jeolojik zamanları birkez de yakından tanıyalım

jeolojik zamanlar

1. Fosiller ve Evrim Jeolojik Zaman Kavramı Yerin Biyagrofisi Genel Jeoloji I

2. İnsanlar önceleri kayalar içerisindeki kabuk, kemik, bitki parçaları ve yaprakları doğanın insana yaptığı bir şaka olarak düşünürlermiş. M.Ö. 450’de Eski Yunan tarihçisi Herodot, kara alanında ve kaya içerisindeki deniz kabuklarının bir zamanlar bölgenin deniz alanı olmalı olarak yorumlar. Aristonun öğrencileri (M.Ö. 300) fosillerden hareketle yaşamın kayalardan başlayarak geliştiği yorumunu yapmışlar. Hayatın inorganik yolla oluştuğu inancı M.S. 500 yıllarına kadar sürmüştür. Fosillerin Keşfi

3. F ossil, latince kazılıp-çıkartılma anlamındadır Leonordo davinci, Herodot’un düşüncelerine katılıyordu. Dönemin diğer bilim adamları ise farklı düşünce önerileri getiriyordu. (Örn. Kaya içindeki kabukların, çatlaklardan aşağıya inen yumurtaların buralarda büyümesi... gibi). 1600’lı yılların başında fosil “ eskiden yaşayan organizmaların, bunların izlerinin ve kalıntılarının kaya i ç i n d e k o ru nm uş k e s i m i ” o l a r a k tanımlanmıştır.

4. Modern fosil çalışmaları 1669’da başladı. Nicholaus Steno , fosil içerin kayaların oluşumunda “organizmanın yumuşak sedimanlar içerinde kalıntı olarak kaldığını sonra kayanın katılaşması ile kalıntıların fosilleştiğini” belirtmiştir. Geçen 200 yüzyıl içerisinde fosil çalışmaları ile binlerce fosil tanımlanmış ve bunlar müzelerde sergilenmiştir. 1 9 . yy ’ d a pa l e ont o l o j i b i l i m i olgunlaşmıştır.

5. F o sil l eş m e Paleontologlar, fosil oluşma p r o ses i n i f o s il l eş m e ol a r a k tanımlar.

6. Yaşamın Sınıflandırılması Sınıflandırma prensipleri 19. yy’da İsveçli biyolog Carolus Linnaeus tarafından yapılmıştır. Bununla ilişkili çalışmalar bugün taksonomi olarak adlandırılır. Linnaeus sınıflamasını bir hiyararşi üzerine kurmuştur.

7. Dünyadaki yaşam 6 temel aleme ayrılır: Arkealar ; eski bakteri Öbakteriler :gerçek bakteriler olup hastalıklara sebep olurlar. Pr o t i s t a : t ek h ü c re l i v e b a s it çok hücreli organizmalardır. Algler (örn. diatomlar) ve foramlardır. Bu ikisi okyanuslarda yaşıyan iki tip planktondur. Mantarlar B i t k i l er : A ğ a çl a r , o t l a r, eğrelti otları Ha yv a n la r : Sünger , m er c an , salyongoz, dinazorlar, karıncalar, insanlar Ökaryot: hücreli organizmalar Prokaryat: ilkel canlı

8. Fosillerin Sınıflandırılması Paleontologlar fosil incelemelerinde şekillerinin karşılaştırılmasıyla işe başlarlar; ťskeletin özelliklerine, Or g a n i zm a s i m e t ri s i n e ( m e m e l i l erde o l duğ u gi b i ç if t -ta r a f l ı b i r s i m e t r i m i yoksa denizyıldızı gibi bir simetri mi? ), Kabuğun dizaynına, Çene dizaynına ve Diş di z a y n ı n a b a k a r l a r. Örnegin, Gastropoda (Salyongoz) sınıfı farklılıkları belirgin olan üyelerden oluşurlar.

9. Yaşayan bütün canlıların ortak bir tarihi paylaşması evrim olarak adlanır. Genetik değişim ve kalıtım, Ortamsal şartların değişimi ve Doğal seleksiyon evrim kavramını oluşturur. Evrim ve Yokolma

10. Farklı kültürler jeolojik zaman ile ilgili değişik fikirler öne sürmüşlerdir. Bununla ilgili düşünceler özellikle Rönesans ile başlar. 1600’lü yıllarda Steno ve 1700’li yıllarda Hutton’ın çalışmaları jeolojik zamanın oluşturulmasına temel teşkil eder. yy’da jeologlar jeolojik zamanın bölümlendirilmesinde önemli mesafe almışlardır. Jeolojik yaşlandırma iki grupta yapılır; Bir özelliği diğeri ile karşılaştırarak göreceli yaşlandırma, Aletsel ölçümlerle sayısal yaşlandırılma (mutlak yaş) Jeolojik Zaman Kavramı

11. Uniformatizim prensibi: Geçmiş günümüzün aynasıdır Göreceli Yaşı Tanımlamada Fiziki Prensipler

12. Süperpozisyon prensibi: Sedimanter bir istifte her bir tabaka bir öncekine göre daha genç olmalıdır.

13. Orjinalde yataylılık prensibi: Sedimanlar orjinalde yatay olarak çökelir ve taşlaşırlar.

14. O rjina l d e d e va m lılık p r e ns i b i : Sedi me n t l e r o r jinalde devamlılık oluşturacak şekilde çökelirler. Eğer bir kanyon boyunca çökellerin devamlılığında bir kesiklik oluşmuş ise bu sonradan gelişen bir olaydır.

15. Kesme-kesilme ilişkisi prensibi: Eğer bir jeolojik özellik diğerini kesiyorsa kesen kesilenden daima gençtir.

16. Kapanım prensibi: Eğer bir magmatik intrüzyon bir başka kayanın parçalarını (ksenolit) içeriyorsa parça, magmatik intrüzyondan yaşlı olması gerekir. Eğer sediman magmatik katman üzerine çökelirse ve magmatik kayanın çakıllarını içerirse, sediman çökelimi magmatik kayadan daha gençtir.

17. Dokanağı pişirme prensibi: Magmatik kaya, çevre kayayı pişirerek metamorfize eder; buna göre pişen kaya magmatik intrüzyona göre yaşlıdır.

18. Fosil dizilimi prensibi: William Smith (1769-1839)

19. Uyumsuzluklar: Kayıtlardaki Boşluklar Depolanmanın olmadığı ve/veya aşınma dönemini temsil e d en yüz e y l er u y ums u zlu k o l a r ak t an ıml an ı r . Jeologlar üç tür uyumsuzluk tanımlarlar; açısal uyumsuzluk, n o n k o n f o r miti, diskonformiti

20. Jeolojik Kolon Dünyadaki hiç bir yer, gezegenimizin tüm tarihinin kayıtlarını bir bütün olarak sunmamaktadır. (Çünkü stratigrafik kolonlar uyumsuzluklar içermektedir.) Jeologlar dünyadaki milyonlarca lokaliteden hazırladıkları stratigrafik kolonları korele ederek birleşik stratigrafik kolon elde etmişlerdir. Jeolojik kolon kesit olarak adlandırılan bu kesit yerin tüm tarihini gösterir. Jeolojik kolon kesit özel zaman aralığından oluşan bölgülerden oluşur.

21. Bunlardan Proterozoyik, Arkeen ve Haden Prekamriyen olarak adlanır. Proterozoyik A r k een Haden Buna göre yer tarihi dört eona (üst z a m a n ) a yrılır. Fanarazoyik

22. “Zoyik” son takısı “yaşam (life)” demektir. Buna göre “Protorozoyik” yaşam görülmesi anlamındadır. Bu bakımdan Prekamriyen döneminde hiç fosil bulunmazken veya az fosil bulunurken Fanarazoyik üst zamanında bol fosil bulunur.

23. Fanarazoyik üst zamanı zamanlara (eralara ) ayrılır. Bunlar en yaşlıdan en gence doğru Paleozoyik (eski yaşam), Mesozoyik (orta yaşam) ve Senozoyik (yakın zaman) olarak adlanır. Her bir zaman, d ö n e m le r e (peri y o d la r a ) , her bir dönem, çağlara ayrılır.