hoclagioi-vn-cam-nang-the-tho-song-that-luc-bat-trong-van-chuong-viet-nam-id-142.pdf

Trong số các biến thể của thơ lục bát, có thể nói rằng thể thơ song thất lục bát là thể loại biến thể quan trọng nhất. Thể loại này đã tách rời khỏi nguyên bản, tạo nên một thể thơ độc lập, mang đậm bản sắc dân tộc, với những đặc trưng chủ yếu như hào hùng, bi thiết, trữ tình, và lãng mạn. Không chỉ sánh ngang với thơ lục bát về mặt trữ tình, mà tính hào hùng của song thất lục bát thậm chí còn vượt trội hơn hẳn. Hôm nay, hãy cùng Học là Giỏi tìm hiểu về thể thơ này qua bài viết: Thể thơ song thất lục bát trong văn chương Việt Nam.

1. Cẩm nang kiến thứcBí quyết học tậpBí quyết bứt phá
Trang chủ › Cẩm nang học tập › Cẩm nang kiến thức
Thể thơ song thất lục bát trong văn chương Việt
Nam
Thứ ba, 28/5/202403:10 AM Tác giả: Admin Hoclagioi
Trong số các biến thể của thơ lục bát, có thể nói rằng thể thơ song thất lục bát là thể loại biến thể quan
trọng nhất. Thể loại này đã tách rời khỏi nguyên bản, tạo nên một thể thơ độc lập, mang đậm bản sắc dân
tộc, với những đặc trưng chủ yếu như hào hùng, bi thiết, trữ tình, và lãng mạn. Không chỉ sánh ngang với
thơ lục bát về mặt trữ tình, mà tính hào hùng của song thất lục bát thậm chí còn vượt trội hơn hẳn. Hôm
nay, hãy cùng Học là Giỏi tìm hiểu về thể thơ này qua bài viết: Thể thơ song thất lục bát trong văn chương
Việt Nam.
Mục lục [Ẩn]
1. Thể thơ song thất lục bát là gì?
2. Nguồn gốc và các giai đoạn phát triển của thể thơ song thất lục
bát
3. Quy tắc gieo vần của thể thơ song thất lục bát
4. Quy tắc ngắt nhịp của thể thơ song thất lục bát
5. Sự biến thể, sáng tạo luật thơ song thất lục bát
6. Kết luận
Thể thơ song thất lục bát là gì?
Thể thơ song thất lục bát là một thể thơ truyền thống của Việt Nam, đặc trưng bởi cấu trúc đặc biệt gồm
hai câu bảy chữ (song thất) và hai câu lục bát (một câu sáu chữ và một câu tám chữ). Cụ thể, mô hình của
một khổ thơ song thất lục bát như sau:
Câu 1: 7 chữ
Câu 2: 7 chữ
Câu 3: 6 chữ
Câu 4: 8 chữ
Ví dụ minh họa:
Câu 1: Trải vách quế gió vàng hiu hắt,
Câu 2: Mảnh vũ y lạnh ngắt như đồng;
KHÓA HỌC LIÊN QUAN
Đánh giá năng lực
miễn phí - Ngữ Văn
lớp 11
›
Khóa học tốt trên lớp
- Ngữ Văn lớp 11 ›
Khóa luyện thi cấp tốc
- Ngữ Văn lớp 11 ›
Khóa Tổng ôn hè -
Ngữ Văn lớp 11 ›
Đánh giá năng lực
miễn phí - Ngữ Văn
lớp 10
›
Tìm kiếm...
ĐĂNG KÝ HỌC THỬ NGAY
HÔM NAY
Để con học sớm - Ôn sâu và nhận ưu
đãi học phí!
Họ và tên phụ huynh
SĐT/Zalo phụ huynh
Đăng ký học thử miễn phí
Lớp con đang học
‹
Môn học quan tâm
‹
Giáo viên Giới thiệuLiên hệ Đăng ký học thử miễn phíKhóa học Cẩm nang học tập

2. Câu 3: Oán chi những khách tiêu phòng,
Câu 4: Mà xui phận bạc nằm trong má đào!
Thể thơ song thất lục bát có sự kết hợp hài hòa giữa âm điệu và nhịp điệu, tạo nên những bài thơ vừa giàu
tính nhạc vừa giàu cảm xúc. Thể thơ này thường được sử dụng để biểu đạt những tình cảm sâu lắng,
những câu chuyện lịch sử, hoặc những khúc ca hào hùng của dân tộc. Sự đa dạng và linh hoạt trong cách
sử dụng ngôn từ của thể thơ này đã làm nên một nét đẹp riêng trong văn học Việt Nam.
Nguồn gốc và các giai đoạn phát triển của thể thơ song thất lục bát
Thể thơ song thất lục bát còn được gọi là: song thất, lục bát gián thất. Có khi,người ta xếp nó vào thể loại
thơ. Có khi xếp vào thể loại ca ngâm. Đây là thể thơ có nguồn gốc Việt Nam, mang đậm bản sắc truyền
thống dân tộc. Thể thơ song thất lục bát vốn rất phổ biến trong văn chương Việt Nam trung đại. Nó đã để
lại cho kho tàng văn chương dân tộc những tác phẩm nổi tiếng như: Chinh phụ ngâm khúc, Cung oán
ngâm khúc, Tự tình khúc, Ai tư vãn... Tuy nhiên, sang thế kỷ XX, thể thơ này ít được chú ý. Nhiều người
nhầm tưởng rằng không còn thi nhân nào sáng tác thể song thất lục bát. Thực ra, số lượng tác phẩm theo
thể song thất lục bát trong văn chương hiện đại rất nhiều, nhất là trong giai đoạn 1945 -1975.
Quy tắc gieo vần của thể thơ song thất lục bát
Mỗi khổ thơ song thất lục bát gồm có bốn câu, với số tiếng mỗi câu là: 7 –7 –6 –8. Trong hai câu thất, luật
phối thanh được đặt vào các tiếng 3 –5 –7 theo luật đòn cân là T –B –T (câu 1)  và  B –T –B  (câu  2). Hai 
câu lục bát theo đúng luật của thể loại này. Nghĩa là mang thanh điệu B –T –B ở các tiếng 2 –4 –6. Tiếng
cuối câu một vần với tiếng thứ 6 câu hai. Tiếng thứ 8 câu hai vần với tiếng thứ 6 câu ba. Tiếng thứ 6 câu ba
vần với tiếng thứ 6 câu bốn. Tiếng thứ 8 câu bốn vần với tiếng thứ 5 câu tiếp theo... Sau đây là mô hình
thanh điệu của thể thơ song thất lục bát:
x x T x B x T (vần 1)
x x B x T (vần 1) x B (vần 2)
x B x T x B (vần 2)
x B x T x B (vần 2) x B (vần 3)
x x T x B (vần 3) x T (vần 4)
x x B x T (vần 4) x B (vần 5)
x B x T x B (vần 5)
x B x T x B (vần 5) x B (vần 6)
* Ghi chú: 
- B: phải là bằng
- T: phải là trắc
- x: bằng hoặc trắc đều được

3. (Chú thích: x là không bắt buộc phải đúng thanh, T là thanh trắc, B là thanh bằng, dấu gạch dưới là những
chỗ bắt buộc phải gieo vần).
Dưới đây là một số câu thơ trích trong Cung oán ngâm khúc của Nguyễn Gia Thiều, qua đó ta sẽ thấy được
quy tắc gieo vần của thể thơ song thất lục bát:
Trải vách quế gió vàng hiu hắt, 
Mảnh vũ y lạnh ngắt như đồng. 
Oán chi những khách tiêu phòng, 
Mà xui phận bạc nằm trong má đào!
Duyên đã may cớ sao lại rủi?
Nghĩ nguồn cơn dở dói sao đang? 
Vì đâu nên nỗi dở dang, 
Nghĩ mình mình lại nên thương nỗi mình!
Quy tắc ngắt nhịp của thể thơ song thất lục bát
Trong thơ song thất lục bát, hai câu thất có cách ngắt nhịp thông thường là  3 / 4. Các câu lục bát ngắt nhịp
là 2 / 2 / 2 / 2. Lấy ví dụ một đoạn thơ trong Chinh phụ ngâm (Đặng Trần Côn, Đoàn Thị Điểm):
Trống Tràng Thành / lung lay bóng nguyệt
Khói Cam Tuyền / mờ mịt thức mây
Chín lần / gươm báu / trao tay
Nửa đêm / truyền hịch / địch ngày / xuất chinh.
Trên đây là những quy định chung của thể thơ song thất lục bát. Những quy định này vốn được tuân thủ
chặt chẽ trong văn chương trung đại. Trong văn chương hiện đại, mặc dù những quy định về niêm luật có
thoáng hơn nhưng nhiều bài vẫn mang đậm “hồn cốt” của thể song thất lục bát truyền thống. Chỉ khác là
các bài thơ ấy mang nội dung hiện đại. 
Sự biến thể, sáng tạo luật thơ song thất lục bát

4. Khi nói đến việc sáng tác thơ theo thể song thất lục bát, chúng ta không chỉ bàn đến chuyện đúng luật mà
còn phải chú ý đến sự “phá cách”, sáng tạo của nhà thơ. Sự sáng tạo ấy nhằm tránh sự đơn điệu, gây chú ý,
tạo bất ngờ cho bạn đọc. Ngoài những bài thơ song thất lục bát thuần túy, ta còn gặp thể loại này trong
nhiều bài thơ tự do và hợp thể. Trong các bài thơ này, có thể chia làm hai loại: Một là những bài có số câu
song thất lục bát nhiều hơn các thể khác: Tiếng vàng (Xuân Diệu), Cây điền thanh với tên giặc Mỹ (Lưu
Quang Thuận), Sớm giục đường mây (Vũ Hoàng Chương), Chị là người mẹ, Quang vinh Tổ quốc chúng ta,
Xưa... nay (Tố Hữu)... Hai là những bài thơ tự do và hợp thể có số câu song thất lục bát ít hơn các thể loại
khác: Chòm Văn Sơn (Xuân Diệu), Bao giờ trở lại (Hoàng Trung Thông), Cầu tre (Kiên Giang), Bay ngang
mặt trời (Chế Lan Viên), Bài ca mùa xuân 1961, Hai anh em, Phá đường, A Liêu Sa nhớ chăng? (Tố Hữu)...
Một bài thơ song thất lục bát có tối thiểu là 4 câu. Nhưng số bài song thất lục bát 4 câu rất ít. Có thể nêu vài
bài điển hình như: Đường số 5 anh dũng (Hồ Chí Minh), Bản đồ nước Việt Nam, Canh Dần 1950, Đình
chiến (Ưng Bình Thúc Giạ Thị)... Xin giới thiệu một bài tiêu biểu cho thể song thất lục bát 4 câu là bài Theo
tình nguyện quân qua biên giới năm 1952 (Chế Lan Viên):
Chỉ thấy núi thấy cây thấy suối
Nào biết đâu biên giới là đâu
Giật mình, nghe một tiếng chào
Đất mình vừa vượt, đất Lào vừa sang
Thơ song thất lục bát có thể dài bao nhiêu cũng được. Trong văn chương Việt Nam, ta gặp những bài thơ
song thất lục bát dài  trên  100 câu như: Kinh nhật tụng (Khương Hữu Dụng), Trả ta sông núi (Vũ Hoàng
Chương), Giấc mơ bom nguyên tử (Nguyễn Vỹ), Mối tình đầu trọn kiếp (Phạm Tường Hưng)... Có những
bài trên 200 câu như: Ba mươi năm đời ta có Đảng (Tố Hữu), Gửi người vợ miền Nam (Nguyễn Bính), Triều
miên ngâm khúc (Trần Tuấn Kiệt)...
Thể thơ song thất lục bát thích hợp để diễn tả những tâm tư, tình cảm của con người trước các sự kiện
chính trị xã hội hoặc những biến cố lớn trong cuộc đời người. Nó có sự kết hợp tính chất của hai thể loại:
thất ngôn (cổ kính, trang trọng) và lục bát (bình dị, trữ tình).Tuy nhiên, hệ thống niêm luật của nó có phần
gò bó nên ít người sáng tác. Nếu có sáng tác theo thể loại này, nhiều người thích dùng hình thức biến thể vì
nó tương đối tự do.
Xem thêm:
Thể thơ lục bát - Di sản văn hóa của dân tộc Việt Nam
Tìm hiểu thể thơ thất ngôn bát cú - Tinh hoa thơ Đường luật
Kết luận
Bài viết của Học Là Giỏi đã giúp các bạn phác họa bức tranh tổng thể của thể thơ song thất lục bát trong
văn chương Việt Nam, trong đó, nhấn mạnh những điểm kế thừa và sáng tạo về luật thơ, cùng các tác giả
và tác phẩm tiêu biểu. Dù so với các thể loại khác như lục bát, thất ngôn, hay thơ tự do, các bài song thất
lục bát thuần túy chiếm tỷ lệ không cao, nhưng thể loại này vẫn đạt được những thành tựu nhất định và

5. xuất hiện nhiều trong các bài thơ tự do và hợp thể. Và trong tương lai, thể thơ này sẽ tiếp tục tồn tại và phát
triển theo hướng tự do hóa hình thức thơ để thích ứng với thời đại mới.
Chủ đề:
ĐĂNG KÝ HỌC THỬ NGAY HÔM NAY
Để con học sớm - Ôn sâu và nhận ưu đãi học phí!
Đăng ký học thử miễn phí
Bài viết liên quan
Thứ sáu, 27/9/202406:47 AM
10+ mẹo nhỏ về cách học thuộc
văn nhanh
Khi nhắc đến việc học thuộc văn, nhiều
người có thể cảm thấy ngại ngần, thậ…
Thứ năm, 20/6/202408:57 AM
Bí quyết chọn nền tảng gia sư
online chất lượng
Sự phát triển như vũ bão của CNTT có
nhiều phương thức tiếp thu kiến thức…
Thứ năm, 20/6/202408:39 AM
Học nhanh nhớ lâu với 6 cách
học lịch sử đỉnh nhất
Lịch sử là một phần quan trọng của con
người và xã hội. Mỗi cá nhân đều cần…
Thứ năm, 20/6/202408:33 AM
Lợi ích vượt trội của các hình
thức gia sư online
Hình thức gia sư online, gia sư dạy kèm
trực tuyến còn khá mới mẻ tại Việt…
Thứ năm, 20/6/202408:27 AM
Bí kíp bỏ túi cách học online hiệu
quả
Ngày nay, việc học online đã dần trở
nên phổ biến, giúp người học chủ độ…
Thứ năm, 20/6/202408:14 AM
Có nên học gia sư online? Phân
tích chi tiết ưu nhược điểm
Với lịch học bận rộn, học sinh gặp khó
khăn trong việc sắp xếp thời gian đến…
Trung tâm gia sư Online
21 Ngõ Giếng, Ô Chợ Dừa, Đống Đa, Hà Nội
083 8888 966
[email protected]
LIÊN KẾT NHANH
Về chúng tôi
Khóa học
Giáo viên
Cẩm nang học tập
Đánh giá năng lực
Liên hệ
HỖ TRỢ
Chính sách bảo mật
Điều khoản dịch vụ
Hướng dẫn sử dụng
KẾT NỐI VỚI HỌC LÀ GIỎI
(c) 2024 by FTECH.AI