www.ayurvedpg.com Kriya Sharira
31
Yaksa Sattva & Prajapatya Sattva are Described in Kasyapa samhita only.
Manas Prakriti
(1) Sattvika - 7
1. Brahma sattva – Suchi (Pure), Jitatman (Self controlled), Samvibhagin, Sarvabhutesu- sama,
Jnana-Vijnana-Vacana-Prativacana → Sampana,
Kama-Krodha-Lobha-Mana-Moha-Irsya-Harsa-Amarsa → Rahita.
2. Arsa sattava – Ejya-Adhyayana-Vrata-Homa-Brahmacarya → Palana,
Mada-Mana-Raga-Dvesa-Moha-Lobha-Rosa → Upasanta
Pratibha-Vacana-Vijnana-Upadharana-Sakti → Sampanna
3. Aindra Sattva – Aisvaryavan, Adeyavakya, Yajvan, Sura (brave), Ojasvin, Tejasopeta,
Aklistakarma, Dirghadarsin, Dharma-Artha-Kamabhirata.
4. Yamya Sattava – Lekhasthavrtta, Praptakari, Asampraharya, Utthanavana, Ojasvin, Nirbhaya,
Vyapagata → Raga –Irsya-Dvesa-Moha. Smritiman, Aisvaryalambhin.
5. Varuna Sattava – Sura, Dhira, Suci, Asucidvesin, Yajvan, Ambhovihararata, Aklistakarama,
Sthanakopa, Sthanaprasada.
6. Kaubera Sattva – Sthana-Mana-Upabhoga-Parivara → Sampanna, Dharma Nitya, Artha nitya,
Kama nitya, Suci, Sukhavihara, Vyakta Kopa, Vyakta Prasada.
7. Gandharva – Nritya-Gita-Vadita → Priya, Sloka-Akhyayika-Itihasa-Purana →Kusala,
Gandha-Mala-Anulepa-Vasana-Strivihara →Nitya, Anasuyaka.
Charaka considered Brahma sattva as Shresta Prakiti (Best) among all manasa prakriti.
Prajapatya Sattva – Described in Kasyapa samhita only not mentioned by any other author.
(2) Rajas - 6
1. Asura Sattva – Sura, Canda, Asuyaka, Aisvaryavan, Aupadhika, Raudra, Ananukrosam.
2. Raksasa sattva – Amarsin, Anubandhakopa, Chhidrapraharin, Krura, Svapana Bahula, Ayasa.
3. Paisaca Sattva – Mahasana, Straina, Stri rahaskama, Asuci, Sucidvesina, Bhiru Bhisayitaram.
4. Praita Sattva – Aharakama, Ati dukhasil-acarocara, Asuyaka, Asamvibhagin, Atilolupa.
5. Sarpa Sattva – Kruddha sura-Akruddha bhiru, Ayasabahula, Santrasta gocara,
Aharaviharapara.
6. Sakuna Sattva – Anusaktakama, Ajastramaharavihara, Anavasthitatva, Amarsana, Asamcaya.
Yaksa Sattva – Described in Kasyapa samhita only not mentioned by any other author.
(3) Tamas - 7
1. Pasava sattva – Nirakari, Anu-medhas, Jugupsit-acaraharam, Maithuna-para, Manda.
2. Matsya Sattva – Bhiru, Abudha, ahara lubdha, Anavasthita, Anusakta kama krodham,
Saranasila.
3. Vanaspatya sattva – Alsi, Aharebhinivista, sarva-budhyangahinam.