,trí,dũng,tín,liêmđượccoitrọngđểcó
thểđiđếnmộtthếgiớiđạiđồngvớihòabình,khôngcóchiếntranh,cácdântộccó
quanhệhữunghịvàhợptác.Đặcbiệt,HồChíMinhchúýkếthừa,đổimới,pháttriển
tinhthầntrọngđạođứccủaNhogiáotrongviệctudưỡng,rènluyênđạođứccủacon
người;trongcôngtácxâydựngĐảngvềđạođức.
ĐốivớiPhậtgiáo,HồChíMinhchútrọngkếthừa,pháttriểntưtưởngvịtha,yêu
thươngconngười,khuyếnkhíchlàmviệcthiện,chốnglạiđiềuác;đềcaoquyềnbình
đẳngcủaconngườivàchânlý;khuyênconngườisốnghòađồng,gắnbóvớiđấtnước
củaĐạoPhật.NhữngquanđiểmtíchcựcđótrongtriếtlýcủaĐạoPhậtđượcHồChí
MinhvậndụngsángtạođểđoànkếtđồngbàotheoĐạoPhật,đoànkếttoàndânvì
nướcViệtNamHòabình,Thốngnhất,Độclập,DânchủvàGiàumạnh.Trongthưgửi
HộiPhậttửnăm1947,Ngườiviết:“ĐứcPhậtlàđạitừđạibi,cứukhổcứunạn,muốn
cứuchúngsinhrakhỏikhổnạn,Ngườiphảihysinhtranhđấu,diệtlũácma.Nayđồng
bàotađạiđoànkết,hysinhcủacảixươngmáu,khángchiếnđếncùng,đểđánhtan
thựcdânphảnđộng,đểcứuquốcdânrakhỏikhổnạn,đểgiữquyềnthốngnhấtvàđộc
lậpcủaTổquốc.ThếlàchúngtalàmtheolòngđạitừđạibicủaĐứcPhậtThíchCa,
khángchiếnđểđưagiốngnòirakhỏicáikhổảinôlệ"
26
.HồChíMinhchúýkếthừa,
pháttriểnnhữngtưtưởngnhânbản,đạođứctíchcựctrongPhậtgiáovàoviệcxây
dựngxãhộimới,conngườimớiViệtNamhiệnnay.
ĐốivớiLãogiáo,HồChíMinhchúýkếthừa,pháttriểntưtưởngcủaLãoTử,
khuyênconngườinênsốnggắnbóvớithiênnhiên,hoàđồngvớithiênnhiên,hơnnữa
phảibiếtbảovệmôitrườngsống.HồChíMinhkêugọinhândântatrồngcây,tổchức
"Tếttrồngcây"đểbảovệmôitrườngsinhtháichochínhcuộcsốngcủaconngười.Hồ
ChíMinhchúýkếthừapháttriểntưtưởngthoátmọiràngbuộccủavòngdanhlợi
25
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,tập6,tr356-357.
26
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,tập5,tr228.

21. 21
trongLãogiáo.Ngườikhuyêncánbộ,đảngviênítlòngthammuốnvềvậtchất.Thực
hiệncầnkiệmliêmchính,chícôngvôtư.Hànhđộngtheođạolývớiýnghĩalàhành
độngđúngvớiquyluậttựnhiên,xãhội.
Trongcácbàinói,bàiviết,HồChíMinhcònchúýkếthừa,pháttriểnnhiều
tưởngcủacáctrườngpháikhácnhautrongcácnhàtưtưởngphươngĐôngcổđạikhác
nhưMặcTử,HànPhíTử,QuảnTửvv...VàHồChíMinhcũngchúýtìmhiểunhững
tràolưutưtưởngtiếnbộthờicậnhiệnđạiởẤnĐộ,TrungQuốcnhưchủnghĩa
Găngđi,chủnghĩaTamdâncủaTônTrungSơn.HồChíMinhđãpháttriểnsángtạo
cácquanđiểmvềdântộc,dânquyền,dânsinhcủaTônTrungSơntrongcáchmạng
dânchủtưsảnthànhtưtưởngđấutranhchoĐộclập–Tựdo–Hạnhphúccủacon
ngườivàdântộcViệtNamtheoconđườngcáchmạngvôsản.Lànhàmácxítsángtạo,
HồChíMinhđãkếthừavàpháttriểnnhữngtinhhoatrongtưtưởng,vănhóaphương
ĐôngđểgiảiquyếtnhữngvấnđềthựctiễncủacáchmạngViệtNamthờihiệnđại.
-TinhhoavănhoáphươngTây
NgaytừkhicònhọcởTrườngtiểuhọcPháp-bảnxứởthànhphốVinh(1905),
HồChíMinhđãquantâmtớinhữngkhẩuhiệunổitiếngcủaĐạicáchmạngPháp
1789:Tựdo-Bìnhđẳng-Bácái.ĐisangPhươngTây,Ngườichúýtìmhiểunhững
khẩuhiệunổitiếngđótrongcáccuộccáchmạngtưsảnởAnh,Pháp,Mỹ.Ngườiđãkế
thừa,pháttriểnnhữngquanđiểmnhânquyền,dânquyềntrongBảnTuyênngônĐộc
lậpnăm1776củaMỹ,BảnTuyênngônNhânquyềnvàDânquyềnnăm1791củaPháp
vàđềxuấtquanđiểmvềquyềnmưucầuđộclập,tựdo,hạnhphúccủacácdântộc
trongthờiđạingàynay.
Tronghànhtrìnhđitìmđườngcứunước,HồChíMinhđãtừngnghiêncứutình
hìnhchínhtrị,kinhtế,vănhóanhânloạitạinhữngtrungtâmchínhtrịkinhtếvănhóa
lớnởcáccườngquốcnhưMỹ,Anh,Pháp,Nga,TrungQuốcvv...bằngchínhngôn
ngữcủacácnướcđó.Ngườitrựctiếpnghiêncứutưtưởngnhânvăn,dânchủvànhà
nướcphápquyềncủacácnhàkhaisángphươngTâynhưVonte,Rutxô,Môngtétxkiơ,
v,v,...HồChíMinhcònđọctiểuthuyếtcủađạivănhàoAnhĐíchkenbằngtiếngAnh;
đọctiểuthuyếtcủavănhàoPhápRômanhRôlăngbằngtiếngPháp;đọctácphẩmcủa
đạivănhàoTrungQuốcLỗTấnbằngtiếngTrungHoa;đọctácphẩmcủađạivănhào
NgaLépTônxtôibằngtiếngNga,v,v…Quanghiêncứusâurộngtưtưởng,vănhoácổ

22. 22
kimĐôngTây,HồChíMinhlựachọnchủnghĩaMác-Lêninlàmnềntảngtưtưởng
củamình.
c.ChủnghĩaMác-Lênin
CáchmạngThángMườiNganăm1917vàthờiđạimớicũngnhưChủnghĩa
Mác-LênincơsởlýluậnquyếtđịnhbướcpháttriểnmớivềchấttrongtưtưởngHồChí
Minh,khiếnNgườivượthẳnlênphíatrướcsovớinhữngngườiyêunướcnổitiếng
nhấtđươngthời.Ngaytừcuốinăm20củathếkỷXX,HồChíMinhkhẳngđịnhrằng:
“Bâygiờhọcthuyếtnhiều,chủnghĩanhiều,nhưngchủnghĩachânchínhnhất,chắc
chắnnhất,cáchmạngnhấtlàchủnghĩaLênin”
27
.Vậndụngvàpháttriểnsángtạochủ
nghĩaMác-Lênin,HồChíMinhđãgiảiquyếtđượccuộckhủnghoảngđườnglốicứu
nướcvàngườilãnhđạocáchmạngởViệtNamcuốithếkỷXIXđầuthếkỷXX.Đối
vớiHồChíMinh,chủnghĩaMác-Lêninlàthếgiớiquan,phươngphápluậntrongnhận
thứcvàhoạtđộngcáchmạng.Trêncơsởlậptrường,quanđiểmvàphươngphápcủa
chủnghĩaMác-Lênin,HồChíMinhđãtriệtđểkếthừa,đổimới,pháttriểnnhữnggiá
trịtruyềnthốngtốtđẹpcủadântộcViệtNam,tinhhoavănhóanhânloạikếthợpvới
thựctiễncáchmạngtrongnướcvàthếgiớihìnhthànhlênmộthệthốngcácquanđiểm
cơbản,toàndiệnvềcáchmạngViệtNam.ChủnghĩaMác-Lênintiềnđềlýluậnquan
trọngnhất,cóvaitròquyếtđịnhtrongviệchìnhthànhtưtưởngHồChíMinh.
TiếpthuchủnghĩaMác–Lênin,HồChíMinhđãtrởthànhngườicộngsảnvới
tầmvóctrítuệlớnnhưLêninmongmuốn:“Ngườitachỉcóthểtrởthànhngườicông
sảnkhibiếtlàmgiàutríóccủamìnhbằngsựhiểubiếttấtcảnhữngkhotàngtrithức
mànhânloạiđãtạora”
28
HồChíMinhtrởthànhngườicộngsảntheokiểuLêninmongmuốn:"Ngườita
chỉcóthểtrởthànhngườicộngsảnkhibiếtlàmgiàutríóccủamìnhbằngsựhiểubiết
tấtcảnhữngkhotàngtrithứcmànhânloạiđãtạora”
29
.
HồChíMinhtrởthànhngườicộngsảntrêncơsởhiểubiếtsâusắckhotàngtri
thứccủanhânloạitừcổchíkim,từĐôngsangTây.Nóivềviệcđó,HồChíMinhchỉ
rõ:"HọcthuyếtKhổngTửcóưuđiểmlàsựtudưỡngđạođứccánhân.TôngiáoGiêxu
cóưuđiểmlàlòngnhânáicaocả.ChủnghĩaMáccóưuđiểmlàphươngpháplàm
việcbiệnchứng.ChủnghĩaTônDậtTiêncóưuđiểmlàchínhsáchcủanóphùhợpvới
27
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,tập2,tr.289.
28
V.I.Lênin:ToànTập,Tập41,NxbTiềnbộ,Mátxcơva,1977,tr.362
29
Lênin:Toàntập,Nxb.Tiếnbộ,Mát-xcơ-va,1977,tập41,tr.362.

23. 23
điềukiệnnướcta.KhổngTử,Giêxu,Mác,TônDậtTiênchẳngphảiđãcónhữngưu
điểmchungđósao?Họđềumuốn"mưuhạnhphúccholoàingười,mưuphúclợicho
xãhội".Nếuhômnayhọcònsốngtrênđờinày,nếuhọhọplạimộtchỗ,tôitinrằnghọ
nhấtđịnhchungsốngvớinhaurấthoànmỹnhưnhữngngườibạnthânthiết.
Tôicốgắnglàmhọctrònhỏcủacácvịấy"
30
.
TổngkếtkinhnghiệmthắnglợicủacáchmạngViệtNam,HồChíMinhkhẳng
địnhrõ:“Chúngtôigiànhđượcthắnglợiđólàdonhiềunhântố,nhưngcầnphảinhấn
mạnhrằng-màkhôngphảichỉnhândịpkỷniệmlầnthứ100ngàysinhLênin-chúng
tôigiànhđượcnhữngthắnglợiđótrướchếtlànhờcáivũkhíkhônggìthaythếđượclà
chủnghĩaMác-Lênin"
31
.
TrongquálãnhđạocáchmạngViệtNam,ChủtịchHồChíMinhkhôngnhững
đãvậndụngsángtạo,màcònlàsựbổsung,pháttriểnvàlàmphongphúchủnghĩa
Mác-Lênintrongthờiđạimới.Trongcácvấnđềdântộcvàcáchmạnggiảiphóng
dântộc;chủnghĩaxãhộivàxâydựngchủnghĩaxãhộiởViệtNam;cácvấnđềxây
dựngĐảng,Nhànước,vănhóa,conngười,đạođứcv.v…HồChíMinhđềucónhững
luậnđiểmbổsung,pháttriểnsángtạochủnghĩaMácLênin.TưtưởngHồChíMinhlà
mộtbướcnhảyvọttronglịchsửtưtưởngViệtNam.
3.NhântốchủquanHồChíMinh
a.PhẩmchấtHồChíMinh
HồChíMinhcólýtưởngcaocảvàhoàibãolớncứudân,cứunướcthoátkhỏi
cảnhlầmthan,cơcưcđểđuổikịpcácnướctiêntiếntrênthếgiới.Ngườicóýchí,nghị
lựctolớn,mộtmìnhdámđiranướcngoàikhảosátthựctếcácnướcđếquốcgiàucó
cũngnhưcácdântộcthuộcđịanghèonàn,lạchậu,màchỉcóhaibàntaytrắng.Người
đãlàmnhiềunghềnghiệpkhácnhauđểkiếmsống,biếtrấtnhiềungoạingữ,tựhọchỏi
vàhoạtđộngcáchmạng.Kếthợphọcởnhàtrường,họctrongsáchvở,họctrongthực
tếhoạtđộngcáchmạng,họcởnhândânkhắpnhữngnơiNgườiđãđến,vàđãcóvốn
họcthứcvănhóasâurộngĐôngTâykimcổđểvậndụngvàohoạtđộngcáchmạng.
ĐặcbiệtlàHồChíMinhlàngườicótưduyđộclập,tựchủ,sángtạo,giàutính
phêphán,đổimớivàcáchmạng;đãvậndụngđúngquyluậtchungcủaxãhộiloài
người,củacáchmạngthếgiớivàohoàncảnhriêng,cụthểcủaViệtNam,đềxuấttư
30
TônNhiệmThức:HồChíMinhtruyện,NXBTamLiên,ThượngHải,6-1949(bảnTrungvăn),(bảndịchTiếngViệtcủa
ĐặngNghiêmVạn,tr41-42).
31
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,tập15,tr.589-590.

24. 24
tưởng,đườnglốicáchmạngmớiđápứngđúngđòihỏithựctiễn;cónănglựctổchức
biếntưtưởng,đườnglốithànhhiệnthực.
HồChíMinhlàngườicótầmnhìnchiếnlược,baoquátthờiđại,đãđưacách
mạngViệtNamvàodòngchảychungcủacáchmạngthếgiới.Làngườicónănglực
tổngkếtthựctiễn,nănglựctiêntri,dựbáotươnglaichínhxácvàkỳdiệuđểdẫndắt
toànĐảng,toànquân,toàndântađitớibếnbờthắnglợivinhquang.
HồChíMinhlàngườisuốtđờitậntrungvớinước,tậnhiếuvớidân,làngười
suốtđờiđấutranhchosựnghiệpcáchmạngcủaĐảngcộngsảnViệtNamvàcủacách
mạngthếgiới.Nhữngphẩmchấtcánhânđólàmộtnhântốquyếtđịnhnhữngthành
côngsángtạocủaHồChíMinhtronghoạtđộnglýluậnvàthựctiễnkhôngvìchosự
nghiệpriêngmìnhmàvìcảdântộcViệtNamvànhânloại.
b.Tàinănghoạtđộng,tổngkếtthựctiễnpháttriểnlýluận
HồChíMinhlàngườicóvốnsốngvàthựctiễncáchmạngphongphú,phi
thường.TrướckhitrởthànhChủtịchnước,HồChíMinhđãsống,họctập,hoạtđộng,
côngtácởgần30nướctrênthếgiới.Ngườihiểusâusắcchủnghĩađếquốc,chủnghĩa
thựcdânvàchếđộthựcdânkhôngchỉquatìmhiểutrêncácloạitàiliệu,sách,báo,
radiomàcònhiểubiếtsâusắcvềchúngquacuộcsốngvàhoạtđộngthựctiễntạicác
cường.Ngườiđặcbiệtxácđịnhrõbảnchất,thủđoạncủachủnghĩaquốcđế,thựcdân;
thấuhiểutìnhcảnhngườidânởnhiềunướcthuộchệthốngthuộcđịacủachủnghĩađế
quốcởchâuÁ,châuPhivàchâuMỹLatinh.
NgườithấuhiểuvềPhongtràogiảiphóngdântộc,vềxâydựngchủnghĩaxãhội,
vềxâydựngĐảngvv...khôngchỉquanghiêncứulýluậnmàcònquaviệcthamgia
sánglậpĐảngcộngsảnPháp,quahoạtđộngtrongĐảngcộngsảnTrungQuốc,qua
thamgiaphongtràocộngsảnquốctếởnhiềunước,quanghiêncứuđờisốngxãhộiở
LiênXô-nướcxãhộichủnghĩađầutiêntrênthếgiớivv...
HồChíMinhlànhàtổchứcvĩđạicủacáchmạngViệtNam.Ngườiđãthựchiện
hóatưtưởng,lýluậncáchmạngthànhhiệnthựcsinhđộng;đồngthờitổngkếtthực
tiễncáchmạng,bổsung,pháttriểnlýluận,tưtưởngcáchmạng.Cùngvớiviệctìm
thấymụctiêu,phươnghướngcáchmạngViệtNamởchủnghĩaMác–Lênin,Người
thamgiasánglậpĐảngCộngsảnPháp;chuẩnbịvềnhiềumặtchosựrađờiĐảng
CộngsảnViệtNam–tổchứclãnhđạocáchmạngViệtNamtheochủnghĩaMác–
Lênin.NgườisánglậpMặttrậndântộcthốngnhất;sánglậpQuânđộinhândânViệt

25. 25
Nam;khaisinhNhànướckiểumớiởViệtNam.Nhữngphẩmchấtcánhâncủamột
thiêntàicùngnhữnghoạtđộngthựctiễnphongphútrênnhiềulĩnhvựckhácnhauở
trongnướcvàtrênthếgiớilànhântốchủquanhìnhthànhnêntưtưởngHồChíMinh.
II.QUÁTRÌNHHÌNHTHÀNHVÀPHÁTTRIỂNTƯTƯỞNGHỒCHÍ
MINH
1.Thờikỳtrướcngày5-6-1911:Hìnhthànhtưtưởngyêunướcvàcóchí
hướngtìmđườngcứunướcmới
Trongthờikỳnày,HồChíMinhtiếpthutruyềnthốngtốtđẹpcủaquêhương,gia
đìnhvàcácdântộchìnhthànhnêntưtưởngyêunướcvàtìmđườngcứunước.
NghệAnlàvùngđấtđịalinhnhânkiệt,giàutruyềnthốngyêunước,lắmnhântài
vàanhhùngyêunướcnổitiếngtronglịchsửdântộc.HồChíMinhsinhratrongmột
giađìnhkhoabảng.CụNguyễnSinhSắcđỗphóbảng.Cụthườngtâmsự:"Quan
trườngthịnôlệtrungchinôlệ,hựunôlệ"
32
.Cụthườngdạycáccon:"Đừnglấyphong
cáchnhàquanlàmphongcáchnhàta”
33
.Tinhthầnyêunước,thươngdânvànhâncách
củaôngNguyễnSinhSắccóảnhhưởnglớnlaođếntưtưởng,nhâncáchHồChíMinh
thuởniênthiếu.
HồChíMinhcũngchịuảnhhưởngsâusắctìnhcảmcủangườimẹ-cụHoàng
ThịLoan,ngườimẹViệtNamđiểnhìnhvềtínhcầnmẫn,tầntảo,đảmđang,hếtmực
thươngyêuchồng,thươngyêucácconvàănởnhânđứcvớimọingười,đượcbàcon
lánggiềnghếtlòngmếnphục.CụHoàngThịLoancóảnhhưởnglớnđếncácconbằng
tấmlòngnhânhậuvàmẫncảmcủangườimẹ.
Tiếpthutruyềnthốngtốtđẹpcủaquêhương,giađình,đượctheohọccácvịtúc
nhovàtiếpxúcvớinhiềuloạisáchbáotiếnbộởcáctrường,lớptạiVinh,tạikinhđô
Huế,hiểurõtìnhcảnhnướcnhàbịgiặcngoạixâmđôhộ,HồChíMinhsớmcótư
tưởngyêunướcvàthểhiệnrõtưtưởngyêunướctronghànhđộng.HồChíMinhđã
thamgiaphongtràochốngthuếởTrungKỳ(năm1908).LàthầygiáoởTrườngDục
Thanh,PhanThiết,khidạyhọccũngnhưtrongtrongsinhhoạt,HồChíMinhthường
đemhếtnhiệttìnhtruyềnthụchohọcsinhlòngyêunướcvànhữngsuynghĩvềvận
mệnhnướcnhà(năm1910).
32
BannghiêncứulịchsửĐảngTrungương:ChủtịchHồChíMinh–Tiểusửsựnghiệp,NxbSựthật,HàNội,1980,tr.2
33
HọcviệnChínhtrịquốcgiaHồChíMinh–SongThành(Chủbiên):HồChíMinh–Tiểusử,NxbLýluậnChínhtrị,HàNội,
2006,tr.24-25.

26. 26
ĐiểmđặcbiệtcủatuổitrẻHồChíMinhlàsựsuyngẫmsâusắcvềTổquốcvà
thờicuộc.Tuyrấtkhâmphụctinhthầnyêunướccủacácvịtiềnbốicáchmạngnổi
tiếngnhưPhanBộiChâu,PhanChuTrinh,HoàngHoaThám,v.v.nhưngNgườisáng
suốtphêphán,khôngtánthành,khôngđitheocácphươngpháp,khuynhhướngcứu
nướccủacácvịđó.HồChíMinhmuốntìmhiểunhữnggìẩngiấusausứcmạnhcủa
kẻthùvàhọchỏikinhnghiệmcáchmạngtrênthếgiới.Ngày5-6-1911,HồChíMinh
điratìmđườngcứunước,cứudân.
2.Thờikỳtừgiữanăm1911đếncuốinăm1920:Dầndầnhìnhthànhtư
tưởngcứunước,giảiphóngdântộcViệtNamtheoconđườngcáchmạngvôsản
TưtưởngHồChíMinhvềcáchmạnggiảiphóngdântộctheoconđườngcủa
cáchmạngvôsảnđượchìnhthànhtừngbướctrongquátrìnhHồChíMinhđitìm
đườngcứunước;đólàquátrìnhsống,làmviệc,họctập,nghiêncứulýluậnvàtham
giađấutranhtrongthựctếcáchmạngởnhiềunướctrênthếgiới.
Trướchết,Ngườixácđịnhđúngbảnchất,thủđoạn,tộiáccủanghĩathựcdânvà
tìnhcảnhnhândâncácnướcthuộcđịa.Từnăm1911đếnnăm1917,từPháp,HồChí
Minhđếnnhiềunướctrênthếgiới.Quacuộchànhtrìnhnày,ởNgườihìnhthànhmột
nhậnthứcmới:Nhândânlaođộngcácnước,trongđócógiaicấpcôngnhân,đềubị
bóclộtcóthểlàbạncủanhau;cònchủnghĩađếquốc,bọnthựcdânởđâucũnglàkẻ
bóclột,làkẻthùcủanhândânlaođộng.
Năm1917trởlạiPháp,HồChíMinhthamgiaphongtràocôngnhânPhápđấu
tranhchốngchủnghĩathựcdân.Năm1919,NgườigianhậpĐảngXãhộicủagiaicấp
côngnhânPháp,bởitheoNgười,đâylàtổchứctheođuổilýtưởngcaoquýcủaĐại
cáchPháp:Tựdo,bìnhđẳng,bácái.
Bướcnhậnthứcmớivềquyềntựdo,dânchủcủanhândântrongtưtưởngHồ
ChíMinhdiễnraquahoạtđộngNgườithaymặtthaymặtnhữngngườiViệtNamyêu
nướcởPhápgửiYêusáchcủanhândânAnNamtớiHộinghịVécXây(18-6-919),
đòiquyềntựdo,dânchủchonhândânViệtNam.Đâylàtiếngnóichínhnghĩađầu
tiêncủađạibiểuphongtràogiảiphóngdântộcViệtNamtrêndiễnđànquốctế.Tiếng
nóichínhnghĩađócóảnhhưởnglớntớicácphongtràoyêunướcởViệtNam.
HồChíMinhđãtìmthấyvàxácđinhrõphươngphápđấutranhgiảiphóngdân
tộcViệtNamtheoconđườngcáchmạngvôsảnquanghiêncứu“Sơthảolầnthứnhất
nhữngluậncươngcủaLêninvềvấnđềdântộcthuộcđịa(ĐểtrìnhbàytạiĐạihộiII

27. 27
QuốctếCộngsản)củaLêninvànhiềutàiliệuliênquanđếnQuốctếCộngsảnvào
tháng7-1920.CùngvớiviệctíchcựcthamgiacáchoạtđộngthựctếtrongĐãngXã
hộiPháp,NgườihiểubiếtsâusắchơnvềchủnghĩaLênin,QuốctếCộngsản,vềcách
mạngvôsản,vềphongtràogiảiphóngdântộctrênthếgiới.Vớinhữngnhậnthứcmới,
HồChíMinhcùngnhữngngườipháitảtrongĐảngXãhộiPháptạiĐạihộiởthành
phốTua(từngày25đếnngày30-12-1920),bỏphiếutánthànhQuốctếCộngsản,
thamgiasánglậpĐảngCộngsảnPháp,trởthànhngườicộngsảnViệtNamđầutiên.
ĐâylàbướcngoặtquantrọngtrongcuộcđờicủaHồChíMinh,bướcngoặtchủnghĩa
yêunướckếthợpchặtchẽvớilậptrườngcáchmạngvôsản.
3.Thờikỳtừcuốinăm1920đếnđầunăm1930:Hìnhthànhnộidungcơbản
tưtưởngvềcáchmạngViệtNam
Đâylàthờikỳmụctiêu,phươnghướngcáchmạnggiảiphóngdântộcViệtNam
từngbướcđượccụthểhóa,thểhiệnrõtrongCươnglĩnhchínhtrịđầutiêncủaĐảng
CộngsảnViệtNam.
HồChíMinhtíchcựcsửdụngbáochíPháplênánchủnghĩathựcdânPháp,thức
tỉnhlươngtrinhândânPhápvànhânloạitiếnbộ,khơidậylòngyêunướccủanhân
dâncácdântộcthuộcđịavàViệtNam.
Đầuthờikỳnày,HồChíMinhcómộtsốbàibáođángchúýnhư:Vấnđềdân
bảnxứ,báoL'Humanité8-1919,ỞĐôngDương,báoL'Humanité4-11-1920v,v...
Năm1921,HồChíMinhthamgiasánglậpHộiliênhiệpthuộcđịa.Năm1922Người
đượcbầulàTrưởngTiểubannghiêncứuvấnđềdântộcthuộcđịacủaĐảngCộngsản
Pháp,sánglậpbáoLePariabằngtiếngPháp.Ngườivừalàmchủbút,tổngbiêntậpvà
kiêmcảviệctổchứcpháthànhbáođótrongnướcPhápvàgửiđếncácnướcthuộcđịa
củaPháp,trongđócóĐôngDương,đểthứctỉnhtinhthầngiảiphóngdântộccủanhân
dâncácnướcthuộcđịa.
HồChíMinhđẩymạnhhoạtđộnglýluậnchínhtrị,tổchức,chuẩnbịchoviệc
thànhlậpĐảngCộngsảnViệtNamđểlãnhđạocáchmạngViệtNam.Thôngquabáo
chívàcáchoạtđộngthựctiễn,HồChíMinhtíchcựctruyềnbáchủnghĩaMác-Lênin
vàophongtràocôngnhânvàyêunướcViệtNam.
Phươnghướngcủacáchmạnggiảiphóngdântộctrongcácnướcthuộcđịa,trong
đócóViệtNamđượcHồChíMinhcụthểhóamộtbướctrêncơsởphântíchsâusắc
bảnchất,thủđoạncủachủnghĩathựcdânPháp.Nhữngnộidungđóđượcthểhiệnrõ

28. 28
trongnhiềubàibáocủaNgườiđăngtrêncácbáocủaĐảngCộngsảnPháp,ĐảngCộng
sảnLiênXô,củaQuốctêCộngsảnvàtrongtácphẩmBảnánchếđộthựcdânPháp
viếtbằngtiếngPhápcủaNgườiđượcxuấtbảnởParinăm1925
HồChíMinhsánglậptổchứcquáđộchoviệcthànhlậpĐảngCộngsản:Hội
ViệtNamthanhniênCáchmạng(tháng6-1925),rabáoThanhniênbằngtiếngViệt,
từngbướctruyềnbáchủnghĩaMác-Lêninvàlýluậncáchmạngtrongnhữngngười
yêunướcvàcôngnhân.
TổngkếtkinhnghiệmcáccuộccáchmạngtưsảnAnh,Pháp,Mỹvànhấtlàtừ
kinhnghiệmCáchmạngThángMườiNga,HồChíMinhvạchrõcáchmạngViệtNam
pháicóđảngcộngsảnvớichủnghĩaMác-Lêninlàmcốtlãnhđạo;lựclượngcách
mạnggiảiphóngdântộclàtoànthểnhândânViệtNamtrongđónòngcốtlàliênminh
côngnông.Nhữngnộidungcốtlõiđóvànhiềuvấnđềtrongđườnglối,phươngpháp
cáchmạngViệtNamđượchìnhthànhtrongtácphẩmĐườngKáchmệnhcủaNgười,
xuấtbảnnăm1927ởQuảngChâu,TrungQuốc.TácphẩmĐườngKáchmệnhlàsự
chuẩnbịmọimặtvềchínhtrị,tưtưởng,tổchứcchosựrađờicủaĐảngCộngsảnViệt
Nam.
HồChíMinhchủtrìHộinghịhợpnhấtcáctổchứccộngsảnViệtNamthànhlập
ĐảngCộngsảnViệtNam,thôngquacácvănkiệndoNgườikhởithảo(vàođầunăm
1930).CácvănkiệnnàylàCươnglĩnhchínhtrịđầutiêncủaĐảngCộngsảnViệt
Nam,trongđóchínhthứckhẳngđịnhnhữngquanđiểmcơbảnvềđườnglối,phương
phápcáchmạngViệtNam,việctổchức,xâydựngĐảngCộngsảnViệtNamthành
mộttổchứclãnhđạocáchmạngViệtNam.
CươnglĩnhchínhtrịđầutiêncủaĐảngCộngsảnViệtNamnêumụctiêuvàcon
đườngcáchmạnglà“làmtưsảndânquyềncáchmạngvàthổđịacáchmạngđểđitới
xãhộicộngsản”
34
,“đánhđổđếquốcPháp,phongkiênAnNamvàgiaicấptưsản
phảncáchmạng”
35
,giươngcaongọncờđộclậpdântộcvàchủnghĩaxãhội;khẳng
địnhsựlãnhđạocủaĐảngCộngsảnViệtNam;liênminhcôngnônglàlựclượng
nòngcốt;cáchmạngViệtNamlàmộtbộphậncáchmạngthếgiới.Chiếnlượcđại
đoànkếttoàndânthấmtrongtừngcâuchữcủaCươnglĩnhđầutiêncủaĐảng.Bản
Cươnglĩnhchínhtrịđầutiênnàyđãthểhiệnrõsựvậndụngvàpháttriểnsángtạochủ
34
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.3,tr.1.
35
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.3,tr.22.

29. 29
nghĩaMác-Lênintronggiảiquyếtmốiquanhệgiaicấp-dântộc-quốctếtrong
đườnglốicáchmạngViệtNam.
4.Thờikỳtừđầunăm1930đếnđầunăm1941:Vượtquathửthách,giữ
vữngđườnglối,phươngphápcáchmạngViệtNamđúngđắn,sángtạo
NhữngthửtháchlớnvớiHồChíMinhxuấthiệnkhôngchỉtừphíakẻthù,mà
còntừtrongnộibộnhữngngườicáchmạng.MộtsốngườitrongQuốctếCộngsảnvà
ĐảngCộngsảnViệtNamcónhữngnhìnnhậnsailầmvềHồChíMinhdochịuảnh
hưởngquanđiểmgiáođiềutakhuynhxuấhiệntrongĐạihộiVIcủaQuốctếCộngsản.
DokhôngnắmvữngtìnhhìnhcácdântộcthuộcđịavàởĐôngDương,nêntưtưởng
mớimẻ,đúngđắn,sángtạocủaHồChíMinhtrongCươnglĩnhchínhtrịđầutiên
chẳngnhữngkhôngđượchiểuvàchấpnhậnmàcònbịphêphán,bịcoilà“hữu
khuynh”,“dântộcchủnghĩa”.
HộinghịTrungươngĐảnghọptháng10-1930,ranghịquyếtchorằng:Hộinghị
hiệpnhấtĐảngdoNguyễnÁiQuốcchủtrìcónhiềusailầm."chỉlođếnviệcphảnđế
màquênmấtlợiíchgiaicấptranhđấu,ấylàmộtsựrấtnguyhiểm"
36
;việcphânchia
thànhtrung,tiểu,đạiđịachủtrongsáchlượccủaĐảnglàkhôngđúng.HộinghịraÁn
nghịquyết:"Thủtiêuchánhcương,sáchlượcvàđiềulệĐảng";bỏtênĐảngCộngsản
ViệtNamdoHồChíMinhvànhữngngườithamgiaHộinghịthànhlậpĐảngxácđịnh,
lấytênlàĐảngCộngsảnĐôngDương,hoạtđộngtheonhưchỉthịcủaQuốctếCộng
sản.v.v.
ThoátkhỏinhàtùcủathựcdânAnhởHồngKông,năm1934,HồChíMinhtrở
lạiLiênXô,vàohọcTrườngQuốctếLênin.Sauđó,Ngườilàmnghiêncứusinhtại
BanSửcủaViệnNghiêncứucácvấnđềdântộcvàthuộcđịacủaQuốctếCộngsản.
Trongkhoảngthờigiantừnăm1934đến1938,HồChíMinhvẫnbịhiểulầmvềmột
sốhoạtđộngthựctếvàquanđiểmcáchmạng.
Khichiếntranhthếgiớilầnthứhaibùngnổ,nhậnthấythờicuộcsẽcónhững
chuyểnbiếnlớn,nêncầnphảitrởvềnướctrựctiếpthamgialãnhđạocáchmạngViệt
Nam,ngày6tháng6năm1938,HồChíMinhgửithưchomộtlãnhđạoQuốctếCộng
sản,đềnghịchophéptrởvềnướchoạtđộng,trongđó,cóđoạnviết:
36
ĐảngCộngsảnViệtNam:VănkiệnĐảng:Toàntập,NxbChínhtrịquốcgia,HàNội,2005,t.2,tr.110-111.

30. 30
"Xinđồngchígiúpđỡtôithayđổitìnhcảnhđaubuồnnày...Đừngđểtôisống
quálâutrongtìnhtrạngkhônghoạtđộngvàgiốngnhưlàsốngởbêncạnh,ởbênngoài
củaĐảng"
37
.Đềnghịđượcchấpnhận.
Tháng10-1938,HồChíMinhrờiLiênXô,điquaTrungQuốctìmđườngtrởvề
ViệtNam.Tháng12-1940,HồChíMinhvềgầnbiêngiớiViệt-Trung,liênlạcvới
TrungươngĐảngCộngsảnĐôngDương,trựctiếpchỉđạocáchmạngViệtNam.
Ngườimởlớphuấnluyệncánbộ,viếtsách:Conđườnggiảiphóng(1-1941).
TưtưởngHồChíMinhđượcĐảngCộngsảnĐôngDươngkhẳngđịnh,trởthành
yếutốchịđạocáchmạngViệtNamtừHộinghịTrungươngĐảngtháng5-1941.Cuối
tháng1-1941,HồChíMinhvềnước.Tháng5-1941,tạiPácBó(huyệnHàQuảng,tỉnh
CaoBằng),vớitưcáchcánbộcủaQuốctếCộngsản,NgườichủtrìHộinghịBan
ChấphànhTrungươngĐảng.Hộinghịđãđặtnhiệmvụgiảiphóngdântộclênhàng
dầu.Ngườikhẳngđịnhrõ:"Tronglúcnàyquyềnlợidântộcgiảiphóngcaohơnhết
thảy.ChúngtaphảiđoànkếtlạiđánhđổbọnđếquốcvàbọnViệtgianđặngcứugiống
nòirakhỏinướcsôilửanóng"
38
.
NghịquyếtHộinghịTrungươngĐảngnêurõ:“Tronglúcnàyquyềnlợicủabộ
phận,giaicấpphảiphảiđặtdướisựsinhtử,tồnvongcủaquốcgia,củadântộc.Trong
lúcnày,nếukhônggiảiquyếtđượcvấnđềdântộcgiảiphóng,khôngđòiđượcđộclập,
tựdochotoànthểdântộc,thìchẳngnhữngtoànthểquốcgiadântộccònchịumãi
kiếpngựatrâu,màquyềnlợicủabộphận,giaicấpđếnvạnnămcũngkhôngđòilại
được”
39
.
HộinghịTrungươngĐảngđãtạmthờigáclạikhẩuhiệucáchmạngđiềnđịa,
xóabỏvấnđềlậpChínhphủLiênbangCộnghòadânchủĐôngDương,thayvàođó
làchủtrươngsẽthànhlậpChínhphủnhândâncủanướcViệtNamDânchủCộnghòa,
nêuchủtrươnglậpMặttrậnViệtMinh,thựchiệnđạiđoànkếtdântộctrêncơsởliên
minhcông,nêuraphươnghướngkhởinghãivũtranggiànhchínhquyền.
NghịquyếtHộinghịTrungươngĐảngtháng5-1941đãhoànchỉnhthêmmột
bướcsựchuyểnhướngchiếnlượcvàsáchlượccủacáchmạngViệtNamđượcvạchra
từHộinghịTrungươngĐảngtháng11-1939.Sựchuyểnhướngvạchratừhaicuộc
HộinghịnàythựcchấtlàsựtrởvềvớiquanđiểmcủaHồChíMinđãnêuratừtrong
37
HọcviệnChínhtrịquốcgiaHồChíMinh:HồChíMinhtiểusử,HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,tr.
250.
38
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,Tập3,Nxb.Chínhtrịquốcgia,HàNội,2011,tr.230.
39
ĐảngCộngsảnViệtNam:VănkiệnĐảng:Toàntập,NxbChínhtrịquốcgia,HàNội,2000,t.7,tr.113.

31. 31
CươnglĩnhchínhtrịđầutiêncủaĐảngkhithànhlậpĐảngCộngsảnViệtNamđầu
năm1930.
Trảiquasónggió,tháchthức,nhữngquanđiểmcóbảnnhấtvềđườnglốicách
mạnggiảiphóngdântộcViệtNamcủaHồChíMinhđượcĐảngkhẳngđịnhđưavào
thựctiễntổchứcnhândânbiếnthànhcácphongtràocáchmạngđểdẫntớithắnglợi
cảucuộcCáchmạngThángTámnăm1945.
5.Thờikỳtừđầunăm1941đếntháng9-1969:TưtưởngHồChíMinhtiếp
tụcpháttriển,hoànthiện,soiđườngchosựnghiệpcáchmạngcủaĐảngvànhân
dânta
Trongthờikỳnày,tưtưởngHồChíMinhvàđườnglốicủaĐảngcơbảnlàthống
nhất.Trongnhữnglầnlàmviệcvớicácbộ,ngành,HồChíMinhnhiềulầnđưara
nhữngquanđiểmsángtạo,đitrướcthờigian,càngngàycàngđượcĐảngtalàmsáng
tỏvàtiếptụcpháttriểnsoisángconđườngcáchmạngViệtNam.
Ngày19-5-1941,HồChíMinhsánglậpMặttrậnViệtMinh;ngày22-12-1944,
sánglậpViệtNamtuyêntruyềngiảiphóngquân,tiềnthâncủaQuânđộinhândânViệt
Nam.Ngày18tháng8năm1945,chớpđúngthờicơ,HồChíMinhraLờikêugọi
Tổngkhởinghĩagiànhchínhgiànhchínhquyền.CáchmạngThángTámnăm1945
thànhcônglậtđổchếđộphongkiếnhơnngànnăm,lậtđổáchthốngtrịcủathựcdân
pháphơn80nămvàgiànhlạiđộclậpdântộctrựctiếptừtayphátxítNhật.Đâylà
thắnglợitolớnđầutiêncủachủnghĩaMác-LêninvàtưtưởngHồChíMinhởViệt
Nam.
Ngày2-9-1945,HồChíMinhđọcTuyênngônĐộclập.NướcViệtNamDânchủ
Cộnghoàrađời;mởramộtthờiđạimớitronglịchsửdântộcViệtNam–kỷnguyên
độclậpdântộcgắnliềnvớichủnghĩaxãhội.
Từngày2-9-1945đếnngày19-12-1946,HồChíMinhđềrachiếnlượcsáchlược
cáchmạngsángsuốt,lãnhđạoĐảngvàchínhquyềncáchmạngnontrẻtrảiquathử
tháchngàncântreosợitóc.VớiphươngchâmDĩbấtbiếnứngvạnbiến,giữvữngmục
tiêuđấutranhchochủquyềnđộclậpdântộc,tựdo,ấmno,hạnhphúcchonhândân
bằngcácsáchlượccáchmạnglinhhoạt,mềmdẻo.Ngườiđãchỉđạothànhcôngsách
lược:KhithìtạmhoàhoãnvớiTưởngđểrảnhtayđốiphóvớithựcdânPháp,lúcthì
tạmhoàhoãnvớiPhápđểđuổiquânTưởngvàquétsạchbọnphảnđộngtaysaicủa
Tưởngvềnước,giànhthờigiancủngcốlựclượng,chuẩnbịtoànquốckhángchiến

32. 32
chốngthựcdânPháp.Nhữngbiệnphápsángsuốtđóđãđượcghivàolịchsửcách
mạngnướctanhưmộtmẫumựctuyệtvờicủasáchlượcvềlợidụngmâuthuẫntrong
hàngngũkẻthùvàsựnhânnhượngcónguyêntắc;thêmbạnbớtthù,xâydựngkhối
đạiđoànkếtdântộcvữngchắc.
Từnăm1946đếnnăm1954,HồChíMinhlàlinhhồncủacuộckhángchiến
chốngthựcdânPháp.Đảng,doNgườilàmlãnhtụ,đềrađườnglốikhángchiếnlâu
dài,toàndân,toàndiện,tựlựccánhsinh.Đồngthời,Ngườilãnhđạo,tổchức,chỉđạo
khángchiếnchốngthựcdânPháp.LờikêugọitoànquốckhángchiếncủaHồChí
Minhngày19-12-1946vừathểhiệnkháiquátđườnglốikhángchiếnchốngthựcdân
Pháp,vừalàlờithềthiêngliêngbảovệTổquốccủadântộcViệtNam,vớiýchí,
quyếttâmthàhysinhtấtcảchứkhôngchịmấtnước,nhậtđịnhkhôngchịulàmnôlệ.
Trongthờikỳnày,HồChíMinhhoànthiệnlýluậncáchmạngdântộcdânchủ
nhândân,vàtừngbướchìnhthànhtưtưởngvềxâydựngchủnghĩaxãhộiởViệtNam.
Năm1954,cuộckhángchiếnchốngthựcdânPhápởViệtNamthắnglợi,mởrathời
kỳsụpđổcủahệthốngthuộcđịakiểucũtrênphạmvitoànthếgiới.Hòabìnhlậplạiở
miềnBắcViệtNam;vàmiềnBắcbắtđầubướcvàothờikỳquáđộlênchủnghĩaxã
hội.
Từnăm1954đếnnăm1969,HồChíMinhxácđịnhvàlãnhđạothựchiệnđường
lốicùngmộtlúcthihành2nhiệmvụchiếnlượccủacáchmạngViệtNam:Xâydựng
chủnghĩaxãhộiởmiềnBắc;tiếptụccuộccáchmạngdântộcdânchủnhândânở
miềnNam.Tấtcảnhằmgiànhđượchòabình,độclập,thốngnhấtnướcnhà.
Trongthờikỳnày,HồChíMinhbổsunghoànthiệnhệthốngquanđiểmcơbản
củacáchmạngViệtNamtrêntấtcảcáclĩnhvựctriếthọc,chínhtrị,kinhtế,quânsự,
vănhoávàđạođức,đốingoạiv.v..nhằmhướngtớimụctiêunướctađượchoàntoàn
độclập,dântađượchoàntoàntựdo,dânchủ,xâydựngthànhcôngchủnghĩaxãhội.
TrongnhữnggiờphútgaygonhấtcủacuộckhángchiếnchốngMỹ,cứunước,
khiđếquốcMỹtăngcườngquânđộiviễnchinhMỹvàomiềnNamvàđẩymạnhđánh
phámiềnBắcbằngkhôngquânvàhảiquânMỹ,ngày17-7-1966,HồChíMinhnêura
Lờikêugọiđồngbàovàchiếnsĩcảnước.Trongđónêulênmộtchânlýlớncủathời
đại:Khôngcógìquýhơnđộclập,tựdo.NgườikhẳngđịnhnhândânViệtNamchẳng

33. 33
nhữngkhôngsợ,màcònquyếttâmđánhthắnggiặcMỹxâmlược."Đếnngàythắng
lợi,nhândântasẽxâydựnglạiđấtnướctađànghoànghơn,tođẹphơn"
40
Trướckhiđixa,NgườiđểlạiDichúc,mộtvănkiệnlịchsửvôgiá,kếttinhtư
tưởng,trítuệ,tâmhồn,đạođứccủamộtlãnhtụthiêntài,anhhùngdântộcvĩđại,nhà
tưtưởnglỗilạc,nhàvănhóakiệtxuất,suốtđờivìnước,vìdân.Điềumongmuốncuối
cùngcủaHồChíMinhlà:“ToànĐảng,toàndântađoànkếtphấnđấu,xâydựngmột
nướcViệtNamhòabình,thốngnhất,độclập,dânchủvàgiàumạnh,gópphầnxứng
đángvàosựnghiệpcchsmạngthếgiới”
41
.
TưtưởngHồChíMinhtiếptụcđượcĐảngCộngsảnViệtNamvậndụngvàphát
triểntrongthựctiễncáchmạngViệtNam.ĐảngCộngsảnViệtNamđãtiếptụclãnh
đạomiềnBắcxâydựngchủgnhãixãhội,miềnNamtiếptụcthựchiệncuộccách
mạngdântộcdânchủnhândânđiđếnthắnglợihoàntoàn.Từnăm1975,cảnướchòa
bình,độclập,thốngnhấtđilênchủnghĩaxãhội.Ngàynay,ĐảngCộngsảnViệtNam
đangđưasựnghiệpđổimớivữngbướcđilên.
III.GIÁTRỊTƯTƯỞNGHỒCHÍMINH
1.ĐốivớicáchmạngViệtNam
a.TưtưởngHồChíMinhđưacáchmạnggiảiphóngdântộcViệtNamđến
thắnglợivàbắtđầuxâydựngmộtxãhộimớitrênđấtnướcta.
HồChíMinhtìmthấyconđườngcứunướccứudân,sánglập,lãnhđạovàrèn
luyệnĐảngtathànhmộtđảngcáchmạngchânchínhtoàntâm,toànýphụcvụnhân
dânđãlãnhđạocuộccáchmạngThángTámnămmột1945thànhcông.ChủtịchHồ
ChíMinhđãmởramộtthờiđạimớitronglịchsửdântộcViệtNam-Thờiđạiđộclập
dântộcgắnliềnvớichủnghĩaxãhội.VớitưtưởngHồChíMinh,NgườicùngĐảngta
lãnhđạocuộckhángchiếnchốngphápthắnglợi.Sauđó,lãnhđạomiềnBắcxâydựng
chủnghĩaxãhội,miềnNamtiếptụcthựchiệncuộccáchmạngdântộcdânchủnhân
dânđiđếnthắnglợi.Từ1975,cảnướchòabình,độclập,thốngnhấtđilênchủnghĩa
xãhội.CóđượcnhữngthắnglợitolớnđólàbởicótưtưởngHồChíMinhgắnliềnvới
sựlãnhđạocủaHồChíMinhvàĐảngtabiếntưtưởngHồChíMinhthànhhiệnthực.
TưtưởngHồChíMinhtừkhirađờiđãtrởthànhngọncờtưtưởngdẫnđường
cáchmạngViệtNamđitừthắnglợinàyđếnthắnglợikhác,vàchínhthựctiễnthắng
lợicủacáchmạngViệtNamchứngmình,khẳngđịnhtínhđúngđắn,giàusángtạocủa
40
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,tập15,tr131.
41
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,tập15,tr.642

34. 34
tưtưởngHồChíMinh.Đólàmộthệthốngnhữngquanđiểmlýluậnvềchiếnlược,
sáchlượccáchmạngdântộcdânchủnhândânvàcáchmạngxãhộichủnghĩaởViệt
Nam,vềsựcảibiếncáchmạngvớixãhộicũvàxâydựngxãhộimớitrêncácphương
diệnchínhtrị,kinhtế,vănhóa,xãhội,vềxâydựngnhữngđiềukiệnđảmbảocách
mạngViệtNamđitớithắnglợicuốicùng,đólàxâydựngĐảngcộngsảncầmquyền
cầmquyềntrongsạchvữngmạnh,xâydựngnhànướccủadân,dodânvìdân,xây
dựngMặttrậndântộcthốngnhấtvàcácđoànthểchínhtrịxãhội,xâydựngđạiđoàn
kếtdântộcgắnvớiđoànkếtquốctế,v,v…TưtưởngHồChíMinhlàmộthệthốngmở
đầysứcsốngđượcĐảngcộngsảnViệtNamtiếptụcvậndụngsángtạo,bổsung,phát
triểntrongsựnghiệpđổimớihiệnnayvàtrongtươnglai.
b.TưtưởngHồChíMinhlànềntảngtưtưởngvàkimchỉnamchocáchmạng
ViệtNam
LầnđầutiêntronglịchsửtưtưởngViệtNam,tưtưởngđịnhhướng,soiđường,
chỉđạosựpháttriểncủacáchmạngViệtNamvàdântộcViệtNamlàcủachínhngười
ViệtNam.TưtưởngHồChíMinhtiếptụcsoiđườngchoĐảngCộngsảnViệtNamvà
nhândânViệtNamtrênconđườngthựchiệnmụctiêudângiàu,nướcmạnh,xãhội
dânchủ,côngbằng,vănminh.
TrongsuốtnhữngchặngđườngcáchmạngViệtNam,tưtưởngHồChíMinhlà
ánhsángsoiđường,làkimchỉNamđịnhhướnghànhđộngchoĐảngtavànhândânta.
KhinàolàmđúngvớitưtưởngHồChíMinhthìcáchmạngthắnglợi.Khinàoxarời
hoặclàmsaivớitưtưởngHồChíMinhthìcáchmạngViệtNambịtổnthấthoặcthất
bại.
Trongbốicảnhcủathếgiớingàynay,tưtưởngHồChíMinhgiúpĐảngta,nhân
dântanhậnthứcđúngđắnnhữngvấnđềlớncóliênquanđếnviệcbảovệnềnđộclập
dântộc,pháttriểnkinhtế-xãhội,bảođảmtựdovàhạnhphúccủaconngười,tiếntới
xãhộichủnghĩa.Tấtcảcácquanđiểmlýluậnvàphươngphápcáchmạngcơbản
trongtưtưởngHồChíMinhđềulànhằmtớimụctiêu:Độclập,thốngnhấtchoTổ
quốc,tựdo,dânchủchonhândân,côngbằngvàhạnhphúcchomọingười,hòabình
vàhữunghịchocácdântộcvớisựpháttriểncácquanhệvănhóa,nhânvăncủathời
đại.
TưtưởngHồChíMinhlàchỗdựavữngchắcđểĐảngCộngsảnViệtNamvạch
rađườnglốicáchmạngđúngđắn,làsợichỉđỏdẫnđườngchotoànĐảng,toàndân,

35. 35
toànquânViệtNamđitớithắnglợi.TưtưởngHồChíMinhtrườngtồn,bấtdiệtcùng
vớisựpháttriểnvữngmạnhcủadântộcViệtNam.
2.Đốivớisựpháttriểntiếnbộcủanhânloại
a.TưtưởngHồChíMinhgópphầnmởrachocácdântộcthuộcđịacon
đườnggiảiphóngdântộcgắnvớisựtiếnbộxãhội
C.Mácchorằng,mỗithờiđạixãhộiđềucầnnhữngconngườivĩđạicủanóvà
nếukhôngcónhữngconngườivĩđạinhưthếthìthờiđạisẽsángtạoranhữngcon
ngườinhưthế.HồChíMinhlànhânvậtlịchsửvĩđại,đápứngđúngyêucầucủadân
tộcViệtNamcầnpháttriểnmạnhmẽtrongthờiđạimới.Ngườikhôngchỉlàsảnphẩm
củadântộcViệtNam,màcònlàsảnphẩmcủathờiđại,củanhânloạitiếnbộ,người
anhhùnggiảiphóngdântộctiêubiểucủathếkỷXX.
CốnghiếnlýluậnlớnđầutiêncủaHồChíMinhlàvềcáchmạnggiảiphóngdân
tộc.Cáchmạnggiảiphóngdântộcmuốngiànhthắnglợitriệtđểphảiđitheocon
đườngcáchmạngvôsản,đượctiếnhànhbởitoànthểnhândânvớinòngcốtliênminh
côngnôngdướisựlãnhđạocủaĐảngcộngsản.Cáchmạnggiảiphóngdântộccần
đượctiếnhànhchủđộng,sángtạo,cóthểthắnglợitrướccáchmạngvôsảnởchính
quốc,bằngconđườngbạolực:Kếthợpđấutranhchínhtrịcủaquầnchúngvớiđấu
tranhvũtrang.
TưtưởngHồChíMinhvềcáchmạnggiảiphóngdântộccònbaogồmmộthệ
thốngcácluậnđiểmgiảiquyếtmộtcáchđúngđắn,sángtạovấnđềdântộcvàthuộc
địa,dântộcvàgiaicấp,độclậpdântộcvàchủnghĩaxãhội,vềcáchmạnggiảiphóng
dântộcgắnvớigiảiphónggiaicấpvàgiảiphóngconngười,gópphầnbổsung,phát
triểnkhotànglýluậnchủnghĩaMác-Lênin.Vàtrênthựctế,ChủtịchHồChíMinhlà
ngườiđitiênphongtrongphongtràogiảiphóngdântộcdẫntớiphátanhệthốngthuộc
địacủachủnghĩathựcdân,đượcthếgiớitônvinhlàanhhùnggiảiphóngdântộc
trongthờiđạingàynay.TưtưởngHồChíMinhvềcáchmạnggiảiphóngdântộcđược
đặttrêncơsởhiệnthựccủaViệtNamnhưngcóýnghĩalớnđốivớiphongtràocách
mạnggiảiphóngdântộctrênthếgiới.
b.TưtưởngHồChíMinhgópphầntíchcựcvàocuộcđấutranhvìđộclậpdân
tộc,dânchủ,hòabình,hợptácvàpháttriểntrênthếgiới.
HồChíMinhlàngườiViệtNamđầutiênkhẳngđịnhhợptácquốctếlàxuthếtất
yếucủathờiđại,phábỏsựbiệtlập,mởđườngchosựpháttriển,liênkếtcácdântộc

36. 36
trongcuộcđấutranhvìđộclập,tựdo,hòabình,dânchủvàtiếnbộxãhội.Ngườilà
mộtnhàhoạtđộngquốctếlỗilạctrongphongtràogiảiphóngdântộc,phongtrào
cộngsản,côngnhânquốctếvàphongtràovìhòabình,hợptácvàpháttriểntrênthế
giới.HồChíMinhđãgắncáchmạngViệtNamvớicácphongtràocáchmạng,tiếnbộ,
hòabìnhtrênthếgiới.
Ngaytừnhữngnăm20củathếkỷXX,HồChíMinhđãchỉranhucầu,khảnăng,
điềukiệnhợptácgiữacácdântộc.ĐiểmnổibậttrongtưtưởngcủaNgườilúcbấygiờ
làsựhợptác,đoànkếtgiữacácdântộcnhỏyếu,lạchậu,bịápbứctạonênsứcmạnh
chốngđếquốc,thựcdân,chốnglạichínhsách“chiađểtrị”,giànhđộclập,tưdo.
HồChíMinhđãgắncáchmạngViệtNamvớicácphongtràogiảiphóngdântộc,
phongtràođấutranhcủagiaicấpcôngnhântrongcácnướctưbảnvàphongtràocộng
sảnquốctế,phongtràovìhòabình,hợptácvàpháttriển.
HồChíMinhchủtrươnghòabình,hữunghị,hợptáclâudàigiữacácnước,
khôngchỉxuấtpháttừnhữngmụctiêuchínhtrịvìđộclậpdântộc,tiếnbộxãhộicủa
thờiđại,màcònvìsựpháttriểnnhanhchóngcủalựclượngsảnxuấtthếgiới.Trongtư
tưởngHồChíMinh,hợptácquốctếkhôngchỉđểgiànhđộclậpdântộc,màcònlàđể
xóabỏnghèonàn,lạchậu,tiếnkịpcácnướctiêntiếnvàsâuxalàđặtchiếnlượcphát
triểnđấtnướcgắnvớinhữngchuyểnbiếncủathờiđạivềchínhtrị,kinhtế,giữvững
độclậpcủadântộcmìnhvàtôntrọngđộclậpcủacácdântộckhác.
MộtnétcănbảntrongtưtưởngHồChíMinhlà“Làmbạnvớitấtcảmọinước
dânchủvàkhônggâythùoánvớimộtai”
42
.Hợptácquốctếtrêncơsởgiữvữngđộc
lậpchủquyền,bìnhđẳngcùngcólợi;pháthuysứcmạnhnộilựckếthợpsứcmạnh
thờiđại,đồngthờikhôngquênnghĩavụquốctế.NgọncờtưtưởngHồChíMinhđược
giươngcaođãthúcđẩysựpháttriểncủaViệtNamtrongquátrìnhhộinhập,đồngthời
gópphầntíchcựccủngcốhòabình,thúcđẩytìnhhữunghị,sựhợptácvàpháttriển
giữacácquốcgiatrênthếgiớingàynay.Thếgiớicònđổithay,nhưngtưtưởngHồ
ChíMinhsốngmãi.
Tronglòngnhândânthếgiới,ChủtịchHồChíMinhlàbấtdiệt.Bạnbènăm
châukhâmphụcvàcoiHồChíMinhlàbiểutượngcaođẹpcủanhữnggiátrịvềtư
tưởng,lươngtrivàphẩmgiálàmngười.
42
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,tập5,tr256.

37. 37
NhậnthứcvềgiátrịvôcùnglớncủadisảntưtưởngHồChíMinhlàcảmộtquá
trìnhlâudài,ngàycàngđiđếnhoànthiệnvàđầyđủhơn.TạiĐạihộiđạibiểutoàn
quốclầnthứXII,tổngkết86nămhoạtđộngcủamình,ĐảngCộngsảnViệtNam
khẳngđịnh:
“ChủtịchHồChíMinhvĩđại,lãnhtụthiêntàicủaĐảngvànhândânta,người
thầyvĩđạicủacáchmạngViệtNam,ngườisánglập,lãnhđạovàrènluyênĐảngta,
Anhhùnggiảiphóngdântộc,Danhnhânvănhóathếgiới,ngườiđãlàmrạngrỡdân
tộcta,nonsôngđấtnướcta,ngườichiếnsĩcộngsảnquốctếmẫumực,ngườibạnthân
thiếtcủacácdântộcđấutranhvìhòabình,độclậpdântộc,dânchủvàtiếnbộxãhội
trêntoànthếgiới.TưtưởngcủaNgười,cùngvớichủnghĩaMác–Lêninlànềntảngtư
tưởng,kimchỉnamchohànhđộngcủaĐảngvàcáchmạngViệtNam,làtàisảntinh
thầnvôcùngtolớnvàquýgiácủaĐảngvàdântộcta,mãimãisoiđườngchosự
nghiệpcáchmạngcủaĐảngvànhândânta”
43
.
Việcnghiêncứu,họctậptưtưởngHồChíMinhcầngópphầnthiếtthựcvàoviệc
làmchotưtưởng,đạođức,phongcáchHồChíMinhtrởthànhmộtbộphậncấuthành
nềntảngtinhthầnvữngchắccủaxãhộiViệtNamhiệnđại.
NỘIDUNGTHẢOLUẬN
1.PhântíchnhữngcơsởkháchquanhìnhthànhtưtưởngHồChíMinh?Chỉra
tiềnđềlýluậnnàogiữvaitròquyếtđịnhtrongviệchìnhthànhtưtưởngHồChíMinh
2.TrìnhbàynhântốchủquanvàquátrìnhhìnhthànhtưtưởngHồChíMinh?
3.PhântíchýnghĩatưtưởngHồChíMinhvớicáchmạngViệtNamvàsựphát
triểncủanhânloại.
TÀILIỆUTHAMKHẢO
1.ConđườngdẫntôiđếnchủnghĩaLênin-HồChíMinh:Toàntập,Tập12,
NXBCTQG,HàNội,2011,tr561-563.
2-BáocáochínhtrịtạiĐạihộiđạibiểutoànquốclầnthứIIcủaĐảng,HồChí
Minh:Toàntập,tập7,NXBCTQG,HàNội,2011,tr18-41.
3-ĐảngCộngsảnViệtNam:VănkiệnĐạihộiđạibiểutoànquốclầnthứXI,
NXBCTQG,HàNội,2011,tr88-90.
4-ĐảngCộngsảnViệtNam:ĐảngCộngsảnViệtNam:VănkiệnĐạihộiđại
biểutoànquốclầnthứXII,NXBChínhtrịquốcgia,HàNội,2016,tr7-8;tr69;tr202.
43
ĐảngCộngsảnViệtNam:VănkiệnĐạihộiđạibiểutoànquốclầnthứXII,NxbChínhtrịquốcgia,HàNội,2016,tr.7-8.

38. 38
8-TrườngChinh:ChủtịchHồChíMinhvàCáchmạngViệtNam,NXBThông
tinlýluận,HàNội,1992.
9-PhạmVănĐồng:HồChủtịchtinhhoacủadântộc,lươngtâmcủathờiđại,
NXBSựThật,HàNội,1976.
6-ĐạitướngVõNguyênGiáp:TưtưởngHồChíMinhvàconđườngcáchmạng
ViệtNam,NXBCTQG,HàNội,1997,tr13-78.
5-HọcviệnChínhtrị-HànhchínhquốcgiaHồChíMinh,HồChíMinh-Tiểusử,
NXBlýluậnChínhtrị,HàNội,2006,tr13-76.
7-SongThành:HồChíMinh-Nhàtưtưởnglỗilạc,NXBlýluậnChínhtrị,Hà
Nội,2006,tr19-62.
10-TrầnVănGiàu:HồChíMinhvĩđạimộtconngười,NXBChínhtrịquốcgia,
HàNội,2010,tr15-92.
Chương3
TƯTƯỞNGHỒCHÍMINHVỀĐỘCLẬPDÂNTỘC
VÀCHỦNGHĨAXÃHỘI
MỤCTIÊU
-Vềkiếnthức
Giúpchosinhviênnhậnthứcđượcbảnchấtkhoahọc,cáchmạngvànhữngsáng
tạotrongTưtưởngHồChíMinhvềđộclậpdântộcvàcáchmạnggiảiphóngdântộc;
nắmđượctínhquyluậtcủacáchmạngViệtNam:độclậpdântộcgắnliềnvớichủ
nghĩaxãhội.
-Vềkỹnăng
Giúpchosinhviêncókhảnăngnhậndiệnvàphảnbácđượcnhữngluậnđiểm
xuyêntạcTưtưởngHồChíMinhvềđộclậpdântộcgắnliềnvớichủnghĩaxãhội.
-Vềtưtưởng

39. 39
Làmchosinhviệnluôntựhàovềsứcmạnhcủadântộc,tintưởngsựnghiệpcách
mạngxãhộichủnghĩaởViệtNam.
I.TƯTƯỞNGHỒCHÍMINHVỀĐỘCLẬPDÂNTỘC
1.Vấnđềđộclậpdântộc
a.Độclập,tựdolàquyềnthiêngliêng,bấtkhảxâmphạmcủatấtcảcácdân
tộc
Lịchsửdựngnướcvàgiữnướccủadântộctatừngànxưađếnnaygắnliềnvới
truyềnthốngyêunước,đấutranhchốnggiặcngoạixâm.Điềuđónóilênmộtkhát
khaotolớncủadântộctalà,luônmongnuốncóđượcmộtnềnđộclậpchodântộc,tự
dochonhândânvàđócũnglàmộtgiátrịtinhthầnthiêngliêng,bấthủcủadântộcmà
HồChíMinhlàhiệnthânchotinhthầnấy!Ngườinói:Cáimàtôicầnnhấttrênđờilà
đồngbàotôiđượctựdo,Tổquốctôiđượcđộclập.
NhâncơhộicácnướcđồngminhthắngtrậntrongChiếntranhthếgiớithứnhất
họpHộinghịởVécxây(Pháp)năm1919màởđóTổngthốngMỹV.Wilsonđãkêu
gọitraoquyềntựquyếtchocácdântộctrênthếgiới,thaymặtnhữngngườiyêunước
ViệtNamtạiPháp,HồChíMinhđãgửitớiHộinghịbảnYêusáchcủanhândânAn
Nam,vớihainộidungchínhlàđòiquyềnbìnhđẳngvềmặtpháplývàđòicácquyền
tựdo,dânchủ.BảnyêusáchkhôngđượcHộinghịchấpnhậnnhưngquasựkiệntrên
chothấylầnđầutiên,tưtưởngHồChíMinhvềquyềncủacácdântộcthuộcđịamà
trướchếtlàquyềnbìnhđẳngvàtựdođãxuấthiện.Căncứvàonhữngquyềntựdo,
bìnhđẳngvàquyềnconngười-“nhữngquyềnmàkhôngaicóthểxâmphạmđược”đã
đượcghitrongbảnTuyênngônĐộclậpcủacáchmạngMỹnăm1776,Tuyênngôn
NhânquyềnvàDânquyềncủaCáchmạngPhápnăm1791,HồChíMinhkhẳngđịnh
nhữnggiátrịthiêngliêng,bấtbiếnvềquyềndântộc:“Tấtcảcácdântộctrênthếgiới
đềusinhrabìnhđẳng,dântộcnàocũngcóquyềnsống,quyềnsungsướngvàquyềntự
do…Đólànhữnglẽphảikhôngaichốicãiđược”
44
.
TrongChínhcươngvắntắtcủaĐảngnăm1930,HồChíMinhcũngđãxácđịnh
mụctiêuchínhtrịcủaĐảnglà:
“a)ĐánhđổđếquốcchủnghĩaPhápvàbọnphongkiến.
b)LàmchonướcNamđượchoàntoànđộclập”
45
.
44
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t4,tr.1
45
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t3,tr.1

40. 40
CáchmạngThángTámnăm1945thànhcông,trongTuyênngônĐộclập,Hồ
ChíMinhthaymặtChínhphủlâmthờituyênbốtrướcquốcdânđồngbàovàthếgiới
rằng:“NướcViệtNamcóquyềnhưởngtựdovàđộclập,vàsựthựcđãthànhmột
nướctựdovàđộclập.ToànthểdânViệtNamquyếtđemtấtcảtinhthầnvàlựclượng,
tínhmạngvàcủacảiđểgiữvữngquyềntựdovàđộclậpấy”
46
Ýchívàquyếttâmtrêncònđượcthểhiệntronghaicuộckhángchiếnchống
PhápvàchốngMỹ.TrongthưgửiLiênhợpquốcnăm1946,mộtlầnnữaHồChíMinh
khẳngđịnh:“Nhândânchúngtôithànhthậtmongnuốnhoàbình.Nhưngnhândân
chúngtôicũngkiênquyếtchiếnđấuđếncùngđểbảovệnhữngquyềnthiêngliêng
nhất:toànvẹnlãnhthổchoTổquốcvàđộclậpchođấtnước”
47
.KhithựcdânPháp
tiếnhànhxâmlượcnướctalầnthứhai,trongLờikêugọitoànquốckhángchiếnngày
19-12-1946,Ngườiralờihiệutriệu,thểhiệnquyếttâmsắtđá,bảovệchobằngđược
nềnđộclậpdântộc-giátrịthiêngliêngmànhândânViệtNammớigiànhđược:
“Không!Chúngtathàhysinhtấtcả,chứnhấtđịnhkhôngchịumấtnước,nhấtđịnh
khôngchịulàmnôlệ”
48
.
Năm1965,đếquốcMỹtăngcườngmởrộngchiếntranhởViệtNam:ồạtđưa
quânviễnchinhMỹ,chưhầuvàomiềnNamtiếnhànhchiếnlược“Chiếntranhcục
bộ”vàgâychiếntranhpháhoạimiềnBắc.Tronghoàncảnhđó,HồChíMinhđãnêu
lênmộtchânlýthờiđại,mộttuyênngônbấthủcủacácdântộckhaokhátnềnđộclập,
tựdotrênthếgiới“Khôngcógìquýhơnđộclập,tựdo”
49
.VớitưtưởngtrêncủaHồ
ChíMinh,nhândânViệtNamđãanhdũngchiếnđấu,đánhthắngthắnglợiđếquốc
Mỹxâmlược,buộcchúngphảikýkếtHiệpđịnhPari,camkếtrútquân,kếtthúccuộc
chiếntranhphinghĩaởViệtNam,rútquânMỹvềnước.
b.Độclậpdântộcphảigắnliềntựdo,cơmno,áoấmvàhạnhphúccủanhân
dân
TheoHồChíMinh,độclậpdântộcphảigắnvớitựdocủanhândân.Ngườiđánh
giácaohọcthuyết“Tamdân”củaTônTrungSơnvềđộclậpvàtựdo:dântộcđộclập,
dânquyềntựdovàdânsinhhạnhphúc.Vàbằnglýlẽđầythuyếtphục,trongkhiviện
dẫnBảnTuyênngônNhânquyềnvàDânquyềncủaCáchmạngPhápnăm1791
“Ngườitasinhratựdovàbìnhđẳngvềquyềnlợi,vàphảiluônđượctựdovàbình
46
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t4,tr.3
47
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t4,tr.522
48
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t4,tr.534
49
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t15,tr.131

41. 41
đẳngvềquyềnlợi”
50
,HồChíMinhkhẳngđịnhdântộcViệtNamđươngnhiêncũng
phảiđượctựdovàbìnhđẳngvềquyềnlợi.“Đólàlẽphảikhôngaichốicãiđược”
51
.
TrongChánhcươngvắntắtcủaĐảng,Ngườicũngđãxácđịnhrõràngmụctiêucủa
đấutranhcủacáchmạnglà“LàmchonướcNamđượchoàntoànđộclập…dânchúng
đượctựdo…thủtiêuhếtcácthứquốctrái…thâuhếtruộngđấtcủađếquốcchủnghĩa
làmcủacôngchiachodâncàynghèo.Bỏsưuthuếchodâncàynghèo…thihànhluật
ngàylàm8giờ”
52
.TổngkhởinghĩaThángTámnăm1945thànhcông,nướcnhàđược
độclậpvàmộtlầnnữaHồChíMinhkhẳngđịnhđộclậpphảigắnvớitựdo.Ngườinói:
“Nướcđộclậpmàdânkhônghưởnghạnhphúctựdo,thìđộclậpcũngchẳngcóý
nghĩagì”
53
.
Ngoàira,độclậpcũngphảigắnvớicơmno,áoấmvàhạnhphúccủanhândân.
NgaysauthắnglợicủaCáchmạngThángTámnăm1945,HồChíMinhyêucầu:
“Chúngtaphải…
Làmchodâncóăn.
Làmchodâncómặc.
Làmchodâncóchỗở.
Làmchodâncóhọchành”
54
.
Trongsuốtcuộcđờihoạtđộngcáchmạngcủamình,HồChíMinhcoiđộclập
luôngắnliềnvớitựdo,cơmno,áoấmchonhândân,nhưNgườitừngbộcbạchđầy
tâmhuyết:“Tôichỉcómộtsựhammuốn,hammuốntộtbậc,làlàmsaochonướcta
hoàntoànđộclập,dântađượchoàntoàntựdo,đồngbàoaicũngcócơmănáomặc,ai
cũngđượchọchành”
55
.
c.Độclậpdântộcphảilànềnđộclậpthậtsự,hoàntoànvàtriệtđể
Trongquátrìnhđixâmlượcthuộcđịa,bọnthựcdânđếquốchaymịdân,thành
lậpcácchínhphủbùnhìnbảnxứ,tuyêntruyềncáigọilà“độclậptựdo”giảhiệucho
nhândâncácnướcthuộcđịanhưngthựcchấtđólàcái“bánhvẽ”,hòngcheđậybản
chất“ăncướp”và“giếtngười”củachúng.
TheoHồChíMinh,độclậpdântộcphảilàđộclậpthậtsự,hoàntoànvàtriệtđể
trêntấtcảcáclĩnhvực.Ngườinhấnmạnh:độclậpmàngườidânkhôngcóquyềntự
50
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t4,tr.1
51
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t4,tr.1
52
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t3,tr.1,2
53
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t4,tr.64
54
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t4,tr.175
55
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t4,tr.187

42. 42
quyếtvềngoạigiao,khôngcóquânđộiriêng,khôngcónềntàichínhriêng….thìđộc
lậpđóchẳngcóýnghĩagì.Trêntinhthầnđóvàtronghoàncảnhđấtnướctasaucách
mạngthángTámcòngặpnhiềukhókhănnhấtlànạnthùtronggiặcngoàibaovâytứ
phía,đểbảovệnềnđộclậpthậtsựmớigiànhđược,NgườiđãthaymặtChínhphủký
vớiđạidiệnChínhphủPhápHiệpđịnhSơbộngày6-3-1946,trongđó“Chínhphủ
PhápcôngnhậnnướcViệtNamDânchủCộnghoàlàmộtquốcgiatựdocóChính
phủcủamình,Nghịviệncủamình,quânđộicủamình,tàichínhcủamình”
56
.
d.Độclậpdântộcgắnliềnvớithốngnhấtvàtoànvẹnlãnhthổ
Tronglịchsửđấutranhgiànhđộclậpdântộc,dântộctaluônđứngtrướcâm
mưuchiacắtđấtnướccủakẻthù.ThựcdânPhápkhixâmlượcnướctađãchiacắtđất
nướctarabakỳ,mỗikỳcóchếđộcaitrịriêng.SauCáchmạngThángTám,miềnBắc
nướctathìbịquânTưởngGiớiThạchchiếmđóng,miềnNamthìthựcdânPhápxâm
lượcvàsaukhiđộcchiếmhoàntoànViệtNam,mộtlầnnữathựcdânPháplạibàyra
cáigọilà“NamKỳtựtrị”hòngcắtnướctamộtlầnnữa.Tronghoàncảnhđó,trong
bứcThưgửiđồngbàoNamBộ(1946),HồChíMinhkhẳngđịnh:“ĐồngbàoNamBộ
làdânnướcViệtNam.Sôngcóthểcạn,núicóthểmòn,songchânlýđókhôngbao
giờthayđổi”.HiệpđịnhGiơnevơnăm1954đượckýkết,đấtnướcViệtNamtạmthời
bịchiacắtlàmhaimiền,HồChíMinhtiếptụckiêntrìđấutranhđểthốngnhấtTổ
quốc.Tháng2năm1958,Ngườikhẳngđịnh:“NướcViệtNamlàmột,dântộcViệt
Namlàmột”.TrongDichúc,Ngườicũngđãthểhiệnniềmtintuyệtđốivàosựthắng
lợicủacáchmạng,vàosựthốngnhấtnướcnhà:“Dùkhókhangiankhổđếnmấy,nhân
dântanhấtđịnhsẽhoàntoànthắnglợi.ĐếquốcMỹnhấtđịnhphảicútkhỏinướcta.
Tổquốctanhấtđịnhsẽthốngnhất.ĐồngbàoNamBắcnhấtđịnhsẽsumhọpmột
nhà”.CóthểkhẳngđịnhrằngtưtưởngđộclậpgắnliềnvớithốngnhấtTổquốc,toàn
vẹnlãnhthổlàtưtưởngxuyênsuốttrongcuộcđờihoạtđộngcáchmạngcủaHồChí
Minh.
2.Vềconđườnggiànhđộclậpdântộc
TrướcsựthấtbạicủanhữngphongtràoyêunướcchốngthựcdânPhápvàocuối
thếkỷXIX,đầuthếkỷXX,mộtvấnđềcấpbáchđặtrachocáchmạngViệtNamlà
cáchmạnggiảiphóngdântộcmuốnthắnglợithìphảiđitheoconđườngnào,ailãnh
56
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t4,tr.583

43. 43
đạo,lựclượngvàphươngphápcáchmạngrasao…?HồChíMinhnêulênnhữngluận
điểmsau:
a.Cáchmạnggiảiphóngdântộcmuốnthắnglợiphảiđitheoconđườngcách
mạngvôsản
TừkhithựcdânPháptiếnhànhxâmlượcvàđặtáchthốngtrịnướcta,vấnđề
sốngcòncủadântộcđượcđặtralàphảiđấutranhđểgiảiphóngdântộckhỏiáchthực
dânđếquốc.Hàngloạtnhữngphongtràoyêunướcđãnổranhưngkhôngthànhcông,
sựthấtbạicủanhữngphongtràoyêunướctrongthờikỳnàyđãnóilênsựkhủng
hoảng,bếtắcvềgiaicấplãnhđạovàđườnglốicáchmạng.Vượtquatầmnhìncủacác
bậctiềnbốilúcbấygiờ,HồChíMinhcóchíhướnglàmuốntìmkiếmconđườngcứu
nước,giảiphóngdântộcởphươngTây,nhưNgườiđãnói:“Tôimuốnđiranước
ngoài,xemnướcPhápvàcácnướckhác.Saukhixemxéthọlàmnhưthếnào,tôisẽ
trởvềgiúpđồngbàochúngta”
57
.NhưngquathựctếNgườiquyếtđịnhkhôngchọn
conđườngcáchmạngtưsảnvìchorằng:“CáchmệnhPhápcũngnhưcáchmệnhMỹ,
nghĩalàcáchmệnhtưbản,cáchmệnhkhôngđếnnơi,tiếnglàcộnghoàvàdânchủ,kỳ
thựctrongthìnótướclụccôngnông,ngoàithìnóápbứcthuộcđịa.Cáchmệnhđã4
lầnrồi,mànaycôngnôngPháphẵngcònphảimưucáchmệnhlầnnữamớihòngthoát
khỏivòngápbức”
58
.
Năm1917,CáchmạngThángMườiNgathắnglợiđãảnhhưởngsâusắctớiHồ
ChíMinhtrongviệclựachọnconđườngcứunước,giảiphóngdântộc.Ngườicho
rằng:“TrongthếgiớibâygiờchỉcócáchmệnhNgalàđãthànhcôngvàthànhcông
đếnnơi,nghĩalàdânchúngđượchưởngcáihạnhphúctựdo,bìnhđẳngthật,không
phảitựdovàbìnhđẳnggiảdốinhưđếquốcchủnghĩaPhápkhoekhoangbênAn
Nam….NóitómlạilàphảitheochủnghĩaMãKhắcTưvàLênin”
59
.
Năm1920saukhiđọcbảnSơthảolầnthứnhấtnhữngluậncươngvềvấnđềdân
tộcvàvấnđềthuộcđịacủaLênin,HồChíMinhtìmthấyởđóconđườngcứunước,
giảiphóngdântộc:conđườngcáchmạngvôsản,nhưsaunàyNgườikhẳngđịnh:
“Muốncứunướcvàgiảiphóngdântộckhôngcóconđườngnàokhácconđườngcách
mạngvôsản”
60
.Đâylàconđườngcáchmạngtriệtđểnhấtphùhợpvớiyêucầucủa
cáchmạngViệtNamvàxuthếpháttriểncủathờiđại.Saunày,trongbàiConđường
57
TrầnDânTiên:NhữngmẫuchuyệnvềđờihoạtđộngcủaHồChủtịch,Nxb.Vănhọc,HN,1970,tr.11
58
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t2,tr.296
59
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t2,tr.304
60
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t12,tr.30

44. 44
dẫntôiđếnchủnghĩaLênin,Ngườikểlại:“LuậncươngcủaLêninlàmchotôirấtcảm
động,phấnkhởi,sángtỏ,tintưởngbiếtbao!Tôivuimừngđếnphátkhóclên.Ngồi
mộtmìnhtrongbuồngmàtôinóitolênnhưđangnóitrướcquầnchúngđôngđảo:
“Hỡiđồngbàobịđọađàyđaukhổ!Đâylàcáicầnthiếtchochúngta,đâylàconđường
giảiphóngchúngta”.TừđótôihoàntoàntintheoLênin,tintheoQuốctếthứba”
61
.
HọcthuyếtcáchmạngvôsảncủachủnghĩaMác-Lêninđượcngườivậndụngmột
cáchsángtạotrongđiềukiệncáchmạngViệtNam.
Giảiphóngdântộcgắnvớigiảiphónggiaicấp,trongđógiảiphóngdântộclà
trướchết,trênhết.TheoMácvàĂngghen,conđườngcáchmạngvôsảnởchâuÂulà
đitừgiảiphónggiaicấp-giảiphóngdântộc-giảiphóngxãhội-giảiphóngcon
người.CòntheoHồChíMinhthìởViệtNamvàcácnướcthuộcđịaphảilà:giải
phóngdântộc-giảiphóngxãhội-giảiphónggiaicấp-giảiphóngconngười.
Độclậpdântộcgắnliềnvớichủnghĩaxãhội.TrongChánhcươngvắntắtcủa
Đảngnăm1930,HồChíMinhđãghirõphươnghướngchiếnlượccáchmạngViệt
Nam:làmtưsảndânquyềncáchmạngvàthổđịacáchmạngđểđitớixãhộicộngsản.
Phươnghướngnàyvừaphùhợpvớixuthếpháttriểncủathờiđạivừahướngtớigiải
quyếtmộtcáchtriệtđểnhữngyêucầukháchquan,cụthểmàcáchmạngViệtNamđặt
ravàocuốithếkỷXIXđầuthếkỷXX.
TrongvănkiệnĐạihộiVIQuốctếcộngsản,kháiniệm“cáchmạngtưsảndân
quyền”khôngbaohàmđầyđủnhiệmvụchốngđếquốc,giảiphóngdântộcởcácnước
thuộcđịa.CòntrongChánhcươngvắntắt,HồChíMinhnêurõ:Cáchmạngtưsản
dânquyềntrướchếtlàphảiđánhđổđếquốcvàbọnphongkiến,làmchonướcNam
đượchoàntoànđộclập…CũngtheoQuốctếcộngsản,thìhainhiệmvụchốngđếquốc
vàphongkiếnphảiđượcthựchiệnđồngthời,khăngkhítvớinhau,nươngtựavào
nhau,nhưngxuấtpháttừmộtnướcthuộcđịa,HồChíMinhkhôngcoihainhiệmvụđó
nhấtloạtphảithựchiệnngangnhau,màđặtlênhàngđầunhiệmvụchốngđếquốc,
giảiphóngdântộc,cònnhiệmvụchốngphongkiến,manglạiruộngđấtchonôngdân
thìsẽtừngbướcthựchiện.ChonêntrongChánhcương,Ngườichỉnêu“thâuhết
ruộngđấtcủađếquốcchủnghĩalàmcủacông,chiachodâncàynghèo”màchưanêu
rachủtrương“ngườicàycóruộng”.Đấycũnglànétđộcđáo,sángtạocủaHồChí
Minh.
61
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t12,tr.562

45. 45
b.Cáchmạnggiảiphóngdântộc,trongđiềukiệnViệtNam,muốnthắnglợi
phảidoĐảngcộngsảnlãnhđạo
VềtầmquantrọngcủatổchứcĐảngđốivớicáchmạng,chủnghĩaMác-Lênin
chỉrõ:Đảngcộngsảnlànhântốchủquanđểgiaicấpcôngnhânhoànthànhsứmệnh
lịchsửcủamình.Giaicấpcôngnhânphảitổchứcrachínhđảng,đảngđóphảithuyết
phục,giácngộvàtậphợpđôngđảoquầnchúng,huấnluyệnquầnchúngvàđưaquần
chúngrađấutranh.HồChíMinhtiếpthulýluậncủachủnghĩaMác-Lêninvàrấtchú
trọngđếnviệcthànhlậpđảngcộngsản,khẳngđịnhvaitròtolớncủanóđốivớicách
mạnggiảiphóngdântộctheomụctiêuvàconđườngcáchmạngvôsản.Trongtác
phẩmĐườngcáchmệnh(1927),Ngườiđặtvấnđề:Cáchmệnhtrướchếtpháicócáigì?
Trướchếtphảicóđảngcáchmệnh,đểtrongthìvậnđộngvàtổchứcquầnchúng,
ngoàithìliênlạcvớicácdântộcbịápbứcvàvôsảngiaicấpmọinơi.Đảngcóvững
cáchmệnhmớithànhcông…
TronghoàncảnhViệtNamlàmộtnướcthuộcđịa–phongkiến,theoHồChí
Minh,ĐảngCộngsảnvừalàđộitiênphongcủagiaicấpcôngnhânvừalàđộitiên
phongcủanhândânlaođộngkiênquyếtnhất,hăngháinhất,trongsạchnhất,tậntâm
tậnlựcphụngsựTổquốc.ĐócònlàĐảngcủacảdântộcViệtNam.TrongBáocáo
chínhtrịtạiĐạihộiIIcủaĐảng(1951),Ngườiviết:chínhvìĐảngLaođộngViệt
NamlàĐảngcủagiaicấpcôngnhânvànhândânlaođộng,chonênnóphảilàĐảng
củadântộcViệtNam.
ĐâylàmộtluậnđiểmquantrọngcủaHồChíMinhcóýnghĩabổsung,pháttriển
lýluậnmácxítvềđảngcộngsản.
c.Cáchmạnggiảiphóngdântộcphảidựatrênlựclượngđạiđoànkếttoàn
dân,lấyliênminhcông-nônglàmnềntảng
CácnhàlýluậnkinhđiểncủachủnghĩaMác-Lêninkhẳngđịnhrằng,cáchmạng
làsựnghiệpcủaquầnchúngnhândân;quầnchúngnhândânlàchủthểsángtạoralịch
sử.V.I.Lêninviết:“Khôngcósựđồngtìnhủnghộcủađạiđasốnhândânlaođộngđối
vớiđộitiềnphongcủamìnhtứclàđốivớigiaicấpvôsản,thìcáchmạngvôsảnkhông
thểthựchiệnđược”
62
.
Kếthừatưtưởngcácnhàlíluậnnóitrên,HồChíMinhquanniệm:códânlàcó
tấtcả,trênđờinàykhônggìquíbằngdân,đượclòngdânthìđượctấtcả,mấtlòngdân
62
V.I.Lenin:Toàntập,t39,Nxb.Tiếnbộ,Maxcova,1979,tr.251

46. 46
thìmấttấtcả.Ngườikhẳngđịnh:“cáchmệnhlàviệcchungcảdânchúngchứkhông
phảiviệcmộthaingười”
63
.Ngườilýgiảirằng,dântộccáchmệnhthìchưaphângiai
cấp,nghĩalàsĩ,nông,công,thươngđềunhấttríchốnglạicườngquyền.Vậynênphải
tậphợpvàđoànkếttoàndânthìcáchmạngmớithànhcông.
Năm1930,trongSáchlượcvắntắtcủaĐảng,HồChíMinhxácđịnhlựclượng
cáchmạngbaogồmtoàndân:Đảngphảithuphụcđạibộphậngiaicấpcôngnhân,tập
hợpđạibộphậndâncàyvàphảidựavàodâncàynghèolàmthổđịacáchmạng;liên
lạcvớitiểutưsản,tríthức,trungnông…đểlôikéohọvềphíavôsảngiaicấp;cònđối
vớiphúnông,trung,tiểuđịachủvàtưbảnViệtNammàchưarõmặtphảncáchmạng
thìphảilợidụng,ítracũnglàmchohọtrunglập.
KhithựcdânPháptiếnhànhxâmlượcViệtNamlầnthứhai,HồChíMinhthiết
thakêugọimọingườikhôngphânbiệtgiai,tầng,dântộc,tôngiáo,đảngphái…đoàn
kếtđấutranhchốngkẻthùchungcủadântộc.TrongLờikêugọitoànquốckháng
chiến(12-1946),Ngườiviết:“Bấtkỳđànông,đànbà,bấtkỳngườigià,ngườitrẻ,
khôngchiatôngiáo,đảngphái,dântộc.HễlàngườiViệtNamthìphảiđứnglênđánh
thựcdânPhápđểcứuTổquốc”
64
.
Trongkhixácđịnhlựclượngcáchmạnglàtoàndân,HồChíMinhlưuýrằng,
khôngđượcquên“côngnônglàchủcáchmệnh…làgốccáchmệnh”
65
.Trongtác
phẩmĐườngcáchmệnh,Ngườigiảithích:giaicấpcôngnhânvànôngdânlàhaigiai
cấpđôngđảovàcáchmạngnhất,bịbóclộtnặngnềnhất,vìthế“lòngcáchmệnhcàng
bền,chícáchmệnhcàngquyết…côngnônglàtaykhôngchânrồi,nếuthuathìchỉ
mấtmộtcáikiếpkhổ,nếuđượcthìđượccảthếgiới,chonênhọgangóc”.
d.Cáchmạnggiảiphóngdântộccầnchủđộng,sángtạo,cókhảnănggiành
thắnglợitrướccáchmạngvôsảnởchínhquốc
Dochưađánhgiáhếttiềmlựcvàkhảnăngtolớncủacáchmạngthuộcđịanên
Quốctếcộngsảncólúcxemnhẹvaitròcủacáchmạngthuộcđịa,coicáchmạng
thuộcđịaphụthuộcvàocáchmạngvôsảnởchínhquốc.ĐạihộiVIQuốctếcộngsản
năm1928đãthôngquaNhữngluậncươngvềphongtràocáchmạngtrongcácnước
thuộcđịavànữathuộcđịa,trongđócóđoạnviếtrằng,chỉcóthểthựchiệnhoàntoàn
côngcuộcgiảiphóngcácnướcthuộcđịakhigiaicấpvôsảngiànhđượcthắnglợiở
63
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t2,tr.283
64
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t4,tr.534
65
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t2,tr.288

47. 47
cácnướctưbảntiêntiến.Quanđiểmnàycótácđộngkhôngtốt,làmgiảmđitínhchủ
động,sángtạocủanhândâncácnướcthuộcđịatrongcôngcuộcđấutranhchốngthực
dân,đếquốc,giànhđộclậpchodântộc.
QuántriệttưtưởngcủaV.I.Lêninvềmốiquanhệchặtchẽgiữacáchmạngvô
sảnởchínhquốcvớiphongtràogiảiphóngdântộcthuộcđịa,từrấtsớmHồChíMinh
chỉrõmốiquanhệkhắngkhít,tácđộngqualạilẫnnhaugiữacáchmạngthuộcđịavà
cáchmạngvôsảnởchínhquốc-mốiquanhệbìnhđẳng,khônglệthuộc,phụthuộc
vàonhau.Năm1924,tạiĐạihộiVcủaQuốctếcộngsản,Ngườinói:“Vậnmệnhcủa
giaicấpvôsảnthếgiớivàđặcbiệtlàvậnmệnhcủagiaicấpvôsảnởcácnướcđixâm
lượcthuộcđịagắnchặtvớivậnmệnhcủagiaicấpbịápbứcởcácthuộcđịa”
66
.Trong
tácphẩmBảnánchếđộthựcdânPháp(1925),Ngườicũngviết:“Chủnghĩatưbảnlà
mộtconđỉacómộtcáivòibámvàogiaicấpvôsảnởchínhquốcvàmộtcáivòikhác
bámvàogiaicấpvôsảnởthuộcđịa.Nếumuốngiếtconvậtấy,ngườitaphảiđồng
thờicắtcảhaivòi.Nếungườitachỉcắtmộtvòithôi,thìcáivòicònlạikiavẫntiếptục
hútmáucủagiaicấpvôsản,convậtvẫntiếptụcsốngvàcáivòibịcắtđứtlạisẽmọc
ra”
67
.
Làmộtngườidânthuộcđịa,làngườicộngsảnvàlàngườinghiêncứurấtkỹvề
chủnghĩađếquốc,HồChíMinhchorằng:cáchmạngthuộcđịakhôngnhữngkhông
phụthuộcvàocáchmạngvôsảnởchínhquốcmàcóthểgiànhthắnglợitrước.Người
viết:“NgàymàhàngtrămtriệunhândânchâuÁbịtànsátvàápbứcthứctỉnhđểgạt
bỏsựbóclộtđêtiệncủamộtbọnthựcdânlòngthamkhôngđáy,họsẽhìnhthànhmột
lựclượngkhổnglồ,vàtrongkhithủtiêumộttrongnhữngđiềukiệntồntạicủachủ
nghĩatưbảnlàchủnghĩađếquốc,họcóthểgiúpđỡnhữngngườianhemmìnhở
phươngTâytrongnhiệmvụgiảiphónghoàntoàn”
68
.Luậnđiểmsángtạocótínhcách
mạngvàkhoahọctrêncủaHồChíMinhdựatrêncáccơsởsau:
-Thuộcđịacómộtvịtrí,vaitrò,tầmquantrọngđặcbiệtđốivớichủnghĩađế
quốc,lànơiduytrìsựtồntại,pháttriển,làmónmồi“béobở”chochủnghĩađếquốc.
TạiĐạihộiVQuốctếCộngsản,trongPhiênhọpthứTám,ngày23-6-1924,HồChí
Minhđãphátbiểuđể“thứctỉnh…vềvấnđềthuộcđịa”
69
.Ngườichorằng:“nọcđộcvà
sứcsốngcủaconrắnđộctưbảnchủnghĩađangtậptrungởcácthuộcđịahơnlàở
66
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t1,tr.295
67
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t2,tr.130
68
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t1,tr.48
69
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t1,tr.295.

48. 48
chínhquốc”
70
;nếuthờơvềvấnđềcáchmạngởthuộcđịathìnhư“đánhrắnđằng
đuôi”
71
.Chonên,cáchmạngởthuộcđịacóvaitròrấtlớntrongviệccùngvớicách
mạngvôsảnởchínhquốctiêudiệtchủnghĩađếquốc.
-Tinhthầnđấutranhcáchmạnghếtsứcquyếtliệtcủacácdântộcthuộcđịa,mà
theoNgườinósẽbùnglênmạnhmẽ,hìnhthànhmột“lựclượngkhổnglồ”khiđược
tậphợp,hướngdẫnvàgiácngộcáchmạng.
CăncứvàoluậnđiểmcủaC.Mácvềkhảnăngtựgiảiphóngcủagiaicấpcông
nhân,trongTuyênngôncủaHộiliênhiệpthuộcđịa,khikêugọicácdântộcthuộcđịa
đứnglênđấutranhgiànhquyềnđộclậpdântộc,Ngườiviết:“Hỡianhemởcácthuộc
địa…Anhemphảilàmthếnàođểđượcgiảiphóng?VậndụngcôngthứccủaCácMác,
chúngtôixinnóivớianhemrằng,côngcuộcgiảiphónganhemchỉcóthểthựchiện
đượcbằngsựnổlựccủabảnthânanhem”
72
.
Vớithựctiễnthắnglợinăm1945ởViệtNamcũngnhưphongtràogiảiphóng
dântộctrênthếgiớiđãthànhcôngvàonhữngnăm60,trongkhicáchmạngvôsảnở
chínhquốcchưanổravàthắnglợi,càngchứngminhluậnđiểmtrêncủaHồChíMinh
làđộcđáo,sángtạo,cógiátrịlíluậnvàthựctiễntolớn.
e.Cáchmạnggiảiphóngdântộcphảiđượctiếnhànhbằngphươngphápbạo
lựccáchmạng
TrongbộTưbản,quyểnI,tậpthứcnhất,xuấtbảnlầnđầutiênnăm1867,C.Mác
viết:“Bạolựclàbàđỡcủamộtchếđộxãhộicũđangthainghénmộtchếđộmới”
73
.
Năm1878,trongtácphẩmChốngDuyrinh,Ph.Ăngghennhắclại:“Bạolựccònđóng
mộtvaitròkháctronglịchsử,vaitròcáchmạng;nóitheoC.Mác,bạolựccònlàbàđỡ
chomọixãhộicũđangthainghénmộtxãhộimới;bạolựclàcôngcụmàsựvậnđộng
xãhộidùngđểtựmởđườngchomìnhvàđậptantànhnhữnghìnhthứcchínhtrịđã
hóađávàchếtcứng”
74
.TrêncơsởtiếpthuquanđiểmcủaC.MácvàPh.Ăngghen,với
kinhnghiệmCáchmạngThángMườiNgavàcáchmạngthếgiới,V.I.Lêninkhẳng
địnhtínhtấtyếcủabạolựccáchmạng,làmsángtỏhơnvấnđềbạolựccáchmạng
tronghọcthuyếtvàcáchmạngvôsản:khôngcóbạolựccáchmạngthìkhôngthểthay
thếđượcnhànướctưsảnbằngnhànướcvôsảnđược.
70
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t1,tr.296.
71
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t1,tr.296.
72
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t2,tr.137,138
73
C.MácvàPh.Ăngghen:Toàntập,NxbCTQGSựThật,HàNội,2002,t.23,tr.1043.
74
Ph.Ăngghen:“ChốngĐuyrinh”,trongC.MácvàPh.Ăngghen:Toàntập,NxbCTQGSựThật,HàNội,1994,t.20,tr.259.

49. 49
Dựatrêncơsởquanđiểmvềbạolựccáchmạngcủacácnhàkinhđiểncủachủ
nghĩaMác-Lênin,HồChíMinhđãvậndụngsángtạophùhợpvớithựctiễncách
mạngViệtNam.
Dùngbạolựccáchmạngđểchốnglạibạolựcphảncáchmạng.HồChíMinhđã
thấyrõsựcầnthiếtphảisửdụngbạolựccáchmạng:“Trongcuộcđấutranhgiankhổ
chốngkẻthùcủagiaicấpvàdântộc,cầndùngbạolựccáchmạngchốnglạibạolực
phảncáchmạng,giànhlấychínhquyềnvàbảovệchínhquyền”
75
.Tấtyếulàvậy,vì
ngaynhưhànhđộngmangquânđixâmlượccủathựcdânđếquốcđốivớicácnước
thuộcđịavàphụthuộc,thìnhưNgườivạchrõ:“Chếđộthựcdân,tựbảnthânnó,đãlà
mộthànhđộngbạolựccủakẻmạnhđốivớikẻyếurồi”
76
.
Vàsaukhixâmchiếmcácnướcthuộcđịa,bọnthựcdânđếquốcđãthựchiệnchế
độcaitrịvôcùngtànbạo:dùngbạolựcđểđànápdãmancácphongtràoyêunước,
thủtiêumọiquyềntựdo,dânchủcơbảncủanhândân,bóclộtvàđẩyngườidânthuộc
địavàobướcđườngcùng…Vậynên,muốnđánhđổthựcdân-phongkiếngiànhđộc
lậpdântộcthìconđườngduynhấtlàbạolựccáchmạng,dùngbạolựccáchmạngđể
chốnglạibạolựcphảncáchmạngcủakẻthù.
Vềhìnhthứcbạolựccáchmạng,theoHồChíMinh,bạolựccáchmạngởđâylà
bạolựccủaquầnchúngđượcthựchiệndướihailựclượngchínhtrịvàquânsự,hai
hìnhthứcđấutranh:đấutranhchínhtrịvàđấutranhvũtrang;chínhtrịvàđấutranh
chínhtrịcủaquầnchúnglàcơsở,nềntảngchoviệcxâydựnglựclượngvũtrangvà
đấutranhvũtrang;đấutranhvũtrangcóýnghĩaquyếtđịnhđốivớiviệctiêudiệtlực
lượngquânsựvàâmmưuthôntínhcủathựcdânđếquốc,điđếnkếtthúcchiếntranh.
Việcxácđịnhhìnhthứcđấutranhphảicăncứvàohoàncảnhlịchsửcụthểmàáp
dụngchothíchhợp,nhưNgườiđãchỉrõ:“Tuỳtìnhhìnhcụthểmàquyếtđịnhnhững
hìnhthứcđấutranhcáchmạngthíchhợp,sửdụngđúngvàkhéokếthợpcáchìnhthức
đấutranhvũtrangvàđấutranhchínhtrịđểgiànhthắnglợichocáchmạng”
77
.Trong
CáchmạngThángTámnăm1945,vớihìnhthứctổngkhởinghĩacủaquầnchúngnhân
dântrongcảnước,chủyếudựavàolựclượngchínhtrị,kếthợpvớilựclượngvũtrang,
nhândântađãthắnglợi,giànhchínhquyềnvềtaynhândân.
75
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t15,tr.391
76
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t1,tr.114
77
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t15,tr.391

50. 50
II.TƯTƯỞNGHỒCHÍMINHVỀCHỦNGHĨAXÃHỘIVÀXÂY
DỰNGCHỦNGHĨAXÃHỘIỞVIỆTNAM
1.TưtưởngHồChíMinhvềchủnghĩaxãhội
a.QuanniệmcủaHồChíMinhvềchủnghĩaxãhội
Trongcáctácphẩmcủamình,HồChíMinhkhôngđểlạimộtđịnhnghĩacốđịnh
vềchủnghĩaxãhội.Vớicáchdiễnđạtdungdị,dễhiểu,dễnhớ,kháiniệm“chủnghĩa
xãhội”đượcNgườitiếpcậnởnhiềugócđộkhácnhaubằngcáchchỉrađặctrưngở
mộtlĩnhvựcnàođó(nhưkinhtế,chínhtrị,vănhóa,khoahọc–kỹthuật,độnglực,
nguồnlực,v.v.)củachủnghĩaxãhội,songtấtcảđềuhướngđếnmụctiêucơbảncủa
nómàtheoNgười:“Nóimộtcáchtómtắt,mộcmạc,chủnghĩaxãhộitrướchếtnhằm
làmchonhândânlaođộngthoátnạnbầncùng,làmchomọingườicócôngănviệc
làm,đượcấmnovàsốngmộtđờihạnhphúc”,làlàmsaochodângiàunướcmạnh
78
.
Sosánhcácchếđộxãhộiđãtồntạitronglịchsửđểthấysựkhácnhauvềbản
chấtgiữachủnghĩaxãhộivớicácchếđộkhác,HồChíMinhviết:“Trongxãhộicó
giaicấpbóclộtthốngtrị,chỉcólợiíchcánhâncủamộtsốrấtítngườithuộcgiaicấp
thốngtrịlàđượcthỏamãn,cònlợiíchcánhâncủaquầnchúnglaođộngthìbịgiày
xéo.Tráilại,trongchếđộxãhộichủnghĩavàcộngsảnchủnghĩalàchếđộdonhân
dânlaođộnglàmchủ,thìmỗingườilàmộtbộphậncủacủatậpthể,giữmộtvịtrínhất
địnhvàđónggópmộtphầncônglaotrongxãhội.Chonênlợiíchcánhânlànằm
tronglợiíchcủatậpthể,làmộtbộphậncủalợiíchtậpthể.Lợiíchchungcủatậpthể
đượcbảođảmthìlợiíchriêngcủacánhânmớicóđiềukiệnđượcthỏamãn”
79
.Người
khẳngđịnhmụccủacáchmạngViệtNamlàtiếnđếnchủnghĩaxãhội,rồiđếnchủ
nghĩacộngsản
80
vì:Cộngsảncóhaigiaiđoạn.Giaiđoạnthấp,tứclàchủnghĩaxãhội.
Giaiđoạncao,tứclàchủnghĩacộngsản.Haigiaiđoạnấygiốngnhauởchỗ:Sứcsản
xuấtđãpháttriểncao;nềntảngkinhtếthìtưliệusảnxuấtđềulàcủachung;khôngcó
giaicấpápbứcbóclột.Haigiaiđoạnấykhácnhauởchỗ:Chủnghĩaxãhộivẫncòn
chútítvếttíchxãhộicũ.Xãhộicộngsảnthìhoàntoànkhôngcònvếttíchxãhộicũ
81
.
Nhưvậy,theoHồChíMinh,chủnghĩaxãhộilàxãhộithuộcgiaiđoạnđầucủa
chủnghĩacộngsản–mộtxãhộikhôngcònápbức,bóclột,donhândânlaođộnglàm
78
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.12,tr.415;t.10,tr.390.
79
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.11,tr.610
80
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.8,tr.289
81
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.8,tr.289-290.

51. 51
chủ,trongđóconngườisốngấmno,tựdo,hạnhphúc,quyềnlợicủacánhânvàtập
thểvừathốngnhất,vừagắnbóchặtchẽvớinhau.
b.Tiếnlênchủnghĩaxãhộilàmộttấtyếukháchquan
Họcthuyếthìnhtháikinhtế-xãhộicủaC.Máckhẳngđịnhsựpháttriểncủaxã
hộiloàingườilàquátrìnhlịchsử-tựnhiên.Theoquátrìnhnày,“Sựsụpđổcủagiai
cấptưsảnvàthắnglợicủagiaicấpvôsảnlàtấtyếunhưnhau”
82
.Vậndụnghọcthuyết
củaC.Mácđểnhậnđịnhvềtiếntrìnhlịchsử,HồChíMinhchorằng:“Cáchsảnxuất
vàsứcsảnxuấtpháttriểnvàbiếnđổimãi,dođómàtưtưởngcủangười,chếđộxãhội,
v.v.,cũngpháttriểnvàbiếnđổi.Chúngtađềubiếttừđờixưađếnđờinay,cáchsản
xuấttừchỗdùngcànhcây,búađáđãpháttriểndầnđếnmáymóc,sứcđiện,sức
nguyêntử.Chếđộxãhộicũngpháttriểntừcộngsảnnguyênthủyđếnchếđộnôlệ,
đếnchếđộphongkiến,đếnchếđộtưbảnchủnghĩavàngàynaygầnmộtnửaloài
ngườiđangtiếnlênchếđộxãhộichủnghĩavàchếđộcộngsảnchủnghĩa.Sựphát
triểnvàtiếnbộđókhôngaingăncảnđược”
83
.Tuynhiên,ngaytừnăm1953HồChí
Minhđãnhậnthấy:Tùyhoàncảnh,màcácdânrộcpháttriểntheoconđườngkhác
nhau.CónướcthìđithẳngđếnchủnghãixãhộinhưLiênXô.Cónướcthìphảikinh
quachếđộdânchủmới,rồitiếnlênchủnghĩaxãhộinhưcácnướcĐôngÂu,Trung
Quốc,ViệtNamta
84
.Ngườigiảithích:Chếđộdânchủmớilàchếđộdướisựlãnhđạo
củaĐảngvàgiaicấpcôngnhân,nhândânđánhđổđếquốcvàphongkiến;trênnền
tảngcôngnôngliênminh,nhândânlaođộnglàmchủ,nhândândânchủchuyênchính
theotưtưởngcủachủnghĩaMác-Lênin.
Tưtưởngtrênđặtvàobốicảnhxãhộiđườngthời,HồChíMinhmuốnkhẳng
định,lịchsửxãhộiloàingườipháttriểnquacácchếđộcộngxãnguyênthủy,chiếm
hữunôlệ,phongkiến,tưbảnchủnghĩarồitiếnlênxãhộichủnghĩa,cộngsảnchủ
nghĩa;nhưnglộtrìnhnàykhôngbắtbuộcđốivớitấtcảcácnướcmànódiễnratheo
haiphươngthức:CóthểtrảiquagiaiđoạnpháttriểntưbảnchủnghĩanhưLiênXôvà
cũngcóthểbỏquagiaiđoạnnàynhưcácnướcĐôngÂu,TrungQuốc,ViệtNam.
Nhưvậy,theoHồChíMinh,tiếnlênchủnghĩaxãhộilàmộtquátrìnhtấtyếu
tuântheonhữngquyluậtkháchquan,trướchếtlànhữngquyluậttrongsảnxuấtvất
chất;song,tùytheobốicảnhcụthểmàthờigian,phươngthứctiếnlênchủnghĩaxã
hộiởmỗiquốcgiasẽdiễnramộtcáchkhácnhau;trongđó,nhữngnướcđãquagiai
82
C.MácvàPh.Ăngghen:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.4,tr.613.
83
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.11,tr.600-601.
84
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.8,tr.293

52. 52
đoạnpháttriểntưbảnchủnghĩasẽ“đithẳng”lênchủnghĩaxãhội.Nhữngnướcchưa
quagiaiđoạnpháttriểnnàycóthểđiquachủnghĩaxãhộisuakhiđã“đánhđổđế
quốcvàphongkiến”dướisựlãnhđạocủaĐảngvôsảnvàđượctưtưởngMác-Lênin
dẫnđường
85
.
Vớinhậnđịnhtrên,HồChíMinhđãchothấytínhchấtchungcủacácquyluật
pháttriểnxãhộivàtínhđặcthùtrongsựthểhiệncácquyluậtđóởnhữngquốcgiacụ
thể,trongđiềukiệncụthể.
ĐốivớiViệtNam,hàngnghìnnămdướiáchthốngtrịtànbạocủachếđộphong
kiến,thựcdân,nhiềukhuynhhướngcứudân,cứunướcđãđượcthửnghiệmnhưng
đềukhôngđemlạikếtquảcuốicùngmàdântộckhátkhaođạtđược.Chỉcóchủnghĩa
xãhộimớilànguồngốccủatựdo,bìnhđẳng,bácái,xóabỏnhữngbứctườngdài
ngăncảnconngườiyêuđoànkết,yêuthươngnhau
86
.Conđườngđilênchủnghĩaxã
hộicủanhânloạinóichung,củaViệtNamnóiriênglàtấtyếucủalịcsử,vừađápứng
đượckhátvọngcủanhữnglựclượngtiếnbộxãhộitrọngquátrìnhđấutranhgiải
phóngmình.
c.Mộtsốđặctrưngcơbảncủaxãhộichủnghĩa
Làxãhộicóbảnchấtkhắchẳncácxãhộikhácđãtồntạitronglịchsử,xãhộixã
hộichủnghĩacónhiềuđặctrưng;songnếutiếpcậntừnhữnglĩnhvựclớncủaxãhội,
xãhộixãhộichủnghĩacómộtsốđặctrưngcơbảnsau:
Thứnhất,vềchínhtrị:Xãhộixãhôichủnghĩalàxãhộicóchếđộdânchủ.
Chếđộdânchủtrongxãhộixãhộichủnghĩađượcthựchiệntrướchếtlàxãhội
donhândânlàmchủ,nhândânlàchủdướisựlãnhđạocủaĐảngCộngsảntrênnền
tảngliênminhcông–nông.Trongxãhộixãhộichủnghĩa,địavịcaonhấtlànhândân.
Nhànướclàcủadân,dodânvàvìdân.Mọiquyềnlợi,quyềnlực,quầnhạnthuộcvề
nhândânvàmọihoạtđộngxâydựng,bảovệđấtnước,bảovệchếđộxãhộicũng
thuộcvềnhândân
87
.
Nhữngtưtưởngcơbảnvềđặctrưngchínhtrịtrongxãhộichủnghĩanêntrên
khôngchỉchothấytínhnhânvăncaocảcủaHồChíMinhmàcònchothấyHồChí
Minhnhậnthứcrấtsâusắcsứcmạnh,địavịvàvaitròcủanhândân;vềsựthắnglợi
85
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.1,tr.496
86
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.1,tr.496.
87
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.13,tr.10;t.7,tr.434;t.6,tr.232;t.8,tr.293;t.12,tr.375

53. 53
củachủnghĩaxãhôikhiĐãnglãnhđạodựavànhândân,huyđộngđượcnhânlực,tài
lực,trílựccủanhândânđểđemlạilợiíchchonhândân.
Thứhai,vềkinhtế:Xãhộixãhộichủnghĩalàxãhộicónềnkinhtếpháttriển
caodựatrênlựclượngsảnxuấthiệnđạivàchếđộcônghữuvềtưliệusảnxuấtchủ
yếu.
TheoHồChíMinh,chủnghĩaxãhộilàchếđộxãhộipháttriểncaohơnchủ
nghĩatưbảnnênchủnghĩaxãhộiphảicónềnkinhtếpháttriểncaohơnnềnkinhtế
củachủnghĩatưbản,đấylànềnkinhtếdựatrênlựclượngsảnxuấthiệnđạivàchếđộ
sởhữutưliệusảnxuấttiếnbộ.
Lựclượngsảnxuấthiệnđạitrongchủnghĩaxãhộibiểuhiện:Côngcụlaođộng,
phươngtiệnlaođộngtrongquátrìnhsảnxuất“đãpháttriểndầnđếnmáymóc,sức
điện,sứcnguyêntử”
88
.QuanhệsảnxuấttrongchủnghĩaxãhộiđượcHồChíMinh
diễnđạtlà:Lấynhàmáy,xelửa,ngânhàng,v.v.làmcủachung;làtưliệusảnxuất
thuộcvềnhândân
89
.ĐâylàtưtưởngHồChíMinhvềchếđộcônghữutưliệusảnxuất
chủyếutrongxãhộixãhộichủnghĩa.
Thứba,vềvănhóa,đạođứcvàcácquanhệxãhội:Xãhộixãhộichủnghĩaxã
hộicótrìnhđộpháttriểncaovềvănhoávàđạođức,bảođảmsựcôngbằng,hợplý
trongcácquanhệxãhội.
Vănhóavàđạođứcthểhiệnởtấtcảcáclĩnhvựccủađờisốngsongtrướchếtlà
ởcácquanhệxãhội.Sựpháttriểncaovềvănhóavàđạođứccủaxãhộixãhộichủ
nghĩathểhiện:xãhộikhôngcònhiệntượngngườibóclộtngười;conngườiđượctôn
trọng,đượcđảmbảođốixửcôngbằng,bìnhđẳngvàcácdântộcđoànkết,gắnbóvới
nhau.
HồChíMinhchorằng:Chỉcóchủnghĩaxãhộimới“chúýxemxétnhữnglợi
íchcánhânđúngđắnvàbảođảmchonóđượcthỏamãn”
90
;“…chỉởtrongchếđộxã
hộichủnghĩathìmỗingườimớicóđiềukiệnđểcảithiệnđờisốngriêngcủamình,
pháthuytínhcáchriêngvàsởtrườngriêngcủamình”
91
.
Chủnghĩaxãhộilàcơsở,làtiềnđềđểtiếntớichếđộxãhộihòabình,đoànkết,
ấmno,tựdo,hạnhphúc,bìnhđẳng,bácái,việclàmchomọingườivàvìmọingười;
88
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.11,tr.600.
89
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.10,tr.390.
90
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.11,tr.610.
91
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.11,tr.610.

54. 54
khôngcònphânbiệtchủngtộc,khôngcònváchtườngdàingăncảnnhữngngườilao
độnghiểunhauvàthươngyêunhau
92
.
Chủnghĩaxãhộibảođảmtínhcôngbằngvàhợplýtrongcácquanhệxãhội.
Đấylàxãhộiđemlạiquyềnbìnhđẳngtrướcphápluậtchomọicôngdân;mọicộng
đồngngườiđoànkếtchặtchẽtrêncơsởbìnhđẳngvềquyềnlợivànghĩavụ;aicũng
phảilaođộngvàaicũngcóquyềnlaođộng
93
,aicũngđượchưởngthànhquảlaođộng
củamìnhtrênnguyêntắclàmnhiềuthìhưởngnhiều,làmítthìhưởngít,khônglàmthì
khônghưởng,tấtnhiênlàtrừnhữngngườichưacókhảnănglaođộnghoặckhôngcòn
khảnănglaođộng
94
.
Thứtư,vềchủthểxâydựngchủnghĩaxãhội:Chủnghĩaxãhộilàcôngtrìnhtập
thểcủanhândândướisựlãnhđạocủaĐảngCộngsản.
Từxãhộichiếmhữunôlệđếnxãhộitưbảnchủnghĩa,cuộcđấutranhcủangười
laođộngluôndiễnrangàycàngquyếtliệtnhằmthủtiêuchếđộngườibóclộtngười.
Trongchếđộxãhộichủnghĩa–chếđộcủanhândân,donhândânlàmchủ,lợiích
củacánhângắnliềnvớilợiíchcủachếđộxãhộinênchínhnhândânlàchủthể,làlực
lượngquyếtđịnhtốcđộxâydựngvàsựvữngmạnhcủachủnghĩaxãhội
95
.Trongsự
nghiệpxâydựngnày,HồChíMinhkhẳngđịnh“Cầncósựlãnhđạocủamộtđảng
cáchmạngchânchínhcủagiaicấpcôngnhân,toàntâmtoànýphụcvụnhândân.Chỉ
cósựlãnhđạocủamộtđảngbiếtvậndụngmộtcáchsángtạochủnghĩaMác-Lênin
vàođiềukiệncụthểcủanướcmìnhthìmớicóthểđưacáchmạnggiảiphóngdântộc
vàcáchmạngxãhộichủnghĩađếnthànhcông
96
.
2.TưtưởngHồChíMinhvềxâydựngchủnghĩaxãhộiởViệtNam
a.MụctiêuchủnghĩaxãhộiởViệtNam
Mụctiêuvềchếđộchínhtrị:Phảiđạtmụctiêudonhândânlàmchủ.Chếđộdân
chủtrongmụctiêucủaxãhộichủnghĩaởViệtNamđượcHồChíMinhkhẳngđịnhvà
giảithích:“Chếđộtalàchếđộdânchủ.Tứclànhândânlàmchủ”
97
,“Nướctalànước
dânchủ,địavịcaonhấtlàdân,vìdânlàchủ”
98
.
Khikhẳngđịnh“dânlàmchủ”và“dânlàchủ”,HồChíMinhđãkhẳngđịnh
quyềnlợivàquyềnhạn,tráchnhiệmvàđịavịcủanhândân.Ngườichỉrõ:Tấtcảlợi
92
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.1,tr.496.
93
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.12,tr.377,371;t.11,tr.241.
94
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.10,tr.390.
95
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.6,tr.232;t.11,tr.609;t.13,tr.54.
96
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.15,tr.319.
97
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.13,tr.10.
98
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.7,tr.434.

55. 55
íchđềuvìdân,tấtcảquyềnhạnđềucủadân,côngcuộcđổimớilàtráchnhiệmcủa
dân,sựnghiệpbảovệvàxâydựngđấtnướclàcôngviệccủadân,cáccấpchínhquyền
donhândâncửra,cáctổchứcđoànthểdodântổchứcnên.Nóitómlại,quyềnhành
vàlựclượngđềuởnơidân
99
.
Mụctiêuvềkinhtế:Phảiđạtmụctiêucónềnkinhtếpháttriểncaogắnbómật
thiếtvớimụctiêuvềchínhtrị.
KháiquátvềnềnkinhtếxãhộichủnghĩaởViệtNam,HồChíMinhchỉrõrằng,
đâylànềnkinhtếpháttriểncao“vớicôngnghiệpvànôngnghiệphiệnđại,khoahọc
kỹthuậttiêntiến”
100
,là“mộtnềnkinhtếthuầnnhất,dựatrênchếđộsởhữutoàndân
vàsởhữutậpthể”
101
.Mụctiêuvềkinhtếphảigắnbóchặtchẽvớimụctiêuvềchính
trị.Ngườiviết:“Chếđộkinhtếvàxãhộicủachúngtanhằmthựchiệnđầyđủquyền
dânchủcủanhândân,trêncơsởkinhtếxãhộichủnghĩangàycàngpháttriển…”
102
.
TheoNgười,kinhtếquốcdoanhlãnhđạonềnkinhtếquốcdânvàkinhtếhợptácxãlà
hìnhthứcsởhữutậpthểcủanhândânlaođộngnênNhànướcphảibảođảmưutiên
chokinhtếquốcdoanhpháttriểnvàphảiđặcbiệtkhuyếnkhích,hướngdẫn,giúpđỡ
kinhtếhợptácxã
103
.
Mụctiêuvềvănhoá:Phảixâydựngđượcnềnvănhóamangtínhdântộc,khoa
học,đạichúngvàtiếpthutinhhoavănhóacủanhânloại.
HồChíMinhchorằng,mốiquanhệgiữavănhóavớichínhtrịvàkinhtếlàmối
quanhệbiệnchứng.Chếđộchínhtrịvàkinhtếcủaxãhộilànềntảngvàquyếtđịnh
tínhchấtcủavănhóa;cònvănhóagópphầnthựchiệnmụctiêucủachínhtrịvàkinh
tế.Ngườitừngnói:“Xãhộithếnào,vănnghệthếấy”
104
;“Muốntiếnlênchủnghĩaxã
hộiphảipháttriểnkinhtếvàvănhóa.Vìsaokhôngnóipháttriểnvănhóavàkinhtế.
Tụcngữcsocâu:cóthựcmớivựcđượcđạo,vìkinhtếphảiđitrước”
105
.
Vềvaitròcủavănhóa,Ngườikhẳngđịnh:Trìnhđộvănhóacủanhândânđược
nângcaosẽgópphầnpháttriểndânchủ,gópphầnxâydựngnướctathànhmộtnước
hòabình,thốngnhấtđộclập,dânchủvàgiàumạnh
106
;nềnvănhóapháttriểnlàđiều
kiệnchonhândântiếnbộ
107
.TheoNgười,“đểphụcvụsựnghiệpcáchmạngxãhội
99
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.6,tr.232.
100
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.12,tr.372.
101
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.12,tr.372.
102
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.12,tr.376.
103
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.12,tr.373.
104
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.9,tr.231.
105
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.12,tr.470.
106
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.10,tr.458–459.
107
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.13,tr.191.

56. 56
chủnghĩathìvănhóaphảixãhộichủnghĩavềnộidungvàdântộcvềhìnhthức”
108
,
“Phảitriệtđểtẩytrừmọiditíchthuộcđịavàảnhhưởngnôdịchcủavănhóađếquốc.
Đồngthời,pháttriểnnhữngtruyềnthốngtốtđẹpcủavănhóadântộcvàhấpthụnhững
cáimớicủavănhóatiếnbộthếgiới,đểxâydựngmộtnềnvănhóaViệtNamcótính
chấtdântộc,khoahọcvàđạichúng”
109
.
Mụctiêuvềxãhội:Phảibảođảmdânchủ,côngbằng,vănminh.
Chếđộxãhộichủnghĩamànhândântaxâydựnglàchếđộ“dânlàmchủ”,“dân
làchủ”nêntheoHồChíMinh,vớitưcáchlàmchủ,làchủcủađấtnước,nhândân
phảilàmtrònnhiệmvụcủangườichủđểxâydựngchủnghĩaxãhội,trongđómọi
ngườiđềucóquyềnlàmviệc;cóquyềnnghỉngơi;cóquyềnhọctập;cóquyềntựdo
thânthể;cóquyềntựdongônluận,báochí,hộihọp,lậphội,biểutình;cóquyềntựdo
tínngưỡng,theohoặckhôngtheomộttôngiáonào;cóquyềnbầucử,ứngcử.Mọi
côngdânđềubìnhđẳngtrướcphápluật.Nhànướcđảmbảoquyềntựdodânchủcho
côngdân,nhưngnghiêmcấmlợidụngcácquyềntựdodânchủđểxâmphạmđếnlợi
íchcủaNhànước,củanhândân
110
.
Nhữngtưtưởngtrênbiểuhiệnxãhộichủnghĩamànhândântaxâydựnglàxã
hộidânchủ,côngbằng,vănminh,tôntrọngconngười,chúýxemxétnhữnglợiíchcá
nhânđúngđắnvàbảođảmchonóđượcthỏamãnđểmỗingườicóđiềukiệncảithiện
đờisốngriêngcủamình,pháthuytínhcáchriêngvàsởtrườngriêngcủamìnhtrong
sựhàihòavớiđờisốngchung,lợiíchchungcủatậpthể.
b.ĐộnglựccủachủnghĩaxãhộiởViệtNam
HồChíMinhkhôngxemnhẹsựgiúpđỡcủacộngđồngquốctếsongNgười
khẳngđịnhđộnglựcquantrọngnhất,giữvaitròquyếtđịnhlànộilựcdântộc,là
nhântốconngườiViệtNam.TheoHồChíMinh,ởViệtNam,chủnghĩaxãhộilà
côngtrìnhtậpthểcủanhândântadướisựlãnhđạocủaĐảng.Trongkhángchiến,
nhândânđãanhdũngchiếnđấu,hysinhxươngmáuvàđãđánhthắngchếđộthựcdân,
phongkiến.Ngàynay,đểxâydựngxãhộimới,dùcònnhiềugiankhổnhưngchắc
chắnnhândântasẽđánhthắngnghèonàn,lạchậu,xâydựngthànhcôngchủnghĩaxã
hội.CôngcuộcấyrấtvĩđạivàcũngrấtkhókhănnhưngtoànĐảng,toàndânquyết
tâmlàmthìnhấtđịnhlàmđược
111
.
108
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.12,tr.471.
109
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.7,tr.40.
110
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.12,tr.377-378
111
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.11,tr.609;t.12,tr.680;t.13,tr.54.

57. 57
Vềlợiíchcủadân,HồChíMinhquantâmđếnlợiíchcủacảcộngđồngngườivà
lợiíchcủanhữngconngườicụthểvìNgườichorằngđâylàmộttrongnhữngđiểm
khácnhaucơbảngiữachủnghĩaxãhộivớinhữngchếđộxãhộitrướcđó.Ngườinhận
thấytrongxãhộichủnghĩamỗingườigiữmộtvịtrínhấtđịnh,đónggópmộtphần
cônglaonhấtđịnhvìnhândânlaođộngđãthoátkhỏibầncùng,cócôngănviệclàm,
cócuộcsốngấmno,hạnhphúc,mỗingườicóđiềukiệncảithiệnđờisốngriêngcủa
mình,pháthuytínhcáchvàsởtrườngriêngcủamình
112
,nênngaytừnhữngngàyđầu
xâydựngchếđộxãhộimới,Ngườiđãdạy:“việcgìcólợichodânphảihếtsứclàm,
việcgìcóhạichodânphảihếtsứctránh”,“phảiđặtquyềnlợicủadânlêntrênhết”
113
.
Vềdânchủ,theoHồChíMinh,dânchủtrongchủnghĩaxãhộilàdânchủcủa
nhândân,làcủaquýbáunhấtcủanhândân
114
.Códânchủlợiíchmớivìdân;códân
chủquyềnhànhvàlựclượngmớiởnơidân,côngviệcđổimớivàxâydựngmớilà
côngviệccủadân,làtráchnghiệmcủadân
115
.Vớitưcáchlànhữngđộnglựcthúcđẩy
tiếntrìnhcáchmạngxãhộichủnghĩa,lợiíchcủadânvàdânchủcủadânkhôngthể
táchrờinhau.
Vềsứcmạnhđạiđoànkếttoàndân,HồChíMinhchorằngđâylàlựclượng
mạnhnhấttrongtấtcảcáclựclượngvàchủnghĩaxãhộichỉcóthểxâydựngđượcvới
sựgiácngộđầyđủcủanhândânvềquyềnlợivàquyềnhạn,tráchnghiệmvàđịavị
dânchủcủamình;vớisựlaođộngsángtạocủahàngchụctriệuquầnchúngnhân
dân
116
.Chínhvìvậy,ngaytrongbuổiramắtĐảngLaođộngViệtNamngày3-3-1951,
HồChíMinhđãchỉrõ:“MụcđíchcủaĐảngLaođộngViệtNamcóthểgồmtrong8
chữlà:Đoànkếttoàndân,phụngsựTổquốc”
117
Vềhoạtđộngcủacáctổchức,trướchếtlàĐảngCộngsảnViệtNamvàtổchức
chínhtrị-xãhộikhác,trongđósựlãnhđạocủaĐảngCộngsảngiữavaitròquyết
định.TheoHồChíMinh,Đảngnhưngườicầmlái,ngườicầmláicóvữngthìthuyền
mớichạy
118
.DướisựlãnhđạocủaĐảng,Nhànướclàtổchứcđạidiệnchoýchívà
quyềnlựccủanhândân,thựchiệncácchứcnăngquảnlýxãhộiđểbiếnđườnglối,chủ
trươngcủaĐảngthànhhiệnthực
119
.Cáctổchứcchínhtrị-xãhộivớitưcáchlàcáctổ
112
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.11,tr.609;t.12,tr.610.
113
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.4,tr.50-51.
114
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.13,tr.10;t.7,tr.434;t.10,tr.457.
115
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.6,tr.232.
116
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.10,tr.453;t.11,tr.93.
117
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.7,tr.49.
118
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.2,tr.289.
119
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.4,tr.64-65;t.7,tr.434;t.10,tr.572;t.12,tr.370,376.

58. 58
chứcquầnchúngtuycónhữngnộidungvàphươngthứchoạtđộngkhácnhaunhưng
đềunhấtquánvềchínhtrịvàtưtưởngdướisựlãnhđạocủaĐảng,quảnlýcủaNhà
nước;hoạtđộngvìlợiíchcủacácthànhviêncủamìnhtrongsựthốngnhấtvớilợiích
củadântộc.Vớinhữngcộngđồngnày,Ngườicũngluônnhắcnhởphảikhôngngừng
nêucaocảnhgiác,phảichốngcảkẻđịchbênngoàitìmcáchpháhoạithànhquảcủa
cáchmạngvàphảichốngcảkẻđịchbêntronglàchủnghĩacácnhân;chốngtưtưởng
“làmquancáchmạng”
120
.
VềConngườiViệtNam,HồChíMinhkhẳngđịnh:“Muốnxâydựngchủnghĩa
xãhội,trướchếtcầncónhữngconngườixãhộichủnghĩa”
121
.Đấylànhữngcon
ngườicủachủnghĩaxãhội,cótưtưởngvàtácphongxãhộichủnghĩa
122
.Trongbài
nóichuyệntạiHộinghịbồidưỡngcánbộlãnhđạocáccấptoànmiềnBắcdoBanBí
thưTrungươngĐảngtriệutậptừngày13tháng3đếnngày21tháng3năm1961,Hồ
ChíMinhgiảithíchrấtchitiết,cụthểvềtưtưởng,tácphongxãhộichủnghĩa;cuối
cùngNgườikháiquát:Nhữngtưtưởngvàtácphongmớimàmỗingườicầnbồidưỡng
chomìnhlà:Cóýthứclàmchủnhànước,cótinhthầntậpthểxãhộichủnghĩavàtư
tưởng“mìnhvìmọingười,mọingườivìmình”;cóquảnđiểm“tấtcảphụcvụsản
xuất”;cóýthứccầnkiệmxâydựngnướcnhà;cótinhthầntiếnnhanh,tiếnmạnh,tiến
vữngchắclênchủnghĩaxãhộivàphảichốnglạinhữngtưtưởng,tácphongxấulà:
Chủnghĩacácnhân;quanliêu,mệnhlệnh;thamô,lãngphí;bảothủ,rụtrè”
123
.
Nhưvậy,cùngvớiviệcxácđịnhvàđịnhhướngpháthuysứcmạnhnhữngđộng
lựccủachủnghĩaxãhội,đốivớicáccộngđồngngườivànhữngconngườiViệtNam
cụthể,HồChíMinhluônnhắcnhởphảingănchặn,loạitrừnhữnglựccảncủanhững
độnglựcnày.Nhìnchung,trongcáchmạngxãhộichủnghĩa,quanđiểm“xâyđiđối
vớichống”cũnglàmộttrongnhữngquanđiểmxuyênsuốttưtưởngHồChíMinh,là
mộttrongnhữngnétđặcsắccủatưtưởngHồChíMinh.
3.TưtưởngHồChíMinhvềthờikỳquáđộlênchủnghĩaxãhộiởViệtNam
a.Tínhchất,đặcđiểmvànhiệmvụcủathờikỳquáđộ
Tínhchấtthờikỳquáđộ:Đâylàthờikỳcảibiếnsâusắcnhấtnhưngphứctạp,
lâudài,khókhăn,giankhổ.
120
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.13,tr.68;t.10,tr.572.
121
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.13,tr.66.
122
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.13,tr.66.
123
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.13,tr.65-67.

59. 59
TheoHồChíMinh,thờikỳquáđộlênchủnghĩaxãhộiởViệtNamlàthờikỳcải
biếnxãhộicũthànhxãhộimới–mộtxãhộihoàntoànchưatừngcótronglịchsửdân
tộcta.Thờikỳdântộctaphảithayđổitriệtđểnhữngnếpsống,thóiquan,ýnghĩvà
thànhkiếncógốcrễsauxahàngngànnăm;phảixóabỏgiaicấpbóclột;phảibiếnmột
nướcdốtnát,cựckhổthànhmộtnướcvănhóacaovàđờisốngtươivuihanhphúc
trongđiềukiệnnướctalàmộtnướcnôngnghiệplạchậu,mớithoátkhỏiáchthựcdân,
phongkiếnnênnólàcôngcuộcbiếnđổisâusắcnhất,khókhănnhất,thâmchícònkhó
khăn,phứctạphơnviệcđánhgiặc”
124
,vìvậy,tiếnlênchủnghĩaxãhộikhôngthểmột
sớmmộtchiều,khôngthểlàmmauđượcmàphảilàmdầndần
125
Đặcđiểmcủathờikỳquáđộ:ĐặcđiểmlớnnhấtcủathờikỳquáđộởViệtNam
làtừmộtnướcnôngnghiệplạchậutiếnthẳnglênchủnghĩaxãhội,khôngtrảiqua
giaiđoạnpháttriểntưbảnchủnghĩa.
Bướcvàothờikỳquáđộ,ViệtNamcũngcónhữngđặcđiểmgiốngnhưđặc
điểmcủacácnướckháckhibướcvàothờikỳnàynhưsựtồntạiđanxengiữacácyếu
tố1củaxãhộicũbêncạnhnhữngyếutốcủaxãhộimớitrêntấtcảcáclĩnhvựccủađời
sống;làgiaiđoạnđầu,khicácyếutốcủaxãhộicũcòncụmlạithànhmộtthếlựcthì
cókhinócònchiếnthắngnhữngyếutốcủaxãhộimớivừaxuấthiệnv.v..song,từ
thựctếcủaxãhộiViệtNam,HồChíMinhnhậnthấy,“đặcđiểmtonhấtcủatatrong
thờikỳquáđộlàtừmộtnướcnôngnghiệplạchậutiếnthẳnglênchủnghĩaxãhội
khôngphảikinhquagiaiđoạnpháttriểntưbảnchủnghĩa”
126
.Cùngvớinhữngđặc
điểmkhácvàmụctiêucủachủnghĩaxãhội,đặcđiểmnàyquyđịnhnhiệmvụcủadân
tộctatrongthờikỳquáđộ.
Nhiệmvụcủathờikỳquáđộ:Đấutranhcảitạo,xóabỏtàntíchcủachếđộxã
hộicũ,xâydựngcácyếutốmớiphùhợpvớiquyluậttiếnlênchủnghĩaxãhộitrêntất
cảcáclĩnhvựccủađờisống,trongđó:
Vềchínhtrị,phảixâydựngđượcchếđộdânchủvìđâylàbảnchấtcủachủnghĩa
xãhội.Muốnxâydựngđượcchếđộnày,theoHồChíMinh,phảichốngtấtcảcácbiểu
hiệncủachủnghĩacánhân,trướchếtởtrongĐảng,trongbộmáychínhquyềntừcấp
cơsởđếnTrungươngđồngthờiphảibồidưỡng,giáodụcđểnhândâncótrithức,có
nănglựclàmchủchếđộxãhội
127
.
124
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.11,tr.91-92,tr.405.
125
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.10,tr.390,tr.392.
126
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.12,tr.411.
127
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.4,tr.21;tr.40-41;tr.269-346;t.15,tr.546-548.

60. 60
Vềkinhtế,trongbốicảnhnềnkinhtếcủanướctacònnghèonàn,kỹthuậtlạc
hậu,HồChíMinhxácđịnhnhiệmvụquantrọngnhấtcủathờikỳquáđộlàphảicải
tạonềnkinhtếcũ,xâydựngnềnkinhtếmớicócôngvànôngnghiệphiệnđại.Đâylà
quátrìnhxâydựngnềntảngvậtchấtvàkỹthuậtcủachủnghĩaxãhội.Giữacảitạovà
xâydựngthìxâydựnglànhiệmvụchủchốtvàlâudài
128
vàphảiluôngắnvớiviệc
thựchiệnđầyđủquyềnlàmchủcủanhândân
129
.
Vềvănhóa,phảitriệtđểtẩytrừmọiditíchthuộcđịavàảnhhưởngnôdịchcủa
vănhóađếquốc;đồngthời,pháttriểnnhữngtruyềnthốngtốtđẹpcủavănhóadântộc
vàhấpthụnhữngcáimớicủavănhóatiếnbộtrênthếgiớiđểxâydựngmộtnềnvăn
hóaViệtNamcótínhchấtdântộc,khoahọcvàđạichúng
130
Vềcácquanhệxãhội,phảithayđổitriệtđểnhữngquanhệcũđãtrởthànhthói
quentronglốisống,nếpsốngcủaconngười;xâydựngđượcmộtxãhộidânchủ,công
bằng,vănminh,tôntrọngconngười,chúýxemxétnhữnglợiíchcánhânđúngđắnvà
bảođảmchonóđượcthỏamãnđểmỗingườicóđiềukiệncảithiệnđờisốngriêngcủa
mình,pháthuytínhcáchriêngvàsởtrườngriêngcủamìnhtrongsựhàihòavớiđời
sốngchung,vớilợiíchchungcủatậpthể
131
.
b.Mộtsốnguyêntắcxâydựngchủnghĩaxãhộitrongthờikỳquáđộ
Xácđịnhxâydựngchủnghĩaxãhộilàquátrìnhsâusắcnhưngphứctạp,lâudài,
khókhăn,giankhổ,đòihỏitínhnăngđộng,sángtạo,song,theoHồChíMinh,tính
năngđộng,sángtạoấyphảituânthủnhiềunguyêntắc,trướchếtlà:
Thứnhất,mọitưtưởng,hànhđộngphảiđượcthựchiệntrênnềntảngchủnghĩa
Mác-Lênin.
HồChíMinhquanniệmchủnghĩaMác-Lêninlàkhoahọcvềcáchmạngcủa
quầnchúngbịápbứcvàbóclột;làkhoahọcvềsựthắnglợicủachủnghĩaxãhộiởtất
cảcácnước;khoahọcvềxâydựngchủnghĩacộngsản
132
nêntheoNgười,cuộccách
mạngmàgiaicấpcôngnhânthựchiệnchỉcóthểđạtđượcthànhtựutrêncơsởtrung
thànhvớinhữngnguyêntắccủachủnghĩaMác-Lênin
133
,phảikhôngngừng“họclập
128
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.12,tr.412.
129
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.12,tr.376.
130
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.7,tr.40.
131
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.11,tr.92;t.12,tr.377-378.
132
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.11,tr.96.
133
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.11,tr.159-160.

61. 61
trường,quanđiểmvàphươngphápcủachủnghĩaMác-Lênin”
134
,phải“cụthểhóachủ
nghĩaMác-Lêninchothíchhợpvớiđiềukiệnhoàncảnhtừnglúcvàtừngnơi”
135
.
Thứhai,phảigiữvữngđộclậpdântộc.
Tựdochođồngbào,độclậpchoTổquốclàmụctiêucủaHồChíMinhrađitìm
đườngcứunước.KhinướcViệtNamDânchủCộnghòarađời,Ngườiđãkhẳngđịnh
“ToànthểdântộcViệtNamquyếtđiêmtấtcảtinhthầnvàlựclượng,tínhmệnhvàcủa
cảiđểgiữvữngquyềntựdo,độclậpấy”
136
.Ngaycảđiềumongmuốncuốicùngcủa
Ngườitrướckhitừtrầncũnglàđấtnướcthốngnhất,độclập,dânchủ,vàgiàumạnh
137
vìtrongtưtưởngcủaNgười,đốivớimộtdântộc“Khôngcógìquýhơnđộclập,tự
do”
138
.Độclậpdântộclàmụctiêutrướchếtcủamỗidântộc;cònđặttrongmốiquan
hệvớichủnghĩaxãhộithìđộclậpdântộclàđiềukiệntiênquyếtđểthựchiệnchủ
nghĩaxãhộivàchủnghĩaxãhộilàcơsởbảođảmvữngchắcchođộclậpdântộc
trườngtồnvớiđầyđủýnghĩachânchínhcủanó.
Thứba,phảiđoànkết,họctậpkinhnghiệmcủacácnước.
Xácđịnh“CáchmạngViệtNamlàmộtbộphậncủalựclượnghòabình,dânchủ,
xãhộichủnghĩatrênthếgiới”
139
,HồChíMinhquanniệm“sựđoànkếtgiữalựclượng
cácnướcxãhộichủnghĩavàsựđoànkếtnhấttrígiữacácđảngcộngsảnvàcôngnhân
tấtcảcácnướccóýnghĩaquantrọngbậcnhất”
140
.Trongsựđoànkếtnày,cáchmạng
ViệtNamphảihọctậpkinhnghiệmcủacácnướcanhemsongkhôngđượcápđặt
nhữngkinhnghiệmấymộtcáchmáymócmàphảivậndụngnómộtcáchsángtạo
141
.
MặcdùđánhgiárấtcaothànhtựuxâydựngchủnghĩaxãhộiởLiênXô,songHồChí
Minhkhẳngđịnh“TakhôngthểgiốngLiênXô,vìLiênXôcóphongtụctậpquán
khác,cólịchsửđịalýkhác….tacóthểđiconđườngkhácđểtiếnlênchủnghĩaxã
hội”
142
.
Thứtư,xâyđiđôivớichống
TheoHồChíMinh,muốnđạtđượcvàgiữđượcthànhquảcủacáchmạngthì
cùngvớiviệcxâydựngcáclĩnhvựccủađờisốngxãhộiphảichốnglạihìnhthứccủa
cácthếlựccảntrở,pháhoạisựpháttriểncủacáchmạng.
134
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.11,tr.95.
135
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.11,tr.95.
136
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.4,tr.3.
137
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.15,tr.624.
138
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.15,tr.130.
139
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.12,tr.674.
140
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.12,tr.675.
141
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.11,tr.92.
142
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.10,tr.391

62. 62
Ngườicăndặn:“đốivớikẻđịchphảiluôntỉnhtáo,giữvữnglậptrường,quyết
khôngvìhòacảnhhòabìnhmàmấtcảnhgiác.Phảiluônsẵnsàngđậptanmọiâmmưu
độcáccủakẻđịch,bảovệnhữngthànhquảcủacáchmạng,bảovệlaođộnghòabình
củanhândân”
143
.Phảichốnglại“cănbệnh”“Nghenhữnglờibìnhluậnkhôngđúng
cũnglàmthinh,khôngbiệnbác…Ainóisao,ailàmgìcũngmặckệ”
144
.Đốivớitàndư
củaxãhộicũ“phảithayđổitriệtđểnhữngnếpsống,thóiquen,ýnghĩvàthànhkiến
cógốcrễsâuxahàngngànnăm”
145
.Đốivớimỗingườiphảiđánhthắngkẻđịchbên
tronglàchủnghĩacánhânbởichủnghĩacánhânnhưmộtthứvitrùngđộchại,sản
sinhrabệnhthamlam,bệnhkiểungạo,bệnhháodanh,bệnhvôtổchức,vôkỷluật,
v.v…nhữngthứbệnhkhôngchỉlàmhạichongườiđómàcònlàmhạiđếnnhândân,
đếntổchứcĐảng
146
.
III.TƯTƯỞNGHỒCHÍMINHVỀMỐIQUANHỆGIỮAĐỘCLẬP
DÂNTỘCVÀCHỦNGHĨAXÃHỘI
1.Độclậpdântộclàcơsở,tiềnđềđểtiếnlênchủnghĩaxãhội
VậndụngmộtcáchsángtạolýluậncáchmạngkhôngngừngcủachủnghĩaMác-
LênintrongđiềukiệncủacáchmạngViệtNam,trongChánhcươngvắntắtcủaĐảng
(1930),HồChíMinhkhẳngđịnhphươnghướngchiếnlượccủacáchmạngViệtNam
talà:“làmtưsảndânquyềncáchmạngvàthổđịacáchmạngđểđitớixãhộicộng
sản”.Nhưvậy,giảiphóngdântộc,giànhđộclậpdântộcsẽlàmụctiêuđầutiêncủa
cáchmạng,làcơsở,tiềnđềchomụctiêutiếptheo–chủnghĩaxãhộivàchủnghĩa
cộngsản.
TrongtưtưởngHồChíMinh,độclậpdântộcbaogồmcảnộidungdântộcvà
dânchủ,độclậpphảigắnliềnvớithốngnhất,chủquyềnvàtoànvẹnlãnhthổ,vàhơn
nữađộclậpdântộccũngphảigắnliềnvớitựdo,cơmno,áoấm,hạnhphúcchonhân
dân.Vậynênkhinêulênmụctiêugiảiphóngdântộc,Ngườicũngđãđịnhhướngđến
mụctiêuchủnghĩaxãhội.
Khiđềcaomụctiêuđộclậpdântộc,HồChíMinhkhôngcoiđólàmụctiêucuối
cùngcủacáchmạng,màlàtiềnđềchomộtcuộccáchmạngtiếptheo-cáchmạngxã
hộichủnghĩa.Vìvậy,cáchmạngdântộcdânchủnhândâncàngsâusắc,triệtđểthì
càngtạoranhữngtiềnđềthuậnlợi,sứcmạnhtolớnchocáchmạngxãhộichủnghĩa.
143
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.13,tr.68.
144
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.5,tr.298.
145
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.11,tr.92.
146
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.5,tr.294-296.

63. 63
Vảlại,cáchmạnggiảiphóngdântộcViệtNamngayđãđượcHồChíMinhkhẳng
địnhlàconđườngcáchmạngvôsản,vìvậybảnthâncuộccáchmạngnàyđãmang
tínhđịnhhướngxãhộichủnghĩa.Độclậpdântộcvìvậykhôngnhữnglàtiềnđềmà
cònlànguồnsứcmạnhtolớnchocáchmạngxãhộichủnghĩa.
TưtưởngtrêncủaHồChíMinhđúngđắnvàsángtạovìkhôngchỉđápứngđược
yêucầukháchquan,cụthểcảucáchmạngViệtNammàcònphùhợpvớiquyluật
pháttriểncủathờiđại.
2.Chủnghĩaxãhộilàđiềukiệnđểbảođảmnềnđộclậpdântộcvữngchắc
Chủnghĩaxãhộilàxuthếtấtyếucủathờiđạivàphùhợpvớilợiíchcủanhân
dânViệtNam.Vìvậy,cáchmạnggiảiphóngdântộcphảipháttriểnthànhcáchmạng
xãhộichủnghĩathìmớigiànhđượcthắnglợihoàntoànvàtriệtđể.Năm1960,Người
khẳngđịnh:chỉcóchủnghĩaxãhội,chủnghĩacộngsảnmớigiảiphóngđượccácdân
tộcbịápbứcvànhữngngườilaođộngtrênthếgiớikhỏiáchnôlệ.ỞViệtNam,theo
HồChíMinh,chủnghĩaxãhộitrướchếtlàmộtchếđộdânchủ,donhândânlàmchủ,
dướisựlãnhđạocủaĐảng.Chếđộdânchủthểhiệntrongtấtcảmọimặtcủađờisống
xãhộivàđượcthểchếhoábằngphápluật,đâylàđiềukiệnquantrọngnhấtđểđảm
bảonềnđộclậpdântộc,tạoranềntảngýthứcxãhộibảovệchủquyềndântộc,kiên
quyếtđấutranhchốnglạimọiâmmưuthôntính,đedoạnềnđộclập,tựdocủadântộc.
Chủnghĩaxãhội,theoHồChíMinh,cònlàmộtxãhộitốtđẹp,khôngcònchếđộ
ápbứcbóclột.Đólàmộtxãhộibìnhđẳng,côngbằngvàhợplý:làmnhiềuhưởng
nhiều,làmíthưởngít,khônglàmkhônghưởng,bảođảmphúclợixãhộichongười
già,trẻemvànhữngngườicònkhókhăntrongcuộcsống;mọingườiđềucóđiềukiện
đểpháttriểnnhưnhau.Đócònlàmộtxãhộicónềnkinhtếpháttriểncao,gắnliềnvới
sựpháttriểncủakhoahọckỹthuật,bảođảmđờisốngvậtchấtvàtinhthầnchonhân
dân,làmộtxãhộicóđạođứcvàvănhoá…,hoàbìnhhữunghị,làmbạnvớitấtcảcác
nướcdânchủtrênthếgiới.
Nhưvậy,theoHồChíMinh,xâydựngchủnghĩaxãhộilàxâydựngcơsởcho
pháttriểncủađấtnướctrêntấtcảcáclĩnhvực.Vớimộtchếđộxãhộinhưtrên,chủ
nghĩaxãhộisẽcókhảnănglàmchođấtnướcpháttriểnmạnhmẽ,sẽtạonềntảng
vữngchắcđểbảovệnềnđộclậpdântộcvàhơnthếnữa,sẽlàmộttấmgươngchocác
quốcgiatrênthếgiới,nhấtlàcácquốcgiamớigiànhđượcđộclậpdântộcđangđịnh
hướngxãhộichủnghĩa.Chủnghĩaxãhộihiệnthựcgópphầnhạnchếnhữngcuộc

64. 64
chiếntranhphinghĩa,bảovệđượcnềnhoàbìnhtrênthếgiới,độclậpdântộcsẽđược
giữvững.
3.Điềukiệnđểđảmbảođểđộclậpdântộcgắnliềnvớichủnghĩaxãhội
TheoHồChíMinh,cầncónhữngđiềukiệncơbảnsau:
Mộtlà,phảibảođảmvaitròlãnhđạotuyệtđốicủađảngcộngsảntrongsuốttiến
trìnhcáchmạng.KhôngcósựlãnhđạocủaĐảngthìcáchmạngViệtNamkhôngthể
nàođitheoconđườngcáchmạngvôsảnvàtấtnhiênđộclậpdântộcsẽkhônggiành
được.Vàngaytrongcáchmạngxãhộichủnghĩa,theoHồChíMinh,càngphảicủng
cố,tăngcườngvaitròlãnhđạocủaĐảng,nếukhôngĐảngsẽđánhmấtvaitròlãnh
đạovàchủnghĩaxãhộisẽsụpđổ,tanrã.
Hailà,phảicủngcốvàtăngcườngkhốiđạiđoànkếtdântộcmànềntảnglàkhối
liênminhcông-nông–trí,vìtheoNgười,đạiđoànkếtdântộclàvấnđềcónghĩa
chiếnlược,quyếtđịnhsựthànhcôngcủacáchmạng.
Balà,phảiđoànkết,gắnbóchặtchẽvớicáchmạngthếgiới.Đoànkếtquốctế,
theoHồChíMinh,làđểtạoramộtsứcmạnhtolớnchocáchmạngvàcũngđểgóp
phầnchungchonềnhoàbình,độclập,dânchủvàchủnghĩaxãhộitrênthếgiới.
Bađiềukiệntrênphảiđượcbảođảm,gắnbóchặtchẽvớinhaugópphầngiữbảo
vệnềnđộclậpdântộcvàchủnghĩaxãhộiởnướcta.
IV.VẬNDỤNGTƯTƯỞNGHỒCHÍMINHVỀĐỘCLẬPDÂNTỘC
GẮNLIỀNVỚICHỦNGHĨAXÃHỘITRONGSỰNGHIỆPCÁCHMẠNG
VIỆTNAMGIAIĐOẠNHIỆNNAY
1.KiênđịnhmụctiêuvàconđườngcáchmạngmàHồChíMinhđãxác
định
Tiếntớichủnghĩaxãhộivàchủnghĩacộngsảnlàquátrìnhhợpquyluật,phù
hợpvớikhátvọngcủanhândânViệtNam,làsựlựachọnđúngđắncủaHồChíMinh
vàcủaĐảngCộngsảnViệtNam.Xuấtpháttừbốicảnhtrongnướcvàquốctế,Đạihội
địabiểutoànquốclầnthứVIIcủaĐảngđãbanhànhCươnglĩnhxâydựngđấtnước
trongthờikỳquáđộlênchủnghĩaxãhội.ĐếnĐạihộiXI,Cươnglĩnhnàyđượcbổ
sungvàpháttriển.TrongCườnglĩnh,từthựctiếnphongphúcủacáchmạngViệtNam,
Đảngđãrútranhữngbàihọcmàđầutiênlàphải“nắmvữngngọncờđộclậpdântộc
vàchủnghĩaxãhội”–ngọncờquangvinhmàChủtịchHồChíMinhđãtraolạicho

65. 65
thếhệhômnayvàcácthếhệmaisau”
147
.Cươnglĩnhcũngxácđịnhnhữngđặctrưng
cơbảncủaxãhộichủnghãimànhândântaxâydựng,nhữngmốiquanhệcơbảnmà
nhândântaphảigiảiquyếttronggiaiđoạnhiệnnayđểtừngbướcnhữngđặctrưngcơ
bảnđótrởthànhhiệnthực.Sựthốngnhấtgiữatínhkiênđịnhvàđổimới,khoahọcvà
cáchmạng,trítuệvàtìnhcảm,hiệntạivàtươnglaicủaCươnglĩnhlàđịnhhướngcho
cảdântộcthựchiệnmụctiêuvàconđườngcáchmạngmàHồChíMinhđãxácđịnh.
Nhưvậy,theoHồChíMinh,xâydựngchủnghĩaxãhộilàxâydựngcơsở,nền
tảngchopháttriểnđấtnướctrêntấtcảcáclĩnhvực.Vớimộtchếđộxãhộinhưtrên,
chủnghĩaxãhộisẽcókhảnănglàmchođấtnướcpháttriểnmạnhmẽ,sẽtạonềntảng
vữngchắcđểbảovệnềnđộclậpdântộcvàhơnthếnữa,sẽlàmộttấmgươngchocác
quốcgiatrênthếgiới,nhấtlàcácquốcgiamớigiànhđượcđộclậpdântộcđangđịnh
hướngxãhộichủnghĩa.Chủnghĩaxãhộihiệnthựccũngsẽgópphầnhạnchếnhững
cuộcchiếntranhphinghĩa,bảovệđượcnềnhòabìnhtrênthếgiới,độclậpdântộcsẽ
đượcgiữvững.
2.Pháthuysứcmạnhdânchủxãhộichủnghĩa
Pháthuysứcmạnhdânchủxãhộichủnghĩalàpháthuysứcmạnhbảnchấtưu
việtcủachếđộxãhội;làbảođảmtấtcảquyềnlựcnhànướcthuộcvềnhândân;làdân
chủphảiđượcthựchiệnđâyđủ,nghiêmtúctrêntấtcảcáclĩnhvựccủađờisốngxã
hộiđểnhândânthamgiavàotấtcảcáckhâucủaquátrìnhđưaranhữngquyếtđịnh
liênquanđếnlợiích,cuộcsốngcủanhândântheophươngchâm“dânbiết,dânbàn,
dânlàm,dânkiểmtra”.
Pháthuysứcmạnhdânchủxãhộichủnghĩakhôngtáchrờiquátrìnhhoànthiện
hệthốngphápluật,tôntrọng,bảođảm,bảovệquyềnconngười,quyềnvànghĩavụ
côngdântheotinhthầncủaHiếnpháphiệnhành.
Pháthuysứcmạnhdânchủxãhộichủnghĩađiđôivớităngcườngphápchế,đề
caotráchnhiệmcôngdânvàđạođứcxãhội,phêphánnhữngbiểuhiệndânchủcực
đoan,dânchủhìnhthứcvàxửlýnghiêmminhnhữnghànhvilợidụngdânchủlàm
mấtanninhchínhtrị,trậttựantoànxãhộicũngnhưtấtcảnhữnghànhviviphạm
quyềndânvàquyềnlàmchủcủanhândân
148
.
147
ĐảngCộngsảnViệtNam:VănkiệnĐạihộiđạibiểutoànquốclầnthứXI,NxbCTQG,HN,2011,tr.65.
148
Xem:ĐảngCộngsảnViệtNam:VănkiệnĐạihộiđạibiểutoànquốclầnthứXII,Nxb.Chínhtrịquốcgia,HàNội,2016,
tr.36-39,tr.156-170.

66. 66
3.Củngcố,kiệntoàn,pháthuysứcmạnhvàhiệuquảhoạtđộngcủatoànbộ
hệthốngchínhtri
ĐặcđiểmcủahệthốngchínhtrịởViệtNamlàtínhnhấtnguyênvàtínhthống
nhất:Nhấtnguyênvềchínhtrị,vềtổchức,vềvềtưtưởng;thốngnhấtdướisựlãnhđạo
củaĐảngCộngsảnViệtNam,thốngnhấtvềmụctiêuchínhtrị.Cáctổchứctronghệ
thốngchínhtrịởViệtNamcótínhchất,vịtrí,vaitrò,chứcnăng,nhiệmvụkhác,
phươngthứchoạtđộngkhácnhaunhưnggắnbómậtthiếtvớinhautạonênmộtthể
thốngnhất,pháthuysứcmạnhđểxâydựngvàbảovệTổquốc,bảođảmdânchủđược
thựchiệntrêntấtcảcáclĩnhvực.Nhândânthựchiệnquyềnlàmchủthôngquahoạt
độngcủaNhànước,củacảhệthốngchínhtrịvàcáchìnhthứcdânchủtrựctiếp,dân
chủđạidiện
Nhưvậy,củngcố,kiệntoàn,pháthuysứcmạnhvàhiệuquảhoạtđộngcủatoàn
bộhệthốngchínhtrịthựcchấtlàđểnềndânchủxãhộichủnghĩađượcthựchiện,
quyềnlàmchủcủanhândânđượcpháthuyđầyđủmàtưtưởngHồChíMinhcoiđây
làbảnchấtcủachếđộxãhộimànhândântađangxâydựng.
4.Đấutranhchốngnhữngbiểuhiệnsuythoáivềtưtưởngchínhtrị;suy
thoáivềđạođức,lốisốngvà“tựdiễnbiến”,“tựchuyểnhóa”trongnộibộ
ĐảngđãlãnhđạonhândânViệtNamthuđượcnhiềuthànhtựuvĩđạitrongcách
mạngdântộcdânchủnhândân,trongcáccuộcchiếntranhbảovệTổquốcvàtrongsự
nghiệpđổimới.Song,chỉtrongmộtthờigianrấtngắnsovớilịchsửcủaĐảng,tình
trạngsuythoáivềtưtưởngchínhtrị,đạođức,lốisốngcủamộtbộphậnkhôngnhỏcán
bộ,đảngviênđãxuấthiệnvàtrởnênnghiêmtrọng.Nếukhôngngănchặn,đẩylùisự
suythoáinàysẽdẫnđếnnhữngtổnthấtkhônlườngđốivớivậnmệnhcủađấtnước,
củachếđộxãhộichủnghĩavàcủaĐảng
149
.
VậndụngtưtưởngHồChíMinhvềđộclậpdântộcvàchủnghĩaxãhộitrong
giaiđoạnnàylàphảitíchcựcthựchiện,thựchiệncókếtquảcácnghịquyếtcủaĐảng,
trongđócócácnghịquyếtvềxâydựngĐảng,vìxâydựngĐảnglànhiệmvụthenchốt
trongsựnghiệpđổimới.
HồChíMinhchưasửdụngnhữngkháiniệmnhư“suythoái”tưtưởngchínhtrị,
đạođức,lốisống;“tựdiễnbiến”,“tựchuyểnhóa”nhưngđãđềcậpđếnnhiều“căn
149
Xem:ĐảngCộngsảnViệtNam:VănkiệnĐạihộiđạibiểutoànquốclầnthứXI,Nxb.Chínhtrịquốcgia,HàNội,2011,
tr.29,65.

67. 67
bệnh”biểuhiệncủanóvàđãcảnhbáovềtáchạicủanhững“cănbệnh”này.Tăng
cườngxâydựng,chỉnhđốnĐảng;ngănchặn,đẩylùisựsuythoáivềtưtưởngchính
trị,đạođức,lốisống,"tựdiễnbiến","tựchuyểnhóa"trongnộibộlànhữnghànhđộng
cụthể,đặttrongbốicảnhcụthểmàĐảngtiếptụcthựchiệntưtưởngHồChíMinhđể
ĐảngxứngđánglàĐảngcầmquyền,thựchiệnđượcnhiệmvụcủaĐảngcầmquyền
trongsựnghiệpxâydựngmộtquốcgiadângiàu,nướcmạnh,côngbằng,dânchủ,văn
minhđểgiữvữngnềnđộclậpdântộctrênconđườngquáđộđilênchủnghĩaxãhội.
NỘIDUNGTHẢOLUẬN
1.MụctiêucủacáchmạngViệtNamhiệnnayvànhữngyêucầucơbảntrong
việcvậndụngtưtưởngHồChíMinhvềđộclậpdântộcvàchủnghĩaxãhộitrong
nhậnthứcvàhànhđộngđểđạtđếnmụctiêuđó.
2.BiệnchứngtrongtưtưởngHồChíMinhvềđộclậpdântộcvàchủnghĩaxã
hội.
TÀILIỆUTHAMKHẢO
1.C.MácvàPh.Ănghen:Toàntập,Nxb.Chínhtrịquốcgia,HàNội,2004.
2.V.I.Lênin:Toàntập,Nxb.Tiếnbộ,Mátxcơva,1979–1981.
3.HồChíMinh:Toàntập,Nxb.Chínhtrịquốcgia,HàNội,2011(15tập).
4.ĐảngCộngsảnViệtNam:VănkiệnĐạihộiđạibiểutoànquốclầnthứXI,
Nxb.Chínhtrịquốcgia,HàNội,2011.
5.ĐảngCộngsảnViệtNam:VănkiệnĐạihộiđạibiểutoànquốclầnthứXII,
Nxb.Chínhtrịquốcgia,HàNội,2016.
6.ĐảngCộngsảnViệtNam–BanChấphànhTrungương–Banchỉđạotổng
kết:Báocáotổngkếtmộtsốvấnđềlýluận–thựctiễnqua30nămđổimới,Nxb.
Chínhtrịquốcgia,HàNội,2016.
7.TrầnDânTiên:NhữngmẩuchuyệnvềđờihoạtđộngcủaHồChủtịch,
Nxb.Vănhọc,HàNội,1970.
8VõNguyênGiáp:Nhữngchặngđườnglịchsử.Nxb.Chínhtrịquốcgia,HàNội,
1994.
Chương4
TƯTƯỞNGHỒCHÍMINHVỀĐẢNGCỘNGSẢN
VÀNHÀNƯỚCCỦADÂN,DONHÂNDÂN,VÌNHÂNDÂN

68. 68
MỤCTIÊU
-Vềkiếnthức
TrangbịchosinhviênmộtsốkiếnthứccơbảnTưtưởngHồChíMinhvềĐảng
CộngsảnViệtNamvàvềNhànướcViệtNamDânchủCộnghoà-nhànướccủadân,
dodânvàvìdân.
-Vềkỹnăng
Gópphầnbồidưỡngchosinhviênkỹnăngphântíchmộtcáchkhoahọcnhững
vấnđềvềxâydựngĐảngCộngsảnViệtNamvàxâydựngNhànướcphápquyềnxã
hộichủnghĩacủanhândân,donhândân,vìnhândântrongthờikỳđổimớicủađất
nước.
-Vềtưtưởng
GópphầnlàmchosinhviêntintưởngvàosựlãnhđạocủaĐảngCộngsảnViệt
NamvàsựquảnlýcủaNhànướcViệtNamgiaiđoạnkinhtếthịtrường,hộinhập,
toàncầuhoá.
I.TƯTƯỞNGHỒCHÍMINHVỀĐẢNGCỘNGSẢNVIỆTNAM
1.TínhtấtyếuvàvaitròlãnhđạocủaĐảngCộngsảnViệtNam
TrongtácphẩmĐườngcáchmệnh(năm1927),HồChíMinhkhẳngđịnh:Cách
mạngtrướchếtphảicó“đảngcáchmệnh,đểtrongthìvậnđộngvàtổchứcdânchúng,
ngoàithìliênlạcvớidântộcbịápbứcvàvôsảngiaicấpởmọinơi.Đảngcóvững,
cáchmệnhmớithànhcông,cũngnhưngườicầmláicóvữngthuyềnmớichạy”
150
.
Khẳngđịnhđảngcộngsản“nhưcầmlái”choconthuyềnlàquanđiểmnhấtquán
củaHồChíMinhvềvaitròlãnhđạocủaĐảngCộngsảnViệtNamtrongtoànbộsự
nghiệpcáchmạng,cảtrongcáchmạngdântộcdânchủnhândânvàcảtrongcách
mạngxãhộichủnghĩa.Nhưvậy,sựlãnhđạocủaĐảngCộngsảnViệtNamlàmộttất
yếu,vaitròlãnhđạocủaĐảngCộngsảnViệtNamcũnglàmộttấtyếu–điềuđóxuất
pháttừyêucầupháttriểncủadântộcViệtNam.ThựctếquátrìnhcáchmạngViệt
NamvậndụngvàpháttriểntưtưởngHồChíMinhđãnóilênrằng,sựbảođảm,phát
huyvaitròlãnhđạocủaĐảngCộngsảnViệtNamtrongsuốttiếntrìnhpháttriểncủa
đấtnướctheomụctiêuchủnghĩaxãhộilàmộtnguyêntắcvậnhànhcủaxãhộiViệt
NamtừkhicóĐảng.
150
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.2,tr.289.

69. 69
ĐảngCộngsảnViệtNamdoHồChíMinhsánglậpvàrènluyệnlàmộtđảng
chínhtrịtồntạivàpháttriểntheonhữngquanđiểmcủaV.I.Lêninvềđảngkiểumới
củagiaicấpvôsản.
HồChíMinhlàngườitrungthànhvớihọcthuyếtMác-Lênin,trongđócólý
luậncủaV.I.Lêninvềđảngkiểumớicủagiaicấpvôsản,đồngthờivậndụngsángtạo
vàpháttriểnlýluậnđóvàođiềukiệncụthểcủaViệtNam.Trênthếgiới,nóichung,
sựrađờicủamộtđảngcộngsảnlàsảnphẩmcủasựkếthợpchủnghĩacộngsảnkhoa
họcvớiphongtràocôngnhân.CònđốivớiViệtNam,HồChíMinhchorằng:Sựra
đờicủaĐảngCộngsảnViệtNamlàkếtquảcủasựkếthợpchủnghĩaMác-Lêninvới
phongtràocôngnhânvàphongtràoyêunước.Nhưvậy,sovớihọcthuyếtMác-
LêninthìHồChíMinhđưathêmvàoyếutốthứbanữa,đólàphongtràoyêunước.
QuanđiểmcủaHồChíMinhtrênđâylàhoàntoànphùhợpvớixãhộithuộcđịa
vàphongkiếnnhưViệtNam,khimọigiaicấp,tầnglớp,trừtưsảnmạibảnvàđạiđịa
chủ,cònđềucómâuthuẫndântộc.Đólàmâuthuẫncơbảngiữatoànthểnhândân
ViệtNamvớicácthếlựcđếquốcvàtaysai.Trongthựctế,nhữngphongtràođấu
tranhcủacôngnhânđãkếthợpđượcrấtnhuầnnhuyễnvớiphongtràoyêunước,vàcó
lúckhôngphânbiệtđượcthậtrạchròiđấutranhdântộcvớiđấutranhgiaicấp.Nhiều
phongtràoyêunướclúcđầudiễnratheoxuhướngdânchủtưsản,nhưngquathựctế
đượcsựtácđộngcủachủnghĩaMác-Lênin,đãdầndầntiếntheoxuhướngcộngsản,
rõnhấtlàtừnăm1925trởđi.Hàngloạttổchứcyêunướcrađời,trongđónổirõnhất
làtổchứcHộiViệtNamCáchmệnhThanhniêndoHồChíMinhlậpra.Đấutranh
giaicấpquyệnchặtvớiđấutranhdântộc.Thậtkhómàtáchbạchmụctiêucơbảngiữa
cácphongtràođó,tuylựclượng,phươngthức,khẩuhiệuđấutranhcókhácnhau,
nhưngmụctiêuchunglà:Giànhđộclập,tựdochodântộc.ĐảngCộngsảnViệtNam
rađời,tồntạivàpháttriểnchínhlàdonhucầutấtyếucủaxãhộiViệtNamtừđầu
năm1930trởđi.Đảngđãđượctoàndântộctraochosứmệnhlãnhđạođấtnướctrong
sựnghiệpgiảiphóngdântộcvàđilênchủnghĩaxãhội.
2.Đảngphảitrongsạch,vữngmạnh
a.Đảnglàđạođức,làvănminh
TrongbàinóitạiLễKỷniệm30nămNgàythànhlậpĐảng(năm1960),HồChí
Minhchorằng:“Đảngtalàđạođức,làvănminh”
151
.HồChíMinhcoiđạođứclà
151
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.12,tr.403.

70. 70
cáchmạnglàgốc,lànềntảngcủangườicáchmạng.TheoHồChíMinh,đạođứccủa
Đảngthểhiệntrênnhữngđiểmsauđây:
(1)MụcđíchhoạtđộngcủaĐảnglàlãnhđạođấutranhgiảiphóngdântộc,giải
phóngxãhôi,giảiphónggiaicấp,giảiphóngconngười.Đólàsựnghiệpcáchmạng
theochủnghĩaMác-Lênin,làmchodântộcđượcđộclập,nhândâncócuộcsốngấm
no,tựdo,hạnhphúcthựcsự,đoànkếthữunghịvớicácdântộctrênthếgiới.
(2)Cươnglĩnh,đườnglối,chủtrươngvàmọihoạtđộngthựctiễncủaĐảngđều
phảinhằmmụcđíchđó.Đảngphảiluônluôntrungthànhvớilợiíchtoàndântộcvì
Đảngkhôngcómụcđíchriêng;sựrađờivàpháttriểncủaĐảngđềuvìmụcđíchlàm
chođấtnướchùngcườngđilênchủnghĩaxãhội,đưalạiquyềnlợichodân.
(3)Độingũđảngviênphảiluônluônthấmnhầnđạođứccáchmạng,rasứctu
dưỡng,rènluyện,suốtđờiphầnđấucholợiíchcủadân,củanước.Dovậy,mộttrong
nhữngbiểuhiệnrõnhấtcủaHồChíMinhvềrènluyệnĐảngCộngsảnViệtNamđể
choĐảngtrởthànhĐảngcủađạođức,củavănminhlàNgười“rèn”đạođứccánbộ,
đảngviên.HồChíMinhnhấnmạnh,đảngviêncàngphảilànhữngngườicólòngnhân
ái;“phảicótìnhđồngchíthươngyêunhau”;trungvớiĐảng,trungvớinước,hiếuvới
dân;cóbốnđức:Cần,Kiệm,Liêm,Chínhvàluônluônchícôngvôtư;cótinhthần
quốctếtrongsáng.HồChíMinhnhấnmạnh:Đảng“làĐảngcủagiaicấpcôngnhân
vànhândânlaođộng,nghĩalànhữngngườithợthuyền,dâncàyvàlaođộngtríóc
kiênquyếtnhất,hăngháinhất,trongsạchnhất,tậntâmtậnlựcphụngsựTổquốcvà
nhândân.Nhữngngườimà:
-Giàusangkhôngthểquyếnrũ
-Nghèokhókhôngthểchuyểnlay,
-Uylựckhôngthểkhuấtphục”
152
.
HồChíMinhnhấnmạnh:“Mỗiđảngviênvàcánbộphảithậtsựthấmnhuầnđạo
đứccáchmạng,thậtsựcầnkiệmliêmchính,chícôngvôtư.PhảigiữgìnĐảngtathật
trongsạch,phảixứngđánglàngườilãnhđạo,làngườiđầytớthậttrungthànhcủa
nhândân”
153
;rằng,Đảngphải“sẵnsàngvuivẻlàmtrâungựa,làmtôitớtrungthành
củanhândân”
154
.
152
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.7,tr.50.
153
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.15,tr.611-612.
154
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.7,tr.50.

71. 71
XâydựngĐảngCộngsảnViệtNamthànhmộtĐảngcóđạođứccáchmạngvềý
nghĩacơbảnmàxét,cũngtứclàxâydựngĐảngđểĐảngtrởthànhmộtĐảngvăn
minh,hoặcHồChíMinhhaygọiđólà“mộtĐảngcáchmạngchânchính”.Điềunày
thểhiệnởnhữngnộidungchủyếusauđây:
(1)ĐảnglàmộtĐảngtiêubiểucholươngtâm,trítuệvàdanhdựcủadântộc.
(2)Đảngrađờilàmộttấtyêu,phùhợpvớiquyluậtpháttriểnvănminhtiếnbộ
củadântộcvànhânloại.MọihoạtđộngcủaĐảngđềuxuấtpháttừyêucầupháttriển
củadântộc,lấylợiíchtốicaocủadântộclàmtrọng,mọilợiíchgiaicấpđềuphảiđặt
dướisựpháttriểncảudântộc;mọihoạtđộngcủaĐảngđềuphảiphùhợpvớiquyluật
vậnđộngcủaxãhộiViệtNam.
(3)Đảngphảiluônluôntrongsạch,vữngmạnh,làmtrònsứmệnhlịchsửdo
nhândân,dântộcgiaophólàlãnhđạogiànhđộclậpchoTổquốcvàđưalạitựdo,ấm
no,hạnhphúcchonhândân.TronggiaiđoạnĐảngcầmquyền,HồChíMinhcàngchú
trọnghơnviệcphòngchốngcáctiêucựctrongĐảng.
(4)XâydựngĐảngvănminhcònthểhiệntronggiaiđoạncầmquyền,Đảnghoạt
độngtrongkhuônkhổHiếnphápvàphápluật,Đảngkhôngphảilàtổchứcđứngtrên
dântộc.
(5)Đảngvănminhcònlàởchỗđộingũđảngviên,từnhữngđảngviêngiữchức
vụlãnhđạo,quảnlýtrongbộmáyĐảng,Nhànước,cácđoànthểquầnchúngnhấtlà
nhữngđảngviêngiữvịtrílãnhđạo,quảnlýchủchốt,chođếnđảngviênkhônggiữ
chứcvụlãnhđạo,quanlýphảilànhữngchiếnsĩtiênphong,gươngmẫutrongcông
tácvàcuộcsốnghàngngày.
(6)ĐảngvănminhphảilàĐảngcóquanhệquốctếtrongsáng,hoạtđộngkhông
nhữngvìlợiíchdântộcViệtNammàcònvìđộclập,chủquyền,thốngnhất,toànvẹn
lãnhthổcủacácquốcgiakhác;vìhòabình,hữunghĩ,hợptáccùngpháttriểncủacác
dântộctrênthếgiới.
NếuĐảngkhôngđạođức,vănminhthìĐảngsẽbịmấtquyềnlãnhđạovàkhiđó
Đảngchứngtỏlàmộttổchứckhôngtrongsạch,vữngmạnh,độingũcánbộ,đảng
viênthoáihóa,biếnchất.Đếnmứcnhưthếvàđếnlúcnhưthếthìmọithànhquảcủa
cáchmạngViệtNamsẽbịtiêutanđúngnhưcáilogictấtyếumàHồChíMinhđãcảnh
báo:“Mộtdântộc,mộtđảngviênvàmỗiconngười,ngàyhômqualàvĩđại,cósức
hấpdẫnlớn,khôngnhấtđịnhhômnayvàngàymaivẫnđượcmọingườiyêumếnvà

72. 72
cangợi,nếulòngdạkhôngtrongsángnữa,nếusavàochủnghĩacánhân”
155
.Nhưvậy,
xâydựngĐảngđểchoĐảngxứngđánglàĐảngđạođức,vănminhlàmộtnộidung
đặcsắctrongtưtưởngHồChíMinhvềĐảngCộngsảnViệtNam,làbướcpháttriển
sángtạocủaNgườisovớilýluậncủaV.I.Lêninvềđảngkiểumớicủagiaicấpvôsản.
b.NhữngvấnđềnguyêntắctronghoạtđộngĐảng
-ĐảnglấychủnghĩaMác-Lêninlàmnềntảngtưtưởngvàkimchỉnamcho
hànhđộng.TrongtácphẩmĐườngcáchmệnh(năm1927),HồChíMinhkhẳngđịnh:
“Đảngmuốnvữngthìphảicóchủnghĩalàmcốt,trongđảngaicũngphảihiểu,aicũng
phảitheochủnghĩaấy.Đảngmàkhôngcóchủnghĩacũngnhưngườikhôngcótrí
khôn,tàukhôngcóbànchỉnam.Bâygiờhọcthuyếtnhiều,chủnghĩanhiều,nhưng
chủnghĩachânchínhnhất,chắcchắnnhất,cáchmệnhnhấtlàchủnghĩaLênin”
156
.
HồChíMinhluônluônnhấnmạnhphảitrungthànhvớichủnghĩaMác-Lênin
nhưngđồngthờiphảiluônluônsángtạo,vậndụngchophùhợpvớiđiềukiệnhoàn
cảnh,từnglúc,từngnơi,khôngđượcphépgiáođiều.
-Tậptrungdânchủ.HồChíMinhđưaraluậnđềliênquanmậtthiếtvớinhau:
Tậptrungtrênnềntảngdânchủ,dânchủphảiđiđếntậptrung.Nhưvậy,hàmlượng
dânchủcàngcao,càngđậmđặcbaonhiêutronghoạtđộngcủaĐảngthìtậptrung
trongĐảngcàngđúngđắnbấynhiêu.HồChíMinhnhấnmạnhrằng,phảilàmchotất
cảmọiđảngviênbàytỏhếtýkiếncủamìnhởtrongĐảng,tứclàkhơidậytinhthần
tráchnhiệmvàtínhtíchcựcchủđộngcủatấtcảđảngviên.Khiđãthảoluận,bàytỏý
kiếnrồithìđiđếntậptrung,tứclàđềcậpýchíthốngnhất,hànhđộngthốngnhất,như
thếmớicósứcmạnh.Và,nóinhưHồChíMinh,lúcấyquyềntựdocủađảngviêntrở
thànhquyềnphụctùngchânlý,màchânlýlànhữngđiềucólợichodân,chonước.
ĐiềukiệntiênquyếtkhithựchiệnnguyêntắcnàylàtổchứcĐảngphảitrongsạch,
vữngmạnh.
Đốivớitậpthểlãnhđạo,cánhânphụtrách,cólúcHồChíMinhcoitậpthểlãnh
đạolàdânchủ,cánhânphụtráchlàtậptrung.Đểnhấnmạnhtínhchấtnày,HồChí
MinhlưuýhaiđiềucầntránhtronghoạtđộngcủaĐảng:(1)Độcđoán,chuyênquyền,
coithườngtậpthể;(2)Dựadẫmtậpthể,khôngdámquyếtđoán.Haivếtậpthểlãnh
đạo,cánhânphụtráchphảiluônluônđiđôivớinhau.
155
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.15,tr.672.
156
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.2,tr.289.

73. 73
-Tựphêbìnhvàphêbình.HồChíMinhcoitựphêbìnhvàphêbìnhlàviệclàm
thườngxuyên,“nhưmỗingàyphảirửamặt”
157
.NgườiviếttrongDichúc:“Trong
Đảngthựchànhdânchủrộngrãi,thườngxuyênvànghiêmchỉnhtựphêbìnhvàphê
bìnhlàcáchtốtnhấtđểcủngcốsựđoànkếtvàthốngnhấttrongĐảng”
158
.Ngườicho
rằng,tựphêbìnhvàphêbìnhlà“thangthuốc”tốtnhấtđểlàmchophầntốttrongmỗi
tổchứcvàmỗiconngườinẩynởnhưhoamùaxuânvàphầnxấubịmấtdầnđi;tựphê
bìnhvàphêbìnhphảitrungthực,kiênquyết,đúngngười,đúngviệc,phảicóvăn
hóa…TrongĐảng,“phảicótìnhđồngchíthươngyêulẫnnhau”
159
.
-Kỷluậtnghiêmminh,tựgiác.HồChíMinhnhấnmạnh:“Đảngtổchứcrất
nghiêm,khácvớicácđảngphảikhácvàcáchộiquầnchúng.TrongĐảngchỉkếtnạp
nhữngphầntửhăngháinhất,cáchmạngnhất.Đảngcónhữngđiềukiệnkỷluậtbắt
buộcmỗiđảngviênphảitheo.KhôngcókỷluậtsắtkhôngcóĐảng.ĐãvàoĐảngthì
phảitheotưtưởngcủaĐảng.Đảngđãchỉthịnghịquyếtlàphảilàm.Khônglàmthì
đuổirakhỏiĐảng”
160
.Sứcmạnhcủamộtđảngcộngsảnbắtnguồntừkỷluật,muôn
ngườinhưmột,cùngmộtýchívàhànhđộng.HồChíMinhchorằng,Đảngtatuy
đôngngười,nhưngkhitiếnđánhchỉnhưmộtngười.ĐiềuđólànhờtrongĐảngcókỷ
luật.HồChíMinhnhấnmạnhrằng“Đảngphảigiữkỷluậtrấtnghiêmtừtrênxuống
dưới.Kỷluậtnàylàtưtưởngphảinhấttrí,hànhđộngphảinhấttrí”
161
.Kỷluậtcủa
Đảnglàkỷluậttựgiác,“dolòngtựgiáccủađảngviênvềnhiệmvụcủahọđốivới
Đảng”
162
;khiđãtựgiácthìkỷluậtcủaĐảngmớinghiêmvàmớibềnlâu,thựcsựtạo
sứcmạnhchoĐảng.
-Đảngphảithườngxuyêntựchỉnhđốn.QuyềnlựccủaĐảnglàdogiaicấpcông
nhân,nhândânlaođộngvàtoàndântộcgiaophó.Đảngphảikhôngngừngtựchỉnh
đốnbảnthânmình.HồChíMinhchorằng,Đảngkhôngcómụcđíchtựthân,Đảng
khôngphảilàtổchứcđểlàmquanpháttàimàĐảnghoạtđộngvìTổquốcgiàumạnh,
đồngbàosungsướng.Thườngxuyêntựchỉnhđốn,dođó,trởthànhmộtnhiệmvụcực
kỳquantrọngtrongxâydựngĐảng.ĐiềunàycàngđặcbiệtquantrọnghơnkhiĐảng
đứngtrướcnhữngthửtháchlớntrongquátrìnhhoạtđộng,chẳnghạn,HồChíMinh
nêuýkiếnrằng,ngaysaukhicuộcchốngMỹ,cứunướccủanhândânViệtNamhoàn
157
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.5,tr.279
158
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.15,tr.611.
159
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.15,tr.611.
160
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.16,tr.367.
161
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.5,tr.290.
162
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.5,tr.290.

74. 74
toànthắnglợi,“việccầnphảilàmtrướctiênlàchỉnhđốnlạiĐảng,làmchomỗiđảng
viên,mỗiđoànviên,mỗichibộđềurasứclàmtrònnhiệmvụđảnggiaophóchomình,
toàntâmtoànýphụcvụnhândân.Làmđượcnhưvậy,thìdùcôngviệctolớnmấy,
khókhănmấychúngtacũngnhấtđịnhthắnglợi”
163
.Khiviếtvềtưcáchcủađảngchân
chínhcáchmạngtrongtácphẩmSửađổilốilàmviệc,HồChíMinhnêulên12điều,
trongđócóĐiều9:“Đảngphảichọnlựanhữngngườirấttrungthànhvàrấthăng
hái”
164
vàĐiềusố10:“Đảngphảiluônluôntẩybỏnhữngphầntửhủhóarangoài”
165
Nếuthựchiệnđượcnhưthế,Đảngsẽluônluônlớnmạnhcảvềsốlượngvàchấtlượng.
-Đoànkết,thốngnhấttrongĐảng.ĐoànkếttrongĐảnglàđiềukiệnđểxây
dựngkhốiđạiđoànkếttoàndântộc;đoànkết,thốngnhấttrongĐảngtrướchếtlà
trongcấpuỷ,trongnhữngcánbộlãnhđạochủchốt;đoànkếttrêncơsởchủnghĩa
Mác-Lênin,trêncơsởcươnglĩnh,đườnglối,quanđiểm,nghịquyếtcủaĐảng.Trong
Dichúcnăm1965,HồChíMinhnhấnmạnh:“Nhờđoànkếtchặtchẽ,mộtlòngmộtdạ
phụcvụgiaicấp,phụcvụnhândân,phụcvụTổquốc,chonêntừngàythànhlậpđến
nay,Đảngtađãđoànkết,tổchứclãnhđạonhândântahăngháiđấutranhtiếntừthắng
lợinàyđếnthắnglợikhác.ĐoànkếtlàmộttruyềnthốngcựckỳquýbáucủaĐảngvà
củadântộcta.CácđồngchítừTrungươngđếncácchibộcầnphảigiữgìnsựđoàn
kếtnhấttrícủaĐảngnhưgiữgìnconngươicủamắtmình”
166
.
-Đảngphảiliênhệmậtthiếtvớinhândân.ĐảngCộngsảnViệtNamlàmộtbộ
phậncủatoànthểdântộcViệtNam.VấnđềmốiquanhệgiữaĐảngCộngsản–Giai
cấpcôngnhân–NhândânViệtNamlàmốiquanhệmáuthịt.Mỗimộtthànhtốđềucó
chứcnăng,nhiệmvụriêngnhưngtấtcảnhữngthànhtốđócũngnhưsựhoạtđộng,sự
tươngtáccủachúngđềucótínhhướngđích:Độclậpdântộcgắnliềnvớichủnghĩaxã
hội,làxâydựngmộtnướcViệtNamdângiàu,nướcmạnh,dânchủ,côngbằng,văn
minhtheohammuốntộtbậccủaHồChíMinhlàaicũngcócơmănáomặc,aicũng
đượchọchành,cũngnhưtheomongmuốncuốicùngcủaHồChíMinhđãghitrongDi
chúc:XâydựngmộtnướcViệtNamhòabình,độclập,thốngnhất,dânchủvàgiàu
mạnh,gópphầnxứngđángvàosựnghiệpcáchmạngthếgiới.
163
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.15,tr.616.
164
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.15,tr.290.
165
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.5,tr.290.
166
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.15,tr.611

75. 75
ĐảngCộngsảnViệtNam"khôngphảitrêntrờisaxuống.Nóởtrongxãhộimà
ra"
167
;"Đảngkhôngphảilàmộttổchứcđểlàmquanpháttài.Nóphảilàmtrònnhiệm
vụgiảiphóngdântộc,làmchoTổquốcgiàumạnh,đồngbàosungsướng"
168
;"ngoài
lợiíchcủadântộc,củaTổquốc,thìĐảngkhôngcólợiíchgìkhác"
169
;"Đảngtalà
mộtđảngcáchmạng,mộtđảngvìdân,vìnước"
170
.Ngaytừnăm1945,khinướcnhà
vừamớigiànhđượcđộclập,HồChíMinhnêulênmộtquanđiểm:“Nếunướcđộclập
màdânkhônghưởnghạnhphúc,tựdo,thìđộclậpcũngchẳngcónghĩalýgì”
171
.
Ngườicònnóirõthêm:“Chúngtatranhđượctựdo,độclậprồimàdâncứchếtđói,
chếtrét,thìtựdo,độclậpcũngkhônglàmgì.Dânchỉbiếtrõgiátrịcủatựdo,độclập
khimàdânđượcănno,mặcđủ”
172
.Trongmộtbàinóichuyệnngày10-5-1950,Hồ
ChíMinhnói:“Đảngkhôngphảilàmquan,saikhiếnquầnchúng,màphảilàmđầytớ
choquầnchúngvàphảilàmchoratrò,nếukhông,quầnchúngsẽđáđít”
173
.Từđầu
nhữngnăm20củathếkỷXX,Ngườiviết:“Tiếngdânchínhlàtruyềnlạiýtrời”
174
.
NgaycảchứcChủtịchnướccủamình,HồChíMinhcũngnóilà"vìđồngbàoủythác
thìtôiphảigắngsứclàm,cũngnhưmộtngườilínhvângmệnhlệnhcủaquốcdânra
trướcmặttrận.Baogiờđồngbàochotôilui,thìtôirấtvuilònglui"
175
.
HồChíMinhđãnhiềulầnphêbìnhnhữngcánbộ,đảngviên"vácmặtquancách
mạng"xâmphạmquyềnlàmchủcủanhândân.HồChíMinhýthứcđượcrằng,Đảng
CộngsảnViệtNamnhấtthiếtphảilàhiệnthâncủavănhóadântộcvìĐảnglàđộitiên
phongkhôngnhữngcủagiaicấpcôngnhânmàcònlàđộitiênphongcủanhândânlao
độngvàcủadântộc.Đảngviênkhôngđượccứăncỗđitrước,lộinướcđisau;không
phảicứdánlêntránhaichữ"cộngsản"làdântin,dânyêu,dânkính,dânphục,mà
phảitrongcôngtáchằngngàycốgắnghọcdân,làmchodântin,tứclàcoitrọngchữ
TÍN-dântinĐảngvàĐảngtindân.HồChíMinhnhấnmạnhrằng,cáchxadânchúng,
khôngliênhệchặtchẽvớidânchúng,cũngnhưlơlửnggiữatrời,nhấtđịnhsẽthấtbại.
Mấtlòngtinlàmấttấtcả.Hướngvàoviệcphụcvụdân-đóchínhlàyêucầucủaHồ
167
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.5,tr.303
168
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.5,tr.289
169
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.5,tr.290
170
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.5,tr.294
171
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.4,tr.64
172
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.4,tr.175
173
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.6,tr.367
174
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.1,tr.9
175
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.4,tr.187

76. 76
ChíMinhđốivớiĐảng.Đồngthời,theoquanđiểmcủaHồChíMinh,Đảng“họchỏi
quầnchúngnhưngkhôngtheođuôiquầnchúng”
176
,phảichúýnângcaodânchúng.
-Đoànkếtquốctế.Đảngphảichútrọnggiữvữngvàtăngcườngmốiquanhệ
quốctếtrongsáng.Điềunàyxuấtpháttừtínhchấtquốctếcủagiaicấpcôngnhânmà
C.Mác,Ph.Ăngghen,V.I.Lêninđãnhiềulầnđềcập.Đốivớinguyêntắcnày,HồChí
MinhcoicáchmạngViệtNamlàmộtbộphậnkhăngkhítcủacáchmạngthếgiớivà
trongDichúc,NgườimongĐảng“sẽrasứchoạtđộng,gópphầnđắclựcvàoviệc
khôiphụclạikhốiđoànkếtgiữacácđảnganhemtrênnềntảngchủnghĩaMác-Lênin
vàchủnghĩaquốctếvôsản,cólýcótình”
177
.
c.Xâydựngđộingũcánbộ,đảngviên
HồChíMinhlưuýphảixâydựngđộingũcánbộ,đảngviênvừacóđứcvừacó
tài,trongsạch,vữngmạnh.Ngườiđềcậpđếnnhữngyêucầuchủyếusauđâyđốivới
cánbộ,đảngviên:
-PhảituyệtđốitrungthànhvớiĐảng
Cánbộ,đảngviênphảituyệtđốitrungthànhvớiĐảng,suốtđờiphấnđấucholợi
íchcủacáchmạng,vìmụctiêulýtưởngcủaĐảng,nhữngngười“đặtlợiíchcủaĐảng
lêntrênhết,lêntrướchết,vìlợiíchcủaĐảngtứclàlợiíchcủadântộc,củaTổquốc.
Vôluậnlúcnào,vôluậnviệcgì,đảngviênvàcánbộphảiđặtlợiíchcủaĐảngra
trước,lợiíchcủacánhânlạisau…NếugặpkhilợiíchchungcủaĐảngmâuthuẫnvới
lợiíchriêngcủacánhân,thìphảikiênquyếthysinhlợiíchcủacánhâncholợiíchcủa
Đảng.KhicầnđếntínhmệnhcủamìnhcũngphảivuilònghysinhchoĐảng”
178
.
-Phảilànhữngngườinghiêmchỉnhthựchiệncươnglĩnh,đườnglối,quanđiểm,
chủtrương,nghịquyếtcủaĐảngvàcácnguyêntắcxâydựngĐảng.
-Phảiluônluôntudưỡng,rènluyện,trauđồiđạođứccáchmạng.
-Phảiluônluônhọctậpnângcaotrìnhđộvềmọimặt.
-Phảicómốiquanhệmậtthiếtvớinhândân.
Phảilàmđầytớthậttrungthànhchonhândân,tôntrọngvàpháthuyquyềnlàm
chủcủanhândân;tiênphong,gươngmẫu,chịukhổtrướcnhândânvàvuisaunhân
dân,“đảngviênđitrước,làngnướctheosau”.
-Phảiluônluônchịutráchnhiệm,năngđộng,sángtạo.
176
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.5,tr.333
177
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.15,tr.613
178
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.5,tr.290-291

77. 77
Khôngbaogiờthụđộng,khôngbaogiờlườibiếngmàphảilànhữngngười
“thắngkhôngkiêubạikhôngnản”,luônluôncótinhthầnsángtạo,hănghái,nêucao
tráchnhiệm,dámchịutráchnhiệmtrướcĐảng,trướcnhândân.
-Phảiluônluônphòngvàchốngnhữngtiêucực.
Trongviệcphòngvàchốngcáctiêucực,phảiđặcbiệtphòngvàchốngthamô,
lãngphí,quanliêumàHồChíMinhchođólàgiặcnộixâm,lànhữngkẻđịchbên
trong,“mỗikẻđịchbêntronglàmộtbạnđồngminhcủakẻđịchbênngoài.Địchbên
ngoàikhôngđángsợ.Địchbêntrongđángsợhơn,vìnópháhoạitừtrongphára”
179
.
HồChíMinhlàngườichỉrarấtsớm,nêurõnhữngtiêucựccủacánbộ,đảng
viênvàchỉrõnhữnggiảiphápkhắcphục.Cóthểđềcậpsựthoáihoá,biếnchấtcủa
cánbộ,đảngviêntrênnhiềumặt:Vềtưtưởngchínhtrị,vềđạođức,lốisống,v.v.
Nhưng,điềuthườngthấynhấtvàtrựctiếpnhấtlàHồChíMinhđềcậplàvềđạođức,
lốisống,vềtinhthầntráchnhiệmtrongcôngviệc.HồChíMinhnghiêmkhắcchỉrõ:
"Chúngtakhôngsợsailầm,nhưngđãnhậnbiếtsailầmthìphảirasứcsửachữa.Vậy
nên,aikhôngphạmnhữnglầmlỗi…thìnênchúýtránhđi,vàgắngsứcchothêmtiến
bộ.Aiđãphạmnhữnglầmlỗi…thìphảihếtsứcsửachữa…Chúngtaphảighisâu
nhữngchữ"côngbình,chínhtrực"vàolòng"
180
.HồChíMinhcònchorằng,mộtđảng
giấugiếmkhuyếtđiểmcủamìnhlàmộtđảnghỏng,“Đảngkhôngchegiấunhững
khuyếtđiểmcủamình,khôngsợphêbình.Đảngphảinhậnkhuyếtđiểmcủamìnhmà
tựsửachữa,đểtiếnbộ,vàđểdạybảocánbộvàđảngviên”
181
.Trongcácquanđiểm
củaHồChíMinh,cónhữngvếlàmthànhchỉnhthể,đólànhữngđứctính:Nghiêm
khắcvàđộlượng;kỷluậtvàkhoanhòa;phòngđitrướcvàđiliềnvớichống;xửlýba
mốiquanhệđốivớingười,đốivớiviệcvàđốivớimìnhđềutrêncơsởvừacólývừa
cótình;cótấmlòngbaodungđiliềnvớixửlýmộtcáchđúngngười,đúngtội,đúngkỷ
luậtcủaĐảngvàphápluậtcủaNhànước,bấtkểngườiđólàai,đảngviênthườnghay
làđảngviênlàcánbộgiữnhữngchứcvụthấphoặccaotrongbộmáycủaĐảng,Nhà
nướccũngnhưtrongbộmáycủahệthốngchínhtrịnóichung.Ởbàibáotrongnhững
thángcuốicùngcủacuộcđờiHồChíMinhlàbài"Nângcaođạođứccáchmạng,quét
sạchchủnghĩacánhân"(đăngbáoNhânDân,số5409,ngày3-2-1969),Ngườivẫn
dànhnhiềuývềvấnđềtưcách,đạođức,chốngsựsuythoáitrongcánbộ,đảngviên.
179
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.5,tr.278
180
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.4,tr.66
181
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.5,tr.290

78. 78
Saukhinêulênưuđiểmcủađảngviên,HồChíMinhchỉra"cònmộtsốítcánbộ,
đảngviênmàđạođức,phẩmchấtcònthấpkém".Nhữngngườinàymangnặngchủ
nghĩacánhân,việcgìcũngnghĩđếnlợiíchriêngcủamìnhtrướchết;ngạigiankhổ,sa
vàothamô,hủhoá,lãngphí,xahoa;thamdanh,trụclợi,thíchđịavị,quyềnhành;coi
thườngtậpthể,xemkhinhquầnchúng;độcđoán,chuyênquyền;mắcbệnhquanliêu,
mệnhlệnh;khôngchịuhọctậpđểtiếnbộ;mấtđoànkết,thiếutínhtổchức,kỷluật;
kémtinhthầntráchnhiệm;khôngchấphànhđúngđườnglối,chínhsáchcủaĐảngvà
Nhànước.TrongDichúc,HồChíMinhviết:“Mỗiđảngviênvàcánbộphảithậtsự
thấmnhuầnđạođứccáchmạng,thậtsựcầnkiệmliêmchính,chícôngvôtư.Phảigiữ
gìnĐảngtathậttrongsạch,phảixứngđánglàngườilãnhđạo,làngườiđầytớthật
trungthànhcủanhândân…Đoànviênvàthanhniêntanóichunglàtốt,mọiviệcđều
hăngháixungphong,khôngngạikhókhăn,cóchítiếnthủ.Đảngcầnphảichămlo
giáodụcđạođứccáchmạngchohọ,đàotạohọthànhnhữngngườithừakếxâydựng
chủnghĩaxãhộivừa“hồng”vừa“chuyên”".
HồChíMinhđặcbiệtcoitrọngcôngtáccánbộ,vìNgườichorằng:“Cánbộlà
nhữngngườiđemchínhsáchcủaĐảng,củaChínhphủgiảithíchchodânchúnghiểu
rõvàthihành.ĐồngthờiđemtìnhhìnhcủadânchúngbáocáochoĐảng,choChính
phủhiểurõ,đểđặtchínhsáchchođúng”
182
;cánbộlàgốccủamọicôngviệc,“muôn
việcthànhcônghoặcthấtbạiđềudocánbộtốthoặckém”
183
.Trongcôngtáccánbộ,
HồChíMinhyêucầu:Phảihiểuvàđánhgiáđúngcánbộ;phảichútrọnghuấnluyện
cánbộ,huấnluyệnmộtcáchthiếtthực,cóhiệuquả;phảiđềbạtđúngcánbộ;phảisắp
xếp,sửdụngcánbộchođúng;phảikếthợp“cánbộcấptrênpháiđếnvàcánbộđịa
phương”
184
;phảichốngbệnhđịaphươngcụcbộ;phảikếthợpcánbộtrẻvớicánbộcũ;
phảiphòngvàchốngcáctiêucựctrongcôngtáccánbộ;phảithườngxuyênkiểmtra,
giúpđỡcánbộ.
II.TƯTƯỞNGHỒCHÍMINHVỀNHÀNƯỚCCỦANHÂNDÂN,DO
NHÂNDÂN,VÌNHÂNDÂN
1.Nhànướcdânchủ
a.Bảnchấtgiaicấpcủanhànước
182
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.5,tr.309
183
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.5,tr.280
184
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.5,tr.276

79. 79
TrongtưtưởngHồChíMinh,NhànướcViệtNamlànhànướcdânchủ,nhưng
tuyệtnhiênnókhôngphảilà“Nhànướctoàndân”,hiểutheonghĩalànhànướcphi
giaicấp.Nhànướcởđâuvàbaogiờcũngmangbảnchấtcủamộtgiaicấpnhấtđịnh.
NhànướcViệtNammới,theoquanđiểmcủaHồChíMinh,làmộtnhànướcmangbản
chấtgiaicấpcôngnhân.BảnchấtgiaicấpcôngnhâncủaNhànướcViệtNamthể
hiệntrênmấyphươngdiện:
Mộtlà,ĐảngCộngsảnViệtNamgiữvịtrívàvaitròcầmquyền.Lờinóiđầucủa
bảnHiếnphápnăm1959khẳngđịnh:“NhànướccủatalàNhànướcdânchủnhândân,
dựatrênnềntảngliênminhcôngnông,dogiaicấpcôngnhânlãnhđạo”.Ngaytrong
quanđiểmvềnhànướcdânchủ,nhànướcdonhândânlàngườichủnắmchínhquyền,
HồChíMinhđãnhấnmạnhnòngcốtcủanhândânlàliênminhcông–nông–trí,do
giaicấpcôngnhânmàđộitiênphongcủanólàĐảngCộngsảnViệtNamlãnhđạo.
ĐảnglãnhđạoNhànướcbằngphươngthứcthíchhợpsauđây:(1)Bằngđườnglối,
quanđiểm,chủtrươngđểNhànướcthểchếhóathànhphápluật,chínhsách,kếhoạch;
(2)Bằnghoạtđộngcủacáctổchứcđảngvàđảngviêncủamìnhtrongbộmáy,cơ
quannhànước;(3)Bằngcôngtáckiểmtra.
Hailà,bảnchấtgiaicấpcủaNhànướcViệtNamthểhiệnởtínhđịnhhướngxã
hộichủnghĩatrongsựpháttriểnđấtnước.Đưađấtnướcđilênchủnghĩaxãhộivà
chủnghĩacộngsảnlàmụctiêucáchmạngnhấtquáncủaHồChíMinh.Việcgiànhlấy
chínhquyền,lậpnênNhànướcViệtNammới,chínhlàđểgiaicấpcôngnhânvànhân
dânlaođộngcóđượcmộtcôngcụmạnhmẽnhằmthựchiệnmụctiêunóitrên.
Balà,bảnchấtgiaicấpcôngnhâncủaNhànướcthểhiệnởnguyêntắctổchức
vàhoạtđộngcủanólànguyêntắctậptrungdânchủ.HồChíMinhrấtchúđếncảhai
mặtdânchủvàtậptrungtrongtổchứcvàhoạtđộngcủatấtcảbộmáy,cơquannhà
nước.Ngườinhấnmạnhđếnsựcầnthiếtphảipháthuycaođộdânchủ,đồngthờicũng
nhấnmạnhphảipháthuycaođộtậptrung,Nhànướcphảitậptrungthốngnhấtquyền
lựcđểtấtcảmọiquyềnlựcthuộcvềnhândân.
TrongNhànướcViệtNam,bảnchấtgiaicấpcôngnhânthốngnhấtvớitính
nhândânvàtínhdântộc.HồChíMinhlàngườigiảiquyếtrấtthànhcôngmốiquanhệ
giữavấnđềdântộcvớivấnđềgiaicấptrongcáchmạngViệtNam.Trongtưtưởng
củaNgườivềNhànướcViệtNam,bảnchấtgiaicấpcôngnhâncủaNhànướcthống
nhấtvớitínhnhândânvàtínhdântộc,thểhiệncụthểnhưsau:

80. 80
Mộtlà,NhànướcViệtNamrađờilàkếtquảcủacuộcđấutranhlâudài,giankhổ
củarấtnhiềuthếhệngườiViệtNam,củatoànthểdântộc.TừgiữathếkỷXIX,khiđất
nướcbịngoạixâm,cáctầnglớpnhândânViệtNam,hếtthếhệnàyđếnđếnthếhệ
khácđãkhôngquảnhysinh,xươngmáuchiếnđấuchođộclập,tựdocủaTổquốc.Từ
khiĐảngCộngsảnViệtNamrađời,trởthànhlựclượnglãnhđạosựnghiệpcách
mạngcủadântộc,vớichiếnlượcđạiđoànkếtđúngđắn,sứcmạnhcủatoànthểdân
tộcđãđượctậphợpvàpháthuycaođộ,chiếnthắngngoạixâm,giànhlạiđộclập,tự
do,lậpnênNhànướcViệtNamDânchủCộnghòa-Nhànướcdânchủnhândânđầu
tiênởĐôngNamchâuÁ.NhànướcViệtNammới,dovậy,khôngphảicủariênggiai
cấp,tầnglớpnào,màlàthuộcvềnhândân.
Hailà,NhànướcViệtNamngaytừkhirađờiđãxácđịnhrõvàluônkiêntrì,
nhấtquánmụctiêuvìquyềnlợicủanhândân,lấyquyềnlợicủadântộclàmnềntảng.
Bảnchấtcủavấnđềnàylàởchỗ,HồChíMinhkhẳngđịnhquyềnlợicơbảncủagiai
cấpcôngnhânthốngnhấtvớilợiíchcủanhândânlaođộngvàcủatoàndântộc.Nhà
nướcViệtNammớilàngườiđạidiện,bảovệ,đấutranhkhôngchỉcholợiíchcủagiai
cấpcôngnhân,màcòncủanhândânlaođộngvàcủatoàndântộc.
Balà,trongthựctế,NhànướcmớiởViệtNamđãđảmđươngnhiệmvụmàtoàn
thểdântộcgiaophólàtổchứcnhândântiếnhànhcáccuộckhángchiếnđểbảovệnền
độclập,tựdocủaTổquốc,xâydựngmộtnướcViệtNamhòabình,thốngnhất,độc
lập,dânchủvàgiàumạnh,gópphầntíchcựcvàosựpháttriểntiếnbộcủathếgiới.
Conđườngquáđộlênchủnghĩaxãhộivàđiđếnchủnghĩacộngsảnlàconđườngmà
HồChíMinhvàĐảngtađãxácđịnh,cũnglàsựnghiệpcủachínhNhànước.
b.Nhànướccủanhândân
TheoquanđiểmcủaHồChíMinh,nhànướccủadânlànhànướcmàtấtcảmọi
quyềnlựctrongnhànướcvàtrongxãhộiđềuthuộcvềnhândân.Ngườikhẳngđịnh:
“TrongNhànướcViệtNamDânchủCộnghoàcủachúngta,tấtcảmọiquyềnlựcđều
làcủanhândân”
185
.Nhànướccủadântứclà“dânlàchủ”.Nguyênlý“dânlàchủ”
khẳngđịnhđịavịchủthểtốicaocủamọiquyềnlựclànhândân.
TrongNhànướcdânchủ,nhândânthựcthiquyềnlựcthôngquahaihìnhthức
dânchủtrựctiếpvàdânchủgiántiếp.Dânchủtrựctiếplàhìnhthứcdânchủtrongđó
nhândântrựctiếpquyếtđịnhmọivấnđềliênquanđếnvậnmệnhcủaquốcgia,dân
185
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,tập8,tr.262

81. 81
tộcvàquyềnlợicủadânchúng.HồChíMinhluôncoitrọnghìnhthứcdânchủtrực
tiếpbởiđâylàhìnhthứcdânchủhoànbịnhất,đồngthờitạomọiđiềukiệnthuậnlợi
đểthựchànhdânchủtrựctiếp.
Cùngvớidânchủtrựctiếp,dânchủgiántiếphaydânchủđạidiệnlàhìnhthức
dânchủđượcsửdụngrộngrãinhằmthựcthiquyềnlựccủanhândân.Đólàhìnhthức
dânchủmàtrongđónhândânthựcthiquyềnlựccủamìnhthôngquacácđạidiệnmà
họlựachọn,bầuravànhữngthiếtchếquyềnlựcmàhọlậpnên.Theoquanđiểmcủa
HồChíMinh,tronghìnhthứcdânchủgiántiếp:
-Quyềnlựcnhànướclà“thừaủyquyền”củanhândân.Tựbảnthânnhànước
khôngcóquyềnlực.Quyềnlựccủanhànướclàdonhândânủythácdo.Dovậy,các
cơquanquyềnlựcnhànướccùngvớiđộingũcánbộcủanóđềulà“côngbộc”của
nhândân,nghĩalà“gánhvácviệcchungchodân,chứkhôngphảiđểđèđầudân”
186
.Ở
đây,HồChíMinhđãxácđịnhrõvịthếvàmốiquanhệgiữanhândânvớicánbộnhà
nướctrêncơsởnhândânlàchủthểnắmgiữmọiquyềnlực.TheoHồChíMinh:“Dân
làmchủthìChủtịch,Bộtrưởng,thứtrưởng,uỷviênnàyuỷviênkháclàlàmgì?Làm
đàytớ.Làmđàytớchonhândân,chứkhôngphảilàlàmquancáchmạng”
187
;“Nước
talànướcdânchủ,địavịcaonhấtlàdân,vìdânlàchủ.Trongbộmáycáchmạng,từ
ngườiquétnhà,nấuănchođếnChủtịchmộtnướcđềulàphâncônglàmđàytớcho
dân”
188
.HồChíMinhkịchliệtphêphánnhữngcánbộnhànướcthoáihóa,biếnchất,
từchỗlàcôngbộccủadânđãtrởthành“quancáchmạng”,đứngtrênnhândân,coi
khinhnhândân,“cậythế”vớidân,“quênrằngdânbầumìnhralàđểlàmviệccho
dân”.
Nhândâncóquyềnkiểmsoát,phêbìnhnhànước,cóquyềnbãimiễnnhữngđại
biểumàhọđãlựachọn,bầuravàcóquyềngiảitánnhữngthiếtchếquyềnlựcmàhọ
đãlậpnên.Đâylàquanđiểmrõràng,kiênquyếtcủaHồChíMinhnhằmđảmbảocho
mọiquyềnlực,trongđócóquyềnlựcnhànước,luônnằmtrongtaydânchúng.Một
nhànướcthậtsựcủadân,theoHồChíMinh,luôn“mongđồngbàogiúpđỡ,đônđốc,
kiểmsoátvàphêbìnhđểlàmtrọnnhiệmvụcủamìnhlàngườiđầytớtrungthànhtận
tuỵcủanhândân”
189
;trongNhànướcđó,“nhândâncóquyềnbãimiễnđạibiểuQuốc
hộivàđạibiểuHộiđồngnhândânnếunhữngđạibiểuấytỏrakhôngxứngđángvới
186
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,tập4,tr.65
187
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,tập10,tr.572
188
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,tập7,tr.434
189
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,tập9,tr.81

82. 82
sựtínnhiệmcủanhândân”
190
,thậmchí,“nếuChínhphủlàmhạidânthìdâncóquyền
đuổiChínhphủ”
191
.
-Luậtphápdânchủvàlàcôngcụquyềnlựccủanhândân.TheoHồChíMinh,
sựkhácbiệtcănbảncủaluậtpháptrongNhànướcViệtNammớivớiluậtphápcủa
cácchếđộtưsản,phongkiếnlàởchỗnóphảnánhđượcýnguyệnvàbảovệquyềnlợi
củadânchúng.Luậtphápđólàcủanhândân,làcôngcụthựcthiquyềnlựccủanhân
dân,làphươngtiệnđểkiểmsoátquyềnlựcnhànước.
c.Nhànướcdodân
TrongtưtưởngHồChíMinh,nhànướcdodântrướchếtlànhànướcdonhân
dânlậpnênsauthắnglợicủasựnghiệpcáchmạngcủatoàndântộcdướisựlãnhđạo
củaĐảngCộngsảnViệtNam.Nhândân“cửra”,“tổchứcnên”nhànướcdựatrênnền
tảngpháplýcủamộtchếđộdânchủvàtheocáctrìnhtựdânchủvớicácquyềnbầucử,
phúcquyết,v.v..
Nhànướcdodâncòncónghĩa“dânlàmchủ”.Ngườikhẳngđịnhrõ:“Nướctalà
nướcdânchủ,nghĩalànướcnhàdonhândânlàmchủ”
192
.Nếu“dânlàchủ”xácđịnh
vịthếcủanhândânđốivớiquyềnlựcnhànước,thì“dânlàmchủ”nhấnmạnhquyền
lợivànghĩavụcủanhândânvớitưcáchlàngườichủ.TheoquanđiểmcủaHồChí
Minh,“nhândâncóquyềnlợilàmchủ,thìphảicónghĩavụlàmtrònbổnphậncông
dân,giữđúngđạođứccôngdân”
193
.DânlàmchủthìphảituântheophápluậtcủaNhà
nước,tuântheokỷluậtlaođộng,giữgìntrậttựchung,đónggóp(nộpthuế)đúngkỳ,
đúngsốđểxâydựnglợiíchchung,hăngháithamgiacôngviệcchung,bảovệtàisản
côngcộng,bảovệTổquốc,v.v..
Trongnhànướcdodânlàmchủ,nhànướcphảitạomọiđiềukiệnđểnhândân
đượcthựcthinhữngquyềnmàHiếnphápvàphápluậtđãquyđịnh,hưởngdụngđầy
đủquyềnlợivàlàmtrònnghĩavụlàmchủcủamình.Ngườiyêucầucánbộ,đảngviên
phảithậtsựtôntrọngquyềnlàmchủcủanhândân.
Nhànướcdodâncầncoitrọngviệcgiáodụcnhândân,đồngthờinhândâncũng
phảitựgiácphấnđấuđểcóđủnănglựcthựchiệnquyềndânchủcủamình.HồChí
Minhnói:“Chúngtalànhữngngườilaođộnglàmchủnướcnhà.Muốnlàmchủđược
190
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,tập12,tr.375
191
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,tập5,tr.75
192
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,tập9,tr.258
193
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,tập9,tr.258

83. 83
tốt,phảicónănglựclàmchủ”
194
.Khôngchỉtuyênbốquyềnlàmchủcủanhândân,
cũngkhôngchỉđưanhândânthamgiacôngviệcnhànước,màcònchuẩnbịvàđộng
viênnhândânchuẩnbịtốtnănglựclàmchủ,quanđiểmđóthểhiệntưtưởngdânchủ
triệtđểcủaHồChíMinhkhinóivềnhànướcdodân.
d.Nhànướcvìnhândân
Nhànướcvìdânlànhànướcphụcvụlợiíchvànguyệnvọngcủanhândân,
khôngcóđặcquyềnđặclợi,thựcsựtrongsạch,cầnkiệmliêmchính.HồChíMinhlà
mộtvịChủtịchvìdânvàNgườiyêucầucáccơquannhànước,cáccánbộnhànước
đềuphảivìnhândânphụcvụ.Ngườinói:"CáccôngviệccủaChínhphủlàmphải
nhằmvàomộtmụcđíchduynhấtlàmưutựdohạnhphúcchomọingười.Chonên
Chínhphủnhândânbaogiờcũngphảiđặtquyềnlợidânlêntrênhếtthảy.Việcgìcó
lợichodânthìlàm.Việcgìcóhạichodânthìphảitránh”
195
.TheoHồChíMinh,
thướcđomộtNhànướcvìdânlàphảiđượclòngdân.HồChíMinhđặtvấnđềvớicán
bộNhànướcphải“làmsaochođượclòngdân,dântin,dânmến,dânyêu”,đồngthời
chỉrõ:“muốnđượcdânyêu,muốnđượclòngdân,trướchếtphảiyêudân,phảiđặt
quyềnlợicủadântrênhếtthảy,phảicómộttinhthầnchícôngvôtư”
196
.TrongNhà
nướcvìdân,cánbộvừalàđàytớ,nhưngđồngthờiphảivừalàngườilãnhđạonhân
dân.Haiđòihỏinàytưởngchừngnhưmâuthuẫn,nhưngđólànhữngphẩmchấtcần
cóởngườicánbộnhànướcvìdân.Làđàytớithìphảitrungthành,tậntuỵ,cầnkiệm
liêmchính,chícôngvôtư,lotrướcthiênhạ,vuisauthiênhạ.Làngườilãnhđạothì
phảicótrítuệhơnngười,minhmẫn,sángsuốt,nhìnxatrôngrộng,gầngũinhândân,
trọngdụnghiềntài.Nhưvậy,đểlàmngườithaymặtnhândânphảigồmđủcảđứcvà
tài,phảivừahiềnlạivừaminh.Phảinhưthếthìmớicóthể“chẳngnhữnglàmnhững
việctrựctiếpcólợichodân,màcũngcókhilàmnhữngviệcmớixemquanhưlàhại
đếndân”
197
,nhưngthựcchấtlàvìlợiíchtoàncục,vìlợiíchlâudàicủanhândân.
2.Nhànướcphápquyền
a.Nhànướchợphiến,hợppháp
HồChíMinhluônchútrọngvấnđềxâydựngnềntảngpháplýchoNhànước
ViệtNammới.NgườiđãsớmthấyrõtầmquantrọngcủaHiếnphápvàphápluậttrong
đờisốngchínhtrị-xãhội.ĐiềunàythểhiệntrongbảnYêusáchcủanhândânAn
194
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,tập10,tr.103
195
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,tập4,tr.22
196
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,tập4,tr.47
197
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,tập5,tr.254

84. 84
NamdoNgườigửiđếnHộinghịVécxây(Pháp)năm1919.BảnYêusáchđónêura
yêucầu“cảicáchnềnpháplýởĐôngDươngbằngcáchlàmchongườibảnxứcũng
đượcquyềnhưởngnhữngbảođảmvềmặtphápluậtnhưngườiÂuchâu;xoábỏhoàn
toàncáctoàánđặcbiệtdùnglàmcôngcụđểkhủngbốvàápbứcbộphậntrungthực
nhấttrongnhândânAnNam”;“Thaythếchếđộracácsắclệnhbằngchếđộracác
đạoluật”
198
.
Saunày,khitrởthànhngườiđứngđầuNhànướcViệtNammới,HồChíMinh
càngquantâmsâusắchơnviệcbảođảmchoNhànướcđượctổchứcvàvậnhànhphù
hợpvớiHiếnphápvàphápluật,đồngthời,căncứvàoHiếnphápvàphápluậtđểđiều
hànhxãhội,làmchotinhthầnphápquyềnthấmsâuvàđiềuchỉnhmọiquanhệvàhoạt
độngtrongNhànướcvàxãhội.
Chínhvìthế,chỉmộtngàysaukhiđọcbảnTuyênngônđộclập,trongphiênhọp
đầutiêncủaChínhphủlâmthời(ngày3-9-1945),HồChíMinhđãđềnghị:“Chúngta
phảicómộthiếnphápdânchủ.TôiđềnghịChínhphủtổchứccàngsớmcànghay
cuộcTỔNGTUYỂNCỬvớichếđộphổthôngđầuphiếu”
199
đểlậpnênQuốchộirồi
từđólậpraChínhphủvàcáccơquan,bộmáyhợphiến,thểhiệnquyềnlựctốicao
củanhândânnhưvậythìnướctamớicócơsởpháplývữngchắcđểlàmviệcvới
quânĐồngMinh,mớicóquanhệquốctếbìnhđẳng,mớithiếtlậpđượcmộtcơchế
quyềnlựchợppháptheođúngthônglệcủamộtNhànướcphápquyềnhiệnđại.
CuộcTổngtuyểncửđượctiếnhànhthắnglợingày6-1-1946vớichếđộphổ
thôngđầuphiếu,trựctiếpvàbỏphiếukín.Lầnđầutiêntronglịchsửhàngnghìnnăm
củadântộcViệtNamcũngnhưlầnđầutiênởĐôngNamchâuÁ,tấtcảmọingười
dântừ18tuổitrởlên,khôngphânbiệtnamnữ,giàunghèo,dântộc,đảngphái,tôn
giáo…đềuđibỏphiếubầunhữngđạibiểucủamìnhthamgiaQuốchội.Ngày2-3-
1946,QuốchộikhoáInướcViệtNamDânchủCộnghoàđãhọpphiênđầutiên,lậpra
cáctổchức,bộmáyvàcácchứcvụchínhthứccủaNhànước.HồChíMinhđượcbầu
làmChủtịchChínhphủliênhiệpđầutiên.ĐâychínhlàChínhphủcóđầyđủtưcách
pháplýđểgiảiquyếtmộtcáchcóhiệuquảnhữngvấnđềđốinộivàđốingoạiởnước
ta.
b.Nhànướcthượngtônphápluật
198
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,tập1,tr.469
199
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,tập4,tr.7

85. 85
TrongtưtưởngHồChíMinh,Nhànướcquảnlýbằngbộmáyvàbằngnhiềubiện
phápkhácnhau,nhưngquantrọngnhấtlàquảnlýbằngHiếnphápvàphápluật.Muốn
vậy,trướchết,cầnlàmtốtcôngtáclậppháp.HồChíMinhluônchútrongxâydựng
hệthốngluậtphápdânchủ,hiệnđại.ỞcươngvịChủtịchnước,HồChíMinhđãhai
lầnđứngđầuỦybansoạnthảoHiếnpháp(Hiếnphápnăm1946vàHiếnpháp
năm1959),đãkýlệnhcôngbố16đạoluật,613sắclệnhtrongđócó243sắclệnhquy
địnhvềtổchứcNhànướcvàphápluật,vànhiềuvănbảndướiluậtkhác.Trongbối
cảnhđấtnướcphảivừakhángchiến,vừakiếnquốcvôcùngcùngkhókhăn,sựrađời
củahệthốngluậtphápnhưtrênthểhiệnrấtrõnỗlựccủaHồChíMinhvàNhànước
ViệtNamtrongcôngtáclậppháp.
Cùngvớicôngtáclậppháp,HồChíMinhcũngrấtchútrọngđưaphápluậtvào
trongcuộcsống,đảmbảochophápluậtđượcthihànhvàcócơchếgiámsátviệcthi
hànhphápluật.
HồChíMinhchỉrõsựcầnthiếtphảinângcaotrìnhđộhiểubiếtvànănglựcsử
dụngluậtcủangườidân,giáodụcýthứctôntrọngvàtuânthủphápluậttrongnhân
dân.Phápluậtlàcôngcụquyềnlựccủanhândân,vìthếđiềuquantrọnglàphải“làm
saochodânbiếthưởngquyềndânchủ,biếndùngquyềndânchủcủamình,dámnói,
dámlàm”
200
.Ngườichorằng,côngtácgiáodụcphápluậtchomọingười,đặcbiệtcho
thếhệtrẻtrởnêncựckỳquantrọngtrongviệcxâydựngmộtNhànướcphápquyền,
bảođảmmọiquyềnvànghĩavụcôngdânđượcthựcthitrongcuộcsống.Việcthựcthi
phápluậtcóquanhệrấtlớnđếntrìnhđộdântrícủanhândân,vìvậy,HồChíMinh
chútrọngđếnvấnđềnângcaodântrí,pháthuytínhtíchcựcchínhtrịcủanhândân,
làmchonhândâncóýthứcchínhtrịtrongviệcthamgiacôngviệccủachínhquyền
cáccấp.
HồChíMinhluônnêucaotínhnghiêmminhcủaphápluật.Ngườituyênbố:
“PhápluậtViệtNamtuykhoanhồngvớinhữngngườibiếtcảitàquychính,nhưngsẽ
thẳngtaytrừngtrịnhữngtênViệtgianđầusỏđãbánnướcbuôndân”
201
.Điềuđóđòi
hỏiphápluậtphảiđúngvàphảiđủ;tăngcườngtuyềntruyền,giáodụcphápluậtcho
mọingườidân;ngườithựcthiphápluậtphảithậtsựcôngtâmvànghiêmminhv.v..
200
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,tập12,tr.223
201
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,tập5,tr.581

86. 86
Ngườiphêphánnhữnghiệntượngthểhiệntínhthiếunghiêmminhcủaphápluật,như:
“thưởngcókhiquárộng,màphạtthìkhôngnghiêm”
202
,lẫnlộngiữacôngvàtội.
HồChíMinhluônluônkhuyếnkhíchnhândânphêbình,giámsátcôngviệccủa
Nhànước,giámsátquátrìnhNhànướcthựcthiphápluật,đồngthờikhôngngừng
nhắcnhởcánbộcáccấp,cácngànhphảigươngmẫutrongviệctuânthủphápluật,
trướchếtlàcáccánbộthuộcngànhhànhphápvàtưpháp.TrongthưgửiHộinghịtư
pháptoànquốc,Ngườiviết:“Cácbạnlànhữngngườiphụtráchthihànhphápluật.Lẽ
tấtnhiêncácbạncầnphảinêucaocáigương“phụngcông,thủpháp,chícông,vôtư”
chonhândânnoitheo”
203
.BảnthânHồChíMinhlàmộttấmgươngsángvềsốngvà
làmviệctheoHiếnphápvàphápluật.Ngườitựgiáckhépmìnhvàokỷluật,vàoviệc
gươngmẫuchấphànhHiếnphápvàphápluật.SốngvàlàmviệctheoHiếnphápvà
phápluậtđãtrởthànhnềnnếp,thànhthóiquen,thànhlốiứngxửtựnhiêncủaHồChí
Minh.
c.Phápquyềnnhânnghĩa
“Phápquyềnnhânnghĩa”tứclàtrướchếtNhànướcphảitôntrọng,bảođảmthực
hiệnđầyđủcácquyềnconngười,chămlođếnlợiíchcủamọingười.Tiếpthuvàvận
dụngsángtạocáclýthuyếthiệnđạivềquyềnconngười,HồChíMinhtiếpcậnquyền
conngườimộtcáchtoàndiện.Ngườiđềcậpđếncácquyềntựnhiêncủaconngười,
trongđóquyềncaonhấtlàquyềnsống;đồngthờicũngđềcậpđếncảcácquyềnchính
trị-dânsự,quyềnkinhtế,vănhóa,xãhộicủaconngười.Ngườichútrọngquyềncủa
côngdânnóichung,đồngthờicũngchútrọngđếnquyềncủanhữngnhómngườicụ
thểnhưphụnữ,trẻem,ngườidântộcthiểusốv.v..Sựnghiệpcáchmạngchânchính
cầnđấutranhchoquyềnconngười,vìthế,mụctiêugiảiphóngconngười,làmcho
mọingườicóđượccuộcsốnghạnhphúc,tựdoxứngvớiphẩmgiáconngười,được
hưởngdụngcácquyềnconngườimộtcáchđầyđủnhấtđãhòaquyệnmộtcáchhữucơ
vàtrởthànhmụctiêucaonhấtcủasựnghiệpcáchmạngcủadântộcViệtNam.Nhà
nướcViệtNamngaytừkhirađờivàluônnhấtquánquanđiểmkiênquyếtđấutranh
choquyềnconngười.HiếnphápdoHồChíMinhlàmTrưởngbansoạnthảođãghi
nhậnmộtcáchtoàndiệnquyềnconngườiởViệtNam.Đólànềntảngpháplýđểbảo
vệvàthựcthicácquyềnconngườiđómộtcáchtriệtđể.
202
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,tập15,tr.225
203
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,tập5,tr.382

87. 87
Trongphápquyềnnhânnghĩa,phápluậtcótínhnhânvăn,khuyếnthiện.Chonên,
ngaykhithànhlập,ChínhphủlâmthờinướcViệtNamDânchủCộnghòađãlậptức
tuyênbốxoábỏmọiluậtpháphàkhắccủachínhquyềnthựcdânphảnđộng.Tính
nhânvăncủahệthốngluậtphápthểhiệnởviệcghinhậnđầyđủvàbảovệquyềncon
người;ởtínhnghiêmminhnhưngkháchquanvàcôngbằng,tuyệtđốichốngđốixử
vớiconngườimộtcáchdãman.NgaycảđốivớinhữngkẻphảnbộiTổquốc,HồChí
Minhtuyênbốrõ:“ChínhphủViệtNamsẽthathứhaytrừngtrịhọtheoluậtpháptuỳ
theotháiđộcủahọhiệnnayvàvềsau.Nhưngsẽkhôngcóaibịtànsát”
204
.Đặcbiệt,
hệthốngluậtphápđócótínhkhuyếnthiện,bảovệcáiđúng,cáitốt,lấymụcđíchgiáo
dục,cảmhóa,thứctỉnhconngườilàmcănbản.VớiHồChíMinh,việcxâydựngvà
thihànhphápluậtphảidựatrênnềntảngđạođứccủaxãhộivàcácgiátrịđạođức
thấmsâuvàotrongmọiquyđịnhcủaphápluật.Nóicáchkhác,phápluậttrongNhà
nướcphápquyềnnhânnghĩaphảilàphápluậtvìconngười.
3.Nhànướctrongsạch,vữngmạnh
a.Kiểmsoátquyềnlựcnhànước
ĐểgiữvữngbảnchấtcủaNhànước,bảođảmchoNhànướchoạtđộngcóhiệu
quả,phòngchốngthoáihóa,biếnchấttrongđộingũcánbộNhànước,HồChíMinh
rấtchútrọngvấnđềkiểmsoátquyềnlựcnhànước.
TheoquanđiểmcủaHồChíMinh,kiểmsoátquyềnlựcnhànướclàtấtyếu.Các
cơquannhànước,cánbộnhànước,dùíthaynhiềuđềunắmgiữquyềnlựctrongtay.
Quyềnlựcnàylàdonhândânủytháccho.Nhưngmộtkhiđãnắmgiữquyềnlực,cơ
quannhànướchaycánbộnhànướcđềucóthểtrởnênlạmquyền.Ngườichỉrõ:“dân
ghétcácôngchủtịch,cácôngỦyviênvìcáitậtngôngnghênh,cậythế,cậyquyền.
NhữngôngnàykhônghiểunhiệmvụvàchínhsáchcủaViệtMinh,nênkhinắmđược
chútquyềntrongtayvẫnhaylạmdụng”
205
.Vìthế,đểđảmbảotấtcảmọiquyềnlực
thuộcvềnhândân,cầnkiểmsoátquyềnlựcnhànước.
VềhìnhthứckiểmsoátquyềnlựcNhànước,theoHồChíMinh,trướchết,cần
pháthuyvaitrò,tráchnhiệmcủaĐảngCộngsảnViệtNam.Đảnglàđộitiềnphong
củagiaicấpcôngnhân,củanhândânlaođộngvàcủadântộc,làĐảngcầmquyền,
lãnhđạoNhànướcvàxãhội,chínhvìvậy,Đảngcóquyềnvàcótráchnhiệmkiểm
soátquyềnlựcNhànước.HồChíMinhchỉrõ:“CôngviệccủaĐảngvàNhànước
204
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,tập6,tr.437
205
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,tập4,tr.51

88. 88
ngàycàngnhiều.Muốnhoànthànhtốtmọiviệc,thìtoànthểđảngviênvàcánbộphải
chấphànhnghiêmchỉnhđườnglốivàchínhsáchcủaĐảng.Vàmuốnnhưvậy,thìcác
cấpủyđảngphảităngcườngcôngtáckiểmtra.Vìkiểmtracótácdụngthúcđẩyvà
giáodụcđảngviênvàcánbộlàmtrọnnhiệmvụđốivớiĐảng,đốivớiNhànước,làm
gươngmẫutốtchonhândân”
206
.Đểkiểmsoátcókếtquảtốt,theoHồChíMinh,cần
cóhaiđiềukiệnlàviệckiểmsoátphảicóhệthốngvàngườiđikiểmsoátphảilà
nhữngngườirấtcóuytín.Ngườicònnêurõhaicáchkiểmsoátlàtừtrênxuốngvàtừ
dướilên.Ngườinhấnmạnh,phải“khéokiểmsoát”.
Vấnđềkiểmsoátquyềnlựcnhànướcdựatrêncáchthứctổchứcbộmáynhà
nướcvàviệcphâncông,phânnhiệmgiữacáccơquanthựcthiquyềnlựcnhànước
bướcđầucũngđãđượcHồChíMinhđềcậpđến.Hiếnphápnăm1946doHồChí
MinhghirõmộtsốhìnhthứckiểmsoátbêntrongNhànước,trongđónổibậtlàkiểm
soátcủaNghịviệnnhândânđốivớiChínhphủ,chẳnghạn,Nghịviệnnhândâncó
quyền“KiểmsoátvàphêbìnhChínhphủ”,“BộtrưởngnàokhôngđượcNghịviêntín
nhiệmthìphảitừchức”v.v..
NhândânlàchủthểtốicaocủaquyềnlựcNhànước,vìthế,nhândâncóquyền
kiểmsoátquyềnlựcNhànước.ĐâylàhìnhthứcđượcHồChíMinhđềcậprấtcụthể.
Ngườinhấnmạnh:“Phảitổchứcsựkiểmsoát,màmuốnkiểmsoátđúngthìcũngphải
cóquầnchúnggiúpmớiđược”
207
.Đảngcầmquyềncầnchúýpháthuyvaitròkiểm
soátquyềnlựccủanhândân,bởisovớisốnhândânthìsốđảngviênchỉlàtốithiểu,
hàngtrămngườidânmớicómộtđảngviên.Nếukhôngcónhândângiúpsức,thì
Đảngkhônglàmđượcviệcgìhết.ĐốivớiNhànước,làcôngbộccủadân,“mọicông
tácphảidựahẳnvàoquầnchúng,hoannghênhquầnchúngđônđốcvàkiểmtra”
208
.
b.Phòng,chốngtiêucựctrongNhànước
TrongquátrìnhlãnhđạoxâydựngNhànướcViệtNam,HồChíMinhthường
nóiđếnnhữngtiêucựcsauđâyvànhắcnhởmọingườiđềphòngvàkhắcphục.
Đặcquyền,đặclợi.XâydựngNhànướctrongsạch,vữngmạnhđòihỏiphảitẩy
trừnhữngthóicậymìnhlàngườitrongcơquanchínhquyềnđểcửaquyền,hạchdịch
vớidân,lạmquyền,đồngthờiđểvơvéttiềncủa,lợidụngchứcquyềnđểlàmlợicho
cánhânmình,làmnhưthếtứclàsavàochủnghĩacánhân.
206
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,tập14,tr362
207
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,tập5,tr.325
208
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,tập8,tr.507

89. 89
Thamô,lãngphí,quanliêu.HồChíMinhcoithamô,lãngphí,quanliêulà“giặc
nộixâm”,“giặcởtronglòng”,thứgiặcnguyhiểmhơngiặcngoạixâm.Ngườithường
phêbìnhnhữngngười“lấycủacôngdùngvàoviệctư,quêncảthanhliêm,đạođức”
209
.
QuanđiểmcủaHồChíMinhlà:“Thamô,lãngphívàbệnhquanliêu,dùcốýhay
không,cũnglàbạnđồngminhcủathựcdânvàphongkiến…Tỗilỗiấycũngnặngnhư
tộilỗiViệtgian,mậtthám”
210
.Ngày27-11-1946,HồChíMinhđãkýSắclệnhấnđịnh
hìnhphạttộiđưavànhânhốilộvớimứctừ5nămđến20nămtùkhổsaivàphảinộp
phạtgấpđôisốtiềnnhậnhốilộ.Ngày26-1-1946,HồChíMinhkýlệnhnóirõtộitham
ô,trộmcắplàtộitửhình.
LãngphílàmộtcănbệnhmàHồChíMinhlênángaygắt.ChínhbảnthânNgười
luônlàmgương,tíchcựcthựchànhchốnglãngphítrongcuộcsốngvàcôngviệchằng
ngày.Ngườiquýtrọngtừngđồngxu,bátgạododânđónggópchohoạtđộngcủabộ
máynhànước.LãngphíởđâyđượcHồChíMinhxácđịnhlàlãngphísứclaođộng,
lãngphíthờigiờ,lãngphítiềncủa.Chốnglãngphílàbiệnphápđểtiếtkiệm,làquốc
sáchcủamọiquốcgia.
Bệnhquanliêukhôngnhữngcóởcấptrungương,ởcấptỉnh,ởcấphuyệnmà
còncóngayởcảcấpcơsở.HồChíMinhphêbìnhnhữngngườivàcáccơquanlãnh
đạotừcấptrênđếncấpdướikhôngsátcôngviệcthựctế,khôngtheodõivàgiáodục
cánbộ,khônggầngũiquầnchúng.Đốivớicôngviệcthìtrọnghìnhthứcmàkhông
xemxétkhắpmọimặt,khôngđisâutừngvấnđề.Bệnhquanliêulàmchochúngtachỉ
biếtkhaihội,viếtchỉthị,xembáocáotrêngiấy,chứkhôngkiểmtrađếnnơiđến
chốn…thànhthửcómắtmàkhôngthấysuốt,cótaimàkhôngnghethấu,cóchếđộmà
khônggiữđúng,cókỷluậtmàkhôngnắmvững…Thếlàbệnhquanliêuđãấpdủ,
dungtúng,chechởchonạnthamô,lãngphí.Vìvậy,đâylàbệnhgốcsinhracácbệnh
thamô,lãngphí;muốntrừsạchbệnhthamô,lãngphíthìtrướchếtphảitẩysạchbệnh
quanliêu.
“Tưtúng”,“chiarẽ”,“kiêungạo”.Nhữngcănbệnhtrêngâymấtđoànkết,gây
rốichocôngtác.HồChíMinhkịchliệtlênántệkéobè,béocánh,tệnạnbàconbạn
hữumìnhkhôngtàinănggìcũngkéovàochứcnàychứcnọ.Ngườicótàicóđức,
nhưngkhôngvừalòngmìnhthìđẩyrangoài.Trongchínhquyền,cònhiệntượnggây
mấtđoànkết,khôngbiếtcáchlàmchomọingườihoàthuậnvớinhạu,còncóngười
209
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,tập4,tr.65
210
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,tập7,tr.358

90. 90
“bệnhvựclớpnày,chốnglạilớpkhác”.Ngoàibệnhcậythế,cóngườicònkiêungạo,
“tưởngmìnhởtrongcơquanChínhphủlàthầnthánhrồi…cửchỉlúcnàocũngvác
mặt“quancáchmạng”
211
,làmmấtuytíncủaChínhphủ.
Đểtìmrabiệnphápphòng,chốngtiêucựctrongbộmáynhànước,HồChíMinh
đãdàycôngluậngiảinguyênnhânnảysinhtiêucực.Nhữngnguyênnhânnàyđược
HồChíMinhtiếpcậnrấttoàndiện.Trướchếtlànguyênnhânchủquan,bắtnguồntừ
căn“bệnhmẹ”làchủnghĩacánhân,tựsựthiếutudưỡng,rènluyệncủabảnthâncán
bộ.Bêncạnhđócòncónhữngnguyênnhânkháchquan,từgầnđếnxa,làdocôngtác
cánbộcủaĐảngvàNhànướcchưatốt;docáchtổchức,vậnhànhtrongĐảng,trong
Nhànước,sựphốihợpgiữaĐảngvớiNhànướcchưathậtsựkhoahọc,hiệuquả;do
trìnhđộpháttriểncònthấpcủađờisốngxãhội;dotàndưcủanhữngchínhsáchphản
độngcủachếđộthựcdân,phongkiến;doâmmưuchốngphácủacáclựclượngthù
địchv.v..Cácnguyênnhânnàykhôngtồntạibiệtlậpvớinhau,màcósựkếthợpvới
nhau,tiếncôngvàođộingũcánbộ.NếuĐảngvàNhànướckhôngcóbiệnphápphòng,
chốngtốt,khôngcóchínhsáchbảovệcánbộmộtcáchcóhiệuquả,thìnguycơmất
cánbộlàrấtlớn.
Phòng,chốngtiêucựctrongNhànướclànhiệmvụhếtsứckhókhăn.Trong
nhiềutácphẩmkhácnhau,ởnhiềuthờiđiểmkhácnhau,HồChíMinhđãnêulên
nhiềubiệnphápkhácnhau.Kháiquátlại,cóthểthấynổibậtmộthệthốngbiệnpháp
cơbảnnhưsau:
Mộtlà,nângcaotrìnhđộdânchủtrongxãhội,thựchànhdânchủrộngrãi,phát
huyquyềnlàmchủcủanhândânđólàgiảiphápcănbảnvàcóýnghĩalâudài.
Hailà,phápluậtcủaNhànước,kỷluậtcủaĐảngphảinghiêmminh.Côngtác
kiểmtraphảithườngxuyên.Cánbộ,đảngviênphảinghiêmtúcvàtựgiáctuânthủ
phápluật,kỷluật.Đốivớinhữngkẻthoáihóa,biếnchất,phápluậtphải“thẳngtay
trừngtrị”,bấtkỳkẻấyởđịavịnào,làmnghềnghiệpgì.TrongNhànước“trămđều
phảicóthầnlinhphápquyền”thìtuyệtnhiênkhôngcóbấtcứvùngcấmnào.
Balà,phạtnghiêmminh,nghiêmkhắc,đúngngườiđúngtộilàcầnthiết,song
việcgìcũngxửphạtthìlạikhôngđúng.Cầncoitrọnggiáodục,lấygiáodục,cảmhóa
làmchủyếu.Chỉcónhưvậymớilàmchocáitốttrongmỗingườinảynởnhưhoamùa
Xuânvàcáixấumấtdầnđi.Tronggiáodụccánbộ,phảicoitrọnggiáodụcđạođức,
211
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,tập4,tr.66

91. 91
xâydựnghệchuẩnmựcđạođứccủangườicầmquyền,khơidậylươngtâmtrongmỗi
conngười.HồChíMinhđãchỉrõ:“cánbộcáccơquan,cácđoànthể,cấpcaothì
quyềnto,cấpthấpthìquyềnnhỏ.Dùtohaynhỏ,cóquyềnmàthiếulươngtâmlàcó
dịpđụckhoét,códịpăncủađút,códịp“dĩcôngvitư””
212
.
Bốnlà,cánbộphảiđitrướclàmgương,cánbộgiữchứcvụcàngcao,trách
nhiệmnêugươngcànglớn.Cánbộ,ngườiđứngđầucóýthứcnêugươngtudưỡng
đạođức,chốngtiêucực,sẽcótácđộngrấtmạnhmẽđếncấpdưới,đếnnhândân,góp
phầngâynênnhữngđứctínhtốttrongnhândân.Đâylàmộtnétđặcsắctrongvănhoá
chínhtrịViệtNam.
Nămlà,phảihuyđộngsứcmạnhcủachủnghĩayêunướcvàocuộcchiếnchống
lạitiêucựctrongconngười,trongxãhộivàtrongbộmáyNhànước.Bấtkỳngười
ViệtNamnàocólòngtựhào,tựtôndântộc,thìdùlàngườidânbìnhthường,haycán
bộ,đảngviên,thìđềuphảicótráchnhiệmtudưỡngvàthựchànhđạođứccáchmạng.
III.VẬNDỤNGTƯTƯỞNGHỒCHÍMINHVÀOCÔNGTÁCXÂY
DỰNGĐẢNGVÀXÂYDỰNGNHÀNƯỚC
1.VềxâydựngĐảngthậtsựtrongsạch,vữngmạnh
Phảiđềrađườnglối,chủtrươngđúngđắn.Saimộtlythìđimộtdặm,đólàtầm
quantrọngcủađườnglối,chủtrươngcủaĐảng.Đườnglối,chủtrươngnàynhấtkhoát
phảidựatrênnềntảnglýluậnMác-LêninsángtạovàtưtưởngHồChíMinh;phảiphù
hợpvớihoàncảnhcủađấtnướctừnggiaiđoạn,thờikỳ.
Phảitổchứcthựchiệnthậttốtđườnglối,chủtrươngcủaĐảng.Phảithểchếhóa
vàphảibiếnthànhhànhđộngtíchcựcnhấtcủatấtcảcáctổchứccủahệthốngchính
trị,trongđóđặcbiệtquantrọnglàthựcthivàpháthuyđầyđủvaitrò,tráchnhiệmcủa
độingũcánbộ,đảngviên,nhấtlàđốivớiđộingũcánbộchiếnlược,đặcbiệtquan
trọngnữalàngườiđứngđầuphảinêucaotráchnhiệmlàmgươngtốtđểmọingườinoi
theo.
PhảichútrọnghơnnữacôngtácchỉnhđốnĐảng.Sựnghiệpcáchmạngnói
chungvàsựnghiệpđổimớiđấtnướccóthànhcônghaykhônghoàntoànphụthuộc
vàochấtlượng,trongđócósựtrongsạchcủabảnthânĐảng.Thườngxuyênchỉnh
đốnnộibộđểĐảngxứngđánglàngườicầmquyền,đểđảngviênluônxứngđángvừa
làngườilãnhđạovừalàngườiđàytớthậttrungthànhcủanhândân.Phảilàmcho
212
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,tập6,tr.127

92. 92
Đảngluônlà“Đảnglàđạođức,làvănminh”nhưHồChíMinhđãnêu.Cáithiếunhất
hiệnnaylàsựthốngnhấtgiữanóivàlàmtrongĐảng.Phảiquántriệtsâusắchơnnữa
trongĐảngtưtưởngvàhànhđộngcủaHồChíMinhvềthốngnhấtgiữanóivàlàm.
Tăngcườngcôngtáckiểmtra,giámsátđểĐảngsửdụngvàpháthuytốtquyềnlựcdo
dângiaophónhằmphụcvụsựpháttriểncủadântộc,đưađấtnướctiếnnhữngbước
vữngchắclênchủnghĩaxãhội,làmchođấtnướchùngcường,nhândâncócuộcsống
ấmno,tựdo,hạnhphúcnhưtiêuđềmàHồChíMinhđãviếttrongcácvănbảnhành
chính.
NhữngsinhviênđanglàđảngviêncủaĐảngcầnchútrọngthựchiệnthậttốt
đườnglối,quanđiểm,chủtrương,điềulệĐảng,phảilàcôngdângươngmẫuvàlà
sinhviêntốt.Nhữngsinhviênchưalàđảngviêncầnnghiêncứu,họctậpthậttốttư
tưởngHồChíMinh,phấnđấutrởthànhngườiđảngviênhoặcngườiủnghộĐảng,góp
phầnđưanướcnhàsánhvaivớicáccườngquốcnămchâu,nhưHồChíMinhđãviết
trongThưgửihọcsinhnhânngàykhaitrườngđầutiêncủanướcViệtNamDânchủ
Cộnghòa,tháng9-1945.
2.XâydựngNhànước
PhảixâydựngNhànướcthậtsựtrongsạch,vữngmạnh.Cầnđẩymạnhviệc
hoànthiệnphápluậtgắnvớitổchứcthihànhphápluậtnhằmnângcaohiệulực,hiệu
quảcủaNhànước;bảođảmphápluậtvừalàcôngcụđểNhànướcquảnlýxãhội,vừa
làcôngcụđểnhândânlàmchủ,kiểmtra,giámsátquyềnlựcnhànước.Quảnlýđất
nướctheophápluật,đồngthờicoitrọngxâydựngnềntảngđạođứcxãhội.
Cầntiếptụchoànthiệnhệthốngphápluật,tôntrọng,bảođảm,bảovệquyềncon
người,quyềnvànghĩavụcủacôngdân.
Phảixácđịnhrõcơchếphâncông,phốihợpthựcthiquyềnlựcnhànước,nhấtlà
cơchếkiểmsoátquyềnlựcgiữacáccơquannhànướctrongviệcthựchiệncácquyền
lậppháp,hànhpháp,tưpháptrêncơsởquyềnlựcnhànướclàthốngnhất;xácđịnhrõ
hơnquyềnhạnvàtráchnhiệmcủamỗiquyền.Đồngthời,quyđịnhrõhơncơchếphối
hợptrongviệcthựchiệnvàkiểmsoátcácquyềnởcáccấpchínhquyền.Tiếptụcphân
địnhrõthẩmquyềnvàtráchnhiệmgiữacáccơquannhànướcởTrungươngvàđịa
phươngvàcủamỗicấpchínhquyềnđịaphương.
Chútrọngcôngtácxâydựngđộingũcánbộ,côngchức.Đảngphảitậptrung
lãnhđạovềđườnglối,chủtrương,xâydựngtiêuchí,tiêuchuẩn,cơchế,chínhsáchvề

93. 93
cánbộ,côngchức.Đẩymạnhdânchủhóacôngtáccánbộ,quyđịnhrõtráchnhiệm,
thẩmquyềncủamỗitổchức,mỗicấptrongxâydựngđộingũcánbộ,côngchứccó
bảnlĩnhchínhtrịvữngvàng,phẩmchấtđạođứctrongsáng,cótrìnhđộ,nănglực
chuyênmônphùhợp,đápứngyêucầucủagiaiđoạnmới.Thựchiệnthíđiểmdântrực
tiếpbầumộtsốchứcdanhởcơsởvàởcấphuyện;mởrộngđốitượngthituyểnchức
danhcánbộquảnlý.Hoànthiệntiêuchíđánhgiávàcơchếkiểmtra,giámsát,kiểm
soátviệcthựcthicôngvụ;xácđịnhrõquyềnhạn,tráchnhiệmcủangườiđứngđầucơ
quanhànhchính.Ràsoát,sửađổi,bổsungchínhsáchđốivớicánbộ,côngchứctheo
hướngkhuyếnkhíchcánbộ,côngchứcnângcaotrìnhđộchuyênmôn,nghiệpvụ,đạo
đứccôngvụ,hoànthànhtốtnhiệmvụ;lấybảnlĩnhchínhtrị,phẩmchấtđạođức,năng
lực,hiệuquảthựcthinhiệmvụđểđánhgiá,đềbạt,bổnhiệmcánbộ.Xâydựngcơchế,
chínhsáchđãingộ,thuhút,trọngdụngnhântài.
Đẩymạnhhơnnữacuộcđấutranhphòng,chốngthamnhũng,lãngphí,quanliêu,
háchdịch,cửaquyền;thựchànhtiếtkiệmtrongcáccơquannhànướcvàtrongđội
ngũcánbộ,côngchức.
Đổimới,tăngcườngsựlãnhđạocủaĐảngđốivớiNhànước.Tiếptụcnângcao
hiệuquảthựchiệnvàđổimớimạnhmẽphươngthứclãnhđạocủaĐảngđốivớiNhà
nước.ĐảnglãnhđạoNhànướcbằngcácchủtrương,chínhsáchlớn,lãnhđạothểchế
hóacácquanđiểm,đườnglối,chủtrươngcủaĐảngthànhchínhsách,phápluật,lãnh
đạoxâydựngđộingũcánbộ,côngchứcđủphẩmchấtvànănglực,lãnhđạotổchức
thựchiệncóhiệuquảcácchủtrương,chínhsáchvàhệthốngphápluật;chútrọnglãnh
đạođổimới,nângcaochấtlượnglậppháp,cảicáchhànhchínhvàcảicáchtưpháp;
cáctổchứccủaĐảngvàđảngviênphảigươngmẫutuânthủHiếnphápvàphápluật.
Bảnchất,tínhchấtcủaNhànướcgắnliềnvớivaitrò,tráchnhiệmcủaĐảngcầm
quyền,dođó,đếnlượtĐảng,mộttiềnđềtấtyếuđượcđặtralàsựtrongsạch,vững
mạnhcủaĐảnglàyếutốquyếtđịnhchosựthànhcôngcủaviệcxâydựngNhànước
theotưtưởngHồChíMinh.
NỘIDUNGTHẢOLUẬN
1.VậndụngtưtưởngHồChíMinhvềxâydựngĐảngđểphântíchvấnđềphòng
vàchốngcáctiêucựctrongĐảnghiệnnay.
2.PhântíchnhữngđiểmđặcsắctrongtưtưởngHồChíMinhvềNhànướcViệt
Nam.

94. 94
3.XâydựngNhànướcphápquyềnxãhộichủnghĩacủanhândân,donhândân,
vìnhândântheotưtưởngHồChíMinhcầnchúýnhữngvấnđềgì?
TÀILIỆUTHAMKHẢO
1.ĐảngCộngsảnViệtNam:VănkiệnĐạihộiđạibiểutoànquốclầnthứXII,
NxbChínhtrịquốcgia,HàNội,2016.
2.ĐạitướngVõNguyênGiáp(Chủbiên):TưtưởngHồChíMinhvàconđường
cáchmạngViệtNam,NxbChínhtrịquốcgia,HàNội,1997.
3.NguyễnĐìnhLộc:TưtưởngHồChíMinhvềnhànướccủadân,dodân,vì
dân,NxbChínhtrịquốcgia,HàNội,1998.
4.C.Mác–Ph.Ăngghen:TuyênngôncủaĐảngCộngsản
5.HọcviệnChínhtrịquốcgiaHồChíMinh:ChủnghĩaMác-Lênin,tưtưởngHồ
ChíMinh,nềntảngtưtưởngcủaĐảngta,NxbChínhtrị-Hànhchính,HàNội,2009.
6.HồChíMinh:Toàntập,t.5,NxbChínhtrịquốcgia,HàNội,2011.
7.HồChíMinh:Toàntập,t.15,NxbChínhtrịquốcgia,HàNội,2011.
8.SongThành:HồChíMinhnhàtưtưởnglỗilạc,NxbLýluậnchínhtrị,HàNội,
2005.
9MạchQuangThắng:HồChíMinh–Conngườicủasựsống,NxbChínhtrị
quốcgia,HàNội,2010.

95. 95
Chương5
TƯTƯỞNGHỒCHÍMINHĐẠIĐOÀNKẾTTOÀNDÂNTỘCVÀ
ĐOÀNKẾTQUỐCTẾ
MỤCTIÊU
-Vềkiếnthức
TrangbịchosinhviênnhữngquanđiểmcơbảncủatưtưởngHồChíMinhvề
đạiđoànkếttoàndântộc,kếthợpsứcmạnhdântộcvớisứcmạnhthờiđạivàsựvận
dụngcủaĐảngCộngsảnViệtNamvàosựnghiệpđổimớiđấtnước.
-Vềkỹnăng
GópphầnlàmchosinhviênrènluyệnkỹnăngvậndụngtưtưởngHồChíMinh
vềđạiđoànkếtdântộcvàđoànkếtquốctếvàotrongcuộcsốnggiaiđoạnhiệnnay.
-Vềtưtưởng
Củngcốniềmtincủasinhviênvàokhốiđạiđoànkếttoàndântộcvàsựkếthợp
sứcmạnhthờiđạitrongsựnghiệpđổimớitheotưtưởngHồChíMinh.
I.TƯTƯỞNGHỒCHÍMINHVỀĐẠIĐOÀNKẾTTOÀNDÂNTỘC
1.Vaitròcủađạiđoànkếttoàndântộc
a.Đạiđoànkếttoàndântộclàvấnđềcóýnghĩachiếnlược,quyếtđịnhthành
côngcủacáchmạng
TrongtưtưởngHồChíMinh,đạiđoànkếttoàndântộckhôngphảilàsáchlược
haythủđoạnchínhtrịmàlàchiếnlượclâudài,nhấtquáncủacáchmạngViệtNam.
Ngườinóirõ:“Sửdạychotabàihọcnày:Lúcnàotoàndânđoànkếtmuônngườinhư
mộtthìnướctađộclập,tựdo.Tráilạilúcnàodântakhôngđoànkếtthìbịnướcngoài
xâmlấn”.ĐâylàvấnđềmangtínhsốngcòncủadântộcViệtNamnênchiếnlượcnày
đượcduytrìcảtrongcáchmạngdântộcdânchủnhândânvàcáchmạngxãhộichủ
nghĩa.Trongmỗigiaiđoạncáchmạng,trướcnhữngyêucầuvànhiệmvụkhácnhau,
chínhsáchvàphươngpháptậphợpđạiđoànkếtcóthểvàcầnthiếtphảiđiềuchỉnh
chophùhợpvớitừngđốitượngkhácnhau,songkhôngbaogiờđượcthayđổichủ
trươngđạiđoànkếtdântộc,vìđólàvấnđềsốngcòn,quyếtđịnhthànhbạicủacách
mạng.

96. 96
Từthựctiễnxâydựngkhốiđoànkếtdântộc,HồChíMinhđãkháiquátthành
nhiềuluậnđiểmmangtínhchânlývềvaitròvàsứcmạnhcủakhốiđoànkếtdântộc:
“Đoànkếtlàsứcmạnhcủachúngta.”
213
,“Đoànkếtlàmộtlựclượngvôđịchcủa
chúngtađểkhắcphụckhókhăn,giànhlấythắnglợi”
214
,“Đoànkếtlàsứcmạnh,đoàn
kếtlàthắnglợi”
215
,“Đoànkếtlàsứcmạnh,làthenchốtcủathànhcông”
216
,“Bâygiờ
cònmộtđiểmrấtquantrọng,cũnglàđiểmmẹ.Điểmnàymàthựchiệntốtthìđẻra
concháuđềutốt:Đólàđoànkết”
217
,“Đoànkết,đoànkết,đạiđoànkết/Thànhcông,
thànhcông,đạithànhcông”
218
…
b.Đạiđoànkếttoàndântộcdântộclàmụctiêu,nhiệmvụhàngđầucủaĐảng,
củadântộcViệtNam
ĐốivớiHồChíMinh,đạiđoànkếtkhôngchỉlàkhẩuhiệuchiếnlượcmàcònlà
mụctiêulâudàicủacáchmạng.ĐảnglàlựclượnglãnhđạocáchmạngViệtNamnên
tấtyếuđạiđoànkếtdântộcphảiđượcxácđịnhlànhiệmvụhàngđầucủaĐảng,và
nhiệmvụnàyphảiđượcquántriệttrongtấtcảmọilĩnhvực,từđườnglối,chủtrương,
chínhsách,tớihoạtđộngthựctiễncủaĐảng.TronglờikếtthúcbuổiramắtcủaĐảng
LaođộngViệtNamngày3-3-1951,HồChíMinhtuyênbố:“MụcđíchcủaĐảngLao
độngViệtNamcóthểgồmtrongtámchữlà:ĐOÀNKẾTTOÀNDÂN,PHỤNGSỰ
TỔQUỐC”
219
.
Cáchmạnglàsựnghiệpcủaquầnchúng,doquầnchúng,vìquầnchúng.Đại
đoànkếtlàyêucầukháchquancủasựnghiệpcáchmạng,làđòihỏikháchquancủa
quầnchúngnhândântrongcuộcđấutranhđểtựgiảiphóngbởinếukhôngđoànkếtthì
chínhhọsẽthấtbạitrongcuộcđấutranhvìlợiíchcủachínhmình.Nhậnthứcrõđiều
đó,ĐảngCộngsảnphảicósứmệnhthứctỉnh,tậphợp,hướngdẫnquầnchúng,chuyển
nhữngnhucầu,nhữngđòihỏikháchquan,tựphátcủaquầnchúngthànhnhữngđòi
hỏitựgiác,thànhhiệnthựccótổchứctrongkhốiđạiđoànkết,tạothànhsứcmạnh
tổnghợptrongcuộcđấutranhvìđộclậpcủadântộc,tựdochonhândânvàhạnhphúc
choconngười.
2.Lựclượngđạiđoànkếttoàndântộc
a.Chủthểcủakhốiđạiđoànkếttoàndântộc
213
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,tập7,tr.39
214
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,tập7,tr.397
215
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,tập11,tr.22
216
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,tập11,tr.154
217
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011tập8,tr.392
218
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,tập10,tr.607
219
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,tập6,tr.183

97. 97
Chủthểcủakhốiđạiđoànkếttoàndântộc,theoHồChíMinhbaogồmtoànthể
nhândân,tấtcảnhữngngườiViệtNamyêunướcởcácgiaicấp,cáctầnglớptrongxã
hội,cácngành,cácgiới,cáclứatuổi,cácdântộc,đồngbàotôngiáo,cácđảngphái,
v.v.“Nhândân”trongtưtưởngHồChíMinhvừađượchiểuvớinghĩalàmỗicon
ngườiViệtNamcụthể,vừalàmộttậphợpđôngđảoquầnchúngnhândân,vàcảhai
đềulàchủthểcủakhốiđạiđoànkếttoàndântộc.Nóiđạiđoànkếttoàndântộccũng
cónghĩalàphảitậphợpđượctấtcảmọingườidânvàomộtkhốithốngnhất,không
phânbiệtdântộc,giaicấp,tầnglớp,đảngphái,tôngiáo,lứatuổi,giớitính,nghề
nghiệp,ởtrongnướchaynướcngoàicùnghướngvàomụctiêuchung,“aicótài,có
đức,cósức,cólòngphụngsựtổquốc,phụcvụnhândânthìtađoànkếtvớihọ”.Từ
“ta”ởđâylàchủthểvừalàĐảngCộngsảnViệtNamnóiriêng,vừalàmọingườidân
ViệtNamnóichung.
HồChíMinhcònchỉrõtrongquátrìnhxâydựngkhốiđạiđoànkếttoàndântộc,
phảiđứngvữngtrênlậptrườnggiaicấpcôngnhân,giảiquyếthàihòamốiquanhệ
giữagiaicấp,dântộcđểtậphợplựclượng,khôngđượcphépbỏsótmộtlựclượngnào
miễnlàlựclượngđócólòngtrungthànhvàsẵnsàngbảovệTổquốc,khôngphảnbội
lạiquyềnlợicủanhândân.TưtưởngcủaNgườiđãđịnhhướngchoviệcxâydựng
khốiđạiđoànkếtdântộctrongsuốttiếntrìnhcáchmạngViệtNam,từcáchmạngdân
tộcdânchủnhândânđếncáchmạngxãhộichủnghĩa.
b.Nềntảngcủakhốiđạiđoànkếttoàndântộc
Muốnxâydựngkhốiđạiđoànkếttoàndântộc,phảixácđịnhrõđâulànềntảng
củakhốiđoànkếtdântộcvànhữnglựclượngnàotạonênnềntảngđó.HồChíMinh
chỉrõ:“Đạiđoànkếttứclàtrướchếtphảiđoànkếtđạiđasốnhândân,màđạiđasố
nhândânlàcôngnhân,nôngdânvàcáctầnglớpnhândânlaođộngkhác.Đólànền,
gốccủađạiđoànkết.Nócũngnhưcáinềncủanhà,gốccủacây.Nhưngđãcónền
vững,gốctốt,cònphảiđoànkếtcáctầnglớpnhândânkhác”
220
.
Nhưvậy,lựclượnglàmnềntảngchokhốiđoànkếttoàndântộctheoquanđiểm
củaHồChíMinhlàcôngnhân,nôngdânvàtríthức.Nềntảngnàyngàycàngđược
củngcốvữngchắcthìkhốiđạiđoànkếtdântộccàngcóthểmởrộng,khiấykhôngcó
thếlựcnàocóthểlàmsuyyếukhốiđạiđoànkếttoàndântộc.
220
HồChíMinhToàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,tập7,tr438

98. 98
Trongkhốiđạiđoànkếtdântộc,phảiđặcbiệtchútrọngyếutố“hạtnhân”làsự
đoànkếtvàthốngnhấttrongĐảngvìđólàđiềukiệnchosựđoànkếtngoàixãhội.Sự
đoànkếtcủaĐảngcàngđượccủngcốthìsựđoànkếtdântộccàngđượctăngcường,
Đảngđoànkết,dântộcđoànkết,vàsựgắnbómáuthịtgiữaĐảngvớinhândântạo
nênsứcmạnhbêntrongcủacáchmạngViệtNamđểvượtquamọikhókhăn,thử
thách,chiếnthắngmọikẻthù,đitớithắnglợicuốicùngcủacáchmạng.
3.Điềukiệnthựchiệnkhốiđạiđoànkếttoàndântộc
Đểxâydựngkhốiđạiđoànkếttoàndântộc,quytập,đoànkếtđượcmọigiaicấp
tầnglớpcầnphảiđảmbảocácđiềukiệnsauđây:
Mộtlà,phảikếthừatruyềnthốngyêunước,nhânnghĩa,đoànkếtcủadântộc.
Truyềnthốngnàyđượchìnhthành,củngcốvàpháttriểntrongsuốtquátrìnhdựng
nướcvàgiữnướchàngngànnămcủadântộcvàđãtrởthànhgiátrịbềnvững,thấm
sâuvàotưtưởng,tìnhcảm,tâmhồncủamỗingườiconViệtNam,đượclưutruyền
quanhiềuthếhệ.Truyềnthốngđólàcộinguồnsứcmạnhvôđịchđểcảdântộcchiến
đấuvàchiếnthắngmọithiêntaiđịchhọa,làmchođấtnướcđượctrườngtồn,bảnsắc
dântộcđượcgiữvững.
Thứhai,cólòngkhoandung,độlượngvớiconngười.HồChíMinhchỉrõ,trong
mỗicánhâncũngnhưmỗicộngđồngđềucónhữngưuđiểm,khuyếtđiểm,mặttốt,
mặtxấu…Chonên,vìlợiíchcủacáchmạng,cầnphảicólòngkhoandungđộlượng,
trântrọngcáiphầnthiệndùnhỏnhấtởmỗingườimớicóthểtậphợp,quytụrộngrãi
mọilựclượng.Ngườitừngcăndặnđồngbào:“Nămngóntaycũngcóngónvắn,ngón
dài.Nhưngvắndàiđềuhọpnhaulạinơibàntay.Trongmấytriệungườicũngcóngười
thếnàyhaythếkhác,nhưngthếnàyhaythếkhácđềudòngdõicủatổtiênta.Vậynên
taphảikhoanhồngđạiđộ.TaphảinhậnrằngđãlàconLạccháuHồngthìaicungccó
íthaynhiềulòngáiquốc.Đốivớinhữngđồngbàolầmđườnglạclối,taphảilấytình
thânáimàcảmhóahọ.Cónhưthếmớithànhđạiđoànkết,cóđạiđoànkếtthìtương
laimớichắcchắnvẻvang”.
Balà,phảicóniềmtinvàonhândân.VớiHồChíMinh,yêudân,tindân,dựa
vàodân,sống,đấutranhvìhạnhphúccủanhândânlànguyêntắctốicaotrongcuộc
sống.Nguyêntắcnàyvừalàsựtiếpnốitruyềnthốngdântộc“Nướclấydânlàmgốc”,
“Chởthuyềnvàlậtthuyềncũnglàdân”,đồngthờilàsựquántriệtsâusắcnguyênlý
mácxit“Cáchmạnglàsựnghiệpcủaquầnchúng”.Dânlàchổdựavữngchắcđồng

99. 99
thờicũnglànguồnsứcmạnhvôđịchcủakhốiđạiđoànkếtdântộc,quyếtđịnhthắng
lợicủacáchmạng.Vìvậy,muốnthựchiệnđạiđoànkếttoàndântộc,phảicóniềmtin
vàonhândân.
4.Hìnhthứccủakhốiđạiđoànkếttoàndântọc-Mặttrậndântộcthống
nhất
a.Mặttrậndântộcthốngnhất
Khốiđạiđoànkếttoàndânchỉtrởthànhlựclượngtolớn,cósứcmạnh,khiđược
tậphợp,tổchứclạithànhmộtkhốivữngchắc,đólàMặttrậndântộcthốngnhất.Mặt
trậnchínhlànơiquytụmọitổchứcvàcánhânyêunước,tậphợpmọingườidânnước
Việt,cảtrongnướcvàkiềubàosinhsốngởnướcngoài.HồChíMinhrấtchútrọng
đếnviệctậphợpquầnchúngnhândânvàonhữngtổchứcyêunướcphùhợpnhưcác
hộiáihữuhaytươngtrợ,cônghộihaynônghội,đoànthanhniênhayhộiphụnữ,đội
thiếuniênnhiđồnghayphụlão,hộiPhậtgiáocứuquốc,Cônggiáoyêunướchay
nhữngnghiệpđoàn…trongđóbaotrùmlàmặttrậndântộcthốngnhất.
Tùytheotừngthờikỳvàcăncứvàonhiệmvụcủatừngchặngđườngcáchmạng,
Mặttrậndântộcthốngnhấtcónhữngtêngọikhácnhaunhư:Hộiphảnđếđồngminh
(1930);Mặttrậndânchủ(1936);Mặttrậnnhândânphảnđế(1939);MặttrậnViệt
Minh(1941);MặttrậnLiênViệt(1951);MặttrậndântộcgiảiphóngmiềnNamViệt
Nam(1960);MặttrậnTổquốcViệtNam(1955,1976)…Tuynhiên,thựcchấtchỉlà
một,đólàtổchứcchínhtrị-xãhộirộngrãi,tậphợpđôngđảocácgiaicấp,tầnglớp,
dântộc,tôngiáo,đảngphái,cáctổchức,cánhânyêunướcởtrongvàngoàinước,
phấnđấuvìmụctiêuchunglàđộclập,thốngnhấtcủaTổquốcvàtựdo,hạnhphúc
củanhândân.
b.NguyêntắcxâydựngvàhoạtđộngcủaMặttrândântộcthốngnhất
TrongtưtưởngHồChíMinh,Mặttrậndântộcthốngnhấtcầnđượcxâydựngvà
hoạtđộngtrêncơsởcácnguyêntắc:
Mộtlà,phảiđượcxâydựngtrênnềntảngliênminhcôngnhân–nôngdân–trí
thứcvàđặtdướisựlãnhđạocủaĐảng
HồChíMinhxácđịnhmụcđíchchungcủamặttrậndântộcthốngnhấtlànhằm
tậphợptớimứccaonhấtlựclượngdântộcvàokhốiđạiđoànkếttoàndântộc.Mặt
trậnlàmộtkhốiđoànkếtchặtchẽ,cótổchứctrênnềntảngkhốiliênminhgiữagiai
cấpcôngnhân,giaicấpnôngdân,độingũtríthứcdướisựlãnhđạocủaĐảng.Đâylà

100. 100
nguyêntắccốtlõitrongchiếnlượcđạiđoànkếtdântộccủaHồChíMinh,trêncơsở
đóđểmởrộngMặttrận,làmchomặttrậnthựcsựquytụđượccảdântộc,kếtthành
mộtkhốivữngchắctrongMặttrận.Ngườiviết:“Lựclượngchủyếutrongkhốiđoàn
kếtdântộclàcôngnông,chonênliênminhcôngnônglàmnềntảngcủaMặttrậndân
tộcthốngnhất”.Ngườichỉrõrằng,sởdĩphảilấyliênminhcôngnônglàmnềntảng
“vìhọlàngườitrựctiếpsảnxuấttấtcảmọitàiphúlàmchoxãhộisống.Vìhọđông
hơnhết,màcũngbịápbứcbóclộtnặngnềhơnhết.Vìchíkhícáchmạngcủahọchắc
chắn,bềnbỉhơncủamọitầnglớpkhác”.Ngườicăndặn,khôngnênchỉnhấnmạnh
vaitròcủacôngnông,màcònphảithấyđượcvaitròvàsựcầnthiếtphảiliênminhvới
cácgiaicấpkhác,nhấtlàvớidộingũtríthức.
ĐảngCộngsảnViệtNamvừalàthànhviên,vừalàlựclượnglãnhđạo,Đảng
khôngcólợiíchriêng,màgắnliềnlợiíchtoànxãhội,toàndântộc.Đảnglãnhđạođối
vớimặttrậnthểhiệnởkhảnăngnắmbắtthựctiễn,pháthiệnraphươngphápcách
mạngphùhợp,lãnhđạoMặttrậnhoànthànhnhiệmvụcủamìnhlàđấutranhgiải
phóngdântộcvàgiảiphónggiaicấp,kếthợpđộclậpdântộcvớichủnghĩaxãhội.
Hailà,phảixuấtpháttừmụctiêuvìdân.
MụcđíchchungcủaMặttrậnđượcHồChíMinhxácđịnhcụthể,phùhợpvới
từnggiaiđoạncáchmạng,nhằmtậphợptớimứccaonhấtlựclượngdântộcvàokhối
đạiđoànkết.TheoNgười,đạiđoànkếtphảixuấtpháttừmụctiêuvìnước,vìdân,trên
cơsởyêunước,thươngdân,chốngápbứcbóclột,nghèonànlạchậu.Ngườichorằng,
nếunướcđượcđộclậpmàdânkhôngđượchưởnghạnhphúc,tựdothìđộclậpấy
cũngchẳngcóýnghĩagì.Vìvậy,đoànkếtphảilấylợiíchtốicaocủadântộc,lợiích
cănbảncủanhândânlaođộngnhằmmụctiêuphấnđấu,đâylànguyêntắcbấtdibất
dịch,làngọncờđoànkếtvàlàmẫusốchungđểquytụcáctầnglớp,giaicấp,đảng
phái,dântộcvàtôngiáotrongMặttrận.
Balà,phảihoạtđộngtheonguyêntắchiệpthươngdânchủ
Mặttrậndântộcthốngnhấtlàtổchứcchínhtrị-xãhộirộnglớncủacảdântộc,
baogồmnhiềugiaicấp,tầnglớp,đảngphái,dântộc,tôngiáokhácnhau,vớinhiềulợi
íchkhácnhau.Dovậy,hoạtđộngcủaMặttrậnphảidựatrênnguyêntắchiệpthương
dânchủ.MọivấnđềcủaMặttrậnđềuphảiđượcđemrađểtấtcảcácthànhviêncùng
nhaubànbạccôngkhai,đểđiđếnnhấttrí,loạitrùmọisựápđặthoặcdânchủhình
thức.Nhữnglợiíchriêngchínhđáng,phùhợpvớilợiíchchungcủađấtnước,củadân

101. 101
tộccầnđượctôntrọng,nhữnggìriêngbiệt,khôngphùhợpsẽdầnđượcgiảiquyết
bằnglợiíchchungcủadântộc,bằngsựnhậnthứcngàycàngđúngđắnhơncủamỗi
người,mỗibộphậnvềmốiquanhệgiữalợiíchchungvàlợiíchriêng.Dovậy,hoạt
độngcủaMặttrậnphảitheonguyêntắchiệpthươngdânchủmớiquytụđượccáctầng
lớp,giaicấp,đảngphái,dântộc,tôngiáovàoMặttrậndântộcthốngnhất.
Bốnlà,phảiđoànkếtlâudài,chặtchẽ,đoànkếtthậtsự,chânthành,thânáigiúp
đỡnhaucùngtiếnbộ.
TheoHồChíMinh,đoànkếttrongMặttrậnphảilàlâudài,chặtchẽ,đoànkết
thậtsự,chânthành,thânáigiúpđỡnhaucùngtiếnbộ.TrongMặttrận,cácthànhviên
cónhữngđiểmtươngđồngnhưngcũngcónhữngđiểmkhácbiệt,nêncầncósựbàn
bạcđểđiđếnnhấttrí.HồChíMinhnhấnmạnhphươngchâm“cầuđồngtồndị”,lấy
cáichungđểhạnchếcáiriêng,cáikhácbiệt;đồngthờiNgườinêurõ:“Đoànkếtthực
sựnghĩalàmụcđíchphảinhấttrívàlậptrườngcũngphảinhấttrí.Đoànkếtthựcsựlà
vừađoànkết,vừađấutranh,họcnhữngcáitốtcủanhau,phêbìnhnhữngcáisaicủa
nhauvàphêbìnhtrênlậptrườngthânái,vìnước,vìdân”
221
đểtạonênsựđoànkếtgắn
bóchặtchẽ,lâudàitạotiềnđềmởrộngkhốiđạiđoànkếttrongmặttrậndântộcthống
nhất.
5.Phươngphápđạiđoànkếtdântộc
Mộtlà,làmtốtcôngtácvậnđộngquầnchúng(Dânvận)
HồChíMinhcoiđoànkết,đạiđoànkếtnhưmộtmụctiêu,mộtnhiệmvụhàng
đầucủaĐảng.Đểthựchiệnmụctiêuđóthìphảilàmtốtcôngtácvậnđộngquần
chúng.Vậnđộngquầnchúngđểthuhútquầnchúngchínhlàđểđoànkếtmọingười,
tạorađộnglựcpháttriểnkinhtế-xãhội,vàvănhóa.TheoNgười,đểpháthuyđầyđủ
vàitrò,trítuệ,khảnăngtolớncủaquầnchúngnhândântrongsựnghiệpkhángchiến,
kiếnquốc,trongxâydựngvàbảovệTổquốc,ĐảngvàNhànướccũngnhưmọicánbộ,
đảngviênphảibiếtlàmtốtcôngtáctuyêntruyền,hướngdẫn,giúpđỡvàvậnđộng
quầnchúngnhândânthựchiệnmọichủtrương,đườnglốicủaĐảng,chínhsáchvà
phápluậtcủaNhànước;phảigiúpnhândânhiểuđầyđủ,sâusắcvềquyềnlợi,trách
nhiệmvànghĩavụcủangườicôngdânđốivớiĐảng,vớiTổquốcvàvớidântộc,từđó
họtíchcực,chủđộng,tựgiácphấnđấuvàcốnghiếnchosựnghiệpcáchmạng.Người
dặn:“cầnphảichịukhótìmđủcáchgiảithíchchohọhiểurằng:nhữngviệcđólàvì
221
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t11,tr.362

102. 102
lợiíchcủahọmàphảilàm”.TheoHồChíMinhmọiphươngpháptiếpcậnvàvận
độngquầnchúngđềuphảiphùhợpvớitâmtư,nguyệnvọngcủaquầnchúng;đồng
thờiphảixuấtpháttừthựctếtrìnhđộdântrívàvănhóa,theocảnghĩarộngvànghĩa
hẹp,baogồmcảphongtục,tậpquánvàcụthểvớitừngđịaphương,từngđốitượng
củanhândân.
Hailà,thànhlậpđoànthể,tổchứcquầnchúngphùhợpvớitừngđốitượngđể
tậphợpquầnchúng
TheoHồChíMinh,đểtậphợpquầnchúngnhândânmộtcáchcóhiệuquả,cần
phảitổchứcđoànthể,tổchứcquầnchúng.Đâylànhữngtổchứcđểtậphợp,giáodục,
rènluyệnquầnchúngchophùhợpvớitừnggiaicấp,dântộc,tôngiáo,lứatuổi,giới
tính,vùngmiền…nhưcáctổchức:Côngđoàn,Hộinôngdân,Đoànthanhniên,Hội
phụnữ…Cácđoànthể,tổchứcquầnchúngcónhiệmvụgiáodục,độngviênvàphát
huytínhtíchcựccủacácquầnchúngnhândân,gópphầnthựchiệnnhiệmvụcủacách
mạngtrongtừnggiaiđoạn.
Cácđoànthể,tổchứcquầnchúngrađời,dướisựlãnhđạocủaĐảng,cónhiệm
vụtuyêntruyền,giáodục,giácngộ,vậnđộng,tậphợpcáctầnglớpnhândânthamgia
cáchmạng,đấutranhbảovệquyềnvàlợiíchcủamình.Chínhvìvậymàtrongsuốt
tiếntrìnhcáchmạngViệtNam,xâydựngvàbảovệđấtnước,cáctổchức,đoànthể
khôngngừnglớnmạnhvềsốlượng,hoạtđộngngàycàngcóhiệuquả,thựchiệnthắng
lợinhiệmvụcủacáchmạng,làhạtnhâncủakhốiđạiđoànkếttoàndân.
Balà,cácđoànthể,tổchứcquầnchúngđượctậphợpvàđoànkếttrongMặt
trândântộcthốngnhất
TheoHồChíMinh,cácđoànthể,tổchứcquầnchúnghợpthànhMặttrậndântộc
thốngnhất.Mặttrậndântộcthốngnhấtcàngrộngrãi,càngchặtchẽ,thốngnhấtbao
nhiêuthìkhốiđạiđoànkếtdântộccàngmạnhmẽ,càngchặtchẽ,càngbềnvữngbấy
nhiêu.Cácđoànthể,tổchứcquầnchúngvàMặttrậndântộcthốngnhấtlàsợidâygắn
kếtĐảngvớinhândân.Ngườikhẳngđịnh:“Nhữngđoànthểấylàtổchứccủadân,
phấnđấuchodân,bênhvựcquyềncủadân,liênlạcmậtthiếtnhândânvớiChínhphủ”.
Nhưvậy,bảnchấtcủađoànthểnhândân,cáctổchứcquầnchúnglàtổchứccủadân,
dođóvaitròcủaMặttrậnvàcácđoànthểnhândânlàphảivậnđộngquầnchúngbao
gồmcácgiaicấp,cáctầnglớptrongxãhộithamgiavàocáctổchứccủamình.Công
tácvậnđộngquầnchúngphảidựatrênchiếnlược:“Đoànkết,đoànkết,đạiđoàn

103. 103
kết/Thànhcông,thànhcông,đạithànhcông”.Đốivớicácđoànthể,tổchứcquần
chúng,HồChíMinhchorằngtậphợpvàđoànkếttrongMặttrậndântộcthốngnhất,
dovậyđềucósựchỉđạotrongcôngtácvậnđộng,thuhút,tậphợpquầnchúngtham
giasinhhoạttrongtổchứccủamình.Ngườichỉrõ:“Mặttrậndântộcthốngnhấtvẫn
làmộttrongnhữnglựclượngtolớncủacáchmạngViệtNam…Phảiđoànkếttốtcác
đảngphái,cácđoànthể,cácnhânsĩtrongMặttrậntổquốcViệtNam,thựchiệnhợp
táclâudài,giúpđỡnhau,cùngnhautiếnbộ.Phảiđoànkếtcácdântộcanhem,cùng
nhauxâydựngTổquốc…Phảiđoànkếtchặtchẽgiữađồngbàolươngvàđồngbàocác
tôngiáo,cùngnhauxâydựngđờisốnghòathuậnấmno,xâydựngTổquốc”
II.TƯTƯỞNGHỒCHÍMINHVỀĐOÀNKẾTQUỐCTẾ
1.Sựcầnthiếtphảiđoànkếtquốctế
a.Thựchiệnđoànkếtquốctếnhằmkếthợpsứcmạnhdântộcvớisứcmạnh
thờiđại,tạosứcmạnhtổnghợpchocáchmạng
TheoHồChíMinh,thựchiệnđoànkếtquốctếđểtậphợplựclượngbênngoài,
tranhthủsựđồngtình,ủnghộvàgiúpđỡcủabạnbèquốctế,kếthợpsứcmạnhdân
tộcvớisứcmạnhcủacáctràolưucáchmạngthờiđại,tạothànhsứcmạnhtổnghợp
chocáchmạngchiếnthắngkẻthùlàmộttrongnhữngnộidungchủyếucủatưtưởng
HồChíMinhvàcũnglàmộttrongnhữngbàihọckinhnghiệmquantrọngnhất,mang
tínhthờisựsâusắcnhấtcủacáchmạngViệtNam.
Sứcmạnhcủadântộclàsựtổnghợpcủacácyếutốvậtchấtvàtinhthần,song
trướchếtlàsứcmạnhcủachủnghĩayêunướcvàýthứctựlực,tựcườngdântộc;sức
mạnhcủatinhthầnđoànkết;củaýchíđấutranhanhdũng,bấtkhuấtchođộclập,tự
do…SứcmạnhđóđãgiúpchodântộcViệtNamvượtquamọithửthách,khókhăn
trongdựngnướcvàgiữnước.
Sứcmạnhcủathờiđạilàsứcmạnhcủaphongtràocáchmạngthếgiới,đólàsức
mạnhcảuchủnghĩaMác-LêninđượcxáclậpbởithắnglợicủaCáchmạngTháng
MườiNganăm1917.Trongquátrìnhhoạtđộngcáchmạng,nhờchúýtổngkếtthực
tiễndướiánhsángchủnghĩaMác-Lênin,HồChíMinhđãtừngbướcpháthiệnrasức
mạnhvĩđạitiềmẩntrongcácphongtràocáchmạngthếgiớimàViệtNamcầntranh
thủ.Cácphongtràođónếuđượcliênkết,tậphợptrongkhốiđoànkếtquốctếsẽtạo
nênsứcmạnhtonlớn.

104. 104
HồChíMinhđãsớmxácđịnhcáchmạngViệtNamlàmộtbộphậncủacách
mạngthếgiớingaytừkhitìmthấyconđườngcứunước,Ngườichorằng,cáchmạng
ViệtNamchỉcóthểthànhcôngkhithựchiệnđoànkếtchặtchẽvớiphongtràocách
mạngthếgiới.Thựchiệnđạiđoànkếtdântộcpháigắnliềnvớiđoànkếtquốctế;đại
đoànkếttoàndântộclàcơsởchoviệcthựchiệnđoànkếtquốctế.Cùngvớiquátrình
pháttriểnthắnglợicủacáchmạngViệtNamtrongquanhệvớitìnhhìnhquốctế,tư
tưởngđoànkếtvớiphongtràocáchmạngthếgiớiđãđượcHồChíMinhpháttriển
ngàycàngđầyđủ,rõràngvàcụthểhơn.
b.Thựchiệnđoànkếtquốctế,nhằmgópphầncùngnhândânthếgiớithực
hiệnthắnglợicácmụctiêucáchmạngcủathờiđại
HồChíMinhchỉrarằng,chủnghĩayêunướcchânchínhphảiđượcgắnliềnvới
chủnghĩaquốctếvôsản,đạiđoànkếtdântộcphảigắnliềnvớiđoànkếtquốctế;thực
hiệnđoànkếtquốctếkhôngchỉvìthắnglợicủacáchmạngmỗinuớcmàcònvìsự
nghiệpchungcủanhânloạitiếnbộtrongcuộcđấutranhchốngchủnghĩađếquốcvà
cácthếlựcphảnđộngquốctếvìcácmụctiêucáchmạngcủathờiđại.
ThờiđạimàHồChíMinhsốngvàhoạtđộngchínhtrịlàthờiđạiđãchấmdứt
thờikỳtồntạibiệtlậpgiữacácquốcgia,mởracácquanhệquốctếngàycàngsâu
rộngchocácdântộc,làmchovậnmệnhcủamỗidântộckhôngthểtáchrờivậnmệnh
chungcủacảloàingười.
Ngaysaukhinắmđượcđặcđiểmcủathờiđạimới,HồChíMinhđãhoạtđộng
khôngmệtmỏiđểpháthếđơnđộccủacáchmạngViệtNam,gắncáchmạngViệt
Namvớicáchmạngthếgiới.Trongsuốtquátrìnhđó,Ngườikhôngchỉpháthuytriệt
đểsứcmạnhchủnghĩayêunướcvàtinhthầndântộctrongđấutranhgiànhđộclập,tự
dochodântộcmìnhmàcònkiêntrìđấutranhkhôngmệtmỏiđểcủngcốvàtăng
cườngđoànkếtgiữacáclựclượngcáchmạngthếgiớiđấutranhchomụctiêuchung:
hoàbình,độclậpdântộc,dânchủvàtiếnbộxãhội.
TheoHồChíMinh,muốntăngcườngđoànkếtquốctếtrongcuộcđấutranhvì
mụctiêuchung,cácđảngcộngsảnphảikiêntrìchốnglạimọikhuynhhướngsailầm
củachủnghĩacơhội,chủnghĩavịkỷdântộc,chủnghĩasôvanh…nhữngkhuynh
hướnglàmsuyyếusứcmạnhđoànkết,thốngnhấtcáclựclượngcáchmạngthếgiới.
Nóicáchkhác,cácđảngcộngsảnphảitiếnhànhcóhiệuquảviệcgiáodụcchủnghĩa
yêunướcchânchínhkếthợpvớichủnghĩaquốctếvôsảnchonhândân.

105. 105
ThắnglợicủacáchmạngViệtNamlàthắnglợicủatưtưởngHồChíMinh:Độc
lậpdântộcgắnliềnvớichủnghĩaxãhội.Nhờkếthợpgiảiphóngdântộcvớigiải
phónggiaicấp,chủnghĩayêunướctruyềnthốngViệtNamđãđượcbổsungnguồnlực
mới.Nhờgiươngcaongọncờchủnghĩaxãhội,ViệtNamđãtranhthủđượcsựđồng
tình,ủnghộquốctế,huyđộngđượcsứcmạnhcủacáctràolưucáchmạngthờiđại,
làmchosứcmạnhdântộcđượcnhânlêngấpbội,chiếnthắngđượcnhữngkẻthùcó
sứcmạnhtolớnhơnmìnhvềnhiềumặt.
Nhưvậy,trongtưtưởngHồChíMinh,thựchiệnđoànkếtquốctế,kếthợpchặt
chẽchủnghĩayêunướcvớichủnghĩaquốctếvôsảnlànhằmgópphầncùngnhândân
thếgiớithựchiệnthắnglợicácmụctiêucáchmạngcủadântộcvàthờiđại.Bởilẽ,
nhândânViệtNamkhôngchỉchiếnđấuvìđộclập,tựdocủađấtnướcmìnhmàcònvì
độclập,tựdocủacácnướckhác,khôngchỉbảovệlợiíchsốngcòncủadântộcmình
màcònvìnhữngmụctiêucaocảcủathờiđạilàhoàbình,độclậpdântộc,dânchủvà
chủnghĩaxãhội.
2.Lựclượngđoànkếtquốctếvàhìnhthứctổchức
a.Cáclựclượngcầnđoànkết
LựclượngđoànkếtquốctếtrongtưtưởngHồChíMinhbaogồm:Phongtrào
cộngsảnvàcôngnhânquốctế;phongtràođấutranhgiảiphóngdântộcvàphongtrào
hoàbình,dânchủthếgiới,trướchếtlàphongtràochốngchiếntranhcủanhândâncác
nướcđangxâmlượcViệtNam.
Đốivớiphongtràocộngsảnvàcôngnhânquốctế,HồChíMinhchorằng,sự
đoànkếtgiữagiaicấpvôsảnquốctếlàmộtbảođảmvữngchắcchothắnglợicủachủ
nghĩacộngsản.Chủtrươngđoànkếtgiaicấpvôsảncácnước,đoànkếtgiữacácđảng
cộngsảntrongtưtưởngHồChíMinhxuấtpháttừtínhtấtyếuvềvaitròcủagiaicấp
vôsảntrongthờiđạingàynay.HồChíMinhchorằng,chủnghĩatưbảnlàmộtlực
lượngphảnđộngquốctế,làkẻthùchungcủanhândânlaođộngtoànthếgiới.Trong
hoàncảnhđó,chỉcósứcmạnhcủasựđoànkết,nhấttrí,sựđồngtìnhvàủnghộlẫn
nhaucủalaođộngtoànthếgiớitheotinhthần“bốnphươngvôsảnđềulàanhem”mới
cóthểchốnglạiđượcnhữngâmmưuthâmđộccủachủnghĩađếquốcthựcdân.
Đốivớiphongtràođấutranhgiảiphóngdântộc,từrấtsớm,HồChíMinhđã
thấyrõâmmưuchiarẽdântộccủacácnướcđếquốc.Chínhvìvậy,Ngườiđãlưuý
QuốctếCộngsảnvềnhữngbiệnphápnhằm“làmchocácdântộcthuộcđịa,từtrước

106. 106
đếnnayvẫncáchbiệtnhau,hiểubiếtnhauhơnvàđoànkếtlạiđểđặtcơsởchomột
liênminhphươngĐôngtươnglai,khốiliênminhnàysẽlàmộttrongnhữngcáicánh
củacáchmạngvôsản”
222
.Thêmvàođó,đểtăngcườngđoànkếtgiữacáchmạngthuộc
địavàcáchmạngvôsảnchínhquốc,HồChíMinhcònđềnghịQuốctếCộngsản,
bằngmọicáchphải“làmchođộiquântiênphongcủalaođộngthuộcđịatiếpxúcmật
thiếtvớigiaicấpvôsảnphươngTâyđểdọnđườngchomộtsựhợptácthậtsựsaunày;
chỉcósựhợptácnàymớibảođảmchogiaicấpcôngnhânquốctếgiànhthắnglợicuối
cùng”
223
.
Đốivớicáclựclượngtiếnbộ,nhữngngườiyêuchuộnghoàbình,dânchủ,tựdo
vàcônglý,HồChíMinhcũngtìmmọicáchđểthựchiệnđoànkết.Trongxuthếmới
củathờiđại,sựthứctỉnhdântộcgắnliềnvớisựthứctỉnhgiaicấp,HồChíMinhđã
gắncuộcđấutranhvìđộclậpởViệtNamvớimụctiêubảovệhòabình,tựdo,cônglý
vàbìnhđẳngđểtậphợpvàtranhthủsựủnghộcủacáclựclượngtiếnbộtrênthếgiới.
Gắncuộcđấutranhvìđộclậpcủadântộcvớimụctiêuhòabình,tựdovàcông
lý,HồChíMinhđãkhơigợilươngtricủaloàingườitiếnbộtạonênnhữngtiếngnói
ủnghộmạnhmẽcủacáctổchứcquầnchúng,cácnhânsĩtríthứcvàtừngconngười
trênhànhtinh.Thậthiếmcónhữngcuộcđấutranhgiànhđượcsựđồngtình,ủnghộ
rộngrãivàlớnlaonhưvậy.Đãnhiềulần,HồChíMinhkhẳngđịnh:Chínhvìđãbiết
kếthợpphongtràocáchmạngnướctavớiphongtràocáchmạngcủagiaicấpcông
nhânvàcủacácdântộcbịápbức,màĐảngđãvượtquađượcmọikhókhăn,đưagiai
cấpcôngnhânvànhândântađếnnhữngthắnglợivẻvang.
b.Hìnhthứctổchức
ĐoànkếtquốctếtrongtưtưởngHồChíMinhkhôngphảilàvấnđềsáchlược,
mộtthủđoạnchínhtrịnhấtthờimàlàvấnđềcótínhnguyêntắc,mộtđòihỏikhách
quancủacáchmạngViệtNam.Từnăm1924,HồChíMinhđãđưaraquanđiểmvề
thànhlập“Mặttrậnthốngnhấtcủanhândânchínhquốcvàthuộcđịa”
224
chốngchủ
nghĩađếquốc,đồngthờikiếnnghịQuốctếCộngsảncầncógiảiphápcụthểđểquan
điểmnàytrởthànhsựthật.
ĐốivớicácdântộctrênbánđảoĐôngDương,HồChíMinhdànhsựquantâm
đặcbiệt.Cảbadântộcđềulàlánggiềnggầngũicủanhau,cónhiềuđiểmtươngđồng
222
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,tập2,tr.124
223
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,tập2,tr.124
224
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,tập1,tr.282

107. 107
vềlịchsử,vănhoávàcùngchungmộtkẻthùlàthựcdânPháp.Năm1941,đểkhơi
dậysứcmạnhvàquyềntựquyếtcủamỗidântộc,theođúngquanđiểmcủaHồChí
Minhvềtậphợplựclượngcáchmạng,ĐảngquyếtđịnhthànhlậpMặttrậnViệtNam
Độclậpđồngminh(gọitắtlàViệtMinh);giúpLàovàCampuchialậpmặttrậnyêu
nước.TronghaicuộckhángchiếnchốngthựcdânPhápvàđếquốcMỹ,HồChíMinh
đãchỉđạoviệchìnhthànhMặttrậnnhândânbanướcĐôngDương.
HồChíMinhchămlocủngcốmốiquanhệđoànkếthữunghị,hợptácnhiềumặt
theotinhthần“vừalàđồngchí,vừalàanhem”vớiTrungQuốc,nướclánggiềngcó
quanhệlịchsửvănhoálâuđờivớiViệtNam;thựchiệnđoànkếtvớicácdântộcchâu
ÁvàchâuPhiđấutranhgiànhđộclập.VớicácdântộcchâuÁ,Ngườichỉrõ,cácdân
tộcchâuÁcóđộclậpthìnềnhoàbìnhthếgiớimớithựchiện.Vậnmệnhdântộcchâu
ÁcóquanhệmậtthiếtvớivậnmệnhdântộcViệtNam.Dovậy,từnhữngnăm20của
thếkỷXX,cùngvớiviệcsánglậpHộiLiênhiệpthuộcđịatạiPháp,HồChíMinhđã
thamgiasánglậpHộiLiênhiệpcácdântộcbịápbứctạiTrungQuốc.Đâylàhình
thứcsơkhaicủamặttrậnthốngnhấtcácdântộcbịápbứctheoxuhướngvôsản,lần
đầutiênxuấthiệntronglịchsửphongtràođấutranhgiảiphóngdântộc.Vớiviệctham
giasánglậpcáctổchứcnày,HồChíMinhđãgópphầnđặtcơsởchosựrađờicủa
MặttrậnnhândânÁ-PhiđoànkếtvớiViệtNam.
Nhữngnămđấutranhgiànhđộclậpdântộc,HồChíMinhtìmmọicáchxây
dựngcácquanhệvớimặttrậndânchủvàlựclượngđồngminhchốngphátxít,nhằm
tạothếchocáchmạngViệtNam.TrongkhángchiếnchốngPhápvàchốngMỹ,bằng
hoạtđộngngoạigiaokhôngmệtmỏi,HồChíMinhđãnângcaovịthếcủaViệtNam
trêntrườngquốctế,tranhthủđượcsựđồngtình,ủnghộcủacácnướcxãhộichủnghĩa,
củabạnbèquốctếvànhânloạitiếnbộ,trongđócócảnhândânPháptrongkháng
chiếnchốngPhápvàcảnhândânMỹtrongkhángchiếnchốngMỹ,hìnhthànhMặt
trậnnhândânthếgiớiđoànkếtvớiViệtNamchốngđếquốcxâmlược.
Nhưvậy,tưtưởngđoànkếtvìthắnglợicủacáchmạngViệtNamđãđịnhhướng
choviệchìnhthànhbốntầngmặttrận:Mặttrậnđạiđoànkếtdântộc;Mặttrậnđoàn
kếtViệt-Miên-Lào;MặttrậnnhândânÁ-PhiđoànkếtvớiViệtNam;Mặttrận
nhândânthếgiớiđoànkếtvớiViệtNamchốngđếquốcxâmlược.Đâythựcsựlàsự
pháttriểnrựcrỡnhấtvàthắnglợitolớnnhấtcủatưtưởngHồChíMinhvềđạiđoàn
kết.

108. 108
3.Nguyêntắcđoànkếtquốctế
a.Đoànkếttrêncơsởthốngnhấtmụctiêuvàlợiích;cólý,cótình
Cũngnhưxâydựngkhốiđạiđoànkếttoàndântộc,muốnthựchiệnđượcđoàn
kếtquốctếtrongcuộcđấutranhchốngchủnghĩađếquốcvàcáclựclượngphảnđộng
quốctế,phảitìmrađượcnhữngđiểmtươngđồngvềmụctiêuvàlợiíchgiữacácdân
tộc,cáclựclượngtiếnbộvàphongtràocáchmạngthếgiới.Từrấtsớm,HồChíMinh
đãpháthiệnrasựtươngđồngnàynhờđặtcáchmạngViệtNamtrongbốicảnhchung
củathờiđại,kếthợplợiíchcủacáchmạngViệtNamvớitràolưucáchmạngthếgiới
vànhậnthứcvềnghĩavụcủaViệtNamđốivớisựnghiệpchungcủaloàinguờitiếnbộ
trênthếgiới.
Đốivớiphongtràocộngsảnvàcôngnhânquốctế,HồChíMinhgiươngcao
ngọncờđộclậpdântộcgắnliềnvớichủnghĩaxãhội,thựchiệnđoànkếtthốngnhất
trênnềntảngcủachủnghĩaMác-Lêninvàchủnghĩaquốctếvôsản,cólý,cótình.Là
mộtchiếnsĩcáchmạngquốctếkiênđịnh,HồChíMinhđãsuốtđờiđấutranhchosự
nghiệpcủngcốkhốiđoànkết,thốngnhấttrongcáchmạngthếgiới,trướchếtlàphong
tràocộngsảnvàcôngnhânquốctế,lựclượngtiênphongcủacáchmạngthếgiớitrong
cuộcđấutranhchốngchủnghĩađếquốcvìhoàbình,độclậpdântộc,dânchủvàchủ
nghĩaxãhội.
Đốivớicácdântộctrênthếgiới,HồChíMinhgiươngcaongọncờđộclập,tự
dovàquyềnbìnhđẳnggiữacácdântộc.HồChíMinhkhôngchỉsuốtđờiđấutranh
chođộclập,tựdocủadântộcmìnhmàcònđấutranhchođộclập,tựdochocácdân
tộckhác.TrongquanhệgiữaViệtNamvớicácnướctrênthếgiới,HồChíMinhthực
hiệnnhấtquánquanđiểmcótínhnguyêntắc:DântộcViệtNamtôntrọngđộclập,chủ
quyền,toànvẹnlãnhthổvàquyềntựquyếtcủatấtcảcácquốcgia,dântộctrênthế
giới,đồngthờimongmuốncácquốcgia,dântộctrênthếgiớiquanhệhợptác,hữu
nghịvớiViệtNamtrêncơsởnhữngnguyêntắcđó.Nhữngquanđiểmtrênđược
NgườithểchếhóasaukhiViệtNamgiànhđượcđộclập.Tháng9năm1947,trảlời
nhàbáoMỹS.ÊliMâysi,HồChíMinhtuyênbố:ChínhsáchđốingoạicủanướcViệt
Namlà“làmbạnvớitấtcảmọinướcdânchủvàkhônggâythùoánvớimộtai”
225
.
ThờiđạiHồChíMinhsốnglàthờiđạicủaphongtràođấutranhgiảiphóngdân
tộcdiễnramạnhmẽtrênhầukhắpcácchâulụccủathếgiới.Trongtiếntrìnhđó,
225
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,tập5,tr.220

109. 109
Ngườikhôngchỉlànhàtổchức,ngườicổvũmàcònlàngườiủnghộnhiệtthànhcuộc
đấutranhcủacácdântộcvìcácquyềndântộccơbảncủahọ.Nêucaotưtưởngđộc
lậpvàquyềnbìnhđẳnggiữacácdântộc,HồChíMinhtrởthànhngườikhởixướng,
ngườicầmcờvàlàhiệnthâncủanhữngkhátvọngcủanhândânthếgiớitrongviệc
khẳngđịnhcốtcáchdântộc,đồngthờithúcđẩysựđoànkết,hữunghịgiữacácdântộc
trênthếgiớivìthắnglợicủacáchmạngmỗinước.
Đốivớicácdântộctiếnbộtrênthếgiới,HồChíMinhgiươngcaongọncờhoà
bình,chốngchiếntranhxâmlược.Tưtưởngđóbắtnguồntừtruyềnthốnghoàhiếucủa
dântộcViệtNamkếthợpvớichủnghĩanhânđạocộngsảnvànhữnggiátrịnhânvăn
nhânloại.Trongsuốtcuộcđờimình,HồChíMinhluôngiươngcaongọncờhoàbình,
đấutranhchohoàbình,mộtnềnhoàbìnhthậtsựchotấtcảcácdântộc-“hoàbình
trongđộclậptựdo”
226
.Nềnhòabìnhđókhôngphảilàmộtnềnhoàbìnhtrừutượng,
màlà“mộtnềnhoàbìnhchânchínhxâytrêncôngbìnhvàlýtưởngdânchủ”
227
,chống
chiếntranhxâmlượcvìcácquyềndântộccơbảncủacácquốcgia.Trongsuốthai
cuộckhángchiến,quanđiểmhoàbìnhtrongcônglý,lòngthiếtthahoàbìnhtrongsự
tôntrọngđộclậpvàthốngnhấtđấtnướccủaHồChíMinhvànhândânViệtNamđã
làmrungđộngtráitimnhânloại.Nócótácdụngcảmhoá,lôikéocáclựclượngtiến
bộthếgiớiđứngvềphíanhândânViệtNamđòichấmdứtchiếntranh,vãnhồihòa
bình.Trênthựctế,đãhìnhthànhmộtmặttrậnnhândânthếgiới,cócảnhândânPháp
vànhândânMỹđoànkếtvớiViệtNamchốngđếquốcxâmlược,gópphầnkếtthúc
thắnglợihaicuộckhángchiếnchốngthựcdânPhápvàđếquốcMỹ.
b.Đoànkếttrêncơsởđộclập,tựchủ
Đoànkếtquốctếlàđểtranhthủsựđồngtình,ủnghộ,giúpđỡcủacáclựclượng
quốctếnhằmtăngthêmnộilực,tạosứcmạnhthựchiệnthắnglợicácnhiệmvụcách
mạngđãđặtra.Đểđoànkếttốtphảicónộilựctốt.Nộilựclànhântốquyếtđịnh,còn
nguồnlựcngoạisinhchỉcóthểpháthuytácdụngthôngquanguồnlựcnộisinh.Chính
vìvậy,trongđấutranhcáchmạng,HồChíMinhluônnêucaokhẩuhiệu:“Tựlựccánh
sinh,dựavàosứcmìnhlàchính”,“Muốnngườitagiúpcho,thìtrướcmìnhphảitự
giúplấymìnhđã”.Trongđấutranhgiànhchínhquyền,Ngườichủtrương“đemsứcta
màtựgiảiphóngchota”.TrongkhángchiếnchốngthựcdânPháp,Ngườichỉrõ:“Một
dântộckhôngtựlựccánhsinhmàcứngồichờdântộckhácgiúpđỡthìkhôngxứng
226
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,tập12,tr.109
227
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,tập4,tr.66

110. 110
đángđượcđộclập”
228
.Trongquanhệquốctế,Ngườinhấnmạnh:phảicóthựclực,
thựclựclàcáichiêng,ngoạigiaolàcáitiếng,chiêngcótotiếngmớilớn…
HồChíMinhchỉrõ,muốntranhthủđượcsựủnghộquốctế,Đảngphảicó
đườnglốiđộclập,tựchủvàđúngđắn.Trảlờimộtphóngviênnướcngoài,Ngườinói:
“Độclậpnghĩalàchúngtôiđiềukhiểnlấymọicôngviệccủachúngtôi,khôngcósự
canthiệpởngoàivào”
229
.TrongquanhệgiữacácĐảngthuộcphongtràocộngsản,
côngnhânquốctế,Ngườixácđịnh:“CácĐảngdùlớndùnhỏđềuđộclậpvàbình
đẳng,đồngthờiđoànkếtnhấttrígiúpđỡlẫnnhau”
230
.Trongkhángchiếnchốngthực
dânPháp,vớiđườnglốiđúngđắn,sángtạocủaĐảngđứngđầulàChủtịchHồChí
Minh,cáchmạnggiànhthắnglợi.TrongkhángchiếnchốngđếquốcMỹxâmlược,với
đườnglốiđộclập,tựchủ,kếthợphàihòagiữalợiíchdântộcvớilợiíchquốctế,
Đảngtađãtranhthủđượcsựủnghộcủaphongtràonhândânthếgiớiđoànkếtvới
ViệtNam,nhậnđượcsựgiúpđỡvôcùngtolớncủaLiênXô,TrungQuốcvàcácnước
xãhộichủnghĩađãđánhthắngcuộcchiếntranhxâmllượccủađếquốcMỹ.
III.VẬNDỤNGTƯTƯỞNGHỒCHÍMINHVỀĐOÀNKẾTTRONG
GIAIĐOẠNHIỆNNAY
1.QuántriệttưtưởngHồChíMinhvềđoànkếttrongchủtrương,đườnglối
củaĐảng
Phảikhơidậyvàpháthuyđếnmứccaonhấtsứcmạnhdântộc,vàsứcmạnh
quốctế,trongđóđặtlợiíchdântộc,củađấtnướcvàcủaconngườilênhàngđầu,lấy
đólàmcơsởđểxâydựngcácchủtrương,chínhsáchkinhtế-xãhội.Trướcđây,sức
mạnhcủakhốiđoànkếtdântộctoàndântộclàsứcmạnhđểchiếnthắngngoạixâm.
Hiệnnay,sứcmạnhấyphảilàsứcmạnhđểchiếnthắngnghèonànvàlạchậu.Phải
xuấtpháttừlợiíchdântộcmàmởrộngquanhệhợptácquốctế,tranhthủmọikhả
năngcóthểtranhthủđượcđểxâydựng,pháttriểnđấtnước.
Nhậnthứctầmquantrọngcủavấnđềđạiđoànkếtdântộc,ngày2-11-1993,Bộ
ChínhtrịTrungươngĐảngkhóaVIIđãraNghịquyết07/NQ-TW“Vềđạiđoànkết
dântộcvàtăngcườngMặttrậndântộcthốngnhất”.Nghịquyếtnàyđãphảnánhtập
trungnhấtsựkếthừavàpháttriểntưtưởngHồChíMinhvềđạiđoànkếttrongsự
nghiệpđổimới.TạiĐạihộiđạibiểutoànquốclầnthứVIIIcủaĐảng(tháng6-1996),
228
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,tập6,tr.522
229
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,tập5,tr.136
230
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,tập10,tr.235

111. 111
vấnđềđạiđoànkếtdântộcđãđượcđặtởmộttầmcaomới,nhằmpháthuysứcmạnh
củatoàndântrongthờikỳcôngnghiệphóa,hiệnđạihóađấtnước.
ĐạihôiĐảnglầnthứIX,X,XItiếptụcbổsungnhânmạnhhơnvaitrò,tâmquan
trọngcảuđoànkếtdântộctrongthờiđạimới.ĐạihộilầnthứXIIcủaĐảng(2016)
khẳngđịnh:“ĐạiđoànkếtdântộclàđườnglốichiếnlượccủacáchmạngViệtNam,là
độnglựcvànguồnlựctolớntrongxâydựngvàbảovệTổquốc”
231
.Đểpháthuysức
mạnhđoànkếtdântộc,ĐạihộiXIIđãđềraphươnghướng,nhiệmvụtăngcườngkhối
đạiđoànkếttoàndântộctrênnềntảngliênminhgiaicấpcôngnhânvớigiaicấpnông
dânvàđộingũtríthứcdoĐảnglãnhđạo.Pháthuymạnhmẽmọinguồnlực,mọitiềm
năngsángtạocủanhândânđểxâydựngvàbảovệTổquốc;lấymụctiêuxâydựng
mộtnướcViệtNamhòabình,độclập,thốngnhất,toànvẹnlãnhthổ,“dângiàu,nước
mạnh,dânchủ,côngbằng,vănminh”làmđiểmtươngđồng;tôntrọngnhữngđiểm
khácbiệtkhôngtráivớilợiíchchungcủaquốcgia-dântộc;đềcaotinhthầndântộc,
truyềnthốngyêunước,nhânnghĩa,khoandungđểtậphợp,đoànkếtmọingườiViệt
Namởtrongvàngoàinước,tăngcườngquanhệmậtthiếtgiữanhândânvớiĐảng,
Nhànước,tạosinhlựcmớicủakhốiđoànkếtdântộc.
Cùngvớiviệcpháthuytốiđasứcmạnhcủakhốiđạiđoànkếtdântộc,quahơn
30nămđổimới,tưtưởngđạiđoànkếtquốctếcủaChủtịchHồChíMinh,đãđược
Đảngtavậndụngmộtcáchsángtạotrongviệchoạchđịnhchủtrưởng,đườnglối.Từ
tuyênbố“muốnlàbạn”(ĐạihộiĐảnglầnthứVII),“sẵnsanglàbạn”(ĐạihộiĐảng
lầnthứVIII),“làbạnvàđốitáctincậy”(ĐạihộiĐảnglầnthứIX)đếnĐạihộiĐảng
lầnthứXII,Đảngtakhẳngđịnh:“Quanhệđốingoại,hộinhậpquốctếngàycàngsâu
rộng,cóhiệuquả.Vịthế,uytínquốctếcủanướctatiếptụcđượcnângcao”
232
.Tinh
thầnđoànkếtquốctế,huyđộngtốiđasứcmạnhtoàndântộckếthợpsứcmạnhthời
đạiđểbảođảmlợiíchquốcgia,giữvữngđộclập,tựchủ,vìhòabình,hữunghị,hợp
tácvàpháttriển.
2.Xâydựngkhốiđoànkếttoàndântộctrênnềntảngliênminhcông-nông-trí
ThựctiễnlịchsửcáchmạngViệtNamđãchứngminhsứcsốngkỳdiệuvàsức
mạnhvĩđạicủatưtưởngHồChíMinhvềđạiđoànkếtdântộc.Đạiđoànkếtdântộc,
từchỗlàtưtưởngcủalãnhtụđãtrởthànhđườnglốichiếnlượccủaĐảngtrongcách
mạngdântộcdânchủnhândâncũngnhưtrongcáchmạngxãhộichủnghĩa.Tưtưởng
231
ĐảngCộngsảnViệtNam:VănkiệnĐạihộiđạibiểutoànquốclầnthứXII,NxbChínhtrịquốcgia,HàNội,2016,tr.158
232
ĐảngCộngsảnViệtNam:VănkiệnĐạihộiđạibiểutoànquốclầnthứXII,NxbChínhtrịquốcgia,HàNội,2016,tr.59.

112. 112
đóđãthấmsâuvàotưtưởng,tìnhcảmcủatấtcảnhữngngườiViệtNamyêunướcvà
biếnthànhhànhđộngcáchmạngcủahàngtriệu,hàngtriệuconngười,tạothànhsức
mạnhvôđịchtrongsựnghiệpgiảiphóngdântộc,xâydựngvàbảovệTổquốc.
Sựthậtlịchsửđãchứngminhrằng,Mặttrậndântộcthốngnhấtcàngrộngrãithì
liênminhcông-nông–trícàngmạnh,sựlãnhđạocủaĐảngcàngvững.Đồngthời,
khốiliênminhnàycàngđượccủngcố,sựlãnhđạocủaĐảngcàngđượctăngcường
thìMặttrậndântộcthốngnhấtcàngđượcmởrộngvàsứcmạnhcủakhốiđạiđoànkết
toàndântộccàngđượcnhânlêntolớnhơn.ĐạihộiXIIcủaĐảngđãkhẳngđịnh:
“MặttrậnTổquốcViệtNamvàcácđoànthểnhândâncóđổimớicảvềnộidungvà
hìnhthứchoạtđộng;pháthuyngàycàngtốthơnvaitròtậphợp,xâydựngkhốiđại
đoànkếttoàndântộc;cùngĐảng,Nhànướcchămlo,bảovệquyềnvàlợilíchhợp
pháp,chínhđángcủanhândân;thamgiaxâydựngĐảng,quảnlýnhànước,quảnlýxã
hội;thườngxuyêntổchứccáccuộcvânđộng,phongtràothiđuayêunước,gópphần
tíchcựcvàonhữngthànhtựuchungcủađấtnước”
233
.
Đểtiếptụctăngcườngkhốiđạiđoànkếttoàndântộctrongthờigiantới,cần
thựchiệntốtmộtsốvấnđềcơbảnsau:Trướchết,tiếptụcđẩymạnhtuyêntruyềnđể
cáccấp,ngành,lựclượngnhậnthứcsâusắcvềsựcầnthiếtphảităngcườngkhốiđại
đoànkếttoàndântộchiệnnay.Hailà,tăngcườngsựlãnhđạocủaĐảng,quảnlýcủa
Nhànướcvàtiếptụcthểchếhóacácquanđiểm,đườnglối,chínhsáchcủaĐảngvề
đạiđoànkếttoàndântộc.Balà,giảiquyếttốtquanhệlợiíchgiữacácgiaicấp,tầng
lớpxãhội;kếthợphàihòalợiíchcánhân,lợiíchtậpthểvàtoànxãhội.Bốnlà,tăng
cườngquanhệmậtthiếtgiữanhândânvớiĐảng,Nhànước,tạosinhlựcmớicủa
khốiđạiđoànkếttoàndântộc.Nămlà,kiênquyếtđấutranhvớicácquanđiểmsai
trái,thùđịch,pháhoại,chiarẽkhốiđạiđoànkếtdântộc.
3.Đoànkếtdântộcphảigắnvớiđoànkếtquốctế
Tronggiaiđoạncáchmạnghiệnnay,việcpháthuybàihọckếthợpsứcmạnhdân
tộcvớisứcmạnhthờiđại,chủnghĩayêunướcvớichủnghĩaquốctế,lợiíchdântộcvà
nghĩavụquốctếtheotưtưởngHồChíMinh,phảinhấtquáncoicáchmạngViệtNam
làmộtbộphậnkhôngthểtácrờicủacáchmạngthếgiới,tiếptụcđoànkết,ủnghộcác
phongtràocáchmạng,cácxuhướngvàtràolưutiếnbộcủathờiđạivìcácmụctiêu
hòabình,độclậpdântộc,dânchủvàtiếnbộxãhội.Đểnângcaohiệuquảhợptác
233
ĐảngCộngsảnViệtNam:VănkiệnĐạihộiđạibiểutoànquốclầnthứXII,NxbChínhtrịquốcgia,HàNội,2016,tr.59.

113. 113
quốctế,chủđộnghộinhậpkinhtếkhuvựcvàthếgiới,Đảng,Nhànướctachủtrương
nêucaonguyêntắcđộclậptựchủ,tựlựctựcường,chủtrươngpháthuysứcmạnhdân
tộc–sứcmạnhcủachủnghĩayêunước,sứcmạnhcủangườilàmchủ,sứcmạnhcủa
đạiđoànkếttoàndân,trêncơsởsứcmạnhbêntrongmàtranhthủvàtậndụngsựđồng
tình,ủnghộrộngrãicủalựclượngbênngoài.
Trướctìnhhìnhquốctếvàtrongnướchiệnnaybiếnchuyểnnhanhchóngvàsâu
sắcđặtranhữngđiềukiệnmớiđòihỏiphảirútranhữngbàihọctrongchiếnlượcđoàn
kếtquốctếcủaHồChíMinhđểvậndụngchophùhợp.Trướchết,làmrõđoànkếtđể
thựchiệnmụctiêucáchmạngtronggiaiđoạnhiệnnaylàdângiàu,nướcmạnh,dân
chủ,xãhộicôngbằngvănminh.Hailà,mởcửa,hộinhậpquốctế,làbạncủatấtcả
cácnước,phấnđấuvìhòabình,độclậpvàpháttriển,đồngthờiphảithamgianhững
vấnđềtoàncầuhiệnnaycủaquốctế.Balà,phảinêucaotinhthầnđộclậptựchủ,tự
lựctựcường,kếthợpsứcmạnhdântộcvớisứcmạnhthờiđại,sứcmạnhtrongnước
vàsứcmạnhquốctếđểcôngnghiệphóa,hiệnđạihóađấtnước,gópphầnvàosự
nghiệpcáchmạngthếgiới.Bốnlà,xâydựngĐảngtrongsạch,vữngmạnhlàmhạt
nhânđoànkếtdântộcvàđoànkếtquốctế,tiếptụcđổimớivàchỉnhđốnĐảng,nâng
caonănglựclãnhđạovàsứcchiếnđấucủaĐảngchogangtầmnhiệmvụcủadântộc
vàthờiđại.
Nhữngquanđiểmcơbảncùngnhữnggiátrịthựctiễncủatưtưởngđoànkếtquốc
tếHồChíMinhlànhữngbàihọcquýbáucầnđượcnhậnthứcvàvậndụngsángtạo
chophùhợpvớicáchmạngViệtNamvàthếgiớitiếnbộtronggiaiđoạnhiệnnay.
CÂUHỎIÔNTẬP
1.PhântíchnộidungtưtưởngHồChíMinhvềđạiđoànkếttoàndântộc.
2.TrìnhbàynộidungcơbảncủatưtưởngHồChíMinhvềđoànkếtquốctế.
3.PhântíchýnghĩaviệcvậndụngsángtạotưtưởngHồChíMinhvềxâydựng
khốiđạiđoànkếtdântộctheotưtưởngHồChíMinhcủaĐảngCộngsảnViệtNam
hiệnnay.
TÀILIỆUTHAMKHẢO
1.HồChíMinhToàntập,NxbChínhtrịquốcgia,HàNội,2011.
2.LêVănYên(2010),HồChíMinhvớichiếnlượcđoànkếtquốctếtrongcách
mạnggiảiphóngdântộc,NxbChínhtrịquốcgia,HàNội.

114. 114
3.PhùngHữuPhú(chủbiên)(1995),ChiếnlượcđạiđoànkếtHồChíMinh.Nxb
Chínhtrịquốcgia,HàNội.
4.PhạmVănĐồng:HồChíMinh-quákhứ,hiệntạivàtươnglai.NxbSựthật,
HàNội,1991.
5.VõNguyênGiáp(chủbiên),TưtưởngHồChíMinhvàconđườngcáchmạng
ViệtNam,NxbChínhtrịquốcgia,HàNội,2003.
6.SongThành(2005),HồChíMinhnhàtưtưởnglỗilạc,NxbLýluậnchínhtrị,
HàNội.
Chương6
TƯTƯỞNGHỒCHÍMINH
VỀVĂNHÓA,ĐẠOĐỨC,CONNGƯỜI
MỤCTIÊU
-Vềkiếnthức
CungcấpchosinhviênkiếnthứccơbảncủatưtưởngHồChíMinhvềvănhóa,
đạođức,conngười.Trêncơsởđó,ngườihọcbiếtvậndụngvàothựctiễn,thểhiện
tráchnhiệmxâydựngvănhóa,đạođức,conngườiViệtNamhiệnnaytheotưtưởng
HồChíMinh.
-Vềkỹnăng
Gópphầngiúpsinhviêncóphươngpháptưduymớitronghọctập,nghiêncứu;
tựmìnhbiếtđàosâulýluậngắnvớithựctiễnvớitinhthầnđộclập,sángtạo.
-Vềtưtưởng
Trêncơsởnhậnthứckhoahọc,sinhviêncóniềmtinvềgiátrịtưtưởngHồChí
Minhmãimãisoiđườngchosựnghiệpcáchmạngcủanhândântagiànhthắnglợi;
đồngthờichốnglạicácquanđiểmsaitrái,luậnđiệuthùđịchnhằmphủnhận,xóabỏ
tưtưởngHồChíMinhnóichungvàtưtưởngcủaNgườivềvănhóa,đạođức,con
ngườinóiriêng.
I.TƯTƯỞNGHỒCHÍMINHVỀVĂNHÓA

115. 115
HồChíMinhđượctổchứcUNESCOghinhậnlàanhhùnggiảiphóngdântộc,
nhàvănhóakiệtxuấtViệtNamtrongNghịquyết24C/18.65củaKhóahọp24Đạihội
đồngUNESCOtừ20-10đến20-11-1987.
Nghịquyếtkhẳngđịnh:“ChủtịchHồChíMinhđểlạimộtdấuấntrongquátrình
pháttriểncủanhânloạivìhòabình,độclậpdântộc,dânchủvàtiếnbộxãhội.Người
cósựđónggópquantrọngvềnhiềumặttrongcáclĩnhvựcvănhóa,giáodục,nghệ
thuật;tưtưởngcủaNgườilàsựkếttinhtruyềnthốngvănhóahàngngànnămcủadân
tộcViệtNamvàhiệnthânchokhátvọngcủacácdântộctrongviệckhẳngđịnhbản
sắcvănhóadântộcmìnhvàtiêubiểuchoviệcthúcđẩysựhiểubiếtlẫnnhau”.
CốnghiếncủanhàvănhóakiệtxuấtHồChíMinhcònthểhiệnởviệcsángtạo
vănhóavănnghệ,xáclậphệthốngquanđiểmvềvănhóavàxâydựngnềnvănhóa
mớiViệtNam.CảcuộcđờiNgườichútrọngchốnggiặcdốt,pháttriểnvănhóa,nâng
caodântrí.
NềnvănhóamàNgườichủtrương,kếthợpnhữngtruyềnthốngtốtđẹpcủavăn
hóadântộcđượcpháttriểnvànângcaovớitinhhoavănhóacủanhânloại,thấm
nhuầnsâusắcchủnghĩayêunướcvàchủnghĩaquốctếchânchính.Phảilàmchovăn
hóađisâuvàotâmlýquốcdân,đivàocuộcsốngmới.“Vănhóaphảisửađổitham
nhũng,lườibiếng,phùhoa,xaxỉ;vănhóaphảilàmthếnàochomọingườidânViệt
Nam,từgiàđếntrẻ,cảđànôngvàđànbà,aicũnghiểunhiệmvụcủamìnhvàbiết
hưởnghạnhphúcmàmìnhnênđượchưởng”.
1.Mộtsốnhậnthứcchungvềvănhóavàquanhệgiữavănhóavớicáclĩnh
vựckhác
a.QuanniệmcủaHồChíMinhvềvănhóa
HồChíMinhcóbốncáchtiếpcậnchủyếuvềvănhóa:1-Tiếpcậntheonghĩa
rộng,tổnghợpmọiphươngthứcsinhhoạtcủaconngười;2-Tiếpcậntheonghĩahẹp
làđờisốngtinhthầncủaxãhội,thuộckiếntrúcthượngtầng;3-Tiếpcậntheonghĩa
rấthẹp,làtrìnhđộhọcvấncủaconngười;4-Tiếpcậntheo“phươngthứcsửdụng
côngcụsinhhoạt”.
Tháng8-1943,khicònởtrongnhàtùcủaTưởngGiớiThạch,HồChíMinhđã
đưaraquanniệmnhấnmạnhýnghĩacủavănhóa.Ngườiviết:“Vìlẽsinhtồncũng
nhưmụcđíchcủacuộcsống,loàingườimớisángtạovàphátminhrangônngữ,chữ
viết,đạođức,phápluật,khoahọc,tôngiáo,vănhọc,nghệthuật,nhữngcôngcụcho

116. 116
sinhhoạthằngngàyvềmặc,ăn,ởvàcácphươngthứcsửdụng.Toànbộnhữngsáng
tạovàphátminhđótứclàvănhóa.Vănhóalàsựtổnghợpcủamọiphươngthứcsinh
hoạtcùngvớibiểuhiệncủanómàloàingườiđãsảnsinhranhằmthíchứngnhững
nhucầuđờisốngvàđòihỏicủasựsinhtồn”
234
.
QuanniệmvănhóanêutrêncủaHồChíMinhxuấthiệntrongmộtbốicảnhthời
gianvàkhônggianđặcbiệt,khiUNESCOchưathànhlập,cảnướcđangtậptrungcho
nhiệmvụgiảiphóngdântộc.Đâylàquanniệmvănhóaduynhấttheonghĩarộng.Từ
sauCáchmạngThángTám,HồChíMinhcóbànđếnvănhóanhưngtheonghĩahẹp,
vớiýnghĩalàkiếntrúcthượngtầng,làtoànbộđờisốngtinhthầncủaxãhội.
b.QuanđiểmcủaHồChíMinhvềquanhệgiữavănhóavớicáclĩnhvực
khác
Quanhệgiữavănhóavớichínhtrị.HồChíMinhchorằngtrongđờisốngcóbốn
vấnđềphảiđượccoilàquantrọngngangnhauvàcósựtácđộngqualạilẫnnhau,đó
làchínhtrị,kinhtế,vănhóa,xãhội..NhưngởnướcViệtNamthuộcđịa,trướchết
phảitiếnhànhcáchmạnggiảiphóngdântộc,giànhđộclậpdântộc,xóaáchnôlệ,
thiếtlậpnhànướccủadân,dodân,vìdân.Đóchínhlàsựgiảiphóngchínhtrịđểmở
đườngchovănhóapháttriển.Tuynhiên,vănhóakhôngthểđứngngoàimàphảiở
trongchínhtrị,tứclàvănhóaphảiphụcvụnhiệmvụchínhtrị;đồngthờimọihoạt
độngcủatổchứcvànhàchínhtrịphảicóhàmlượngvănhóa.
Quanhệgiữavănhóavớikinhtế.Trongmốiquanhệvớikinhtế,HồChíMinh
giảithíchrằngvănhóalàmộtkiếntrúcthượngtầng.Vìvậy,nhữngcơsởhạtầngcủa
xãhộicókiếnthiếtrồi,vănhóamớikiếnthiếtđượcvàcóđủđiềukiệnpháttriểnđược.
Tuynhiên,vănhóacũngkhôngthểđứngngoàimàphảiđứngtrongkinhtế,nghĩalà
vănhóakhônghoàntoànphụthuộcvàokinhtế,màcóvaitròtácđộngtíchcựctrởlại
kinhtế.Tómlại,sựpháttriểncủachínhtrị,kinhtế,xãhội,sẽthúcđẩyvănhóaphát
triển;ngượclại,mỗibướcpháttriểncủakinhtế,chínhtrị,xãhộiđềucósựkhaisáng
củavănhóa.
Quanhệgiữavănhóavớixãhội.Giảiphóngchínhtrịđồngnghĩavớigiảiphóng
xãhội,từđóvănhóamớicóđiềukiệnpháttriển.Xãhộithếnàovănhóathếấy.Văn
học,nghệthuậtcủadântộctarấtphongphú,nhưngtrongchếđộnôlệcủakẻápbức,
thìvănnghệcũngbịnôlệ,bịtồitànkhôngthểpháttriểnđược.Vìvậyphảilàmcách
234
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.3,tr.458

117. 117
mạnggiảiphóngdântộc,giànhchínhquyềnvềtaynhândân,giảiphóngchínhtrị,giải
phóngxãhội,đưaĐảngCộngsảnViệtNamlênđịavịcầmquyền,thìmớigiảiphóng
đượcvănhóa.
Vềgiữgìnbảnsắcvănhóadântộc,tiếpthuvănhóanhânloại.Bảnsắcvănhóa
dântộclànhữnggiátrịvănhóabềnvữngcủacộngđồngcácdântộcViệtNam;là
thànhquảcủaquátrìnhlaođộng,sảnxuất,chiếnđấuvàgiaolưucủaconngườiViệt
Nam.
Bảnsắcvănhóadântộcđượcnhìnnhậnquahailớpquanhệ.Vềnộidung,đólà
lòngyêunước,thươngnòi;tinhthầnđộclập,tựcường,tựtôndântộc...Vềhìnhthức,
cốtcáchvănhóadântộcbiểuhiệnởngônngữ,phongtục,tậpquán,lễhội,truyền
thống,cáchcảmvànghĩ...
Bảnsắcvănhóadântộcchứađựnggiátrịlớnvàcómộtýnghĩaquantrọngđối
vớisựnghiệpxâydựngvàbảovệTổquốc.Nóphảnánhnhữngnétđộcđáo,đặctính
dântộc.NólàngọnnguồnđitớichủnghĩaMác-Lênin.HồChíMinhnóirằng,âm
nhạcdântộctarấtđộcđáo,phảikhaithácvàpháttriểnnólên.Ngườinhấnmạnh,
“nhữngngườicộngsảnchúngtarấtquýtrọngcổđiển.Cónhiềudòngsuốitiếnbộ
chảytừnhữngngọnnguồncổđiểnđó”.Vìvậy,tráchnhiệmcủaconngườiViệtNam
làphảitrântrọng,khaithác,giữgìn,pháthuy,pháttriểnnhữnggiátrịcủavănhóadân
tộc,đápứngyêucầu,nhiệmvụcáchmạngcủatừnggiaiđoạnlịchsử.TheoNgười,
“dântaphảibiếtsửta,chotườnggốctíchnướcnhàViệtNam”;“càngthấmnhuầnchủ
nghĩaMác-Lênincàngphảicoitrọngnhữngtruyềnthốngtốtđẹpcủachaông”.“Mỗi
dântộccầnphảichămlođặctínhdântộcmìnhtrongnghệthuật”.Chămlocốtcách
dântộc,đồngthờicầntriệtđểtẩytrừmọidihạithuộcđịavàảnhhườngnôdịchcủa
vănhóađếquốc,tôntrọngphongtụctậpquán,vănhóacủacácdântộcítngười.
Tronggiữgìnbảnsắcvănhóadântộc,phảibiếttiếpthutinhhoavănhóanhân
loại.Tiếpbiếnvănhóa(tiếpnhậnvàbiếnđổi)làmộtquyluậtcủavănhóa.TheoHồ
ChíMinh,“vănhóaViệtNamảnhhưởnglẫnnhaucủavănhóaĐôngphươngvàTây
phươngchungđúclại...TâyphươnghayĐôngphươngcócáigìtốttahọclấyđểtạora
mộtnềnvănhóaViệtNam.Nghĩalàlấykinhnghiệmtốtcủavănhóaxưavàvănhóa
nay,traudồichovănhóaViệtNamthậtcótinhthầnthuầntúyViệtNamđểhợpvới
tinhthầndânchủ”
235
.
235
HồChíMinh:Vềvănhóa,BảotàngHồChíMinhxuấtbản,HàNội,1997,tr.350

118. 118
HồChíMinhchútrọngchắtlọctinhhoavănhóanhânloại.Traođổivớimộtnhà
vănLiênXô,Ngườinhấnmạnhrằng“cácbạnchớhiểulàtôichorằngchúngtôicần
dứtbỏvănhóanàođó,dùlàvănhóaPhápđinữa.Ngượclại,tôimuốnnóiđiềukhác.
Nóiđếnviệcmởrộngkiếnthứccủamìnhvềvănhóathếgiới,màđặcbiệthiệnnaylà
vănhóaXôviết-chúngtôithiếu-nhưngđồngthờitránhnguycơtrởthànhkẻbắt
chước...Vănhóacủacácdântộckháccầnphảiđượcnghiêncứutoàndiện,chỉcó
trongtrườnghợpđómớicóthểđượcnhiềuhơnchovănhóacủachínhmình”
236
.Nhận
diệnvềhiệntượngvănhóaHồChíMinh,mộtnhàbáoMỹviết:“CụHồkhôngphảilà
mộtngườidântộcchủnghĩahẹphòi,màcụlàmộtngườiyêumếnvănhóaPháptrong
khichốngthựcdânPháp,mộtconngườibiếtcoitrọngnhữngtruyềnthốngcáchmạng
MỹtrongkhiMỹpháhoạiđấtnướcCụ”
237
.
HồChíMinhchỉrõmụcđíchtiếpthuvănhóanhânloạilàđểlàmgiàuchovăn
hóaViệtNam,xâydựngvănhóaViệtNamhợpvớitinhthầndânchủ.Nộidungtiếp
thulàtoàndiệnbaogồmĐông,Tây,kim,cổ,tấtcảcácmặt,cáckhíacạnh.Tiêuchí
tiếpthulàcócáigìhay,cáigìtốtlàtahọclấy.Mốiquanhệgiữagiữgìncốtcáchvăn
hóadântộcvàtiếpthuvănhóanhânloạilàphảilấyvănhóadântộclàmgốc,đólà
điềukiện,cơsởđểtiếpthuvănhóanhânloại.
2.QuanđiểmcủaHồChíMinhvềvaitròcủavănhóa
a.Vănhóalàmụctiêu,độnglựccủasựnghiệpcáchmạng
Vănhóalàmụctiêu.MụctiêucủacáchmạngViệtNamlàđộclậpdântộcgắn
liềnvớichủnghĩaxãhội,độclậpdântộcgắnliềnvớichủnghĩaxãhội.Nhưvậy,cùng
vớichínhtrị,kinhtế,xãhội,vănhóanằmtrongmụctiêuchungcủatoànbộtiếntrình
cáchmạng.
TheoquanđiểmHồChíMinh,vănhóalàmụctiêu-nhìnmộtcáchtổngquát-là
quyềnsống,quyềnsungsướng,quyềntựdo,quyềnmưucầuhạnhphúc;làkhátvọng
củanhândânvềcácgiátrịchân,thiện,mỹ.Đólàmộtxãhộidânchủ-dânlàchủvà
dânlàmchủ-,côngbằng,vănminh,aicũngcơmănáomặc,aicũngđượchọchành;
mộtxãhộimàđờisốngvậtchấtvàtinhthầncủanhândânluônluônđượcquantâmvà
khôngngừngnângcao,conngườicóđiềukiệnpháttriểntoàndiện.
HồChíMinhđãđặtcơsởchomộtxãhộipháttriểnbềnvữngvớibatrụcộtlà
bềnvữngvềkinhtế,xãhộivàmôitrường.Chúngtacóthểnhậnthứcởnhữngmứcđộ
236
HồChíMinh:Vănhóanghệthuậtcũnglàmộtmặttrận,Nxb.Vănhọc,HàNội,1981,tr.516-517
237
TrầnVănGiàu:GiátrịtinhthầntruyềnthốngcủadântộcViệtNam,Nxb.ThànhphốHồChíMinh,1993,tr.331

119. 119
khácnhautrongdisảnHồChíMinhvềcácmụctiêucủaChươngtrìnhnghịsựXXI
238
,
mộtphầnquantrọngcủachiếnlượcpháttriểnbềnvững.
Vănhóalàđộnglực.Độnglựclàcáithúcđẩylàmchopháttriển.DisảnHồChí
Minhchotamộtnhìnnhậnvềđộnglựcpháttriểnđấtnước,baogồmđộnglựcvậtchất
vàtinhthần;độnglựccộngđồngvàcánhân;nộilựcvàngoạilực.Tấtcảquytụởcon
ngườivàđềucóthểđượcxemxétdướigócđộvănhóa.Tuynhiên,nếutiếpcậncác
lĩnhvựcvănhóacụthểtrongtưtưởngHồChíMinh,độnglựccóthểnhậnthứcởcác
phươngdiệnchủyếusau.
Vănhóachínhtrịlàmộttrongnhữngđộnglựccóýnghĩasoiđườngchoquốc
dânđi,lãnhđạoquốcdânđểthựchiệnđộclập,tựcường,tựchủ.Tưduybiệnchứng,
độclập,tựchủ,sángtạocủacánbộ,đảngviênlàmộtđộnglựclớndẫnđếntưtưởng
vàhànhđộngcáchmạngcóchấtlượngkhoahọcvàcáchmạng.
Vănhóavănnghệgópphầnnângcaolòngyêunước,lýtưởng,tìnhcảmcách
mạng,sựlạcquan,ýchí,quyếttâmvàniềmtinvàothắnglợicuốicùngcủacáchmạng.
Vănhóagiáodụcdiệtgiặcdốt,xóamùchữ,giúpconngườihiểubiếtquyluật
pháttriểncủaxãhội.Vớisứmệnh“trồngngười”,vănhóagiáodụcđàotạoconngười
mới,cánbộmới,nguồnnhânlựcchấtlượngcaochosựnghiệpcáchmạng.
Vănhóađạođức,lốisốngnângcaophẩmgiá,phongcáchlànhmạnhchocon
người,hướngconngườitớicácgiátrịchân,thiện,mỹ.TheoquanđiểmcủaHồChí
Minh,đạođứclàgốccủangườicáchmạng.Mọiviệcthànhhaylàbại,chủchốtlàdo
cánbộcóthấmnhuầnđạođứccáchmạnghaylàkhông.Nhậnthứcnhưvậyđểthấy
vănhóađạođứclàmộtđộnglựclớnthúcđẩycáchmạngpháttriển.
Vănhóaphápluậtbảođảmdânchủ,trậttự,kỷcương,phépnước.
b.Vănhóalàmộtmặttrận
Vănhóalàmộttrongbốnnộidungchínhcủađờisốngkinhtế-xãhội,quan
trọngngangcácvấnđềkinhtế,chínhtrịvàxãhội.Nóimặttrậnvănhóalànóiđến
mộtlĩnhvựchoạtđộngcótínhđộclập,cómốiquanhệmậtthiếtvớicáclĩnhvựckhác,
đồngthờiphảnánhtínhchấtcamgo,quyếtliệtcủahoạtđộngvănhóa.Mặttrậnvăn
hóalàcuộcđấutranhcáchmạngtrênlĩnhvựcvănhóa-tưtưởng.
238
ChươngtrìnhnghịsựXXIđược189vịđứngđầuNhànướcvàChínhphủcácquốcgiathànhviênLiênhợpquốcthông
quavàothàng9năm2000có8mụctiêucụthể:(1)Xóabỏtìnhtrạngnghèocùngcực;(2)Đạtphổcậpgiáodụctiểuhọc;
(3)Tăngcườngbìnhđẳngnamnữvànângcaovịthếchophụnữ;(4)Giảmtỷlệtửvongởtrẻem;(5)Tăngcườngsức
khỏebàmẹ;(6)PhòngchốngHIV/AIDS,sốtrétvàcácbệnhkhác;(7)Bảođảmbềnvữngvềmôitrường;(8)Thiếtlậpquan
hệđốitáctoàncầuvìpháttriển.

120. 120
Nộidungmặttrậnvănhóaphongphú,đấutranhtrêncáclĩnhvựctưtưởng,đạo
đức,lốisống...củacáchoạtđộngvănnghệ,báochí,côngtáclýluận,đặcbiệtlàđịnh
hướnggiátrịchân,thiện,mỹcủavănhóanghệthuật.
Mặttrậnvănhóalàcuộcchiếnđấutrênlĩnhvựcvănhóa.Vìvậyanhchịemvăn
nghệsĩlàchiếnsĩtrênmặttrậnấy.Cũngnhưcácchiếnsĩkhác,chiếnsĩnghệthuậtcó
nhiệmvụphụngsựTổquốc,phụcvụnhândân.
Đểlàmtrònnhiệmvụ,chiếnsĩnghệthuậtphảicólậptrườngtưtưởngvữngvàng;
ngòibútlàvũkhísắcbéntrongsựnghiệp“phòchínhtrừtà”.Phảibámsátcuộcsống
thựctiễn,đisâuvàoquầnchúng,đểphêbìnhnghiêmkhắcnhữngthóixấunhưthamô,
lườibiếng,lãngphí,quanliêu,vàcatụngchânthậtnhữngngườitốtviệctốtđểlàm
gươngmẫuchochúngtangàynayvàgiáodụcconcháuđờisau.Đóchínhlà“chất
thép”củavănnghệtheotinhthần“khángchiếnhóavănhóa,vănhóahóakhángchiến.
TheoHồChíMinh,dântộctalàmộtdântộcanhhùng,thờiđạitalàmộtthờiđại
vẻvang.Vìvậychiếnsĩvănnghệphảicónhữngtácphầmxứngđángvớidântộcanh
hùngvàthờiđạivẻvang.
c.Vănhóaphụcvụquầnchúngnhândân
TưtưởngHồChíMinhphảnánhkhátvọnghạnhphúccủanhândân.Tưtưởng
vănhóacủaNgườicũngvìnhândân,phụcvụnhândân.TheoNgười,mọihoạtđộng
vănhóaphảitrởvềvớicuộcsốngthựctạicủaquầnchúng,phảnánhđượctưtưởngvà
khátvọngcủaquầnchúng.
Vănhóaphụcvụquầnchúngnhândânlàphảimiêutảchohay,chothật,cho
hùnghồn;phảitrảlờiđượccáccâuhỏi:Viếtchoai?Mụcđíchviết?Lấytàiliệuđâu
màviết?Cáchviếtnhưthếnào?Viếtphảithiếtthực,tránhcáilốiviếtraumuốngmà
hamdùngchữ.Nóicũngvậy.Nóiít,nhưngnóichothấmthía,nóichochắcchắn,thì
quầnchúngthíchhơn.Tómlại“từtrongquầnchúngra.Vềsâutrongquầnchúng”.
Trêncơsởđóđểđịnhhướnggiátrịchoquầnchúng.
Chiếnsĩvănhóaphảihiểuvàđánhgiáđúngquầnchúng.Quầnchúnglànhững
ngườisángtácrấthay.Họcungcấpchonhữngnhàhoạtđộngvănhóanhữngtưliệu
quý.Vàchínhhọlànhữngngườithẩmđịnhkháchquan,trungthực,chínhxáccácsản
phẩmvănnghệ.Nhândânphảilànhữngngườiđượchưởngthụcácgiátrịvănhóa.
3.QuanđiểmHồChíMinhvềxâydựngnềnvănhóamới

121. 121
TrướcCáchmạngThángTámnăm1945.Tháng8-1943,cùngvớiviệcđưara
quanniệmvềýnghĩacủavănhóa,HồChíMinhquantâmđếnviệcxâydựngnềnvăn
hóadântộcvớinămnộidung.Xâydựngtâmlý:Tinhthầnđộclậptựcường.Xây
dựngluânlý:Biếthysinhmình,làmlợichoquầnchúng.Xâydựngxãhội:Mọisự
nghiệpliênquanđếnphúclợicủanhândân.Xâydựngchínhtrị:dânquyền.Xâydựng
kinhtế.
TrongkhángchiếnchốngthựcdânPháp.Khicảdântộcbướcvàocuộckháng
chiếntrườngkỳ,giankhổ,HồChíMinhkhẳngđịnhlạiquanđiểmcủaĐảngtatừnăm
1943trongĐềcươngvănhóaViệtNamvềphươngchâmxâydựngnềnvănhóamới.
Đólàmộtnềnvănhóacótínhchấtdântộc,khoahọcvàđạichúng.
Trongthờikỳxâydựngchủnghĩaxãhội.TrongthờikỳnhândânmiềnBắcquá
độlênchủnghĩaxãhội,HồChíMinhchủtrươngxâydựngnềnvănhóacónộidung
xãhộichủnghĩavàtínhchấtdântộc.
Tómlại,quanđiểmcủaHồChíMinhvềxâydựngnềnvănhóamớiViệtNam,
đólàlàmộtnềnvănhóatoàndiện,giữgìnđượccốtcáchvănhóadântộc,bảođảm
tínhkhoahọc,tiếnbộvànhânvăn.
II.TƯTƯỞNGHỒCHÍMINHVỀĐẠOĐỨC
1.Quanđiểmvềvaitròvàsứcmạnhcủađạođức
a.Đạođứclàgốc,lànềntảngtinhthầncủangườicáchmạng
HồChíMinhlàmộttrongnhữngnhàtưtưởng,nhữnglãnhtụcáchmạngthếgiới
đãbànnhiềuvềvấnđềđạođứcvàgiáodụcđạođức.Khiđánhgiávaitròcủađạođức
trongđờisống,từrấtsớm,HồChíMinhđãkhẳngđịnhđạođứclànguồnnuôidưỡng
vàpháttriểnconngười.HồChíMinhquanniệmđạođứclàcáigốccủaconngười.
Thiếuđạođứcthìkhôngthểthànhngười.HồChíMinhnhiềulầnkhẳngđịnhđạođức
làgốc,lànềntảng,làsứcmạnh,làtiêuchuẩnhàngđầucủangườicáchmạng.Người
coiđạođứcnhưgốccủacây,nhưnguồncủasôngsuối.TrongtácphẩmSửađốilối
làmviệc(1947),Ngườiviết:“Cũngnhưsôngthìcónguồnmớicónước,khôngcó
nguồnthìsôngcạn.Câyphảicógốc,khôngcógốcthìcâyhéo.Ngườicáchmạngphải
cóđạođức,khôngcóđạođứcthìdùtàigiỏiđếnmấycũngkhônglãnhđạođượcnhân
dân.Vìmuốngiảiphóngchodântộc,giảiphóngcholoàingườilàmộtcôngviệctotát,
màtựmìnhkhôngcóđạođức,khôngcócănbản,tựmìnhđãhủhoá,xấuxathìcòn

122. 122
làmnổiviệcgì?”
239
.TrongtácphẩmĐạođứccáchmạng(1958),HồChíMinhđãviết:
“Làmcáchmạngđểcảitạoxãhộicũthànhxãhộimớilàmộtsựnghiệprấtvẻvang,
nhưngnócũnglàmộtnhiệmvụrấtnặngnề,mộtcuộcđấutranhrấtphứctạp,lâudài,
giankhổ.Sứccómạnhmớigánhđượcnặngvàđiđượcxa.Ngườicáchmạngphảicó
đạođứccáchmạnglàmnềntảng,mớihoànthànhđượcnhiệmvụcáchmạngvẻ
vang”
240
.
Ngườinói,cánbộ,đảngviênmuốnchodântin,dânphục,thìcầnnhớrằng:
“Trướcmặtquầnchúng,khôngphảitacứviếtlêntránchữ“cộngsản”màtađượchọ
yêumến.Quầnchúngchỉquýmếnnhữngngườicótưcách,đạođức”
241
.
Đạođứctrởthànhnhântốquyếtđịnhcủasựthànhbạicủamọicôngviệc,phẩm
chấtmỗiconngười.TrongbàiNgườicánbộcáchmạng(1955),HồChíMinhyêucầu
“Ngườicánbộcáchmạngphảicóđạođứccáchmạng…Mọiviệcthànhhaylàbại,
chủchốtlàdocánbộcóthấmnhuầnđạođứccáchmạnghaylàkhông”
242
.Bởivì,có
đạođứccáchmạngtrongsángmớilàmđượcnhữngviệccaocả,vẻvang.Ngườiquan
niệm,“ViệcnướclấyĐoànthểlàmcốtcán.ViệcĐoànthểlấycánbộlàmcốtcán.
Cánbộlấyđạođứclàmcốtcán”.TheoHồChíMinh,“Đạiđasốchiếnsĩcáchmạnglà
ngườicóđạođức:Cảđờihếtlònghếtsứcphụcvụnhândân,sinhhoạtngàythườngthì
làmgươngmẫu:giankhổ,chấtphác,kínhtrọngcủacông…Đạođứcấycóảnhhưởng
lớnđếnsựnghiệpbiếnđổixãhộicũthànhxãhộimớivàxâydựngmỹtụcthuần
phong”.TheoHồChíMinh,đạođứccácmạnglàchỗdựagiúpchoconngườivững
vàngtrongmọithửthách.“Cóđạođứccáchmạngthìgặpkhókhăn,giankhổ,thấtbại,
cũngkhôngsợsệt,rụtrè,lùibước…,khigặpthuậnlợivàthànhcôngvẫngiữvững
tinhthầngiankhổ,chấtphác,khiêmtốn”
243
.
HồChíMinhthườngnhắclạitinhthầncủaV.I.Lênin:ĐảngCộngsảnphảitiêu
biểuchotrítuệ,danhdự,lươngtâmcủadântộcvàthờiđại.TrongDichúc,Ngườiviết:
“ĐảngtalàmộtĐảngcầmquyền.Mỗiđảngviênvàcánbộphảithựcsựthấmnhuần
đạođứccáchmạng,thậtsựcầnkiệmliêmchính,chícôngvôtư.PhảigiữgìnĐảngta
thậttrongsạch,phảixứngđánglàngườilãnhđạo,làngườiđầytớthậttrungthànhcủa
nhândân”
244
.“Đảngcầnphảichămlogiáodụcđạođứccáchmạngchođoànviênvà
239
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.5,tr.292,293
240
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.11,tr.601
241
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.6,tr.16
242
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.9,tr.354
243
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.11,tr.602,603
244
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.15,tr.622

123. 123
thanhniên,đàotạohọthànhnhữngngườithừakếxâydựngchủnghĩaxãhộivừa
“hồng”vừa“chuyên””.“Bồidưỡngthếhệcáchmạngchođờisaulàmộtviệcrấtquan
trọngvàrấtcầnthiết”.
TưtưởngđạođứcHồChíMinhlàđạođứctronghànhđộng,lấyhiệuquảthựctế
làmthướcđo.Chínhvìvậy,HồChíMinhluônđặtđạođứcbêncạnhtàinăng,gắnđức
vớitài,lờinóiđiđôivớihànhđộngvàhiệuquảtrênthựctế.Ngườinói:“Phảilấykết
quảthiếtthựcđãgópsứcbaonhiêuchosảnxuấtvàlãnhđạosảnxuấtmàđoýchí
cáchmạngcủamình.Hãykiênquyếtchốngbệnhnóisuông,thóiphôtrươnghìnhthức,
lốilàmviệckhôngnhằmmụcđíchnângcaosảnxuất”
245
.
Đứcvàtàiphảilànhữngphẩmchấtthốngnhấtcủaconngười.Nếuđạođứclà
tiêuchuẩnchomụcđíchhànhđộngthìtàilàphươngtiệnthựchiệnmụcđíchđó.Vì
vậy,conngườicầncócảđứcvàtài,nếuthiếutàithìlàmviệcgìcũngkhó,nhưngthiếu
đạođứcthìvôdụng,thậmchícóhại.TrongtưtưởngđạođứcHồChíMinh,đứcvàtài,
hồngvàchuyên,phẩmchấtvànănglựcphảithốngnhấtlàmmột.Trongđó,đạođứclà
gốc,lànềntảngcủangườicáchmạng,đạođứclàgốccủatài,hồnglàgốccủachuyên,
phẩmchấtlàgốccủanănglực.Ngườiđòihỏitàinăngphảigắnchặtvàđặtvữngtrên
nềntảngđạođức.Tàilàthểhiệncụthểcủađứctronghiệuquảhànhđộng.Đứccóthể
bổsungsựkhiếmkhuyếtcủatài,nhưngtàikhôngthểbùđắpđượcsựthiếuhụtcủa
đức.HồChíMinhkhuyênchúngta:“Dạycũngnhưhọcphảibiếtchútrọngcảtàilẫn
đức.Đứclàđạođứccáchmạng.Đólàcáigốc,rấtquantrọng.Nếukhôngcóđạođức
cáchmạngthìcótàicũngvôdụng”
246
.
Vaitròcủađạođứccònthểhiệnlàthướcđolòngcaothượngcủaconngười.
TrongbàiĐạođứccáchmạng(1955),HồChíMinhviết:“Tuynănglựcvàcôngviệc
củamỗingườikhácnhau,ngườilàmviệcto,ngườilàmviệcnhỏ;nhưngaigiữđược
đạođứcđềulàngườicaothượng”.Thựchànhtốtđạođứccánhânkhôngchỉcótác
dụngtônvinhnângcaogiátrịcủamìnhmàcòntạorasứcmạnhnộisinhgiúptavượt
quamọithửthách.
HồChíMinhhếtsứcquantâmgiáodụctoàndiệnchocácemhọcsinh,sinhviên
cả“Đức,Trí,Thể,Mỹ”.Trongđó,đứclàgốc,làtrướchết,tàicựckỳquantrọng,
khôngcótàithìkhôngxâydựng,pháttriểnđượcđấtnước.Đứcbaogồmnếpănở,
245
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.13,tr.68
246
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.14,tr.400

124. 124
sinhhoạthằngngày,trướchếtlàvớigiađình,anhem,bạnbè,rộngralàvớiquốcgia,
dântộc;họcđểlàmviệc,làmngười,làmcánbộ.
b.Đạođứclànhântốtạonênsứchấpdẫncủachủnghĩaxãhội
HồChíMinhchorằng,sứchấpdẫncủachủnghĩaxãhộichưaphảilàởmức
sốngvậtchấtdồidào,ởtưtưởngđượctựdo,giảiphóng,trướchếtlàởnhữnggiátrị
đạođứccaođẹp,ởphẩmchấtcủanhữngngườicộngsảnưutú,bằngtấmgươngsống
vàhànhđộngcủamìnhvàchiếnđấucholýtưởngxãhộichủnghĩathànhhiệnthực.
Trongbài:Xâydựngnhữngconngườicủachủnghĩaxãhội(1961).Ngườiviết:
“Nhànướctangàynaylàcủatấtcảnhữngngườilaođộng.Vậy,côngnhân,nôngdân,
tríthứccácmạngcầnnhậnrõrằng:Hiệnnay,nhândânlaođộngtalànhữngngười
làmchủnướcta,chứkhôngphảilànhữngngườilàmthuêchogiaicấpbóclộtnhư
thờicucnữa.Chúngtacóquyềnvàcóđủđiềukiệnđểtựtayxâydựngđờisốngtựdo,
hạnhphúcchomình.Nhândânlaođộnglànhữngngườichủtậpthểcủatấtcảnhững
củacảivậtchấtvàvănhóa,đềubìnhđẳngvềquyềnlợivànghĩavụ.Bởivậymọi
ngườiđềuphảithấmnhuầnsâusắctưtưởng“mìnhvìmọingười,mọingườivìmình””.
Ngườinóirõ:“Giaicấpcôngnhânlàgiaicấplãnhđạo,Kháchẳnvớitrướckia,công
nhânbâygiờlàngườichủđấtnước,chủxãhội,chủđộngcuộcsống.Bởivậy,mọi
ngườiđềuphảithấmnhuầnsâusắcýthứclàmchủtậpthểvàđạođứccáchmạng
“mìnhvìmọingười””
HồChíMinhquanniệm,phongtràocộngsảncôngnhânquốctếtrởthànhlực
lượngquyếtđịnhvậnmệnhcủaloàingườikhôngchỉdochiếnlượcvàsáchlượcthiên
tàicủacáchmạngvôsản,màcòndophẩmchấtđạođứccaoquýlàmchochủnghĩa
cộngsảntrởthànhmộtsứcmạnhvôđịch.
HồChíMinhlàtượngtrưngchotinhhoacủadântộcViệtNam,chochíkiên
cường,bấtkhuấtcủanhândânViệtNamsuốtbốnnghìnnămlịchsử.Tấmgươngđạo
đứcvànhâncáchcaođẹpcủaHồChíMinhcósứchấpdẫnmạnhmẽđốivớinhândân
ViệtNamvànhândânthếgiới.TấmgươngsángcủaNgười,từlâuđãlànguồncổvũ
độngviêntinhthầnquantrọngđốivớinhândântavànhânloạitiếnbộđoànkếtđấu
tranhvìmụctiêuhoàbình,độclậpdântộc,dânchủvàtiếnbộxãhội.
2.Quanđiểmvềnhữngchuẩnmựcđạođứccáchmạng
a.Trungvớinước,hiếuvớidân

125. 125
Trungvớinước,hiếuvớidân,làphẩmchấtđạođứcbaotrùmquantrọngnhấtvà
chiphốicácphẩmchấtkhác.
Trungvàhiếulànhữngkháiniệmđạođứccũđãcótừlâutrongtưtưởngđạođức
truyềnthốngViệtNamvàphươngĐông,phảnánhmốiquanhệlớnnhấtvàcũnglà
phẩmchấtbaotrùmnhất:“Trungvớivua,hiếuvớichamẹ”.PhẩmchấtnàyđượcHồ
ChíMinhsửdụngvớinhữngnộidungmới,rộnglớn:“Trungvớinước,hiếuvớidân”,
tạonênmộtcuộccáchmạngtrongquanniệmvềđạođức.Ngườinói:“Đạođứccũnhư
ngườiđầungượcxuốngđấtchânchổnglêntrời.Đạođứcmớinhưngườihaichân
đứngvữngđượcdướiđất,đầungửnglêntrời”
247
.Đầunăm1946,Ngườiđãnói:“Đạo
đức,ngàytrướcthìchỉtrungvớivua,hiếuvớichamẹ.Ngàynay,thờiđạimới,đạo
đứccũngphảimới.Phảitrungvớinước.Phảihiếuvớitoàndân,vớiđồngbào”
248
.
Tưtưởng“trungvớinước,hiếuvớidân”củaHồChíMinhkhôngnhữngkế
thừagiátrịyêunướctruyềnthốngcủadântộc,màcònvượtquanhữnghạnchếcủa
truyềnthốngđó.Trungvớinướclàtrungthànhvớisựnghiệpdựngnướcvàgiữnước.
Nướcởđâylànướccủadân,còndânlàchủnhâncủanước.KhiHồChíMinhđặtvấn
đề“Baonhiêulợiíchđềuvìdân”.“Baonhiêuquyềnhạnđềucủadân”…Nóitómlại,
quyềnhànhvàlựclượngđềuởnơidân”
249
.ĐảngvàChínhphủlà“đầytớnhândân”
chứkhôngphải“quannhândânđểđèđầucưỡicổnhândân”,thìquanniệmvềnước
vàdânđãhoàntoànđảolộnsovớitrước;rấtítlãnhtụcáchmạngđãnóivềdânnhư
vậy,điềunàycànglàmchotưtưởngđạođứcHồChíMinhvượtxalênphíatrước.Thư
gửithanhniên(1965),Ngườiviết“Phảiluônluônnângcaochíkhícáchmạng,trung
vớinước,hiếuvớidân,nhiệmvụnàocũnghoànthành,khókhănnàocũngvượtqua,
kẻthùnàocũngđánhthắng”
250
.LuậnđiểmđócủaHồChíMinhvừalàlờikêugọi
hànhđộng,vừalàđịnhhướngchínhtrị-đạođứcchomỗingườiViệtNamkhôngchỉ
trongcuộcđấutranhcáchmạngtrướcđây,hômnay,màcònlâudàivềsaunữa.
HồChíMinhchorằng,trungvớinướcphảigắnliềnhiếuvớidân.Trungvới
nước,làphảiyêunước,tuyệtđốitrungthànhvớiTổquốc,suốtđờiphấnđấuchoĐảng,
chocáchmạng,phảilàmcho“dângiàunướcmạnh”.Hiếuvớidân,làphảithươngdân,
tindân,thândân,họchỏidân,lấytrítuệởdân,kínhtrọngdân,lấydânlàmgốc,hết
lònghếtsứcphụcvụnhândân.Phảiyêukínhnhândân.Phảithậtsựtôntrọngquyền
247
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.7,tr.220
248
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.4,tr.170
249
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.6,tr.232
250
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.14,tr.435

126. 126
làmchủcủanhândân.Tuyệtđốikhôngđượclênmặt“quancáchmạng”ralệnhra
oai”
251
.
b.Cần,kiệm,liêm,chính,chícôngvôtư
Cần,kiệm,liêm,chính,chícôngvôtưlànộidungcốtlõicủađạođứccáchmạng,
đólàphẩmchấtđạođứcgắnliềnvớihoạtđộnghằngngàycủamỗingười.Vìvậy,Hồ
ChíMinhđãđềcậpphẩmchấtnàynhiềunhất,thườngxuyênnhất,phảnánhngaytừ
ĐườngKáchmệnhđếnbảnDichúccuốiđời.
HồChíMinhchỉrõ,“Bọnphongkiếnngàyxưanêuracần,kiệm,liêm,chính
nhưngkhôngbaogiờlàmmàlạibắtnhândântuântheođểphụngsựquyềnlợicho
chúng.Ngàynaytađềracần,kiệm,liêm,chínhchocánbộthựchiệnlàmgươngcho
nhândântheođểlợichonướcchodân”
252
.Vớiýnghĩanhưvậy,cần,kiệm,liêm,
chính,chícôngvôtưcũnglàmộtbiểuhiệncụthểcủaphẩmchất“trungvớinước,
hiếuvớidân”.
“Cần,kiệm,liêm,chính,chícôngvôtư”cũnglànhữngkháiniệmcũtrongđạo
đứctruyềnthốngdântộc,đượcHồChíMinhlọcbỏnhữngnộidungkhôngphùhợpvà
đưavàonhữngnộidungmớiđápứngyêucầucủacáchmạng.
“Cầntứclàsiêngnăng,chămchỉ,cốgắngdẻodai”.“MuốnchochữCầncó
nhiềukếtquảhơn,thìphảicókếhoạchchomọicôngviệc”
253
.Cầntứclàlaođộngcần
cù,siêngnăng;laođộngcókếhoạch,sángtạo,cónăngsuấtcao;laođộngvớitinh
thầntựlựccánhsinh,khônglườibiếng.Phảithấyrõ,“Laođộnglànghĩavụthiêng
liêng,lànguồnsống,nguồnhạnhphúccủachúngta”
254
.
“Kiệmlàthếnào?Làtiếtkiệm,khôngxaxỉ,khônghoangphí,khôngbừa
bãi”
255
.Kiệmtứclàtiếtkiệmsứclaođộng,tiếtkiệmthìgiờ,tiếtkiệmtiềncủacủadân,
củanước,củabảnthânmình;khôngphôtrươnghìnhthức,khôngliênhoanchèchén
lubù.“Tiếtkiệmkhôngphảilàbủnxỉn.Khikhôngtiêuxàithìmộtđồngcũngkhông
nêntiêu.Khicóviệcđánglàm,việclợiíchchođồngbào,choTổquốc,thìdùbao
nhiêucông,tốnbaonhiêucủa,cũngvuilòng.Nhưthếmớiđúnglàtiếtkiệm.Việc
đángtiêumàkhôngtiêu,làbủnxỉn,chứkhôngphảilàtiếtkiệm.Tiếtkiệmphảikiên
251
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.13,tr.67
252
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.7,tr.220
253
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.6,tr.116
254
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.13,tr.69
255
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.6,tr.122

127. 127
quyếtkhôngxaxỉ”.“Cầnvớikiệm,phảiđiđôivớinhau,nhưhaichâncủacon
người”
256
.HồChíMinhyêucầu“Phảicầnkiệmxâydựngnướcnhà”
257
.
Liêm“làtrongsạch,khôngthamlam”
258
;làliêmkhiết,“luônluôntôntrọnggiữ
gìncủacông,củadân”,“Liêmlàkhôngthamđịavị.Khôngthamtiềntài.Khôngtham
sungsướng.Khônghamngườitângbốcmình.Vìvậymàquangminhchínhđại,
khôngbaogiờhủhóa.Chỉcómộtthứhamlàhamhọc,hamlàm,hamtiếnbộ”
259
.
“ChữLiêmphảiđiđôivớichữKiệm.CũngnhưchữKiệmphảiđivớichữCần.Có
KiệmmớiLiêmđược”
260
.
Chính“nghĩalàkhôngtà,nghĩalàthẳngthắn,đứngđắn.Điềugìkhôngđứngđắn,
thẳngthắn,tứclàtà”
261
.Chínhđượcthểhiệnrõtrong3mốiquanhệ:“Đốivớimình-
Chớtựkiêu,tựđại”.“Đốivớingười…Chớnịnhhótngườitrên.Chớxemkhinh
ngườidưới.Tháiđộphảichânthành,khiêmtốn…PhảithựchànhchữBác-Ái
262
”.
“Đốivớiviệc:Phảiđểcôngviệcnướclêntrên,trướcviệctư,việcnhà”.BácHồđã
dạy:“Việcthiệnthìdùnhỏmấycũnglàm.Việcácthìdùnhỏmấycũngtránh”
263
.
HồChíMinhchorằng,cácđứctínhcần,kiệm,liêm,chínhcóquanhệchặtchẽ
vớinhau,aicũngphảithựchiện,songcánbộ,đảngviênphảilàngườithựchànhtrước
đểlàmkiểumẫuchodân.Ngườithườngnhắcnhởcánbộ,côngchức,nhữngngười
trongcáccôngsởđềucónhiềuhoặcítquyềnhạn.Nếukhônggiữđúngcần,kiệm,
liêm,chínhthìdễtrởnênhủbại,biếnthànhsâumọtcủadân.
Chícôngvôtư,làhoàntoànvìlợiíchchung,khôngvìtưlợi;làhếtsứccông
bằng,khôngchútthiênvị,côngtâm,luônđặtlợiíchcủaĐảng,củanhândân,củadân
tộclêntrênhết,trướchết;ChỉbiếtvìĐảng,vìdântộc,“lotrướcthiênhạ,vuisauthiên
hạ”.Chícôngvôtưlànêucaochủnghĩatậpthể,chốngchủnghĩacánhân.Ngườinói:
“Đemlòngchícôngvôtưmàđốivớingười,vớiviệc”.“Khilàmbấtcứviệcgìcũng
đừngnghĩđếnmìnhtrước,khihưởngthụthìmìnhnênđisau”.
Chícôngvôtư,vềthựcchấtlànốitiếpcần,kiệm,liêm,chính.Ngườigiảithích:
“Trướcnhấtlàcánbộcáccơquan,cácđoànthể,cấpcaothìquyềnto,cấpthấpthì
quyềnnhỏ.Dùtohaynhỏ,cóquyềnmàthiếulươngtâmlàcódịpđụckhoét,códịpăn
256
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.6,tr.122
257
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.13,tr.69
258
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.6,tr.126
259
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.5,tr.292
260
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.6,tr.126
261
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.6,tr.,129
262
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.6,tr.130
263
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.6,tr.131

128. 128
củađút,códịp“dĩcôngtư”.Vìvậy,cánbộphảithựchànhchữLiêmtrước,đểlàm
kiểumẫuchodân”
264
.
HồChíMinhquanniệm:“Mộtdântộcbiếtcần,kiệm,liêm,chínhlàmộtdântộc
giàuvềvậtchất,mạnhvềtinhthần,làmộtdântộcvănminhtiếnbộ”Cần,kiệm,liêm,
chínhcònlànềntảngcủađờisốngmới,củacácphongtràothiđuayêunước.Đểtrở
thànhngườicóphẩmchấtđạođứctốt,phảihộiđủcácyếutốcần,kiệm,liêm,chính.
HồChíMinhcoicần,kiệm,liêm,chínhlàbốnđứctínhcơbảncủaconngười,giống
nhưbốnmùacủatrời,bốnphươngcủađất;“Thiếumộtđức,thìkhôngthànhngười”
265
.
c.Thươngyêuconngười,sốngcótìnhnghĩa
Kếthừatruyềnthốngnhânnghĩacủadântộc,kếthợpvớichủnghĩanhânđạo
cộngsản,tiếpthutinhthầnnhânvăncủanhânloạiquanhiềuthậpkỷ,cùngvớiviệc
thểnghiệmchínhbảnthânmìnhquahoạtđộngthựctiễn,HồChíMinhđãxácđịnh
tìnhthươngyêuconngườilàmộttrongnhữngphẩmchấtđạođứccaođẹpnhất.
TheoHồChíMinh,ngườicáchmạnglàngườigiàutìnhcảm,cótìnhcảmcách
mạngmớiđilàmcáchmạng.Vìyêuthươngnhândân,yêuthươngconngườimàsẵn
sàngchấpnhậnmọigiankhổ,hysinhđểđemlạiđộclậpchodântộc,tựdohạnhphúc
choconngười.
Tìnhyêuthươngconngười,làtìnhcảmrộnglớn,trướchếtdànhchonhững
ngườinghèokhổ,nhữngngườibịmấtquyền,nhữngngườibịápbức,bịbóclộtkhông
phânbiệtmàuda,dântộc.Ngườichorằng,nếukhôngcótìnhyêuthươngnhưvậythì
khôngthểnóiđếncáchmạng,càngkhôngthểnóiđếnchủnghĩaxãhộivàchủnghĩa
cộngsản.
Tìnhthươngngười,yêuđồngloại,yêuđồngbào,yêuđấtnướcmìnhlàtưtưởng
lớn,làmụctiêuphấnđấucủaNgười,đãđượcthểhiệnởsựhammuốntộtbậccủaHồ
ChíMinh“làlàmsaochonướctađượchoàntoànđộclập,dântađượchoàntoàntựdo,
đồngbàoaicũngcócơmănáomặc,aicũngđượchọchành”
266
.Đâylàyếutốcốtlõi
đầutiêntạonênnềntảngtưtưởngđạođứcHồChíMinh.Đócũnglàlýtưởngchínhtrị,
lýtưởngđạođứcvàlàlýtưởngnhânvăncủaNgười.
TìnhthươngyêuconngườitheoHồChíMinhphảiđượcxâydựngtrênlập
trườngcủagiaicấpcôngnhân,thểhiệntrongcácmốiquanhệhằngngàyvớibạnbè,
264
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.6,tr.127
265
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.6,tr.117
266
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.4,tr.187

129. 129
đồngchí,anhem,phảiđượcthểhiệnởhànhđộngcụthểthiếtthực.Nóđòihỏimỗi
ngườiphảichặtchẽvànghiêmkhắcvớimình;rộngrãi,độlượngvàgiàulòngvịtha
đốivớingườikhác;phảicótháiđộtôntrọngnhữngquyềncủaconngười,tạođiều
kiệnchoconngườipháthuytàinăng;nângconngườilên,kểcảnhữngngườinhấtthời
lầmlạc,chứkhôngphảilàtháiđộ“dĩhòaviquý”,khôngphảihạthấp,càngkhông
phảivùidậpconngười.Bằnghànhđộngvàứngxửcủamình,HồChíMinhtruyềnlại
chochúngtamộtđạolýlàmngườilàphảibiếtyêuthươngvàsốngvớinhaucótìnhcó
nghĩa.TheoHồChíMinh:“HiểuchủnghĩaMác-Lêninlàphảisốngvớinhaucótình
cónghĩa.Nếuthuộcbaonhiêusáchmàsốngkhôngcótìnhcónghĩathìsaogọilàhiểu
chủnghĩaMác-Lêninđược”
267
.TrongDichúcNgườiviết:“Đầutiênlàcôngviệcđối
vớiconngười”,“Phảicótìnhđồngchíthươngyêulẫnnhau”
268
.
d.Tinhthầnquốctếtrongsáng
Chủnghĩaquốctếlàmộttrongnhữngphẩmchấtquantrọngnhấtcủađạođức
cộngsảnchủnghĩa.Điềunàyđượcbắtnguồntừbảnchấtcủagiaicấpcôngnhân,
nhằmvàomốiquanhệrộnglớnvượtrakhỏigiớihạnquốcgiadântộc.
HồChủtịchlàtượngtrưngcaođẹpcủachủnghĩayêunướcchânchínhkếthợp
nhuầnnhuyễnvớichủnghĩaquốctếvôsản.Nộidungchủnghĩaquốctếtrongtư
tưởngHồChíMinhrấtrộnglớnvàsâusắc.Đólàsựtôntrọng,hiểubiết,thươngyêu
vàđoànkếtvớigiaicấpvôsảntoànthếgiới,vớicácdântộcbịápbức,vớitấtcảcác
dântộcvànhândâncácnước,vớinhữngngườitiếnbộtrêntoàncầu,chốnglạimọisự
chiarẽ,hằnthù,bấtbìnhđẳngvàphânbiệtchủngtộc;chốnglạichủnghĩadântộchẹp
hòi,sôvanh,biệtlậpvàchủnghĩabànhtrướngbáquyền.HồChíMinhnêucaotinh
thầnđộclập,tựchủ,tựlực,tựcường,nhưngluônkêugọiphảităngcườngđoànkếtvà
hợptácquốctế,đồngthờiphảirasứcủnghộvàgiúpđỡđốivớicáccuộcđấutranh
củanhândâncácnướcvìhòabình,độclậpdântộc,dânchủvàtiếnbộxãhội.Đoàn
kếtquốctếcủaHồChíMinhtheotinhthầnquốctếtrongsáng:
“Quansơnmuôndặmmộtnhà,
Bốnphươngvôsảnđềulàanhem!”
Trongsuốtcuộcđờihoạtđộngcáchmạng,HồChíMinhđãdàycôngxâyđắp
tinhthầnđoànkếthữunghịgiữanhânViệtNamvànhândânthếgiới,đãtạoramột
kiểuquanhệquốctếmới:đốithoạithaychođốiđầu,nhằmkiếntạomộtnềnvănhóa
267
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.15,tr.668
268
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.15,tr.662

130. 130
hòabìnhchonhânloại;đólàdisảnthờiđạivôgiácủaNgườivềhòabình,hữunghị,
hợptácpháttriểngiữacácdântộc.
3.Quanđiểmvềnhữngnguyêntắcxâydựngđạođứcmới
a.Nóiđiđôivớilàm,nêugươngvềđạođức
Nóiđiđôivớilàm,lànétđẹptrongđạođứctruyềnthốngcủadântộcđượcHồ
ChíMinhnânglênmộttầmcaomới,Ngườicoiđâylànguyêntắcquantrọngbậcnhất
trongxâydựngnềnđạođứcmới.Nguyêntắccơbảnnàylàsựthốngnhấtgiữalýluận
vàthựctiễn,nóđãtrởthànhphươngphápluậntrongcuộcsốngvàlànềntảngtriếtlý
sốnghếtsứcbìnhdịmàvôcùngsâusắccủaNgười.TrongtácphẩmĐườngcách
mênh,khiđềcậpđếntưcáchcủamộtngườicáchmệnh,HồChíMinhyêucầu:“nói
thìphảilàm”;trongbàiNângcaođạođứccáchmạng,quétsạchchủnghĩacánhân,
Ngườiviết“đảngviênđitrước,làngnướctheosau”.Trongsuốtcuộcđờimình,Hồ
ChíMinhđãgiáodụcmọingườivàchínhNgườiđãthựchiệnđiềuđómộtcách
nghiêmtúcvàđầyđủnhất.
HồChíMinhlàtấmgươngtrongsángtuyệtvờivềlờinóiđiđôivớiviệclàm.
“Nóiđiđôivớilàm”làđặctrưngbảnchấtcủatưtưởngđạođứcHồChíMinh.Nóiđi
đôivớilàmđốilậphoàntoànvớithóiđạođứcgiảcủagiaicấpbóclột,nóimộtđằng
làmmộtnẻo,thậmchínóimàkhônglàm.NgaysauthắnglợiCáchmạngThángTám
1945,HồChíMinhđãchỉranhữngbiểuhiệncủathóiđạođứcgiảởmộtsốcánbộ,
“vácmặtlàmquancáchmạng”.Saunày,Ngườiđãnhiềulầnbànđếnviệctẩysạchcăn
bệnhquanliêu,coithườngquầnchúngcủamộtsốcánbộ,đảngviên“Miệngthìnói
dânchủ,nhưnglàmviệcthìhọtheolối“quan”chủ.Miệngthìnói“phụngsựquần
chúng”,nhưnghọlàmtráingượcvớilợiíchcủaquầnchúng,tráingượcvớiphương
châm,chínhsáchcủaĐảngvàChínhphủ”
269
,làmtổnhạiđếnuytíncủaĐảngvà
Chínhphủtrướcnhândân.
NêugươngvềđạođứclàmộtnétđẹpcủatruyềnthốngvănhóaphươngĐông.
Đểđạođứccáchmạngthấmsâu,bámchắcvàođờisốngxãhộivàtrởthànhnềntảng
tinhthầncủanhândânlaođộng,HồChíMinhđòihỏicánbộ,đảngviên:“Trướchết,
mìnhphảilàmgương,gắnglàmgươngtronganhem,vàkhiđicôngtác,gắnglàm
gươngchodân.Làmgươngvềcảbamặt:Tinhthần,vậtchấtvàvănhóa”
270
.Sựgương
mẫucủacánbộ,đảngviêntronglờinóivàviệclàmkhôngchỉlàcáchthứcđểgiáo
269
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.7,tr.176
270
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.4,tr.171

131. 131
dụcđạođứcchoquầnchúng,màcònlàmộtphươngphápđểtựgiáodụcbảnthân
mình.Lờinóiđiđôivớiviệclàmphảigắnliềnvớinêugươngvềđạođức.HồChí
Minhđãviết:“NóichungthìcácdântộcphươngĐôngđềugiàutìnhcảm,vàđốivới
họmộttấmgươngsốngcòncógiátrịhơnmộttrămbàidiễnvăntuyêntruyền”
271
.Với
ýnghĩađó,HồChíMinhđãđàotạocácthếhệcánbộcáchmạngViệtNamkhôngchỉ
bằnglýluậncáchmạngtiềnphongmàcònbằngchínhtấmgươngđạođứccaocảcủa
mình.
TheoHồChíMinh,hơnbấtcứmộtlĩnhvựcnàokhác,trongviệcxâydựngmột
nềnđạođứcmới,đạođứccáchmạngphảiđặcbiệtchútrọng“đạolàmgương”.Đối
vớicánbộ,đảngviên,Ngườinêuluậnđiểmquantrọng:“Trướcmặtquầnchúng,
khôngphảitacứviếtlêntránchữ“cộngsản”màtađượchọyêumến.Quầnchúngchỉ
quýmếnnhữngngườicótưcách,đạođức.Muốnhướngdẫnnhândân,mìnhphảilàm
mựcthướcchongườitabắtchước”
272
.Ngườinói:“Lấygương“ngườitốt,việctốt”để
hằngngàygiáodụclẫnnhaulàmộttrongnhữngcáchtốtnhấtđểxâydựngĐảng,xây
dựngcáctổchứccáchmạng,xâydựngconngườimới,cuộcsốngmới”
273
.Muốnlàm
đượcnhưvậy,phảichúýpháthiện,xâydựngnhữngđiểnhình“ngườitốt,việctốt”rất
gầngũitrongđờithường,trongcáclĩnhvựclaođộng,sảnxuất,chiếnđấu,học
tập…bởivì,theoNgười:“Từnggiọtnướcnhỏthấmvàolòngđất,chảyvềmộthướng
mớithànhsuối,thànhsông,thànhbiểncả”
274
.Khôngnhậnthứcđượcđiềunàylà“chỉ
thấyngọnmàquênmấtgốc”.Ngườinói:“Ngườitốt,việctốt”nhiềulắm.Ởđâucũng
có.Ngành,giớinào,địaphươngnào,lứatuổinàocũngcó”
275
.
Nhưvậy,mộtnềnđạođứcmớichỉđượcxâydựngtrênmộtcáinềnrộnglớn,
vữngchắc,khinhữngchuẩnmựcđạođứctrởthànhhànhviđạođứchằngngàycủa
mỗingườivàcủatoànxãhội.
b.Xâyđiđôivớichống
HồChíMinhchorằng,nguyêntắcxâyđiđôivớichốnglàđòihỏicủanềnđạo
đứcmới,thểhiệntínhnhânđạochiếnđấuvìmụctiêucủasựnghiệpcáchmạng;xây
tứclàxâydựngcácgiátrị,cácchuẩnmựcvềđạođứcmới;chốnglàchốngcácbiểu
hiện,cáchànhvivôđạođức.
271
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.1,tr.284
272
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.6,tr.16
273
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.15,tr.672
274
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.15,tr.663
275
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.15,tr.663

132. 132
Đểxâydựngmộtnềnđạođứcmới,cầnphảikếthợpchặtchẽgiữaxâyvàchống.
Trongđờisốnghằngngày,nhữnghiệntượngtốt-xấu,đúng–sai,cáiđạođứcvàcái
vôđạođứcthườngđanxennhau,đốichọinhauthôngquahànhvicủanhữngcon
ngườikhácnhau,thậmchítrongmỗiconngười.“Khôngcóaicáigìcũngtốt,cáigì
cũnghay”
276
.Chínhvìvậy,việcxâyvàchốngtronglĩnhvựcđạođứcrõràngkhông
đơngiản.Xâyphảiđiđôivớichống,muốnxâyphảichống,chốngnhằmmụcđíchxây,
lấyxâylàmchính.
Vấnđềquantrọngtrongviệcgiáodụcđạođứclàphảikhơidậyýthứcđạođức
lànhmạnhởmỗingười,đểmọingườitựgiácnhậnthứcđượctráchnhiệmđạođứccủa
mìnhvànhưHồChíMinhđãnói,cảmnhậnthấysâusắcvàtraudồiđạođứccách
mạnglàviệclàm“sungsướngvàvẻvangnhấttrênđời”.Tiếpnhậnsựgiáodụcđạo
đứclàvấnđềnhấtthiếtkhôngthểthiếuđược,nhưngsựtựgiáodục,tựtraudồiđạo
đứcởmỗingườicònquantrọnghơn.
Xâydựngđạođứcmới,đạođứccáchmạngphảiđượctiếnhànhbằngviệcgiáo
dụcnhữngphẩmchất,nhữngchuẩnmựcđạođứcmới.Việcgiáodụcđạođứcmớiphải
đượctiếnhànhphùhợpvớitừnggiaiđoạncáchmạng,phùhợpvớitừnglứatuổi,
ngànhnghề,giaicấp,tầnglớpvàtrongtừngmôitrườngkhácnhau;phảikhơidậy
đượcýthứcđạođứclànhmạnhởmỗingười.TheoHồChíMinh,“Mỗiconngườiđều
cóthiệnvàácởtronglòng.Taphảibiếtlàmchophầntốtởtrongmỗiconngườinảy
nởnhưhoamùaxuânvàphầnxấubịmấtdầnđi,đólàtháiđộcủangườicách
mạng”
277
.Bảnthânsựtựgiáccũnglàmộtphẩmchấtđạođứccaoquýđốivớimỗi
ngườivàmỗitổchức,trướchếtlàđốivớiđảngviên,cánbộ.
HồChíMinhchorằng,trênconđườngđitớitiếnbộvàcáchmạng,đạođứcmới
chỉcóthểđượcxâydựngthànhcôngtrêncơsởkiêntrìmụctiêuchốngchủnghĩađế
quốc,chốngnhữngthóiquenvàtậptụclạchậu,phảiloạitrừchủnghĩacánhân.Đây
thựcsựlàmộtcuộccáchmạngkhókhăn,lâudài,giankhổ,sâusắcgiữatiếnbộvàlạc
hậu,giữacáchmạngvàphảncáchmạng.Muốngiànhđượcthắnglợitrongcuộcchiến
đấunày,điềuquantrọnglàphảipháthiệnsớm,phảituyêntruyền,vậnđộnghình
thànhphongtràoquầnchúngrộngrãiđấutranhchosựlànhmạnh,trongsạchvềđạo
đức;phảichútrọngkếthợpgiáodụcđạođứcvớităngcườngtínhnghiêmminhcủa
phápluật.
276
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.5,tr.314
277
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.15,tr.672

133. 133
Xâydựngđạođứcmớichocánbộ,đảngviênvàhàngtriệu,hàngtriệuconngười
phảibồidưỡngnhữngphẩmchất,chuẩnmựcđạođứcmớitừgiađìnhđếnnhàtrường
vàxãhội;chốnglạicáixấu,cáisai,cáivôđạođức.TrongbàiChốngquanliêu,tham
ô,lãngphí(1952),Ngườichỉrõ:“quanliêu,thamô,lãngphílàtộiác.Phảitẩysạch
nóđểthựchiệncầnkiệmliêmchính”
278
.Nguồngốccủamọithứtệnạnlàchủnghĩa
cánhân.TrongbàiNângcaođạođứccáchmạng,quétsạchchủnghĩacánhân(1969),
Ngườiviết:“muốnxâydựngđạođứcmới,phảichốngchođượcchủnghĩacánhân”;
“phảikiênquyếtquétsạchchủnghĩacánhân,nângcaođạođứccáchmạng,bồi
dưỡngtưtưởngtậpthể,tinhthầnđoànkết,tínhtổchứcvàtínhkỷluật”
279
.Tuynhiên,
Ngườilưuý:“Đấutranhchốngchủnghĩacánhânkhôngphảilà“giàyxéolênlợiích
cánhân””
c.Tudưỡngđạođứcsuốtđời
TheoHồChíMinh,tudưỡngđạođứcnhưmộtcuộccáchmạngtrườngkỳ,gian
khổ.Mộtnềnđạođứcmớichỉcóthểđượcxâydựngtrêncơsởtựgiáctudưỡngđạo
đứccủamỗingười.HồChíMinhhằngquantâm,phảilàmthếnàođóđểmỗingườitự
nhậnthấysâusắcviệctraudồiđạođứccáchmạnglàmộtviệc“sungsướngvẻvang
nhấttrênđời”.NgườinhắclạiluậnđiểmcủaKhổngTử“chínhtâm,tuthân”;“tềgia,
trịquốc,bìnhthiênhạ”,vànêurõ:“Chínhtâmtuthântứclàcảitạo.Cảitạocũngphải
trườngkỳgiankhổ,vìđólàmộtcuộccáchmạngtrongbảnthâncủamỗingười.Bồi
dưỡngtưtưởngmớiđểđánhthắngtưtưởngcũ,đoạntuyệtvớiconngườicũđểtrở
thànhconngườimớikhôngphảilàmộtviệcdễdàng…Dùkhókhăngiankhổ,nhưng
muốncảitạothìnhấtđịnhthànhcông”
280
.
Đạođứccáchmạnglàđạođứcdấnthân,đạođứctronghànhđộngvìđộclậptự
docủadântộc,hạnhphúccủanhândân.Chỉcótronghànhđộng,đạođứccáchmạng
mớibộclộrõnhữnggiátrịcủanó.Dovậy,đạođứccáchmạngđòihỏimỗingườiphải
tựgiácrènluyệnthôngquacáchoạtđộngthựctiễn,trongcôngviệc,trongcácmối
quanhệcủamình,phảinhìnthẳngvàomình,khôngtựlừadối,huyễnhoặc;phảithấy
rõcáihay,cáitốt,cáithiệncủamìnhđểpháthuyvàthấyrõcáidở,cáixấu,cáiáccủa
mìnhđểkhắcphục;phảikiêntrìrènluyệnliêntục,tudưỡngsuốtđời,trongđó,thời
tuổitrẻđặcbiệtquantrọng.Đạođứckhôngphảilàcáigìđócótính“nhấtthànhbất
278
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.7,tr.45
279
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.15,tr.547
280
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.8,tr.300,301

134. 134
biến”,mànóđượchìnhthành,pháttriểndohoàncảnhgiáodục,dosựrènluyện,phấn
đấuvàtudưỡngbảnthâncủamỗingười.Từthựctiễn,Ngườitổngkếtsâusắc:“Đạo
đứccáchmạngkhôngphảitrêntrờisaxuống.Nódođấutranh,rènluyệnbềnbỉhằng
ngàymàpháttriểnvàcủngcố.Cũngnhưngọccàngmàicàngsáng,vàngcàngluyện
càngtrong”
281
.Dovậy,HồChíMinhđòihỏimọingườiphảithườngxuyênđượcgiáo
dụcvàtựgiáodụcvềmặtđạođức.Ngườichỉrõ,“Muốncảitạothếgiớivàcảitạoxã
hộithìtrướchếtphảicảitạobảnthânchúngta”.Thựchiệnviệcnàyphảikiêntrì,bền
bỉ.Nếukhôngkiêntrìrènluyện,thìởthờikỳtrướclàngườicócông,nhưngthờikỳ
saucóthểlạilàngườicótội,lúctrẻgiữđượcđạođức,nhưnglúcgiàlạithoáihóabiến
chất,hưhỏng.Từrấtsớm,Ngườiđãlưuý:“Mộtdântộc,mộtđảngvàmỗiconngười,
ngàyhômqualàvĩđại,cósứchấpdẫnlớn,khôngnhấtđịnhhômnayvàngàymaivẫn
đượcmọingườiyêumếnvàcangợi,nếulòngdạkhôngtrongsángnữa,nếusavào
chủnghĩacánhân”
282
.
III.TƯTƯỞNGHỒCHÍMINHVỀCONNGƯỜI
1.QuanniệmcủaHồChíMinhvềconngười
TheoHồChíMinh,conngườilàmộtchỉnhthể,thốngnhấtvềtrílực,tâmlực,
thểlực,đadạngbởimốiquanhệgiữacánhânvàxãhội(quanhệgiađình,dòngtộc,
làngxã,quanhệgiaicấp,dântộc...)vàcácmốiquanhệxãhội(quanhệchínhtrị,văn
hóa,đạođức,tôngiáo...).Trongmỗiconngườiđềucótínhtốtvàtínhxấu.Ngườigiải
thích“chữngười,nghĩahẹplàgiađình,anhem,họhàng,bèbạn;nghĩarộnglàđồng
bàocảnước;rộnghơnnữalàcảloàingười”.Conngườicótínhxãhội,làconngườixã
hội,thànhviêncủamộtcộngđồngxãhội.
HồChíMinhcũngchotanhữnghiểubiếtvềyếutốsinhvậtcủaconngười.Theo
Người,“dândĩthựcvithiên”;“dânchỉbiếtrõgiátrịcủatựdo,độclậpkhimàdân
đượcănno,mặcđủ”.TheoNgười,trongmọiđườnglối,chủtrương,chínhsách,nhiệm
vụphảithựchiệnngaylàmchodâncóăn,cómặc,cóchỗở,cóhọchành.
Trongthựctiễn,conngườicónhiềuchiềuquanhệ:quanhệvớicộngđồngxãhội
(làmộtthànhviên);quanhệvớimộtchếđộxãhội(làmchủhaybịápbức);quanhệ
vớitựnhiên(mộtbộphậnkhôngtáchrời).
281
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.11,tr.612
282
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.15,tr.6

135. 135
Xalạvớiconngườitrừutượng,phinguồngốclịchsử,HồChíMinhnhìnnhận
conngườilịchsử-cụthểvềgiớitính,lứatuổi,nghềnghiệp,chứcvụ,vịtrí,đảngviên,
côngdân...,trongtừnggiaiđoạnlịchsửcụthể.
NétđặcsắctrongquanniệmcủaHồChíMinhvềconngườilànhìnnhậnđặc
điểmconngườiViệtNamvớinhữngđiềukiệnlịchsửcụthể,vớinhữngcấutrúckinh
tế,xãhộicụthể.Cáchtiếpcậnnàyđiđếnviệcgiảiquyếtmốiquanhệdântộcvàgiai
cấprấtsángtạo,khôngchỉvềmặtđườnglốicáchmạngmàcảvềmặtconngười.
2.QuanđiểmcủaHồChíMinhvềvaitròcủaconngười
Conngườilàmụctiêucủacáchmạng.Conngườilàchiếnlượcsốmộttrongtư
tưởngvàhànhđộngcủaHồChíMinh.Mụctiêunàyđượccụthểhóatrongbagiai
đoạncáchmạng(giảiphóngdântộc-xâydựngchếđộdânchủnhândân-tiếndầnlên
xãhộichủnghĩa)nhằmgiảiphóngdântộc,giảiphóngxãhội,giảiphónggiaicấp,giải
phóngconngười.
Giảiphóngdântộclàxóabỏáchthốngtrịcủachủnghĩađếquốc,giànhlạiđộc
lậpchodântộc.ConngườitronggiảiphóngdântộclàcảcộngđồngdântộcViệtNam.
Phạmvithếgiớilàgiảiphóngcácdântộcthuộcđịa.
Giảiphóngxãhộilàđưaxãhộipháttriểnthànhmộtxãhộikhôngcóchếđộ
ngườibóclộtngười,mộtxãhộicónềnsảnxuấtpháttriểncaovàbềnvững,vănhóa
tiêntiến,mọingườilàchủvàlàmchủxãhội,cócuộcsốngấmno,tựdo,hạnhphúc,
mộtxãhộivănminh,tiếnbộ.Xãhộiđópháttriểncaonhấtlàxãhộicộngsản,giai
đoạnđầulàxãhộixãhộichủnghĩa.
Giảiphónggiaicấplàxóabỏsựápbức,bóclộtcủagiaicấpnàyđốivớigiaicấp
khác;xóabỏsựbấtcông,bấtbìnhđẳngxãhội;xóabỏnềntảngkinhtế-xãhộiđẻrasự
bóclộtgiaicấp;dầndầnthủtiêusựkhácbiệtgiaicấp,cácđiềukiệndẫnđếnsựphân
chiaxãhộithànhgiaicấpvàxáclậpmộtxãhộikhôngcógiaicấp.Conngườitrong
giảiphóngxãhộilàcácgiaicấpcầnlao,trướchếtlàgiaicấpcôngnhânvàgiaicấp
nôngdân.Phạmvithếgiớilàgiảiphónggiaicấpvôsảnvànhândânlaođộngcác
nước.
Giảiphóngconngườilàxóabỏtìnhtrạngápbức,bóclột,nôdịchconngười;
xóabỏcácđiềukiệnxãhộilàmthahóaconngười,làmchomọingườiđượchưởngtự
do,hạnhphúc,cóđiềukiệnpháthuynăngsángtạo,làmchủxãhội,làmchủtựnhiên
vàlàmchủbảnthân,pháttriểntoàndiệntheođúngbảnchấttốtđẹpcủaconngười.

136. 136
Conngườitronggiảiphóngconngườilàcánhânmỗiconngười.Phạmvithếgiớilà
giảiphóngloàingười.
Các“giảiphóng”đókếthợpchặtchẽvớinhau,giảiphóngdântộcđãcómột
phầngiảiphóngxãhộivàgiảiphóngconngười;đồngthờinốitiếpnhau,giảiphóng
dântộcmởđườngchogiảiphóngxãhội,giảiphónggiaicấpvàgiảiphóngconngười.
Conngườilàđộnglựccủacáchmạng.TheoHồChíMinh,conngườilàvốnquý
nhất,độnglực,nhântốquyếtđịnhthànhcôngcủasựnghiệpcáchmạng.Ngườinhấn
mạnh“mọiviệcđềudongườilàmra”;“trongbầutrờikhônggìquýbằngnhândân,
trongthếgiớikhônggìmạnhbằngsứcmạnhđoànkếtcủanhândân”.“Ýdânlàýtrời”.
“Dễtrămlầnkhôngdâncũngchịu,khóvạnlầndânliệucũngxong”.Cáchmạnglàsự
nghiệpcủaquầnchúng.Nhândânlànhữngngườisángtạochânchínhralịchsửthông
quacáchoạtđộngthựctiễncơbảnnhấtnhưlaođộngsảnxuất,đấutranhchínhtrị-xã
hội,sángtạoracácgiátrịvănhóa.Nóiđếnnhândânlànóiđếnlựclượng,trítuệ,
quyềnhành,lòngtốt,niềmtin,đóchínhlàgốc,độnglựccáchmạng.
3.QuanđiểmHồChíMinhvềxâydựngconngười
Ýnghĩacủaviệcxâydựngconngười.Xâydựngconngườilàyêucầukhách
quancủasựnghiệpcáchmạng,vừacấpbáchvừalâudài,cóýnghĩachiếnlược.Xây
dựngconngườilàmộttrọngtâm,bộphậnhợpthànhcủachiếnlượcpháttriểnđất
nước,cómốiquanhệchặtchẽvớinhiệmvụxâydựngchínhtrị,kinhtế,vănhóa,xã
hội.HồChíMinhnêuhaiquanđiểmnổibậtlàmsángtỏsựcầnthiếtxâydựngcon
người.
“Vìlợiíchtrămnămthìphải“trồngngười”.“Trồngngười”
283
làcôngviệclâu
dài,giankhổ,vừavìlợiíchtrướcmắtvừavìlợiíchlâudài,làcôngviệccủavănhóa
giáodục.“Trồngngười”phảiđượctiếnhànhthườngxuyêntrongsuốttiếntrìnhđilên
chủnghĩaxãhộivàphảiđạtđượcnhữngkếtquảcụthểtrongtừnggiaiđoạncách
mạng.Nhiệmvụ“trồngngười”phảiđượctiếnhànhsongsongvớinhiệmvụpháttriển
lựclượngsảnxuấtvàquanhệsảnxuấtxãhộichủnghĩa.“Trồngngười”phảiđượctiến
hànhbềnbỉ,thườngxuyêntrongsuốtcuộcđờimỗingười,vớiýnghĩavừalàquyềnlợi
vừalàtráchnhiệmcủacánhânđốivớisựnghiệpxâydựngđấtnước.Côngviệc“trồng
283
ĐâylàlờicủaQuảnTrọngthờiXuânThu:“Nhấtniênchikếmạcnhưthụcốc,thậpniênchíkếmạcnhưthụmộc,bách
niênchikếmạcnhưthụnhân”(kếhoạchmộtnămkhônggìbằngtrồnglúa,kếhoạchmườinămkhônggìbằngtrồngcây,
kếhoạchtrămnămkhônggìbằngtrồngngười)

137. 137
người”làtráchnhiệmcủaĐảng,Nhànước,cácđoànthểchínhtrị-xãhộikếthợpvới
tínhtíchcực,chủđộngcủatừngngười.
“Muốnxâydựngchủnghĩaxãhội,trướchếtcầnphảicónhữngconngườixãhội
chủnghĩa”.Chủnghĩaxãhộisẽtạoranhữngconngườixãhộichủnghĩa,conngười
xãhộichủnghĩalàđộnglựcxâydựngchủnghĩaxãhội.Khôngphảichờchokinhtế,
vănhóapháttriểncaorồimớixâydựngconngườixãhộichủnghĩa;cũngkhôngphải
xâydựngxongnhữngconngườixãhộichủnghĩarồimớixâydựngchủnghĩaxãhội.
Việcxâydựngconngườixãhộichủnghĩađượcđặtrangaytừđầuvàphảiđượcquan
tâmtrongsuốttiếntrìnhxâydựngchủnghĩaxãhội.“Trướchếtcầnphảicónhữngcon
ngườixãhộichủnghĩa”cầnđượchiểutrướchếtcầncónhữngconngườivớinhững
néttiêubiểucủaxãhộixãhộichủnghĩanhưlýtưởng,đạođức,lốisống,tácphongxã
hộichủnghĩa.Đólànhữngconngườiđitrước,làmgươnglôicuốnngườikháctheo
conđườngxãhộichủnghĩa.HồChíMinhchỉrõ:“Trongbấtcứphongtràocáchmạng
nào,tiêntiếnlàsốítvàsốđônglàtrunggian,muốncủngcốvàmởrộngphongtrào,
cầnphảinângcaohơnnữatrìnhđộgiácngộcủatrunggianđểkéochậmtiến”
284
.
Nộidungxâydựngconngười.HồChíMinhquantâmxâydựngconngườitoàn
diệnvừa“hồng”vừa“chuyên”.Đólànhữngconngườicómụcđíchvàlốisốngcao
đẹp,cóbảnlĩnhchínhtrịvữngvàng,nhữngconngườicủachủnghĩaxãhội,cótư
tưởng,tácphongvàđạođứcxãhộichủnghĩavànănglựclàmchủ.Xâydựngcon
ngườitoàndiệnvớinhữngkhíacạnhchủyếusau:
-Cóýthứclàmchủ,tinhthầntậpthểxãhộichủnghĩavàtưtưởng“mìnhvìmọi
người,mọingườivìmình”.
-Cầnkiệmxâydựngđấtnước,hăngháibảovệTổquốc.
-Cólòngyêunướcnồngnàn,tinhthầnquốctếtrongsáng.
-Cóphươngpháplàmviệckhoahọc,phongcáchquầnchúng,dânchủ,nêu
gương.
HồChíMinhđặcbiệtquantâmđếnviệcnângcaođạođứccáchmạng,quétsạch
chủnghĩacánhân;bồidưỡngvềnănglựctrítuệ,trìnhđộlýluậnchínhtrị,vănhóa,
khoahọc-kỹthuật,chuyênmônnghiệpvụ,ngoạingữ,sứckhỏe.
Phươngphápxâydựngconngười.Mỗingườitựrènluyện,tudưỡngýthức,kết
hợpchặtchẽvớixâydựngcơchế,tínhkhoahọccủabộmáyvàtạodựngnềndânchủ.
284
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.12,tr.358

138. 138
Việcnêugương,nhấtlàngườiđứngđầu,cóýnghĩarấtquantrọng.HồChíMinh
thườngnóiđến“tuthân,chínhtâm”thìmớicóthể“trịquốc,bìnhthênhạ”(làmnhững
việccólợichonước,chodân).VănhóaphươngĐôngchothấy“mộttấmgươngsống
cógiátrịhơnmộttrămbàidiễnvăntuyêntruyền”và“tiêntráchkỷ,hậutráchnhân”.
HồChíMinhthườngnhắclạinhữngđiềuấytrongkhibànbiệnphápxâydựngcon
người.Ngườinóirằng“lấygươngngườitốt,việctốthằngngàyđểgiáodụclẫnnhau”
làrấtcầnthiếtvàbổích.
Biệnphápgiáodụccómộtvịtríquantrọng.HồChíMinhnhắcnhởrằng“hiền,
giữcủaconngườikhôngphảilàtínhsẵn.Phầnnhiềudogiáodụcmànên”.Theo
Người,cáccháumẫugiáo,tiểuhọcnhưtờgiấytrằng.Chúngtavẽxanhthìxanh,vẽ
đỏthìđỏ.Nóinhưvậyđểthấygiáodụcrấtquantrọngtrongviệcxâydựngconngười.
ChútrọngvaitròcủatổchứcĐảng,chínhquyền,đoànthểquầnchúng.Thông
quacácphongtràocáchmạngnhư“Thiđuayêunước”,“Ngườitốtviệctốt”.Đặcbiệt
phảidựavàoquầnchúngtheoquanđiểm“dựavàoýkiếncủadânchúngmàsửachữa
cánbộvàtổchứccủata”
285
.
IV.XÂYDỰNGVĂNHÓA,ĐẠOĐỨC,CONNGƯỜIVIỆTNAMHIỆN
NAYTHEOTƯTƯỞNGHỒCHÍMINH
Quahơn30nămđổimới,đấtnướcViệtNamđãđạtđượcnhữngkếtquảnhất
địnhtrongviệcxâydựngvanhóa,đạođức,conngười.Tuynhiên,việcxâydựngvăn
hóa,đạođức,conngườicònnhiều,khuyếtđiểm.ĐạihộiXIIcủaĐảngchỉrõ:“Sovới
nhữngthànhquảtrênlĩnhvựcchínhtrị,kinhtế,quốcphòng,anninh,đốingoại,thành
quảtronglĩnhvựcvănhóachưatươngxứng;chưađủtầmmứcđểtácđộngcóhiệu
quảxâydựngconngườivàmôitrườngvănhóalànhmạnh.Đạođức,lốisốngcómặt
xuốngcấpđánglongại”
286
.Tìnhtrạngsuythoáivềtưtưởngchínhtrị,đạođức,lối
sốngtrongĐảngvàtrongxãhộicóchiềuhướnggiatăng.Đờisốngvănhóatinhthần
nhiềunơicònnghèonàn,đơnđiệu,khoảngcáchhưởngthụvănhóagiữamiềnnúi,
vùngsâu,vùngxavớiđôthịtrongcáctầnglớpnhândânchậmđượcrútngắn.Môi
trườngvănhóacòntồntạinhữngbiểuhiệnthiếulànhmạnh,ngoạilai,tráivớithuần
phong,mỹtục;tệnạnxãhộivàmộtsốloạitộiphạmcóchiềuhướnggiatăng.Dođó,
285
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.5,tr.338
286
ĐảngCộngsảnViệtNam:VănkiệnĐạihộiđạibiểutoànquốclầnthứXII,VănphòngTrungươngĐảng,HàNội,2016,
tr.124-125

139. 139
phảichútrọnghơnnữaviệcxâydựngvănhóa,đạođực,conngườiđểđápứngyêucầu
pháttriểnnhanhvàbềnvữngtronggiaiđoạnhiệnnay.
1.Xâydựngvàpháttriểnvănhóa,conngười
NghịquyếtHộinghịlầnthứ5BanChấphànhTrungươngkhóaVIIIvềxâydựng
vàpháttriểnvănhóaViệtNamtiêntiến,đậmđàbảnsắcdântộc(7-1998)nêunhững
quanđiểmchỉđạocơbản:Vănhóalànềntàngtinhthầncủaxãhội,vừalàmụctiêu
vừalàđộnglựcthúcđẩysựpháttriểnkinhtế-xãhội;nềnvănhóamàchúngtaxây
dựnglànềnvănhóatiêntiến,đậmđàbảnsắcdântộc;thốngnhấtmàđadạngtrong
cộngđồngcácdântộcViệtNam;xâydựngvàpháttriểnvănhóalàsựnghiệpcủatoàn
dândoĐảnglãnhđạo,trongđóđộingũtríthứcgiữvaitròquantrọng;vănhóalàmột
mặttrận;xâydựngvàpháttriểnvănhóalàmộtsựnghiệpcáchmạnglâudài,đòihỏi
phảicóýchícáchmạngvàsựkiêntrìthậntrọng.
Cươnglĩnhxâydựngđấtnướctrongthờikỳquáđộlênchủnghĩaxãhội(bổ
sung,pháttriểnnăm2011)khẳngđịnh“xâydựngnềnvănhóaViệtNamtiêntiến,đậm
đàbảnsắcdântộc,pháttriểntoàndiện,thốngnhấttrongđadạng,thấmnhuầnsâusắc
tinhthầnnhânvăn,dânchủ,tiếnbộ.Làmchovănhóagắnkếtchặtchẽvàthấmsâu
vàotoànbộđờisốngxãhội,trởthànhnềntảngtinhthầnvữngchắc,sứcmạnhnộisinh
quantrọngcủapháttriển.Kếthừavàpháthuynhữngtruyềnthốngvănhóatốtđẹpcủa
cộngđồngcácdântộcViệtNam,tiếpthunhữngtinhhoavănhóanhânloại,xâydựng
mộtxãhộidânchủ,côngbằng,vănminh,vìlợiíchchânchínhvàphẩmgiáconngười,
vớitrìnhđộtrithức,đạođức,thểlựcvàthẩmmỹngàycàngcao.Pháttriển,nângcao
chấtlượngsángtạovănhọc,nghệthuật;khẳngđịnhvàbiểudươngcácgiátrịchân,
thiện,mỹ,phêphánnhữngcáilỗithời,thấpkém,đấutranhchốngnhữngbiểuhiện
phảnvănhóa.Bảođảmquyềnđượcthôngtin,quyềntựdosángtạocủacôngdân.Phát
triểncácphươngtiệnthôngtinđạichúng,đồngbộ,hiệnđại,thôngtinchânthực,đa
dạng,kịpthời,phụcvụcóhiệuquảsựnghiệpxâydựngvàbảovệTổquốc.
TheotinhthầncácnghịquyếtcủaĐảng,chúngtaphảinhậnthứcsâusắc,đúng
đắn,đầyđủkháiniệmvănhóavàvaitrò,sứmệnhcủavănhóađốivớisựpháttriển
bềnvững.Mỗibướcđilên,pháttriểncủađấtnướcđềucódấuấnvàsựkhaisángcủa
vănhóa.Cầnphảinhậnthứcnhữngyếutốbảnchấtcủavănhóanhưvănhóagắnvới
conngười,phảnánhnhữngmặtcăncốtnhưtưtưởng,đạođức,lốisống,nhâncách,
tâmhồn,cáchứngxử.Vănhóacònthìchếđộcòn,vănhóamấtthìchếđộmất;không

140. 140
gìđángsợbằngvănhóalâmnguy.Pháttriểnnềnvănhóatoàndiện,thốngnhấttrong
đadạng,thấmnhuầnsâusắctinhthầnnhânvăn,dânchủ,tiếnbộ;làmchovănhóagắn
kếtchặtchẽvàthấmsâuvàotoànbộđờisốngxãhội,trởthànhnềntảngtinhthần
vữngchắc,sứcmạnhnộisinhquantrọngcủapháttriển.
Vănhóalànềntảngtinhthầncủaxãhội.Muônviệcthànhcônghaythấtbạicủa
cánhân,tổchức,cộngđồng,đấtnướcđềudocóvănhóahaythahóavềvănhóa.Tập
trungxâydựngvănhóachínhtrịvàcáclĩnhvựcvănhóakhácnhưvănhóabổnphận,
vănhóacôngbộc,vănhóaứngxử,vănhóaphêbình...Nhậnthứcvàgiảiquyếtđúng
đắnmốiquanhệgiữavănhóavớikinhtế,chínhtrị,xãhội.
Pháthuyvàtrọngdụngnhântốconngườivớitưcáchlàtrungtâmcủachiến
lượcpháttriển,đồngthờilàchủthểpháttriển.Đổimớicănbảnvàtoàndiệngiáodục
vàđàotạo.Trọngdụngtríthức,nhântài.Thựchiệnchínhsáchxãhộiđúngđắn,công
bằngvìconngười,tạođộnglựcmạnhmẽpháthuymọinănglựcsángtạocủanhân
dântrongsựnghiệpxâydựngvàbảovệTổquốc.
VềxâydựngconngườiViệtNam,Hộinghịlầnthứ5BanChấphànhTrung
ươngkhóaVIII(7-1998)nêunhiệmvụxâydựngconngườiViệtNamvớinhữnghệ
giátrịchungthờikỷđẩymạnhcôngnghiệphóa,hiệnđạihóavàhộinhậpquốctế.Đó
làconngườicótinhthầnyêunước,tựcườngdântộc,phấnđấuvìđộclậpdântộcvà
chủnghĩaxãhội,cóýchívươnlênđưađấtnướcthoátkhỏinghèonàn,lạchậu,đoàn
kếtvớinhândânthếgiớitrongsựnghiệpđấutranhvìhòabình,độclậpdântộc,dân
chủvàchủnghĩaxãhội.Cóýthứctậpthể,đoànkết,phấnđấuvìlợiíchchung.Cólối
sốnglànhmạnh,nếpsốngvănminh,cầnkiệm,trungthực,nhânnghĩa,tôntrọngkỷ
cươngphépnước,quyướccủacộngđồng;cóýthứcbảovệvàcảithiệnmôitrường
sinhthái.Laođộngchămchỉvớilươngtâmnghềnghiệp,cókỹthuật,sángtạo,năng
suấtcaovìlợiíchcủabảnthân,giađình,tậpthểvàxãhội.Thườngxuyênhọctập,
nângcaohiểubiết,trìnhđộchuyênmôn,trìnhđộthẩmmỹvàthểlực.
Cươnglĩnhxâydựngđấtnướctrongthờikỳquáđộlênchủnghĩaxãhội(bổ
sung,pháttriểnnăm2011)khẳngđịnh“conngườilàtrungtâmcủachiếnlượcphát
triển,đồngthờilàchủthểpháttriển.Tôntrọngvàbảovệquyềnconngười,gắnquyền
conngườivớiquyềnvàlợiíchcủadântộc,đấtnướcvàquyềnlàmchủcủanhândân”.
NghịquyếtHộinghịTrungương9khóaXIvềxâydựngvàpháttriểnvănhóa,
conngườiViệtNamđápứngyêucầupháttriểnbềnvữngđấtnước(Nghịquyếtsố33-

141. 141
NQ/TWngày9-6-2014)vàNghịquyếtĐạihộiđạibiểutoànquốclầnthứXII(1-2016)
nêuphươnghướng:“XâydựngnềnvănhóavàconngườiViệtNampháttriểntoàn
diện,hướngđếnchân-thiện-mỹ,thấmnhuầntinhthầndântộc,nhânvăn,dânchủvà
khoahọc.Vănhóathựcsựtrởthànhnềntảngtinhthầnvữngchắccủaxãhội,làsức
mạnhnộisinhquantrọngbảođảmsựpháttriểnbềnvữngvàbảovệvữngchắcTổ
quốcvìmụctiêu“dângiàu,nướcmạnh,dânchủ,côngbằng,vănminh”
287
.ĐạihộiXII
nêucácnhiệmvụcụthể:1.XâydựngconngườiViệtNampháttriểntoàndiệnlàmục
tiêucủachiếnlượcpháttriển.Tạomôitrườngvàđiềukiệnđểpháttriểnvềnhâncách,
đạođức,trítuệ,nănglựcsángtạo,thểchất,tâmhồn,tráchnhiệmxãhội,nghĩavụ
côngdân,ýthứctuânthủphápluật.Đấutranhphêphánđẩylùicáixấu,cáiác,thấp
hèn,lạchậu,chốngcácquanđiểm,hànhvisaitrái,tiêucựcảnhhưởngxấuđếnxây
dựngnềnvănhóa,làmthahóaconngười.2.Xâydựngmôitrườngvănhóalãnhmạnh,
phùhợpvớibốicảnhpháttriểnkinhtếthịtrườngđịnhhướngxãhộichủnghĩavàhội
nhậpquốctế.Xâydựngmôitrườngvănhóatronghệthốngchínhtrị,trongcácđịa
phương,làngbản…ThựchiệnchiếnlượcpháttriểngiađìnhViệtNam.Pháthuy
truyềnthốngtốtđẹp,xâydựnggiađìnhnoấm,tiếnbộ,hạnhphúc,vănminh.3.Xây
dựngvănhóatrongchínhtrịvàkinhtế.Chútrọngchămloxâydựngvănhóatrong
Đảng,trongcáccơquannhànướcvàcácđoànthể,coiđâylànhântốquantrọngđể
xâydựnghệthốngchínhtrịtrongsạch,vữngmạnh.4.Nângcaochấtlượnghoạtđộng
vănhóa.5.Làmtốtcôngtáclãnhđạo,quảnlýbáochí,xuấtbản.6.Pháttriểncông
nghiệpvănhóađiđôivớixâydựng,hoànthiệnthịtrườngdịchvụvàsảnphẩmvăn
hóa.7.Chủđộnghộinhậpquốctếvềvănhóa,tiếpthutinhhoavănhóanhânloại.8.
TiếptụcđổimớiphươngthứclãnhđạocủaĐảngvànângcaohiệulực,hiệuquảquản
lýnhànướcđốivớilĩnhvựcvănhóa.
2.Xâydựngđạođứccáchmạng
ĐạođứcHồChíMinhlàđạođứccủabậc“đạinhân,đạitrí,đạidũng”,củamột
vĩnhân,mộtlãnhtụcáchmạng,mộtngườicộngsảnưutú;đồngthời,cũnglàtấm
gươngđạođứccủamộtngườichânchính,bìnhthường,gầngũiaicũngcóthểhọc
theovàlàmtheođểtrởthànhmộtngườicáchmạng,ngườicôngdântốthơn.HồChí
Minh“làtấmgươngsáng,làhiệnthâncủanềnđạođứccáchmạngViệtNam,mãimãi
287
ĐảngCộngsảnViệtNam:VănkiệnĐạihộiđạibiểutoànquốclầnthứXII,HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,
2011,tr.126

142. 142
làngọnđènphachiếurọiconđườngrènluyện,phấnđấuđểtrởnên“tốt”hơn,đạt
đến“chânthiệnmỹ”củaconngườiViệtNamngàynayvàmaisau”
288
.
Xuấtpháttừbảnchấtconngườiluôncókhátvọnghướngtớichân,thiện,mỹ
nhằmhoànthiệnbảnthân,đểvươntớisựhoànthiện,trướchếtconngườiphảitựdu
dưỡnghoànthiệnmìnhvềđạođức.HồChíMinhchorằng,đốivớicácdântộc
phươngĐônggiàutìnhcảm,trọngđạolý,việctudưỡngđạođứccủamỗicánhân,mỗi
conngườicóvaitròvôcùngquantrọng.Đạođứclàyếutốcơbảncủanhâncáchtạo
nêngiátrịconngười,vìvậyaicũngphảitudưỡnghoànthiệnmìnhvềđạođức.Chính
vìvậy,từrấtsớmHồChíMinhđãchútrọnggiáodụcđạođức,chămlorènluyệnđạo
đứcchosinhviên.Ngườihằngmongmuốn:“Thanhniênphảicóđức,cótài”.
ViệctudưỡngtraudồiđạođứcrấtquantrọngđốivớiconngườiViệtNamtrong
sựnghiệpcáchmạng.Đốivớithếhệtrẻcũngvậy.Thếhệtrẻlà“ngườichủtươnglai
củanướcnhà…Nướcnhàthịnhhaysuy,yếuhaymạnhmộtphầnlớnlàdocácthanh
niên”
289
.“Thanhniênlàngườitiếpsứccáchmạngchothếhệthanhniêngià,đồngthời
làngườiphụtrách,dìudắtthếhệthanhniêntươnglai”
290
.Vìvậy,cầnphảichútrọng
chămlogiáodụclýtưởngcáchmạng,đạođức,lốisống,vănhóachosinhviên,hình
thànhthếhệthanhniênmớicónhữngphẩmchấttốtđẹp,cókhípháchvàtâmhuyết
hànhđộng,cótráchnhiệmvớiTổquốc,vớinhândân,vớichếđộxãhộichủnghĩa.Hồ
ChíMinhnói:“Đốivớithanhniêntríthứcnhưcáccháuởđâythìcầnđặtlạicâuhỏi:
Họcđểlàmgì?Họcđểphụcvụai?Đólàhaicâuhỏicầnphảitrảlờiđưtkhoátthìmới
cóphươnghướngđểsửachữakhuyếtđiểmcủamình”.Họctậpvàlàmtheođạođức
HồChíMinhlàđòihỏicủasựnghiệpcáchmạng,sựnghiệpđổimớiđấtnướcvàhội
nhậpquốctế;nhằmlàmchomỗingườitrởthanhnhữngcôngdântốthơn,xứngđáng
lànhữngngườilàmchủđấtnước,biếttrọngdanhdự,lươngtâm,tráchnhiệm.Đồng
thời,gópphầntíchcựcvàocuộcđấutranhchóngsuythoáivềtưtưởngchínhtrị,đạo
đức,lốisốngtrongĐảngvàtrongxãhội.
Trongsựnghiệpđổimới,đivàonềnkinhtếthịtrườngđịnhhướngxãhộichủ
nghĩavàhộinhậpquốctế,tácđộngcủanềnkinhtếtrithức,cuộccáchmạngcông
nghiệplầnthứctư…mộtnềnđạođứcmớiđanghìnhthành,lànguồnlựcquantrọng
củasựnghiệppháttriểnđấtnước.Nhờđó,conngườiViệtNam,trongđócóphầnlớn
288
ĐạitướngVõNguyênGiáp(Chủbiên):TưtưởngHồChíMinhvàconđườngcáchmạngViệtNam,Nxb.CTQG,HàNội,
2000,tr.292)
289
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.5,tr.216
290
HồChíMinh:Toàntập,NxbCTQG,HàNội,2011,t.13,tr.298

143. 143
sinhviên,thanhniêntríthứcvẫngiữđượclốisốngnhânhậu,tìnhnghĩa,trongsạch,
lànhmạnh;khiêmtốn,luôncầncù,vàsángtạotronghọctập,nghiêncứukhoahọc,có
chílậpthân,lậpnghiệp,năngđộng,nhạybén,dámđốimặtvớikhókhăn,tháchthức,
dámchịutráchnhiệm,khôngỷlại;sốngcóbảnlĩnh,luôngắnbóvớinhândân,đồng
hànhcùngdântộc,phấnđấuchosựnghiệpdângiàu,nướcmạnh,dânchủ,côngbằng,
vănminh.
Bêncạnhđó,đấtnướccòncónhữngbiểuhiệntiêucực.Đólà:“Tìnhtrạngsuy
thoáivềtưtưởngchínhtrị,đạođứclốisống,bệnhcơhội,chủnghĩacánhânvàtệ
quanlieu,thamnhũng,lãngphítrongmộtbộphậncánbộ,côngchứcdiễnranghiêm
trọng”“Tộiphạmvàtệnạnxãhộicòndiễnbiếnphứctạp;đạođứcxãhộicómặt
xuốngcấpnghiêmtrọng…kỷcương,kỷluậtchưanghiêm”.Mộtbộphậnsinhviên
phainhạtniềmtin,lýtưởng,mấtphươnghướngphấnđấu,khôngcóchílậpthân,lập
nghiệp;chạytheolốisốngthựcdụng,thiếutráchnhiệm,thờơvớigiađìnhvàxãhội,
savàohàngloạttiêucực.Dođó,cầnphảitiếptụcđẩymạnhviệchọctậptưtưởngđạo
đứcHồChíMinh.
HọctậpđạođứccáchmạngHồChíMinhlàphảitrungthànhvớinước,hiếuvới
dân,suốtđờiđấutranhchosựnghiệpcáchmạng.HọctậpđạođứccáchmạngHồChí
Minhlàhọcphẩmchấtconngườitrọnđờivìnướcvìdân,làhọctậpkhípháchanh
hùng,ýchíđộclậptựcường,kiêntrìmụctiêulýtưởng,sángtạovàquyếtthắng,
khôngchịukhuấtphụctrướcmọikẻthù.Ngaytừthuởthiếuthời,HồChíMinhđãlựa
chọnmộtcáchrõràngvàdứtkhoátmụctiêuhiếndângcảcuộcđờimìnhchocách
mạng.Ngườiđãchấpnhậnmộtsựhysinh,luônkiênđịnh,dũngcảmvàsángsuốtđể
vượtquamọikhókhăn,giankhổ,“thắngkhôngkiêu,bạikhôngnản”,“giàusang
khôngthểquyếnrũ,nghèokhókhôngthểchuyểnlay,uylựckhôngthểkhuấtphục”
nhằmthựchiệnbằngđượcmụctiêucáchmạng.HồChíMinhđãcốnghiếntrọnđời
mìnhchosựnghiệpgiảiphóngdântộcvàthốngnhấtTổquốc,giảiphónggiaicấp
côngnhânvàdântộcbịápbức,chosựthắnglợicủachủnghĩaxãhội,chosựhợptác
anhemvàhòabìnhgiữacácdântộc.ỞHồChíMinh,“MộtngàymàTổquốcchưa
thốngnhất,đồngbàocònchịukhổ,làmộtngàytôiănkhôngngon,ngủkhôngyên”.
Đếntrướclúcquađời,Ngườikhôngcógìphảihốihận,nhưngtiếcthìcó,đólàchỉtiếc
khôngđượcphụcvụTổquốc,phụcvụcáchmạng,phụcvụnhândânlâuhơnnữa,
nhiềuhơnnữa.

144. 144
HọctậpđạođứccáchmạngcủaHồChíMinhlàphảitudưỡng,rènluyệntheo
tấmgươngcần,kiệm,liêm,chính,chícôngvôtư;đứckhiêmtốn,trungthực.HồChí
Minhthườngdạycánbộ,đảngviên,đoànviênvàthanhniênphảicần,kiệm,liêm,
chính,chícôngvôtư,ítlònghammuốnvậtchất,đólàtưcáchcủangườicánbộcách
mạngvàtựmìnhNgườiđãgươngmẫuthựchiện.TheoHồCHíMinh,“Muốnhoàn
thànhnhiệmvụđượctốtthìchúngtaphảihọctập,chúngtaphảitraudồitư
tưởng...traudồiđạođứccáchmạng,trướchếtlàđứckhiêmtốn”.“Khiêmtốnlàmột
đạođứcmàmọingườicáchmạngphảiluôntraudồi”;phảichânthành,khiêmtốn,
khôngđượctựmãn,chớkiêungạo,luônluôncầutiếnbộ,phải“khiêmtốn,trongsạch
vàchínhtrực”.HồChíMinhlàmộttấmgươngsángvềtrungthực,tráchnhiệmvới
mình,vớingười,vớiviệc,thểhiệntrongtưtưởngvàlẽsốngcủaNgười.Trungthựclà
phẩmchấthàngđầucủacánbộ,đảngviênvàcủamỗingười.Trungthựctrongtư
tưởngđạođứcHồChíMinhmangnộidungđạođứccaoquýcủangườicộngsản,
nhữngngườiđãcôngkhainóivềsựtựnguyệnhysinh,cốnghiếncảcuộcđờimình
chomụctiêuđộclậpdântộcvàchủnghĩaxãhội.Trongcôngviệc,trungthựclàphải
luônluôngắnbóvớitráchnhiệm.HồChíMinhcoitráchnhiệmvàviệcphảilàm,phải
gánhvác,khôngthểthoáithác.Tráchnhiệmlàbổnphậncủamỗingười,dùởcươngvị
nào.Ýthứctráchnhiệmcủamỗicánhânlàsựtựýthứcvềcáccôngviệcphảilàm,
“nhậnrõphải,trái,đúngsai”,tựmìnhxácđịnhviệccầnlàm.MọingườidânViệtNam
đềucóýthứcdântộc,nhưngtrướchếtlàlớptrẻ,tươnglaicủađấtnước.Tronglớptrẻ
ấy,đặcbiệtlàsinhviênphảicósựvunđắptinhthầndântộc,ýthứctráchnhiệmvới
Tổquốcthânyêu.Trêncơsởcóýthứcđúngđắn,tựgiác,tíchcựcthựchiệntrách
nhiệmcủamìnhlà“cótinhthầntráchnhiệmcao”.Vớicánbộ,đảngviênvàmỗimột
ngườicầnnhậnthứcrõ:Trungthực,tráchnhiệm,trướchếtlàtráchnhiệmvóiTổquốc,
vớiĐảng,vớinhândân,sauđólàtráchnhiệmvớibảnthân,giađình,quêhương.Xây
dựng,rènluyệnbảnlĩnhvữngvàng,cóniềmtinvàomụctiêu,lýtưởngcáchmạng
củaĐảng,phấnđấuvìcuộcsốngtựdo,ấmno,hạnhphúccủanhândân.
HọctậpđạođứcHồChíMinhlàphảicóđứctintuyệtđốivàosứcmạnhcủa
nhândân,kínhtrọngnhândânvàhếtlòng,hếtsứcphụcvụnhândân;luônnhânái,vị
tha,khoandungvànhânhậuvớiconngười.Phảicótìnhyêuthươngđốivớicon
người.Tìnhthươngđógắnliềnvớiniềmtintuyệtđốivàosứcmạnhvàtrítuệcủanhân
dân.HồChíMinhluôndạycánbộ,đảngviênviệcgìcólợichodân,dùnhỏ,cũngphải

145. 145
hếtsứclàm,việcgìcóhạichodân,dùnhỏ,cũngphảihếtsứctránh;phảigầndân,hiểu
dân,phảihọcdân,kínhtrọngnhândân;hếtlòng,hếtsứcphụcvụnhândân.Ngườiphê
phánquyếtliệtđầuóc“quancáchmạng”vàtựmìnhthườngxuyênđixuốngcơsởđể
tìmhiểu“lắngngheýkiếncủađảngviên,củanhândân,củanhữngngườikhôngquan
trọng”.Làngườicóuytínrấtcaovàsứchấpdẫnrấtlớn,songkhôngbaogiờHồChí
Minhđặtmìnhcaohơnnhândân,chỉtâmniệmsuốtđờilàcôngbộccủanhândân,
“cũngnhưmộtngườilínhvânglệnhcủaquốcdânratrướcmặttrận”.
Vớitìnhyêuthươngbaola,HồChíMinhdànhchotấtcả,chiasẻvớimọingười
nhữngnỗiđauriêng.Tháng7năm1969,khitiếpvàtrảlờinữđồngchíMáctaRôhát
phóngviênbáoGranma(Cuba),Ngườinói:“Tôihiếncảđờitôichodântộctôi…,
Mỗingười,mỗigiađìnhđềucómộtnỗiđaukhổriêngvàgộpcảnhữngnỗiđaukhổ
riêngcủamỗingười,mỗigiađìnhlạithìthànhnỗiđaukhổcủatôi”.Cáchmạngtháng
Támnăm1945thànhcôngcũnglàlúcViệtNamvừatrảiquanạnđóikhủngkhiếp,Hồ
ChíMinhchủtrươngtănggiasảnxuất,mỗithángmỗingườinhịnănbabữađểgóp
gạocứuđóivàNgườicũngđónggóplongạocủamìnhnhưmọingườidân.Đithăm
trạitùbinhtrongChiếndịchBiêngiới,NgườikhôngcònáokhoácngoàivìNgườiđã
chotênquanbathầythuốcPhápbịrétcóng.
Lòngnhânái,khoandung,nhânhậucủaHồChíMinhbắtnguồntừđạinghĩacủa
dântộc,nêncósứcmạnhvàcảmhóatolớntrongviệcxâydựngvàtáitạolươngtri.Ở
HồChíMinh,thươngngườilàmộttìnhcảmlớn,sâusắc.
HọctậpđạođứccáchmạngHồChíMinhcònlàhọctậpvàlàmtheotấmgương
vềýchívànghịlựctinhthầntolớn,quyếttâmvượtquamọithửthách,giannguyđể
đạtđượcmụcđíchcuộcsống,HồChíMinhđãcốnghiếntrọnđờimìnhchosựnghiệp
cáchmạngcủanhândântavànhândânthếgiới.Ngườiđãtrảiquamộtcuộcđờioanh
liệt,đầygiankhổhysinh,vôcùngcaothượngvàphongphú,vôcùngtrongsángvà
đẹpđẽ.HọctậptưtưởngđạođứcHồChíMinhlàhọctậpđứctínhbìnhtĩnhkiên
cường,chủđộngvượtquathửthách,giannguy,kiêntrìmụcđíchcuộcsống,bảovệ
chânlý,giữvữngquanđiểmcáchmạngcủamình:
“Muốnnênsựnghiệplớn,
Tinhthầncàngphảicao”
291
.
291
HồChíMinh:Toàntập,Nxb.CTQG,HàNội,2011,t.3,tr.305

146. 146
HọctậptưtưởngđạođứcHồChíMinhcònlàphảihọctấmgươngvềchủnghĩa
yêunướckếthợpvớichủnghĩaquốctếtrongsángHồChíMinhchẳngnhữnglàmột
nhàyêunướcvĩđại,màcònlàmộtchiếnsĩkiêncườngcủaphongtràocộngsảnquốc
tếvàphongtràogiảiphóngdântộctrongthếkỷXX.HồChíMinhthườngdạychúng
taphảichămlobảovệsựđoànkếtquốctế,vìsựnghiệpcủacáchmạngViệtNam,vì
nghĩavụcaocảđốivớicáchmạngthếgiới.Dovậy,sinhviênrấtcầnphảihọctập
phẩmchấtđạođứckếthợpchủnghĩayêunướcchânchínhvớitinhthầnquốctếtrong
sáng.Thanhniên,sinhviênphảirasứctraudồiđạođứctrởthànhnhữngconngười
làmchủđấtnước,đoànkếtthànhmộtkhối,quyếtlàmtrònnghĩavụcaocảvìđộclập,
tựdocủaTổquốc,vìhạnhphúccủanhândânvàgópphầnxứngđángvàosựnghiệp
cáchmạngcủanhândânthếgiới.
SinhviênViệtNamquyếttâmhọctậprènluyệnvàlàmtheotưtưởng,đạođức,
phongcáchHồChíMinh,thiđuahọctập,rènluyện,vìngàymailậpnghiệp,xâydựng
đấtnướcgiàumạnh,vănminh,sánhvaivớicáccườngquốcnămchâunhưHồChí
Minhhằngmongmuốn.
NỘIDUNGTHẢOLUẬN
1.Phântíchnộidungxâydựngvănhóa,đạođức,conngườiViệtNamhiệnnay
theotưtưởngHồChíMinh.
2.PhântíchquanđiểmcủaHồChíMinhvềnhữngchuẩnmực,nguyêntắcđạo
đứcmới.Liênhệtớisựnghiệpđổimớihiệnnay.
3.Nhữngnộidungcơbảnsinhviênhọctậpvàlàmtheotưtưởng,đạođứcHồ
ChíMinh.