Khám 12 dây TK sọ.pdf TAI TRUONG DAI HỌC

HƯỚNG DẪN KHÁM 12 TK SỌ

1. KHÁM 12 ĐÔI DÂY
THẦN KINH SỌ NÃO
BS. NGUYỄN DUY DUẪN
BM NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y DƯỢC HUẾ
1

2. MỤC TIÊU
2
1. Trìnhbàysơlượcgiảiphẩuchứcnăng
2. Môtảđượccáchkhám
3. Nhậnbiếtđượccácdấuhiệubấtthường
4. Kểtênmộtsốnguyênnhânthườnggặp

3. 3

4. DTK I
Giảiphẩuchứcnăng
Đồithị, hảimã, Hạnhnhân, Vỏnãonội
khứu
Vỏnãokhứugiác(thùytháidương
trong)
Dảikhứu
Hànhkhứu
Thùytrándưới
Dâykhứugiác
Mảnhsàngxươngbướm
Biểumôthầnkinhkhứugiác
Mechanisms of Clinical signs, Mark Dennis, Elsevier 4
Niêmmạckhứugiác
Xương xoănmũi
Trên
Giữa
Dưới
Phầntrênvách
ngănmũi
Hànhkhứu Hànhkhứu
Phânbốniêm
mạckhứugiác
(thànhbên)

5. Bảobệnhnhânnhắmmắt, dùnglọ
dầubạchà, nướchoa, càphêđể
từnglỗmũicủangườibệnhngửi.
Giảm(hyposmia) hoặcmấtmùi
(anosmia)
Lẫnmùi: mùinàynghethànhmùi
kia
Ảokhứu(phantosmia): ngửithấy
nhữngmùikhôngcótrongmôi
trường.
Lưuý: khôngdùngchấtkíchthích
bay hơivìkíchthíchdâyV gâynhiễu.
Neuroexam.com/video24 5
DTK I
Cáchkhám

6. Ảokhứu:
1. Mêsảng
2. U hảimã
3. Tâmthầnphânliệt
4. Độngkinhthùytháidương
5. Bệnhlýthoáihóa
Mechanisms of Clinical signs, Mark Dennis, Elsevier 6
Niêmmạckhứugiác
Xương xoănmũi
Trên
Giữa
Dưới
Phầntrênvách
ngănmũi
Hànhkhứu Hànhkhứu
Phânbốniêm
mạckhứugiác
(thànhbên)
1. Tắcnghẽnkhekhứu
2. Viêmbiểumôthầnkinhkhứu
giác
3. ChấnthươngDTK khứugiác
4. Tổnthươnghànhkhứuvàdải
khứu
5. Bệnhlýthoáihóavỏnão
6. Hiệntượnglãohóabìnhthường
Giảmmùihoặcmấtmùi
DTK I
Bệnhlý

7. Sau chéothị
Dải
thị
Thể
gối
ngoài,
đồi
thị
Tia thị
trên,
Thùy
đỉnh
Tia thị
dưới,
T.thái
dương
Vỏ
não
thị
giác, T.
chẩm
Chéothị
Tuyếnyên
Trướcchéothị
Biểumôvõngmạc DTK thịgiác
Mắt
Mechanisms of Clinical signs, Mark Dennis, Elsevier 7
DTK II
Giảiphẩuchứcnăng

8. Sơbộ: Nhìnngóntay
Chínhxác: dùngbảngđothịlực
Snellen đểbiếtđánhgiáthịlực
từngmắtbệnhnhânngồicách
bảng6m
8
DTK II
Cáchkhám-thịlưc

9. 1 Tổnthươngtrướcchéothịmột
bênhoặc2 bên: u thầnkinhđệm,
viêmthầnkinhthị…
2 Tổnthương2 bênsauchéothị:
nếunhồimáuhoặcxuấthuyết2 bên
thùychẩm(mùvỏnão)
Mechanisms of Clinical signs, Mark Dennis, Elsevier 9
DTK thị
Thểgối
ngoài
Tia thị
Vỏnãothịgiác
Chéothị
Dảithị
VòngMeyer’s
DTK II
Bệnhlý-thịlực

10. Sơbộ: so sánhthịtrườngthầy
thuốcvàbệnhnhân
Chínhxác: Dùngchu vi kế
10
THỊ
TRƯỜNG
NGÓN TAY Ở GIỮA THẦY
THUỐC VÀ BỆNH NHÂN
DTK II
Cáchkhám-thịtrường

11. 1 Tổnthươngtrướcchéothịmột
bênhoặc2 bên: u thầnkinhđệm,
viêmthầnkinhthị…
2 Tổnthương2 bênsauchéothị:
nếunhồimáuhoặcxuấthuyết2 bên
thùychẩm(mùvỏnão)
Tổnthươngchéothịhoặctổn
thươngsauchéothịmộtbêngây
giảmthịlựcítgặp, thườngnhững
tổnthươngnàysẽảnhhưởngđến
thịtrường
11
DTK II
Bệnhlý-thịtrường

12. A. Gai thịbìnhthườngvớiđộng
mạch(xanh) vàtĩnhmạch
(vàng)
12
B. Phùgai thịvớimờbờgai do ứ
trệdònglưu chuyểndịchbào
tươngsợitrục(axoncytoplasm)
C. Teogai thịvớibờgai rõ, nhamnhở,
màutrắngđụchơn, vàmạchmáu
thưa bớtdo tổnthươngTK thịkéodài
hoặctăngápnộisọkéodài
Bằngđènsoiđánhgiáđượctìnhtrạng:
Động-tĩnhmạch, võngmạc, gai thịvàhoàngđiểm
DTK II
Cáchkhám-đáymắt

13. Chi phối
DTK III: cáccơvận
nhãn*, cơnâng
mi vàco đồngtử
DTK IV:
cơchéo
trên
(SO4)
DTK VI:
cơ
thẳng
ngoài
DTK vậnnhãn
ĐM
thông
sau
Kheổ
mắt
trên
Xoang
hang
Đỉnhổ
mắt
Thânnão
NhânDTK III, IV
NhânEdinger-Westphal:
cuốngnão
Nhân
DTK VI:
cầunão
13
▪CơchéotrênđưamắtxuốngdướirangoàiDOWN AND OUT
▪Cơthẳngngoàiđưa mắtrangoài
DTK III, IV, VI
Giảiphẩuchứcnăng

14. LiệtDTK III (T): sụpmi, mắtlác
ngoàixuốngdưới, dãnđồngtử
14
LiệtDTK IV (T): Mắtlệchlêntrên
(A) vàrõhơn khinghiêngđầuqua
bênliệt(B).
LiệtDTK VI (P): Mắthơiláctrongvà
khôngthểđưa mắtrangoài
B
A
✓Di chuyểnmắttheonhiềuhướng
✓Giậtnhãncầu
✓Quan sátkíchthướcvàđápứngđồngtửvớiánhsáng
DTK III, IV, VI
Cáchkhám-biểuhiện

15. Liệtđơn độchoặcphốihợpcác
dâythườnggặp:
➢U cuốngnão, cầunão
➢Phìnhđộngmạchthôngsau
(DTK III)
➢Thoátvịmóchồihảimã(DTK
III)
➢Chấnthương(DTK IV)
➢HC xoanghang
➢HC đỉnhổ mắt
15
Chi phối
DTK III: cáccơ
vậnnhãn*, cơ
nângmi vàco
đồngtử
DTK IV:
cơ
chéo
trên
(SO4)
DTK VI:
cơ
thẳng
ngoài
DTK vậnnhãn
ĐM
thông
sau
Kheổ
mắt
trên
Xoang
hang
Đỉnhổ
mắt
Thânnão
NhânDTK III, IV
NhânEdinger-Westphal:
cuốngnão
Nhân
DTK VI:
cầunão
DTK III, IV, VI
Bệnhlý

16. Bìnhthường: kíchthướcđồngtử
2-3mm
▪Giãnkhi>3mm gặptrong: Liệt
DTK III, ngộđộcAtropin…
▪Co khi<1,5mm gặptrongHC
Horner, ngộđộcMorphin,
Phosphohữucơ…
16
LiệtDTK VI (P): Mắthơiláctrongvà
khôngthểđưa mắtrangoài
DTK III, IV, VI
Giảiphẩuchứcnăng-đồngtử

17. Phảnxạánhsáng
DấuhiệuArgyll
Robertson: phản
xạđiềutiếtcònvà
phảnxạánhsáng
mấtdo tổnthương
cácsợiphảnxạ
ánhsángnhưng
bảotồncácsợicủa
phảnxạđiềutiết
Mechanisms of Clinical signs, Mark Dennis, Elsevier 17
Cơco đồngtử
DâyIII
Chi phối2 bênnhân
Edinger-Westphal
Nhântrướcmái
Cuốngnão
DTK II
Biểumôthịgiác
Cơco đồngtử
DâyIII
Chi phối2 bênnhân
Edinger-Westphal
NhântrướcmáiCuống
não
Đườngthùychẩm-
thânnão
Vỏnãothịgiác(Trung
tâmđiềutiết)
Phảnxạđiềutiết
Khám: Chiếuđènpin từphíatháidươngđếnvào
mắtvàquansátsựthayđổikíchthướcđồngtử.
Bìnhthường: Đồngtửco nhỏkhichùmtiasáng
chiếuvàovàdãnrakhitắtnguồnsángđó.
Khám: đưa mộtvậtcáchngườibệnh1m vàđưa
gầnlạimắtngườibệnh.
Bìnhthường: Đồngtửco nhỏlạidầnđiềuchỉnh
theotiêucự

18. Hạchsinhba
Nhánh
mắt
Nhánh
hàm
trên
Nhánh
hàm
dưới
Góccầutiểunão
NhâncảmgiácvàvậnđộngDTK
V ở Thânnão
Principles of Anatomy and Physiology, 13
th
edition, Gerard J. Tortora 18
DTK V
Giảiphẩuchứcnăng

19. ➢Khámcảmgiác: dùngbôngvàvật
nhọnkhámtừngvùngcảmgiácmặt
từngbênmột
➢Khámvậnđộng: cắnchặtrăng, đưa
hàmsang phảisang trái.
➢Khámphảnxạ:
•PX giácmạc: chạmnhẹtămbông
vàogiácmạcvàđánhgiáchớp
mắt.
•PX hàmdưới: gõnhẹvàocằmkhi
miệngmởnhẹ
OSCE Cranial Nerve Examination 19
DTK V
Cáchkhám
Cảmgiácsờnông
NhánhV1
Cảmgiácđau
NhánhV1
Khámvậnđộng
Cơnhai
KhámPhảnxạ
Hàmdưới

20. Giảm/mấtcảmgiácnôngvùngmặt,
hámồmhàmlệchvềbênliệt, miệng
bênliệtluônhára: gặptrongu góc
cầutiểunão, zona mặt, đaudâyV vô
căn…
20
DTK V
Bệnhlý

21. Bắtchéovàchi phối2 bên
chocơnữatrên
Bóthápthânnão
Chi saubao trong
Vànhtia
Vỏnão
Principles of Anatomy and Physiology, 13
th
edition, Gerard J. Tortora 21
Chi phối
Tuyến
lệ,
nước
bọt
dưới
hàm
dưới
lưỡi
2/3
cảm
giác
trước
lưỡi
Cơ
bám
da
mặt-cổ
Hạchgối
DTK VII
Góccầu
tiểunão
Ốngtai
trong
NhânDTK VII ở Cầunão
DTK VII
Giảiphẩuchứcnăng

22. ➢Quan sátkhuônmặtbệnhnhân,
thôngthườngmặtcânđốigiữa
haibên
BảoBxlàmmộtsốđộngtácbộc
lộliệt(nhănmặt, thèlưỡi, nhắm
mắtvàkíchthíchđaubằngấnvào
điểmxuấtchiếucủaDTK VII ở góc
hàm)
➢Khámtiếtdịchnướcmắtvà
nướcbọt
➢Khámvịgiác2/3 trướclưỡi
OSCE Cranial Nerve Examination 22
DTK VII
Cáchkhám

23. Nguyênnhân:
➢NhồimáuĐM não
giữa
➢Xuấthuyếtnão
➢Nhồimáuổ khuyết
vùngbao trong
➢Abcesshoặcviêm
não
Clinical Neurology and Neuroanatomy, A localization Based Approach, Aaron L.Berkowitz
23
Nguyênnhân:
➢HC Millard-Gubbler
➢Zona hạchgối(HC
Ramsay Hunt)
➢LiệtBell’s (vôcăn)
➢Chấnthươngxương đá
…
DTK VII
Bệnhlý

24. Neurology and Neurosurgery Illustrated, 5
th
edition 24
DTK VIII
Giảiphẩuchứcnăng

25. 25
Test RINNE
DTK VIII
Cáchkhám-Nhánhốctai
Test WEBER
WHETHER
Right or Left side
Under the
PINNA

26. Macleod’s Examination, 13
th
edition 26
Rung giậtnhãncầu
Chóngmặt
Roomberg
DTK VIII
Cáchkhám-Nhánhtiềnđình

27. Neurology and Neurosurgery Illustrated, 5
th
edition
27
DTK VIII
Bệnhlý-Tiền
đìnhvàốctai

28. CácDTK sọnãodưới
28
Lỗlớn
Nềnsọ
từtrênxuống
Hốsọ
giữa
Lềutiểunão

29. DTK IX
29
Hạchdưới
Tuyếnmangtai
Lưỡi
Khẩucáimềm
& cơnuốt
(+DTK X)
Xoangcảnh
& thểcảnh
Hạnhnhânvàhọng
Hạchtai
Hạchtrên
DTK IX
Khônướcbọt
Mấtphảnxạnôn
Nuốtnghẹn
Vénmànhầu
Mấtcảmgiácvịgiác

30. 30
Mấtphảnxạnôn
Dấuvénmàn
Liệtdâythanhđới
Liệtdạdàyruột
Nhịpnhanh

31. Principles of Anatomy and Physiology, 13
th
edition, Gerard J. Tortora. 31

32. DTK XI
Principles of Anatomy and Physiology, 13
th
edition, Gerard J. Tortora 32

33. 33

34. NEUROLOGICAL Examination
made easy, 5
th
edition, Geraint
Fuller
Mechanisms of Clinical signs,
Mark Dennis, Elsevier
Principles of Anatomy and
Physiology, 13
th
edition, Gerard
J. Tortora.
Clinical Neurology and
Neuroanatomy, A localization
Based Approach, Aaron
L.Berkowitz
Neurology and Neurosurgery
Illustrated, 5
th
edition.
34