ĐẠI CƯƠNG SINH LÝ HỌC tdt vietnam ancklncanc

slhh

1. Môn: Sinhlýhọc
Mãmônhọc: H01002
Giảngviên: TS. PhạmĐứcToàn
TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÔN ĐỨC THẮNG
KHOA DƯỢC
Bộmôn: Dượclý
10/23/2023 H01002 –Chương 1 -Nhập môn Sinh lý học 1

2. What is physiology?
10/23/2023 H01002 –Chương 1 -Nhập môn Sinh lý học 2
Physiology covers a multitude of disciplines within human biology and beyond.

3. CHƯƠNG 1: NHẬP MÔN SINH LÝ HỌC
10/23/2023 H01002 –Chương 1 -Nhập môn Sinh lý học 3

4. LỊCH SỬ PHÁT TRIỂN
10/23/2023 H01002 –Chương 1 -Nhập môn Sinh lý học 4
Thờikỳcổxưa:
•Thờixưangườitathườnggiải
thíchcáchiệntượngsinhlýcủacơ
thểbằngcácyếutốsiêunhiên.
•Hippocratelàngườiđầutiênđưa
rathuyếthoạtkhíđểgiảithíchmột
sốhiệntượngnhưkhôngkhíbên
ngoàiđivàophổirồivàomáuvà
lưuthôngkhắpcơthể.
Hippocrates is considered by many to be the “father of medicine.”

5. LỊCH SỬ PHÁT TRIỂN
•ClaudiusGalenus(c.130-200AD),
haycònđượcbiếttớivớicáitên
Galen,đãpháttriểnlýthuyếtcủa
Hippocratevàlàngườiđầutiênsử
dụngcácthínghiệmđểtìmhiểuvề
cáchiệntượngsinhlýcủacơthể.
10/23/2023 H01002 –Chương 1 -Nhập môn Sinh lý học 5
Galeniswidelyreferredtoasthefounderofexperimentalphysiology.

6. LỊCH SỬ PHÁT TRIỂN
10/23/2023 H01002 –Chương 1 -Nhập môn Sinh lý học 6
Thờikỳpháttriểncủanềnkhoahọctựnhiên:
•Servet(1511-1553)tìmratuầnhoànphổi.
•Harvey(1578-1657)tìmratuầnhoànmáu.
•Malpighi(1628-1694)tìmratuầnhoànmaomạchphổinhờcó
kínhhiểnvi.
•Phátminhramáykíchđiện,huyếtápkế
•Họcthuyếttếbàorađời
•Pavlovđưarahọcthuyếtthầnkinh,khẳngđịnhthầnkinhtrung
ươngđiềuhòamọichứcnăngcủacơthể

7. LỊCH SỬ PHÁT TRIỂN
10/23/2023 H01002 –Chương 1 -Nhập môn Sinh lý học 7

8. LỊCH SỬ PHÁT TRIỂN
10/23/2023 H01002 –Chương 1 -Nhập môn Sinh lý học 8
Thờiđạisinhhọcphântử:
•WatsonvàCricktìmracấu
trúcDNA
•Sutherlandphátminhcơ
chếtácdụngcủahormone
•Bắtđầuápdụngcáckỹ
thuậtphântửphứctạpđể
nghiêncứugiảiphẫu-sinh
lýhọc.

9. ĐẠI CƯƠNG SINH LÝ HỌC
Địnhnghĩa, đốitượngnghiêncứu:
•Làsựtíchhợpcủahaimôn: GiảiphẫuvàSinhlýhọcngười
•Làmộtngànhcủasinhvậthọc, cơsởcủaY Dượchọc
•Làngànhkhoahọcnghiêncứuhoạtđộngchứcnăng, hìnhthái,
cấutạocáccơquan, bộphậncủacơthểsốngnhưhệtuần
hoàn, hệhôhấp, hệtiêuhóa.
•Trong thờiđạisinhhọcphântửngàynay, giảiphẫu–sinhlýcòn
nghiêncứusâutớihoạtđộngchứcnăngcủatừngphântử.
10/23/2023 H01002 –Chương 1 -Nhập môn Sinh lý học 9

10. ĐẠI CƯƠNG SINH LÝ HỌC
•Giảiphẫu(Anatomy) làmônhọcvềcấutrúcbêntrong vàbên
ngoàicủacơthểvàmốiliênhệgiữacácphầncấutạocủacơ
thể.
•Sinhlý(Physiology)làmônhọcvềcáchthứcmàsinhvậtthực
hiệncácchứcnăngsốngquantrọngcủamình.
•Giảiphẫuvàsinhlýcómốiquanhệmậtthiếtvớinhau. Giải
phẫucungcấpthôngtin gợiý vềchứcnăngsinhlýcủabộ
phận, cơquancòncácquátrìnhsinhlýthìđượcgiảithíchthông
qua nhữnghiểubiếtvềgiảiphẫu.
=> Mốitươngquangiữacấutạovàchứcnăngcủacơthể
sống.
10/23/2023 H01002 –Chương 1 -Nhập môn Sinh lý học 10

11. ĐẠI CƯƠNG SINH LÝ HỌC
10/23/2023 H01002 –Chương 1 -Nhập môn Sinh lý học 11
Rembrant’s“The Anatomy Lesson
of Dr. NicolaesTulp”: Human
anatomy is the study of the structure
of the human body, from the
microscopic to the macroscopic.

12. ĐẠI CƯƠNG SINH LÝ HỌC
10/23/2023 H01002 –Chương 1 -Nhập môn Sinh lý học 12
Leonardo da Vinci’s “The Vitruvian Man”: Vitruvian
Man: A drawing created by Leonardo da Vinci. The
drawing is based on the correlations of ideal human
proportions with geometry described by the ancient
Roman architect Vitruvius in Book III of his treatise De
Architectura.

13. ĐẠI CƯƠNG SINH LÝ HỌC
10/23/2023 H01002 –Chương 1 -Nhập môn Sinh lý học 13
The human heart and lungs: Anatomy and physiology
are complimentary disciplines as the structure of body
systems often influences system function.

14. GROSS AND MICROSCOPIC ANATOMY.
10/23/2023 H01002 –Chương 1 -Nhập môn Sinh lý học 14
GrossandMicroscopicAnatomy.(a)Grossanatomyconsiderslargestructuressuchasthe
brain.(b)Microscopicanatomycandealwiththesamestructures,thoughatadifferentscale.
Thisisamicrographofnervecellsfromthebrain.LM×1600.(credita:
“WriterHound”/WikimediaCommons;creditb:MicrographprovidedbytheRegentsof
UniversityofMichiganMedicalSchool©2012)

15. SPECIALTIES IN PHYSIOLOGY
•Cácquátrìnhsinhlýrấtphứctạpvàkhóđểthửnghiệmvàtìm
hiểuhơngiảiphẫu. Vì vậy, cónhiềuchuyênngànhvềsinhlý
hơnso vớigiảiphẫubaogồm:
Cell physiology
Organ physiology
Systemic physiology
Pathological physiology
10/23/2023 H01002 –Chương 1 -Nhập môn Sinh lý học 15

16. SPECIALTIES IN PHYSIOLOGY
10/23/2023 H01002 –Chương 1 -Nhập môn Sinh lý học 16
Cell physiology Organ physiology

17. SPECIALTIES IN PHYSIOLOGY
10/23/2023 H01002 –Chương 1 -Nhập môn Sinh lý học 17
Systemic physiology Pathological physiology

18. ĐẠI CƯƠNG SINH LÝ HỌC
•Làcơsởquantrọngđểhọcbệnhhọc, sinhlýbệnh, dượclý,
dượclâmsàng…
•Làcơsởđểgiảithíchvàpháthiệncácrốiloạnchứcnăngtrong
tìnhtrạngbệnhlý
10/23/2023 H01002 –Chương 1 -Nhập môn Sinh lý học 18

19. ĐẶC ĐIỂM VỀ CƠ THỂ SỐNG
Địnhnghĩavềsựsống:
•Sựsốnghaysinhvật
sốnglànhữngvậtcóđầy
đủnhữngđặcđiểmcủa
củasựsống.
10/23/2023 H01002 –Chương 1 -Nhập môn Sinh lý học 19

20. ĐẶC ĐIỂM VỀ CƠ THỂ SỐNG
•Đặcđiểmthaycũđổimới:Đồnghóavàdịhóa
•Đặcđiểmchịukíchthích: bịảnhhưởngbởicáctácnhânkích
thíchbaogồmtácnhânvậtlý, cơhọc, điệnhọc, quanghọc, hóa
học, tâmlý, xãhội…
•Đặcđiểmsinhsảngiốngmình: làphươngthứctồntạicủanòi
giống.
10/23/2023 H01002 –Chương 1 -Nhập môn Sinh lý học 20

21. CƠ CẤU TỔ CHỨC TRONG CƠ THỂ
10/23/2023 H01002 –Chương 1 -Nhập môn Sinh lý học 21

22. 10/23/2023 H01002 –Chương 1 -Nhập môn Sinh lý học 22

23. 10/23/2023 H01002 –Chương 1 -Nhập môn Sinh lý học 23

24. NỘI MÔI
•Khoảng56% khốilượngcơthểtrưởngthànhlàdịch.
•Hầuhếtlàdịchnộibào.
•Cònlạikhoảng1/3 làdịchngoạibào.
•Dịchngoạibàoluônvậnchuyểnkhắpcơthể(chủyếuthôngqua
hệtuầnhoàn).
•Dịchngoạibàonàytạothành1 môitrườngxungquanhcáctế
bàocủacơthểnêncòngọilànộimôi.
•Cáctínhchấtcủanộimôiảnhhưởngrấtlớntớisinhlýcơthể
10/23/2023 H01002 –Chương 1 -Nhập môn Sinh lý học 24

25. NỘI MÔI
10/23/2023 H01002 –Chương 1 -Nhập môn Sinh lý học 25
Body Fluid Compartments

26. HẰNG TÍNH NỘI MÔI
•Làsựduytrìhằngđịnhtínhchấtnộimôi(nồngđộcácchất, pH,
…) đểcáctếbào, cơquan, hệthốngcơquantrong cơthểthực
hiệnđượcchứcnăngcủachúng.
•Hằngtínhnộimôiđượcthựchiệnnhờ3 hệthống
Hệthốngtiếpnhậnchấtdinhdưỡng, tiêuhóavàchuyểnhóa
chấtdinhdưỡng(VD: hệtiêuhóa, hôhấp, cơ, gan…)
Hệthốngvậnchuyểnchấtdinhdưỡng(máu, bạchhuyết,
dịchkẽ…)
Hệthốngbàitiếtcácsảnphẩmchuyểnhóa(hệtiêuhóa, hô
hấp, tiếtniệu, da...)
10/23/2023 H01002 –Chương 1 -Nhập môn Sinh lý học 26

27. CÂN BẰNG NỘI MÔI
10/23/2023 H01002 –Chương 1 -Nhập môn Sinh lý học 27
DuringtheprogressionofOsteoarthritisOA,the
cartilageECMshowssignificantpathological
alternations,whichcanbepromisingbiomarkers
inidentifyingthepathologicalstagesofOA.
•Cânbằngnộimôiđóngvaitrò
quantrọngtrong nhiềuloại
bệnhlývàcũnglàđíchtác
độngcủathuốcđiềutrịbệnh.
•Cânbằngnộimôilàmộtcân
bằngđộng.

28. ĐIỀU HÒA CHỨC NĂNG
10/23/2023 H01002 –Chương 1 -Nhập môn Sinh lý học 28

29. ĐIỀU HÒA CHỨC NĂNG
•Cơthểđiềuhòachức
năngbằng02 hệthống
làhệthốngthầnkinh
vàhệthốngthểdịch.
•Hai hệthốngnàyphối
hợphoạtđộngvàtạo
racáchệđiềukhiển
trong cơthể.
10/23/2023 H01002 –Chương 1 -Nhập môn Sinh lý học 29

30. ĐIỀU HÒA CHỨC NĂNG THÔNG QUA THẦN KINH
10/23/2023 H01002 –Chương 1 -Nhập môn Sinh lý học 30

31. ĐIỀU HÒA CHỨC NĂNG THÔNG QUA THẦN KINH
10/23/2023 H01002 –Chương 1 -Nhập môn Sinh lý học 31

32. ĐIỀU HÒA CHỨC NĂNG THÔNG QUA THẦN KINH
10/23/2023 H01002 –Chương 1 -Nhập môn Sinh lý học 32
•Diễnrarấtnhanh(gấp
100 lầnthểdịch).
•Điềuhòachứcnăng
thôngqua phảnxạ. Có
2 loạiphảnxạlàphản
xạkhôngđiềukiệnvà
phảnxạcóđiềukiện.

33. ĐIỀU HÒA CHỨC NĂNG THÔNG QUA THẦN KINH
•Phảnxạkhôngđiềukiện: làloạiphảnxạcốđịnh, cótínhbản
năng, tồntạivĩnhviễnsuốtđời, cókhảnăngdi truyềnvàcótính
chấtloài. Trungtâmcủaphảnxạkhôngđiềukiệnnằmở phần
dướicủahệthầnkinhtrungươngnhưhànhnão, tủysống…
•Phảnxạcóđiềukiện: làloạiphảnxạđượcthànhlậptrong đời
sống, sauquátrìnhluyệntậpvàphảidựatrêncơsởcủaphản
xạkhôngđiềukiện, tứclàphảicótácnhânkíchthíchkhông
điềukiện. VD: Phảnxạbàitiếtnướcbọtkhithấyquảchanhchỉ
cóở ngườiđãtừngănchanhvàbiếtvịchuacủachanh.
10/23/2023 H01002 –Chương 1 -Nhập môn Sinh lý học 33

34. ĐIỀU HÒA CHỨC NĂNG THÔNG QUA THẦN KINH
10/23/2023 H01002 –Chương 1 -Nhập môn Sinh lý học 34

35. ĐIỀU HÒA CHỨC NĂNG THÔNG QUA THẦN KINH
•Máuvàbạchhuyếtđóngvaitrò
vậnchuyểnvậtchấtvàtruyền
thôngtin khắpcơthể. Yếutố
điềuhòalàcácchấttan trong
máuvàthểdịch, baogồm:
Vaitròcủacácchấtkhí
trong máu
Vaitròcủacácion trong
máu
Vaitròcủahormone
10/23/2023 H01002 –Chương 1 -Nhập môn Sinh lý học 35

36. ĐIỀU HÒA CHỨC NĂNG THÔNG QUA THỂ DỊCH
•Vaitròcủacácchấtkhítrong
máu:
DuytrìnồngđộO
2vàCO
2làmột
trong nhữngđiềukiệnquantrọng
đểduytrìhằngtínhnộimôi.
10/23/2023 H01002 –Chương 1 -Nhập môn Sinh lý học 36
Nguồn: Peter Lamb

37. ĐIỀU HÒA CHỨC NĂNG THÔNG QUA THỂ DỊCH
Vaitròcủacácchấtkhítrong điềuhòahằngtínhpH củanộimôi
10/23/2023 H01002 –Chương 1 -Nhập môn Sinh lý học 37

38. ĐIỀU HÒA CHỨC NĂNG THÔNG QUA THỂ DỊCH
•NồngđộO2 trong máuđượcduy
trìổnđịnhnhờđặctínhhóahọc
củahemoglobin.
•Khimáuđiqua phổi, nồngđộO2
cao=> O2 kếthợpvớiHb
•Khimáuđitớimô:Nếunồngđộ
O2 thấp=> O2 táchkhỏiHbđi
vàomô. NếunồngđộO2 cao=>
HbsẽkhônggiảiphóngO2.
•Cơchếnàygọilàchứcnăngđệm
oxy củahemoglobin
10/23/2023 H01002 –Chương 1 -Nhập môn Sinh lý học 38

39. ĐIỀU HÒA CHỨC NĂNG THÔNG QUA THỂ DỊCH
•NồngđộCO
2đượcđiềuhòa
bằngcơchếthầnkinh.
•NồngđộCO
2tăng=> kíchthích
trựctiếptrungkhuhôhấphoặc
bộphậncảmthụhóahọctại
quaiđộngmạchchủvàxoang
độngmạchcảnhlàmtăngthông
khíđểthảiCO
2.
10/23/2023 H01002 –Chương 1 -Nhập môn Sinh lý học 39

40. 10/23/2023 H01002 –Chương 1 -Nhập môn Sinh lý học 40

41. ĐIỀU HÒA CHỨC NĂNG THÔNG QUA THỂ DỊCH
•Vaitròcủacácion trong máu:
Cácion K
+
, Na
+
, Ca
2+
, Mg
2+
, Fe
2+
, Cl
-
, HCO3
-
,… đềuđóngvaitrò
quantrọngtrong duytrìhằngtínhnộimôi. VD:
K
+
, Na
+
, Ca
2+
: thamgiacơchếtạođiệnthếmàng.
Ca
2+
, Mg
2+
: thamgiacơchếgiảiphónghormone
Ca
2+
: thamgiacơchếco cơ, đôngmáu
10/23/2023 H01002 –Chương 1 -Nhập môn Sinh lý học 41

42. ĐIỀU HÒA CHỨC NĂNG THÔNG QUA THỂ DỊCH
10/23/2023 H01002 –Chương 1 -Nhập môn Sinh lý học 42
Cơchếtạođiệnthếmàng Cơchếgiảiphónghormone Cơchếđôngmáu

43. ĐIỀU HÒA CHỨC NĂNG THÔNG QUA THỂ DỊCH
•Vaitròcủahormone:
Hormone làthànhphầnđóngvaitròchủyếutrong cơchếđiều
hòathểdịch.
Hormone saukhigiảiphóngtừcáctuyếnnộitiếtsẽđượcvận
chuyểntrựctiếpvàomáutớikhắpcơthểgiúpđiềuhòachức
năngcủacáctếbào.
Hormone tácdụngvớinồngđộrấtthấp, chỉcần1 sựthayđổirất
nhỏvềnồngđộcũngcóthểlàmthayđổihoạtđộngchứcnăng
củacơthể
10/23/2023 H01002 –Chương 1 -Nhập môn Sinh lý học 43

44. Glucose Homeostasis
10/23/2023 H01002 –Chương 1 -Nhập môn Sinh lý học 44

45. ĐIỀU HÒA NGƯỢC
10/23/2023 H01002 –Chương 1 -Nhập môn Sinh lý học 45
•Điềuhòangược:
Làkiểuđiềuhòakhicó1 sựthayđổihoạtđộngchứcnăngcủa
mộtcơquannàođóthìsẽcótácdụngngượctrởlạiđểtạoracác
phảnứngnhằmđiềuchỉnhhoạtđộngchứcnăngcủacơquanđó
trởlạibìnhthường.

46. ĐIỀU HÒA NGƯỢC ÂM
10/23/2023 H01002 –Chương 1 -Nhập môn Sinh lý học 46
Negative feedback
Stimulus
Endocrine cell
Hormone
Blood vessel
Target cell
Response

47. 10/23/2023 H01002 –Chương 1 -Nhập môn Sinh lý học 47

48. ĐIỀU HÒA NGƯỢC DƯƠNG
10/23/2023 H01002 –Chương 1 -Nhập môn Sinh lý học 48
Figure: Positive Feedback Loop showing Wound Clotting.Source: Maria Victoria Gonzaga ofBiology Online.

49. ĐIỀU HÒA NGƯỢC DƯƠNG
10/23/2023 H01002 –Chương 1 -Nhập môn Sinh lý học 49
Figure: Positive feedback loop showing hormonal changes in childbirth. Source: Maria Victoria Gonzaga
ofBiology Online.

50. ĐIỀU HÒA NGƯỢC DƯƠNG
10/23/2023 H01002 –Chương 1 -Nhập môn Sinh lý học 50

51. VAI TRÒ CỦA CÁC CƠ QUAN TRONG ĐIỀU HÒA
CÂN BẰNG TRONG CƠ THỂ
10/23/2023 H01002 –Chương 1 -Nhập môn Sinh lý học 51

52. CÂU HỎI ÔN TẬP
1.TrìnhbàycácphươngphápnghiêncứuvàhọctậpmônSinhlýhọc?
2.Trìnhbàycácđặcđiểmcủasựsống?
3.Trìnhbàykháiniệmvềnộimôi?
4.Trìnhbàyđiềuhòahoạtđộngchứcnăngcủacơthểbằngđườngthầnkinh?
5.Trìnhbàyđiềuhòahoạtđộngchứcnăngcủacơthểbằngđườngthểdịch?
6.Thếnàolàđiềuhòangượcâmtính? Vaitròcủađiềuhòangượcâmtínhtrong
cơthể. Cho vídụ?
7.Thếnàolàđiềuhòangượcdươngtính? Vaitròcủađiềuhòangượcdươngtính
trong cơthể. Cho vídụ?
10/23/2023 H01002 –Chương 1 -Nhập môn Sinh lý học 52