Lingua latina per se illustrata, Pars I (1).pdf

latin

1. Hans H. Orberg

LINGVA
LATINA

PER SE ILLYSTRATA

Pars I
FAMILIA ROMANA

2. HANS H. @RBERG

LINGVA LATINA
PER SE ILLVSTRATA

PARSI
FAMILIA ROMANA

DOMVS LATINA
ANNO MMII

3. LINGVA LATINA PER SE ILLVSTRATA
ARS L FAMILIA ROMANA.

© Hans H Orbeg 1991

‘Omnia propres ura reservantur

Ex oficina typograhica Specil-Trpkeriet Viborg

“amo 1991 e, pancis comes, 1996, 1997, 1998, 1999, 2001, 2002, 2003
Imagine delincavi Peer Lauriten

ISBN 87-997016-5.0

LINGVA LATINA
PER SE ILLVSTRATA

PARS E FAMILIA ROMANA.
ARS IE ROMA ABTERNA

‘COLLOQVIA PERSONARYM
EXERCIMALATRA 12D
GRAMMATICA LATINA.

PLAVIVS: AMPHITRYO
‘CAESAR: DE BELLO GALLICO
PETRONIVS: CENA TRIMALCHIONIS

Domos Latina, Skowengen 7
DK4500 Grenaa, Dania
‘orberg@ lingua latina dk

4. LINGVA LATINA PER SE ILLVSTRATA 1
FAMILIA ROMANA

5. QRSERERESEunseecssny

2335

SRESESRNE

$us

6. IMPERIVM.
ROMANVM

Oceanus
Atlanticus

7. cat

1 Roma in Italia est. Italia in Euröpä est. Graecia in Eu-
opi est. Italia et Grecia in Európa sunt, Hispänia
quoque in Burdpa est. Hispania et Italia et Gracci in | “tin Europa ca;

Jai Gree fn
Buröpä sunt. ET

5 Aegyptus in Euröpä nôn est, Aegyptus in África est.
Gallia nôn in Africd est, Gallia est in Europa. Syria nôn
‚est in Európá, sed in Asiä. Arabia quoque in Asia est.
Syria et Arabia in Asif sunt. Germänia nón in Asia, sed
in Eurôpä est. Britannia quoque in Euröpä est. Germä-

10 nia et Britannia sunt in Europa,

Estne Gallia in Euröpä? Gallia in Euröp est. Estne
‘Rema in Galiä? Róma in Galli nön est. Ubi est Rama?
Röma est in Il. Ubi est Italia? Italia in Európá est.
Ubi sunt Gallia et Hispänia? Gallia et Hispania in Bu-

15 r6pa sunt,

Ene Nitus in Euröpä? Nitus in Europa nôn est. Ubi
est Nilus? Nilus in Áfticá est. Rhéous ubi est? Rhénus
est in Germánil. Nilus fluvius est. Rhenus fluvius est,

8. Rea sum
‘< Roa

Nilus et Rhönus fluvil sunt, Dänuvius quoque fhuvius +
est. Rhénus et Dänuvius sunt fluvil in Germänik. Tibe- 20
ris luvius in Italia est,

Nils fluvius magnus est. Tiberis nön est Muvius i
‘magnus, Tiberis fluvius parvas est. Rhénus nön est fla-
vius parvus, sed fluvius magnus. Nilus et Rhénus nda.
Muvil parvi, sed fluvil magni sunt. Dänuvius quoque 25
fluvius magnus est.

Corsica insula est. Corsica et Sardinia et Sicilia Insu-
Iae sunt. Britannia quoque insula est. Italia insula nôn
est. Sicilia insula magna est. Melita est Insula parva.
Britannia nôn insula parva, sed insula magna est. Sicilin 30
et Sardinia nön insulse parvae, sed insulse magnae
sunt,

Brundisium oppidum est. Brundisium et Tüsculum
oppida sunt. Sparta quoque oppidum est. Brundisium
est oppidum magnum. Tüsculum oppidum parvum est. 35
Delphi quoque oppidum parvum est. Tüsculum et
Delphi nón oppida magna, sed oppida parva sunt.

Ubi est Sparta? Sparta est in Graccil. Sparta est
oppidum Graecum. Sparta et Delphi oppida Graeca
sunt, Tüsculum nin oppidum Graecum, sed oppidum 40
Römänum est. Tüsculum et Brundisium sunt oppida
Romina, Sardinia Insula Romina est, Créta, Rhodus,
Naxus, Samos, Chios, Lesbos, Lémnos, Euboca sunt
Insulse Graccac. In Graeciä multae insulse sunt. In Ita-
li et in Graeciá sunt multa oppida. In Galli et in Ger- 45

9. CART

mäniä mula sunt fluvi. Suntne mula fuvil et multa
oppida in Arabia? In Arabiä nön mult, sed pauct fluvil
sunt et pauca oppida.

Num Créta oppidum est? Créta oppidum nön est!

50 Quid est Creta? Creta insula est. Num Sparta insula est?
Sparta nón est Insula! Quid est Sparta? Sparta oppidum
est. Rhénus quid est? Rhénus est magnus fluvius. Num
‘Sceanus Atlanticus parvus est? Non parvus, sed magnus
est Doeanus,

55 Ubi est imperium Róminum? Imperium Rómánum
est in Euröpd, in Asi, in África. Hispänia et Syria et
‘Aegyptus próvinciae Römänae sunt. Germänla nön est
provincia Römäna: Germania in imperió Römänd nba,
est. Sed Gallia et Britannia sunt prövincise Römänae.

0 In imperio Römänd multe sunt provincise. Magnum
est imperium Römänum!

ur LITTERAE ET NVMERI
T et I numerf sunt. TIL quoque numerus est, 1, IL, It
numeri Rómánl sunt. 1 et IN sunt parví numeri. CID

65 magnus numerus est.
A et 3 linerae sunt. € quoque litera est. A, B, C sunt
très litterae. A est Littera prima (1), B linera secunda (11),

Le ts
n= du
r= wee
209 = mile 1000)

ane
tate
cu

CT)

10. Plürälis: 1, Hl... ms

ovine mags
fant maga
wt

ala magna
Talos magna

10

© línera tertia (m). T littera Graeca est. c est lintera
Latina. € et D literae Latinae sunt. r et à sunt litterae
Grascae. n

Fluoius et oppidum vocabula Latina sunt. Ubi quoque
vocábulum Latinum est. In vocäbulé whi sunt tres lite:
me. In capituló primo mille vocábula sunt.

In vocabulo Msula sex literae et trés syllabse sunt:
syllaba prima tn, secunda -su-, teria la. In vocabuld 75
nön sunt trés ltterae et üna syllaba,

Quid est ar? nt numerus Römänus est. r quid est? r
Httera Grasca est. Num c litera Graeca est? Nön littera
Graece, sed littera Latina est c. Estne 3 lttera prima? B
nda litera prima, sed secunda est. Quid est non? Non 20
‘est voctbulum Latinum. Nön, sed, magnus, numerus vo-
cábula Latina sunt. Vocäbuhen quoque vocabulum Lat-
num est!

GRAMMATICA LATINA
Singuldri e plertis s
TA] Nos fluvius magna est.

ANülus et Rhénus fluvif maga sunt,

*Fluviss singuläris est. Fluvi" plürälis est. Singulk-
is us. Pili: 7,

Exemplum: numerus, numer, e»

1 parvis mumerus et. 1 et IE parvT nummer? sunt.
[B] Corsica Insula magna est

Corsica et Sardinia Insulas magnae sunt.

‘Tosula’singuliris est. ‘Insulae’ plürälis est. Singulitis: a.
Ploralis: -ar. >

11. cri

Exempla: litera, litera provincia, province,
A lero Latina est A et literae Latin sunt, Galia est
provincia Romina. Galia ex Hisplnie provincias Róminas
sunt,
400 (C] Brundisium oppidum magnum ext
Brundisium et Sparta oppida magna sunt,
‘Oppidun’ singles et. ‘Oppida’ pltrilis st Singuliris:
on. Plsilis: «a.
Exempla: vocibulum, vocibula; exemplum, exempla.
105 Litera est vocibuhan Latium, nba Graecum. Litera et
names nbn vordbula Grace, sed Lating sunt

PENSVM A
Niue avi et. Nils et Rss uvi-— Crta Insul- —.
(Cotta et Rhodus Insul- sunt, Brundisium oppid-—. Brundi-
sium et Tisculum oppid- —.

Rhénus fluvi- magn- ett, Tibetis est fuvi-parv-, Rh£nus
e Dänuvins nón Auvi- parv-, sed Muvi- magn sunt, Sardi-
nis Insuk- mago- est. Melia tosul- parv- est, Sardinia et
Sicilia nôa Insul- parv-, sed Insul- mago sunt. Brundisium
1a oppid- parv-, sed oppid- megn- est. Tüscalum et Del-
Phi nba oppid- magn-, sed oppid- parv- sunt.

Crea Insul- Graec- est. Lesbos et Chios et Nexus sunt
'nsul- Gnec-. In Graecil mult- Insul- sunt. In Galli sunt
mul fuvi-, In Tolid malt- oppid- sunt, In Arabia sant
pauc-fluvi- et pauo-oppid-,

A ets Iiter- Latin- sunt. c quoque Ihter- Latio- est. Mat
et pau vocibul- Latie- sunt. Ubi quoque vocibul- Latin-
est. Let numer- Rémin- sunt I quoque numer- Römin-
en.

PENSVM B
Sicilia — est, Ilia Insula — est. Rhänus — est. Brundisium
— eut. Sicilia et Sardinia — magnae sunt. Melita Insula —
‘at, Britannia nda — parva, ed —— est, Brundisium non —

me

i

FINE

u

12. eee eee EY g

in Grecia: Sparta oppidum — est, Delphi — oppidum Grae-
‚cum est. Euboes, Naxus, Lesbos, Chios — Graecae sunt. In
'Graeciá sunt — Insulae,

Quid est mm? mt — est. — est A? A littera est. A, B, c—
‘Latinae sunt, —r littera Latina est? r — littera —, sed listera
— ent. Insula — Latinum est.

PENSVM C
Ubi est Rma?

Estne Sparta in ali?
‘Ubi est Italia?

‘Ubi sunt Syria et Arabia?
‘Esme Aegyprus in Asia?
Ubi sunt Sparta et Delphi?
Ubi est Brundisium?

Num Cea oppidum est?
‘Esme Britannia Insula parva?
Quid est Tiberis?

Quid est D?

Num a litera Latina est?
Ese 1 magnns numeros?

13. (CAPITVLVM SECYNDVM

CA

FAMILIA ROMANA
1 Tolius vir Rómánus est. Aemilia fémina Romina est.
Marcus est puer Römänus. Quintus quoque puer R&-
mänus est. Iolia est puella Romine.
Märcus et Quintus nön vir, sed pueri sunt, Viti sunt
5 Talius et Mödus et Dävus. Aemilia et Delia et Syra sunt
feminse. Estne fémina ölia? Nön fémina, sed parva
puella est Ilia,
Tolius, Aemilia, Marcus, Quintus, Hl, Syra, Di-
vus, Delia Médusque sunt familia Römäna. [0lius pater
10 est. Aemilia est miter. Jolius pater Märct et Quint est.
Tolius pater Talise quoque est. Aemilia est miter Marci
et Quint et Inline, Marcus Mius IOli est. Marcus fitius
Acmilize est. Quintus quoque flius Talit et Aemilise
est. Talia est flia Tolit et Aemiliae.
15 Quis est Märcus? Marcus puer Römänus est. Quis
Pater Marci est? Iolius pater Märeï est, Quae est miter

14. can

ene

o)

u

Märci? Miter Mirci est Aemilia. Quae est Iülis? I0lia
est puella Romina, Quac miter Ioline est? Aemilia má-
ter JOliae est. Pater Joliae est Tolius, JGlia fia JO est.
(Qui sunt fiir Loli? Fit Jah sunt Marcus et Quint:
‘Mireus, Quintus Tdliaque sunt très liberi. Liber sunt
Ali fliseque. Marcus et Quintus et Jalia sunt liberi Jalil
et Aemilise. In farnilia Tal sunt trés lbert: duo fi et
Ona flia,

Este Médus filius 1üli? Médus filius 1018 nón est,
Médus est servus Iali. JOlius dominus Mädi est. Iflius
dominus servi est. Dävus quoque servus est. Mádus et
Dävus duo servi sunt. lalius est dominus Madi et Divi.
Tolius dominus servörum est et pater liberörum.

Estne Delia fia Aemilise? Delia nön est flia Aemi-
lie, Delia ancilla Aemiliae est. Aemilia domina Deliae
est. Aemilia domina ancillae est. Syra quoque ancilla
est. Délia et Syra duse ancillae sunt. Aemilia domina
ancillárum est.

'Cuius servus est Davus? Dävus servus Idi est. Cuius
ancilla est Syra? Syra est ancilla Aemitiae.

Quot liberi sunt in familiä? In familia Tal sunt tés
beri. Quot flit et quot flia? Duo fi et Ana Mia.
Quot servi sunt in familia? In familiá sunt centum servi.
In familia Halt sunt multi servi, paucl Ifbert. TOlius est
dominus multörum servörum.

“Duo' et “tres” numert sunt, ‘Centum’ quoque nume-
rus est. Numerus servörum est centum, Numerus libe-

u

15. caen

16rum est trés. Centum est magnus numerus. Tres par-

45 vus numerus est. Numerus servörum est magnus. Nu-
metus Ifberörum parvus est. In familia Tit magnus
numerus servörum, parvus numerus Ifberórum est.

‘Médus servus Graecus est, Delia est ancilla Graeca.
Ja familiß [oli sunt mult serví Graect multaeque ancil-

50 Ine Graecae. Estne Aemilia fémina Graeca? Aemilia nôn
est fémine Graeca, sed Römäna. Jolius nön vir Graecus,
sed Rümänus est.

‘Sparta oppidum Graecum est. Sparta, Delphi Tüscu-
lumque tria oppida sunt: duo oppida Graeca et ünum

55 oppidum Rômänum, In Graecià et in Jtalid magnus nu-
merus oppidórum est. In Galliá est magnus numerus
fluvigrum, Fluvi Gallise magni sunt. Mágnine sunt flu-
vit Africae? In África ünus fluvius magnus est: Nilus;
tert fluvit Africae parvi sunt, Suntne magnae Insulae

4 Graccae? Creta et Buboca duse Insulae magnae sunt;
céterse Insulae Graecae sunt parvae. —

111. Quis est Cornélius? Comélius dominus Römänus est.
Tatius et Cornelius duo domini Römänf sunt, Médus
nôn est servus Cornell, Mädus servus Ii est,

4 Comélius: “Cuius servus est Médus?”

Iülius: “Mödus servus meus est.”

Corntlius: “Estne Davus servus tuus?”

Tülius: “Dávus quoque servus meus est. Servi mei
sunt Mádus et Divus et cêteri mult

7 Cornelius: “Estne Dalia ancilla tua?”

magnus rumerus cet
‘im = mult servt
arras mente»
ru pacien

uae que

15

16. cu

ace duo bed >

‘hs ber
doo ib

ovat -a-um es
AS

16

Talius: “Delia est ancilla mea, et Syra quoque ancilla
mea est. Ancillae mese sunt Dilia et Syra et cèterse
multa, Familia mea magna est.”

Cornelius: “Quot servi sunt in familia ma?”

Tolius: “In familia med sunt centum serv.” »
Cormélius: “Quid?”

Talius: “Numerus servörum mebrum est centum.”
Comélius: “Centum servi! Magnus est numerus ser-
vörum tuörum!”

LIBER TVVS LATINVS ”
Ecce duo librt Latnï: liber antiquus et liber novus.
LINGVA LATINA est primus liber tuus Latinus. Títulos
ibef tul est ‘Linava LATINA”, Liber tuus nôn antiquus,
sed novus est.

In LINGVA LATINA sunt multae päginse et multa capi- 45
tula: capitulum primum, secundum, tertium, cétera.
IMPERIVM ROMANVM’ est citulus capituli primal. Títulos
capirul! secund est *PAMILIA ROMANA”. In capiruld se-
cundo sunt sex päginae. In päginä primi capital se-
cundf multa vocabula nova sunt: of; femina, pue, pu- 90
ella, familia, chers. Numerus vocibulórum Latinörum
‘magnus est!

17. GRAMMATICA LATINA
Masculiman, fimo, neutre
[A] ‘Servs’ st vocdbulum masculinum.
[B) “Ancıla est vocibulum fémininum.
[C) ‘Oppidum’ est vocibulum neutrum.

Exempla:
A] Vocibula masculina. us, dominus, puer, vi: uvivs,
‘ceanus, mumerus, liber, ttulus Masculinum: «us (1)
[B) Vocibuls feminina: emana, pues iis, domina; insula,
provincia, litera, fami, págua. Femunlnum: -0.
{CI Vocibuls neutra: oppidum, unperum, voctbulua, capi-
tulum, exemplom, pénsum Neutrum: «om.

Genctious
[AI Masculiaum:

Talius dominus servi (Divi est.

Tolius dominus servönen (Divi et Madi) est.

‘Sere? genetlvus est. ‘Servinan’ quoque genetivus est.
‘Servf genetivas singulins est ‘Servénon’ est genevus pld-

‘ils. Generivus: singulins +, plürälis mom.

[(B] Fémuninam.
Aemilia domina ancıllar (Syror) est.
‘Aemilin domina ancıllänem (Syrar et Déliae) est.
*Ancilla” genetivus sngulins est. ‘Ancllénin’ est geneti-

“Vocibul" genetivus singulcis est. ‘Vocabulérim’ est ge-
netvus plaralis, Geneulvus: singuliris .f, plaralis -érum.

PENSVM A

Márcus fi Tal est. lis i Tal est. Jalius est vir Rö-
mán-, Acmıla fémin- Römän- est. Ialius domun-, Aemilia
domin- est. Médus serv- Graco- est, Dela est ancil-

18. 8

Etapa,

np

Graso-. Sparta oppid- Graco- est.

Talius pater Märc- est. Märcns est filius JOL- et Acmil-,
Mödus servas [Ol est: Jus est dominus serv. Jus domi-
mus MEd- et Däv- est: Iülius dominus serv- est. Numerus
serv- magnus eat. Delia est ancilla Aemili-: Aemilia do-
‘mina ancill- est. Aemilia domina Dali- et Syr- est: Aemilia
domina ancill est. In familia 108 est magnus mumeras
serv et ancill-, Aemilia miter Märo- et Quint et Tali- est.
‘Mireus, Quintus Iolinque sunt Iber JO et Aemili-. Nu-
merus Hber- est rés, Numerus serv- est centum.

In página prima capitul- secund- multa vocibula nova
‘sunt, Numerus capitul- nön parvus est.

PENSVM B

Mircus — Römänus est, Iius — Römänus est, Aemilia est
— Romina. Jolins est — Mare et Quina et false. In — ait
‘sunt ts —: duo — et Ona —, — Iberörum est Aemilia.
— est Davus? Dävus est — Init. Jolius — Divi est, —est

‘Syra? Syra — Aemiline et. Aernilia est — Syrae.
‘Comédius: “— serví sunt in famili tus?” Obs: "In familia

— sunt — (€) servi.” Comnttivs: “Familia — magne est!”
"LINGVA LATINA” est tralus — tuf Latin,

PENSVM C

‘Quis est Quinnus?

(Qui sunt Madus et Davus?
Märeusne quoque servus 10 est?
(Caius fia est Tia?

Quot liber sunt in familia YON?
Quot serví in famili sunt?

Num Syra domina est?

Quae est domina ancillérum?
Estne Comélius vir Graecus?
‘Num ‘puella’ vocibulum mascullnum est?

19. 1

CARI

SCAENA PRIMA
‚Persönae: Hilla, Marcus, Quintas.
JOlia cantat: “Lalla.” Lolia laeta est.
Marcus: “St!” Marcus lactus nön est.
Jalia cantar: “Lalla, lala.”
Marcus: “Ssst!” Märcus Irätus est.
Talia cantat: “Lalla, alla, lalla.”
‘Marcus Fúliam pulsat,
Tam Júlia nôn cantat, sed plörat: “Ububal”
Marcus ridet: “Hahahae!”

Quintus Märcum videt. Marcus nön videt Quintum,
Quintus: “Quid? Mircus puellam pulsat — et rider!”

1

20. Quintus irätus est et Marcum pulsat! Tam nán rider
Marcus, Marcus Iritus pulsat Quintum.

lia: “Ubi est mäter?” Jalia Acmiliam nön videt. — 15
Jalia Acmiliam vocat: “Miter! Marcus Quintum

Pulsar”

usos Marcon palo | Märcus (irdtus): “St!” Marcus TOliam pulsar,

summa = mer Talia plörat et Aemiliam vocat: “Mammal Mam-mal
‘Marcus mé pulsat!” »

SCAENA SECVNDA n
Persinae: Aemilia, Tülia, Märcws, Quintus,
‘Aemiliainterrogat: “Quis mé vocat?”
Quintus respondet: “Iolia 1E vocat.” s
Acmnilia Quintum interrogat: “Cür Talia plérat?”
Quintus respondet: “Tolia plörat, quia Marcus eam
pulsat.”
Aemilis: “Quid? Puer parvam puellam pulsat? Fül
(Car Märcus Toliam pulsat?” »
Quintus: “Quia Talia canta.”
Aemilia: “O Talia, mea parva filia! Marcus puer pro-

u ‘bus nôn est; Märcus est puer improbus!”

21. EI

‘Quintus: “Talia puella proba est.”
38 Acmilia Quintum interrogat: “Ubi est Jolius? Cir
ndn venit?” Aemilia Tolium nén videt.
Responder Marcus: “Pater dormit
‘Quintus: “Mater nún 18, sed mé interrogat!”
Aemilla: “St, pueril Ubi est pater?”
4 Quintus: “Pater nin hie est, sed Märcus hic est.”
Quintus Jülium vocat: “Pater! Pa-ter!”

Tilius Quintum nön audit neque venit. Car Jolius
Quintum nön audit? Toljus cura nôn audit, quia dormir.
Märcus: “Hahae! Pater dormit neque t2 audit.”
45 Aemilia: “FO, puer!” Aemilia rita est. Miter Alium
Verberat: tuxtax, tuxtax...
Márcus plörat: “Ubuhal”
Jalius eum audit. Iam nön dormit peter.

ar Firat veni?

Quint tion voca
neque = ento

CS
LS

verberat
ne

un: Micon

a

22. ru

um que = eteum
A]

aon: Mica

mer Marcum verberst,
"qua Marca per i
Probus ert

Miata in ent

SCAENA TERTIA
Personas: His, Aemilia, Lilia, Marcus, Quintus,

Quintus: “Pater venit.”

‘Aemilia Quiatum nön audit, quia Marcus plicat.

Tälius Quintum videt eumque interrogar: “Car Mär-
us plat?”

(Quintus respondet: “Marcus plôrat, quie miter eum
Verberat.”

Ialius: “Sed cr miter Marcum verberat?*

Quintus: “Marcum verberat, quia puer improbus est.
Marcus parvam puellam pulsat!”

Talia: “Mamma! Pater hic est” Acmilia Gliurn vide.

Aemilia: “Tous Marcus fiius improbus est!”

Tolius: “Fa, puer! Puer probus nôn pulsat puellam,
Puer qui parvam puellam pulsat improbus est!”

Jalius irâtus puerum improbum verberat: tuxtax,

Marcus plörat. Quintus laetus est ct rider. Toi Iaeta
nön est neque ridet. Cür nön laca est Tia? Nom laeta
est, quia Marcus plörat. JOla est puella proba!

tl,

m

s

23. Puer rider. Puella plorat. Quis est puer quí ridet?
7 Puer qui ridet est Märcus. Quae est puella quae plórat?
Puella quae plörat est Tola.

Marcus, qui puellam pulsat, puer improbus est. Pu-
‘lla quam Marcus pulsat est Júlia. Tal Aemiliam vocat.
‘Aemilia, quam Iülis vocat, mter liberórum est. Aemi-

75 lía puerum verberat. Puer quem Aemilia verberat est
Marcus.

Quem vocat Quinrus? Quintus Tolium vocat. Tälius,
‘quem Quintus vocat, pater berörum est. Tolius Quin-
tum nön audit, Quem audit Iülius? Tolius Märcum

® audit. Pues quem IOlius audit est Märcus.

Puella quae cantat lacta est. Puella quae plörat nôn
est laeta, Puer qui puellam pulsat improbus est!

GRAMMATICA LATINA
Nöminätious et altes
#5 [A] Masculinum.
Marcas ridet. Quintus Märcum pulsat.
‘Marcus Quintum pulsat, Quinn plört.
‘Marcus? nóminátivus est, 'Mircun” accsAtivus es,
“Quinta est acctstivus, “Quinua” nöminktivas. Nüminiti-
30, vus: as (-). Acclsitivas: on,
Exempla: Jos, Jl Miss, fiom; pues, puerum; cum.
[BI Fémininum.
Tal cantat. Márcus [iam pulsa.
Jolla Aemiliam vocat, Aemila venit.
95 “Ilia, Aemiia’ nóminitivas est. TOliom, Aemilian’ acc0-
sativus est. Nóminidivus: «a, Acctstivus: am.
Exempla: pulls, puellam; parva, parvam; cam.

24. CAR.

dsd E]

si
assé

rary

Verben

lia comas. Märcus ide. Lolius dormit

“Canta? verbum est. ‘Cant’, rider‘, “dormi tra verba 100
sunt.

Exempla: cantas, pulsar, plörat, vocal, interrogat, verberat
Cat); ride, vider, responde (et); dormit, venir, audit (9.

Néminätious: Accisälious: Verbum:
Marcus liam pulsat, nos
Quintus Marcum vide.

Tilia Aemiliam vocat.

Aemilia Quintum Änterrogat:

“Quis me ‘vocat?”

Quintus responder: no
“lola # vvocat,

Marcus em pulsar.”

Aemilin puerum verberat.

Mires plónat,

Iolius eum audi. us
Talus venit

“Puer probus parvam puellam nôn pulsa”

Tatius ratas puerum improbum verberat.

PENSVM A

Cor Marc- Jaliam pulsar? Marcus JOli- pulsa, quia 101i-
canta. Jolia plór=, quia Marcus o- pulsat. Talia: “Mamma!
Marcus — pulsat”” Aemilia puell- aud- et ven-, Mater
Qufnt- videt et e- imerrog-: “Quis m& voc-?" Quint- re-
spond: “lia — vocat.”

Talius dorm-. Quintus 1a voo-: “Pater!” Marcus rid-,
‘quia JOli- non venlt. Aemilia Märe- verber—. Iülius ven-,
‘quia Máro- plört. Jolius Aemili- et Märo= et Quint et Iali-
videt. Jolius: “Puer quí parv- puell- pulsat improbus est.”
Talius puer- improb- verberat. Quem J0li- verberat? Puer
qu- Tolius verberat est Märcus. Marcus plöc-. Puer qu- pló-
rat Iaet~ nön est, Puella qu- cantat laet- est.

25. cart

Puer improbus poelam —. Puella —: “Ububa!” Puer
“Hahahac!” Puer — ridet est Marcus, lola Aemiliam —:
“Mamma!” Aemilia —, et Qulntum —: “Car Tola pläcat?”
Quintus —: “Tot plöret, — Märcus eam pulsa.” Aemilin:
“Marcus puet — nôn est, puer —est! Ubiest pater?” Acmilia
Tolium nôn —. Quintus: “Pater nón — est.” Quintus [alum
— “Pater!” alius Quintum nda — — Yalius Quintum nén
audit? Toi eum nôn audit, quia — Märcus plórat, — Ae-
mili eum verberat Tolius Märcum audit; — Talius nôn dor-
mit, — Aemilia verberat? Aemilia Marcum —. Puer — Ac-
mila verberat improbus est. Ilia Inete nda est — ride,

PENSVM C
Quis Joliam pulsar?

Car Talia plörat?

Quintusne quoque Taliam pulsat?
Quem Quintus pulsat?

Cür Aemilia venit?

Quis Jolium vocat?

Car IGlius Quintum nön audit?
‘Quem audit Tälius?

Car Mreus plörat?

Ridetne Talia?

Num ‘Marcus’ accúsiivus est?
Num ‘liam’ nöminktivus est?
Quid est “dormi?

HEIL
i

7 wen inn

25

26. nagsa<2

à

SCAENA PRIMA 1
Persinae: Jülus, Aemilia, Médus,

Sacculus IOI nôn parvus est. In secculd eins est pect-
‘ia, Tolius pectiniam in sacculö haber.

Aemilia sacculum videt Iüliumque interrogar: “Quot 5
‘umm sunt in sacculó 1u6?”

Tilius responder: “Centum,”

‘Acmilia: “Num hic centum nummt sunt?”

Talíus pecúniam numerat: “Únus, duo, trés, quat-
‘or, quinque, sex, septem, octó, novem, decem. 10
Quid? Decem tanturn?”

Tolivs rürsus pectiniam numerat: “nus, duo, três,
quattuor... novem, decem.” Numerus nummörum nön.
est centum, sed decem tantum.

Tolius: “Quid? In sacculd med nn centum, sed tan- 15
‘um decem nummi sunt! Ubi sunt oBtert nummI? Serv
mer ubi sunt?”

27. Mádus: “Servus tuus Mádus hic est.”
Tolius servum suum Médum videt, Dávum nôn vi-
20 det. Mödus adest. Dävus nôn adest, sed abest. Iülius et
‚Acmilia et Mödus adsunt. Davus céterique servi ab-
sum,
Iülius: “Quid? Onus servus tantum adest! Ubi est
Dévus? Dävum vocä!”
25 Madus Divum vocat: “Dave!” sed Dävus Médum
nôn audit neque venit.
Mëdus rürsus Dävum vocat: “Da-i-ve! Vent!”
Divus venit, Iam duo servi adsunt.

SCAENA SECVNDA
30 Persönae: alias, Aer, Madus, Déous.
Divus, qui dominum suum nón videt, Médum inter:
rogat: “Quid est, Möde?”
Medus: “St! Dominus adest. Sal dominum!”
Servus dominum salütat: “Salve, domine!”
3 Dominus servam salat: "Salve, serve!”
Divas: “Quid est, domine?”
Túlius: “St! Tacé, serve! Tact et audi!” Servus tacet.
Tolius: “In sacculó med sunt decem tantum num.
Ubi sant ter! numm! met?”
© Davustacet, neque responder.
Acmilia: “Responde, Dave! Dominus 1 interrogat.”
Divus responder: “Pecünia tus hc nôn es. Interrogä
Médumt”

7
i

‘unt e he
sat

28. CARIV

‘Divas secu in

om am = probus

Tolius Médum interrogat: “Ubi sunt nummi mel, 17
Made?" Médus nüllum verbum responder. s
Tolius rûrsus cum interrogat: “Ubi est pectinia mea?
Respondé, serve!”

‘Medus Dävum accúsat: “Pecänia tua in sacculs Divi
est. Divus pectiniam tuam haber.”

Aemilis: “Audi, Dävel Mádus 18 accüsat.” ”

Dävus: “Quem Médus accúsat? mE?”

Talius: “Tace, Méde! Servus quí servum accileat im-
probus est!” Madus tacet.
Jolius Dávum nön accússt, sed interrogat eum: “Est-
ne pecúnia mea in sacculó 1u6, Dave?” s
Davus: “In sacculd med nön est pectinia tus, do-
ner

Talius: “Ubi est sacculus ruus?”

Davus: “Hic est, Ecos sscculus meus.”

Tolius: “Sacculum tuum in ménsa pone!” ®

Dävus sacculum suum in ménsé pönit. Lam sacculus
ius in ménsá est. Iülius baculum suum in méns& pönit.
Baculum domin in ménsk est.

Davus: “Vide: in sacculó med mülla pecúnia est.”

Tolius nollam pectiniam videt in sacculd. In sacculó 65
Davi nOllt nummf sunt, Sacculus eius vacuus est. Di-
vus pectiniam domint nön habet.

Jolius: “ÖL Dävus bonus servus est: pecüniam meam
dn habet. Ecce nummus cuus, Dave!” Talius Qnum
‘summum pönit in sacculö Dav lem secculus Davi nôn 70

29. %

CA

est vacuus: in sacculd élus est Onus nummus. Dävus
Iaetus est.

Tülius: “Süme sacculum tuum et disoëde, bone ser-
vel” Divus sacculum suum sümit et discédit.

‘Médus baculum, quod in ménsi est, vider, Mádus
quoque disceditl Car dischdit Médus? Médus discédit,
quia is pectiniam domint in sacculó su habet!

Davus et Mödus absunt.

'SCAENA TERTIA
Persónae: Tüls, Aemilia.

Tilius: “Davus bonus servus est, Is nda habet pect
‘niam meam. — Sed ubi est pectinia mea, Mäder Quis
pecünlam meam haber?” Mádus nn responde.

‘alius: “Ubi est MEdus? Cir nön responder?”

Aemilis: “Médus nôn respondet, quia abest. Naltus
servus adest.”

Julius Médum vocat: “MEde! Veni!” sed Medus, qui

Tatius rürsus vocat: “Má-del Ven, improbe serve!”

Médus nôn venit.

Totius: “Car nda venit Médus?”

Acmilia: “Médus nda venit, quia is habet pectiniam
‘mam! Bius sacculus nôn est vacuus!” Aemilia ridet.
Iülius Irätus est — is nön ridet!

Talius: “Ubi est baculum meura?” Jalius beculum,
quod in méask est, nön vider.

a
4

que
ae

30. oct (2) < voca

E

pupas

sete IE LU

i

reed

‚Acmilia: “Ecce baculum in ménsi.”
Talius baculum suum sümit et discédit,

GRAMMATICA LATINA
Vocatious

Mbdus Divum vocat: “Dive!”

‘Dive vocitivus et. Vockdvus:-¢ (nöminktivus: +).

Exempla: Méde, domina, serve, improbe.

Servus: “Salve, domina?” Inius Mödum vocat: “Mädel
Veni, improbe serve!”

mperitious 6 indicas
‘Dominus: “Vocá Divum!" Servus Divam vosat.

‘Dominus: “Discéde, serve!” Servus discedi.

‘Dominus imperat. Servus pret.

‘Vocd? imperátlvas est. Voca? indicktivus est, To?
‘audi, 'discide” est imperdtivus. “Thee ‘tadi’, “discedi?
indicävus est. Imperäcvu: 2, 4,6, -.Indicitvos:-as e,
at it,

‘Bxempla: [1] saldtd, salütas; [2] responda, respondes; [3]
‘ime, soni; {4 vent, veni,

His: “Respond, servel” Servus responder

Tus impera: “Sürne sacculum twum et dischde?” Divas
smcculum suum sûre disci.

Thus: "Mädel Venl/” Midas nön veni.

Talfus imperat. Davus päret; Médus nda pare.

PENSVM A
Mëdus ad-. Divus ab-. Iflius imper-: “Voo- Davum,
‘MBd-!” Médus Divum voc-: “Div-l Ven!" Divus ven-
‘neque Ialium vid. Mädus: “Saldt- daminum!" Divas domi-
mum salt; “Salve, domin-t Quid est?” Dominus: “Tac-,

ns

31. C2

serv-1 Numm mei ubi sunt?” Servus mo neque respond-,
Hnlius: “Respond-!” Dävus: “Interrog- Mödum!” Yatius M&-
‘dum interrog-: “Ubi est pectnia mea, Mäd-?" Médus: "DI-
vus pectiniam tua hab.” Jlius: “POn- sacculum twum in
méosd, Dáv-1” Divus pär-: sacculum suum in ménsh pün-.
Divus: “Vid-, domin-: sacculus meus vacias est.” Inlius:
“Stim sacculum tuum et discéd-, ban- serv-l” Divus sacou-
tum suum süm- et disotd-.

PENSVM B
In sacculd Init — et, Iolius pecdniam —: “Ünus, duo, tes,
a In — nn cent, sed — decem
amen sunt.

Divus dominum —: "Salve, domine!” Jalius —: “Pone
ssccotum tuum in —I” Divas secculum — in méasi —
Sacculus Divi — est, in sacculd — (; Divi] — pecúnia est.
Dvus saccufum suum — et discéit.

Tis: “Mädel Ven” Médus nön venit, quia — [: Médus]
ectiniam Tal —. lus baculum, — in ménsl est, sit et

Dominus imperat, bonus serves —.

PENSVM C
Quot mural sunt in sacculô TORN?
‚Adesıne Dävus in scaenä prima?
(Quis Divan vocat?

Suntoe mum! [OI in saccul Divi?
Quid Iülius plait in ascculo Davi?
Quot nummi iam in secculó Tai sunt?
Este vacuus seoculus Mdr?

Car Mödus discédie?

‘Quem Ilius vocat?

(Clr Mödus Kalium née audit?

APE EE PAL OI LU LE un EEE

Hi

a

32. ‘CAPITVLVM QVINTVM,

Cary

¿on March, am Tait

a cl

VILLA ET HORTVS

Bcce villa et hortus Ialir. Jalius in magos vil habitat, 7
Pater et miter et trés Mberï in VIA habitant. Julius et
‚Acmilia trés Iiberös habent: duds fie et nam fiam
— nin duis Mia.

In vill mult servi habitant, Dominus eörum est 10- $
us: is multds servis habet. Ancillae quoque multae in
villa babitant. Domina eirum est Aemilis: ca multés
ancilläs habet,

Tolius in vi sua habitat cum magnä famili. Pater et
mâter babitant cum Märed et Quintö et Ili. Iülius et 10
‘Acmulia in vil babitant cum lberis et servis et ancillis.

Villa Jal in magos hort est. In Jtalik sunt mule
Vilse cum magnis hortis. In hortis sunt rosae et Mia,
Tolius multés rosis et multa Mia in hortó suó habet,
Hortus JAlR pulcher est, quia in có sunt multae et pal 15
chrae rosae Iliaque.

Acmilia fémina pulchra est. Syra nôn est femina pul-
chra, neque pulcher est näsus cius, sed foedus est.

33. Syra, quae bona ancilla est, násum magnum et foedum

2 haber, Tolius est vir Aemilise, f2minse pulchrae, Tolius
Acmiliam amat, quia ea pulchra et bona fémina est.
Acmilia Lolium virum suum amat et cum ed habitat.
Pater et miter Mberôs suös amant, I0lius nön sólus, sed.
‘cum Acmiliä et cum magni familia in vill habitat,

25 In villa sunt duo Ostia: Sstium magnum et Östium
parvum, Villa duo östia et multis fenesträs habe.

In villé 1047 magnum dtrium est cum impluvid. Quid
st in impluvió? In ed est aqua. In Atrió nüllae fenestrae
sunt,

sp

34. CARY

CE

ie pet

cercubieule

as: anclas

ot: Arme

Etiam peristylum magnum et pulchrum in villi est.
‘Peristplum’ est vocäbulum Graecum. In vilis Graccis
cet Rümänis magna et pulchra peristpla sunt. Estne im-
pluvium in peristjl6? Id nôn in peristylo, sed in átrió.
est. In peristyló parvus hortus est.

In villa sunt multe cubicula, Quintus in cubiculo
parvo dormit. Este magnum cubiculum Marci? Id
quoque parvum est, Jalius et Aemilia in cubiculó magné
dormiunt. Ubi dormiunt servi? Ii quoque in cubiculis
dormiunt. Suntne magna córum cubicula? Ea nôn
magne sunt, et mul servi in ünd cubiculó dormiunt.
Etiam ancillae multse in Gnd cubiculö dormiunt, neque
esc magna cubicula habent. —

Aernilia in perisel0 est, Estne sola? Acmilia sóla nôn
est: Mberi cum ein perist916 adsunt. olius abest, Ae-
mila sine viró sub 10150 in vill est. Ubi est Julius? In op-
pido Tüsculö est sine Aemili sed cum servis quattuor.

35. CA

41 Aemilia cum Märod, Quinto Jüliäque in perist est.
olla rosäs pulchräs in hortó videt et ab Acmilik disob-
dit. Jam ea cum Acmiliä nón est. Aemilia eam nón

30 vider. Puella in hortd est.

Acmilia imperat: “Märce et Quinte! Fúliam vocite!”

Märcus et Quintus Totiam vocant: “Iolia! Venll” sed
Talia eös nbn audit neque venit.

Jolia puerds vocat: “Marce et Quinte! Venitel Hic

55 multae rosae sunt.”

Pueri Jaliam audiunt, neque H ab Aemilié disctdunt.
Quintus: “Carpe rosde, Talia!”
Tilia rosds carpit et cum quingue rois ex

hort venit,
Er y 2

ATEN =
Talia: “Vide, miter! Vidéte, puerll Videte rosis
40 meñs!” Julia lacta eat, rosae eam délectant,
Aemilia: “Ecce puella pulchra cum rosis pulchris!”
‘Verba Acmilise Taliam dalectant,
Marcus: “Rosae pulchrae sunt; puella sine rosis pul-
cchra nôn est!” Verba Märci Tian nôn délectant!
$ Aemilis (tu): “Thc8, puer improbel Iülia puella
pulchra est — cum rosls et sine ross.”

36. Cary

Ws (= el): puerto

ls: rela
win

en

Tilia; “Audite, Marce et Quinte!”

Marcus: “Miter nón videt näsum tuum foedum!”

Marcus et Quintus rident: “Hahahael”

Jolia: “Audi, mamma: puert etiam mé rident!”

otis plôrat et cum dni rosi ab ils discédit,

Acmilia: “Taotte, puert improbil Näsus Iülise foedus
nôn est. Discédite ex peristplöl Sümite cEterás rosts
eñsque in aqua pónite!”

Puerí cEteras quatruor rosës stimunt et cum is disc
dunt.

Acmilia, quae iam sola es in perist9l6, ancillAs vocat:
“Delia et Syral Vente!”

Delia et Syra ex Strió veniunt. Aemilia eis interrogat:
“Suntne pueri in aris?”

Dalia respondet: “In ärrid sunt.”

Aemilia: “Quid agunt Märcus et Quintus?”

Delia: “Puerf aquam sümunt ex impluviö...”

Syra: *...et ross in aqui pönun.”

‘Hie domina et anciise puerds audiunt ex trio: Quin-
tus plörat et Marcus rider.

‘Acmitia: “Quid iam agunt pueri? Age, Delia! discéde
et interrogá eds!” Delia ab Acmiliä et Syrit disc&dit.

Aemilia Syram interrogat: “Ubi est Divus?”

Syra respondet: “In oppidó est cum dominó.”

Dela ex Aid venit et dominam vocat: “Vent, 6 do-
‘minal Veni!”

Aemilia: “Quid est, Delia?”

n

6

»

s

»

37. uo

CARY

‘Détia: “Quintus est in impluviöl”

Aemilia: “In impluviö? Quid agit puer in impluvió?”

Delia: “Aquam pulsar et t€ vocat.”

‘Aemilia: "Quid agit Marcus?"

Dalia: “Is ridet, quia Quintus in aqua est”

Aemilia: “©, puer improbus est Marcus! Agite! 10-
lium vocäte, ancillae!”

Syra: “Sed dominus in oppidó est.”

Acmilia: “O, iam rürsus abest Hilius!”

Delia: “Age! Venl, domina, et Marcum verberäl”

Quid agit domina? Domina Iräta cum ancillis ex peri-
slo discedit.

GRAMMATICA LATINA
Accisätions
{A} Masculioum.

Iülins nde um filam, sed dude lie haber

‘Flliem’ est acctsitivus singuläris (ide cap. 11). id
Aaccitsintvus plürälis est. Accosivus: singuläris on (nömind-
vos au), plürlis és (adminkavus A).

BI Fémininum.

alius nda duds fds, sed Qnam filam haber,

“Filiam' est sccúsiuvus singuläris (dé cap. 11). "ide"
acctsativus plürälis est. Acclsktvus: singularis -am (nömind-
‘dus -2), plúrilis Ar (nömindevus -ae).

LCI Neutram.

‘Villa nón Gum cubiculim, sed multa cubicula babet.

‘Cubiculn’ accúsitivos singulirs et. Cubicula” acest
vus plrlis est. Accsiivus: singuläris-um (= nömindetvus),
plorilis-a (= nüminitivus).

38. Hoy |e
E

sa
m
Yin
4
anni
opp
au
e
Sl.
FH
Th
indian (u)
wi we
Yee Woe
ow oe
2S
Da
=
De 4
+ =
at e
ı =

Ablación
TA] Masculinum.

In hortó Hal. In hort halle. us

‘Hon’ ablativus singularis est. “Horts” ablitivus plara-
lis est. Abacus: singuläri 3, plis +.
(8) Femintoum.

In villa 1015. In villis Römänis.

‘Villa’ ablácivus singuläris est. "Villi’ ablitivus plûrälis est, 130
Ablitivus: singuläris -d, plürdlis -¿s.
[C] Neutrum.

In oppidd Tusculó. In oppidis Graects.

“Oppid" ablidvus singulris est. ‘Oppidi’ est ablatvus
pis, Ablidvus: singulicis -, plans 2. 1

In, ex, ab, com, sine cum abla: in ti in cubical, ex
or, ex Italid, ad Aemilid, ab oppidö, cum servö, cum Iberis,
sine peconi sn rst

Imperéttous et indicdttous
“Divum voch, serve!” Servus Divum vocaz. 1
“la voce, por” Poet Tim vont
"Voch ext Imperia sngulii, voca? indicts ingu-
‘iris (vide cap. rv). "Vocäze’ impericlvus plürälis est, ‘voran’
indicätivus plûrälis. Imperitivus: singuliris -, pltirilis te.
Indicdtivus: singulAris +, plirilis u. us
‘Exempla:
(1-4 tae:
‚Salüt4 dominum, serve! Salütäte dominum, servil
Servus dominum salftar. — Servi dominum saltan.
E a A m 10
‘Tacé, puer! Puer tacet. “Tacto, pueril Puerí tacent.
E +, es à, we:

Discéde, serve! Discédite, serv
Servus dischdi. Servi discEdumt,
16) tite i, mes 85

Ven, Ilia! Tala veniz. Vende, pusfi Pues! venian

39. CARY

PENSVM A
Tus e Aemila in vil habit cum Iber= et ery-. Dominus
mul serv- et muk- anill- abet,

Acmili in peri est cum Máre- et Quint ex Tol. lala
mul ros- in hort vid- et ab Aemili- dischd-. Iam Aemili
‘Pell nôn vid-, neque puer cam vid-. Aemilia: “Márce et
Quintet Voc- Iliem!" Puer Tai voe-: “lial Ven” et
Tilia puer- voo=: "Maree et Quin, ven-!* Tilia pere nón
and, sed puer Ia aud.. Ill: “Car puer nôn veo?" Tia
ex hort= ven- cum y ros- pulchr-, la; “Vid- ros- mess,
mier! Vid-, puerit” Marcus: “Rosse pulchrae sunt, puella
sine ros-pulchra nón est!” Ilia cum ün- ro-ischd-, Pue
rid-. Aemilia: “Ta, pueril Süm- ros- et diced!” Pue
or sim et disc; in Ai aqu- slm- ex impluvi-et ro
in aqua po,

Aemilis cum — [; 10156] habitat, Talius
Aca —, quia — [: Aer] bona et — fémina est.
Aemilia in peristyló est — Iberls suls, sed — viró sud.
10lia — Aemiliä discédit; iam puella in — est. Júlia rosis —
et — hortd venit cum Y —. Puella laeta est: rosae cam —.
Uni es mplavium? — [: impluviun] est in — In impla-
‘vid — est. In Strid núllae — sunt.

PENSVM C
‘Num Iolius sôlus in villa habitat?

Quot filiós et quot fits habent Jolius et Aemilia?
Ubi est impluvium?

Ubi dormiunt servi?

‘Adestne Lolius in peristpió cum Aemilit?

Ubi est Talos?

Estne Aemili sola in peristplo?

Quid Talia agit in hortd?

(Car puertTaliam rident?

HEROE

po

TT

i

41. VIA LATINA

1 In Talit multae et magnae vise sunt: via Appia, via La-
tina, via Fläminia, via Aurélia, via Aemilia. Via Appia
est inter Römam et Brundisium; via Latina inter Rö-
mam et Capuam; via Fläminia inter Römam et Arimi-

5 mum; via Aurtlia inter Römam et Genuam via Aemilia
inter Ariminum et Placentiam. Brundisium, Capua,
Artminum, Genus, Placentia, Ostia magna oppida sunt.
Ubi est Ostia? Ostia est prope Rümam. Tüsculum quo-
‘que prope Römam est. Brundisium nôn est prope Rö-

0 mam, sed procul ab Römä: via Appia longa est. Via Le-
‘dna nón tam longa est quam via Appia. Quam longa est
‘via Fliminis? Neque ea tam longa est quam via Appia.
‘Tiberis fluvius nôn tam longus est quam fluvius Padus.

Gireum oppida mort sunt. Circum Römam est mürus

15 antiquus. In mürö Römänd duodecim portae sunt. Porta
prima Romina est porta Capéna. Circum oppidum Tüs-
cculum mûrus nön tam longus est quam circum Römam.

aver Roman er Brun-
‘don (et)

Rome oo
Foals Rak

Jogus a um

bun dein = 20112)
‘ora = aga Gun

a

42. opps adi
2d (+ a) e+ ab (+ 08)

Tots e
servi O,

Villa Hal est prope Tüsculum. Ab oppido Tsculo
ad villam Tal nön Jonga via est. Ecce Hülius et quattuor
servi in vis, Jolíus ab oppids ad villam suam it. Domi- 20
nus et servi ab oppidó ad villam eunt. Dominus in lec-
‘Hed est. Duo serv lecticam cum dominó portant. Servi
qui Jecticam portant sunt Ursus et Dävus. Inlius nön in
via ambulat, servi eum portant, Syrus et Leander am-
‘bulant. Syrus saccum portar et Leander quoque ssccum 25
portat: Syrus et Léander duds saccós in umeris portant,
Sacet quös Syrus et Leander portant magni sunt, sed
saccus quem Syrus portat nin tam magnus est quam
saccus Léandsl, Quattuor servi dominum et dude saccüs +
ab oppido ad villam vehunt. »
Tolius in lectich est inter Ursum et Divum. Ursus est
ante Iolium, Dävus post eum est. Syrus et Leander nôn
‘ante lecticam, sed post lecticam ambulant. Venitne 10-
is à villi? Nón & villä venit. Unde venit Tolius? Ab
oppido venit. Qué it Totius? Ad villam it. Post eum 35
Tüsculum est, ante eum est ville.

43. 7

CA

Jolius sölus nön est, nam quatuor serví apud eum
sunt. Médus nön est apud dominum, nam is dominum
Irätum timet. Médus est malus servus qui mummös do-
‘mint in saccaló sud habet, Dominus servis malós be-
culo verberat; itaque servi mall dominum et baculum
ius timent, Dävus autem bonus servus est, neque is
‘Médum amat. Divus amicus MEdi nön est, nam servus.
bonus et servus malus nön amici, sed inimici sunt, M&-
dus est inimicus Davi. Ursus autem amicus Divi est.

Mödus abest & domind sud. Estne in oppidö Tüsculö?
Médus Tüscull nôn est; neque Römae est Mödus, sed in
vis Latind inter Romem et Tüsculum. Unde venit Me-
dus? Tosculö venit, neque is ad villam TOM it. Qué it
‘Médus? Römam it. Tüsculum post cum est, ante cum
est Röma. Médus vid Latina Tosculó Römam ambular.

Etiam Cornelius, amicus I, in vid Lating est inter
Rômam et Tüsculum. Unde venit Cornélius? Is nba
Tüsculd, sed Römä venit, Qué it? Cornelius nón RO-
‘mam, sed Tüsculum it. Röma post eum, ante cum Tüs-
‘culum est. Comélins in equé est. Equus qui Comélium
vehit pulcher est. Iolius et Comäiius ad vil suis eunt.
Villa ubi Lolius habitat prope Tüsculum est. Ubi habitat
Comëlius? Is Tüscult habitat,

Tam TOlius prope villam suam est. Servi qui lecticam
portant fessl sunt. Dominus autem fessus nôn est, nam
is nón ambulat. Lolius ab Ursö et Div portätur, itaque
is fessus nôn est. Fessl sunt Syrus et Leander, nam it

‘ud eon sun = came
‘ant

malus sum «> bonus

tem sd... Devos

CE
Talia ab Unger DIS

44. CAR VI

eur
m
=
O
os
„=

begab ehr = ques
‘oma

dus magnds saceBs umeris portant, neque vacul sunt
saccil Sacel qui à Syrö et Léandrd portantur magni
sunt, sed saccus quem Syrus portat n6a tam magnus est
‘quam saccus qui & Léandré portätur. Iaque Syrus nón
tam fessus est quam Lander. Cornälius nôn est fessus,
nam is equé vehitur. Jalius lecticd vehitur. Servi ambu-
lant. Domin! vehuntur. Médus ambulat, nam is servus
est neque equum habet.

Talius prope villam suam est. Mödus autem, qui do-
‘minum irätum timet, procul & VIA Inlitabest. Dominus
4 servo mald timérur, Médus prope Romam est; jam
'm0r Rómáni ab ed videntur et porta Capëns. (Is quí via.
Latina venit per portam Capénam Rómam intrat.) Cir
‘Romam it Médus? Römam it, quia L9dia Romae habi-
tat, nam Lydia amica eius est: Médus Lodiam amat et
ab ef amärur. Médus Romam vocktur ab amici sud,
quae fEmina est pulchra et proba. Itaque is fessus nön
est et Iaetus cantar:

Non via longa est Römam, ubi amica habitat mea pulchra.
Sed id quod Médus cantat & Lydia nôn audnur!

Tam Tülius in vil est et ab Aemilia Iberisque Inetis
salüränır. Comelius Tüsculi est. Médus autem Rómae
est ante dstium Line. Mèdus östium pulsar,

Lydia imperat: “Intra!”

‘Médus per Ostium intrat et amicam suam saltuat:
“Salve, mea Lydia! Ecce amicus tuus qui solus Rómam
ad t& vent.”

45. Ldis verbis Medi délectiur cumque salûtat: “Ó
amice, salve! Ubi est domimus tuus?*
Mödus: “Tolius in vilä est apud servés suds — neque
is iam meus dominus ext!”
95 Verbe Medi & L9dif leet audiuntur,

GRAMMATICA LATINA
Praepositinés
Taltus ad villam it; ad oppidian; ad ancills.
‘Ursus ame Toten est; ante eum; ante villa.
100 Dévrus post Klum est; poet eum; post Villen,
Via inter Römam et Capa inter servis,
mia est prope Römam; prope villam; prope eam.
Circa oppidum mûrus est; circum ménsam.
Mids est apud amicam suam, nön spud dominen,
105 Médus per porta Capénam Romam intrat per ötium.
Ab, ad, ex, cl. sunt preepositiónes. Praeposklönds
cum s0c0siv6: ad, ate, post, inter, prope, circum, apud, per,
215 praepositints cum ablACVö: ad/ cum, ex, in, sin, ot.
(vid cap. Y)
110 Quí it Médus? Médus Rümam it. Qué it Cornélius? Is
Tiscali.
Unde venit Corp&lius? Cometius Römä vent. Unde veait
Mos? Is Tüscad veni
Ubi habit Ldia? Lydia Rômae habitat. Ubi habitat Cor-
245 llas? Es Tscul habitat.
Osan = ad oppidum -anv-um.
Ablaavus: Raed, Tosculs, Capua, Brundisis, Ost = ab
oppids a+.
10 Locátlvus (= genetivus): Römas, Tiscult, Capuae,
Brundisi, Östae = in oppid 4/3.

aro
Lgalem délectant

|

oT Tro

45

46. $
3

oes pan ee on

CEA

CES

‘Ports portant verbum äct[vum est. ‘Porter portant?
estverbum passIvum, Acdvum: tn. Pessivim: ter nt.
Exempla:
{Jr ant: Aerailia Kalium amos et ab ed amo. Pater et
miter Iberös amant et ab ils amanna. Lidia verbis Medi
deci.
(2) ¿uo entr: Tia puerbs nön vider neque ab is vida.
Pueri Liam nôn viden neque ab evident
(BJ tr nar: Däwus sacculum in ménsá pônit = sacculusin
ménsá póniiar & Dävö. Puerirosis in aquí pment = rose à
peris in aqui pönumue, Cornelius equ vehi.
(4) tur nar: Olla puerts audit neque ab ifs audi =
‘etl à JON audio neque eam audit.

PENSVM A
Jollus ab oppid- Tosculd ad vill su- it, Villa eius prope
“Tuscul- est, oli in ected est inter Urs- et Div. Dominus
A servis port. Ursus et Divus niin saccds port-, saco-á Syrö
et Läandrô port-. Saccus quem Löander port- nn tam par-
vos est quam saccus quí A Syr- port-,

Médus nbn est apud domin- nam servus malus dominum
dim. Dominus & serv- mal- tim. Dominus serv- mal- voo-
‘neque ab ed aud-. Serv- mal- & domin- voc- neque eum
md,

Qué it Médus? Röm- it, Unde venit? Mödus Tüscul- ve»
nit. Ante Méd- est Roma, Tüsculum post e- est. Cornétius

47. CARVE

nôn Tosculó Römam, sed Röm- Tüscul- it, nam is Tüscul-
‘habitat. Cornélius nön ambulat, sed equ- veh-.

Lydia, amica MEdT, Röm- habitat. Iam Médus Röm-apud
Lgdi- est. Médus amlo- su- saltı- et ab amk- su- saldt-,
nam Lydia Möd- am- et ab 6- am,

PENSVM B
Ona nôn — 4 Rómá, sed — Rómam est. — venit Jlius?
“Túsculo venit et — villam it. Duo servi eum —. Syrus et
Leander, qui — lecticam ambulant, duds — portant. Saccus
Syrinön — magnus est — saccus qui — Leandro portaur; —
Syrus nón tam — est quem Leander.

Mëdus — dominum nön est, nam Médus dominum itu
— Medus servus — [= improbus] est; — MEdus et lios
nön —, sed inimic sunt, Via Latina, quae est — Römam et
‘Capuam, nön tar — est quam — Appia. —arabulat Médus?
Is Römam ambulat, — aca cius Römae habitat. Cornélus
—[= sed C.] Roma Tüsculum — Tüsculam est — eum, —
um est Röma. Comtius equd —, is néa—. Jolius et Com&-
ius ad IS suis —.

PENSVM C
‘Ambulatne Totius?

Qui Tallum portant?

‘Quid portant Syrus et Léander?

‘Unde venit Iolius et qué ic?

Qué it Médus?

Eiamne Cornelius Tasculd Römamı it?
Ubi habitat Cornelius?

Cor Medus laetus est?

Quae est Lydia?

Quid habet Medus in sacculó sus?
Suntne amet Jalius et Mädus?

Num porta verbum passivum est?

HAB
i

Bi]

TG

am

te

H

tan

1
á

47

48. CAPITVLYM SEPTIMVM

PVELLA ET ROSA

Ecce Marcus et Quinrus ante Ostium ville, Puert 10- 7
lium exspectant. Mater nön est apud filids, ea in peri-
‘916 st; ile virum suum exspectat. Aemilia aeta nda
est, quia Ihlius abest; nam Aemilia virum suum amar,

Ubi est lia? In cubiculó su est. lis, quae sola est 5
ile, rosam ante näsum tenet. Puella lacrimat: in oculls
ius sunt Iacrimae.

Tülia speculum sümit et ante oculós tenet. Puella sé
in speculo vider et st interrogat: “Ese foedus näsus
meus?” Näsus eius autem fórmósus nön es. Tia rürsus 10
Iacrimat.

Syra östium cubicult pulsar.

Talia: “Intra”

Syra dstium aperi et in cubiculum intra, neque Osti-
um post sé claudit. [alia Syram post sl in specul videt. 15
Syra nön videtlacrimás Ilia, nam puella sé nn vertit.

Syra: “O, hic est mea puella, Veni in hortum, Talia!”

49. CAP. va

Iülia imperat: “Claude detium!”
Ancilla päret.
20 Iülia: “Num näsus meus foedus est, Syra?”
Syra: “Foedus? Immö fSrmósus est näsus tuus.”
Tolia 52 vertit. Iam Syra lacrimás videt,
Syra: “Quid est, mea Iülia? Terge oculös! Es Iaeta!
Nisus tous tam fürmösus est quam meus.”
25 lülie: “Sed nisus taus nôn förmösus est!”
Syra: “Quid? Nonne förmösus est násus meus?”
Tilia: “Immé foedus est! Ecce speculum, Syra.”
Talia speculum tenet ante Syram, quae násum suum
in speculó videt, Ancilla oculös claudit et tacet, —
11 Ecce Iüllus ad villam advenit, Servi lecılcam ante
östium pönunt. Pater Miös saldıat: “Salvéte, fi” et à
lis salacatur: “Salve, pater!”
Jalius ambulat ad östium, quod ab Gstiarió aperitur.
Dominus per östium in villam intrat. Post eum veniunt
35 Syrus et Leander, qui duds sacods portant. Ostiärius
post eds dstium claudit. Ursus et Dävus cum lectich
vacu discédunt,
Pucri saceós plönds qu à servis portantur vident et
interrogant: “Quid inest in saccis?”
«o — Jalius respondet: “In saccd quem Léander portat
‘mala insunt, Hic saccum pöne, Leander!”
Läander saccum pónit ante Lolium, qui aperit eum.
Tolius: “Videte, pueri: hic seccus plenus mäldrum
est.”

ini Corts: ad
edu ted fms

ET

4

50. car vır

tuo
ue, 4,0, 05
ete ct

Quin

pan

Tolius mähım & saco sümit et 08 vertit ad Marcum: 45
“Ecce málum tuum, Märce.” Iülius Märcd mälum dat.
Pater 850 sud magnum mälum dat. lam Märcus mähum
‘abet, neque Quintus mälum haber. Talius Quintum ed.
88 vocat et malum dat. Lolius Quint mähım dat. Lam
et Marcus et Quintus mila habent. so

Marcos: “Quid inest in sacob Sy?

Iülius: “In saccd eins pira Insunt. Apert saccum,
Syrel Vid2te, pueri: hic saccus plémus est pirörum.” Iü-
lus duo pira € saccd súmit: “Ecce pirum tuum, Märce,
‘et tuum, Quinte.” Pater fl us pira dat. FL, qui lam 55
nün slum mila, sed etiam pira habent, Ine sunt. Servi
‘autem neque mila neque pira habent.

(Quintus: “Etiam servis di mála et pira, pater!”

Talius Syrum et Léandrum servis ad 58 vocat et ils
sila et pira dat. Dominus servis mila et pira dat. — 60

Acmilia cum DEIA & perisgl6 in Atrium intrat, laeta 177
ad Iolium adit eumque salat. Aemilia viró sud Oscu-
lum dat. Julius Aemilise ösculum dat.

Tolius: “Quid agit Katia?”

‘Acmilia: “Rosks carpit in hortd.” 6

Talins: “Currite in hortum, puerf, et vocite eam!”

(Quintus currit. Marcus nön currit, sed ambulat,

alius imperat: “Agel Curre, Marcel”

Etiam Marcus cuit. Puert per peristÿhum in hortum
‘currant, Ile autem puella nôn est. Pueri ex hort per 70
peristglum in âtrium ambulant,

51. CAR. VIE

Marcus: “Talia neque in hortó neque in peristió est.”
‘Aemilia: “Estne Syra in hort6?”

Quintus: “Non est, Núlla ancila ile est.”

75 Aemilia: “Non solum Ilia, sed etiam Syra abest! D&-
lia, ad cubiculum lie!”

Delia ad cubiculum Iülie it, sium pulsat, speit, in
‘cubiculum intrat, Ilie nôn solum Tali, sed etiam Syra
est, Ocult Tolize pleat sunt lacrimärum.

# _ Détia: “Vent in atrium, Tala! Ile pater cuus «2 ex-
spectat.”

‘Talia oculós et näsum terget, rosam sümit, & eubicul6
‘exit, Syra et Delia post eam exeunt. Talia in Atrium ad
Tolium currit elque Secutum dat,

#5 Jülis: “Ecce rosa. Nónne pulchra est hasc rosa?”
Taljus: “Nula rosa tam pulchra est quam Mia meal”
Iülius fliee suse Osculum dat. Tamne lacrimat Talia?
Immô Iacta est et rider.

Talia: “Num näsus meus foedus est?”

E
i

weiten int
Sch arme

hace ro = ra quae ie
pulp en.

50 Iülius: “Foedus? Immö tam fórmósus est quam—hoc | Aes

mälum! Ecce mälum tuum, Júlia.” Pater filise mälum
magnum et firmösum dat, Jolia milum terget et ante
oculós tenet.

Talia: “O, quam förmösum est hoc málum” Puella

95 laeta mäld sud ösculum dat!

Tólius: “Hoc pirum etiam tuum est, Tülia.” Jülkius ef
pirum dat. Yam puella et mälum et pirum habet.

‘Acmilia: “Etiam ancillls mets mala et pira dil”

si

52. CARVE

(=) ect

oi? purs

Iülius ancillás ad 68 vocat et ifs quoque mila et pira
dat. Ancillae Iaetae ex ätrid exeunt. — 100
‘Cui Talius mälum dat? Pueró málum dat. Puer cui

Tülius mälum dat est ius eius.
‘Cui Tolius Ssculum dat? Puellae Gsculu dat. Puella
cui Talius ösculum dat fia eius est.”

GRAMMATICA LATINA 105
Datious
[A] Mascullnum.

Tallus servo (Syrö) málum dat.

Talius servis (Syr8 et Läandrö) mala dat,

"Servo? dativus singuläris est. ‘Servi? est datvus plürälis. 110
Dadvus: singuliris -, plûrilis i.
18) Femininum,

Talius ancillae (Syrae) mälum det.

{dius ancilis (Spree et Deliac) mala dat.

“Ancilla est dativus singuläris. “Ancill dativus plürklis 115
est. Dativus: singuläris -ae, plOráli «5

[C] Neutnum.

Fluvius oppidó aquam dat.

Fluvil oppidis aquam dant.

"Oppid” dattvus singulris et. “Oppidk? est dactvus plürk- 120
lis, Dattvus: singulitis 8, ploralis -.

PENSVM A

Tolius Märc-, Ali- su-, mälum dat. Tülius Märc- et Quint-,
‘Ml su-, mila dat. Talius etiam serv- su-, Syr- et Läandr-,
mala du.

C- Aemilis Ssculum dat? Aemilia vir- su Tali- deculum
der. Talius Aemili- Gsculum dat. Iülius JOli-, fili- su-, má-
um dat, peque solu Jolie, sed ear Syr- et Deli, ancl
so. Jalia mäl- su- dsculum dat!

53. car. vn

PENSVM B
Tabius ad villam —. Óntitrins Gstium — et post eum —.

Sacci nön vacul, sed — sunt. Jolius: “Vide, puerf: —
saccus plénus — est. Bcce mälum tum, Marce.” lolius Mär-
milum —. Jolius Ms nón — mila, sed etiam pira dat.
Jam puerl — mila — pira habent, sed servi — mila — pira
habent, Dominus servos ad — voca! et — quoque mala et —
at.
“Aemilia ad YOlium — et el — dat. Tia abest. Puerl nön
ambulant, sed — in hortum. — [: in hors} Lola nön est, ea
in cubicul su est. lola nön rider, sed —: in — eius sunt—.
Delia: “ln âuri pater tuus té —, Lola.” Júlia — [= ex] cubi-
culo —, ad Jolium eurrit et — [: Talis} Seculum dat. lin
rosam ante Idlium — Ili: "Nönne — rosa — [= pulchea]
ar

PENSVM C
Quem pueri exspectant?
Venitne 10lius Roma?

Quis setium aperit et claudit?
Quid inest in sach?

(Cui Jolius málum primum dat?
(Cui Aemilia ösculum dat?

Qu6 Iola currie?
Quid Ialius dar Mise suse?

i
i

irre TET

1

poa

s3

54. it vendi
que = cae quae

TABERNA ROMANA

Ecce taberna Rómina, in qui gemmae et margarlise 7
mule sunt. Cuius est haec taberna? Albini est. Albi-
aus hanc tabernam haber. Qui tabernam habet taberná-
ius est, Albinus est tabernárius Römänus qui gemmis
et margarttäs véndit, All tabernäril librös véndunt, ait 5
sala et pra, ali rosäs et Mia,

Gemmae et margaritac sunt örnämenta. Anulus cum
gemmi ömämentum pulchrum est. Etiam linea cum
‘margarits Srnimentum est. Linea sine margarids non
est 6mimentum! »

Multae féminae quae in hic vid ambulant ante taber-
nam Albin cinsistunt, nam féminas ömämentis délec-
tantur. Ese quae magnam pecüniam habent multa örnä-
menta emunt. Quee nüllam aut parvam pectiniam ha-
bent Senimenta aspiciunt tanturm, nön emunt. Etiam 15
viel mult! ad hanc tabernam adeunt. Qui magnam pect

55. car. vin

niam habent örnämenta emunt et féminis dant; cBter!
Fürsus abeunt, Féminse quärum viri magnam pecüniam
‘habent multa Grnämenta & virls suls accipiant.

Aemilis, culus vir pecäniösus est, multa örnämenta
ab ed accipit. Aemilia änulum in dígitó et margaritis in
collé multaque alia Srmámenta habet. Anulus digitum
‘nae gemmis et margarids änulisque drmsntur,

In vid prope tabernam Albin! vir et mins ambulant.

PUCH
Bee

Pectin a um: pet

Ai

‘Qui vir et quae fémina? Est Médus, qui cum Lydik, | qui? aus

‘amicd sud, ambulat. Médus est servus loli, sed domi-
us eius Römae nôn est. Mädus sine dominó sud cum
mind förmöst in vils Rômse ambulat,

Lÿdia örnämentum pulchrum in colló haber. Quod
Smámentum? Örnämentum quod Lydia habet est lines
tur; Lydia autem nûllum aliud örnämentum haber, quis
pecäniösa nôn est, neque pecúnidsus est amicus elus.
(Pecünidsus est quí magnam pectniam habet.)

Albinus clámat: “Ornimental Ornimenta femini-
um! Or-ni-men-tal Emite örnämental”

Lydia cönsistit oculüsque ad tabernam Albini vertit:
Lydia tabernam aspicit. Médus nön cinsistit neque ta-
bernam aspicit,

‘Lydia: “Consiste, Medel Aspice illam tabernam! ©,
quam pulchra sunt illa örnämental” Lÿdia tabernam
Albiot digité mônstrat. MEdus se vertit, tabernam vi-

ss

56. can vin

Ainas
Line (af)
oe abc
vig = 2% 00)

Me hase hoe
‘hse base

spice! apli
pic epica
haces

M hos ha, a

qu,ch qui

Anal pen e

ic ec boc, gen habs

‘le taut, a hunc
‘Lum, che LO

bd = 1304 (80)

Bi talus = tas qu
als = aq
ies

56

det, cum Lodi ad tabeinam adit. Mödus et Lgdia ante
tabernam cönsistunt. Albinus eds salt et margaritäs
in Lined ante oculós Lgdize tenet: Albinus Lÿdise mar-
gariis ostendit.

Albinus: “In höc órnimentó vint! margaritee mag-
nae sunt. Nonne pulchrae sunt hee margartue?”

‘Médus: “Amica mea multäs margarts haber.”

Lgáia: “In he tabernä multa alia ömämenta sunt.”

Albinus iis trés änulös sine gemmis ostendit: “Aspi-
cite bos änulösl Noone hi Amull pulchri sunt?”

Medus et Lodia Anulds aspiciunt,

Lydia: “In his anulls gemmae nüllae sunt!”

Médus Albinum interrogat: “Quot nummls constat
nulos in quí gemma est?”

Albinus Med® Anulum gemmätum ostendit.

Albinus: “Hic ánulus centum nummis constat.”

Médus: “Quid?”

Albinus: “Pretium huius änulf est centum sésterti.”

Médus: “Centum sésterti? Id magnum pretium est!”

Alblous: “Immó parvum pretium est! Aspice hunc
änulum: in hóc ánuló magna gemma est, Tanta gemma
sóla ocrögintk sEstetiis odnsıat.”

Médus: “Num ánulus sine gemmä viginti tantum sés-
tertis cónstar?” Albinus nön respondet.

Medus, qut alium Anulum gemmätum post Albinum
vider: “Hic Anulus pulcher nin est. Quot séstertils cba
sat ill Aulus?”

s

57. m

Ar vn

Albinus: “Qui änulus?”

Miedus: “Ille post 18. Quantum est pretium illius änu-
11?" Mëdus änulum post Albinum digit mönstrat.

Albinus: “Ile quoque änulus centum séstertils oön-
‘stat. Pretium illus änuli tantum est quantum huius; sed
‘mica tua hunc änulum amat, nön illum.”

Lydia ámulum gemmärum ante oculé tenet.

Lydia: “O, quam pulchrum hoc Grnimentum est!
lud örnämentum nön tam pulchram est quam hoc,
‘neque illa gemma tanta est quanta haec.”

Medus: “Tanta gemma ad tam parvum Anulum nôn
convent.”

Lydia, quae hace verba nön audit, MEdO digitós suds
ostendit, in quibus nüllt Anull sunt.

Lydia: “Aspice, Mädel In digitis mets nûlli sunt
Aull, Aline féminse digitos änulörum plends habenı —
mei digiti vacul sunt!”

Médus: “Sacculus quoque meus vacuus est!”

Lydia änulum in mänsä pónit. In oculis eius Lacrimae
sunt. Médus, qui lacrimis videt, sacculum suum in
ménsá pónit — neque vacuus est sacculus, sed plénus
numméórum! Quanta pecúnia est in sacculó Madi? In ed
hónágintA sEstertil insunt.

Médus: “Ecce sEserti ndnigints.”

Albimus: “Sed nónágintá nön satis est. Pretium Anult
es sésteri cen!”

Lydia: “DA huic tabernárió centum sEstertids!”

quen = quam,
Al gos cc lam

ul, oh pl quibus

gin = xc (90)

sacri olas;
ca

ie hae ba, dar baie

s7

58. ques + um = 1 (4)

38

Médus: “Id nimis magnum pretium est! Al taber-
närif änulum gemmätum octögintä sestertiis vEndunt.”

Alblnus: “Qu sunt il tabernäril?” 100

‘Médus: “Qui in alis vis tabernäs haben.”

Albinus: “Quse sunt illae vise in quibus illae taber-
nae sunt? Et quee sunt ila Grnimenta quae in itis ta-
bernis parvd pretió emuntur? Non sunt ôrnämenta! Sed
aspicite hacc Grnämenta: hos Anulós, bis gemmäs, his 105
margaritis! Haec ömämenta proba sunt! Neque pre-
‘ium hörum drnimentórum nimis magnum est!”

Médus: “Accipe nummôs nönägintk — aut nails!”

Albinus: “Num bic nönäginth sésteril sunt?”

Médus: “Numerk eds!” no

Albinus numerat sésteriós, quórum numerus est
ndniginth.

Albinus: “Sunt nönägintd.”

Médus: “Satisne est?”

‚Albinus nön respondet, sed muramós súmit MédSque 115
Anulum dat, Albinus pectiniam accipit et MAdO Anulum

Mádus sé ad Lydiam vertit: “Accipe bune Anulum ab
amic5 tub...” Médus änulum in digicó Lÿdise pönit. In
‘qué digits? In digits medió. mo

Mádus: “Hic änulus ad digitum tuum nôn convenit.
Anulus nimis parvus est aut digitus nimis magnus!”

Lpdia: “O Mödel Digirus medius nimis magnus est,
Póne änulum in digitó quarts!”

59. CAR VII

125. Médus änulum in digits Lydiae quire pönit. Änulus
satis magnus est et ad digitum convenit, nam digitus
quirtus nön tantus est quantus digitus medius. L9dia
neta digitum suum aspici et amico sud deculum dat,

Médus et L9dia & taberná abeunt. L9dia, quae Rö-

130 mae habitat, MEdO viam mönstrt.

Albinus rörsus climat: “Örnämenta! Or-nf-men-ta!”
et aliós virós pectnidets, quórum amicae nôlla aut
pauca Ornimenta habent, exspectat.

GRAMMATICA LATINA
135 Prónómina ‘quis’, quí, Se, “Ue.
[A] Masculinum.

‘Quis saccum portar? Servus saccum port. Qui servus?
Servus quí saccum portar est Syrus. Isle servus saccum
port.

140 TOlius servaes vocat. Quem servum? Servus quem Lalius
vocat est Syrus. I0lius esoo servum vocat.

Tolius dominus servi est. Cuius servi? Syrus est servus aus
dominus Tolius est. Jlius dominus eus servi est.

Inlius serve mälum dat. Cui serve? Servus cud Tülius má-

145 tum dat est Syrus. Tins el servd málum dat.

Snccus & servö portitur. A qué serv? Servus à quí saccus
ortirur est Syrus. Saccus ab edil servó porttur.

‘Servi sacods portant. Qui servi? Servi quí saccde portant
‘sunt Syrus et Löunder. IV servi saccüs portant.

150 Ialius servós vocat. Quds servis? Servi qués Jolius vocat
‘sant Syrus et Leander. Jlius el serve vocat.

alius dominus servörum est. Oudrum servörum? Servi quí»
‘ram dominus est Ialius sunt Syrus et Léander. Ilius domi-
mus nomina vervörum est.

um ptt
duo promémina Con

Siagues:
guise
ers dle serv

mc bn
Er
Ext
we
a
ir

Een ren

60. CAR VI

at
ui
Gb
Sora
user de
am cam ion
cia

mai

ji

Core
gas io

(Seon eam län
divas
bs it

abla
62,

Tolius servis mála dat. Quibus servis? Servi guibus Lins 155
‘mala dat sunt Syrus ex Leander. I, dls servis mila dat.

Saccl & servis porantur. À quibus servis? Serv & quibus
sacs portantur sunt Syrus et Leander. Ab fils servis sacc
porantur.

(8) Feminioum. 10

Ancilla abest. Quae ancilla? Ancilla quae abest est Syra.
Bali anilla abest.

Tis ancilam vocat. Quam ancilla? Ancill qua Olius
vocat est Syre.Joltus eam/llam ancillam vocat.

Tolius dominus ancilae est. Css ancillae? Syraestanclla 165
cactus dominus lus est. 1. dominus lus anclle et.

Tolius ancillae mälum dat. Cu ancille? Ancila eu Ilins
mälum dat est Syra. ali el ancills málum dat.

Tólius ab ancilld salûtirur. A qué ancilä? Ancilla à qué
Joliu slücktur est Syra. Tülius ab 02/14 ancll salütärur. 170
‘Ancillae absunt. Quoe ancillae? Ancille quae absunt sunt

Syra et Dalia. Eaeilla ancillae absunt

alias ancillés vocat, Quas ancillás? Ancillae quás Talius
vocat sunt Syra et Deli. Tios edil ancils voca

‘ius dominas ancilärum est. Quirum ancillrum? Ancil- 175
Jee quénam dominus est Ios sunt Syra et Delia. I0lus do-
minus eéranlillinen ancillirum es

Tous ancills mila dat. Quibus ancilis? Ancillac quibus
‘dius mâle dat sunt Syra et Delia I v/s ancils mála dat.

Tolius ab ancill saltar. A quibus ancilis? Ancillse & 190
bus Kkius salünktur sunt Syra et Delia. Ab lis ancilis
Tas saltear.

{CI Neurum.

Quid est inulus? Anulus est ómámenton, Quod örmämen-
tum? Ánulus est Senimentum quod digitum Srnat. Zdilud 185
‘6endmentum pulchrum est.

(Quid Lgcia in coló habet? Örnämentuon habet. Quad dená-
‘mentum? Órnimentum quod Lydia in collé haber et lines
‘margaritirum. Lia idilud Ornkmentum amat.

61. car. vir

190 Pretium Omämentf est ns (= ststerti) ©. Caras nde?
Örmdmentum ñas pretium est HS © est Anulus. Pretium eins.
‘ils Bendementh est HS €.

Flavius oppids aquam dat. Cui oppidó? Oppidum cui flu-
vius aquam dat est Capua. Fluvius elt oppid® aquam dat,

195. Comällus in parvö oppidó habitar. In qué oppido? Oppi-
dam in qué Comnéivs habita es Tüsculum. In ei oppids
habitat Cornelius.

Quae oppida prope Rémam sunt? Osta et Tiscalum sunt
oppida quee prope Römam sunt. Ealila oppida prope Rö-

200 mam sunt,

Albinus ömämenta véndit. Quae Smimenta? Ornimenta
(que À. veodit sunt null, Evil Semimenta vend A.

‘Pretium Sradmentiram est HS C. Qué Örmämentörum?
Omnimenta quönen pretium est HS € inlf sunt, Preium 63.

205 namfilinen Brnämentörum est HS €.

Fluvi oppldis aquam dant. Quibus oppidis? Oppida quidus
ffuvit aquam dant sunt Capua et Brundisium. Fluvi dls
‘oppidis aquam dant.

Féminte ömämentis délectantur, Quibus ömämentis? Ör-

210 nämenta quibus féminas delectantur sunt margaritas et gem-
‘mae, Fists Ommkmentis délectantar feminse.

Pronionen ‘hie?
Mascultum Fänirinm — Newtrum
‘Sing. Nóm.hic morus haecvis hocverbum
215 Ace, une miirum hancviam hoc verbum
Gen. hulus müri hujus vise _ hulus verbt
Dat. buic mors hulcvise huic verbo
AB. bie mars bicvis höcverbb
Pit Nöm.hi mrt hac vise acc verbe
20 Am. biemürs häsvils laec verbe
Gen. höcum mörörum häram vítrum hörum verbörum
Daz. bis miris ls vils ls verbis
AM. his mocis hlsvils © ie verbis

62. $
a

i
i

Es Da SN

8

PENSVM A driusqu-dendment vend
Qu-est Albinus? Est re er
ne be
Pen er ere
‚an? Oran qu Mis em ei oe
up anrprüpkiesei
HE sees Hes, Dees en. Lda arm eat,
tia il, Li ama serv et, ma A. Li h- serv
it aa UF. La Da nde, ni ab
Dee en x.
in hr oppid® habitat, nda in ill-, Vise b- oppi =

PENSVM B pulchra sunt. Acmiia

Gemmae et margaritas — | dam ob
menta 1 —. Acmila — in col e Anulum in — habet.
sa e Albi — e Orient eius
ae is ee pera A ce

}—. — finn est cennum sEmert, sed.

a par “hd
== lo ee
‘tum medium nin —< digius medios — mage ex. Sed
Anulas convenit ad digitum — (17), qui nón — est quantus
e e en it
vb — Lia Meds vien —

PENSVM C
san

À qué Aemil “4
Ambulatne Médus cum domin 908?
Ubi Médus e Lydia cbsiount?

(Car Mödus margarhds nön emit?

(Car Lydia üllum Anulum haber?
cs cio EE

Qu tos cree Als pun
Ad quem digitum | :

63. cm

PASTOR ET OVES

‘Hic vir, quí in campô ambulat, pästor OLI est. Pästor
‘nbn sblus est in campd, nam canis niger cum ed est et
‘centum ovés: Ana ovis nigra et Ondécentum oves albee,
Pastor ünam ovem nigram et multis ovesalbäs haber, Is
est dominus ovis nigrae et ovium albárum. Pástor ovi
nigrae et ovibus albis aquam et cibum dat. Cum ünä ove
"nigra et Ondécentum ovibus albis pastor in campo est.

Cibus ovium est herba, quae in campd est, In rivó est
aqua. Oves in campó herbam edunt, et aquam bibunt &
iv, qut inter campum et silvam est. Canis herbarn nf
En, neque pastor herbam ts, Cibus plstôris est pänis,
ul inest in sacod. Jülius pästörf sud pánem dar. Pastor
cani suó cibum dat: canis 4 plstbre cibum sccipit. ta-
que canis pästörem amat.

64. In Ialiä sunt mule pästörts. Qui vis Appiä Romi 15
Brundisium it multôs pástórés videt in campis. Nume-
rus pästörum magnus est. Domini pästäribus suis ci-
‘bum dant. Cants & pästöribus cibum accipiunt.

Post campum montés sunt. Inter montes sunt vallés,
In camp® est collis. (Collis est möns parvus.) In colle 20
arbor est. In silvá multae arborés sunt. Oves nön in silva
neque in monte, sed in campô sunt. In silvá est lupus.
Pástor et ovés lupum timent, nam lupus ovés st. Insilvis
et in montibus lup! sunt, in vallibus Moll sunt lupL.

SOL in cacló est suprä campum. In cacló nülla nübts 25
viderur, Caelum est suprä terram. Montés et vallés,
camplsilvacque sunt in terri. In cacló sôl et nbés sun,
sed suprá hunc campum caelum sine nübibus est. Ita-
que ssl 10cet in campo.

Pastor in söle ambulat. Sub arbore autem umbra est. 30
Pástor, qui nüllam núbema videt in caeló, cum cane et
ovibus ad arborem adit, Pastor umbram petit, Etiam
vés umbram petunt: post pästörem ad arborem ad-
cunt, Pástor ovés suis ad arborem dOcit,

Beve pästor in umbrä arboris iacet cum cane et ovi- 35
bus. Arbor pästörf et cant et ovibus umbram dat; sed
ovis nigra cum paucis alls in söle iacet. Pästor, qui
fessus est, oculös claudi et dormit. Canis nôn dormit.

Dum pästor in herb’ dormit, ovis nigra ab ovibusalbis 11
abit et ad rivum currit. Ovis nigra ovés albás relinquitet 40
rivum petit; aquam bibit & rivO, et in silvam intrat!

65. cam

Canis látrat: “Baubaul” Pastor oculds aperit, ovés
aspicit, ovem nigram nôn videt. Pästor ovés numerat:
“Ona, duse, tés, quattuor, quinque..... dndécentum.”
Numerus ovium est ündäcentum, nôn centurn. Nóllae
vs albae absunt, sed abest ovis nigra. Pästor et canis
vés albas relinguunt et silvam perunt, Pástor saccum
cum pine in colle relinquit.

Dum céterae ovés ä pästöre mumerantus, ovis nigra in
magnä silva, ubi via nülla est, errar, Ovis, quae iam
procul & pästöre céterisque ovibus abest, neque caelum
neque sôlem supra sE vider. Sub arboribus sol nön 10-
cet. Ovis nigra in umbrä est.

In terrä inter arborés sunt vestigia lupr. Ubi est lupus
ipse? Non procul abest. Ovis vestigia lupT in terrá videt,
neque lupum ipsum videt. Itaque ovis lupum nón ti-
‘met, Parva ovis sine timbre inter arborts errat,

Lupus autem prope ovem est. Pastor et canis procul
ab ed sunt. Lupus, qui cibum nön habet, per silvam
errat. Lupus in silva cibum quaerit, dum pastor et canis,
‘ovem nigram queerunt,

Pastor: “Ubi est ovis nigra? Agel quaere ovem, canis,
et reperi eam!” Canis ovem quserit et vestigia eius in
terrä reperit, neque ovem ipsam reperit. Canis Iñtar.

stor: “Ecce vestigi ovis. Ubi est ovis ipsa? Düc m8
ad cam, canis! Canis dominum suum per silvam dücit
ad ovem, sed ovis procul abest.

Lupus ululat: “Una!” Et ovis et canis lupum audiunt.

eprint

mr tc ed
<tmet on

ori pa, as vem ipsam

dnc dücunt
‘Snel ce! Ging)

66. CAR IX

Psoe in ment
Slept)

enti oia Cai
<a
modes im: ma al

“age
te gee

ES

Canis currit. Ovis eönsisit et exspectat dum lupus ve-
ait. Ovis balat: “Baba!”

Ecce lupus qui ante ovem est! Iam ovis lupum ipsum
ante sE videt. Oculi lupf in umbrä lücent ut gemmae et
dentes ut margaritas. Parva ovis oculds claudit et dents
lupi exspectat, Lupus collum ovis petit dentibus...

Sed ecce canis accurrit! Lupus së ab ove vertit ad
canem, qui ante lupum cónsistit et dentés ostendit. Lu-
pus ululat. Canis látrat. Ovis bälat.

Pästor, qu iam prope est, climat: “Pete lupum!" Ca-
nis clämörem pastoris audit, et sine timóre lupum petit.
Lupus autem ovem relinquit et montés petit.

Pastor quoque accurrit et ovem suam, quae in terri
iacet, aspicit. In coll eius sunt vestigia dentium lupil
Ovis oculós aperit et ad pästörem suum balat,

Pistor laetus ovem in umerds impónit eamque portar
ad céterás ovés, quae sine pästöre in campô errant.

Procul in monte lupus ululat.

GRAMMATICA LATINA
Décinätié voctbuliren
[1] Déclinstio prima.

Vocibulum ‘insula’ declinktur höc modo:

Singuléris Pls

Nöminditos insulla —insullae
‘Accisétions Insullem — Tosullas
Gene Insulle Hnsullänen
Datious Ansullae Insullis

Ablèttous Insull Insults

67. us

CAP.IK

Hô modo déctinanrur multa vocibula fminina, Exempla:
Alo, ménsa, villa, aqua, vi, ilva, tera, ct.
(IM Declinätid secunda.

Sing. Phir Sing. Phir
Nom, [A] servius servit (B] verblum verbja
Ace, servlum servlés verblum verbla
Gen. servit éervémm werbit verblänm
Da servlö ses verbo verble
Ab. serve servis verbls verble
A] Ut ‘servus’ déclinantur vocäbula masculina: fllus, domi-
‘us, fluvius, mumerus, nummus, bortus, näsus, mürus,
equus, saccus, umerus, amicus, oculus, campos, Hvus, hue
pus, cet; pur, vit, Liber (abm. sing. sine).

[BJ Ut ‘verbum déetinentur vocäbula neutra: oppidum, ex-
emplum, baculum, dstiuo, cubiculum, speculum, milum,
‘Srnimentum, colum, pretium, caelum, vestgium, e,
[UN Decltnätid tertia,

Sing. Plax Sig. Plan

Nöm. A] plstor pastors (Blové ars
Ace phstbrlem pastdr|és lem ovläs
Gen. pästöelis pästärlum ovlis ovliem
Dat. — pástorli pástórlibus of ovlibus
A. päsörle pástichibms ovle ovlius
[A] Ut 'pästor” déclinantur hacc vocibula: sl ss, mor
sis, limor -Ors (mas); arbor -oris (fem); ck.
[BI Ut ‘ovis’ déclinantur haec vochbula: pänis, colis, vals,
canis (gen. plür. canum); ndbes -is (nd. sing. 2); möns
monts, déns dentis (adm. sing <1); et alia multa, Pémi-
nina sunt: ovis, vals, nabes; masculine: plais, colis, m00s,
dens.

PENSVM A
In Tali sunt mult pästör-. Numerus pästße- magnus est.
Pástoc 10 num can- et mulas ov- haber, Pästor est domi-

abe modo u asus"

ar
“erg

Er

rise

7

68. 8
a

i
i

2 u u En

mus can- et ov-. Can- et ov- pästör- amant. Cibus ov- est
herbe, cibus pästör- est pän-. Pästor pän- Est.

In coll tna arbor est. Pästor cum can- et o¥- ad arbar- it.
{am pastor in umbrá arbor- incet. Arbor pästör- et can- et
<= umbram dat, sed ov- nigra in 6öl- incet. Nüllae nüb-
ante söl- sunt. In silvá multae arbor~ sunt, sub arbor- umbra
est. Ov- nigra & pästör- céterfsque ov- disc&dit. Canis ov-
vider.

PENSVM B
Pástor et centum — in — sunt. Péstor ovibus aquam et —
at. Cibus ovium ext —, cibus plstris et —. Pastor pänem.
—, Ovès herbam — et aquam —8—,

‘Sol —, nl — in caelô — hunc campum vidétu. In colle
‘tna — es, in — muse arborés sunt. — arboribus umbra
est. Pástor oves suis ad arborem —. — plstor in — arboris
ince, ovis nigra cterás ovés — et silvam — In terr sunt —
lupf; tupos — nde. procul abest. Lupus in silva cibum —,
‘dum pastor et — ovem queerunt.

PENSVM C
‘Num pästor sölus in campd st?
Quot oves habet pastor?

À qu canis cibum accipit?
Suntne montés prope pstörem?
Ubi sunt vals?
Quid est colis?

Qu it pästor?

(Cor pástor umbram petit?

Qu it ovis nigra?

Quid ovis in tert vider?

Car lupus ovem nigram nôn és?

69. carx

BESTIAE ET HOMINES

1 Equus et asinus, led e lupus, canis et ovis bestiae sunt,
Led et lupus sunt b£stae ferne, quae alts béstiis capi-
unter edunt. In Áfricá sunt mutt lebnés. Pastores Afri-
cae leönds timent, nam leönks nón sölum oves pästörum

5 edunt, sed etiam pástorés ipsös! Non béstia, sed homö
est pästor; lednés-autem non sdlum aliás bestias, sed
ctiam hominés edunt, Ferse et hominés are nön sunt,
Canis amicus hominis est, ea böstia fera nön est.

Aline bestise sunt avés, aline piscès. Aquila est magna

10 avis fera, quae parvis aves capit et est. Avés in Bere
volant. Pisces in equi natant. Homings in terrä ambu-
lant. Avis dußs Alas habet, Homo duds pedés habet.
Piscis neque alis neque pedés habet. Avis quae volat
lis movet. Homô qui ambulat pedés movet. Piscis qui

15 natat caudam movet. Cum avis volat, Alae moventur.
Cum hom’ ambulat, pedis moventur. Cum piscis na-

vto tere volant

bomint ia tert anbe-
tant

ici aqu nn

srl, ll
Sau
Kram

4
em im, ponds
fir bei fes

70. snare inp macnn
Réal = homing RO-

7
Grec = homints Grae

Omen = Bun
men mis, la

tar, cauda movetur, Qui ambulat vestigia in ter facit,
Qui volat aut natat vestigia nôn fact.

In hort et in silva multse avés sunt. Canis avés, quae
inter arborés volant, aspicit. Canis ipse nön volat, nam 20
‘canis Alls nda habet. Canis voläre nön potest. Neque
pästor voläre potest, Pastor dude pedés habet, itaque
pästor ambuláre potest. Hominés ambuläre possunt,
quod pedés habent, neque voláre possunt, quod alis
nön habent. 5

Mercurius autem ut avis voläre potest, nam in pedi-
bus et in petasd eius alse sunt, Mercurius nön homo,
sed deus est. Mercurius est deus mercätörum. (Merci
tor est homó qui emit et vEndit.) Mercurius imperia
deörum ad hominés porta, is enim núntivs dedrum est. 30

Pisces neque voläre neque ambuläre possunt. Pisces
in aquí natáre possunt, Etiamne hominés natáre pos-
sunt? Alii hominés natire possunt, all nôn possunt.
‘Mircus et Quintus natäre possunt, Iûlia nön potest.

Neptúnus natäre potest; is enim deus maris est. (Oce- 17
anus est magnum mare.) Mercurius et Neptünus dei
Rômini sunt. Rômänï et Graect dede multds habent.
Hominds deds neque videre neque audire possunt. Det
ab hominibus neque videri neque audit possunt.

Padus magnum fldapen est. In e6 flümine multi sunt 40
pisots. Piscts in aqua flüminis natant. In fl0minibus et
in maribus magnus numerus piscium est, Flümina et
maria plena sunt piscium, Hominas multös piscis capi-

71. cARX

unt, Nemö piscés flüminum et marium numeräre po-
45 est. Piscés numerärf nön possunt.

Pisces in aqua vivunt, neque in terrä vivere possunt,
nam pisoës in dere spiráre nfm possunt. Homé sub aqua
splráre nôn potest. Homo vivit, dum spirat, Qui spirat
vivus est, qui nön spirat est mortuus, Homd mortuus

50 neque vidére neque audire, neque ambuläre neque cur-
rere potest. Homö mortuus sE movére nön potest. Cum
hom spirat, anima in pulmönds intra et rúrsus ex pul-
mönibus exit. Anima est áér quí in pulmönds dücitur.
(Qui animam dücit animal est. Non sölum hominés, sed

55 etiam béstiae animälie sunt. Alia animália in terrä vi-
vunt, alia in mari.

Sine anima némo potest vivere. Hom qui animam
in dücit vivere nôn potest, Spiräre necesse est homini.
Esse quoque homini necesse est, n&mö enim sine cibd

® vivere potest. Necesse est cibum habére, Pectiniam ha-
bite necesse est, nam qui pecüniam nén haber cibum
‘emere nôn potest. Sine pecüniä cibus emf nön potest.
Necesse nön est gemmäs habére, némd enim gemmäs
sse potest. Gemmae edi nön possunt; sed qui gemmis

45 suis vendit pectiniam facere et cibum emere potest.
Mescátor qui Ornámenta vändit magnam pecúniam fa-
cit. Péminge quee pecüniam facere volunt rämenta
sua vendunt.

‘Avés nidés faciunt in arboribus; midi eärum inter ri-

70 ifs et folia arborum sunt, Aquilae in montibus nidos

ee

um = ult
ero
ca o ias

ES
anima cere = pire
animal aim, pts
“alu

mare bd

neces en (ha)

és edunt: (= oder)
‘nem enn = nah RES

5%
i

ads

72. an
am
mim
=
Ei

operen
imp pel capa!

‘bn audent: iment
cal + ostendere

n

faciunt. In nidis sunt öva. Aves Ova pariunt, ex quibus
parvi pulli exeunt. Canis nön ôva, sed pullös vivos par
rit. Féminse Uberôs pariunt, —

Märcus et Quintus et Tala in hortó sunt. Hola pilam 217
‘tenet et cum pueris pill lüdere vult, neque i cum puellá 75
dere volunt; puerf enim nidos quserunt in arboribus.
taque puella lüdit cum cane sud Margarit.

tia: “Cape pilam, Margarta!”

Canis pilar capit et caudam movet. Puella lata der
et canit. Pueri puellam canere audiant. ”

(Quintus: “Audi: Jalia vöcem pulchram habet.”

Märcus: “Vox eius nön pulchra est!”

Canis avem supri sE voláre videt eamque capere vlt,
neque potest. Canis Irivus Herat: “Baubaul” Elus vox
palchra nön est, canis canere nön potest! Avés canere 85
possunt, piscis nön possunt: piscés vöots nún habent.

Cum aquila suprä hortam volat et cibum quserit,
parvae aves canere nin audent, et inter folia arborum 8
occultant. Itaque aquila eds reperire nön potest. Neque
avés neque nidl avium ab aquil reperief possunt, quod 90
rämls et foil occultantur.

Märcus autem nldum reperit et Quintum vocat: “Ve-
xa, Quinte! In häc arbore nidus est.” Accurrit Quintus,

Marcus: “Agel Ascende in arborem, Quinte!”

(Quintus in arborem ascendit iam is suprä Märcum 95
in arbore est. Märcus ipse in arborem ascendere nón
audeit

73. Rx

Märcus interrogat: “Quot sunt Ova in n3dö?”
Quintus: “Nalla Gva, sed quatuor pull?

100 Nidus est in parvö rámó. Rämus quí nidum sustinet
ôn crassus, sed tenuis est. Ramus tenuis Quintam sus-
tindre nön potest, is enim puer crassus est. Ecoe ricnus
cum puerd et nidó et pulls ad terram cadit!

Marcus Quintum ad terram cadere videt. Ridetne

105 Marcos? Non rider. Marcus enim perterritus est. Iam
(Quintus et pull quattuor sub arbore lacent. Neque puer
neque pull sE movent. Pulli mortuï sunt, Quintusne
mortuus est? Non est. Quintus enim spirat. Qui spirat
mortuus esse nön potest. Sed Marcus cum spirire nôn

10. vider, neque enim anima vidärl potest.

Quid facit Marcus? Märcns perterritus ad vllam cur-
rit et magni voce climat; “Age! Veni, pater!”

Talius puerum vocire audit et exit in hortum. Pater
‘lium perterritum ad se accurrere videt eumque inter-

115. rogat: “Quid est, Märce?”

Mircus: “Qulntos...et...mortuusl”

Tolius: “Quid? mortuus? © del bonit”

‘Pater, ipse perterritus, cum Märc5 ed Quintum cur-
rit, [lia quoque accurrit cum cane sui, Quintus oculós

12 aperit. Ialius eum oculós apertre vider.

Talius: “Bece oculös aperit: erg6 vivus est.”

‘Marcus et Talla Quincum vivum esse vident. Puer
autem ambuláre nda potest, neque enim pedes eum
sustinére possunt; ergô necesse est eum portäre.

cies
=.

I

cs sun tela

©

rt eue
neque en = abn cal
care = age

fo

‘Marcos pertrims se

74. ax

Qu 21 porn

Quintas oc pair

‘Quintus & JA in villa portátur et in lectó pönitur. 125

‘Acmilia ium suum 4 1019 port videt, et interro-
‘gat: “Cir puer ipse ambuläre nön potest?”

Tntius: “Quintus ambuläre nön potest, quod nön est
avis neque Alds habet! Qui voläre vult neque potest, ad
‘erram cadit!” 1

Aemilis Quincum à Talis in lect pda aspicit.

GRAMMATICA LATINA
Infintsons
(A) Acavum,

Jalius Märcum nda videre, sed audire potest, Pater jun 135
rvocäre audit, et accurrere videt.

‘Wocélre’, Vider, ‘accurrer’, ‘aude’ infinitivus est.
Infiaravos: re

[1) re: canti, pulsäre, plóráre, interrogäre, verberäre, mu-
‘merire, salitre, imperire, habitäre, amäre, délectire, por- 140
‘ire, ambulre, exspectice, inträre, Srnize, clämäre, möns-
tire, eräre, voldre, natire, spice; dare; cit,
II «be: ridere, vidére, respondére, habése, tactre, pirére,
timère, tenêre, isoëre, movére, cE.
[B] «em: pönere, sümere, dischdere, carpere, agere, vebere, 145
claudere, vertere, currere, véndere, emere, chasistere, osten-
dere, bibere, petere, dücere, relinquere, quaerere, vivere,
dere, canere, ascendere, cadere; capere, facere, aspicere,
aceipere, parere; ct.
(4) me: venire, audire, dormire, aperire, reperte; ire (ad-ite, 150
abite, in); oft.
Miss servus ese nön vult, Némó gemmis &se potest.
‘Base’ quoque et ‘esse’ inflahivus est,

| A] Passtvum.

Mircus 4 10i6 nón vide, ved audit potest. Márcus Quin- 155
tum & JAM port er in lectó pôoï videt.

75. m

vs

Rx

“Port, ‘vide[r?, ‘pda, “audi” tnfintdvas passivi est.
Anfinttvus passiv: 19,
LI] «di: por, numertst, vocrt.
DJ +: vider, tenes

1 4: pont, emf, edi, chaud.
CE] Bf: audit, reper, apesta.

Piscis numerdrf nön possunt. Syra rosam à JOÑA ten
videt. Gemmae edi nön possunt. Magnum Setium & pervá

Dicinaei teta
“Avis () et “piscis” (m) döcHnantur ut ‘ovis’. Ur ‘plstor?
diclinitur ‘mescitor’ (m).
“Les (m) et 'homd (m) déctinantur höc modo:

Sing. Pin Sie. Phin
Nim. ko ledmfés homo homin|és
Acc leünlem less hominjem hominlás
Gem. leds ledalm Bominlis hominjem
Dat. ietnjt lebolibes hominlt hominlus
AB. ete tesafíóns — homiale haminlisus

Vox (fet ‘pes (m) Akcinannur bie todd:

Sig. Plis Sing. Pie
Nom, win vüclés pes pedlär
Acc. vücem vació pedlen pedlas
Gen. — voclis vöchem pedis pedlum
Dar. vöcht vóciibus pedí pedlibus
Ab. vöce vOclibus pedle pedlibus

‘Flûmen', ‘mare’, ‘animal’ (9): vide cap. XL.

PENSVM A
‘Av- in der- volant. Piso- in aqui natant, Jolla neque vol-
‘neque nat- potest. Homö duës ped- habet, itaque homó am-
bul- potest, Homó mortuus sé mov- nôn potes. Splr- neoes-
8e est bominl, nam sine animé n£mó viv- potest. Cum hom
‘splrat, anima in pulmön- intra et ex palmön- exit. Homo

o

p< pode

PPT

75

76. A | 8

‘dere
el
neon et

pin

à

¿UE spirat mortuus es- nón potest. Homin- dots vid- ata,
possunt. Def ab homin- vid- nda possunt. Nemd piscis nu-
‘mes potes, Piscés mumer- nön possunt. Sine pecúnil cibus
em nön potest.

Pueri Ioliam can- audiunt. Marcus Quincum ad terram
code vider. Ilius Marcum clim- audit. Aemilia saccum à
Talis in ménsk pon et aper- vider.

PENSVM B
Les et aquila — sunt. Virf et féminas — sunt, Merçurius nda,
homó, sed — est. In aquí sunt —, In Bere sunt —. Quid
‘agunt pisos et avés? Pischs in aquí —, aves in tere —. Avis
duks — haber, itaque avis volire — Avis quae volar älls —.
(Cum homo ambulat, — moventur. Cum hom’ —, anima in
—intrat. Homô quí spirat — est, qui nón spirat — est. Nam
sine animá — Vivere potest. Splräre homin! — est.

Jalia — [= cantat]. Jolla — pulchram habet. Putt —
‘quaerunt, Nidf sunt inter — et foliaarboruan. In nids avium
‘sunt — aut pull. Avés nba pulls vives, sed ôva — Quintus
in arborem — et IV — videt in nld6, Ramus qui nidum —
‘tenuis est, Rämus tenuls puerum — sustinère nôn potest:
‘Quintus ad terram —. Marcus eum cadere videt et — est.

PENSVM C
Num Nepetinus homd est?

‘Quis est Mercurius?

Quid agunt merchtörts?

‘Num necesse est margaritis habére?
Quid est dceanus Adanticus?

(Car aquila & parvis avibus timétur?

Ubi sunt nf avium?

Quid est in midis?

Quae bestiae 6ve pariunt?

Quid agunt puert in hort?

Cor rimas Quintum suscintre nön potest?

77. 1 Corpus hümänum quattuor membra habet: duo brac-
chia et duo erüra. Bracchium membrum est et eras
membrum est. In bracchió est manus, in crúre pés.
use mands et duo pedes in corpore hümänd sunt.

5 Incorpore Qnum caput est, nôn duo capita, In capite
‘sunt oculi et aurés, näsus et 6s. Super caput capillus est.
‘Capillus virérum nón tam longus est quam fémingrum.
Supra oculós fröns est. Ínfrá oculós genae sunt, Post
feontem est cerebrum, Qui cerebrum parvum habet

10 stultus est. Os est inter duo labra. In ¿re lingua et den-
485 insunt. Dentés sunt albf ut margaritae. Lingua et
Jabra rubra sunt ut rosae,

Hominés oculis vident et auribus audiunt, Homó quí
oculès bonds haber bene videt, qui oculös malós habet

15 male videt. Qui aurés bonis habet bene audit, qui aurès
malks habet male audit. Syra male audit, ea enim aurés
malás habet.

bene ++ male

78. CARXI

‘Cepur est super collum. Sub col es pectas. In pec-
tore cor et pulmónts sunt. In corde est sanguis, qui per
vénis ad cor lui. Color sanguini est ruber. Infra pul- 20
mints est iecur et venter. In ventre cibus est. Cor,
pulménés, iecur, venter sunt viscera húmána,

Homó qui ventrem malum habet cibum sümere nön.
potest, neque is sinus, sed aeger est. Hom sinus ven-
rem bonum, pulmönds bonds, cor bonum haber, 25

Medicus ad hominem aegrum venit eumque sinum
fact. Medicus est vir quí hominés aegrôs sinat, sed
mult! segrt & medicó sinärt nôn possunt,

Estne sinus Quintus? Non est: pés eius acger est.
Puer super lectum iacet. Aemilia et Syra apud puerum 30
aegrum sunt, Miter apud eum sedet manumque eius
tenet, Syra nön sedet, sed apud lectum stat, Quintus
incet, Aemilia sedet. Syra stat.

‘Aemilia: “Ecce málum, Quinte.”

Aemilia puerd aegrö málum rubrum dat, neque is 35
málum ésse potest. Miter el púculum aqua dat.

‘Aemilia: “Bibe aquam modo!”

79. u

‘Miter caput Quint sustinet, dum puer aquam bibit.

Aemilis: “Iam dormi, Quinte! Dormi bene!”

‘Mier manum pönit in fronte fit: frontem eius tan-
it. Quintus oculós claudit arque dormit,

Talius, qui cum Syrö serv in Strid est, imperat: “I ad
oppidum, Syre, atque medicum arcesse!”

‘Medicus Tascull habitat. Tolius servum suum Tüscu-
Jum Tre jubet atque medicum arcessere. Syrus equum
ascendit, ad oppidum it, medicum arcessit. Servus cum
medicd ad villam revenit.

‘Medicus interrogat: “Quis aegrötat?”

Tolius: “Meus Quintus filius aegrótat; ambuläre nôn
po

‘Medicus: “Cor ambuláre nön potest?”

Tolius: “Quia pés eius aeger est. Puer stultus est, me-
dice: nidum in arbore reperit, arborem ascendit, dé
arbore cadit! Itaque pedem aegrum habet nec ambulare
potest, Nec modo pede, sed etiam capite aeger est.”

Inlius medicum ad cubiculum Quinıt dci. Medicus
cubiculum intrat, ad lecturn adit atque puerum aspicit.
‘Quintus quiétus super lectum jacet nec oculös aperit.
‘Medicus puerum dormire videt.

Medicus dicit: “Puer dormit.”

Syra, quae male audit, id quod medicus dicit audire
‘dn potest; itaque interrogat: “Quid dicit medicus?”

‘Aemilia (in aurem Syrae): “Medicus ‘puerum dor-
mire’ cit.”

aquese

Gt ppp abl aU LT
ec = neque
pee peter,

cublealum inure = in
<ubiculum inte,
e acom quise
on mort

‘dere
M quod medicus det
verda medi

80. can

ad-esse ‘Quintus oculós aperit atque medicum adesse videt. 65
verbum ae = veran | Puer, qui medicum timet, núllum verbum facere aude.
oe Medicus: “Os aper, puer! Linguam ostende!”

Syra: “Quid dit medicus?”

Aemilia: “Medicus Quintum ds aperire atque lin-
guam ostendere iubet.” »
Quintus 4s aperit arque medicd linguam ostendit.

‘Medicus linguam eius rubram esse videt.

LS Medicus: “Lingua eius rubra est.”
RE Syra: “Quid dicit?”
Aemilis: “Dicit ‘linguam eius rubram esse." 5
spectre = pice Medicus etiam dentés Quint spectat et inter dentés
albôs ünum nigrum videt. Nan sinus est dns quf cold-
rem nigrum habet.

‘Medicus: “Puer dentem aegrum habet.”

Quintus: “Sed däns nôn doler; ergd dins seger nón 20
est. Pes dolet — et caput.”

Syra: “Quid dicunt?”

‘Aemilia: “Medicus dicit ‘Quintum dentem segrum
habére’, et Quintus dicit ‘pedem et caput dolére, nôn
dentem’.” s

Talius: “Non dentem, sed pedem modo sind, me-
ice”

‘Medicus pedem Quint! spectat atque digitum ad pe-
sppenere<at-ponere | dem appöniı: medicus pedem eius tangit. Puer digitum
sen medici in pede sud sentit. »
Quintus: “Ei, ei! Pés dolet!”

81. m Medicus (ad Yolium): “Tent bracchium puert!” (ad
Aemiliam:) “Tenë pôculum sub bracchiöl” (ad Quin-
tum:) “Claude oculós, puer! Medicus Quintum oculós

95 claudere jubet, quod puer cultrum medicl timet.

Ecce medicus cultrum ad bracchium pueri appónit.
Perterritus Quintus cultrum medict sentit in bracchiö,
nec oculös aperire audet. Capilli horrent. Cor palpitat.
‘Medicus vénam aperit. Ruber sanguis dé bracchió in

100 pdculum ftuit. Quintus sanguinem de bracchio fuere
sentit atque horret. Frôns et genae albae sunt ut Mia...

Medicus puerum oculds aperire iubet: “Apert oculós,
puer!” neque Quintus oculós aperit. Puer quißtus super
Jectum jacet ut mortuus,

las — Syra: “Cir Quintus oculös nön aperit? — Ö dei bonil
Puer mortuus est!”

Quintus autem splrat, ergó mortuus nin est. Sed
Syra eum mortuum esse putat, quod eum spitire non
audit. [ius et Aemilia Mium suum quiérum spectant

110 — atque tacent.

‘Medicus manum super pectus pue impönit eumque
spiräre et cor eius palpitire sentit.

‘Medicus: “Puer spirat et cor eius palpitat.”

Aemilia gaudet quod fitius vivi.

15 Syra: “Quid dicit medicas?”

Acmilia: “Medicus dict ‘Quintum spiräre et cor eius
palpitire.’ Ergó Quintus vivit.”

Syra Quintum vivere gaudet.

82. CARxI

Berre = timère

i

o © meat

age
EL

Aemilia sanguinem dé bracchió Si déterget. lam
puer oculós aperit.

(Quintus: “Ei! Dolet bracchium!”

‘Miter flium vivum esse vider et audit.

Acmilia impera: “Aquam arcesse, Syral” neque an-
illa verba dominse audit,

Iülius: “Domina 18 aquam arcessere iubet, Syral”

Syra abit, que revenit cum alió póculó aquee pleno.
‚Aemilia pöculum tenet, dum Quintas bibit.

‘Medicus: “Tam necesse est puerum dormire.”

Exit medicus, Quintus, quí medicum horret, eum
abesse gaudet.

Talius: “Tam fitius noster nön modo pede, sed etiam
bracchiß aeger ex.”

‘Acsnilin: “Ile medicus cressus Mium nostrum sinäre
‘nbn potest.” Aemilia ndn purat medicum puerum ae-
grum sindre posse.

Syra: “Srultus est medicus! Neque cor neque cere-
Drum habet!”

Syra “medicum stultum esse’ dici, Inlius et Aemilia
‘eum stultum esse putant, nó0 dicunt,

GRAMMATICA LATINA
Dickndtistetia
[A/B] Masculinurn et fmininum,

‘Voedbula masculina: pästor, mercitor, climor, timor, c0-
lor, sel, Atr, vente, led, pulms, homö, pés, sanguis; pénis,
colis, piscis, mins, déns, et.

m

Be

BS

Mo

15

83. 150

1

w

165

vo

vs

CARI

Vockbula fminina: ovis, vall, avis, suris, nûbès, fröns;
arbor, vix, praepositid, déctingts, c&.

EC] Neutrum.

Vocibula neutra: lümen, de, cris, corpus, pectus, iecur,

Dat.
pra
‘Ut ‘corpus’ d£clinantr: pects ori, s Bris, ers cris,
cur -orls (cor cordlis, caput ts); plaralis: viscerja -um,
“Mare e ‘animal? bôc mod8 décinantur:
Sag. Par Sig. Pr
mue mare animal animal
mue mais animal animal
‘marls marlon animällé animällim
mat merfidas aio amimilliu
met mes animälls enimllidus

Acctsdtous cam infinitos
Illia dormit. Syra Tüliem dormire videt.
Syra; “alin dormi.” Syra “Iliam dormi" diet
‘Toliam dormire’ est accústtivus cum infinRivb, Accüsätl-
‘vus cum IfaNNS pönitar apud multa verbe:
1) vider, audbr, sense: Puer medicion adese videt. Puert
Toliam canere audiunt. Medicus puerum spleare sent.
[2] bre: Dominus serve discëders bet.
[BI dlcere: Quintus ‘pedem doläre dict.
LE] puzére: Syra Qulntuon mortuso esse put.
15] soude: Aemiliafium vivere gaudet.
[6] necesse esse: Puersan dormire necesse est.

REPRE

entra: se. = nen.

nn
O

perro

84. E

PENSVM A

‘Membra corpor- hüraka sunt duo bracchia et duo crór-. In
corpor- hümind Qn- capat est, nön duo capit-. In capit=
sunt dase sur- et Oa 66. In ör- sunt dent In pector- ün-
cor et duo pulmön- sunt.

Medicus Quint- super lectum isc- videt; medicus puer-
dorm videt. Medicus: “Quint- dom.” Medicus ‘Quint-
dorm" dicit. Medicus puet- linguam ostend- jubet, et ‘in-
sgu- eius rubr- es dicit, Puer dicit‘ped- et caput dot”
Medicus Aemili- péculum ten iubet, Syra Quint spir- nö
audit, itaque Syra e- mortu- es- puta. Sed Quint viv-,
‘Miter fi viv- gaudet, Necesse est puer- segr- dorm-.

PENSVM B
— hümänum habet quattuor —: duo — et duo — In brac-
chits duse — sunt, in erüribus duo —, Super collum est —.
In capite sunt duo ocull, duse —, Gnus násus, doum — In
‘re unt denuës et—. Sub coll est—. In pectore sunt pulmo-
nts et—. In corde etn vénis — est. Sanguis per —ad cor —
‘Aemilia apud lectam Quind —, Syra apud lectum —.
Quintus nön —, sed aeger est. Syrus medicum ex oppidd
—. Medicus digiram ad pedem puerl —: medicus pedem eins
—. Quintus, qui digitum medic in pede — “Eil Pes"

PENSVM C
Quae sunt membra corporis hümänf?
Ubi est cerebrum?

Quid est in pectore?

Ubi est venter?

Cor Quintus cibum simere nin potest?
Estne Quintus sölus in cubiculó sub?
‘Unde medicus arcessinur?

Quid vider medicus in Are Quint?
Quid Quintus in bracchiô sentit?

(Car Syra Quintum mortuum esse putat?

85. MILES ROMANVS

1 Quintus est fräter Märct. Iolia soror eius est. Märcus et
(Quintus fratrés Idlise sunt. Marcus patrem et mátrem,
frätrem et sorörem habet, Nomen patris est ‘Idlius’,
mätris ‘Aemili’; ‘Quintus’ est nömen frätris, Talia’ s0-

5 röris.

Marcó Gna soror est. lige duo fratrés sunt. Nómina
fritrum sunt ‘Marcus’ et ‘Quintus’. Patri et mátri Gna
fia et duo fit sunt.

Mätef ‘Aemilia? ndmen est. Quod nómen est patri? Ei

10 nömen est ‘Lacius Talius Balbus’. Virb Römänd tria
"nómina sunt, “Lúcius' est praendmen, id est nömen prf-
‘mum; ‘Balbus’ cognómen est, Fils nómina sunt ‘Mär-
eus Jolius Balbus’ et ‘Quintus Talius Balbus’, ‘Marcus’

fewer rem
soria
Ferien
Inder ae
Amen daten

Mc a soc
a mn
ob

86. ‘raeotenina Lata:
= Aube
Gs
Decio
Lis

Qi

svuncalus-1m = fitter
EN
ri let

venerar (= tu
Sun)

‘alles em

fen
arms am quí
‘oma

et ‘Quintus’ praenómina sunt fiidrum. Alia praendmi-
na Latina sunt ‘Aulus’, ‘Decimus’, ‘Gaius’, “Públivs”, 15
‘Sextus’, Titus”.

Aemilise est ünus fräter, cui “Acmilius” nömen est
(praendmen ‘Pablins’, cognömen “Paulus”. Friter Ae-
mili est avunculus liberGrum. Aemilius autem procul
à soróre sul abest. Itaque wistis est Aemilia, quae frä- 20
‘rem suum ama

Märcus et Jia mätrem suam tister in hortum exire
vident et patrem interrogant: “Car miter nostra trstis
ex”

Talius: “Miter vestratrstis est, quod Aemilius procul 25
ab ei abest, Aemilius avunculus vester est, id est fráter
mätris. Miter tristis est, quod frätrem suum vidére nda,
potest.”

Marcos: “Ubi est avunculus noster?”

Tülius: “Avunculus vester est in Germäniä, Aemilius 30
miles est. In Germániá mula sunt mites Römänt.”.

Talia: “Quid est miles?”

Tolius: “Miles est vir qui scätum et gladium et pilum
fert. Scttum et gladius et pitum sunt arma miliis Rö-
‘mint. Miles est vir armitus.” 5

Talia: “Quid agunt mites Rümän in Germania?” 11

Talius: “MIES nostr in Germania pugnant.”

Túlius: “Pueri pugnis, nón armis pugnant, Milités
pugnant glas, pls, hast.” «

87. car xn

Marcus: “Num Acmilius et hastam et pflum fert?”

Tolius: “Aemilius pllum tantum fer, is enim pedes
est, nôn eques, Eques est miles qui ex equé pugnat; quí
pedibus pugnat pedes est. Equités hastis, pedités pila
ferunt. Plum nön tam longum est quam hasta, neque
gladius peditis tam longus est quam gladius equitis.
Plum Aemilit sex pedés longum est.”

Märcus: “Quam longus est gladins eius?”

Iiljus: “Duds pedés longus est.”

Marcus: “Duds pedés tantum? Car tam brevis est
giadius?”

Talius: “Quod gladius brevis nda tam gravis est quam
sladius longus. Gladius equitis longior et gravior est
‘quam peditis. Pedes, qui pedibus it multaque alia arma
fert, gladium longum et gravem ferre nón potest; itaque
gladius eius brevis et levis est — brevior et levior quam
is qui ab equite fertur. Etiam glodi qui & Germánis
feruntur longiórés et gravidtés sunt quam Römändrum
ac pila eörum longiôra et graviöra quam nostra sunt.”

Talia: “Qui sunt Germänf?”

Tülius: “Germán sunt hominés barbari qui Germá-
nam incolunt, Germänia est magna terra nón procul à
Galli; Gallia autem provincia Römäna est, ut Hispania,
‘Syria, Aegyptus. Provincia est pars imperil Römänt, ut
membrum pars corporis est; Réma enim caput imperil
est, prôvincise membra sunt. Germánia nôn est prôvin-
cía Romina, Flümen Rhénus Germäniam à Galliä prö-

88. vincil dividir, Rhénus ac Dänuvius flOmina, quae Ger-
miniam ab imperió Rämänd dividunt, finés imperit
ost sunt. Germänia est patria Germändrum, ut Rôma 70
‘nostra patria es.”

Talia: “Cor milités Rümänï contra Germänôs pug-
nant? Suntne Germán hominés improbi?”

Tolius: “Milits nostsT contrá Germánds pugnant,
‘quod Germán amicl Römändcum nön sunt nec Römä- 75
is pärent, Germán hostés Rümänôrum sunt, ac belhum
est inter Germänds et Rümänôs. Germán exereinum
nostrum oppugnant.”

lia: “Quid est ‘exercitus'?”

Tolius: “Exereitus est magnus numerus militum qui 80
contra hostés dücitur. Qui exercitum dacit dux exerci-
‘ts est. Dux exerciral imperat, exercitus duct ud päret,
nam dux ab exercita metuitur.

“In Germäniä et in Britannia sunt magni exercitüs
Rocnini qui contrá exercitüs hostium pugnant, Mis 85
et ducts exereituum Rômänürum ab hostibus metuun-
var. In Hispäniä et in Galliä non mult sunt militts
Rümänf, nam Hispáni et Gellf, qui eds provincias inco-
Jun, iam exercitibus nostris párent. In exercitibus Rö-
minis etiam Hispänf et Gall! multi militant, quí et alia 90
arma et arcós sagitiisque ferunt.”

Talia: “Ubi habitat Aemilius?” a

Tolius: “Aemilius in castes habitat mille passüs & fine
‘imperil, Castra sunt militum oppidum.”

89. CAR. xn

35. Marcus: “Quam longus est passus?”

Talius: “Cnus passus est quinque pedés, ergo mille
Passüs sunt quinque milia pedum. In castris Aemilil sex
rail militum habitant. Nüllae fiminae aut puer ile
habitent, nec enim flminse puetique militire possunt,

100 Circum casıra fossa et vällum longum et altum est.”

Más: “Quam altum est villum caströrum.”

Julius: “Prope decem pedés alrum est, et duo milia
passuum longum. Quattuor porta per llum in casra
dücunt. Inter duis portés est via lita, quae casıra in

105 duals partes dividit; ea via centum pedés late est.

“In bello portae caströrum clauduntur. Cum exerci-
tus Germänörum castra oppugnat, Rómin! castra dé-
fendunt: vällum ascendunt ac pila in Germänôs isciunt.
Itt autem nec pila in castra iacere possunt, quod fossa

110 mis Ma et villum nimis altım est; nec vällum ascen-
dere, quod Romini pitts et gladils villum defendunt.
Hostts castra nostra expugnäre nön possunt.

“Ecce portae aperiuntur atque equititus noster in

hostés impetum facit. Barbert perterriti, qui im-
15 petum equitits sustinére nôn possunt, arma ad terram
iaciunt atque in magnäs silväs fugiunt.

fous ae

am
DT in]

mi ho + on pl
ms Guu hom
poets puta pos

dan

90. CAR XI

“Miles Rômänus, qui hostem armátum accurrere vi-
det, nón ab ed fugit, sed arms s8 défendit, Milités Rö-
‘mint fortés sunt, Miles fortis hostem nôn metuit, sed
sine meta impetum in hostem facit. Aemillus, avuncu- 120
us vester, miles fortis est,

“Circum imperium Römänum malt sunt hosts.
astra et oppida nostra ab hostibus oppugnantur neque
‘expugnantur, nam milités nostx provincias ac patriam
nostram & Germänis et ab ails hostibus défendant” 125

‘Marcus: “Etiam Germán suam patriam däfendunt.”

alius: “Sed patria nostra pulchrior est quam illörum!
Atque Germint hominés barbarl sunt.”

Marcus: “None fortés sunt Germänf?”

Tilius: “Fortés sunt il, sed Römänl fortiorés sunt, 130
nec arma Germänörum tam bona sunt quem nostra,
‘Scotum eörum nimis parvum est, pltum nimis longum
et grave; nec enim pllum tam grave procul act potest.
Ttaque pllum nostrum breve et leve est — brevius et
Jevius quam pllum Germänörum. Militts Römänf bene 135
pugnant, quod pila ebrum brevia et levia sunt, nön lon-
ga et gravia ut Germänôrum. Patria nostra bonls arms
défenditur. Nallus hostis Romam expugnäre potest.”

Marcus: “Cor Román Germäniam nön expugnant?”

Iülius: “Germánia nön sölum armis défendirur, sed 190
etiam als montibus, magnis sivis atque las et alas

91. CAP.XIL

GRAMMATICA LATINA
Dielinátió quia
145 “Exercitus (m) déclinitur höc modó (vidé exempla in verni
bus 80-89 hos capita:

‘Singuldris Pals
Nomindtious —_exercitjus exercilas.
Accisäons exercidem exercläs

150 Germs exercé exercitham
Dans exc exercilidus
Ablátivas exerci enerchlibus

Ur’exercius’ déelinantur masculina: arcus, passus, equith-
tus, impetus, metus, versus, o&.; Qminfnum: manus.

155 Adiecttoum
(UIT) Déclinatio prima et secunda.
Mons altus. Arbor alta. Vällum alten.
“Altus-a um? est adicctIvum primae et secundae déc
nätiônis. Mesculinum ‘alts’ déclindtur ut ‘servus’, Sminl-
10 num ‘alta’ ut "mina", neutrum ‘alt’ ut ‘oppidum’.
Singuléris Phürälis
Masc. Fém. Neut. Mas. Fém. Neutr.
‘Nom. shes alle alum allt allo alle
Acc. alum allem slum alte ales aide
165 Gen. alt alae bl al ras alarm alien
Dat, alle alle alla alle ae oùs
AGE ale allé alle ok aidé all
Hic mods déclinantur haec adiectiva: albus, bonus, fes-
sus, foedus, Irötus, Iaeus, lrus, longus, magnus, malas,
170 meus, novus, plémos, primus, sinus, tous, o&t.; (er ra
-rum:) pulcher, aeger, niger, ruber, noster, vester, Et.
(DID) Declinátió tertia.
Gladius brevis. Via brevis, Pilum breve.
“Brevis -e* est adiectivum tertise döclinätiönis. Mascullnum
175 et fémininum ‘brevis’ déctindcur ut ‘ovis’ (sed abl. sing. -1),
‘seuirum ‘breve ut ‘mare

ET:

A eepeseuage
j repens
ses

4

fem. = mue.

9

92. Ake ge
ssgas

erie?
[22000

Hitt

Pedes fortis Romdnus gladium brevem et tevem, scitum
‘magnum et grave fert; eques hastam fer longam et gravem.
Pedi fort? Rómánó est gladius brevis et levis, schtum mag-
a et grave; equid hasıa longa et gravis est. Pedes gladió
"rev et Levi, sett® magnd et gravf armätus et; eques hastd
Hong et gravi pugnat.

Pedits fords Román! gladiös brevis er levés scûta magna
et gravia ferunt; quites hastsferunt longs et graves. Pediu-
‘bus foribus Róminis sunt glad brevés et levés, seOta magna
et gravia; equitibus hasta longae et gravés sunt, Pedités gla-
is brevibus et levis, sctis magni et gravis amit sunt;
quits hasts longs et gravidas pugnant.

Comparisons
‘Hic mous aor et quam ill.
Hoc valle als est quam ¡lud
“Alto ic’ comparatIvus es, Comparitvus est adiect-
vum déctinaionis tere:

Singers: Pris:

Mase/Föm. Nur. — MasciFóm, Nour.
Nem, alerts alé ale
A. altem aus als ali
Gen. ale ats allem altiökm
Dat. alt ali alli ali
‘Al, aloe alle al bus ais

2

93. as

CE

‘Exempla: brevior, fortior, gravior, levior, longior, pal-
crio,

Gladis equis Jongior et gravior ext quam pedis. Eques
ladium Longi rem et graviörem fert quam pedes. Eques gle-
(IB longire et gravidre pugnat.

Gladis equitum longirés et gravidrs sunt quam pedi
Equités gledits longiribus et gravitvibus pugnant,

Plum breviss et levas est quam basta. Pla brevidra et
Jevidra vant quam hasta,

Della ancila pulchrior est quam Syra. Leander, qu ail
e pulchridrs amicus est, ancille pulchrir rosam dat. Quid
pulchrius est quam rosa?

Mies Rómka! fortis sunt quam hosts. Dux Rómánus
militibus forcióibusimperat quam dux hosthum. Il dux mie
licua formen est.

PENSVM A
Pflum & man- ici, sata ex arc-. In exercit~ Rüminls
aaa OT TR, 0 22 or
impet- in hostäs facit, neque hostés impet- equitit- sus-
tinére possunt. Mille paso~ sunt quinque mia pedum. Vi

Latina CL [150: ceatum quinquigios) mila pass long est.

Rämus tenu= puerum crass— sustingre nón =
oer ess- grav est. Onum málum grav- nón est, nee duo
tla grav- sunt, sed saccus plén- málórum grav- est, LE-
ander saccum magn- et grav- porta. In saced grav- sunt
mila, Serv sacots grav- portant. In saceis grav- sunt mala
apin.

Saccus Lands grav- est quam Sy nan mala grav-sunt
«quam pica. Va Appia long et quam via Latin, Via Appia
via Aura Song. rant quam via Latina, Quinta creat
quam Miro. Leander saccum grav- quam Syrus pora, In
s2cc8 grav- mila sunt,

Hoc pllum long- et grav- est quam id. Hace pa long
+ gra sunt quam ill,

BEE
i

LATER

3

94. £
8

13 agen ATEN

PENSVM B

‘Marcus — Quind est. Quintus Onum frätrem et Anam —
haber. “Tola? — sortis est. Fräter Aemiline est — berörum.
‘Quintus: “Ubi est avunculus noster?” Ioiius: “Avunculus —

est in Germán.”

Provincia est — imperil Rämänl. Rhénus Germäniam ab
imperió Rémind —; Rhénus — imperil est. In Germinib
sult — Rémint sunt, quí contri Germänds —; Germint
‘enim — Römändrum sunt. Miles Rämän sca et — et pila
— Miles in — habitant. Circum casıra est — et —, quod x

pets — est, Milités patriam ab hostibus —.

PENSVM C
‘Num ‘Marcu’ cognimen est?

Quot fire abet Acmili

Quid agi Aemiius in Germania?

Quae arma pedes Reminus fert?

‘Quam longum est pum Aemii?

‘Ubi habitant mies Römdar?

QuE sunt Geral et Gal?

sine Germinia provincia Reenina?
Quod fitmen Germäniam à Galli dvi?
Car homes cara expugndre nba possunt?
‘Num miles fortis ab hoste fugit?

(Ce hast procul ic na potes?

95. CAPFTVLYM TERTIVM DECIMVM

8
8

ALE

iis | MENSiS| MENSIS [MENSIS [MENSIS [MENSIS|
ANVAR |FEBRVAR|MARTIVS [APRILIS | MAIS EVA
ous 001 tes vas ou [pus xx | ins [DIES a

lenis ENS | MENS METIS
[esos

byes 0€ [sus xe

ANNVS ET MENSES

1 Annus in duodecim ménsts dividitur, quibus hace sunt
‘némina: Janutrius, ménsis primus; Februárius, secun-
dus; Martius, terius; Aprilis, quirrus; Mäius, quintus;
Janius, sextus; Lilius, septimus; Augustus, octivus;

5 September, nönus; Octöber, decimus; November, ün-
decimus; December, ménsis duodecimus ac postrémus,

Unus annus duodecim ménsts vel trecentós sexägintä
quinque dies habet. Saeculum est centum anal. Centum,
ann! vel sacculum est longum tempus, Duo saecula sunt

10 duoensf anni. Homo sinus nönägintä vel etiam centam
‘année vivere potest; ducentôs annds vivere némd po-
test,

Mens prim et mens! tert & dels nómina sunt: 14-
nnâriô à des Hind, Marts & de Mite. lanus et Mars

15 sunt del Römänl. lanus est deus cui duse faciós sunt.
Macs deus bell es.

Mänsis September nöminktur & numeró septem, Octo-
ber, November, December ab oct, novem, decem. Nam.

|

TO
pet]

Déaindse < ates nd
‘minkurentmen Baer

96. Mares

tempore antiguo Mirtius ménsis primus erat. Tune
September ménsis septimus erat, October, November,
December ménsés octivus, nönus, decimus erant.
‘Nunc autem ménsis primus est Linufrius, September
igitur ménsis nónus est, Octöber decimus, November
Andecimus, December duodecimus,

‘Quam longus est mänsis November? November tri-
ginta dies longus est, December Onum et triginth dies
haber. Tänuärlus tam longus est quam December, sed
Februirius brevior est: duodätrigintk aut tndétriginta
digs tantum habet. Februärius brevior est quam oBteri
Öndecim ménsés: is ménsis anal brevissimus est. Mar-
‘tus Gnum et trigints dies longus eat (et item Mäins, 10-
ius, Augustus, Octöber). Aprilis wigintä diés haber
Gtem Iünius et September). Sex ménsés sunt dimidia
pars anni, trés ménsés quärta pars anni.

Dies est dum sol in caeló est. Prima pars didi est
‘mine, pars postréma vesper, Diés est tempus á mine ad
vesperum. Nox est tempus & vesperó ad mine. Vesper
est finis diet stque initium noctis. Máne finis noctis est
atque initium diet,

Dies in duodecim hörks dividitur. Ab hórá prima
dits initium facit. Höra sexta, quae hóra media est inter

97. n

AP XII

höram primam et duodecimam, ‘meridiés’ nöminätur.
Hora sexta vel meridits diem dividit in duis aequis
parts: ‘ante meridiem’ et ‘post meridiem’. Meridie söl
altissimus in cael est. Sex hörae sunt dimidia pars die.

Nocte sol nôn Idcet, sed Ina et sällae Iûcent. Lina
ipsa suam Itcem nôn haber, lüx lünae & söle venit; ta-
que lana nön tam clira est quam sol. Sol est sälla cris»
sima, quae Ice sud et terram et lünam illüstrat. Neque
tote lona söle illüsträtur, sed tantum ea pars quae verti-
tur ad sölem; oftera pars obscüra est. Cum exigua pars
lünae tantum vidEtur, lüna ‘nova’ esse dicitur. Di8 sep-
tim vel octivé post nam novam Hina dimidia viderur,
quae formam habet literae D. Dis quinto decimo post
lünam novam fina plena est et formar habet literae O.
Cum lina non Iûcet, nox obscürn est.

Digs ménsis primus “kalendae? nöminktur. Digs pri-
mus ménsis lanuärii deitur kalendae Iinutriae’ is dits
anni primus est atque initium ann! novi. Diet primo
ménsis TOU “kalendae Iüliae’ nömen est; is est diés anal
medius.

Digs tertius decimus post kalendás ds” nöminätur.
“dos lanuäriae” dits tertius decimus est post kalendäs
Tanuarias, Item ‘ids Februäriae dicitur dies tertius de-
cimus ménsis Februáril. Sed ‘dts Mirtiae’ dits est
Quintus decimus ménsis Marti, nam ménse Martié
tem Maio, Talis, Octöbrf) ids nön diés tertius deci-
mus, sed quintus decimus post kalendás est. Diés nö-

merits (< medi)
median die
quorum

Winn ef aaa]
class
dires sum

PS
cs par lame
cea un
obreras umesclirun
ac = par

»DO

loa nova dimidi phè

tame decian
ET)

cur = odie

tern decima
(3)
am fa

Céoss)-ber-brism,
CE

98. CAR xa

iba run fp

nus ante idds dicitur “nónae” (nónae Linuârise: dies
quintus lanuáril; nönae Februäriae: diés quintus Fe- 70
bruáril; nönae Mártse: diés septimus Mártil cèt.)

Dies octivus ante kalendis Tänukriäs, qui dicirur
“ante diem octivum kalendäs Jänuäriäs’, est diés anni
brevissimus. Ante diem octivum kalendás ias digs
anni longissimus est. Ante diem octivum kalendis Apt- 75
Les (id est dié octävö ante kalendäs Aprilés) nox atque
dies sequi sunt; is diés ‘aequinoctium’ dicitur, Item ante
diem octäyum kalendás Octóbres acquinoctium dicirur,
nam eb quoque diE nox aequa est atque digs.

‘Tempora anni sunt quattuor: aestis et hiems, vér et 20
autumnus. Aestis est tempus & ménse Jünid ad Augus-
tum, hiems & ménse Decembri ad Februdrium. Mönsis
JGnius initium sestátis, December initium hiemis est.
‘Tempus à MartiS ad Mäium ver dicitur, & ménse Sep-
tembri ad Novembrem autumnus. Ver ä ménse Märtid 45
initium facit. Autumnus & Septembri incipit.

Aestite dits longt sunt, söl Ice, aér calidus est. Acs-
tis est tempus calidum. Hiems tempus frigidum est,
Hieme nôn sölum imber, sed etiam nix dé cael6 cadit.
Imber est aqua quae dé nübibus cadit. Nix frigidior est 50
quam imber. Hieme montés et campi nive operiuntur.
‘Vére campl novi herbá operiuntur, arborés novis folils
rnantur, avés, quae hieme tacent, rúrsus canere incipi-
‘unt, Autumn folia dé arboribus cadunt et terram ope-
siunt. In Germänik hiemés frigidiöres sunt quam in Ita- 95

99. 100

ur

no

us

arzun

alta nive operitur tOta terra et lacas glaci£ operiun-
; hieme Germänl puert super glaciem lacuum lüdere
possunt, Linwirius ménsis anni frigidissimus est. Män-
s&s calidissimf sunt Jalius et Augustus. Bd tempore
‘multi Römänl urbem relinquunt et viliis suis petunt,
neque enim tótam aestitem in urbe vivere volunt, —

Hora nôna est. Aemilia apud filium segrum sedet.
Cubiculum lace solis illüsträtur. Aemilia ad fenestram
it caclumque spectat,

Acmilia: “Höra nöna est. Sal altus in caeld est nec
nübibus operitur.”

Quintus: “Quando söl altissimus est?”

Aemilia: “Horá sexth vel meridi£. Sed post meridiem
der calidior est quam ante meridiem.”

‘Aemilia fenestram claudit. Tom satis obectrum est
cubiculum,

Quintus: “O, quam longae sunt hórae, cum necesse
est t8cum diem in lect iackrel”

Aemilia: “Ver est. Diés que hörae longiôrés sunt
vere quam hieme.”

Quintus: “Quand longissimt sunt diés?”

‘Acmilia: “Ménse Tonis,

Quintus: “Iamne ménsis Hünius est?”

Aernilia: "Mäius est: hic dits est ménsis Mäil posté
‘mus. Höc anal tempore digs nön tam calid! sunt quam
aestite et noctés frigididrés sunt.”

(Quintus: “Quí ménsis ann! calidissimus est?”

Bacs sf

um

nbs urn = oppidunn
"magnum (Reems)

4

‘eet per pacien let

md? = qu tem
ore?

100. fects af
ul vont, elle

Aemili: “Talis.”

Quintus: “Car ile ménsis patris némen haber?”

‚Aemilia ridet et responder: “Ménsis Jülius nön 3 pa- 125
re 1u0 nömen habet — nön tannus vir es lle! — sed &
Jülig Caesare. Ante tempora Caesaris el ménsl erat nd-
men ‘Quintils’ & “quinto' numero — nôn 4 nömine
ual”

Quintus: “Estne Talius ménsis quincus?” Pues digitis 130
Februárius, tertius Martius, quartus...”

Aemilia: “Antiquis temporibus Martius nôn tertius,
sed primus méasis erat; tunc igitur Quintilis, qui nunc
Iülius nôminétur, ménsis quintus erat, nön septimus, 135
‘ut nune est, Item ménsl Augusto nômen erat “Sexalis,
‘quia sextus erat, nunc Augustus nöminktur à Caesere
Augusto, — Sed hoc satis est. Iam necesse est 18 dor-
mire.” Mäter enim faciem fit aspicit eumque oculós
clsudere videt. Aemilia puerum dormire velle putat. 140

(Quintus: “Sed dizs est. Sal Incet. Nocte iubé mé dor-
‘ire, cum sôl in caeló nön est! Ubi sil est nocte, cum.
hie món 10cet?”

‘Aemilia: “Cum hic nox est, sol lücet in ails terris
procul ab Italia et ab urbe Romi. Cum nox est illic, hic 145
in ali dts est.”

(Quintus: “Ergó nunc in alii errts et urbibus nox est
atque hominés dormiunt, Hic diès est, nec tempus est
dormirel”

101. 10

155

m

vs

car xi

GRAMMATICA LATINA
Déctnaisquina

Dias brevissimus et ante diem vu kalendis Hints. Mine
initura di es. DA primo Tänukei nömen es kalendae 1-
ulises ab e di incpit novus annus. Ménse Ib diz longs
sunt, Fis 200 ids habet: mumerus dim est 00. Dis
primis ménsium nömina sunt: Xalendae Tinurise, Febrod-
rie, Martie, Aprés, ot. Ab its diöbus ménstsinciplum,

Singuléris lies

Neminácions dil ale
Acctsacions dilem die

Geis dir linen
Dart ala Alt
Ablätous dile dilébus

‘Un ‘die’ déctinfcur ‘meridits’m, item “cite f, “gación”
‘J et pauca alia vocibula féminine.
— ‘Mine’ est vorsbulum neutrum indäclfnäbile.

Superatsous
‘Aetna mas alus est, ati quam oterl montés Sicile: is
dinos dde dina oe

Vin Appia longa es, longior quam oBterae via laine: ca
vía Italie longissma est

‘Tre’ verbum breve est, breviur quam oktera verbe Latina:
id verbum Latinum brevisimen est.
“Altior,longior,brevias’ comparitivus es. “Altisimas, lon-
gissima, brevissimn? superlätlvus est, Superlllvus est ad-
iecdvum déctinitinis 1 et I: sims -a em.

PENSVM A
Hórae di- sunt xr, Höra sexta di-dividit in duis parts: ante
meridi- et post meridi-. Sex höcae sunt dimidia pars di-.
Ménsis Tonius xxx di- habet: mumerus di- est 200, Novus
annus incipit ab eb di qui dicitur kalendac Linultiae,
Tolius ménsis anal calid- est; Hinudrius ext ménsis anal

al

PROP

101

102. pen a a |}

8

fagid-. Ménsis anal brev- est Februirius. Padus es men
Tui long- et lt=. $01 sella clir- est.

PENSVM B
‘Hnutrius — primus est, December est ménsis — ac — Tem
ore antiquß September ménsis septimus —, nam — mänsis
Primus erat Martins. Nunc September ménsis— est. Digs est
tempus 8 — ad — Mine est — ditt, vesper — ditt est et
initium —. Digs in xa1 — dividinur. Nocte — et — Incent,
‘neque eae tam — sunt quam sol, Sol lünam — suk —, Ea
‘nae pars quae sole nn illosericur — est.

‘Ver et —, aestls et — sunt quattuor — anal, — à ménse
nid —. Hieme nôn sôlum —, sed etiam — dé núbibus
adit: montés et campl nive —. Aqua nda tam — est quem
ax.

PENSVM C
Quot sunt ménsés ann?

À qué Iänuärius nömen babet?

Quem longus est ménsis Apriis?

A qui méosis Iotius nömen haber?

Car ménsis decimus October nöminktur?
(Car lana nön tam cra est quam ol
Qui its anal brevissimos est?

Qui dits acquinocta dicuntur?

(Quod tempus aan caliissimum est?
Quand nix de nübibus cadit?
Quid est imber?

À quo die incipit annns novos?

103. (CAPITVLYM QVARTVM DECIMVM

CAR XIV

NOVYS DIES

1 Nox est. Familia dormit. Villa Hai obsctira et quieta
est. Märcus quiérus in lectó suó cubat; is bene dormit.
‘Quintus dormire nön potest, quod et caput et pls ef
dolet. Bracchium quoque dolet Quint; itaque is nôn

5 dormit, sed vigilat.

Cubiculum in que Quintus cubet nón magnum est,
‘nec magnum est cubiculum Märel. Utrumque cubicu-
hum parvum est, Uterque puer cubat in cubiculö parv6,
‘neuter in cubiculó magnd. Neutrum cubiculum mag-

10 num est. Uterque puer quitus est, neuter puer sé mo-
ver. Alter puer dormit, alter vigilat. Alter & dudbus
ueris valet, alter aegrotat. Uter puer aegrötat, Mär-
cusne an Quintus? Quintus aegrötat, Marcus valet.

Aer frigidus cubiculum Marci intrat, fenestra enim.

15 aperta est. Marcus fenestra apertä dormit. Fenestra
Quinet aperta nön est, Altera & duäbus fenestris est
aperta, altera clause. Utra fenestra clausa est? Fenestra
Quint. Is fenesträ claust dormit, quia aeger est.

ulus cantas

eta
Eee
a

vigile o dorm

er .

ge pal
re cable

brebis

qr

ue mec me

trece
o, all dar
‘are eg
er er er
pue: Mane an?

CRT
cnrs -2-umerapertun
an

103

104. car XIV

canteens = qutcant
can)

aus
Pin

denied = gut
A
ES
e
edi he dt

sm (ox): mil (at)

ade = ad hoe expan,
‘cia me.

ia = di

Alam < née
er Gp)

een

104

Ecce gallus canit: “Cucurrd! Cucucurral” Gallus ca-
nëns novum diem salfitat. 2
‘Marcus oculös nön aperit neque sE mover. Quintus,
qui oculis apertis iscet, super lectum sé vertit. Puer
dormitnsgallum canentem nôn audit. Puer viglins ga

Jum audit, et Dävum vocat.

Divus cubiculum intrins interrogat: "Quömodo s& 25
aber pe runs hodig?™

Quintus respondet: “PEs male sE haber, nec pls tan-
tum, sed etiam caput et bracchium doler, Ô, quam
Jonga nox est! Sed iam mine est, nam gallus canit. DA
mili aquam, Dive!” »

Divas Quintö aquam in púculó das. Puer aquam bi-
bit. Servus puerum bibentem aspci.

Divas Quintum In lect acentem rlinguit et cubicu- 17
jum Märci intrat. Marcus adhüc dormit. Dävus ad pue-
rum dormientem adit eumque excitat. Quömodo servus 35
puerum excitar? In aurem pueri dormientis magni vice
climat: “Maree! Mane est!” O modó exctitur Marcus,
et oculös speriëns servum apud lectum stantem videt.
Tam neuter € duöbus pueris dormit.

“Hóra prima est” inquit Dävus, “Surge & leew” — 40

‘Marcus & lect surgit. Iam nbn cubat inulectó, sed
ante lectum stat. Marcus Dävum aquam afferre iubet:
“Affer mihi aquam ad mands!”

Servus Márcó aquam affert et “Ecce aqua” inquit,
“Lava faciem et mands! Manis tuse sordidae sunt.” 45

105. ‘CAP XIV

Märcus primum mants lavat, deinde faciem.
Divus: “Aurés quoque Laval”

“Sed aurés” inquit Marcus “in facié nda sunt!”
Dávus: “Tact, puert Non modo faciem, sed totum

30 caput lavál Merge caput in equa!”

Marcus caput (tum in aquam mergit aique etiam
anses et capillum lavat. Iam tótum caput eius pOrum.
est, Aqua nón est püra, sed sordida.

Aqua qua Marcus lavátur frigida est; itaque puer ma-

35 ns et caput solum Lavar, nie tum corpus. Mine Ro-
‘mini faciem et mans aqui frigida lavant; post meri-
diem tôtum corpus lavant aquí calida.

‘Marcus caput et mands tergéas Dávum intecrogat:
“Car fidter meus tam quieras est?”

@ Davus respondet: “Quintus adht in lect est.”
Marcus: “In lec16? Quintus, quí ante mé surgere
soler, adhüc dormit! Excith eum!”

“Non dormit” inquit Divus, “Frater tuus vigilat, nec
surgere potest, quod pés et caput el dolet.”

& _ Márcus: “Mihi quoque caput dolet!”

Davus: “Tibi nec caput nec pts dolet! Caput valèns
nôn dolet nec membre valentia.”

Per fenestram apertam intrar Br figidus, Märcus f-
et, quod corpus eius nädum est (id est sine vestimen-

70 ts); itaque Marcus vestimenta sua & servó poscit: “Da
‘mihi cunicam et togam! Vest! mel” Dävus puerd frigentt
tunicam et togam dat, neque eum vestit: necesse est

ray

‘Mec facie avt

Pus 4 ++ sors

‘need: Wot prim)

‘Sige = fido ee

105

106. I

106

puerum ipsum se vestire. Märcus primum tunicam
induit, deinde togam. Puer iam núdus nôn est.

(Toga est vestimentum album, quod vir et puert Rö-
mänl gerunt. Graeci et barbari togam nön gerunt. Mul-
Us barbaris magna corporis pars nüda est. Viró vogäıd
lla pars corporis est nda praeter bracchium alterum.
Utrum bracchium viró togätd nddum est, dextrumne an
sinistrum? Bracchium dextrum est nüdum, bracchium
nämd enim togitus gladiö et sctto pugnäre potest. Utrá
‘mand miles gladium gerit? Mand dex gladium gerit,
scütum gerit mand sinisträ.)

‘Marcus, qui pedibus nûdis ante lectum stat, caloeds
poscit: “DA mihi calcets! Pedës frigent mihi.” Davus el
calceds dat, et eum scum ventre iubet: “Ven mécum!
Dominus et domina t# exspectant.”

Marcus cum serv Atrium intrat, ubi parentés sedent
Iberôs exspectantes, Ante es in parvä ménsi pänis et
mâle sunt, Parentés à fio intrante salütantur: “Salvete,
‘Pater et miter!” et ips! Alium intrantem salttant:
“Salve, Marce!”

Mater alterum fitiam nún videns Dävum interrogat:
“Quintus quémodo s8 habet hodi2?”

‘Davus: “Quintus dicit*nón modo pedem, sed etiam
‘caput dolére’.”

Aemilia surgit et ad Mium aegrôtantem abit. Miter
{lid sus aegrötant! pänem et mähım dat, sed ile, quí

ur

107. CAR XIV

100 multum &sse soler, hodié nec pinem nec málum Est.
Puer aegrétins nihil ésse potest.

Marcus autem magnum málum & patre poscit: “Da
‘mihi illud malum, pater! Venter vacuus est mii.

Tolius Marco pänem däns “Primum és pánem” in-

105 quit, “deinde malum!”

Marcus pinem suum ést. Deinde pater ef in utram-
que manum mälum dat, et “Alterum mähım nunc ès”
inquit, “alterum técum fer!”

Divus Märcd librum et tabulam et stilum et régulam

no affert.

Tolius: “Ecoe Davus bi librum et oßteräs res tus
affert, Same rés tus atque abt!”

“Sed cür ndn venit Médus?” inquit Marcus, qui M&-
dum adhüc in familia esse putat. Is servus cum pueris

115 ire solet omnés rés eörum portáns, Märcus ipse nallam
rem portire solet praeter malum.

Tolius: “Mödus técum Ire nón potest. Hodié necesse
ex 18 solum ambulkre.”

Märcus: *...ntque mé ipsum omnds rés meñs portäre?

120 Car ille servus mêcum ventre nön potest ut solet?
Eviamne M&ds caput doler?"

TOlius: *Immö bene valet Médus, sed hodie ais rés
agit.”

Märcus: “Quae sunt illae 18s?”

125 Tolius nihil ad hoc respondet et “lam” inguit “tempus
est discidere, Marce.”

‘mum in

107

108. CARXIV

=
Save qu
sa di

discédit -

dic

Marcus mälum, librum, tabulam, stilum régulamque
scum feréns & villa abit. Filius & patre dischdäns “Vale,
Pater!” inquit.

“Vale, Marcel” respondet pater, “Bene ambuli!” 130

(Qué it Marcus cum rebus suls? Vidé capitulum quin-
tum decimum!

GRAMMATICA LATINA

Puer vigils in ee jac gallum canentem audit. Gallus 135
«andas nba audiur & puerd dormiens. Puer dormign servum.
‘imancem audit, nec 4 gald canons, sed & servo clämane
«cir. Nön wöx gall canenis, ed wx serv climants pue-
um dormienem excita

Poeri vigilanés gallos canons nudiunt. Gall canenés & 140
puerta dormienidas ndn audiunta. Pues! dormiemks servds
«imanes audium, nec à gallo canenibs, sed 2 servis cll
mantibus exctancur, Nön vócts galldrum canon, sed v5-
of servórum climanivm puerbs dorment excitant.

‘Caput vals nön dolet noc membravalenta, Canis animal 145
voläns nn est; anima volants sunt avés. Mit inter pla

volantia pugnant,

Vigiläne, “iacdn’, ‘canéns’, ‘dormitas’ participia sunt,
‘Partcipium est adiectvam déelinitiGnis mr: gen. sing. amis,
ents (abl. sing, + vel D. 10
PENSVM A

Puer dorm- nihil audit. Divus puerum dorm- exciat: in
aurem pueri dorm- climat: “Märcel” Marcus oculös aper-
servum apud lecrum st- vider, Servus pueró frig- vestimenta
dat. Parentts Mlium intr- saltant et 4 Mi int salUcantar.
Flius disced- “Vale inquit.

109. car xv

Corpus val- nön dolet. Medicus caput dol- sinire nin

PENSVM B
Puel in lees — [= iaceat], — puer dormit, altes —; ster
— alter acgrócat, — puer segrdtat, Mircuane — Quinrus?
‘Quintus segrécat.

Servas puerum donmientem — et ef aquam —. Märcus &
Jeet — et primum mantis —, — faciem. Puer vestimenta à
servo — et primum runicam —, deinde —. Lam puer —nd0
est, Vird — [= togam gerent] bracchium — nüdam est.
Düvus Märcum söcum venir inbet: “Ven 1"

Marcas Mödum, quí cum eb Tre —, nön videt. Madus
ibrös et certs — Márel porte sole, Marcus ipse — por-
tire soler — milum, “Hodie” — Joljus “Médus — re non
Dotest.” Marcas sols abit ibrum et — et lam — fertns.

PENSVM C
Quintusne bene dormit?

Uter puer aegrétat?

Estoe claus fenestra Marci?

Vier & dusbus pueris galium canentem audit?
Quümodo servus Mircum excitat?
“Trump corpus lavar Miceus?

Car Marcus fitger?

Quid Marcus serv poset?

Utrum bracchium togá operitur?

Utrá mand miles ectirum gerit?

(Quis rés Marcus söcum fert?

JOUR Pe EP

109

110. CAPITVLYM QVINTVM DECIMVM can XV

MAGISTER ET DISCIPVLI
Märcus librum et tabulam et céteräs rés feréns Tüscu- /
todas im Jura ambulat, Ille est lüdus pueróram. Multi pueri
‘mine in lüdum eunt.
magister utm Magister Id est vir Graecus, cui númen est Diodó-
rus. Märcus magistrum metuit, Diodörus enim magis- 5
zum ter sevêrus est, quí discipulös suds virgä verberat; ed

modô magister severus discipulüs improbös pünire so-
let, Discipulf sunt pueri qui in Iidum eunt. Marcus et
af Y ‘Quintus sunt duo discipult, Ali discipuli sunt Titus et
Sextus, 10
‘Sextus, qui ante Marcum et Titum ad Iüdum advenit,
Primus lüdum intrat. Sextus sölus est, nam c&teri disci-
nón-dum =sdhocnda | puli nóndum adsunt.
Magister inträns Sextum sólum in sell sedentem vi-
67 det. Sextus dé sell surgens magistrum salüat: “Salve, 15
magister!”
iden "eden | Magister: “Salve, Sexe! Conse!

110

111. caP.xv

‘Sextus in sella oönstdit. Discipulus tacieus ante ma-
gistrum sedet,

= Magister interrogat: “Car 10 sblus es, Sexe?”

“Ego sólus sum, quod céteri discipuli omnés absunt”
responder Sextus,

‘Exclimat magister: “O, discipulós improbss...!”

Sextus: “Num ego discipulus improbus sum?”

35 Magister: “Immô t0 probus es discipulus, Sexte, at
Märcus et Quintus et Titus improbi sunt!”

‘Hic Titus ad lüdum advenit et iänuam pulsat ante-
‘quam intrat: discipulus nön statim intrat, sed primum
nue pulsat; rum lüdum intrat et magistrum saldıat:

30 “Salve, magister”

Magister: “O Tite! Sextus iam adest...”.

Titus: “At Marcus et Quintus nöndum adsunt!”

Magister: “Tact, puer! Claude inuam et cönsldel
Aperite librös, puerit”

35 — Sextus statim librum suum aperit, sed Titus, quí lr
brum nón habet, “Ego” inquit “librum nón habed.”

Magister: “Quid? Sextus librum suum habet, 10 li-
brum tuum nön habés? Car librum nön habès?”

Titus: “Librum nön habed, quod Märcus meum li-

40 brum haber.”

m Post Titum Marcus ad lodum advenit, neque is is-
nuarn pulsat antequam intrat. Märcus statim intrat, nec
‘magistrum salotat.

“© Märce!” inquit Diodorus, “Car t0 iAnuam nón

tacks am = totes

mese

oa e dim

ua deinde

fam <> önduen

112. u

pulsis cum ad Indum venis, nec mé salütis cum m8 45
vides?”

‘At Marcus “Ego” inquit “iinuam nin puls cum ad
ladum venió, nec té salütö cum 18 video, quia nec Sex-
tas nec Titus id fait."

Sextus et Titus: “Quid?” s

Marcus (ad Sextum et Tirum): “Vos idnuam nôn pul-
satis cum ad lüdum venftis, nec magistrum salütätis
cum eum videtis. Auditisne id quod dico?”

‘Tam Sextus et Titus “Id quod dicis” inquiunt “vé-
rum nön est: nds jinuam pulsimus cum ad Iüdum venl- 55
mus, et magistrum saltämus cum eum vidémus, Nön-
ne vérum dicimus, magister?”

Magister: “Vos vérum dicitis. Quod Marcus dicit nön
est verum. Discipulus improbus es, Marcel Necesse est
té piinire, Statim ad mé veni!”

Diodôrus, magister sevêrus, tergum pueri virgä ver-
berat, (Tergum est posterior pars corporis.) Tergum
dolet Märcd, neque ill Jacrimat, nam Iscrimäre pueró
Römänd nön convenit.

Märcus climat: “Ei! Iam satis est! Désine, magister!” «s
Magister puerum verberäre désinit et “Ad sellam
tuam redi” inquit, “atque cönside!
Marcus ad sellam suam redit, neque cBnsidit, sed

tacitus ante sellam stat.

“Audisne, Marce? Ego t8 considere iubed. Cir nön 70
Génsidis?” interrogat magister.

113. can xy

Márcus: “Non cómsido, quod sedére nön possum.”
Diodorus: “Car sedére nön potes?”
‘Mircus: “Sedére nôn possum, quod mihi doler...

75 pars tergi Inferior in qua sed£re soled.”

Haec verbs audientes Titus et Sextus rident.
Diodorus: “Quid ridéts, Tite et Sexte?”

Titus: “Ridémus, quod Marc dolet...”

Diodórus: “Tactte! Eam corporis partem nôminäre

20 nön convenitl — Sed ubi est fräter tuus, Marce?”
‘Marcus: “Is domi est apud mätrem suam, Quintus
dicit ‘sé aegrum esse!”

Diodürus: “St aeger est, in Jadumn Ire nôn potest. At
‘v6s bene valétis. lam aperite libros!”

45 Titus: “Marcus meum librum abet.”
Diodôrus: “Quid ta libram Tid habés, Märce?”
Marcus: “Ego eius librum habe6, quod is meum má-
Jum haber. Redde mihi mähum meum, Tite!”
‘Titus eldas “Mälum” inquit “übi reddere nön pos-

90 sum, id enim iam in ventre med est!”

Marcus Irätus Titum pulsire incipit, sed magister
“Désine, Marcel” inquit, “Titus tibi málum dare nin
‘potest, at ego tibi mahen dare possum, nisi ic et nunc
Titö librum reddis!”

55. Marcus Tit librum reddit.

281 Discipull libros aperiunt. Item librum suum aperit
magister ac recitäre incipit. Pueri autem priórem libri
Partem tantum audiunt, nam antequam magister par-

if Hl
1

quid? = car?

Proc oe

6 ere = rs dare

114. quad = id quod

lectus = paros eras

14

Magister recitire désinit et exclámat: “Ó improbi dis-
ipuli! Dormitis! Quod recitó nön auditis!”

Märcus magistró ¡rito “Ego” inquit “nda dormid.
Immô vigiló et 18 audid, magister.”

‘Trem Sextus et Titus “Neque nds dormimus” inqui- 105
unt, “Vigilámus et omnia verba tua audimus. Bene reci-
‘tis, Diodóre! Bonus es magister!”

Magister laetus “Verum est quod dicitis” inquit, “ego
bene recitó ac bonus sum magister — at vis male reciti-
‘tis ac mall discipull estis!” no
must”

Diodorus: “Tacitel Ubi esis, puert?"

Discipuli: “In 1045 sumus.”

Diodôrus: “Vérum dicitis: in lüdö estis — nón domi 115
in lectus! In lecruló dormirelicet, hic in 1640 nön cet
dormirel”

Magister iritus discipulös virga verberat.

115. CARY

Discipull: “Bi, ei! Quid nôs verberäs, magister?”
120 Diodôrus: “Vis verberö, quod alió modo vos excitäre
nön possum, Ad seis vesuis redite atque cónsidie!”
Discipuli ad sellis suts redeunt, neque cónsidunt.
Magister: “Quid nôn cónsiditis?”
Discipult: “Nón cónsidimus, quod sedere nön possu-
us mus.”
Diodôrus: “Quid? Sedére nön potestis? Ergb vós hö-
ram t6tam tact stäte, dum ego sedéns partem LbrTpos-
teriörem rechöl Nec enim stamés dormire potests!”

GRAMMATICA LATINA

120 Persónas verbi

Pueri rident, Puella nôn rider.

Pueri: “Cor a nôn rides, cum nds rida?”

Puella: “Ego nón rides, quia 08s me ridésis!”

‘Rides ridéme’dicirur persöna prima, ‘ides deat per-
135 söna secunda, “rez ridenr persona teria.

Singuléris Plirdlis

Peróna prima delo deat
Perna senda dais pres
Persina uria tidele melee

HO Exempla: [1] clámió clämälmus; [2] ridelö ridejmas; (3)
aci lis; fc sien; [6] uc uds.
‘Malus discipulus in Jadó clämat et rider. Qui id nön facit,
et omnia verba magistri audit, bonus est discipulus.
Bonus discipulus mals dicit: “Ego bonus discipulus sum: in
145_10dó nec climé nec rided, et omnia verbe magistri audid. At
10 malos dicipalus es: in Indd cms et rd nec verba
magisu audit’ Verum dicä! Nönne hoc facis?” Malus disci-
pulus: “Quod dicis vérum nön est: ego hoc nön facid!”

116. $
4

ue
HE

14) aude:
=
2
M4 ¿me
if
32
as =
ot Z
if
72
$=
13
¡2
CE
: =
22
.

ra
fs
i=
= ome
So so
ms ss

16

Mal discipult in Id climane et iden, Quid nn facie,
et omnla verba magisri muda, bon sun discipull.

‘Bont discipull mals icanz: “Nos bont discipal sms: in
1040 nec limamas nec ridémas, et omnia verba magistrlaudi-
mas. At vös mall iscipulf ests in 1040 cimas e dis nec
verbe magisrt anti! Verum dicimas! Nene boc fais?”
Malt discipull: “Quod diciós verum adn ext: nbs hoc na
facimus!”

D Ur ‘clams clam? dicloantar verbe quórum Inflit-
vus déni in ne.

[I Ut ides ridéms” dicliantu verba quorum Ifinivus
sit in de.

BI Ut “di dicimus déclinamtur verbe quórum tnfintivus
sin in «ee, preter ca quae + habent ante et -unt, ut
“fac faciunt':accipere, aspicere, capere, fcere, fugere, ia
cere incipere, pare, ci.

{4 Ut ‘audi audi delinantur verba quorum Inlaktvus
sin in be, prater verbum Be (pers. 1 sin. e per. 1
lar. eun), item ab-re, dre, exite, redire, CE.

"Un “sum sumus’ déctinanar verbe quorum tnfinivus si
nit in ese, ut ass, vs, inst, ct, et pose (per. 1
‘os-eum pos-eumu, I pot-es potes I po-st poe-eunt).

PENSVM A
Marcus ad dura ven- nec imuam puls-, Magister: “Gir th
‘dmuam nfo puls-, cum ad lädum ven-?" Marcus: “Ego izau-
am non puls- cum ad ladum ven-, quod nec Sextus nec Titus
{id fact. Aude, Sere et Tite: v6 finuam nda puls- cum ad
Odum ven-!” Sextus et Titus: “Nós iänuam pule- cum ad
Mdm ven-!” Magister: “Thottel Aperite libros)" Titus:
“Ego librum nón hab-.” Magister: “Car librum nia hab»,
Tte?” Tius: “Libra nga hab-, quod Marcus meum lbrum
hab-1” Marcus: “Sed vOs meds r8s hab-1” Titus et Sextus:
“Nte sis tus nön hab

Magister discipulös dormire vidns exclimat: “O puerfl

150

us

mo

117. car xy

Docm-t Ego recit-, vös nda aud-t” Mircas: “Ego térectize
aud-. Nôn dorm-.” Tims et Sextus: “Nec nds dorm, TE
recitire aud-. Bene recit-, magister? Magister: “Ego bene
recit- at vös male recit-1 Malt discipall es-” Discipult: “Ve
rum nda dic-, magister. Bon! discipul s-: in 10d8 nec cläm-
nec Hid, et aud"

PENSVM B
Mine pued! in — eut. Puer qu in l0dum eunt — sunt. Qui
adm habet — est, Märcus magistrum menus, nam Diods-
rus magister — est qul puerée improble — verberat.

Intrat magister. Sextus dé — surgit. Cäterf discipul! —
adsunt. Magister — “O, discipulds improbos!” Sextus: "Num
ego improbus —?" Magister: “— discipulus improbus nön es,
— [= sed] ceter discipultimprobt sunt!”

Post Sextum venit Titus, — (= deinde] Märcns. Márcos
— [= östiun] nin pulsa, — dam intra, nec magistrum
salar. Magister; “Discipulus improbus —, Marcel — ad mé
veni!” Magister — Marc verberat Tergum ext — pars corpo»
vis. Magister puerum verberäre —. Marcus ad sella suam
— neque —. Magister: “— [= cür] nón cónsidis?” Märcus:
*Sedese nôn —, quod pars tergl — mihi doler”

PENSVM C

Qui pueri mine eunt?

Quis est Diodórus?

(Cor puert magistrum meruunt?

Quis discipulus primus ad Idum advenit?
Quid facit Tirus antequam dum intrat?
(Cor Titus libram suum nön habet?
(Quis eat discipulus improbiesionus?
(Cor Quintus in um Ire nön potest?
(Car magister recitäre désinit?

‘Tine magister an discipalus es?

‘Num +0 jännam pulsis antequem cubiculum tum inträe?

D EE cca

u

118. CAPFTVLYM SEXTVM DECIMVM arm

Italia inter duo maria interest, quorum alterum, quod /
supra Italiam situm est, ‘mare Superum’ sive Hadriäti-
‘cum’ appellitur, alterum, Infrä Italiam situm, ‘mare
Inferum’ sive ‘Thscum’. Torum illud mare longum et
lätum quod inter Euröpam et Áfricam interest ‘mare 5
nostrum’ appellätur & Rômänis.

‘Urbs Roma nön ad mare, sed ad Tiberim flümen sita
est gint milia passuum & mari. Quod autem paulum
quae est in Tiberi, magnae nivés in ed ftmine nävi-
‘ire nön possunt. Itaque parvae tantum nivés Rômam 10
adeunt.

Ostiam omnés näv&s adire possunt, id enim est oppi-
dum maritimum quod magnum portum habet. Ad d6-
‘ium Tiberis sita est Ostia. (Ostium’ sive °0s' Müminis
dicitur is locus qué flümen in mare influit; Ostia sita est 15
65 lcd qué Tiberis in mare Inferum influit.)

119. Alia oppida maritima quee magnós portüs habent
sunt Brundisium, Ariminum, Genus, Puteoli. Haec
‘omnia oppida in Ori maritimä sita sunt. (Ora maritima

20 est finis terrae, unde mare incipit. Portus est locus in
¡rá maritima quo mávés ad terram adire possunt.) Inörä
Italie multi portús sunt. Ex omnibus terris in portüs
Tuliae veniunt nivés, quae mercés in Italiam vehunt.
(Mercës sunt res quäs mercätôrés emunt ac véndunt.)

25 Nón modo mercts, sed etiam homints nävibus ve-
huntur. Portus Östinsis semper plénus est hominum
(qui in alias terrás nävigäre volunt, Is qui nävigäre vult
adit nautam quf bonam nävem habet. SI 88r tranquillus
est, necesse est ventum opperir. (Ventus est ätr qui

30 moverur.) Cum nüllus ventus super mare flat, tranquil-
lum est mare; cum magnus ventus flat, mare turbidum
est. Tempestás est magnus ventus qui mare turbat ac
Alüctüs fait qui aliores sunt quam näves. Nautae tem-
Pestités meruunt, nam magni flüctüs näves aqui im-

35 plére possunt. Tum návés et nautee in mare merguntur.

Paca
C7

us

120. Arm

roarturtid (ab) = dam
‚mareurbidumen
per

vent secunda (ab) =
dum ventas serundus
m

ered = exe; red

Sora ca
oni,

sedi mare meda
enr dima à
ne beat
corr
fie cates

Nautae nec mari turbidö nec mari tranquilló nivigire
volunt; itaque in porta ventum secundum opperiuntur
(id est ventus qui & tergó flat). Ventó secundó näves &
port égrediuntur: vela vents implentur ac nlvés plénis
‘lls per mare vehuntur. e

Pars nävis posterior puppis dicicur. In puppf sedet 17
nauta quí nävem gubernat. Quómodo nävis in medió
‘mati gubernisi potest, cum terra nülla videtur? Guber-
tor caelum spectat: in altS mari sl aut sällae ef ducts
sunt, Ea pars caelf unde sol oritur dicitur oriéns. Par- 45
1% caell sunt quattuor: oriéns et occidèns, meridige et

y
UE

septentriónts, Occidéns est pars caeli qué sól occidit.
Meeridits dicirur ea caell pars ubi sOl meridie vidäsur;
pars contriria septentriónes appellátur & septem stllis
‘quae semper in eá cael parte stant, Tis quí ad septentri- 50
‘nds návigant, oriéns 8 dexurä est, & sinisträ occidens,
meridiés & terg5. Oriéns et occidéns partés contririse
sunt, ut meridiés et septentrlönds. —

Hodië caclum serénum et ventus secundus est. Navés
multac simul € porta Ostitnst ägrediuntur. Inter eös 55

121. CAR XVI

homints qui náves cönsoendunt est Médus, qui ex Italia
proficiscitur cum amicä sul L9dia. Mödus, quí Graecus.
est, in patriam suam redire vult. Graecia nón modo
ipstus patria est, sed etiam L9diae.

Mádus et Lydia ex Italié proficiscentés omnés r&s
suis sécum ferunt: pauca vestimenta, paulum cibi nec
multum pecünise. Praetereä Lydia parvum librum fert,
quem sub vestimentis occultar.

Sóle oriente mávis eörum & porta ägredirur multis
hominibus spectantibus. Nävis plénis velis altum petit.
Aline nävés eam sequuntur.

‘Madus in puppim ascendit. Lydia eum sequitur, Ex
alta puppf sölem orientem spectant. Iam procul abest
Ostia, hominës qui in porta sunt vix oculis cern! pos-
sunt. Médus montem Albänum, qui prope villam Tali}
situs est, cernit et “Vale, Italia!” inquit, “Valéte montés
et valls, camp silvaequel Ego in terram có multó pul-
chriôrem, in patriam meam Gracciam!” Médus leetitur
‘neque jam dominum suum sevérum verétur,

Lydia collés in quibus Róma sita est procul cernit et
“Vale, Rômal” inquit, “Non sine lacrimis 18 relinqud,
‘nam (0 altera patria es mihi.” Lia vix lacrimás tenére
potest.

‘Médus faciem Lodise intuëtur et “Nünne gaudés”
inquit, “mea Lidia, quod nôs simul in patrlam nostram
redimus?"

Lydia Médum intuens “Gaudes” inquit “quod mihi

(pee an, ge

‘tum pectiae =
gra pectnia
pager er
le cieue = dra 8
mus recta =
‘dun mal
alu Im = am mare
equi = venir post; cam
cr pot eam
venian

vi = propendo
‘mere ire (4
‘qed procul best)
CYR
= om
Ram
ete = Me ee,
de

VAR cere

121

122. licet tEcum venire, At nön possum JaetárT quod omnés
emicis meás Róminás relinquó. Sine lacrimis Romi
proficisci nön possum.” DE oculis L9dise lacrimse l- 85
buntur.
Médus eam complectitur et “Terge oculds!” inquit,
“Ego, amicus mus, qui t8 amd, técum sum. In patriem
nostram Imus, ubi mult! ami nds opperiuntur.” His
verbis Mödus amicam suam tristem cónsólktar.
auld post nibil 4 nive cernitur praeter mare et cae-
Jum. Médus gubernätörem interrogat: “Quam in par-
tem nävigämus?” Ille respondet: “In meridiem. Ecce
861 oriëns mihi sinistr est. Söle duce nävem gubernö.
Bene návigimus ventô secundd atque cael serénd.” 95

Dunn ile loquitur, Médus occidentem spectat et nf 117
bes dtris procul supra mare orirtvidet; simul mare tran-
quillum fit. “Nón serénum est caelum” inquit, “Ecce
mübEs Atrae...

Gubernitor statim loqui désinit et nübEs spectat; tum 100
‘ela aspicións exclimat: “Quid (malum!) hoc est? Nü-
bes atrae ab occidente oriuntur et ventus simul cadit! ©
Neptine! Defende nös & tempestite!” Nauta Neptü-

“Car Neptünum invocis?” inquit Madus, “Prope 105
tranquillum est mare.”

Gubernätor: “Adhöc tranquillum est, sed exspectl
‘Paulum: simul cum ¡lis nübibus ris tempestis orf
solet cum tonitrd et fulguribus. Neptinum invocó,

123. uo

us

m

us

10

CARXVI

quod ille dominus maris ac tempestitum est.” Nauta
perterritus tempestitem venientem opperttur.

Pauló post tötum caelum Strum fit, ac fulgur num et
alterum, tum multe fulgure cacum et mare illüstrant.
Statim sequitur tonitrus cum imbre, et simul magnus
ventus flre incipit. Mare tempestäte turbätur, ac nävis,
quae et hominés et mercts multis vehit, fictibus iactd-
tur et vix gubernirl potest, Nautae multura aquae &
näve hauriunt, sed nävis nimis gravis est propter mer-
8s, Hoc vidëns gubernätor “Tacite merca!” inquit nau-
tis, quí statim meros graves in mare jacere incipiunt,
spectante mercätôre, quí ipse quoque nive vehitur. Ile
‘wists mercés suis dé nave JADI et in mare mergl vider.
Nëm5 eum cóosólarur! Nävis paul levior ft, simul vero
tempestäs multd turbidior et flactds multó aliórés Munt.

Mëdus perterrius exckimat: “O Neptinel Serva
mel” sed vöx cius vix auditur propter tonitrum. Nivis
aqua implés incipit, neque enim nautae satis multum
aquae haurire possunt.

Céteris perterritis, Lia caelum intuêtur et clämat:
“Servi nbs, dominel”

‘Madus: “Quis es ile dominus quem 10 invocts?”

Lidis: “Est dominus noster Tésis Christus, qui néa
modo hominibus, sed etiam ventis et marl imperare
potest.”

Medus: “Meus dominus nôn es lle! Ego jam nis
dominl servus sum. Ném6 mihi imperäre potest!”

bere permi = drm
‘ed pened amt

lls acom, es

123

124. CAP XVI

seve = tae
a abd morte me
e

itera les
‘tune, by eet

pen

ES

‘Hic magnus fllctus nävem pulsat. Mádus L9diam
lübentem complectitur ac sustintre cónAtur, nec vero
ipse pedibus stäre potest. Médus et L9dia simul lábun-
tur. Médus surgere oönätur, nec verd sE locd movére 140
potest, quod Lydia perterrita corpus eius complectitur,

dia iterum magna vice Christum invocat: “O Chris-
te! lub mare tranquillum fier! Servi nds, domine!”

Mëdus ös aperit ac Neptünum iterum invocäre vult,
sed magnus flüctus ds eius aqua implet. Médus loquí 145
cOndtur neque potest.

‘Tum verö ventus cadere incipit! Iam fidctts nön tant
sunt quant paulo ante. Nautae fessi aquam haurire dé-
sinunt ac Isetantés mare iterum tranguillum fer aspi-
ciunt. 150

GRAMMATICA LATINA
Verba depónenta

Médus lectin (= gandes) nec dominum verter (= time).
Nauta nôa proficisciur (= abi), sed ventum secundum op-
peritur (= exspectat), 1

‘Lieut’, "vere, proie, ‘opperir? verba depönen-
tia sunt. Verbum dépénéns est verbum quod semper fOrmam
verbi passiv habet (praeer participium: latins, verèns, pro-
ficiscis, opperiéns) atque in 1006 verbi äctivi púnitur.

‘Alia exempla verbôrum depönentium: cönsölär, cOnirt, 160
faust, sequl,loqu, Hb, complect, gredi, oc.

Médus ex Hala profictsoins sôlem orientam intuéa. Navis
& portd Egredir; aline naveés cam sequia. Dum Lydia
Toquitas acrimae dé oculis ciu abvewne. Médus eam com-
plecta et cBnsOlét cóndao: 16

125. E
El

PENSVM A

Naute, quí Neptinum ver, tempestitem opper-. Médus et

Lydia ex lali proficso-. Lydia Médum in puppim ascen-

‘unde nObés Sure or. Simul tempestis or-. Mercitor tristis

mercès suis in mare läb- videt; nfmd eum oönsÖl- potest.
‘Qui ab amic proficiso- net- nön potest.

PENSVM B
Bruodisium est oppidum — (in — maritima sitam) quod
‘magnum —babet, orusest— qub—adterramadirepossunt.

Cum nos — fat, mare — est, — ent magnus vents quí
mare —etaltés— fact. Guberntorest—qutin—nivissedens
nivem— Part cocliunt—et—,—etmerdis. Oriénsestea
‘act pars unde sl —, occidtn es a pars qu 981 —

‘Médus et Lia nivem — que ex lá — Ventas — est,
avis pleats — ex pont — sed in al mar tempestis —:
maguns ventos — incpit et tum mare rurbidum— Nan
‘quam E ve — et — in mare laciunt. Médus Nepttaum —:
“O Neptünel — ml” Nivisfactibus — nec — [= sed a}
mergiur.

PENSVM C
Quec máves Romam adire possunt?
Quid est “Gein” flaminis?

Num Tiberis in mare Superum Huit?
Quand náves 8 porta ägrediuntur?
Ubi sedet gubernätor et quid agit?
‘Quae sunt quattuor parts caelf?
‘Quis res Médus et Lodi odcum ferunt?
(Qué Medus cam amicá sul tre val?
Car reis st Lydia?

‘Quem deurn invocant nawtae?

‘Car mercès in mare iaciuncur?

‘Num vis eörum mergitur?

Fey eee ea CPE EE

us

126. ‘CAPITVLVAI SEPTIMVM DECIMVM CAPV

ges palas. | In Indd puert numerds et ner discunt, Magister pue- 7
ocio: magineröuet | rös mumeros et litteräs docet. Magister puerös multis
ts docëre potest, nam is multis res scit quis puert
Sean nesciant. Magister est vir doctus. Puert adh0c indocd
sunt. 5
Qui peulum eut nihil discere potest, stultus esse dici-
Sam | tur. Qui discere nún vult aique in 1üd5 dormit, piger
A | esse dicitur, Discipulus qui nec stultus nec piger est,
seau ee mul | sed prOdéns atque industrius, multis rés & magistrd
o ple en zum | discere potest. — 1
Magister Diodôrus recitäre désinit et puerös aspicit,
sisi ;eccasem pe | quí tait stant ante suam quisque sellam; némé eönum
Mob sb = sex | dormit. Magister discipulum quemque considere jbet,
primum Sextum, deinde Titum, postrénd Marcum.
Magister: “Nunc tempus est numerös discere, Pef- 15
tre impel dete! | mum die mumerós A decem Osque ad centum!”
‘oles (Quisque puer manum tolit, primum Sextus, tum Ti-
‘us, postrém® Märcus. Magister Tirum interrogat.

127. g
3

Hic magister eum interpellat: “Necesse nún est om-
nds numerös dicere; & vigint die decimum quemque
numerum tantum, Tite!”

3 Titus: “Vigintl, trigintá, quadrágintá, quinquigintá,
sexägintd, septuägintä, octögintä, nönägintä, centum.”

Magister: “Bene numeräs, Tite. Iam t0, Sexte, dic
numerds A centum ad mille!”

Sexe: “Longum est tot sumerds dlcere!”

2 Magister: “At satis est decem numerüs dicere, id est
centésimum quemque.”

Sexms: “Centum, ducenti, recent, quadringenti,
quingend, sescent, septingenti, octingeati, nóngenti,
mille”

35 Magister: “Quot sunt wigintä et decem?”

Omnès pueri simul respondent, némé edrum manum
toll. Titus et Sextus Und dre dicunt: “Quadrigints.”
Marcus veró dicit: “Quinquiginta.” Quod Märcus dicit
réctum nön est. Respúnsum Titi et Sexıl rectum est: i

4 réct® respondent. Respónsum Märel est prävum: is
právé respondet.

ir Magister Titum et Sextum laudat: “Vis récté respon-
datis, Tite et Sexte, Discipuli prúdentes atque industrii
estis.” Deinde Marcum interrogat: “Quo sunt triginth

45 et septem?”

wg

4 7
E
i

17

128. luso
sul respondes

eprehendere ee dire
mur = nO tea
pore

mua semper

Ae cli fc

e o.

‘Marcus: “Ad hoc récté respondere possum: wigintä
et septem sunt trigintd septem.”

“Récté respondés, Märce” inquit magister, “Quot
‘sunt trigintä et oct6?”

Marcus: “Facile est ad hoc respondere.”

Magister: “Non tam facile quam cd puras!”

Marcus: “"Trigintá et octd sunt trigintá 0018.”

Magister: “Privé dicis! Trigints et octd sunt duodé-
quadraginea. Quot sunt trigint et nove?”

Marcus: “Teigintá nove.”

Magister: “O Marcel Id quoque privam est. Trigintä
et novem sunt Ond&quadrägintä. Cür nón cdgitis ante-
quam respondés?”

‘Marcus: “Semper chgitd antequam responded.”

Magister: “Ergó puer stultus es, Märce! Cögitäre nôn
potes! Nam stult et pravé respondés!” Magister Már-
cum nön laudat, sed reprehendit,

Marcus: “Car ego semper 3 8 reprehendor, num-
quam laudor? Titus et Sextus semper laudantur, mum-
quam reprehenduntur.”

Magister: “TO à mé nôn laudiris, Märce, quia num-
quam récté responds. Semper privé respondes, ergo
reprehenderisl”

Marcus: “At id quod ego interrogor nimis difficile
est. Atque ego semper interrogor!”

Magister: "TU nön semper interrogäris, Märoe, Titus
et Sextus saepe interrogantur.”

m

129. car xv

‘Marcus: “Non tam saepe quam ego.”
Titus: “Nos quoque saepe interrogimur, nec vér®

75 privé respondemos. Itaque nös & magistrd laudimur,
nön reprehendimur.”

Marcus: “Et cr vos semper laudämint? Quiaid quod
vös interrogimint facile est — ego quoque ad id rect
respondere possum. Practerel magister amicus est pa

0 tribus vestri, patri med inimicus. Itaque vös numquam
teprehendimini, quamquam saepe privé respondétis;
‘ego vérd numquam laudor, quamquam sacpe röctE re-
sponded!”

Sextus: “At fräter tuus suepe laudätur, Märce.”

85 Magister: “Réct® dicis, Sexte: Quintus bonus disci-
pulus est, et industrius et prodéns.” Quintus & magistrd
Jaudatur, quamquam abest.

m Sextus: "Nönne t0 laetitis, Märce, quod fräter ruus
etiam absëns & magistró laudstur?”

90 Mascus: “Ego néa laetor cum fräter meus laudärur!
Et cir ille laudatur hodie? Quis discipulum absentem
reprehendere nn convenit!”

Magister Irätus virgam tolléns “acte, pueril” in-
uit, "Nönne virgam mear vertmial?”

95 Marcus: “Nos nec 18 nec virgam tuam verémur!”
Magister, qui verba Märcl nôn audit, ex sacculd sud
duds nummös promit, assem et dänärium, et “Ecce”
inquit nummôs ostendéns “as et dänärius. Ut schis,
nus sEstertius est quattuor asses et Onus dénârius quat-

130. ‘CAP. XVI

tuor sésterti. Quot assés sunt quattuor sEsteri, Tite?” 100
Titus digits computat: “...quatuor...octó...duode-

im...s&decim: quattuor séstertf sunt sédecim assis.”
Magister: “Et decem dénirii quot séstertii sunt?”

ceras acom
in-certun = nn cert

130

Titus magistrd interrogant! nihil respondet.

Magister: “Respönsum tuum opperior, Tite. Cr
mihi nön respondes?”

‘Titus: “Nóndum tibi responded, quod primum cogi- 110
tre oportet. Duodéquinquigint® est numerus diffi-
list"

Sextus manum tolléns “Ego respönsum sció” inquit.

Magister: “Audi, Tite: Sextus dicit ‘98 responsum
scire” Sed exspectd, Sextel Non oportet respondére 115
antequam interrogicis.”

Titus: “Duodéquinquágintá séstertit sunt dendril..
quattuordecim? an quindecim? Nön certus sum!” Titus
"ón certus, sed incertus est, e respönsum incertum dat
magiströ. m

Magister: “Respónsum certum magiströ dare opor-
tet. Respönsum incertum nüllum respönsum est. Nunc
tibi ticet respondere, Sexte.”

‘Quamquam difficilis est numerus, Sextus statim récté
respondet: “Duodéquinquäginté séstertii sum duo- 125
decim denari.”

131. ns

us

10

car XVI

Magister iterum Sextum laudat: “Bene computis,
Seate! Semper récté respondes. Ecce bi assem dé.”
Diodörus assem dat Sexto, et dänärium in sacculó re-
Pónit,

Marcus: “Discipuló tam industrió denárium dare
oportet. Largus nón es, magister. Pectniam tuam nön
largiris.”

Diodörus: “Non oportet pecüniam largir discipulis.”

Marcus: “Quire igitur tot numerôs diffcilés dis-
cious?”

Magister: “Quia necesse est computire sclre, ut mul-
ds exemplis ibi démonsträre possum. ST tria mála ind
asse cOnstant et 10 decem assés habés, quot mâle emere
pores?”

Marcus: “Tot assts nôn habeó — nön tam largus est
Pater meus; nec mihi let tot mäla emere.”

Magister: “Id nbn dico. Ecce aliud exemplum: Sita
sex assés cum frätre tué partis, quot sunt bi?"

Marcus: “Quinquel”

Magister: “In aequäs partés pecüniam partiri oportet.
Si vös sex assés sequé partiminf, quot tibi sunt?”

Marcus: “Pectiniam meam exiguam nön largior nec
pardor cum als!”

Postrmö magister “O Märce!” inquit, “hic modo
nihil 18 doctre possum! ‘Tam stultus ac tam piger es
quam asinus!”

131

132. $

ES

qu

I}

iR

i

i

man FEE Un

3

3
ES

GRAMMATICA LATINA
Persónas vert passioi

Ego & megisró lauder = magiser me lsudat. 1

TO 4 magistro laudiris = magister LE laudat.

¿Nos & magistr lauddemur = magister née laudat.

‘Vos A magiströ laudáméni = magister vos laudat.

Singuläris Plirälis
Persona prima leudlor laudälmur 1"
Persina secunda lavdalrs — lauda min
Persöna teria — laudilno laudalntur

Esempla: [1] iactlor iactäjmur; (2) videlor videlmur; 13]
‘merglor merglimur; [4] audilor aud.

Nauta, qui flüctibus iactdtur ac mergieur: “Fldctibus iactor 165
ac mergor! Servi 08, Neptüne, qui prope ades, quamquam
‘ec vidéris nee audi ab hominibus.” Neptüinus: “Fidctibus
inctdris, nauta, nec vérd mergeris! Nam ego adsum, quam-
quam nec videor nec audio.” Deus ab hominibus nec vider
Dec audi: ”

Nautae, quí fl0ctibus iactanter ac mergunaer: “Flüctibus
iscumur ac mergimur! Servite nös, 6 dei bonl, qui prope
seats, quamquam nec vidimini nec audimint ab bomini-
bus.” Det: “Fiüctbus isdn, naute, nee ve mergimini/
Nam nds adsumus, quamquar nec viddmur nec audimur” 175
Del ab hominibus nec videntr nec audit.

(1) Ut andor Iaudämur” dEclnantur verba passiva et dép
pentia quérom Infinidvos désini in «24.

(2) Ut video vidéna” dicinamtur verda pasiva et dépünen-
tia quorum Infahtvas désini in ri. 10
(BI Ut ‘mergor mengimo” déclinantur verba passiva et d&po-
nentia quórum infinktivus désinit in -F (praeter ea quee +
habent ante -or et sn, ut ‘capir cape, "EgrediorEgre-
dann),

[4] Ur ‘audio audio” döcliantur verba pasiva et dtpönen- 185
ta quórum Infinnivus désinit in «ir (sed ‘ori oritus”),

‘Exempla verbórum depónentium: [1] Iaetlor Inctäjmur;

133. CAP xv

[2] verelor veré|mur; [3] sequlor sequlimur; (4] partilor par-
rar.

Lydia: “Ego Neptünum nin vereor, Tine cum verèri,
Amauta?” Nauta: “Omnés nautse deura maris verdmur." Lydia:
“Car Neptünum verémiat?”

'Nautae Neptiimum verentur, Lpdia eum nôn vertas,

PENSVM A
Marcus & magist6 nta lud, sed reprebend-, Marcus: “Cir
ego semper Teprehend-, numquam laud-? Titus et Sextus
semper laud-, numquam reprehend-.” Magister: "TU nôn
Lau, sed reprehend- quia prive respondes.” Marcus: “Sed
ego semper interrog-I” Sextus: "TU nön semper interrog-;
Ads saepe interrog- nec privé respondémus:itaque à magis-
110 laud-, nda reprebend-” Märcus: “At facile est id quod
vs interrog- tage cu responds ac laud-{” Titus: “Noe
mogistrum ver-. Nónne t0 eum ver-2" Marcus: “Ego ma-
sistrum nón ver Car ws eum ver-?"

PENSVM B

Discipulus est puer quí —. Vir qui puerds — magister est.
Magister est vir — quí multis rés — quis puerl —. Sextus
ec stultus nec piger, sed — atque — eat. Magister interro-
gas, discipulus quí respondere potest manum —. Néa —
respondere antequam magister interrogat, Magister: “— nu-
merös & decem — ad centum!” — puer manum tollit, pri-
mum Sens, deinde Titus, — Marcus, Sextus numerds dic:
“x XI, XU, XIU, XIV, XV, XV, XVI, XVI XIX, XX, 200 Xi
L, LX, LAX, LI, XC, €.” Sextus bonus discipulus est, quí
semper — respondes; ineque magister eum — Marcus, qui
semper — respondet, 4 magisró —: “— réct® respondes,
Märce! Cir món — antequam respondes?” Marcus: “Car Ti-
tum nón interrogis? Is nöa tam — interrogitur quam ego.”
Magister: “lam eum interrogó: quot sunt x0x et Lava?" Ti-
tus: “Loon? an LO?” Titus adn — sed — est ac

iti!
lt

TUT

133

134. E

magistró — incertum dat. Sextus vErd rice! responder, —
difficile est id quod interrogirur. Quod Marcus interrogänur
‘nbn dificil, sed — est.

Ünus — est rv sésterti, nus sösterius IV —

PENSVM C
Quid puerí dscunt in Ida?

Car Sextus à magistro lnuditur?

(Car Marcus reprehenditur?

Este file id quod Titus interogácur?
Cr Titus nbn sia responder?

‘Utes r8c responde, Titusne an Sextus?
Quo sunt nderrgiatt et nove?

Ts ste quot sunt ases?

Quet déni sunt octiginnd ster?
Num facil sunt numert Römän?
‘Tone & magi vod laudkris?

135. (CAPITVLYM DVODEVICESIMVM

car. xvi

LITTERAE LATINAB

1 Discipull nôn modo numerös, sed etiam linteräs dis-
‘cunt. Parvidiscipull, ut Marcus et Titus et Sextus, litte-
ris Latinks discunt. Magni discipull literás Graecäs et
linguam Graecam discunt. Lingua Greeca dificilis est.

5 Ecce omnés literas Latinae, quirum numerus est vi-
ind trés, ab A üsque ad 2: A, B,C,D, EF, G, H LK La
M,N,0,P,0,R,5,T, Y,X, Y, 2: Literae sunt aut vôcälts
aut cónsonantEs: vOcAlés sunt A, B, 1, O, V, Y; céterae
sunt cOnsonantés, (Etiam 1 et v consonantes sunt in

10. vocäbulls IAM, VEL, VOS, QVAM, ct.)

Litterse Y et 2 in vocäbulls Graecis modo reperiuntur
(ut in hoc vocäbulö sepkyrus, id est ndmen vent qui ab
occidente fla), Y et 2 igitur literae rärae sunt in lingub
Latin, in inguä Graecd frequentés. x litera, quae fre-

15 quéns est in linguá Grec, litera Latina rárissima est,

!
i

AAA REN
bi

Gen el of
af

Bante bes Uu = vs
al (esse Y)

zephyr tm
ies un
frequens ea seus

136. ‘CAP. XVI.

Kat taie

erreur qu,
putas que

res am e+ dem
scan idem, ace

Sa

rage agus; agua
“Grace et Lata

Quis- quae- quod-que,
=
em be modo

136

nam X in Gnd vocábuló Latind tantum reperitur, id est
Ralendas (¡emque in praentmine Kaesd, quod praend-
men Rômänôrum ririssimum es).

Hoc vocibuluna amica quinque lttetis habet et tes
syllabls: a-mi-ca. Quaeque syllaba vöcälem habet, ergó 20
numerus syllabärum et vocilium idem est. In primi et
in postréma syllabä huius vocäbuli eadem vöcälis est: a.
Vocilis est littera quae per s£ syllabam facere potest, ut
a syllabam prima facit in vocábuló amlca. Sine vöchlt
syllaba fieri nn potest. Cünsonäns per sf syllabam nón 25
fact, sed semper cum vöchl! in eádem syllabi jungitur.
In exempló nostrd m cum 7 iungitur in syllabá secunda
mi, et c cum a in syllabä tertiä ca.

(Com syllabae iunguntur, vocábula funt, Cum vocá-
bula coniunguntur, sententiae flunt. Ecce duse senten- 30
tive: Lingua in dre inet et Lingua Latina dificil es.
Vocabulum primum utrfusque sententine idem est, sed.
hoc idem vocibulum duis rte variás significa. Item
varia vocäbula eandem rem vel eundem hominem signi-
ficäre possunt, ut dstium et idnua, dominus et erus (sed 35
erus est vocdbulum multS rärius quam dominas).

Qui litteräs nescit legere nön potest. Magister, qui
Puerös legere docet, ipse et libros Latinos et Graecos
legere potest, nam is utramque linguam sci, Quömodo
parvus discipulus banc sententiam legit: Miles Romamus 40
forsiter pugnas? Discipulus quamque litteram cuiusque
'vocábuli sic legit: “M-I mi, L-B-8 les: mi-les, R-O RÓ, M-A

137. má, Rö-mi-, N-V-6 nus: Ró-má-nus...” Ita quodque vo-
cibulum cuiusque sententine & discipuld leginur, (In hac
45 sententiä vocäbulum foriter novum est, sed qui vocábu-
tum fortis sit, hoc vocäbulum quoque intellegit, nam
miles fortis est miles qui fortiter pugnat.)
In lodo puert néa modo legere, sed etiam scribere
discunt. Quisque discipulus in tabulá sua serbit es
50 sententiäs quis magister ef dictat. Ita puert scribere dis-

Magister discipulls imperat: “Promite röguläs vesträs
et neds röctäs dücite in tabulis. Tum scribite hanc sen-
tentiam: Homó oculös et másum habet.”

55 _ Quisque puer stilum et régulam prómit et docit line-
am réctam in tabulä sul tum scribere incipit. Discipult
candem sententiam nôn esdem modo, sed varils modis

Tae te

scríbunt. Sextus Gnus ex tribus pueris réct® scribit: | anos: ss

HOMO OCVLOS ET NASVM HARET. Titus sic scribit: HOMO
6 HOCVLOS ET NASVM HABET. Märcus vérô sic: OMO OCLOS
ET NASV Auer.
11 Magister: “Dave mihi tobulás, puesi!”

are, np dl tet

137

138. car xvit

ae (matins)

ulcer, comp pulir,
"np peli am

sland = elder tempor

ie como ps,
Ets

138

Discipull magistró tabulás suis dant. Is tabulam
‘cuiusque puert in mands sümit litterásque eórum aspi-
cit. Quiles sunt ltterae Sextf? Pulchrae sunt. Quälts 65
sunt litterae Mareï et Tit? Litterae eörum foedae sunt
ac vix legí possunt, Magister suam cuique discipuló
tabulam reddit, primum Sexto, tam Tits, postremó
Marco, atque “Pulchré et récte scribis, Sexte” inquit,
“Facile est tilés litterds legere, At literae vestrae, Tite 70
et Märce, legt nün possunt! Foede scribitis, pigrt disci-
pull!” Magister Tirum et Märcum sevec8 reprehendit.

Titus: “Certé pulcherrimae sunt literae Sexi, sed
‘meee limerse pulchriórs sunt quam Marci.”

Magister: “Reddite mihi tabulás, Tite et Marve!” 75

Titus et Märcus tabuläs suñs reddunt magistrd, qui
els simul espicit. Magister lineräs Ti comparat cum.
lineris Marci, et “Litterae vestrae” inquit “aequé foedae
sunt: 10, Tite, neque pulchrius neque foedius scribis
quam Marcus.” a

Titus: “At certB réctius scrfbs quam Marcus.”

Magister: “Pacile est réctius quam Märcus scribere,
‘némd enim privius scrfbit quam ille! Nón oporte sé
"Compará 18 cum Sexed, qui récuissimé et pulcherrimé 85
scribit.” Tam se verttns ad Märcum: “Ta nón modo
foedissimé, sed etiam privissime scrfbis, Márce! Nescis
Latine scrfberel Puer pigerrimus es atque srultissimus!”
Tam Marcus multó sevtrius reprehenditur quam Titus.

139. CAP.xVII

so Mixcus (parva vôce ad Titum): “Magister dicit “mé
rive scribere’: ergo litteräs meds Jegere potest.”

‘At magister, qui vesba Märcl exaudit, “Lieris tuës
turpés” inquit “legere nón possum, sed numeräre pos-
sum: quattuor itteräs deesse cerno. Aspice: in vocábuló

95 primd et in vocabuló postrémó eadem litera H deest.”
Marcus: “At semper dich ‘md aber.”
‘mus. In voctbul6 secunds v deest, in quired M. Quid
significant haec vocäbula turpia oclós et ndsu? Tälia verbe
100 Latina non sunt! Nüllum rectum est vocäbulum praeter
ünum ef, atque id vocabulum est frequentissimum
facillimum! Quattuor menda in quinque vocäbulls!
Nemo alter in tam brevf sententik tot menda facit!”
Magister stilo sud addit linerds quae désunt; ita
105. menda corrigit. Tum véró “Nec sblum” inquit “privé et

turpiter, sed etiam nimis leviter scribis. Has lines te- | levies

nués vix cernere possum, Necesse est 18 stilum gravius

in c&ram premere.” (Discipul in c&rä serfbunt, nam

ubulae eörum cérä operiuntur. Céra est mäteria mollis
10 quam apto, bestolae industriae, faciunt)

Marcus: “Stilum graviter premó, sed céra nimis düra
est. Aliam tabulam dá mihi! Haec céra prope tam dira.
est quam ferrum.” (Ferrum est mäteria dira ex qui
cult, gladi, sil aliseque rés multae eficiunmur,)

115 Magister Märcd candem tabular reddit et “Cera tua”
inquit “tam mollis est quam Sexi, et facile est eius

exude = ande (qued:
pare ve dic)
opi foods

desee (abres)
pepe

139

140. sd = 1x

10

itteräs legere. Süme tabulam tuam et scribe 4 Hrteram.
decizal”

Märcus decits u serfbit: A AH HH, Tum zu
magister eum v sexiés scribere jubet, et Marcus, qui 120
‘eandem litteram tots scribere nön vult, y Y Vv seribit.
'Quotiés Marcus v scrfbit? Marcus, ut piger discipulus,
quoter tantum v scrfbit. Deinde magister eum tötam
‘voctbulum NASVA quinguiés scribere iubet, et Märcus
serfbit NASVM NASYM NASVM NASV NASV. Märcus ter 125
‘Bett et bis prive scrbit.

‘Tum Titus, qui dus litteräs deesse videt, sic incipit:
“Magister! Marcus bis...” — cum Marcus stilum dü-
‘rum in partem corporis eius mollissimam premit! Titus
tacet nec finem sententise facere audet. Magister verd 130
hoc nôn animadvertt.

Magister: “Tam totam sententiam r&ct8 scribe!”

‘Marcus interrogat: “Quotiés?”

‘Magister breviter respondet: “Semel.”

Marcus tOtam sententiam iterum ab initid scrfbere 135

Magister: “Quid significat hoculds? Illud vocibulum
turpe nón intellegöl”

Marcus: “Num hie quoque litera deest?”

Magister: “Immo vero nön deest, at superest H line- 140
ral Num 19 focal cis?”

Marcus, ut puer improbus, magistró verbe sua red-
dit: “Non semper dicimus idem atque scribimus!”

141. Magister: “TaoE, improbel De illam literam!”

15 Marcus stlum vertit et linerum 4 délet. Simul Titus
idem mendum eddem modó corrigit in sul tabulä, ne-
que véró magister hoc animadvertit.

Postrémo Marcus “Quise” inquit “nds scrfbere do-
cts, magister? Mihi necesse nón est scribere posse.

150 Numquam dom scriba.”

Magister: “Num pater tuus semper domi est?”

‘Marcus: “Non semper. Saepe abest pater meus.”

Magister: “Cum pater tuus abest, oportet 18 epistulis
ad eum scribere.”

155 Sextus: “Ego frequentés epistuläs ad patrem meum
absentem scribd.” Sextus puer probus est ac tam im-
Piger quam apis.

Marcus: “Ego ipse nón scribd, sed Zéndnl dictó.
Zend est servus doctus qui et Latind et Greece seit,

160 Idem servus mihi recitäre solet.”

Magister calamum et chartam prömit et ipse scribere
incipit; is enim calam6 in chart scribit, nón stil6 in rá.
ut discipuli, (Charta ex papgró efficitur, id est ex alti
herbä quae in Aegyptó apud Num flümen reperitur.

165. Charta et popjrus vocäbula Graeca sunt.)

Marcus magistrum scrfbere animadvertit eumque in-
terrogat: “Quid t0 serfbis, magister?”

“Epistulam” inquitille “ad patrem tuum scribo, Bre-
Viter sorb “8 esse discipulum improbum’.”

1m _ Magiströ scribente, Märcus “Privé scrfbis” inquit,

141

142. imprimere <in + po

il

142

“syilaba im superest, Dal illam syllabam et serfbe ‘dis-
cipulum probu 1”

Magister: “Tact, puer improbissimel Nihil deeb,
immó veró voctbulum adds: ‘té discipulum improbum
anque pigrum esse” scrTb0!”

“Scribe “probum atque impignon’t” inquit Marcus, nec
vErd haec verba à magistrd audiuntur,

Diodorus, qui diem epistulae addere vult, discipulós
interrogat: “Qui digs est hodig?”

Titus: “Hodig kalendae Iûnise sunt.”

Magister: “Récté dicis. Kalendae sunt hodié. Ergó
date mihi merctdem!” (Mercts est pectinia quam ma-
gister quique ménse 4 petribus discipalórum accipit.
sub afferre solent,)

‘Sextus et Titus statim magistró mercädem dant. Mär-
cus vErd mercidem sécum nön fert. Magister, ante-

“Quid nunc scrfbis?” interrogat Marcus.

“Scribd ‘té mercédem ad diem nin afferre” respon-
det magister, atque epistulam signat Anulum suum in
cram impriméas.

vs

us

143. 210

CAR.XVmI

GRAMMATICA LATINA
Adverbium

Discipulus star est qu etuté respondet.

Miles fortis est qu forier pugaat.

“Sr” et ‘forts adiectiva sunt "Scale “fort” sunt
adverbia,

Adiecttvum: -us -a -um (dec. vn). Adverbium: +.

Adiecdvum: «is e (cl. m1). Adverbium: «er.

Exempla:

Sextus récW et pulchr? serbit, Titus et Marcus privé et
turpiter serfbunt ac sevérd reprehenduntur. Magister Latin?
et Grace sit. Sal cliré Io. Magister breviter respondes,
Puer crassus nön leiter, sed graviter cadit.

Cert Titus rétis et pulchriu estoi quem Marcus, néms
priviss sut turpiss srfbit quam ill; Marcus prävisind et
turpis serbit, Sextus réctisim et pulcherrind. Nemo for-
‘ius pugnat quam Rómini: Remini fortüsim? pugnant.

‘Réctiat’, ‘fortis’ est compardivús adverbil Bctinimd,
“forissind’ superlativas est. Compariivus: us. Supertit-
vos: sind.

PENSVM A
Sextus réct- responder, Márcus präv- respondet et sevér—
reprehendiur. Nemö röct- aut pulchr- scribit quam Sextus;
is réctissim- et pulcherrim- scribit. Lana pléna clir- let,
sed o0l clir~ Hcet quam Hina et cáterae ställae; sl clicissim—
cet.

‘Hostés nön tam fort- pugnant quam Römänl. Mlits nos-
(uf fort pugnant quam hostés. Nostrl forissim- pugnant.
‘Marcus nimis lev- scribit, Magister brev- seribit ‘Marcum

PENSVM B
Bros literts Latins v1 — sunt:
Consondas semper cum VBA —.

10 VY; chere sunt —
Y, Zliterse — sunt in

qu < sala
ter ri e

adverbium 4n(ado)
<a + veta

QE

f

Bl

CUITE TU"

143

144. a a poi [y

— Latin, in lingod Graecd —. Vocäbula ¿sim et ina —
Tem significant; lingua dus rés — significa, Magister libros
Latinge et Graecds — potest.

Discipull hanc — in tabulls suls—: Hom’ oculds et ndsum
‘abet, Magister tabulam — puerl aspicit, et Sextt et Tid et
‘Marc. In tabull Mire 1v literas —. Magister Itteris quae
teat — — [> eb modo] magic menda Maret — Tum
‘Marcus srfbit — [= bic modo]: HOMO pt
“0 Marc nd Id mers "Miro an
vertens 1 Umeram — Tum magister calamum et — stilt et
— ad petrem Marc scrbi.

Cara est — mollis, Ferrum est materia —

PENSVM C

Quot sunt litterae Latinae?

Este D vöcalis an cSnsoniins?

Quot spllabäs haber vocKbuum ‘spis’?
Quömodo parvus discipulus legit?
Quis discipulus rétissime serfbit?
‘Quiles sunt literse quis Titus seribit?
Quälis discipulus est Marcus?

Cúr Marcus nón HOMO, sed OMO scribit?
'Quotiés Marcus litteram H scribit?
Stilöne in tabuld serfbit magister?
Quid magister scrfbit?

Estne facilis grammatica Latina?
“Tone réctius scrfbis quam Marcus?

145. ‘CAPITVLVM VNDEVICESIMVM.

CAP. XIX.

MARITVS ET VXOR

1 Tolius cum uxöre suë in perisıplö ambulat. Uxor eius est

‘Acmiia, [olius maritus Aemilise est. Maritu et wxor
inter columnis et signa ambulant, Téctum perisÿl alts
columnis sustinétur, inter quis tria pulchra signa stant:

5 num lünônis, alterum Cupidinis, tertium Veneris.

Mind et Venus dese sunt. Cupido est filius Veneris et

Mirtis, quamquam Venus Märtis coniünx nin est, sed | coos

alterius def, cui ndmen est Vulcänus. Venus enim mala
luxor est, quae alids debe amat praeter coniugem suum

10 Vulcänum. Mars et Vulcänus sunt fi Janónis et Iovis;

5

ind enim coniünx Iovis est. Sed Tuppiter malus mari-
tus est, qui multäs alias deñs amat proeter Jünönem,
coniugem suam, Nemö deörum péior meritus est quam
Iuppiter, neque Alla dea pBior uxor est quam Venus.
Inter omnés deds deäsque Iuppiter pessimus marltus est
ac Venus pessima uxor.

145

146. CAP. XIX,

les ais = mater
‘Gomis

cra a
eo em canire

pales iis

Een
6°

bonus, comp mar ds,
Aa Ta dome
Viren, meer quan
pie
Eo

sur, comp rt
=
ran
pres
Stine am ve
qui nöndum 0X anos.
vis t= ne
athe en
Sater
sper
Ser eats,
EA

146

Mirrës familiás Iünönem invocant, ea enim dea est
mätrönärum. Venerem et Cupidinem invocant aman-
‘és, nam Venus et Cupido amórem in cordibus homi-
num excitäre possunt. Cupidó enim est deus amóris, et 20
Venus, pulcherrima omnium deárum, dea amóris ac
pulchritüdinis est. Pulchritüdö Veneris ab omnibus
laudätur,

Talius est bonus maritus qui uxôrem suam neque Ql-
Jam aliam féminam arar. Certé Tolius maritus melior 25
quam Iuppiter est! Item Acmilia bona uxor est quae
markum suum neque dllum alium virum amat. Cert
Aemilia uxor melior est quam Venus! Aemilia Lülium
‘virum optimum’ appellat, Item Iülius uxörem susm
‘optimam omnium ftminärum? vocat, »

Tolius et Aemilia sunt parents trium Iiberörum: dub
rum Mliórum et Onfus fl. Liber! adhüc parví sunt,
‘Marcus octó annds habet. Quintus est puer septem an-
nörum. Idtia quinque annós habet, Quintus nön tantas
est quantus Marcus nec tam parvus quam Tola. Quin- 35
tus miior est quam Ilia et minor quam Marcus. Mixi-
mus Hberôrum est Märcus, minima est 10lia,

‘Ante decem annôs Inlius pater familias nôn erat, tune
‘enim nec uxörem nec Herds habébat. JQlus adulésctns
vigintl durum anndrum erat, Aemilia mätröna nön 40
era, sed virgó septendecim annórum, quae Rómae
apud parentés suds habitäbat. Domus eórum nin pro-
‘cul aberat ab alif domo, in qua Tolius cum parentibus

147. suis habitäbat. Talius et Aemita in eádem urbe habitt-
45 bant, nôn in edema domb.

In urbe Rôm multae domds sunt et multa temple
deörum. In medi8 urbe inter collés Copitälium et Palä-
tium est forum Römänum, qué hominzs ex 1ôtà Tralik
aique ex omnibus prövinciis Rômänis conveniunt. In

50 Capitolio est templum Iovis Optimi Miximi; circum
forum Römänum sunt alia multa templa deörum. In
Palatió sunt domús magnificae. Rómae plûrès homints
habitant quam in QU aia urbe imperil Roméni. Urbs
Roma plûrimôs homints et plOrimis domös habet. Art-

ss minum, Capua, Ostia magna sunt oppida, sed minôra
quam Röma. Ostia est oppidum minus quam Róma,
sed máñus quam Tusculam. Roma urbs mixima atque
pulcherrima est tódus imperil Romani.

11 Pater Koll, quí iam mortuus est, magnam peciniam

so habebet multisque villis magnificás possidébat praeter
domum Römänam: is homô dives erat. Pater Aemilise
‘erat homd pauper, qui nam domum exiguam possidé-
bot. Acmili igitar virgö pauper erat, sed tamen Tolius
eam amäbat. Chr Talius, aduléscéns dives, virginem

65 pauperem amábat? Quis ea virgo proba ac fürmösa erat.
Nec Iülius amôrem suum occultabat, nam Aemiliam
‘amicam’ appellibat et multa dóna ei dabet. Sed tamen
Aemilia nón Iülium amäbat, sed alium virum Rümi-
‘num, Ergo Iülius miser erat et nocte male dormitbat.

7 Vir qui ab Aemiliá amäbätur Crassus Dives nómina»

CORPS

posse habre
ves sits = poctnisons
pupa ei. ves

‘amen: quemquem ca
amen aque

Saum t= la
Su que

“7

148. CAR XIX

cot ont
quique dit si
ee im ro

Pr
Ds eun

an (a) pam = post

lem

St ny 0
are

148

batur. Aemilia Crassum amábat, neque vörd ab ed amä-
bätur, quod parentés Aemilise pauperés erant. Itsque
ea quoque misera erat,

Aemilia numquam Tolium salttäbet, cum eum in ford
Römänd vidébat, quamquam ipsa à 10li saltibárur. 75
Talius coxis epistults ad Aemiliam scribébet, in qui-
‘bus pulchritüdd eius laudäbätur verbis magnificis, ac
simul cum epistulis rosks alidsque flérée pulcherrimés
ad cam mittere sol£bat. Inició Aemilia epistuläs Tal
nf legtbat nec dóna eius accipi£bat, sed omnia ad eum 29
remittébat; sed post paucds dies neque epistulae neque

“Anas post Idlius et Aemilia coniugés erant sub eb-
dem téetd habitante. Ialius uxürem suam amäbat et ab
el amabanır. s

Etiam nunc, decem annls post, beätl sunt coniugés.
Tolius Acmiliam amat et ab es amirur, neque amor con-
jugum hodié minor est quam tunc.

Tolius uxôrem ösculätur et “Ó Aemilia” inquit, “mea /27
optima uxor! Decem anni longum est tempus, sed amor 90

149. no

CAPEK

‘meus tempore nda minuitur. Ut runc 18 amäbam, ita
etiam mune 2 amd.”

‘Tum Aemilia, quae verbis Talii délectitur, “Ó IaH”
inguit, “mi optime vir! Meus amor ergá t8 multd maior
est hodié quam tune! Tempus amórem meum nón mi-
‘uit, immô vérd auget!”

‘Ad hoc Iolius rid£os “Ita est ut dicis” inquit, “nam
tune ego té amäbam, 10 mé non amäbäsl Ego miserri-
mus eram omnium aduléscentium, quod t0 numquam
mé salótibás, cum mé vidébäs, quamquam ego semper
18 salatabem, cum tt videbam. Neque epistuläs, quis
cotidié tibi scrfbebam, legtbas, neque fórés, quôs ibi
multôs mittébam, accipi£bAs, sed omnés ad mé remitté-
bis! Propter amôrem nocte vix dormiébam — semper
de 18 cogitubam...”

Aemila item de ¡O tempore cügitäns “Ego quoque”
inquit “tune miserrima eram. Amäbam enim allum vi-
rum Römänum, qui mé non amäbat, quod virgó pauper
nr

Iülius: “Ile vir pessimus 18 dignus non erat!”

Aemilia: “Räcız dicis, mi 0H. TO sôlus amöre med
dignus eras, 0 enim mé amabas, mihi epistuläs seribé-
bis ac flores mingbás, quamquam pecüniam núllam ha-
bibam, Certé nôn propter pecünlam mé amäbäs, IQ
‘At nunc t8 sölum nec Ollum alium virum ams. Fémina
beäta sum, quod maritum bonum habed, et quia nds
très liberós habémus et cum magni familia in häc vila

‘minuere = ln f-

E
crap + ace

metre = rem fe
‘core mie

mies, comp mir,
nseries

149

150. carux

we (19) = huerta

annie (abd ane
‘sme anne

props, cp ie,
EA

des, camp dvi,
m

minus pls (++ ple

rer
nee

race tens

zug
in

magnifich habitimus, quae familiá nostri digna est.
Hoc peristJlum magnificum, hae columnae, haec signa,
hi flörts — haec omnia cotidie me délectant! Ö, quam
beätt hic sumus, Tal! Quantus est deörum ergi nös
sata?

Inlius: “Est ut dicis, Aemilia. Decem annis ante apud
parentés noströs habitäbämus, ipst parentés nöndum
erimus nec famitiam habébämus. Th et parentés tul
pauperés ers, in exigua domó habitäbätis nec Gllam
Villam habfbätis, sed tamen ego té amibem...”

“emilia: “Quié ego, virgó pauperrima, 4 18, adulés-
cente diviissimö, amibar?”

Iülius iterum Aemiliam Osculäns “TO & mé amäbäris”
inguit, “quod pulcherrima eräs omnlum virginum RO-
minkrum, prope tam pulchra quam ipsa Venus!”

Aemilie: “Num hodig minus pulchra sum quam tune
eam?”

Toljus faciem uxöris intuëns “Cert” inquit “mätröna
‘wm pulchra es quam virgó eris, mea Aemilia, Omnés
pulchritüdinem tuam laudent.” Tum verö förmam eius
spectins: “At minus gracilis es quam tune: ed enim
tempore gracilior erás quam hoc signum Venerie.”

Aemilia signum Veneris aspicit, cuius corpus graci-
lus ac minus est quam ipsfus. “Certé tam gracilis hodié
‘nn sum” inquit, “sed qure mé crassiGrem flee purs?"

Talius ridéns responder: “Quia nunc cibum meliörem
quam tune edabäsl”

us

1

Bs

10

151. Carxx

145 Aemilia: “Id quod nunc ed nec melius nec péius est
quam quod apud parentés meös edébam.”
Jolius: “Ergó plas és quam tune, Aemilia.”
Postremö Aemilie “Certé plüs edd quam solebam”
inquit, “sed nec plüs nec minus quam opus est. Nimis
150 Stultus vir es, Jal! Nonne intellegis nda modo amöremm
Rostrum, sed etiam familiam tempore augéri? Num
‘opus est mé pls dlcere?”
‘Amor dönum est Veneris. Liber! dons Itndnis sunt.

GRAMMATICA LATINA
155 Verbi tempora

Tempus proesns et prateritam

“Tempus praeséns (nunc): Mine et. $81 Hees, Omnés

‘Tempus praeteritum (tanc): Ante trés höräs nox erat.
160 Stelle Inca, sol nom l0cEbaz. Nemo vigilähat, omnes dor

milan. Avés nin cansan,

rre Gers inch bat di, pce he

Praetericam
165 [A] Áceivam.
‘Exempla: [1] computijre: computälbar; [2] pártjre: pare
(bar; [8] srtblere: sertblöda; [4] dormifre: dormilbar.
Ante viel annós Iilius discipulus tam improbos erat
‘quam Marcus nunc est: in 1040 dormizbar, male comparadas,
170 foedé scribida, neque magisró sud pärkbat.
Marcus: “Nam 18 melioediscipulus ers, pater, quam ego
sum? Nonne rd in 1046 dormizhds? Num semper magie
plrtbas, bene computbs e pulchréserbybds?” lis: “Ego

2

151

152. CAP XIX

152

numquam in lüdd dormisham, semper magiströ pär&bam,
bene computibam et pulchre scribébam/ Certé ego discipulus
mul melior ran quam 10 nunc es!”
Quintus: “Quid? Num vös melidrés discipull erdtis quam
nôs sumus? Nonne vis in 10d5 dormisbätis? Num semper
magistró pär&bäris, bene computäbäris et pulchre scribébäcis?"
Tolivs: “Nós numquam in lidé dormiéhämus, semper magistré
Plirébámass, bene computäbémus et pulchré scribsbdmaus! Cert&
nds discipull multd meliörts erdmus quam vös nunc estisi”.
Tülius vérum nön dicit: ante viginti annés discipulf tam
‘mali erant quam nunc sunt: in ld dormiébans, male com-
PANNE PCI ER DEN ae
Sing. Pla
A A aan
Persóna secunda “bis -béis Æbis bris
Persóna tenia “bat -bamt bat ¿ant
E Passivam.
1olius magisrum suum nda timébat, od ip & magi
timébdnur! Itaque nón reprehendéhätur nec púnidbátur, sed
lauder à magisr.
‘Marcus: “Num 0 semper & magistr u6laudabári? Nön-
ne reprehendähöris ac piniébdris?” Iülius: “Ego & magistrd
‘med saepe laudibar, numquam reprehendébar aut pünizbar.
‘Ego magistrum nön timébam, sed ipse ab ed timébar/” Már-
‘cus: “Tline A magiströ timébdris?” IOlius: “Nós omnés & ma-
Bistro tim&bdmur. Iraque nön reprehendébämur nec püniébé-
‘mur, sed semper laudäbämur!” Märcus: “Nón vérum dicis!
‘Vos nön timebdmini & magistrô nec semper laudäbämint, sed
reprehendébämint ac poniddmint!”
In il 1069 discipull & magisto timthause! Tague nón
reprehendahauur nec pünifkaur, sed semper laudäbanur.
Sing. Pl Sig. Phir
Penina prima “bar bimur “<br -tbimur
Perina secunda büris -bimint “brie -bämiat
Persona teria -bätur -bantur = -¿bátor -Sbamur

1

ms

153. CCE

PENSVM A i extrem
‘Ante x année Jalius apud parent suis habit- nec
hab. Illus et Aemilía Römae habi-. Hlius Acmilem am
nec ab of am, Ea numquam Ilium al cum eum vid-,
pea ab eo salt. Aemiia epistlis Ini nön leg
tes dna elt acpi, ned amas emit,
lis: “Tune ego 18 nec 46 am, nam r lium viram
A nee ab ed am-, Ego mier er- e 68 misea er, Tune
apud parenızs nostrús habit=, TU et parentés tul in parvi
ms habit. Vo & mé sal quamguam pauperser-."

PENSVM B fenioam
Tus, quí — Acme est, — suam nee — allam

an. — quam Mércus et — quam JObia est.
Re sana a ct —
sn no, — le won lo, — rra e Neo
run — martrs est quam Tupper, Inter omnes dee Lap-
iter — mains est

‘Ante x annie Aemilia nón miertos, sed — erat, Tune
a porte)
erat. Qu nôn dive, sed — et in pava — habi. Römae
en. set, que a il Wh Sid
rbe — imperl Roma

PENSVM C
Que est conitins Lovie?

Num luppiter bonus maricas est?

(Cuius fus est Cupids?

Eswme Quintus mäjor quam Marcus?

Ubi parents Tali habikban?

Car Totus rune miser erat?

(Cir Aemilia Toliuma nön amibar? A
‘Num ius Aemiliam propter pecüniam.

Car Aemilia mune beit ext?

‘Hodigne Aemilia minus pulchra est quam tunc?

HTT

pee

TEO

153

154. CAPITVLYM VICESLAVM. CAR XX,

Metso a-um
00)

Pueri parvull qui nöndum firt possunt Infantes dieun- 1
tur. Parvalus infins in cnis cubäre solet. Cünae sunt
Jectulus infants. Infins multas hörs dormir nön solu
nocte, sed etiam dig; nam longus somnus infant tam.
necessirius est quam cibus, Infäns neque somnö neque 5
ibs carére potest. Quümodo Infäns, qui fri nôn potest,
cibum postulat? Infins qui cibó caret magni vice vägit.
ta parvulus infins cibum postulat. Tum miter accurrit
atque Infantem ad pectus suum appônit. Infäns lac má-
wis bibit. Parvulus Infäns, cui dentés nol sunt, nôn 10
pane, sed lacte vivit.

SI miter Infantem suum ipsa alere nón potest sive
nön vult, Infäns ab aliä muliere alitur, quae el in loco
robtris est. Muller quae alignum Infantem alit notrix
vocitur. Mult Infantés Román! nön 4 mätribus suis, 15
sed à nütricibus aluntur, Multae mátres Infantes suse
ipsae alere nölunt.

155. CAR. XX

‘Ante quinque annös Talia parvula infins erat. Tune
infantem in cänls habébat Aemilis. Nunc ea parvuld
Infante caret: cúnse vacuae sunt.

Sed post paucts ménsés novus Infäns in cünls erit.
Aemilia rürsus parvulum infantem babébit neque cünse
vacuze erunt, Tum Jolius et Aemilia quatruor lberós
habebunt, Aemilia lnea cänäs movébit et parvá vice
cantäbit: “Lalla”, Pater infantem suum in manibus por-
bit eumque nón minus amäbit quam miter. Pater et
‘miter infantem suum sequé amibunt.

‘Anné post pater et miter ab Infante sud appelläbun-
tur. Aemilia autem ‘mamma? appelläbitur, nin ‘miter’,
neque Julius ‘pate’, sed ‘tata’ appellabirur; neque enim
Infäns igitur parentibus suis dicet: “Mamma! Tata!”
Neque slum prima verbe, sed etiam primös gradús
faciet infäns. Iniió paver eum sustinabit ac mand dücet,
mox verd Infäns sölus ambuläre incipiet neque & paren-
tibus sustinébitur neque mano dücttur. Infäns ambu-
läns & parentibus lactis laudabivur, Simul Infäns plüra
verba discet et mox récté loqut sciet.

Utra infantem Acmilise alet, mäterne an nowix? In-
fins & mitre alécur. Acmilia ¡psa Infantem vigientem ad
pectus suum appönet. Infäns lac mátris bibet, nón nú-
rieis, Tum miter infantem in cands impönet. Vespert
‘duse ancillac cünds in cubiculum parentum portábunt
‘atque ante lectum córum ponent, SI Infins bene dor-

155

156. ab,
prado)
1018 (< new) = nt
vois

Mk wef = para

156

miet nec vigiet, parents quoque bene dormient neque 45
ab Infante vagiente € somnd excitsbuncur. —

Talius adhüc in periseyió cum uxöre colloquitur. Ae- 17
mila fessa in sell cOnsidit, Marftus et uxor jam nön dé
tempore praeteritd colloquuntur, sed dE tempore fü-
‘rd, Sermö elrum est dé rébus futdris. s

Talius, qui iam intellegit Aemiliam novum Infantem
exspectäre, “O Aemilial” inquit, “Mox parvulum fitium
hablbimus.”

Aenilia: “Filium? lam duös fi3s habtmus. Ego alte-
ram fliam habere voló, piür&s quam duds fils ndlol ss
Car 10 fitium habére vis, Iali? Nónne Iaetus eris, si
Miolam habebis? Num parvulam fiiam minus amibis
quan Alium?”

Jalius: “Profeco Inetus erd, of slteram fMiam habEb6.
‘Néminem magis amäbô quam parvulam filam.” 4
Acmuilia: “Iam filits tubs magis amis quam tuam 10-

liam filiolam: Marcum et Quinnum saepe laudás, sed I0-
liam rir@ laudäs, quamquam proba est puella. Vos viel
‘lids modo habére vultis, fas nón amis!” Aemilia
surgit atque gradum adversus östium facit. 6

Talius: “Mane hic apud me, Aemilia!”

‘Acmailia alterum gradum ed Ostium versus focit, tum
incerta cOnsistit,

Taljus: “NON abire! Tecum collogut voló.”

Aemilia nön abit, sed apud marftum manet. Coniu- 70
‘88 colloqut pergunt. Ecce colloquium edrum:

157. ”

CAR xX,

Julius: “Nos virt non flis tantum, sed etiam fliäe
babére volumus, nec fliäs minus amimus quam fliös.
Cert mulierts rárius & Mberis suis disc&dunt...”

‘Acmilia: “Multae mâtrès infantés suds apud nôticés
relinquunt, ego vérd manébé apud Infantem meum:
numquam ab eS dischdam! SI aeger eri, ipsa eum cü-
‘ibd tétamque noctem apud eum vigilib; némd Infan-
tem aegrum tam bene oüräre potest quam miter ipsa.”

Iülius: “Nónne ab Infante sind disc#des?”

‚Acmilia: “Minimël Bona miter semper apud Infan-
tem suum manére débet, Sive infins valet sive segrOtat,
miter ipsa eum ciirire et alere débet — hoc est mátris
officium!”

Tolius: “Tune ipsa Infanteoo tuum lacte tud ales?”

Acmilia: “Profectó Infantem meum ipsa slam. Ego
faciam officium meum! Neque sölum di, sed etiam
nocte apud Infantem erö: semper cum ed dormiam.”

Totius: “Quid? Nos et infäns in eödem cubiculó dor
mitmus? Vix dnam höram dormire poterimus, sf Infins
‘vagiet, SIO et infins tuus in cubicul6 nostrd dormiétis,
ego profectó in alió cubiculó dormiam, ubi ab Infante
vigiente nön excitibor!”

Acmnilia: “Ó Tatil Tea loquitur homo quí officium
‘suum nescit!”

Tülius: “Meum officium est peciiniam facere ac mag-
‘nam fomiliam alere, nön cum infante vigiente cubärel
‘Somnus viró industriö necessärius est!”

seb ad, comp cio,
acne

minis = ce 0
(sn)
Cr EP

ef Fa: ets
"came = mer
‘er

157

158. Go cum = dima corm
carr + der

Syra Aemiie in io
e

tema
cti An
e emo. as

mum = sd domun
revert redire

158

Aesnilia Lräta “NON pergerel” inquit, “Plüra à te au-
dire n6lôl” atque iterum ad Setium versus tre incipit.

“Mané, Aemilia!” inquit T0lius, “Nott ita mé relin-
quere!” sed illa adversus östium Ire pergit.

‘Tum verd Syra, quae ed ipsÿ tempore peristÿlum in-
‘rat Qnk cum Ialiä, dominas in Ost occurrit.

‘Acmailia ante Syram et Tatiam cönsistens “Quid vul-
ts?” inquit, “Cür nön mantis in hortö?”

Syra: “Quia mox imbrem habébimus: ecoe caclum
‚nübibus átris operitur. Si in hortS manébimus, Omidae
erimus. Vos quoque Qmidl eriis, domin, s hic in peri-

Tolius caelum spectins “Réct® dics” inquit, “lise
‘nObés imbrem afferent, Venite mécum in Atrium! Mox
Sol rûrsus 1Oc8bit.”

Tolius ätrium intrat; Aemilia eum sequitur Oni cum
Talis et Syrä. In terió Tolius et Aemilia silentés imbrem
in impluvium cadentem aspiciunt, Jal silentium pa-
rentum animadvertt, et “Quid siletis?” inquit, “Estisne
tufstts? Ego vôs cönsöltbor!”

‘Acmilia: “Cogitimus d£... misets nautis, quorum of-
ficium est nävigäre, sive mare tranquillum sive turbi-
dum est. Multi nautae nunc in mare merguntur, dum
Es neoessärläs ex terris aliënls in Italiam advehere cd-
nantur, ©, miserés nautis, quí numquam domum re-
verienturl ©, miserds liberds nautirum, qui post hanc
‘tempestitem patrés suös nön videbunt!”

10

m

no

us

159. Bs

us

CAP. XX

Tilia: “Ego lactor quod peter meus nante nön est et
domi apud nds manére potest.”

Jalius, quí cris Römam Tbit, “Non semper” inquit
“mibi licet apud vos mantre, Talia. Necesse est mihi
rs rürsus & vObls discédere, nec vérd in terräs aligns
108, ut nauta.”

Talia: “Qué this, tata? Quando revertéris? Ego et
arm t8 sequémur!”

Tolíus: “Quist m& sequémini? Romem proficiscar,
nde tert quique dié revertar, sl poterd.”

Talia: “NON 4 nöbis discëderel Vel st necesse erit
dom abire, nön modo tert quique dit, sed cottdié ad
"106 revert! debs. Hoc postuló 4181 NOJO 1 carére, tata.
‘Contd tibi oceurramn.”

Iülius: “Audisne, Aemilia? Jolia dicit ‘#8 patre sub
‘carére nôlle’, ergó mé nön minus diligit quam 12, Atque
ego profects filiam meam aequ& did ac fliös. Nec
alteram filiam minus diligam.”

Talia: “Quam “alterar filam’ dicis? Mihi soror nôn
en

Tabs silente, Aemilia “Nónne gaudebis, Taliola” in-
‘quit, “el parvulam sordrem hab2bis?”

Ilia: “Sorörem habére nälol Nam sf sorórem Habe-
5, ea söla & vöbls amábirus, ego nön amábor!”

Aemili: “Cer t0 nön minus & nöbis amaberis: tf et
parvula soror aequé amSbisnint.”

Tilia: “St aequé amibimur, Iaeta erö. Sed mult ma-

dent in dod ak
te pot tne
diem u

avo: Ee

‘te: 19. Dim
‘ts bide
CE

a, ab th En
ome = bdo suk

lef (cae + vee)
lige = kp
bers)
ERA
nee! (quem).

alo sente = dum
lis
od = parva Talia

159

160. CAP XX

Démos (< ne-olumes)
‘= no ohana

dere = gnu ee;
ed
Ga) ma)

Sara (ie)

"==

nn
par
Part
=
m
sol
ser)

160

gls lactibor, si frâtrem habebd, mammal Nönne 16 quo-
‘que laetiberis, tata, sf filiolum habebis?”

Tatius siler. Aemilia verd, antequam Julia slentium 155
‘Patris animadvertit, “NOW dicere ‘tatam’ et ‘roammam’,
Tatiola!” inquit, “Ea nómina & 18 audire nôlumus. Ita
Joquuntur parvuli infantés, nec sermd infantium 18 de-
cet. ‘Patrem’ et ‘miltrem’ dicere oportet.”

Tolia: “SI Infäns nön sum, nôlite me ‘Idliolam’ vo- 160
‘cre! 1d nomen mé nón decet. Mihi nömen est “lia”?

Aemilis: “Récté dicis, Tolia. TO igirar à nobis ‘Talis’
‘vootberis, et nds A 8 ‘pater’ et ‘miter’ vockbimur.”

ali: “Ita semper me vocäbiminl, tata et mammal”

GRAMMATICA LATINA 1
Verb! tempora
Tapas tin

“Tempus pracstns: Dies est. Sel Meet. Omnés vigilant.
Ned dormit. Avés camunt.

“Tempus furtrum: Mox nox ent. Sol nia lckbit, sed stlle 170
‘otbunt. Omnës dormient, NEmd vigiläbie. NOlla avis canet.

Furdrum (pers. I): singulsis-bit-t, pli is bunt en.
TA) Activum.

‘Exempla: [1] computälre: oompursbi; (2) párélre: pârè-
Ji DJ srflre: scr; [4] dormire: dorm m

‘Malus discipulus: “Ab höc dit bonus discipulus er, magis-
ter: numquam in 1046 dormiam, semper tibi paredo, bene
‘comput et pulchré scribam/” Magister: “Quid? Tüne bo-
nus discipulus ers? Id fief nde potest! Cris rürsus in 10d6
dormizs, male computkbis, foedé sors, nec mii prébis!” 190
‘Cris discipulus tam malus eit quam hodit est: in 104 dor-
mier, male computábi, foed£ scribe, nec megistró pärthi.

161. 190

ws

Mal discipall: “Ab höc dit boot dischpultrinus, magister:
‘numquam in 1045 dormifms, semper bi pArtbima bene
ccomputbimas et pulchré sribémus!™ Magister: “Quid? Wos-
ne bon! discipul ec? Id fer nda potest! Cels súrsws in
1045 dormiétis, male computibitis,foedé serfbäis, nec mihl
plrebiis?” Cris discipull tam improb e quam hodi sunt:
in 1060 dormien, male computäbunt, foedéscrfbomt, nec ma-
ists pére.

Sing. Plür Sing. Pl
Persina prima -b5 “im am “mu
Persina secunda bis bis «ts tts
Persina teria bit bunt et ent
[BI Passtvum.
Filis: “Ab bie di bonus discipulus erd. Engó à magistro
Jeudibor, nôn reprehendar.” Pater: “Ta néa laudabers, sed.
reprehendéris & magisröl” Cris discipulus rürsus & magiströ
reprehendéng, nön laudäbiher.
Fil: “Ab höc dié bon! discipull erimos. Ergo A magisro
lamdäbime, nön reprehendimr.” Pater: “Vos non laud
mi, ed reprebendimini 4 magisol” Cris discipull rürsus à
‘magistrreprebendentur, nön laudäbunzur.
Pesöna prima -bor -bimur ur “our
Persina secunda -beris -bimini “ris ¿mint
Persóna teca -bitur -buntur “ur mur
PENSVM A
Max novus Infos in cis Aemilise er-. Aemilia rürsus To-
fantem hab-, Thm quattuor Uber! in fami er-. Ilius et
‘Aemila quattuor Uberds hab. Acmili infante suum am,
Tülius et Aemila Infentem suum nequé am-. Ann post In-
fing prima verba disc et primos grados fc. Infins ambu-
Lans à parentibus laud
‘Aemilia: “Ego infamem meum bene cúr-: semper apud
um mas, numquam ab eb discéd-.” Iülius: “Cert bona

Ba

332

161

162. pero |

il

i

TEEPE

E
3
5

ES

miter er-, Aemilia: infantem tuum ipsa cúr- nec eum apud
nôtre relingu-.” Aemilia: “Etiam nocte spud infantem
‘€r-, semper cum eb dorm-. Nós et infäns in eödem cubiculó
orm.” Tallas: “Nón dormiémus, sed vigil-! Nam cert ab
infante vigiente excit-1” Aemilia: “Ego excit—, 1ú bene dor-
mi- nec excit=l”.

PENSVM B
Parvalos puer quin —iaoet — appeltttur.Infins qui cib—
magnd vice —. Non pinis, sed — cibus Infantium est. Nü-
wc est — [= fémina] quae nn suum, sed — infantem —.
Muläe mikrèsInfantés sußs ipsae alere —.

‘Marts et uxor iam nón dE tempore prasterió —, sed de
tempore —, Aemilia: “Cor 10 Mium habére —, IGli? Ego
atera fliam habére —, pltrés quam duds filiés — [= non
volt). Vos vi Mids tantum —! Fiiös — diigitis quam fr
Lis” Takis — (= tar]. Acmilia rta — adversus ötium
fact, sed Tolius “— hic apod mél” inquit, “— discédere!™
“emilia manet ac loqul —: “Bona miter apud Infantem suum
manère —, hoc métris — est, Ném6 enim infantem melius —
potest quam miter ipsa.”

PENSVM C
Ubi parvulus Infäns cubat?

Quid fact infins qui cibó caret?

Quid est cibus Infantium parvulórum?

Num omnés Infantés & mátribus suls aluntur?
Quse sunt prima verbe Infants?

Quando Acmilia novum infantem babébit?
Car Aemilia & mar sud discédere vult?
(Cor Jolius in ali cubiculd dormale vol?
Quid Acmiliaofficium mâtri esse dit?
Car Syra et Ilia in hortô nön manent?

(Cor Talia sorórem habêre nön vult?

163. car xa

PVGNA DISCIPVLORVM

1 Ecce puer qui & 10d6 domum revertitur. Quis est hic
puer? Marcus est, sed difficile est eum cogndscere, nam
sordidus est et sanguis dé näsd eius fuit, Hodié mine
vestimenta Márci munda erant atque tam candida quam

5 nix nova, nunc vero sordida et Amida sunt. Cor vestis
Märcï omida est? Vestis Gmida est, quod Märcus per
imbrem ambulävit, Nec modo Märcus, sed etiam Titus
ex Sextus per imbrem ambulaverunt. Omnés discipull
Vestimentis Omidis domum revertuntur.

10 Sed cor sanguis dE näsd fluit Märcd? Sanguis ef dé
másó fluit, quod Marcus & Sextd pulsitus est. Nönne
Márcus Sextum pulstvit? Primum Sextus ds Mirct
pugnô pulsävit, deinde Marcus et Titus Sextum pul-
sivérunt. Sextus, qui mäior est quam cétert discipull,

15 cum Märcd et Titó pugnävit et ab iis pulsirus est.
Puerl pugnivérunt in via angustá quae Tusculó ad
villam Tai fert.

164. 4
i

ae ie ete
onc

pl

i
a

erate
105332

164

E
Ef
i

HIPS

3

[Non modo vests, sed etiam faci et mands et genua
‘Marci sordida sunt, Cr tam sordidus est puet? Sordi-
dus est quod ura iscut; humus enim propter imbrem
Aida et sordida est. Et Marcus et Sextus hum iacue-
runt, Peimmum Marcus iacuit sub Sexıö. Titus véró Mär-
cum vochre audivit ac Sextum oppugnävik. Mox Sextus
ipse humi iactns à duöbus puerts pulsitus est; maga
‘voce patrem et mätrem vocávit, nec värd parentés cum.
audiverant: vóx Sert 4 nll practer puerds audita est.

Marcus atrium inträns nón statim à patre sud cognés-
iur, sed cum primum fils petrem selonivit, Foios
vôcem Ai cognöscit, Tum eruôrem in facie eus cons
ciéns exclimat pater: “Ó mi ii! Qui té pulsivt2”

‘Marcus: “Bös iritus cornú mé pulstvit”

Jalius: “Id vérum nôn est! Is qui 18 pulsävit cornua
nën gerit. A qué pulsärus es?”

‘Marcus: “A Sexó pulsitus sum.”

Tolius: “Intellegebam té nön comnibus, sed pugnis
pulsätum esse, At cir tü pulsätus es? Certé nön sine
causa Sextus té pulstvit. Incipe ab inii: ile primum &
18 pulsätus est!”

‘Marcus: “Minimel Primum ile m8 pugnó pulsivit
sine causä, deinde ego illum pulsävi!”

Talias: “Tine satus Sextum pulsvish?”

Marcus: “Ego et Titus eum pulsävimus.”

Tis: “Quid? Vos duo tinam pulsivistis? Duo cum
‘Gnd pugnávistis?”

"

165. 4 Marcus sE et Tiram excüsäre cónarur: “At pugnävi-
mus cum pueró máióre. Sölus Sextum vincere nön pos-
sum, nam is mukö mäior ac validior est quam ego.
Sextus tam validus est quam bos!”

Tolius: “Et tú tam sordidus es quam porcus! Cür sor-

50 dida est vestis tua nova? Humine jacuisa?”

Marcus: “Hum iacuf: Sextus mé tenuit. Sed is quo-
que hum iacuit: nds eum tenuimus!”

Jülius: “Iam satis audivi dé pugnä vesträ indigna.
Nam certE nön decet pulstre puerum mindcem, sed

55 duds puerds cum find pugnäre indignissimum est —
‘hoc nüll6 mods exctisisi potest! Noli mii plüs närräre
dé hic re! Age, Tin cubiculum tuum ac mütä vestimen-
tal Dävus tibi alia vestimenta dabit.”

Marcus Divum sequitur in cubiculum, ubi crudrem

@ et sordés & fait, manibus, genibus lavat ac vestimenta
mitat. Puer vestem sordidam pönit aliamque vestem
mundam et candidam induit.

‘sordés et vestigia Mare in sold cünspici et “Sordidum
© est hoc solum!” inquit, “Aliquis pedibus sordidis in solo
mundo ambultvit! Quis per Gstium inträvit? aliquis &
familia nostri?”
“Porcus intravit!” ait Iülius.
Aemilia: “Quid ais?”

7o _Ialius: “Porcum intrávisse? 110.”

‘Acmilia: “Ain’ r0? Porcusne Atrium intrtvit?”

165

166. CAR XX

[es

Tolius: “Porcus’ quí intrivit est tuus Märcus Miusl”
Tülius ‘Marcum intrivisse’dicit, at nön dicit ‘cum à
Sex pulsärum esse et humi incuiss

‘Acsnilia, quae iam intellegit puerum sordidum & pa-
tre “porcum' appellitum esse, “Ubi est Marcus?” in-
quit, “Car nöndum mé salttavi”

Tülius: “Märcus lavirur et vestem mt,”

Märcus, postquam vestem mOtávit, mundus redit et
‘mderem salta,

“Salve, mi MEI” inquit miter, “Bonus es puer, quod
satim vestem mativisd. In J0dóne quoque bonus puer
fis”

Márcus: “Profectó bonus puer ful, miter, Laudärus
‘sum à magiströ.” Marcus dit 68 bonum puerum fuisse
et Inudärum esse’, quamquam puer improbus fuit et &
magistrO verberitus est. Quod dicit nda vérum, sed
falsum est: Marcus mentir.

Tolius: “Quid magister vie docuit hodig?"

‘Marcus: “Multa ns docuit: legere et scribere et com-
Putire et cktera. Primum magister nobis aliquid reciti-
vit, nesció quid: nihil enim audivi praeter iniium!”
Mireus dicit ‘sé nihil audivisse praeter iniium’, id
quod verum est.

Aermilia: “Qui dé causk ndn omnia audivist?”

Tülius: “Fiahae! Magistró recitante, Marcus dormi-
vil” Talius “Márcum dormivise” dict, nec verd mäter
id crédit.

m

167. Car xx

Acmilia: “Audisne, Marce? Pater dicit 8 in todd

100 dormivisee"! Nonne falsum est quod dicir pater? Num
1 vere in 1nd dormivist?”

Marcus: “Ita est ut dicit pater, Nec vErd ego sölus
ormivi: omnes dormivimus!”
Aemilia: “Ain’ vErd? In 10d6 dormivisis? Mal disci-

105 pull fuistis! Nönne pOinid ests magistro?”

Marcus: “Cert? malt discipull fuimus ac pünki su-
‘mus: omnés verberätf sumus & magiströ. Adhüc mihi
dolet tergum. Sed pauló post magister literds mes.
laudavit, Tabellam vobis ostendam. Ecce tabella mea.”

110 _ Märcus parentibus nön suam, sed alj£nam tabellam
ostendit. Cuius est ea tabella? Sextl est: Marcus enim
tabelläs eGrum mUtivit inter pugnan! Nön Marcus,
sed Sextus scripst literie quee in en tabellä leguntur.
Aemilia vérd, quae tabellam Märcl esse credit, 4 ML

115 500 improbö fallirur. Nön difficile est mätrem Märct
fallerel

Aemilia: “Tune ipse his literäs pulcherrimäs scrip-
sist?”

Marcus: “Ipse scripsi profectó. Mihi crédel”

1o Mircus mentitur; nam id quod Marcus ‘sé ipsum
seripsisse’ dicit, & Sexto scrfprum est. Sed Aemilia,
que lineris 4 Märcd scriptis esse crédit, “Aspice,
JON” inquit, “Marcus ipse haec scripsit et & magistró
laudärus est. Quid dixit magister, Märce? Närrä nöbls

125 omnia!”

abel
fm pare
vs dect

sete rot

aber + dat: mi
del dea
und ic

stp < te

‘se (n= hae ts
ie <a

167

168. CAR XI

samp < me

COUPE

168

Marcus iterum mentitur: “Dixit “mé pulcherrim et
réctissime scripsisse’.” (Nos ver scimus magistrum
aliud disse!)

Talius, quí Marcum discipulum pigerrimum esse scit,
iam dE verbis elus dubitire incipit. Aemilia vér® nihil
dubitat, sed omnia credit!

Acmilia: “Ctteri discipuli nönne réct® serfpsérunt?”

‘Marcus: “Minimé! Titus et Sextus privé serlpserunt
et mall discipull fuérunt, nec 4 megistró lsuda sunt.
Ego sólus lauditus sum!”

Tolius: “Vóene omnés eadem vocibula scrfpsistis?”

‘Marcus: “Omnés eadem scripsimus, sed ego sólus
sRcté scripel — ut iam vöbls dd.”

Jam Tolius, qui Sextum discipulum industrium ac
prüdentem esse set, Märcd nön credit, Marcus patrem
suum fallere nôn potest. Ergö Klius, qui interim tabel-
Jam in mans sümpsit, “Mentiris, Märcel” inquit, “Hoc
‘tui mand scriptum nôn est. Falsa sunt omnia quee nô-
Dis nieravisal”

Acmilia veró “Qua dé causa” inquit “eum falsa dix-
isse putis? Car nôn crédis lio 106?”

Sed antequam Jalius ad hace respondere potest, ai-
‘quis ¿Enuam pulsar. Quis pulsat? Vide capirulum quod
‘sequitur!

BS

169. 150 GRAMMATICA LATINA
‘Verbt tempora
Proeterinan perfec et imperfecuum
Nox obsctira erat: milla Hina caelum ilüsträhet; caetum.
neque In neque stlis ¡Nostra
185 Tum fulgur caelum illüsträri; caelum obsctirum fulgure
lrssimó ¡Ostras
‘Wasa, illüsträbdeur est praeteritum imperfectum.
‘Ditstrivi, illsertnen es” practeritum perfectum est.

Perfection
160 [A] Activum.
Märcus dict ‘sé Serum pulsivisse’: “Ego Sextum puled-
vi." Iolius: “Tune sblus eum pulsivist?” Marcus: “Ego et
‘Titus eum pulsivinas.” Tatius: “Viene Qnum pulsivisis?”
Primum Mircum pulsivi Sextus, tum Marcus et Titus eum

pulsivinod.
Infineus perfect: pulsavise.
Sirgularis Plérdli

Persas prima pulsävji Prov
Persina secunda pulskvjisó palo
170 Persina teria —_pulstviit

Exempla: (1) recitre: “D 2 Fa pärulisse;
{3] seriblere: scripslisse; [4] audifre: audiofise,

ulus frs, male recitvist,foede seipis, in lado dorm
180 ois, nec magiströ pénis!”
Märcus et Titus mal! discipul franz, male recon,
food scrpabra, in 1045 dormivénaw, nec magistró plrud-
rant. Märcus et Titus: “Née bon! discipull frimes, bene reci-

Een een

27
A

zus se
oH age
Pre

i

IM HEHE
jira na at

3

170. je
= qu ude

qu cda
deu

170

‘doing, pulchre scrpsimus, magistrd plruimus, nec in 1048
docmivimas!” ls: “Mencimial, puert! Woe mall dscipul 185
fais, male recois, food? sepsis, ia 145 dormériss,
nec magisu pi!”

1B) Passivum.

‘Pater Siuny/fiam Jaudivit = fine laude efi la
da ost pate, Plus nuddnusiia India gaudet. ‘190
Pater lei Ioudlvit = (Lauda soie lante

‘aot à patre. FIAT laudasifliee laudizar gaudent.

“Landas a am est participium perfectl. Participi-
‘um perfect est adiectivam décitnitidis vit. Alia participia
perfect: pulsärlus, appelläqus, verberäslus, scripejus, audidus, 195
nits. Cum participium perfect cum tempore pracsend
verbi ‘ete’ condungirus it perfecrum passiv.

‘Discipulus dict "e8laudátum exe’: “A magie lauds
son.” Pater: “Tone luis 6?"

Disciput dicum "se laude ase “A. magitr laud su- 200
mas.” Pater: "Vöene laud ets?”

Infinitious: Isudän esse

Persóna prima — taudinus som audit sms

Persina secunda laudia es tau esis as
Persina tera aude est loud sen

PENSVM A
‘Marcus Gmidus est, quod per imbrem ambul-, ac sordidas,
quod hum! iae-, Diseipulf mid sunt, quod per imbrem
mbul-, ac sordid, quod hurt isc-.

Mircus: “A Send puis sum.” lis: "Nönne 12 Saum
Puls-?” Marcus: “Primum Sextus mé pul, tum ego illum.
puis-. Ego et Tims Sextum pubs" Lis: “Quid? Vos duo
‘Anum pule-? Et cur sordida est vests tua? Humine iso-?”
Märcus: “Hua! isc-; Sex mé ten”

“Aemila: “Quid magister vs doo- odie?” Marcus: “Ma-
sister aliquid reci, sed ego initium tantum and.” Aelia:

171. £
E

“Car nön omnia aud-?" Tolius: “Marcus in lado dorm"
Aemilia: “Audisne? Pater dict 18 in 1045 dorm.” Tine veré
dorm-?" Marcus: “Cert dorm, miter. Omnés dorm-t Sed
paul post magister auc liters meds.” Marcus mitt liter
‘is quis Sextus serips- ostendit. Aemilia: “Tine ipse hoc
serips-?" Marcus: “Ips scripe-. Cetet puer privé seripe-."

PENSVM B
Hodië mine Marcus — erat, vestimenta eius tam — erant
‘quam nix. Nunc nón modo — [= vestimenta], sed etiam
faciès et mantis et — sordida sunt, atque — {= sanguis) e dB
‘sb fui, Nam Sextus, quí tam — est quam bos, Märcum
pulsivit sine — (ut ait Märcus). Marcus, quí — iacuit, tam
sordidus est quam — Difficile est eum —.

In cubiculd sud Märcus lavitur et vestem —. — [= dum
haec aguntur] Aemili Atrium intrat et vestgia puerl—, Ac-
mila: “Quid hoc est?— pedibus sordidis ia —mundó ambu-
vit!” Marcus, — vestem mattävit, in Acrumn redit, Puer md
ttl — [= parvam tabular] Sextl ostendit et 'sE ipsum els
nerds — Aleit. Id quod Marcus dicit nba vérum, ved —est;
‘Marcus —, sed Aemilia i 9ud —. Tins vErd.dE verbis eius
—; Märcus patrem suum — nn potest.

PENSVM C
Cür Marcus redigns Qmidus et sordidus ext?
À qué pulsitus ext?

(Car Márcus situs Sex vincere nda potest?
Quömodo Marcus 68 excise cónkrur?
Quid agit Marcus in cubiculó sub?

Quid Aemili in sol cOnspii?

Qui tum Hal dict under?

Quid Marcus parentibus sul ostendit?

Quis liner quae in el tabulá sunt sccipait?
Cor Totus fu suum nôn lua?

HE ERY
i

TPH)

El
ñ
E

ne

m

172. CAPITVLVM ALTERVM ET VICESIMVM, CAP. xX

Maier ram = eins
quis dau
pta

site
dar ppt ac o exch
fonda = fra
soted ane hoc tempus,
qu temperibus
“ef,
fees um = end
‘es

sr

12

CAVE CANEM

länua víll & dusbus foribus constar. Sub foribus est
mea, in qud SALVE scriptum est. Foris duds cardines
haber, in quibus vert potest; cum foris in cardinibus
vertitur, Hnua aperitur aut clauditur. Servus cuius off-
cium est forés aperire et claudere ac villam domint
cüstôdire, östärius vel änitor appellätur.

ST quis villam inträre vult, iimusm pulsat et exırä
iinuam exspectat, dum iänitor forés aperit eumque in
SU, qui prope tam feröx est quam lupus; itaque necesse
est eum catená vincire. Anted dominf sevéri nön sülum
cants, sed etiam iAnitOrés subs cotenls vincitbant,

Caténa qui canis vincitur ex ferró facta est. Caténa
‘constat & multis Anulis Ferreis qui inter sé coniunguntur,
Anuli quibus digit Grnantur món ex ferró, sed ex aurd

5

173. CAP xx,

facil sunt. Aurum est magni pretif sicut gemmse. Änu- | dou= ut

lus aureus multd pulchrior est quam Amulus ferreus.

Forts & lignd factae sunt sicut tabulae, Lignum est
miteria düra, sed minus dira quam ferrum. Qui rés
ferrets vel ligneäs faci, faber appellitur. Deus fabrd-
rum est Vuleinus, —

Tinua clause est, Ianitor, qui forés clausit postquam
Marcus inrävit, iam rürsus dormit! Tanitore dormiente,
canis vigiläns idinuam cfstbdit, Exırk forés stat tabellá-
ius (sic appellätur servus quí epistuläs fert, nam anted
in ubellis scrfb£bantur epistulae). Is baculo lignes forés
Pulsar arque clämat; “Heus! Aperi hanc iänuam! Num
quis hic est? Num quis hanc aperit jänuam? Heus ti,
Hair! Quin aperis? Dormime?*

Cane látrante jänitor E somnd excititur.

Tabellárius iterum forts pulsat magn vöce clämäns:
“Heus, dánitor! Quin m8 admittis? Putdsne me hostem
esse? Ego nön venid villam oppugnätum sicut hosts,
nec pecfiniam postulätum venid.”

‘Tandem surgit ifnitor. “Quis forés nosträs sic pul-
sat?” inquit.

“Tabellárius (extra iänuam): "Ego pulso.”

Tänitor (intra ¡ánuam): “Quis ‘ego’? Quid est tibi nd-
men? Unde venis? Quid vis aut quem qusetis?”

Tibellrius: “Multa simul rogitis. Admite mel
Posted respondebö ad omnia.”

Yänitor: “Respondé prius! Postes admintris.”

rem = ut
ema

goes = ons

‘aber det

andere cause
usu (se)

174. car. xx

née face di
‘t= facie est ben

met = di
Cr

dt ie en
rus dm dim

Gore = 4
‘ona Le

foriado = cs forts

iemere = re face
“ak nus
redinee-<re-+tendre

Tabellärius: “Nomen meum nön est facile diced: Tle-
polemus nöminor.”

lanitor: “Quid dicis? Cleopolimus? Vox tua difficilie
est audita, quod forés intersunt.”

Tabellärius; “Mihi nömen est Tlepolemus, sicut iam
dictum est. Tüsculö venió. Erum tuum quaeró.”

Janitor: “SI erum salGtitum venis, melius est alió
‘tempore venire, mam hic hörä erus meus dormitum ire
solet, post brevem somnum ambulátum extbit, deinde
vêtu Toit.”

Tiëpolemus: "SI quis per hunc imbrem ambulat, non
‘opus est posted lavatum ire! At nón venió salütätum.
Tabellärius sum.”

Tandem iänitor forés aperit et Tlepolemum foris in
imbre stantem videt. Canis Irktus dentts ostendit ac
fremit: “Rert...1” nec veró tabellärium mordére potest,
quod catänä retinêtur,

Tanitor: “Cave! Canis 18 mordebit!” Sic iänitor homi-
nem intrantem dé cane ferüci monet.

Tiepolemus in Himine resistäns “Retiné canem!” in-
uit, “Nott eum solvere! Nec verd opus est me monëre
dE cane, ego enim legere sció.” Tabellärius solum inträ
limen aspicit, ubi CAVE CANEM scriptum est infra imági-
nem canis ferbeis. “Neque haec imágó neque canis vé-
rus mé terret!” inquit, et propius ad canem acotdit,

“Mané foris!” inquit iänitor, “Noli ad hune ‘canem
acotderel Jam 18 monuft”

s

a

175. CAROL

O Tabellärius verd, quamquam sic & janitóre monitus
est, alterum gradum ad canem versus facit — sed ecce
‘canis in eum salit caténam rumpens! Homé territus ex
st ofdere cünâtur, sed canis Irätus pallium eius denti-
bus prehendit ec tenet.

75 “Bil Canis m8 mordet!” exclimat tabellärius, qui iam

neque recédere neque procédere audet: canis freméns | procidere

‘eum locd sE movére nón sinit,
länitor ridéns “Quin procédis?” inquit, “Nal resis-

tere! Ego 18 inträre sind. länuam aperul. Procéde in | dé-ridéce

2 villam!” Sic iänitor virum territum déridet.
“Td facilius est dicto quam factO” inquit tabellrius,
atque alterum gradum facere audet, sed canis statim in
pedés posteriôrès surgit atque pedés priórés in pectore
us pOnit! Tabellärius, t0t0 corpore treméns, ex Sstid
as cëdit: sic canis eum & villa pellt. “Remove canem!”
inquit ill, “Iste canis feróx mé intráre nön sinit.”
länitor eum tremere animadvertit iterumque déridet:
“Quid tremis? Hicine canis 16 terruit?”

175

176. car xt

mb + aac:
cub eevee
ub ue e

bli = pure

pose oras
sper = paul ante
‘mere ei Empram
‘dere sio Slum
ad
vente visio
‘num quid = mum aliquid
CTE
Ken fers
fen Serum
acens ns mamma
ren (ares = 00
‘earl = Cotsen)
aie = wt achat
ES

le hae oe + ne:
elo?

hoc?

Cork ade = ef,
¿dono

176

Tiépolemus: “NOU putäre mé ab isth cane terrirum
‘esse! SI trem®, nôn propter canem ferdcem, sed propter
imbrem frigidum rem. Admitte mé sub tEctur, iäni-
tor — amábo te! Vinci istum canem ferdcem! Car eum
solvisti?” Tabellärius enim canem & iknit6re solûtum
esse arbiträtur.

Janitor cat#nam manû prehendit canemque paulum &
tabellarió removet. “NON arbitri” inquit “md canem
solvisse. Canis ipse caténam suam rúpit. Ecce caténa
rupta.”

Titpolemus: “Num canis caténam ferream rumpere
potest? Id nön credo. At certé vestem scindere potuit:
vidésne pallium meum novum, quod nüper magos pre-
16 ent, scissum esse A cane ud?”

länitor: “Istud pallium nôn est magni pretil, neque id
nûper Emprum esse credo. Sed quid tO venis? Num.
quid técum fers?”

‘Tiépolemus: “Stulté rogitás, iinitor, nam iam tibi
db “tabellárium mé esse’. Quid tabelláriós ferre arbi-
‘iris? auredsne iänitôribus? Profectó nds aurum nôn
ferimus.”

Tanitor: “Vos scilicet epistuls fertis.”

Tiépolemus: “REG dicis. Epistulam afferó ad La-
cium Falium Balbum. Hocine eró 10 nömen est?”

Ténior. “Est. Quin mihi istam epistular dis?”

Tiépolemus: “Prius vinci canem et sine me intrire!
NON iterum mE fords in imbrem pellere!”

105

m

177. us

Bs

CAP.

Tinitor, postquam canem vinxit, “Non ego” inquit,
“sed hic canis té fords pepulit, Noli närräre ‘8 8 änitöre
foris pulsum esse?”

Cane vinctÿ, tabellärius tandem intra epistulamque
ostendit ianitori; qui statim epistulam prehendit et in
Atrium ad dominum suum fert,

GRAMMATICA LATINA
Sapin
[M Ant salttinen veniunt (= quia satire volun),
‘Saldtinon’ supiaum vocktur. Supinum in “mon désinéas
significa id quod aliquis agere vult et pönitur apud verbe
“re, ‘venir’, ‘minere’ et alia
Exempla: Rémini coud avion eunt. Mites oppidum
‘oppugninon mituntur. Vespert omnés dorminem eunt. M&-
dus et L9dis ad tabernam eunt Anulum émpr.
(I Ie est facile diced = facile est id dere.
‘Dice? est akerum supinum in 2 désinéns, quod apud
adiectva ‘facilis’ et “ificiis’ et pauca alía reperitar.
Bxempla: Multa sunt facile died quam faced. Vu diff
ils audi est.

PENSVM A
Hórk nönl erus ambuls-3re soler. Tabellärif nón mitruntur

‘Verba: terre ave tum; cladere~isse um; dcere ise
um solvere -isse -um; emere se -um; rumpere ise
um; aperire~isse um; vincre -isse um; pellere-isse um;
scindere ~ive -um; venire ine; pose ae.

Pelle pepalie pulsum

ane vnc =
‘ani incase

te i
i

IHN

if

17

178. E

E

PENSVM B

Tina casta dufbus —, quae in — vertunras. Ostitrius vel
— dícivar servus qui homings in vilam —. Canis lus prope
tam — quam lupus est; iaque necesse est eum can —
[<ferrum] —. Anulus Lödise nôn ex ferró, sed ex — factus
est. Servus qui epistulds fert — dicitur, nam — epistulae in
tabellssefbébantur

“Tibeliius — ianuam stat, Haitor, quí — iimuam sede,
tabellriur dE cane feröel —: “Cave! Canis 18 —1” In sold
intrá — scriptam est '— canem’ Infr& — canis. “Nec haec —
nec canis vérus m8 —” inquit tabellárius, ac propius ad ca-
‘nem —. Canis caténam — et vestem eius dentibus —. Tabel-
ius neque — neque — audet. Hnitor: “— procdis? Ego tt
intrice —1” Sic iánitor hominem territum —. Ille alterum
gradum facit, sed canis eum ex dstid —. Tiépolemus 155
corpore — ex ato —. — [= poseo] init cane vinct.

PENSVM C
Quid est ianitdesofficium?

‘Car necesse est canem eius vince?

Ex quí miterid insta imua?
Vulcänus quis est?

Quid in sol ine men viderur?

Quid tabellcis séeum fert?

‘Unde venit Tiépolemus et quem quaerit?
Quömodo ¡aitor & somnß excticur?

Quid agi lolis post merkdiem?

(Car canis saigns catná nön retinéeur?
(Quid facie üänior antequam tabelltrus intra?

179. ‘CAPITVLVM VICESIMVM TERTIVM cap.
EPISTVLA MAGISTRI
1 Tolius, qui canem läträre audivit, iänitörem Atrium in-
trantem interrogat: “Quis advénit?” née rl

Tánitor: “Tabellärius advénit Tbsculö. Ecce epistula
‘quam illine ad té tulit.” Hoc dicéns länitor epistulam

5 dominó sus trädit.

Tolius: “Quidnam hoc est? Quisnam Tüsculô epistu-
Jam ad mé must?”

Tánitor: “Nesció. Tanrum sció epistulam Tusculó
missam et ä tabelläri ad 12 tam esse.”

10 Tilius: “Non opus est idem bis dicere. Ego id quod
semel dictum est bene intellego. Rectde hinc ad canem
‘mum!” Sic T6tius iänitörem dimitir.
(est enim parva eius imägö) et “Missa est” inquit “1

15 magiströ Diodóro. Nols his litterds legere, nam certé

179

180. CARO

dea + det: 00005
Tel dere eh.

ovate ine habe
Dit a
arm
Eric

e-em
AS

Jeger lei cum

180

magister poscit pecüniam quam el débed. Duörum

Aemilia: “At fortasse episcula alias res continet, Quis
sit? Fortesse magister aliquid script dé Mares? Signó
integró, némd scit.” a

Ialius signum rumpit et epistulam aperit. Ecce ea
quae in epistulß magis scripts sunt:
Diodorus Jalió salütem dict.

Discipulus improbus asque piger est nas Marcus fitius,
Male recta, foedE et pröod sorbi, compuzäre mal modó 25
Fem tum nihil doctre possum quia ipse nihil discere
‘ult, Nemó magister péiôrem discipuhem umquam docu,
Val.

Sortbäbam sou halendts Hits. Hic dits má monet dé 30
pecinid quam miki dibes. Quärd Marcus hodid mercidem
lea nön tul? Merck maemquam miki tvádicar ad diem,
Lier vale.

Interim Marcus, cuius vultus ad nömen magisur co-
lores motivit, pallidus et tremens patrem legentem 35
spectat, Cür pallet puer? Pallet ob timörem. (Qui timer
pallére solet.)

Item Aemilia vultum HOLE severum intuëtur. Post-
quam ille epistulam legit üsque ad finem, uxor eum
interrogat: “Quid sctipsit magister?” 0

Iolius: “Prior epistulae pars dé alia r est; in parte pos- 17
teriöre magister md monet dé pecüniä quam ef däbed.”

181. cap.

Aemilia; “Car nön solvis pectniam quae magistrô
débltur? Certé magister, qui fiós noströs tam bene
4 scribere et legere docet, mercédem suam meret. Sed
quidnam scriptum est in prióre epistulae parte? Noane
magister Marcum laudat?”
Tolius: “Hac epistulä nolla aus contingrur, nec enim
puer piger anque improbus laudem meret! Tune putás
30 18 his litters laudärt, Marce?”
Marcus vultum à patre avertit nec üllum verbum re-
spondet, at genua trementia et vultus pallidus respon-

selves poctniam = dare
ection quee dbktur

ete aie run

Nasal vet

ep conc =
AAA

sum plänum es, quod pater facile invllegit, Sepe a. | "acces

Jentium est respönsum plänissimum.
55 Ticente Marco, Aemilia “Quid fecit Marcus?” in-
uit, “Dic mihi omnia!”

Tolius: “Marcus prope omnia fécit quae facere nfm
débuit! Haec epistula omnem rem plänam facit. —Ó.
Märcel Tam plané intelleg® falsa esse omnia quae nobis

© márrávisd: magister plinis verbls scribit € discipulum
improbissimum fuisse ac foede et privé scripsisse'”

Marcus: “At tabulam vöbis ostendi...”

Ialius: “Aspice hanc tabulam: vidésne nömen “Sex”
lineris plinis in parte superiöre Inscriptum? Tüne solts

65 nómina aliëna Inscribere in tabulé tul? Hacc nda tua,
sed Sexti tabula est. Hocine negire audés?”

‘Marcus, qui iam nön audet mentir nihil negat, sed
omnia fatétur: “REcté dicis, pater. Tabula Sextl est.
“Tábults mütivi inter pugnam.”

181

182. car XXI

perdera serve
perro «dit

ani Me = ame hoe
sheer pi ae
Pein i

182

‘Aemilia: “Pugnam? Quam pugnam närräs?” »

Jalius: “Marcus mihi am nárrávit ‘st cum Sextd pug-
nivisse.’ — Nönne tibi satis fuit vestem tuam novam
perdere? Etiamne tabulam aliënam.

‘Marcus: "Tabulam Seat nön perdidi, pater. Vide:
integra est tabuls.” »

ülius: “At cert pater Sex pudbit eum perdidisse
tabulam suam. Fortasse Sextus à patre suö piniétur ob
hanc rem. Intellegisne factum tuum indignum esse?
None t€ pudet hoc fécisse? Profect5 me pudet hoc à
med AO factum esse!” ”

Marcus, quí pauló ante ob timbrem pallébat, iam ru-
‘bet propter pudörem. Puerum pudet fac sul, (Is quem
factörum suórum pudet rubére solet.)

Marcus: “Cert& malus puer ful, sed posthäc bonus 177
‘Puer futdrus sum: semper vöbls pâritürus sum, num- #5
‘quem pugnätürus sum in viá nec umquam in lado dor-
‘mitarus sum. Hoc vObls promittS, pater et miner! Mihi
crédite!”

‘Marcus “98 malum puerum fuisse’ fasktur ac simul
promittt ‘st posthic bonum puerum furdrum esse, 50
semper sé parentibus páritOrum esse nec umquam in
vik pugnätürum nec in 10dó dormitúrum esse” — id
‘quod saepe antehäc promisit!

Iotius: “Primum fac quod prömisiti, tum tibi crédé-
mus!” Talius nôn crédit Marcum promissum factürum 95
este,

183. to

us

‘Marcus: “Omnia quae prömist factürus sum. NOU mé
verberärel lam bis verberätus sum 4 magiströ.”

“Ergó verbera magistri nön satis forunt!” inquit 10-
lus, “Profect® verbera meruistl” Thm oculós & Mi
Avertéas: “Ab hinc ab oculls melo! Düc eum in cubicu-
Jum eius, Dave, atque inclüde cum! Postea fer mihi
clivern cubiculi!”

Postquam Dávus puerum ex Atrid dit, dominus
“Hace omnia” inquit “facta sunt, quod Médus beri
dom fügit nec hodié Märcum in lüdum euntem et
illine redeuntem comitiri potuit. Posthäc Märcum sine
comite ambuláre nön sinam. Cris Dävus eum comi-
tabicur; is certé bonus comes erit.”

MäroS in cubiculum ductó atque incl0s6, Davus redit
et “Marcus” inquit “inclisus est. Ecce avis cubicult.”

Iülius clávem sümit ac surgit. Aemilia, quae putat
cum ad Marcum tre, “Qu is, InN?” inquit, “Marcumne
verberätum 15?” Aemilia Märcum & patre verberätum If
putat, “Noli eum verberire! Non put eum posthäc in
‘vil pugnätürum neque in 1045 dormitürum esse.”

Tolius: “Putisne iam mititum esse istum puerum?
Ego eum nec métitum esse nec posthäc mitum iri
credo! Quamquem her & mE semel verberätus est arque
hhodié bis & magiströ, nec verbera patris nec magistef
‘eum meliórem féctrunt.”

Aemilis: “Ergó nda opus est iterum eum verberäre.
Nec laudibus nec verberibus melior fier! potest.”

183

184. CAP. xX

pels cum =

cob cam? = cui?

Tülius: “Nou timére, Aemilia! Märcum in cubicalo
relinguam. Iam epistulam scriptürus sum.” Tolius dicit 125
8% epistulam seriptürum esse.”

‘Acmilia: “Cuinam scriptürus es?”

Tülius: “Magistro sclioet. Cris Dävus, Marc! comes,
epistulam meam sécum feret, quae à Márod ipsd träde-
var magistrd, Tabellirius, qui epistulam magistri trädi- 130
dit, tempus perdit, s forts respönsum meum opperitur.
Dimitte eum, Divel Dic el “respónsum meum cris à
‘Mirco tréditum ie?”

Aemilia: “Noone Marcus simul cum epistuli tut
‘mercédem debitam tridet magistr6?” »s
Tolius: “Minim&! Ego enim plins respondebs “mé

mercädem solvere nile”

Aemilis: “Quid ais? Nónne 18 pudet pauperi magistro
‘mercédem negäre? Quam ob rem merctdem débitam
solvere nôn vis? Causam afferre oportet.” o

Talius: “Magister ipse mihi causar attulit.”

Aezmilia: “Quönam modo? Quaenam causa allie está
magia?”

Tülius: “In his Iiteris magister ipse fatécur ‘sé filium
meum nihil doctre posse’: erg5 merodem nön merult. 145
Pecíiniam quae merita nda est nún solvam. NOló pect-
‘iam meam perderel”

Epistulam sOmens Aemilia “Itane seribit magister?”
inquit; tum, epistulé 18ct8, “Hoc 18 nön excüsat, nam
pling scrfbit “Märcum ipsum nihil discere velle’, et qui 150

185. 155

m

vs

sed etiam velle opus est: quod non vis, nön potes.”
‘dlius ridéns “Récté dicis” inquit, “Ego enim pect-
niam solvere nol: ergô solvere nön possum!”
Hoc dicéns Talius epistulam magisuf scindit.

GRAMMATICA LATINA
Participio es infincows fiat
1A) Activar.

‘Miles: “Porter pugnäräns sum.” Miles dici “e fortter
Pognlazman ese

“Pognástras-a-u' est participium futdrt. Participium
futür est adicctivum deciiaiiónis uhr. Pugnäzänen ess” et
Tafinitivas furl, quí constat ex participió furart e “ese,

‘Exempla: plrtOrus, dormir, factrus, sripetrus, fu-
‘rus.

Märcus: “Postác bonus discipulus frs sum...” Marcus
dit ‘sé posthic bonum discipulum fit ese, semper ma-
str pâricinum esse nec umquam in 046 dormizärum ese?
Maginter nin crédit eum prömissum face exe.

Puert; “Posthde bon! discipul fe sumus...” Puer di-
‘cunt ‘s8 posthäc bonds discipuls fads ese, semper magis-
US péri ese nec umquam in 1049 dormir ese” Magis-
‘er nön crédit eds prómissum facinds ese.

[BI Passivum,

lus: “Sextus & magistrd laudsbitur.” lis dice “Sexrum.
à magisró taudizon 14."

“Lauda i est infítivas fut passiv, quí ex supinó et
“it consta.

PENSVM A
Märeus: “Posthäc bonus puer fo- sum et vöbis päri- sum.”
Marcus promittt's# boaum puerum fu- esse et sE párentibus

LUpagaérim en
(2) pri ene
Bi ocio e
4 dormia e

tacón
tan

185

186. E
E

HU

A EL

Päri- esse. Acmilia putat Márcu 3 108 verberk- ir, sed
Tias ‘sé epistlam sp ee dct.

‘Verba: dicere -isse -um; leere mise —um; mitre is
um; inlidere~isse -um; facere~ise -um; ferre ss -um;
afferre “ase -um; tridere -ise -um; perdere ise; ostendere
ie; fugere ise,

PENSVM B

Hánitor dominó epistulam — [= dat]. Hülius — rumpit; am.
sigrum — nda est. Marcus — et teméns — paris legenti
“ici. psa magie omnem rem — ac. os: “Set
emt hace tabula; num hoc — audéa?” Puer nihil nega, sed
‘omnia —, IOlius: “Indignum est — tuum, Nönne 18 — fact
val?” Marcus, quí pauló ante — timôrem pallébar, iam — ob
— Marcus: “— semper bonus puer erd, hoc vóbis —{"
Hodiz Mödus Märcum ad l0dum — nön poruit, nam —
dom fügit; taque Marcus sine — ambultvit. Magister pect-
‘iar quam I0lius ef — postulat, 0lius: “Magists

— nóló, neque enim is mercidem —. Peciniam meam —
pare

PENSVMC
A qué epistula missa est?
Quömodo Talus epistulam apert?

Quid magister seripsit dé Marco?

Caius nömen in tabulttnsriptum est?
‘Quam ob rem rubet Marcus?

Negatne Märcus sE malum discipulum fuisse?
Quid Marcus parentibus suls prom?
¿Qué Divas puerum dit?
(Quire ali surgio

Quid Tólius magiströ respondebit?

(Car mercidem solvere ndn valt?

187. (CAPITVLYM VICESIMVM QVARTVM.

CE

PVER AEGROTVS

1 Interim Quintus lectó tentrur. Puer aegrötus iterum
iterumque super lectum sé convertit nec dormire potest
‘vein atere dextró cubat sive inlateresinistro. Itaque &
lecto surgere cntrur, sed p&s dénud dolère incipit.

5 Puer territus pedés modos aspicit et “Quid hoc est?”
inquit, “Pés dexter multö mäior est quam pes laevus!”
‘Quintus mirdtur quod pedés, qui herï parés erant, ho-
dig tam imparés sunt, Tum puer aegrötus in lectó re-
cumbit. Villa quieta est: nüllus sonus audirur ab olla

10 parte; etiam avés, tempestäte subitl territae, in hortó
silent.

‘Ax subird silentium clämöre et strepitü mäximd rum-
pitur, nam Marcus in cubiculó sub, quod its cubicu-
um Quint! est, magnä vice climat et forem manibus

15 pedibusque percutit. Quintus, qui tantum strepitum
mitos, Syram vocat; quae continu accurrt.

Syra: “Quid est, Quinte? Putävi 18 dormire.”

Quintus: “Méne dormire per tantum strepitum?

188. Quid agitur, Syra? Quam ob rem Marcus sic climat ac
forem tam valdé percutit?” »
Syra: “Noir hoc mir: Märcus forem frangere cönd-
tur, quod after exire nón potest. Sed 10 quid agis?

Doletne tibi pts adhc?”

Puer ‘pedem sibi dolére” al: “Valde mihi doler pes,
ob dolörem & lectó surgere nön possum.” »

Syra: “Tune & lectó surgere cönätus es?”

‘Quintus: “Cert8 surgere cönätus sum, at necesse fuit
mé continuó recumbere, ita pes doluit. Intuére pedés
meds, Syral Compará eds! Antequam de arbore cecidi,
parés erant, nunc pés dexter mäior est pede laevo.” 30

Syra: “Ego nön miror pedem tuum segrum esse,
quod dé tam altá arbore cecidisti; at miror tó crûs nön
fregisse. Facile os frangere potuistl.”

Quintus: “Quis sch? Fortasse os frictum est, nam
pedem vix movére possum sine dolöribus.” s
Syra: “Ossa tua integra sunt omnia. Nal! Are! Pue-

rum Römänum sine lacrimis dolorem pati decet.”

Quintus: “Non fled, ets! dolorem gravem patior.
‘Testis sum, quod mihi necesse est intus cubre, dum
ali puer for Iidunt. Cónsóláre me, Syra! Cónside hic 40
ixtd lecrum et loquere möcum!”

Syra ixth lectum ad latus puerl lacvum cónsidit
‘eumque sie cönsölätur: “NI! riss esse quod hie intus
‘cubés: immd lactáre té nön inclüsum esse in cubiculó ut
(eltrem tuum! Nec MArcó lice cum ails pueris Hidere.” 45

189. CAR.KKIV

Quintus: “Is nön aegrötat nec dolórts patitur:”
Syra: “En valet, cert tergl dolôrés passus est.”
Quintus: “Estne verberätus Marcus? Ctr ef nón lioet

exdre? Quid factum est postquam friter meus domum.

50 rediit? Omnia ignded. Dum hic oölus cubo, nihil nös-

‘cere possum, ets! omnia scire cupid.”
28. Syra: “lam närräbö tibi omnia quae focta sunt: Friter
‘tums hodié sine comite in dum iit...”

Quintus: “Noone Médus eum comititus est?”

38 Syra: “Médus heri domó fügit — put quia amlcam

sua, quae Roesee habitat, vidäre cupivit.”

Quintus: “Quümodo Médus, quí vix umquam Rö-

Syra: “Nesció quümodo, sed certs sció eum aliquam

@ föminam növisse, nam sacpe dé el locttus est, Nihil

difficile est amant, ut Kiunt.

“Médus igitur hodi£ Märcum comitärt nôn potuit.
Nüper Marcus sölus rediit, sed pater Alium suum red-
euntem vix cognôvit neque eum Ösculätus est ut solet,

65 nam Marcus nön modo Qmnidus erat quod per imbrem

ambuläverat, sed etiam sordidus atque cruentus quod:
‘hum iacuerat et à Sext5 pulsatus erat. Pue enim in via
pugniverant: primum Marcum pulsiverat Sextus, tum
Märcus et Titus Sextum pulsiverant, Höc audhd, do-

70 minus Märcum sevére reprehendit.”
‘Quintus: “Miter quid dixit?"

Syra: “Miter tua nda aderat, sed pauld post intrivit.

Pat passa eae

Gert ac eee
se dew
port neutre
cupere = vell
ae (fel) = contin
relie (ie)

199

190. CAR.KXIV

Jaye vine aura,
id ioe veu

Serum = pratere ed

‘lo hers Cab) =
Por quam ert

‘Tune Marcus iam lautus erat et vestem mútiverat, do-
mina eum sordidum arque cruentum nön vidit. Marcus
vero ‘sé bonum discipulum fuisse’ dixit, ets in 10d 75
dormiverat nec magistrum recitantem audiverat — c&te-
rum in hic 18 is nön peior fuerat céterts, nam omnés
dormiverant! Postrém® lierás pulchräs quis Sextus
seripserat mite ostendit atque dit ‘#8 ipsum cis lit-
trás scripsisee,’ Tam rurpiter fräter mus mentitus est!” 20

Quinras: “Quömodo scis Márcum mentitum esse et
cs lterás & Sextó scripts esse?”

Syra: “Quia nômen ‘Sex in tabelltscriptum erat. Et
paulo post tabellárius edvénit...”

Quintus: “Núper aliquem iinuam pulsäre et canem #5
valde läträre audivi, Tum subitó magna voce clämävit
alíquis. Quidnam tantus ile tumultus significavit?”

Syra: “Tabellárius clámávit quod canem veritus est,
nec sine causó, nam canis eum momordit et vestem eius
scidit, Is canis lupô ferdcior est!” »

(Quintus: “Ego canem jänitöris nön vereor neque um-
quam ab e5 morsus sum.”

Syra: “Id nún miror, nam canis ssepissimé t8 vidit.
Canis t8 növit, ignörat illum.”

Quintus: “Canis me nón modo növit, sed etiam dili- 95
git, nam multa el ossa dedi et ssepe cum ed fist. Céte-
rum quid atculittabellarius?”

Syra: “Epistolam attulit in qui magister scripserat
‘Marcum discipulum pigerrimum fuisse atque foed et

191. CARAY,

100 privé scripsisse.’ Tum Märcus, qui primó omnia negä-
‘erat, “sE mentitum esse’ fassus est.”
Quintus: “ProfectS verbera meruit!”
Syra: “Magister cum iam bis verberäverat, nec igitur
pater eum dénub verberäre volult, sed in cubiculum
105. inclüsit. Céterum facie tibi est frdarem tuum repreben-
dere, dum ipse bic in moll lectuló cubis. Tüne ipee
semper bonus discipulus es?”
Quintus: “Melior sum frátre med! Herf laudärus
sum, quia pulchré scrfpseram et recitäveram.”
110 _Syra: “Túne sólus pulchré scripseräs et recitäveräs?"
Quintus: “Immd omnés praeter Märcum leuditt su-
mus, quod pulchré scripserämus et recitiverámus.”
‘Syra: “Si vós laudád estis, quod pulchrius scripserätis
et recitiveritis quam Márcus, nönne ile tam récté
115 scripserat quam vös? Ego Märcum bene növi, nec puts
‘eum vobis stuliärem esse.”
Quintus: “At certé pigrior est nobis!”

'GRAMMATICA LATINA
Verbt tempora
120 Plisquamperécnon
IA) Activa.
Puer ümidus est quod per imbrem ambulivit.
Puer ümidus erat quod per imbrem ambuliverat
*Ambulävit’ praeteritum perfectum est. ‘Ambuliverar’ est
15 tempus praeterirum plüsquamperfectum. Plüsquamper-
fectum désinit in -erat (pers. m1 sing.), quod ad Infinitivam
‘perfect! sine -isse additur.

pe ade = ins
ut sour ee

‘ale volume

elie fe med =m,

“quem fees meus

sre ahd =
pe ph

191

192. ‘Exempla: (1] recittvjerat; (2) piralerat; [3] scrtpelerat; [4]
docmiverat,

Herf magister puerum laudävit, quia bonus dscipulus fu 130
rat: bene reiudverat et srfsert, magisró plrwerat, nec in
1045 dormiverar,

Bonus discipulus malo: “Hert magister me laudavit, quia
bonus disipulus fur: bene recitdoeram et scipseram, ma-
sist päruman, nec in 1045 dormioerem. At (3 verberivit 135
magiscs, quia malus dlscipulus fus: male recidoends et
secipeeds, in 1040 dormfoerds, nec magisr plrwerds.”

He magister puerds laudävit, quia bol discipall fuera:
Dene reciuderane et scripserant, magist® pour, nec in
1000 dormfoerant 10

Bont discipuli mals: "Hert magister nts Iaudivit, quia
"ona discipul firma: bene recien et serpterdos,
mais päruemämus, nec in 1040 dormberdmur. At vös ver
berävit magister, quia mal discipul fueras: male recitäverd-
is et seripers, in MO dormfoerds, nec magisro päru- 145
itis.”

Singulris Pardi

Persóna prima ‚eram rios.
Persóna secunda «eis. “ds

Porsina teria — ent mar 1
BB] Possivam.

Magister Märcum verberiverat = Märcus verberktus erat
magisırö. Magister puerds verberiverat = puerl verbertit
rant & magi,
‘Fins; “Pater m8 verberivi, cts iam A magiströ verberäuu 155
ram.” Miter: “Cor verbertnus ende?”
ti: “Pater nôs verberdvit, etal iam & magistrd verberäct
riomas.” Miner: “Co verberän eräis?"

Singuläris Plaats
Persóna prima — verberäis oram verberli erämus. 160
Persóna secunda. verberinus eräs — verbertsterdxis
Persona turıie _verberäns eraz verberkil evant

193. £
E

PENSVM A

in sordidus eat quod humiso- et eruentus quod
Sextus eum puls-, Puertín vi pugn- Tergum Marco dolebat
quod magister eum verber-. Marcus & magiströ verber- —
quod in 1040 dorm- nec magistrum recitantem sud. Märcus:
“Magister me verberivit quod in 1046 dorm- neceum recitan-
tem aud-, ved mé uit quod bene comput- et stipe”
‘Verba: lave is -um; videre ~ise -um; mordére -Ise
um; dare ~ise ~um; reprebendero -isse -um; frangere
aso -um; cogndscere ~inse -um; nösoere -ise; lUdere
Liste; cadere —isse Ie -isse; cupere —ise; vele —ise; pat
um esse; loquf -um esse; fart un ese.

PENSVM B

Puer — [= acger] dormire nön potest sve ia — dexariacet
sive in — [m sini. aque surgere kt, sed inlets
—, nam pls — [= rúrsus] dolére incipit, Marcus climat et

Qunrus elämörem et — audit e Syram vocat; quae — accur-

At Puer ich "pedem — dole’ “Pes mihi dk, ob

mire nön possum, Forusse — exis frictum est.” Sy:
“Noli 1" Quintus: “Non fled, — [= quamquam] dolörem
garen —”

PENSVM C
(Chr Quintus mirar pedés subs aspcitns?
‘Quam ob rem pés elus aegrótar?

Eatne fräctum os erüris?

Quärt Marcus forem frangere chmätur?
Quid Syra Quint närrat dé Märod?
Car Marcus rediéns cruentus erat?
Quist Medus & vila gi

Quid Syra dé cane Hits puta?

‘Car canis Quintum diligit?

(Car Jalius Marcum nön verberävit?

PA

193

195. CAR xxV

THESEVS ET MINOTAVRVS

1 Syra, postquam facta Märeï närrävit, abire vult, sed
Quintus “Noi” inquit “me relinquere! Te hic manére
vols. Narra mibi aliquam fibular!”

Syra: “Quam fibulam mé bi närräre vis? Fabulam-

5 ne dé lupó et agnd qui forte ad eundem rivum véné-
runt? an fibulam dé puerö qui cupivit regere equis qui
currum Sölis per caelum trahunt?”

“Tacente Quintd, Syra pergit: “An cupis audire fibu-

Jam de Achille, duce Graecórum, qui Hectorem, ducem

10 Tröiänum, interfécit atque corpus eius mortuum post

currum suum trixit circum moenia urbis Trdise? an

fabulam dé Rómuló, quí prima moenia Römäna aedifi-
air...”

‘Quintus: *...et Remum fritrem interfécit quia moe-

15 nia humilia déridébat! Omnés isuis fábulas andiquäs

saepe audM. Iam vér® nec dE hominibus nec dé béstils

an
ada (<A)
Imm paraa ri
tine ver oe
Sica
Inder te acum
Actis om

lanas am < Ta
ef unbe io
inter Goer 4

“fectum = morta fe
meena jum pl = moet
aml ton

Remus-tm
‘rum ae

195

196. CARY

oran in
verte umd
Gus um qu
5
Théo tm
ps
Alien = ged empor,
are rte
ra de
mas
nd dm
wo
yz

redil 19 < edi
‘cre

ele
Anita < AE

run pt
unde Pe
sable < nt
‘otal ono,
‘qq ann

196

audire cupió. Närrä mibi fibulam dé aliquo ferdei
mönströ, cui caput béstie et corpus hominis est et quod
hominës vivos vorat! Tálem fábulam audire cupiô.
Syra: “At tile mónstrum té terrebit, Quinte.” »
(Quintus: “NO! putäre m& puerum timidum esse! Ti-
mor mönströrum puerum Rómánum nin decet!”
“Narrábo ibi fibulam dé Thésed et Minötaurö” in-
uit Syra, et sic närräre incipir:
“In insulá Cretá Slim vivébat mónstrum terribile, 25
nümine Minötaurus, cui caput taurl, corpus vir erat.
Minôtaurus in magnd labyrintho habitibet.”

Quintus: “Quid est labyrinthus?”

Syra: “Est magnum aedificium quod frequentibus
müris in plürimäs partés dividitur, Némo qui tile aedi- 30
ficium semel intrávie rürsusilline exire potest, ets nun.
patet, Labyrinthus ille in qué Minötaurus inclûeus te-
nébätur, ä Daedaló, viró Ath£niénsi, aedificätus erat.
Qui iam antequam ex urbe Athens in Cretam vénit,
complirés rés miräbilés fécerat. =

“Minôtaurus nihil praeter hominés vivös ed&bat. Ita-
que complür&s aduléscentés virginésque quotannis

197. u

Atbénis in Cretam mits&bantur, quí omnés in labyrin-
‘thd 4 mônserd ld saev6 vordbantur. Navis qui Athéni-
neds ill0c vehEbantur vela ätra ger&bat, nam ed colore
significitur mors.”

(Quintus: “Quam ob rem tot AthEnitnsés ad mortem
certam mirttbantur?”

Syra: “Réx Minds, qui tune Crétam regebat, paucis
annis ante urbem Athens belló expugnäverat. Post ex-
pugnätiönem urbis Minds, cupidus uuri atque sangui-
nis, nön modo magnam pectniam, sed etiam hominés
vos ab Athéniensibus postuliverat. REx enim Atheni-
‘ensibus male voltbat, quod flius eius pauld ante ab iis
mecs erat

“Bo tempore Théseus, vir parise amäns atque glôrise
‘cupidus, Athénis vivébat. Qui nper Athénis vénerat
neque ¡bl fuerat cum urbs 4 räge Minde expugnita est.
‘Théseus, qui patrem Minötaurf, taurum album, iam
neciverat, novam gldriam qusetéas Minötaurum ipsum
quoque interficere cónstiruit. Itaque Qná cum cèterts
Athenitnsibus nävem vélls Aris Ornátam odnscendit et
in Crétam profectus est. Ibi continu® régem Mindem
adit, quí cum & mliibus in Labyrinthum düet jussit.

“Minds autem filiam virginem habébet, cui nömen
erat Ariadna, Quae cum primum Théseum cónspexit,
‘eum amäre coepit cónstittque eum serváre.
trivit, ad eum accesit et sic loquí coepit: “Contrá MI-

btn (= ter
roe Abts

198. CAREX

cla

cer am
D ae
Maan
pu
csm am ce
gee pn
Tm
tee = hein
ae
ee at

‘revi ady = bre teat:
ore, mer.

198

nötaurum ego tibi auxilium ferre nôn possum...” “Dei? 65
inquit Thiseus “mihi auxilium ferent contrá illum, Ho-
ig cert& Mindmurum occidam atque civés meds à
mónstró ll terribill serväbö. Bonum gladium geró. Ad
pugnam parätus sum.” Tam Ariadne “Hoc nôn dubito”
inquit, “sed quömodo exitum labyrinthf posted repe- 70
fits? Nemo adhe per sE viam & labyrinth ferentem
repperit. Ego véró tibi auxilium feram: ecce flum à
Dacdaló factum quod ibi viam mönsträbit. Auxilid
huius fir hoc ad me redibis.” Hacc loca, Ariadna
‘Théseb filum longum dedit; atque ille “Opperire me” 75
inquit “hic ad iinuam! NOU timérel Ego mortem nón
timed. Sine timbre morts conträ hostem ed. Brevi hae
redid, neque sine 18, Ariadna, in patriam revertar.
Illüc 8 mécum dûcam neque umquam t# relinquam.
Hoc tbi polliceor.” sw
“Tur Théscus, llum Ariadne post sé trahéns, laby-
sinthum intrvi ac sine mori Minówurum in medió
Iabyrinthö exspectantem petivit, quem post brevem
pugnam gladió oocldit, Minórauró occiso, Théseus f-
Jum Ariadnae secdtus exitum labyrinth facile repperi. 45
Ita Théseus ob amörem patriae civés subs 4 mónstró
“ec sunt quee närrantur de nece Mindaur”
‘Hic Quintus “Perge” inquit “nárrire de Thtsed et 217
Ariadna! Nonne illa Théseum sechta est?” »
Syra: “Théseus & abyrintho exitns “Minötaurus ne-

199. cltus est” inquit, "Laetämint, civés met! Intuémint gla-
ium meum cruentum! Sequimint mé ad portum! Ibi
nävis mea parita est ad nävigandum.” Tum Arisdnam
55 cómspicións “Et 10” inquit “sequere mél Proficiscere
mécum Athénis!” Ariadna, quee nihil magis cupiébat,
“Parita sum ad fugiendum” inquit, atque sine mord
näver Thésel cOnscendit. Thöseus nävem sotvit et cum
Aia regis navigavir Naxum; ibi vErd nocte silenti Ariad-
100. nam dormientem rellquit atque ipse Naxd profectus es.
‘Mine Ariadna & sommnd excitäta amicum in Itore quae»
sivit neque eum repperit. Puella misera ab humili Mtore

in altum saxum ascendit, unde prospiciéns nävem Thé-
sei procul in mari vidit. Tum, etst vóx eius 4 núlló au-
105 diri poterat, Ariadna amicum suum fugientem vocdvit:
“Théseu! Théseul Revertere ad mel” neque Alum re-
spönsum ei redditum est praeter vicem ipshis quam
dora saxa reddidtrunt, Brevi nävis E cOnspectd eius
abiit neque iam üllum velum in mari cemébitur, Ari-
10 adna igitur in Litus déscendit atque hic et lite curréns

cumin
Le mel

sscendee due

“Then, co Thor!
rever = edt

Gtospecns tum < ce
ple; obeapecth =
sols

tendre die (41
conde [11

199

200. CAP. xX

ant omnts
‘quan cms

erre leer
= relinguere

eis Pd

Police -rum exe
api anf
‘<capids
‘bande vit quis
‘iron washes

bla + gee 0,
Bomind, o. rt

Next = intact Ne
Again

Gere grin eus
achete = quai.
at st

‘multis cum lacrimis capillum et vestem scindébet, ut
homínts qui maerent agere solent — ita maerebar virgo
miserrima, quee à vird quem ante omnds amibet sila
relicta erat inter feräs Insulse sfcut agnus timidus inter
saevôs lupos.”

‘Quintus: “Cir Théseus amicam sua ita déseruit?”

Syra: “TES sunt vir, m puer. Montes auri féminis
pollicentur, tum prömissa obliviscuncur ac féminas sine
nummo déserunt! Quis tam facile prómissum oblivisci-
tur quam vir quí feminam amävit? Ego quoque Slim.
déserta sum ab amico pechnlösd qui mihi magnäs res
pollicitus erat. Noli véró putire mé ob cupiditätem pe-
üniae amivisse cum, ego eum amäbam quia eum pro-
‘bum virum esse crédébam. Etiam nunc maered ob amd-
rem illus vir.”

Quintas: “Obliviscere illtus virt improbi qui 18 tam.
turpiter déseruit!”

Syra: “Non facile est ambris antiqui oblivisc. Sed
hoc 10 nôndum intellegis, mi Quinte, Reded ad närri-
‘iénem fbulse, quam prope oblia sum, dum dE alils
1Ebus loquor.

“Ariadni Next relictä, Théseus ad patriam suam nd-
vigäbat. Interim pater eius Aegeus, réx Athenitnsium,
ab altS sax in mare prospicitbat. Brevi návis AUN in
conspectum vénit, sed nävis reditns cadem vela ara
gerëbat quae abiens gesserat: Thöseus enim post necem
‘MinotaurT véla mütäre oblitus erat! Itaque Acgeus, ar-

us

m

201. mo

us

150

CAR XXY

biträtus mortem fit ed colôre signific, sine mord dé
sax sé iit in mare, quod & nömine eius etiam nunc
‘mare Acgacum” vocitur,
“Post mortem regis Acgel filius cius Théseus sex
Athénignsium factus est. Qui multös annde Athènis
His verbis Syra finem närrätiönis fait.

GRAMMATICA LATINA
Verba dipómencia

Imperitvus,

Loetre! = gauda! Loctifm! = gaudétel
Ioruëfef = apecl Incußjmanf/ = spectitel
Revertlere! = redt! Revertlimini! = redite!
Partie! = dividel Parmi! = divide!
Laetäre lnctimin et cera sunt imperkivi verbörum dE-
Ponen. Inert eh pda: gl, pl
is mi

PENSVM A
Mödus (ad Lydia): "in Gracciam 10. Comit- mel Proi-
cio- mécum! Hoc mihi polio! Oblvis- Rémee! Öscul-
ze

Mus (ad nautis): “Tam proßiciso-, neuee! Ventus secun-
us est: inna coeur! Lar"

Verba: trahere ise -um; petere ~nse -um; quaerere-isse
-um; occiere —ise -um; relinquere -ise -um; interfiere
isse -um; cbnstiuere -sse -um; döserere -Isse -um; CON
spicere ise ~um; incipere as um; reddere~isse -um; ro-
Perro -isoe -um; iubère ie um; gerer -isse -um; acero
Proficsel "um esse; sequl um esse; obIIVsel um esse.

Acer 4 ele acm

gene rie tera,

‘oem atrial face
‘rete deso

En

201

202. i ds NE

8

PENSVM 3

Quistus — dé Iupd et — aude nön vult nee fbulem de
Achille, quí Hectorem — et corpus eius mortuum post —
‘suum circum — [= mürde] Tio —.

Labyrinthus est magnum — unde nämd extre potest, tet
ilnus — Théseus, qui patrem Mindtaurf, — album, iam
necivert, Minôtaurum ipsum quoque — [= interficere] —.
Antequam Theseus, ad pugnam —, labyrinthum inrávi,
Ariadna, fia —, ef — longum dedit. Ita Ariadna ThEsed —
lit nam ¿lle film sequéns — labyrintht repperit. Post —
Minötauri Théseus cum Ariadoá Necum nävigvit que —
(= ii] eam — [= reliquid). Ariadna ab alt — pröspicitbat,
sed — [= mex] nkvis These! € — eius abit. Puella misera in
— déscendit, ubi — et — eurréns capillum scindeber, ut
faciunt eae quee —. Théseus post — patris multds année
Athenis —.

PENSVM C
Quid cis Achiles?

Quid fit Romulus?

Quälem fbulam Quintus audire cupit?
Ubi habicibar Minöraurus?

Quid est lbyrinthus?

Quid Minôtaurus ed&bat?

(Car tot Athéniénsds ad eum mirébancur?
(Quis AthEniénses & Mindtaurd servivit?
‘Quimodo Théseus exitum labyrinth repperit?
Sôlusne Theseus & Creel profecrus est?
‘Ubi Theseus Arisdnam reiquit?

‘A quí mare Aegaeum nömen haber?

203. CAPITVLVM VICESIMVM SEXTVM

cap. XV

7 Quintus: “Nönne r&x Minds Thöseum cum Ariadna fü-
‚gientem persecúrus est?”
Syra: “Cert réx eds persequi coepit, sed nävis Thösel
nimis celeris fait, Minds, quamquam celeriter nivigi-
5 vit, nôn tam celer fuit quam Theseus neque eum oönse-
qui poruit, Tum r&x frárus cépit Daedalum, quí lum
‘obnfécerat et Ariadnae dederat, eumque in labyrinthum
incladi jussit Qná cum eius Icaró fils; vérum pater et
fitius mirkbilt modS & labyrinthö fügerunt. Cris ibi
10 närrabö dé fugi córum, hodié plüs temporis ad närran-
dum nön habed: iam hóram cönsümpst in nárrandó.
(Quintus: “Neque tempus melius cönsümere potuistil
Non oportet in medif fibulé finem närrandi facere,
‘Quoniam máirem fabulte partem iam nárrávisl, par-
15 tem reliquam quoque närräre debes. Ego parktus sum
ad audiendum.” |
‘Ad hoc Syra “Ergo” inquit, “quoniam tam cupidus es

audiendt, reliquam fäbulam tibi närribd:

204. CAPV

‘sm

Mee en um
olas pp raue,
— Y
let av. Scere
way

Saar
pida ends

“Daedalus in labyrinthö inclüsus cum AIS sud intra
mürde crrábat nec exitum invenire poterat, ets ipse 20
Iabyrinthum aedificäverat. Quoniam igitur aline vine
clausae eran, ill vir audx per Sera effugere cOnstitut.
icarus autem, qui cónsilium patris ignöräbat, humi
cbnsédit et “Fessus sum” inquit “embulandó in hóc
carcere, quem ipse nöbis sedificivist, pater. Ipel per 25
rds hinc effugere nön possumus, neque quisquam nbs
in fugiendó iuväre poterit, ut Théseum itvit Ariadne.
Hand longum tempus nobis reliquum est ad vivendum,
nam cibus noster peene cOnstimptus est. Ego iam paene
moruus sum, Nisi dil nds fuvabunt, numquam vi 30
hinc &grediemur. © di bont, auxilium ferte nöbls!”

“Daedalus veró “Quid juvat dete invocire” inquit, 1
“dum bic quieras sedés? Qui ipse SE iuvire nin vult,
auxilium dedrum nön meret, At ndlftimére! Ego côasi-
lium fügae iam excögitävi. Ets clause sunt alae vise, 35
‘tna via nöbis patet ad fugiendum, Intuére illam aqui-
Jam quae in magnum orbem circum carcerem nostrum
volat! Quis est tam Iber quam avis quae träns montés,
valls, flümina, maria voläre potest. Quin avés cael
imitinmur? Minds, qui terrae marique impera, dominus 40
deris nön est: per Bera hinc tvolfbimus! Hoc est consi
Jium meum. N&mö nbs volantés persequl poterit.” “Ego
‘quidem studiösus sum volendf” inquit Icarus, “sed alae
‘necessirive sunt ad volandum. Quoniam dit nöbis Alès
nbn dedérunt, voläre nén possumus. Hominés sumus, 45

205. s

can xxv

nön aves. NEmÖ nisi deus näräram suam müthre potest,
‘Avis nätürd voläre possunt, hominés nön item.” Tum
Daedalus “Quid ego facere nôn possum?” inquit, “Pro-
fectd arte med ipsa nâtôre mate potest. Multis rès
mirabilto jam oöafäcl, quae artem mear omnibus dé
mönstrant, nön solum aedificia magnifica, ut hunc la-
byrinthum, vérum etiam signa quae s ipsa movére pos-
sunt tamquam hominis vM. Älis quoque cónficere
possum, quamquam opus haud facile est.” “Audix qui-
dem est cónsilium tuum” inquit Icarus, “sed omne con-
silium fugiendi mé delectat, ac tid quod semel excdgi-
tvisti perficere soles.” “Certé cónsilium meum perfi-
iam” inquit pater, “Ecoe omnia habed quae necessäria
sun ad hoc opus: pennás, céram, ignem, Igne céram
molliam, cérä moll pennäs iungam et in lacerds figam.”

“Daedalus igitur arte mirabill sibl et iO suo alas
ingentes cénfécit ex pennis, quis cärk ¡Amt et in lacer-
Us fixit. Postquam finem operis fécit, “Opus iam perfec-
‘tum est” inquit, “ecce exemplum artis mese novissl.
‘mum. Avés quidem nön sumus, sed avés imitäbimur in
volando. Vento celerius tráns mare voläbimus, nülle
avis nös cönseguf poterit.”

“Icarus studiósus volandi álás hic illüc mövit, nec se
supra humum leváre potuit. “Alae mé sustingre nbn
‘possunt” inquit, “TO docé mé volire!” Statim Daedalus
82 Al levavit et “Nisi Blás röctE moves” inquit, “votire
nön potes. Imitäre me! Haud difficilis est ars volandi.

ii des: preer deu,
‘bn en na posant

scarf ars mea = id

206. Move iis sürsum deorsum höc modo!” Ita pater ftium
‘suum artem volandi docuit tamquam avis pulls suds.
Tum puerum dsculitus “Pardi sumus ad volandum” 75
inquit, “sed prius hoc té moned: voll post mé in medió
‘dere inter caclum et terram, nam s in Infimé Bere prope
‘mare voläbis, pense ümidae flent, sin volibis in
aique pennás Oret. Noli nimis audäx esse in volando! 90
‘Cautus est, mi fii! Iam sequere mé! Carcerem nostrum
effugimus — ber sumus!”

“Hace verba locütus Daedalus cum lid súrsum & A
labyrinths ¿volávit, neque quisquam fugam edrum ani-
madvertit nisi aliguf pistor, quí forte suspiciens eds 85
tamquem magnis avés volantes vidit ac deds esse arbi-
trätus est. Mox pater et flius Crécam reliquerunt, ne-
que veró recta vid Achönds in patriam suam voläverunt,
sed novi libertite delectätl in magnum orbem supra
mare Aegacum voläre coepérunt. Icarus déspiciéns 90
‘multitddinem Insulärum mirätus est: “O, quot parvae
Insulae in mar! ingent sunt!” Daedalus vero “Ilae Insu-
ae” inquit “haud parvae sunt, quamquam parvae esse
videntur, Certé Mélos insula, quae Infrä nds est, nôn
tam parva est quam tibi vidétur.” Icarus: “Sed illa in- 95
sula quae nöbls à sinisträ est multd máior esse mihi
vidétur, Quae est illa insula?” Deedalus: “Peloponnésus
est, Graecine pars, nec vero Insula est, sed paeninsula,
‘nam Peloponnésus terrä angustb, quae Isthmus vocá-

207. CAR XXVI

400 tur, cum reliquä Gracciä coniungitur. Prope Isthmum
est Corinthus, urbs pulcherrima, nec procul absunt
Athënse, patria nostra.” "ST altius voläbimus, nön s5-
um Graeciam, sed paene totum orbem terrärum spectä-
bimus” inquit puer temerarius atque etiam altius se 1e-
105 vávit. Tine nôn sólum magnäs Euröpae et Asise partés
déspiciëbat miráns, vérum etiam dram Äfricae procul
cernébat, deinde suprá sé solem in caeló seréné lücen-
tem suspexit. Statim puer, cupidus solem propius aspi-
ciendi, quamquam pater cum monuerat, in summum.
110. caelum ascendit...”
Hic Quintus, qu exitum fübulae studiös® exspectat,
interrogat: “Quid tum accidit?”

4

Syra: “Tum factum est id quod necesse erat accidere:
ignis solis propinquf céram, qu pennae jünctae et fe
115. crant, mollivit et pennäs ussit. Puer territus, lacertós
nados quatiéns, in mare cecidit ac mersus est, neque
Pater el auxilium ferre potuit. Ea maris Acgael pars in
qui Icarus mersus est ä nómine cius “mare Icarium’

Coria 47

crbi terrirum = arnés

pierdo podr

et = Anis

secre dise e fer:
‘ect fvcrum ext

orticierirum

Propinques-a-um = quí
rope et

Quer 49 = eseier
Thc ilo movers
mergere mero

208. CAR xxv

ande os

‘vole sib viera = se
vols videvpuret

appellätur. Item insula propinqua, in cuius Iitore cor-
pus pue inventum est, etiam nunc ‘Icaria? vocátur.
“Bove omnem fabulam habès de puerd temerärid qui
bertitem quaeréns mortem invénit. Tam tempus dor-
miend! est. Nonne fessus es longäs fibulis audiendo?”
Quintus caput quatit et “Nön sum fessus, nec illa
‘fibula longa esse mihi viderur. Ex omnibus fbulis haec
dé cisû Icarl mé miximé délectat, ctiam magis quam
¡lla de (ió Sois, qui currum patris regere oöndtus Item
dé summö caeló cecidit, quod ab orbe solis stulté aber-
riverat, Semper valde délector tálés fibulis audiendo.”
Syra: “Ego nf minus délector narrando ilás fabulas,
nön modo quod ipsse per sé pulcherrimae esse mihi
videntur, sed etiam quia exits Abulärum homints teme-
râriôs optimé monent, Talis enim est bominum nátúra,
et quidem máxime puerörum. Nón sölum délectandi
‘aust, vérum etiam monendi causd nârrätur fibula dé
Mid Daedali, nam quod ill puesó accidit, idem omnt
Puerd accidere poterit, nisi patr sud päret, NI Icarum
imitäri, mi Quinte! Semper cautus esto! Verum baud
necesse est 18 à m8 monte post id quod her! tii accidit.
Cent ile cásus ruus melius té monet quam Glla fábula!”
His verbis pueró monitó, Syra tandem närrandt f-
nem facit. Neque Quintus cam abeuntem revocat, sed
in lectó recumbit oculôsque claudit. Mox puer in som-
nis sibi videeur Alis Genáros tins montés et flOmina
voläre.

120

us

209. 10

155

CAR XT

GRAMMATICA LATINA
Gerencia

Hört in nárrandó cSnstimptt, Syra pls temporis ad nkr-
randum nön habet et finem fecit närrandl.

‘Narrandun’ est gerundfum; quod pónicur in loc Infif-
Mei sic décininur: acchsädwus -adum, genettvus nd, ablä-
tivas (et divas) nd,

Exemple:

Ovidius, semper parktus ad amanduen, Ubrum dé amandd
seripeit, quí appellitur ‘Ars amandi,?

‘Magister, qu artem docend sch, partus est ad docendum,
Magister ipse discit slide docend3.

Tndustrt este in scrbendo, discipuli! Tempus scrtbendt
est. Esisne park ad serfbendum?

Tam tempus dormiendl es, sed Quintus mön est fessus
audimd neque parktus ad dormiendum,

Scribere scribendó, dicendó dlcere discta.

PENSVM A
"Navés necessise sunt ad nfvig-, Folia délectätur in hores
ambul- et flérés carp-. Médus cónsilium fügi- excigitivits
Lydia eum iüvit in fagi-. Paulum satis est ad beis viv-.
‘Verba: lungere -isse -um; gere -Ise -um; mergere ise
ums trere~isse um movére ~ise -um; capere se -um;
invenire -isse -um; cSnsidere —isse; fire -ise; accidere
“se.
PENSVMB
‘Daedalus exitum labyrinthl — [= reperire] nda poterat nec
— I= úllus homo] eum in fugiendó — poterat. — igtur aliae
vise causae era, vir — [= audéns] per dera— constat, —
Patris Mium délecvi Tum Daedalus alte cönfkeit ex —
quis ctrl iit et in lacerds —. Posiquam hoc — perfäct,
‘Daedalus fitium suum — volandl docuit: “— mel Move Als
— — hide modól Ars voland! — [= nö] difficilis est. Sed
antequam hinc —, hoc 18 mone: nl vole in — Sere prope

‚ul

553
ni]

nie
Ê

HERMAN Halt

210. ea NE

‘mare nec in — Bere prope sblem. lam sequere mél — not.

‘trum relinguimus, — sumus!” sólum Geee-
Tearus in summum caclum ascendens nin

dam, — [m sed] etiam Asam ac — [= prope) num —
errárum dispiciebar. Tum verd id quod pater timuerat

factum est): — sblis propinquí cram — atque pennds —
un ls db poerd — qui — quaeréas mortem

invénit.

PENSVM C

(Quis Daedatum in abyrinthum inclodr iussit?
Daedalus efugere constr?

(Car homines voire nön possunt?

Ex qulbus rebus Deedalus Ads confit?

Chr ise Îcarum sustinère nön poterant?

Quid pater et Mus volantés viderunt?

‘Esme Peloponnesus magna insula?

(Quist Icarus in summum cachum ascendit?

Quid ram puerd accidit?

‘Ubi corpus puectinventum est?

Num baec fibula delectand! causd modo nirécar?

211. (CAPITVLYM VICESLMVM SEPTIMVM.

CAP KVL

RES RVSTICAE

1 Quid agit pater familiäs post meridiem? Primum quiès-
cit, tum ambulat, dénique lavárur. Talius igitur, post-
quam paulum quivit, ambulitum exit, lam desit im-
ber, avés rürsus in hortó canunt. Dominus hie ill in

5 hörıö sub amoend ambulat, deinde exit in agrós, quí
hortum eingunt.

In agris frümentum créscit vere et sestite, Manse
August frümentum metitur et ex agris vehitur. Deinde
‘agri arantur et novum frümentum seritur. Qui agrós

10 arant ac frümentum serunt et metunt, agricolae appel-
lantur. Agricola est vir cuius negôtium est agrös colere.

Agricola aräns post aritrum ambulat. Ardtrum est
Instrümentum qué agel arantur. Ardtor duds validos
bboves qui arátrum trahunt prae 38 agit. Quömodo frü-

15 mentum seritur? Agricola stmen mand spargit. Ex par-
vis séminibus quae in agrös sparsa sunt frûmentum
créscit, Ménse Augusto frümentum mätärum est. Qub-

au

212. CAR XXVI

fixes )

A un ee (+ 08)

regis nis /= pars
ES

Lata dram qu
Latium inolum
adi = idee

rai

Si

enge
Place m ere
Pe ri ment,
pore, bon
Plum im m cbus
pesait qu
Hna ef

pine magna
pia = multa

Bree
vol = tro, humus
| Darum © a ste

ister bis ler

212

modo metitur frümentum? Falce metiur. Falx est in-
strümentum qud agricola metit. Qué Instrazuentó serit
agricola? Qui serit nüll6 Instrümentö Otitur praeter ma- 20
‘num, Qui arat arr dutur; quí metit faloe Oxitur; quí
serit mand sud citar.

Deus agrioolärum est Siturnus, qui Slim réx caell
fuit, sed & M0 sud Tove & caelS pulsus in Tealiam vénit,
ubi eam regiónem quae Latium eppellätur optimé réxit 25
Latingsque, hominés ut tunc erant rudés ac barbarös,
agrôs colere docuit. In ford Rómind est templum Si-
ral,

Ager qui mulrum frümentl alläsve frügts ferre potest,
fertilis esse deitur. Italia est terra ferulis, sed mul loca 30
Italise nön arantur nec Allis frogs ferunt praeter her-
bam. lis locis ovés, porel, bovés päscuntur, nam herba
est pecoris päbulum, et facilius est pecus plscere quam
nam E lind vestésefficuntur, Itaque pecus miiGris pre- 35
‘ir est quam fromentum, et quí pecus plscit plûs pect-
nise facit quam quí agrés colit.

Frimentum minôris pret est, quia magna cöpia frü-
menti ex África in Italia invehitur. Solum Africae fer-
tile est, nisi aquí caret, sed multi locis Africae parum 40
“quae est, Hrg® necesse est agrés aqui flüminum rigäre.
Agricolae quí agrös prope Nilum flümen colunt bis ter-
‘ve in annb metere possunt, Aegyptus enim terra fertilis-
sima est, quia solum cius aquí Nil rigärur.

213. CAR. XXVI

45 Agri I0li, quí sub monte Alband sid sunt, nön slum
frümentum, sed etiam vités ferunt, II agri in quibus
vs créscunt vinese dicuntur. Frûgés vinelrum sunt
‘avae, quae ménse Septembri märhrae sunt, Ex Ovis má-
‘Oris vinum effcitur.

11 alias, quí nûper ex urbe in precdium suum Albá-
num vénit, circh agrós et vineás suis ambulat. Supra
eum est móns Albänus, post montem lacus Albänus,
‘qui villis magnificis cingitur. Noll in parte Ialiae tot et
antae ville sitae sunt quam in Latió et máxime circa

55 lacum illum amoenum. NE in Campäniä quidem phirés
ville sunt, quamquam multt Rômänï in ri maritimé
‘lus regiönis vis possident; nam plOrimt Rômäni sub
urbe Römä habitäre volunt in villis suburbanis.
JOlius aspicit agricoläs qui in agris et in vinels opus

@ faciunt, gaudéns quod ips, ut domind divitl, nin

pan = le
a don

nb pina. quite
al nta
‘mb urbe = prope urbem

urbia um =
‘suburbe nae

ia um, dat st

23

214. CRT
pote popecine

pre med =
‘ob meta

214

necesse est in agris labóráre. Quamquam nalló mods
Iabörem agricolirum sordidum indignumve esse exist-
“mat, tamen sé prae agricolis beátum esse cénset. Neque
‘enim labérat dominus, sed quiésct, cum in praedió su
est. Ros quiftum et amoenum eum dälectat. In urbe 65
Tolíus semper in negótió est, sed rürl in id cOgitat dé
negötils urbänls. Ttaque Tatius, qui ¿tium rüris valde
amat, cum primum cônfecta sunt negótia urbána, in
praedium suum suburbänum profiisciur.

‘Agr! Kali món 4 domins ipsd coluntur, sed à colönis. 70
Colönus est agricola qui nôn subs, sed aliénds agrös pro
domind absent colit et mercédem domino solvit pro
frügibus agrórum.

Colón! Jali sunt agricolae valid! qui industrié labó-
rant omnésque mercédem ad diem solvere solent, At 75
hoc anno quidam colönus meroédem nôndum solvit.
Talius eum colônum in agró cónspicit et “Hic accéde,
colónel” inquit. Dominus imperat ut colönus sccédat,
‘um interrogat: “Cor nöndum solvisd mercédem quam
ter quaterve iam abs té poposci? Octingentds sEstertiós 20
mihi débés, Solve eds!” Jalius colind imperat ut mercé-
dem solvat.

Colónus pallidus prae mert loqui nón potest.

Jolios: “Audisne? Impero tibi ut mercédem solvis.
‘Quin respondes?" 5
Colónus: “Nalla est mihi pecünia. NE assem quidem

habeo.”

215. 105

no

CAP. XXVIT

Talius: “Nisi hic et nunc solvis mercédem débitam,
servis mels imperäbö ut t& agris mels pellant. Iam très
mênsès exspectó ut ea pectnia mihi solvätur. Esl vir
Patitos sum, hic finis est patientiae meae!”

Colünus ad pedés domin! sE proicit eumque Grat ut
patientism habeat: “Patientiam habe, dominel NOU &
mE postuläre ut tancum pectnise statim solvam Ina
duds trésve ménsés omnia accipits. NOU mE & domo
mea rapere! Octó liberi mihi sunt, quis ipse cüräre
débes. Cüra Infantium multum temporis magnamque
patientiam postulat, itaque parum temporis habed ad
‘opus rústicum.”.

Tülius: “Quid? Num uxor abs & postular ut £0 pro
mätre Infantés cfirés? Itane Infantés subs neglegit? Mä-
wis officium est Infantés cüräre. TU vEró cir ut agri
bene colantur et merc#s ad diem solvatur!”

Colónus: “Uxor mea officium suum nön neglegit nec
postulat ut ego infantés cürem; sed nunc nec infantés
cûrère nec quidquam aliud agere potest, quia argrótat:
intrá paucds diés novum infantem exspectat. NON mé ab
uxôre gravidá rapere! Per omnés deös 18 Oral”

His precibus dominus severas tandem movétur. Co-
1605 imperat ut taceat atque surgat, tum “Quoniam”
inquit “uxor tua gravida est, abI domum! Primum cork
ut uxor et Iberf valeant, tum véro labörk ut pecóniam
omnem solvis inträ finem huius ménsis, id est intra
trfctsimum diem!”

eg

paies eus <
Pa a pates

rere iene) 45
<p + cere

‘annum n= um
‘mula

opel pra
cel

cas am < rte

eglegore tie trum
ere

‘quid quam = tate
(nequeq. = etai)

"mignon gurl
fantem. ss

RTS

chine um
= 20:00)

215

216. CAP xxv

secur a-um e+ Omidut

muse
ave velo ene

216

Colônô dimiss6, Julius alium agricolam vocat eum- 11
que dE rébus rústicis rogitat, ac primum dé vineis:
“Quômodo vinene sé habent höc anno?”

“Optime” inquit agricola, “Aspice hanc vitem: tot et
‘tantge üvae magnam vin! cOpiam prömittunt, ac vinum.
bonum furdrum esse existimd, nam sol duds lar mén- 12
825 prope cotldié INcet Osque & mine ad vesperum, Ni-
hil enim vineïs magis prödest quam söl et calor, nec
quidquam iis magis nooet quam imber et frigus.”

Iülius: “Calor sölis nön ipse per sE efficit ut vinum
bonum sit. Vis probé cüräre oportet. Itaque vós mo- 125
ned ut industri2 in vinels labörktis. Sed satis dé vines,
Frümentum quile erit?”

“Non ita bonum” inquit alter agricola, “Solum nimis
siccum est nec rigiri possunt agri quod procul absunt &
v6, Imber brevis quem hodié habuimus framentó prö- 130
fuit quidem, sed parum fuit. Item sicca est herba, pecus
parum päbult invenit. Sed scisne ovem heri paene rap-
tam esse & lupo?”

Tolius: “Quid? Lupusne ovem & grege repuit?”

Agricola: “Ovis ipsa & grege aberriverat, Nec vero 135
lupus ovi nocuit, nam pastor eam in silva repperit atque
& dentibus pl servivit!”

Jolius: “O, pästörem pigerrimum, qui officium suum
ita neglexit! Pästöris officium est cüräre n& ovés aber-
rent néve silvam petant. Ego verö cAräbd ne ille pástor 40
posthac offieium neglegat!”

217. CA IV

Agricola: “NO nimis sevérus esse! Nön censed illum
Pästörem prae cBteris pigrum esse.”

Tulius: “Récté dicis: nam pigri ac neglegentés sunt

145. omnés! At ego faciam ut industri sint!”

Agricola: “Cert pástóres minus labörant quam agri-
ccolae, Nöbis nüllum est ötium, nec opus est nés monére
‘ut industri simus neve quitscämus.”

Tatius: “Nott cEnstre opus pästörum facilius esse.

150 Cara pecoris magnum est negitium, nôn Gtium, ut
plstOc@s néquam in mollfherbä dormientés putant. Ego
vero cUrabo né ille pästor neglegéns sit néve dormiat!
Faciam ut tergum ef doleat! Arcesse eum!”

Sed eb ipsö tempore pastor gregem prae st agëns €

155 campls revertitur. Cum primum is prope vénit, “Op-
timé advents” inquit dominus iritus beculum prac s8
tenéns, “nam verbera meruist!”

Pastor humi sE prúicións dominum drat n£ a8 verbe-
ret: “NOW mé verberäre, ere! Nihil fect!”

160 “At propter hoc ipsum” inquit Külius “te verberäbö,
homó nëquam, quod nihil fécisal Officium tuum est
eüräre n8 ovés aberrent néve à lupd rapiantur. Prects
tibi nön prösunt. Prehendite eum, agricola, et tendre!”
ülius dudbus agricolis imperat ut pästörem prebendant

165 et teneant,
vés sine pästöre relicte dé vil in agrOs aberrant ac
frümentum immétirum carpere incipiunt. Agricolae

tapi =
fener

Ei

‘guanine

opté: optim tempore

lores um <in-
ar

27

218. CaP. XXVIE

pro ber = reine
minero «> prohendere

modo atper
a probe =
ES
gum eked potest =
‘eben be out
sue

pa «un

canisoctvas mc)

inet
nda

218

hoc videntts clámant: “Prohibe ovés más ab agrie nos-
is, pästor!” — tum pästörem mittunt stque celeriter 170
coves in agris spareis persequuntur.

Pastor sölus cum dominó relicrus “Modo dtxisa” in-
quit “meum officium esse cavére né ovés aberrent. Nall
mé officio med prohibäre!”

Iülius: “Ego 18 nôn prohibebo officium facere. Fac ut. 175
‘ovés ex agris agantur! Age, curre, plstor!”

‘Vix haec dixerat JOlius, cum pästor quam celerrimé
potest ad ovés suis currit. Dominus ridéns eum curren-
tem aspicit, tum ad villam revertinur. Ets! dominus se-
verus exBstimirur, tamen inhümänus nin est, m

GRAMMATICA LATINA
Comino

‘Tempus pracstas,

[A] Activum.

Dominus: “ine, serve! Claude forem! Tact et audit” Do- 185
mimos serv imperatutintret,forem claudat, taceat et audit.
Servus intat,forem clandit,tcet et audit.

“lavar, “acer”, “cli, ‘audit’ est indiciuvus. ‘latte,
“tocar, daudar, 'audiar coniQnctIvus es, Conitncivos
Praesentis (pers. I sing.) [1], [2 3,4] at. 1

Exempla: [1] cite: git; 2) respondejre: respon
delat; (3) scríblere: scríblar; [4] audi: audilar.

‘Magister: “Studideus ext, discipule! Primum audi quod
Interrog, tum cOgiti, dénique surge et respondél” Magister
(&scipulum monet we sudideus se: primam audiar, ram cdgi- 195
tt, denique surgat et respondeat. Discipulus slet, Magister:

219. 20

as

“Audiane, puer? Moned 1E ut sudiösus sis primum audids,
tum eg, dénique surgäs ec respondeds.” Discipulus:
“Non opus est mé monére ut audiam et cigiten atque ut
studiôsus sim. Sed respondére nesci6. NOIigir & mé postu-
lire ut surgam et respondeam!”

‘Magister: “Studiöt este, discipal! Primum audite quod
interrogó, vum coge, dénique surgle et respond tel” Ma-
‘sister discipulbe monet ut srdide sit: primum audian, tum.
cOgitet, dénique surgant et respondeant. Discipll silent,
Magister: “Audhisne, pueri? Moned vös ut studi sis: pie
‘mum audi, cum obit, denique surgati et respondes
sis” Discipull: “Non opus est nds montre ut audidmıs et
Bgitdma atque ut sud sinus, Sed respondére neschmus.
[Noll igitur & nôbis postulre ut surganas et responded!”

Sing. Pl Sing Pi
Persóna prima <m ms um “mu

Perna secunda «e is sts
Peine teria tent a ant
(B] Passtvum.

Dominus imperat ut servus improbus tened et verberd-
Par, deinde ut vincia et inclüdänr.

Dominus imperat ut servi improbl teneantur et verberen-
‘a, deinde ut vincianter et inelidannar

Aitor tabelticium monet ut caveat nd à cane mordedau
“Cave nd à cane mordedris!” Tabellcius: "Tuum negócium
est cüräre nd ego mordear. Vinct canem! Ego cOrAbO ut 10
vincidri et inclGdavis et verberöris ab ex 0!” Tánitor: “Num
‘tuum negétium est etirire ut ego vincia et inclüdar et ver-
eran?»

Tänitörts tabelläriös monent ut caveant né à cane mordean-
ar: “Cavite ni 8 cane mordedmini/” Tabelläril; “Vestrum
negôtiu est cüräre né nôs mordedmur. Vinche canem! Nós
úcúrábimus ut vös vinciémint et inctOddmnt et verberämint ab
rb vestrôl” Linitdrés: “Num vestrum negôcium est cürkre ut
nôs vincidmar et incltdámar et verberémaa?”

a

audi

Li |

219

220. CAR. XVI

vie
E

E
EE

8 HU ae i a a

Sing. Phir. Sig. Pie
Parsing prima et mE 4 ur
Persia secunda rise min) Aris min
Persóna tera “ur am “ur “nur
PENSVM A

Talius cola imperat ut mercédem solv-. le dominum drat
ut patientiam habe-: “NO postulire ut tantam pecüniam
“sti solv-!" Dominus colo imperat ut tace- et surg, tum
“Pérou cid” inquit “ut wior et ber vale, cum verd ett
‘ut agrôs bene ool- et mereédem solv!”

‘Dominus colönds monet ut labör- néve quizec-: “Moneo

Verbe: spargere -isse -um; rapere inte -um; neglegere
isso —um; désinere isa; quißsoee -ise; execere ie;

PENSVM B

Mense August — metirr, deinde — arancur et navum frü-

‘mentum —. Agricola quí — post arderum embulat duse bo-
— [= ante] sf agns; ardtrum est — qué age arantur.

Agricola qui serit alld Instrümentd — et stmen manlı —.
Qui — aloe Gtitur, Agricola est vie culus — est agrós —. Bx
‘Aegypto, quae terra — et, magna — friend! in Italiam —,
Frigés vinelrum sunt —, ex quibus — efficitur. — sis
Mines —, — [++ calor] vinels —.

abi in — sud Albind nôa labia, sed —. — quittum et
— [= palchrum] cum délectat. Colsnus aliznts agnts — do-
sind absent colt.

Paso est vir quí pecus — et cru, — pecoris magnum
negétium est, nön —, ut pigs pástdcts — [m cénsent]. Pitö-
188 nôa tam industrie — quam agriclae. Patrisoficium est
‘rire — oves aberrent — [= et 28] à IupS rapiantur.

221. car. XXVI

PENSVM C

‘Quid est negótium agricolae?
Quando frümennum metitur?

‘Num arätor ipse arkırum trahit?
‘Quid est pabulum pecoris?

Unde frdmenrum in talla invehitar?
‘Quae regió Africae fertilissima est?
(Car necesse est agro rige?

Quee sunt früges vinekrum?

‘Num Jaliusipoc agrs labórat?
‘Omntsne colóni mercidem solvérunt?
Quot séstertiôs colönus [0Lió deber?
Num uxor colón! officium suum neglegit?
Quid ext officium pastoris?

Este Július dominus inhümänus?

pa IA HN

21

222. CAPITVLVM DVODETRICBSIMVM CARO

German

cer (ar)
penn
Ei
tn opur gen,

‘aims ogee; vent
au mais

animes dm es corpus

‘rum. an ae.

Interim Médus et Lydia ventö secund® per mare Infe-
ram nivighre pergunt ad fretum Siculum (id est frenum
angustum qué Sicilia ab Talis disiungitur). Gandent
‘omnés quí ef näve vehuntur praeter mercätörem cuits
meroës necesse fuir & nive ticere.

Médus vErd multum côgitet dé verbis Lÿdise et de
tempestäte quae tam subitó cessávit, postquam Lgdia
dominum suum invocivit, Ut tempestls mare tranquil-
Jum turbavit, ita verbo L9diae animum Madi turbäve-
runt,

Lgdia amicum suum colörem müchvisse animadvertit
et “Quid pallés?” inquit, “Utrum acgrótAs an territus
Ca

“Nün aegrótó” inquit Médus, “Corpus quidem si-
‘mum est mihi, animus vEró turbätus. Quis est ile domi-
‘nus tuus cui mare et vent oboedire videntur?”

5

223. CAP. XVI

Lydia: “Noa meus tantum, sed omnium hominum
est dominus, et Romindrum et Graccórum et barbe-
rerum.”

Medus: “Utrum homó an deus est?”

Lydia: “Christus est Def fitius qui homé factus est. In
oppido Bethlehem närus est in IUdaea, patrik 10dsed-
‘ram, que inter Syriam et Aegyptum sita est, EG vEné-
‘runt régés, qu stéllam eius viderant in oriente, et inv&-
nérunt puerum cum Mar, mitre eius, et adörkverunt
‘eum velut deum. Posted Christus ipse plane déminstri-
vit s8 esse filium Def, nam discipulós doctber, quorum

Médus: “Omnis medicus id fact.”

odin: “Qui medicus verbis solls potest facere ut ho-
minés cacct videant, surd audiant, müt loquantur,
clandf ambulent?”

Mëdus: “Potestne dominus tuus haec facere?”

Lydia: “Profectó potest. In Iüdaeä 1640s nön sölum.
faci£bat ut caccl viderent, surdi audirent, mod loque-
rentur, vérum etiam verbls eficióbat ut mortul surge-
rent et ambulärent. Ex üniversä Iüdaci homints aegri,
qui flmam dé facts eius mirabilibus audiverant, od
eum convenigbant. Postrémd tamen Tests Christus ab
improbis hominibus necérus ext.”

Mëdus: “Quid? Nön vivit dominus tus?”

Lydia: “Immo vérd vivit, nam terrió dig Tests sur-
exit & mortuls et quadrigésiind dit post in caclum

Bethlehem ide

det drum pt
Cr

224. CU

mora e mor
lise (< mor)

‘sc num cove» mort
“loe morta ewe

eth = paras
ber

8

ascendit. Immortlis est flus Del cut pater eius,
Deus vivus. Hominds morilës näscuntur ac moriuntur, 45
Deus immortälis semper vivi. Sed ipsa male närrö: ex
Ie Hbells recitabo tbi aliquid.”

prümit et M&d6 ostendit. Qui manum extendéns libel-
Jum apprebendit et “Qui liber est iste?” inquit. *”

Lydia: “Scrfptus est & quödam I0daed, nómine Mat-
thacd, qui simul cum Christ vixit et discipulos eius
fui. In höc libró Mattheeus, qui suls oculis suribusque
dominum nostrum viderat et audiveras, dicta et facta
ius memorat.” s

Mödus, qui legere nön didicit, L9dise librum reddit 17
eamque rogat ut aliquid sibi legat; quae continuó li-
brum &volvit et “Legam tibi” inquit “de viró claud® cui
Tests imperdvit ut surgeret et tolleret Jectum suum et
domum ambuliret.” ©

Médus: “Modo dise “Christum etiam mortuls im-
perivisse ut surgerent et ambularent Plüra de ei 18

Lydia: “Audi igitar quod scriprum est dé Jaro, pein
cipe quédam Indsesrum, qui lésum rogivit ut filiam 6
‘suum mortuam suscitiret:

Bee princeps tras accesst, nömine Tatrus, e adorabat
‘cum dicóns: “Pita mea modo mortua est, sed vend, impine
‘manum nam super illam, et vives.” Et surgéns Téstis segué-
Báur eum cum discipulis suis, — Et veniöns Tasis in do- 70

225. mum principis, videns sbicines ez carbon tumulanıem,
icóbat: “Discadite! Non enim mortua es puell, sed dor-
mi. Bt dériddbant eum, Et, dect turba, inerdoit e tema
mamon cias et dit: “Puella, surge!” Et surreci puella, Et
‘exit fama haec in iniversam terram il.

Mádus: “Per debs immoctilés! Si hoc vérum est,
princeps omnium dedrum est deus tuus; neque enim
ilus deus Rômänus hominem mortälem ab Ínferis sus-
itäre potest — nd Tuppiter quidem tentam potestitem
abet, ets lle deus mäximus habénur.”

Lpdia: “Est ut dicis; nec sólum deus princeps, sed
Deus ünus et sôlus est ile, Totus mundus in potestite
Del est, et caelum et terra et mare.”

Hic gubernätor, qui sermónem ebrum exaudivit,
“Tanta” inquit, “Ontos del potestás non est, Nam wes
il, Neptünus, Iuppiter, Plats, mundum üniversum ita
inter 9€ divistrunt, ut Iuppiter rex cae esset, rx maris
esset Neptünus, Plütö autem régnäret apud Inferds, ubi
animae mortuörum velut umbrae versäef dicuntur.”

Medus: “Num quis tam stultus est ut ista vera esse
crèdat? Perge legere E libellO mud, Lydia!”

Lydia iterum librum ¿volvit et “Ecce” inquit “quod
närrätar dé Christo super mare ambulante:

Nävieuls autem in medió mart iacdbanur flactibus, eras
ad ed Tests ambulns super mare. Discipul autem vides
‘eum super mare ambulantem turba sit dicentis: “Phan-

mundus Im = cau et
terme mare

Plan Sais: ds, tr

Tnferorum

vider Mine vim
ntc

: ma bonis
‘moral wet ‘aim
ES

verse hacelo
"mow eine

Bea 2639)
oe las

en
Eta

226. (kant. 825-27)
«camilla
ascendente

unt dsp ls

see = ran re
DEEE eb item per-
a mod (+ ser)

Lasma est!” et prae timbre elämäolrunt. Statimque Tesis
docs et els dicóns: "Constant estate! Ego sum. Note
timbre!” Responds cum ei Petrus dit: “Domine, $ tt
(5, iubE mi ad 18 venire super aquam!” At ipse ait: “Veni!”
Et discendéns Petrus dé ndvicula ambuläbat super aqua,
su venire ad Jesu. Videns od vent valida im, et
indpiäns mergi dämäeit dicóns: “Domina! Saloum ma
fac!” Es continuó Tess extendins mamen apprehendit eum,
et ait ilk: "Quärd dubitasai?” Et ascendencibus es in näoi-
alam, cessivit ventas. Qui œuem in näoiculä eranı oind-
‘rune es adörävänen: nom dicents: “Vert flius Det es.”

Gubernätor, quí Médum artentum videt, “Num 10”
inquit “tam stultus es ut haec crédis? Mihi nëmô per-

Lydia: “Christus nön est homo, sed filius Del, quí
‘omnia facere potest. Ipse dixit: “Daza est miki omnis
potes in caeld et in terra.” Modo nös & tempestite
servivit, nönne id tibi persubsit eum habére potestätem.
maris et ventörum? Audi igitur quod in ebdem libro
närrätur dé potestite Chris:

Bi ascendente e in ndviculam, secta sunt eum disipult
ius, Et coce tempestás magna facta est in mari, ita ut
näoicula opertizur fidtibus — ipse vir dormitbat! Et
aneıstrunt ad eu disciu iu et suscitan cum dicen-
Hs: “Domine, salod nis! Perkmus!” Aie its 18585: “Quid
mids ests?” Thane surgéns imperévie venis et mari, et
facta est wnguiliuäs magna. Hominds autem mira sunt

105

m

u

us

227. 15

CARO

coma: “Quälis est hic, quod venti et mare oboedien ei?”

Gubernitor: “Mare et venti n&minf oboediunt nisi
‘Neptind. Ille cürävit ut nds & tempestäte servárémur
eve mergertmur—vel potius nds ipei quí meres &iéci-
mus. Nolte verd cEnsére nds iam exırä periculum esse.
‘Tempestis quidem desit, sed multa alia perfeula nobis
impendent, ut saxa quibus nivés franguntur, vorigines
in quis näves merguntur, preedGnés maritimi qui naves.
persequuntur, ut mercés et pecüniem rapiant nautisque
occidant. Semper in periculd versimur.”

Médus: “Sed hic 104 sumus & praedönibus.”

Gubernitor: “Nüllum mare ttrum est & praedünibus,
n& mare Inferum quidem, quamquam rärf hüc perveni-
unt. Nec tit! sumus & otteris periculls quae modo me-
morävi. Brevi nävigäbimus per frerum Siculum, ubi ab
uträque parte magnum periculum impendet nautis; ab
rá Italiae saxa periculdsa quibus Scylla nómen est, ab
örä Siciline vorágó terribills quae Charybdis vochtur.
Multe nivés quae Scyllam iam vitiverant, deinde in
Charybdim mersae sunt, At bonum animum habéte!
Ego, ut gubernätor cönstäns, carabo ut omnia pericula
vvitémus ac salM in Graeciam eamus.*

‘Mus: “Omnés id futdrum esse sptriunus, Quando
5 pervenigmus?”

Gubernätor: “Intr sex dis, ut spEr0, vel potius 0010.
Sed cr tum cupidus es in Graeciam eund1? Ego Rômse
Vivere máló quam in Graecid.”

len dat nbd

a
en
==
SE...
ee

a ae
=“ cm

= rem bose
enone

Lee and Gr),
pidas es und = re

magia vol.

228. CAP.XXVII

a
au.

smalumas = magia vo-
Tumse
ale = magi vel:
"malo

po

Ans
esha An = pectais

squid = aliquid

orga u = verbs
mal = magi val

in ati in coc

Mëdus: “Num Rómae mävis servire quam liber esse
in Graecia?”

Gubernätor: “Nos civés Róminl mor milumus
‘quam servire!”

Mëdus: “Noli putäre mé servire mille, nam ego quo-
‘que Iber nätus sum, nec quisquam qui Uber fuit berta-
tem speräre désinit. In Italia dominó severó serviébam,
qui ä mé postuläbat ut opus sordidum facerem nec mihi
pecälium dabat, Si quid privé féceram, dominus impe-
rábat ut ego ab alils servis tenérer et verberärer. Sed
heri é villä fügi, ut verbera vitärem, atque ut amicam
mear vidérem ac semper cum ed essem, Mulds prómis-
sis el persuásí ut mécum ex habia proficiscerètur, Lydia
enim Rome vivere mávult quam in Graeciä. Ostia igi-
tur hanc návem cónscendimus, ut in Greeciam návigá-
remus.”

Gubernätor Lydiam interrogar: “Tine quoque do-
mind Römänd servitbis?”

Lydia: “Minime vero. Ego némini servió nisi dominó
nord qui est in caelis. Nëmô potest dudbus dominis
servire. Certé nón laetó animó Römä profecta sum, et
difficile fit mihi persuldére ut amicis meas Rómánis
désererem, Nec prömissis solis Médus mihi persulsit ut
scum ventrem, sed etiam dond pulcherrim, Ecce änu-
us aureus gemmätus quem amicus meus prope centum
séstentils Emit mihi.” Lydia manum extendéns digitum
änulö aured Srnitum gubernätörf ostendit.

155

m

us

229. 18

CARO,

Gubernätor änulum tam pulchrum admirärur, cum
conversus ad MEdum “Profectó” inquit “dives esse vi-
drs, ut servus! Num dominus ile sevérus, qui ibi
imperäbat ut opus sordidum facerés, tantum pecälium
tibi dabat pr6 opere s0rdid5?"

‘Madus rubéns nescit quid respondeat, et velut homo
surdus miitusque ante eds stat.

Lydia: “Quin respondés? Sacculum prömpsistl pect
ae plenum — nönne tua era ista pectinia?”

Medus turbitus, dum oculós Lÿdise vitre oönkeur,
merchtörem oeleriter acoëdere videt.

GRAMMATICA LATINA
Conizncious

Tempus imperfectum

[A] Accum,

Dominus servum monet ut sbi plreat.

‘Dominus servum monebavimonuit u sbi pre,

‘Picea’ est conitnetvus prassentis “Plate” conlünetivus
imperfee est. Conincttvasimpertecd (pers. ut sing.) et.

Exempla: [I] recite: reales; [2 tacto: tacto; (3)
serfblere: scribleret; (4) aude: audifrer.

‘Magister discpulum monnit ut tacber et aude estudió»
sun set, Tum el imperävit ut serfbert et recibe,

Pater: “Nónne magister tii imperivi, AI, ur srfberts et
reclutas?” Pins: “Prin me monuit ut tactem et andre
€ sudi0sus essem, tum mihi imperkvit ut srfberem et rec
rem.” Pate: “Num necesee erat monére ut tacts e dde
et sradisus ests?”

Magister discipalds monuit ut tactrent et audirest et studi-
‘el essent, Tam immperivit ut serfbere et recien.

‘emt mt (eon
"magritcan)

230. 2

ai

LES
io ttt

UA

3

Pater: "Nönne magister vOblsimpertvit, fi u serbes
et rech?” FIA: “Primum nds monult ut tacónimas et
andirimus e studios! esmas tum nöbls imperävit ut scrtbe-
rimas et rcitinimus.” Pater: “Num necesse erat vos monére
ut tacón ot adits et studio esis?”

Sigur Phils
Persina prima tem emus
Persóna secunda. tés es
Persóna tenia ret rent
[BI Passtvum.

Dominus imperivit ut servus tenérdt et verberirdag,
deinde ut vindräur et incloderéoe,

‘Dominus imperävitut serv tentrensu et verberäremr, de-
inde wt vincent et iniüderenn.

Médus: “Salvas sum. Neptúnus cürävit ut ego & pertculo
‘secvirer ve in mare mergerer.” Lydia: “NON putkre Nepto-
num efirtvisse ut 10 servardis nêve mergers. Nemö nisi
‘Christus cürävit ut nös & periculó servivómar néve in mare
mergerömur.” Guberaitor: “Ego bene gubernand cüntvi ut

08 servhrémint näve mergerémin!”

Singuláris Plrals
Persóna prima -t0r tur
Perna secenda -recis int
Persina teria ur rentar.
PENSVM A

‘Servus dominum örtbat nd sé verberi-, sed dominus imperd-
vit ur tac et surg-, tum ails servis imperävit ut eum pre-
hend- et und.

Mödus & domind fügit, ut amfcam suam vidb- et semper
cum e es-. Mödus: “A domino fügt, ut amicam meam vid
et semper cum ed es

Minds imperävit ut Daedalus et Icarus in labyrintum in-
dé. Icarus: “Quis imperivi ur nös inclnd-?" Daedalus:
"Mind imperävit ut ego inci et ut td mécum inciüd-."

20

as

231. 8
i

Verba: dividere -ise -um; élcere -isse -um; prömere
isso -um; vivere -isse; discere -isse; permuädtre —lase; sure
ese mie.

PENSVMB

‘Lydia Römae vivere — quam in Graeciä, sed Mödus mulds
Prömissis el — ut scum proficscerérar. In Julia Médus
dominó severs —

Nivis ndodum ext — est. Multa percula neufs — —
martinf ndvés persequuntur, num mare — es praedé-
nibus.

Hománts mortilés näscuntur et —, dil vero — sunt. Nal-
Ins deus Römänus hominem mortuum ab Inferis — [= exci-
tre] potest, n8 luppiter quidem tantam — habet, est ile
deus maximus — [= existimätur]. Trés dit Gniversam —
inter s8 divistrunt,

‚Christus in oppidö Bethlehem — est. Ille verbis sölis effi-
cibbat ut homints — vidérent, — audirent, — loquerentur,
— embulrent.

PENSVM C
Fretum Siculum quid est?

‘Ubi natus est Christus?

Quid Intrus Chrfstum rogivit?

Quee pericula nuutis impendent?

‘Car nautae praedönds maritime meruunt?
Quälf domino Médus in Tait serviEbet?
Quicé Médus & domind sud fit?

Num Lgáia laetó animó Rómá profecta est?
Quémodo Médus el persulsit ut sEcum venirer?
‘Cir Mödus nescit quid respondeat?

‘Quem Médus accédere vider?

‘Tune in Graccid vivere mivis quam in patria ma?

TOUT

EM j

BL

232. (CAPITVLVM VNDETRICHSIMVM CAP. XXX

NAVIGARE NECESSE EST

Multas näves multique nautse quotannis in mari per- 7
cunt. In fundó maris plürimae näves mersee iacent. Nec
detre ‘amen Uli perículis & nävigandd déterrentur nautze.
“Navighre necesse est” Blunt, et mercätörds, qui ips!
Ge) | pericula maris adire nôn andent, haec adiciunt: “Vivere 5
minis meets. | nön est necessel” Mercätôrés mercès suis magn aesti-
= ‘mant, vitem nautärum parvi aestimant!

comando mante Nec verd omnês mercátores dom! remanent, cum
omatlt-as-a had | mercés edrum nävibus vehuntur. Nönnüll in terrs ali-
pun asom= | Ends mévigent, quod mercés press nautiscredere nó 10
lunt, sicut mercätor lle Römänus quí eldem nave vehi-
tur qui Médus et Lydia. Is lactus Östiä profectus est
‘cum mercibus pretiósis quis omni pecúni8 suë in Tolls,
Emerat eb cfinsilié ut eds máibre preti in Gracciä ven-
Werum tre fee = | deret, Ita spträbat 92 magnum lucrum factlirum esse. 15
Gar eT | am vero ea opts amas pest, am fis mere

232

233. CAR XIX

sunt mercés in quibus omnem spem posuerat, Subit®
merchtor & divitissimó pauperrimus factus est, Non mf-
um est eum maestum esse.

Mercitor ad gubernätörem acoëdéns multis cum la-
crimis queritur: “Heu, m8 miserum! Omnia quae possi-
debam in fundó maris sunt. Quid faciam? Quid sp&-
rem? Quömodo uxörem et Iiberds alam? NE as quidem
mihi reliquus est: omnia mil. Heu!”

“Désine queti!” inquit gubernätor, “Non enim omnia
Amis sl uxor et Iberi tul salvi sunt, Nónne Merde
Plüris aestimäs quam mercés istás? Divitiäs dunittere mi-
serum est, at multo miserius liberós Amittere.”

“Talibus verbis nauta mercitórem maestum cónsoleT
eönktur, sed früsträ, nam ille protinus “Nolita mé con-
sole" inquit, “qui ipse Imperävistt ut merots meae
iacerenturl”

Gubernätor: “Tactürä mercium nävis servie est.”

Mercätor: “REctB dicis: meae mercés &iectae sunt, ut
vis rua salva esset!”

Gubernätor: “Merots iScimus ut nös omnes salvi es-
mus. Iactürä mercium nón modo návis, sed etiam vita
omnium nostrum servita est. Mercés quidem per-
jerunt, sed n£mb nostrum periit, Ergd bonum animum
habe! Lactäre Oni nöblscum t8 vitam nön Amlsisse si
‘mul cum mercibus! Hominés félicés sumus.*

‘Mercitor: “Vos quidem felicés ests, nëmô enim
vestrum assem dmisit, Mirum nön est vös laetäri, At

nee pole pains
sum: ma =
‘Quod manta facie

es a um = mse
‘ea, css

heal saint

facta a0 /'<incere

ts nt, go cr
ose

end noerun = nis
sbbl-cum = cum ob
‘ee = cul te
‘bona aci

end ver = ak
av

234. nôllte mé monére ut laetas sim, postquam omnis mihi
&ripuistis! Laetitia vestra mé nön afict.” ss

Gubernätor: “Nec quisquam nostrum trete tuë af-
ficitur. Semper gauded cum dé liberis mets cógitó, quí
máxima laerii afficintur cum patrem suum € nivigi-
‘idne perfeulösä salvum redire vident.”

Mercätor: “Ego quoque Iiberös meds amd nec eds 50
dolöre afficere vold. Sed quömodo vivämus sine pecd-
‘if? Quömodo cibum et vestem emam Infantibus meis?
© di immortálés! Reddite mihi mercés!”

Gubernätor: “Quid iuvar deös prechff ut rés Amissae
ibi reddantur? Früsträ hoc precäris.” ss
Mercitor: “Quid ergó faciam? Ipse d& näve saliam,
an in eldem nive maneam vöbiscum?” Vir ira perturbi-
tus est ut 68 interroget, utrum in mare saliat an in nive

remaneat.

"Salt modo!” inquit gubernätor, “Némó nostrum 18 17
prohibébit, At cert nön tam feix eris quam Arion, qui
delphin servärus est.”

Merchtor, qui Arfonem ignörat, “Quisnam est Ari-
Sn?” inquit, “Ne nômen quidem mihi nôtum est.”

Gubernätor: “Ignárus quidem es sf illum ignéris. 65
Arton, vir nöbilis Lesbt nârus, tam pulchré fidibus ¢a-
nEbat ut alter Orpheus appellärtur. An tam ignárus es
ut etiam Orpheus tibi igndtus sit?”

Mercitor: “Minima vers, Orpheus quidem omnibus

nôtus est. Is fidicen nöbilissimus fuit qui tam pulchre 70

235. ”

CAP. 00K

canëbar ut beste fèrse, nätüram suam oblitee, accéde-
rent, ut eum canentem audirent, ac rapid fluvil cónsis-
terent, nd strepi cantum eius turbärent. Orpheus
etiam ad Inferös déscendit ut uxérem suam mortuam
inde reddceret... Sed perge närräre dé Arione.”

Gubernátos, cum omnês attentds videat, hanc bu
Jam närret:

“Cum Arfén, nöbilissimus sul temporis fidicen, ex
Talis in Graeciam nävigäret magnäsque diviiäs scum
hhaberet, nautae pauperts, qui hominf divi invidäbant,
um necáre cOnstituérunt Ile vero, consi eörum cog-
ito, pecüniam céteraque sua nautis dedit, hoc sülum
‘rns ut sibi ipaï parcerent. “Ecce” inquit “omnia quae
posside iam vestra sunt. Divitils mets habéte, parcite
Vitae! Permitite mibi in patriam revert! Hoc sôlum
precor.” Nautae precibus efus ita permötf sunt ut ma-
‘nds quidem ab eS abstintrent; sed tamen imperkverunt
ut statim in mare désiliret! Tbi homé territus, cum iam
‘vitam déspériret, id Ginum Orávit ut sibi licEret vestem
rmátam induere et fidés capere et ante mortem carmen
canere, Id nautae, studidsl cantum cius audiendi, el
permistrunt. Ile igitur, pulchre vestitus et Srnitus, in
celal pupp stas carmen clárá vöce ad fidés cecinit. Ut
Orpheus cant sub ferás ad sE allici£bat, ita tunc Arion
‘canends piscés alléxit ed nävem. Postr&md autem cum
fidibus ürnämentisque, sicut stlbat cangbatque, in mare
sit.

te com ttc
si cenas)
AUR qua sto
emer

am tem <enere
fade ine

via = vito,
vids

ur. nba = dam

incre (4
"nus ete ob
igen

pace (da = in
SAS

ve = ae
ld
sedate abro

re une <a
per ee pire
armen aie = vete.

els 4-2 = sue
amare ceci
Scar 0 dome
ect

236. CAP. XXX,

Sr
oe
dere An = em
Bei

vere xine ecu
Fer dm
par he

N

ide: ex tab

“Tum vérd nova et mira res accidit: delphinus, canta
allectus, repente hominem natantem subit eumgue in
dorsd sub sedentem véxit et in More Graecise salvum
‘expoenit, Inde Arión prötinus Corinthum petivit, ubi
régem Periandrum, amicum suum, adit eique rem sic-
ut acciderat nárrávit, Rx haec parum crédidit, et Arto-
nem quasi virum falläoem clstSdit unit. Sed post-
‘quam nautse Corinthum véntrunt, rx eds interrogávit
‘num scirent ubi esset Arión et quid faceret?” Respon-
<dérunt ‘hominem, cum inde abirent, in tre Itali fü-
isse eumque illic bene vivere, aurés animbsque homi-
‘num cantd sus delectre atque magnum lucrum faces”
Cum haec falsa närrärent, Arfön repente cum fidibus
mämentisque cum quibus 98 in mare itoerat appari.
Nautae stupentés, cum eum quem mersum esse putd-
bant ita vivum appirére vidérent, protinus malefichum
suum oönfesst sunt,”

Hic Mödus “Eis nöcum est” inquie “nónnallós homi-
ris delphinis vectds esse, tamen dubit® num hace fü-
‘ula vera sit.”

Gubernätor: “Sive vEra sive falo es, vald mé däiec-
tat fibula dé fic sate Arionis, nam sicut ile mérum
in modum servätus est, cum iam dE salte déspériret,
{ta homninés nüanumqua contri spem € miximis pert-
«lis éripiuntur, Hic fabula monémur ut semper bon
animd sinus néve umquem dé salüte déspérémus. Dum
anima est, spès ext.”

m

237. 125 Haec verba tandem mercktörem perturbätum aliquid
‘cbnsblistvidencur.

m Tum vero Lydia ad Mödum versa “Modo tE inter-
rogivi” inquit “tuane esset pectinia qui une Anulum
émis. Cür nöndum mibi respondieu?”"

130 Tea repente interrogitus Mödus “sE peciiniam & sac-
cul domint surripuisse” cónfierur.

“0 Mädel” exclämat Lydia, “Für es! Iam mé pudet
8, fürem néquissimunn, amivisse!”
At Médus “Nol” inquit “m2 fürem eppellire, mea

135 Lydia! Dominus enim aliquid pecilif mihi débébat. Pe-
cüliurn débitum sümere fürtum nén est.”

Sed Lydia pergit eum fur acctstre: “Fürtum fécist,
Medel Früsträ t8 excüsäre oönkris.”
Medus: “SI fürtum fc, tul const id fi. ES enim

HO cónsilld nummds surripul ut dónum pretiösum tibi
emerem. Nönne hoc beneficium potius quam malefi-
cium esse ubi viderur?”

Lpdia: “Facile est ali£nä pecanil déna pretiósa
emere. Tale dönum m& nön délectat, Hunc änulum iam

145 gerere nöld: in mare eum abiclam!” Hoc dictns Laia
Anulum de digitó detrahit, sed gubernätor prötinus
bracchium eius prehendit. Simul Médus änulum &
mand Lydie läpsum capit.

Lpdiatrita exclämat: “Abstin8 manum, pauta!” at lle

150 “NON stulté agere!” inquit, “Nemo tibi Anulum ita
‘sbiectum reddet — nisi forte tam felix eris quam Poly-

CAP

our cipere AB rpuiee
a cnbtnpae

"quam, comp pique,
6}

forum n= maleichum.
fis

acte + ger: fac»
"tre defi.

Bench male
cam

ete (om
ER Zas

et tipeum eae

Polyerata iam

238. Aux

‘yrange = ree
ris
Sms a um
Sam 7

is le < o
nude sine (+ dan =
AS
biere/Imitere

laid af idee

Picton rem = quí
Picts cap

dénire(<déoum)=éare

cire us ecto,
‘= ré der

‘cratés, tyrannus Samius, cuius Anulus, quem ipse in
mare abiécerat, mirum in modum inventus est nön in
fundó maris, sed in ventre piscis!”

Lydia: “Cor ill ryrannus Anulum suum abiecit?”

Gubernitor: “Anulum abiécit, cum s8s8 nimis fet
cem esse cénséret, Nihil mali umquam ef acciderat ac
tanta erat potestis cius, tanta gloria tantaeque divitiae,
ut ndn sólum ali tyranni, sed etiam di immortlés ei
invidérent, Tum amicus eus, rex Aegyptt, cur feicitä-
tem atque glóriam eius ingentem vidéret, tyrannd sui-
sit, ut iactüram faceret eius rel quä mäxim& omnium
dlectabirur: ita deörum invidiam Avert! posse spéri-
bat. Polycratés igitur nivem cónscendit et ánulum
quem pretidsissimum hab£bat in mare abiécit.

*Paucis post ditbus aliquí pischtor in eßdem mari
piscem cépit qui tam fOrmósus erat ut piscdtor eum nôn
vénderet, sed tyrannd dönäret. Verum antequam piscis
ad ménsam tyrant allarus est, servus qui piscem secd-
‘bat el änulum artulit ‘quem in ventre piscis inventum
esse’ dixit. Polycratés, cum änulum suum recognösce-
ret, mbximá laetitiaaffectus est.”

Médus: “Némd umquam ed tyrannó beätior fut!”

Gubernátor: “Noli quemquam ante mortem beárum
dicerel Hoc nös docet fortüna illius tyranaï. Polycratés
enim paulo post A quódam vird fallict, qui eum false
Prömissis Samö in Asiam alléxerat, terríbilem in mo-
dum nechtus est. Ita nönnumquanı vita bekta morte

ms

239. m

1

CAPO

miserrima finltur. Varia quidem est hominum fortüns,
sed homd prüd£ns bonam et malam fortänem sequ’
animó fert nec altetos fortinae invider.”

Dum gubernátor loquitur, altera nävis procul in mar
appäret. Mödus eum apprehendit et “Désine loqui!”
inquit, “Cort negötium tuum! Quin prôspicis? Vidésne
nävem illam velócem quae & septentriönibus nöbls ap-
propinguat?”

“Per deds immortäls!” inquit gubemitor, cum pri-
mum nävem appropinguantem pröspexit, “Ils nävis
velöx nös persequitur. Cer nävis praedönum est. Om-
nia vela date, nautael”

Nävis autem vélis solls nön tam veldciter vehitur
quam ante tempestitem, nam vela vent® rapid® scissa
sunt. Itaque gubernätor imperat ut nävis rémis agärur.
Mox res vélsque vehitur nävis quam veldeissim& po-
test, sed tamen altera nävis, cuius rem quasi Alu ingen-
tés sürsum deorsum moventur, magis magisque appro-
pinquat.

‘Gubernitor perterritus exclimat: “Ó df bonil Quid
faciämus? Brevi pracdónts hic erunt.”

‘Tum mercitor, cum gubernätörem pallidum videst,
“Bond animó es!” inquit, “Nol déspérärel Spts est,
dum anima est.”

fide (<i): rem.
= fen oer
Eine sas
nains

fer pa

ver -Sl = oder
‘p-propingue (+ da)
pope vate

Tem
im

240. car. 00x

"pure

GRAMMATICA LATINA
"UE, ‘WF cam conianctio’
LA] Tempus praestns.

Talius Davo imperat us puerum excite. Aemila Syram mo-
et nf puellam exit.

Dävus climat, ue puerum excite. Syra tacet, né puellam
excite,
Divus ia (tom clire, tama vöce) climat va poeram echt
Syra tam quia est ut puellam nún exci.
[BI Tempus praeterinum.

Tous Dave imperivit ur puerum excita. Aemili Syram
‘monuit mé puellam excita

‘Davus clämävit, uz puerum excitiret. Syra tät, nd puel-
Jam excite.

Divus ita clisivit ur puerum excitirt. Syra tam quiten
erat u puellam nön excitiet.

FENSVM A
Magister puerös monet — pulchré scrfb-. Sextus tam pulchre
cet — magister eum laud-. Magister ips calamum sümit,
— liners ser

Daedalus sis ctaftcit — 8 labyriobo evel. caras tam
alte volivit — sf appropingu-, quamquam pater cum mo-
nuerat — temerisius eo,

Heri Quirus arborem ascendit, — nidum quaer-, est pa-
ter eum monuerst — caurus es-, Medicas Quint Imperävit
—oculös daud-, —cultrum medici vid. Quintus tam pll-
dus erat — Syra cum mortuum esse put-.

Solita l0cebat — plstor umbram pet-, — in sole ambul-,

“Tantos atque lis deus est Tuppiter — Oprimus Maximus
appel

‘Verba: vehere ~isse -um; pönere -ise -um; Amirtee -isse
um; allicere — se um; éipere -ise um; sechre-isse um;
aude -ise; désilire -Isse; canere -isse; crédere -Isse;
‘ebafieet -um esse; Ib —um esse.

210

as

241. E
á

PENSVM B
Orpheus, fidicen —, tam pulchre candbot ut ferse — [=
rope venirent] ac Movil — cönsisteret, Etiam ad — déscen-
it, ut — [= ilinc] exce suam —. NEmO tam — est ut
‘Orpheum ignéret.

Arion quoque omnibus — est. Cum ile magnäs — stcum
in näve habéret, nautse pauperés homin!divia — eumque
nechre oönsituknunt. Arlon, cum — suam in periuló esse
sendre, pectniam nautls — (= dedit] edeque Orivt ut sbi
—. Precibus — nautae el permistrunt ut ante mortem —
caneret, Hie fact, Aria in mare —; sed delphinus eum in
— sedentem ad thus ve, Im ile ervitus est, cum iam
salütem —, Nauta, cum Arogem — [= in oSaspectum ve-
alr] viderent, — [= stam) — suum cónfess sunt.

PENSVM C
Quömodo mercltôrés lucrum faciunt?
Car mereätor Römänus wists est?

Quâré mercés &iectae sunt?

Quid merchtor dedo precätur?

Quite ad Inferds déscendit Orpheus?
Num nautae Arionem gladiis interfécerunt?
Quômodo Arfön servätus est?

Quid nds monet hacc fibula?

Car Polycratés Amulum suum abide?
Ubi änulus eius inventus est?

[PR eL III

241

242. CONVIVIVM

gnome | Bx arts reversus Iliu continuo balneum petit, atque 7

‘comps havia primum aquá calida, tum frigidé lavärur. Dum ille post
balneum vestem novam induit, Cornélius et Orontés,
Dospes ism amici et hospités eius, cum uxbribus Fabia et Paula

sdveniunt. (Hospités sunt amici quórum alter alterum 5

re-cipere -i5 = accipere, bene reci ‘suam, etiam ef
e gam | SOP a
a | rus venit) :

Hodi autem hospits TOU exspeciA veniunt, nam
ef Jolius eds vocävit ad cEnam. (Céna est cibus quem Rö-
direiter ado < circum: ‘mani circiter hörä nönä vel decimä sümunt.) 10
ee | emilia Atrium inträns hospits salita et maritum

turn muted | suum tardum exchsat: “Talius tardé ex agris revertit

dacperiongan | hodiz, quod nimis dió ambulävit, Ergó nöndum exit &
bained, Sed brevt lautus eit.”

Andre ai uns

add = vetas ‘Tum Iolius lautus et nova veste indürus intrat et aml- 15

242

243. CAP 200K

cds salvère iubet: “Salvéte, amici! Gauded vos omnés
am adesse. Quam ob rem tam rärd 18 vided, mi Cor-
sen”

Comélius: “Nönnumquam té visere volul, nec prius

20 urbem relinquere potul prae multis et magnis negötlis
meis, Nune démum, postquam her ad villam Tüsculä-
nam red, paulum requiéscere possum et amicós visere.
Post tanta negôtia magis quam umquam 6ti6 fruor.”

Tolius: “Tine quoque Róma venis, Orontés?”

25 Orontés: “Naper longum iter féct in Graeciam. Idi-
bus Mäils démum ex itinere Rómam revert, unde ho-
ie venid.”

Inlius: “Ergo vis mihi aliquid de rébus urbants no-

20 Cornelius: “Et tú nôs docebis dä rébus rtsticis, ut
agricola studideus er ditigens.”

Julius frontem contrahit et “Agricola” inquit “ipse
nön sum, sed multis sgricolis praesum ac diligenter
Qro ut colöni agrô meds bene colant.”

3 Orontés, qui vit rústicá nón fruitur, “PrOdenter fa-
cis” inquit “quod agrés ipse nôn colis. SI necesse est in
agris laböräre, vita rústica nön iücunda, sed molesta
est. Ego numquam Instrimento rüsticd Gsus sum.”

11 Ialius: "De rebus rüstcis et urbänis collogu&mur in-

ter cnam. Primum omnium cänäbimus. Sex hörae iam
sunt cam cibum nön sümpsi. Venter mibi contrahirur
Propter famem.”

calva = alte

Wiese = Visa

‘enum = dénique,
tandem
AS
< Tucan,

ER da

243

244. CAP XK

2

Cométius: “Sex horse nihil est. Homb sex dis cibs
Sartre potest, nec tamen fame moritur.”

Hülius: “Dubitó num ego tam din famem ferre pos-
sim, Sex hörds cibd caruisse iam molestum est. Mag-
‘num malum est famés.”

Comélius: “Id nda nego, sed mul molestior est si-
tis, Sine cibó dia vivere possumus, sine aqui paulisper
tantum.”

Orontés ridéns “Equidem” inquit “sine aqua itcund®
vivere possum, sine vind nön item! Magnum bonum est
num.”

Cornelius: "Nemö negat vinum aquí idcundius esse,
sed tamen aquam bibere mäld quam sitim pac. Num tf
sitim perferre mävis quam aquam bibere?”

Orontés: “Melius quidem est aquam bibere quam sitt
perire. Ex malls minimum éligere oportet. Nec verd
iBcunde vivo nisi cotdiz bond vin’ fruor. Vinum vita
po

Cornelius: “Nón vivimus, ut bibämus, sed bibimus,
ut vivimus.”

‘Hic Aemilia “Necesse est” inquit “paulisper famem
et sitim ferre, dum cibus coquirur et tricfinium ex-
rar

(Servus cuius negôtium est cibum coquere atque ob-
‚nam paräre in culinä, cocus appellätur. Ali serv, minis-
‘tri quí vocantur, cibum parätum € cflind in trictinium
portant. In ticlinid sunt tres lect, lectus summus, me-

245. m

ius, Imus, et mênse in medió. Ante convivium wrie-
nium féribus exörnätur et vests pretidea super lectos
ernitur, Neque enim sedentés cEnant Römänl, sed in
lectis cubantés. Quot convivae in singulis lectis accu-
bant? In singulis lectfs aut singulf aut bint aut terni
convivae accubire solent. Cum igitur peucissimi sunt
món plúrés quam novem — nam ter terni sunt nove.)

Iülius: “Hóra decima est. Cénam iam pridem part
tam esse oportuit! Nimis tardus est iste cocus!”

‘Aemilia: “Tuumne hoc negötium est an meum? Uter
nostrum in culinä pracest? Nöndum hora decima est.
Patienter exspectä, dum servi lectös sternunt. Cänäbi-
mus cum primum cocus cEnam paräverit et serv tricli-
‘nium örnäverint. Brevi céna pardta et trictinium Seni-
tum ert.”

‘Tandem puer ‘cénam parätam esse’ nüntiat. “Trici-
nium intrémus!” inquit Jolius, arque convivae laca ti-
linium flöribus exörnätum et veste pulcherrima stri-
‘um intrant, Rosae et Mia et alía multa flürum genera in
‘ménsi sparsa sunt inter väsa et pöcula argentea; nec
enim quidquam nisi argentum ménsam decet vir! nôbi-
lis. (Argentum quidem mindris pret est quam aurum,
nec verd quisquam ex visis aureis cénat nisi hominës
divitissimi arque glöriösi, ut régés Orientis.)

Talius, dominus convivi, cum Aemili in lecró medio
accumbit; in alils duöbus lectis bint convivae accum-

246. CAR XXX

alien
spore < ad + spare

‘ib ae espero

ali sefmaquacaid
andere Are Cum

‘meres -a-um: (au)

‘men = vino ie

smite uso mierum

plate e bibere

Meri Miera fer

iba! = quin bib

Flers +

‘bunt: Cornälius et Fabia in Jectó summé ad sinistram
TOM, Orontés et Paula ad dextram Aemilise in lect
m0. Tum démum incipit otna.

‘Primum öva convivis appönuntur; deinde piscés cum 100
holeribus; sequitur caput cEnae: porcus quem Jülius
ipse E grege Blégit; postrémd ménsa secunda: nucts,
vae, varia genera mälörum. Cibus optimus est atque
convivis pläcet, miximé vérd lauditur card porel, quam
minister cultrO Aci secat convivis spectantibus. 105

“Haec card valdé mihi placet” inquit Fabia cum pri-
‘mum camem gustivit, “Cocus iste siné negôtium suum
sit”

“Ego cocum nôn laudó” inquit Orontés et salem car
aspergit, “qui sale nön dtitur! Optima quidem est card, 110
sed sale caret.” Orontés cibum sale aspergere soler, ut
sitim augeat! (Sal est máteria alba quae in mar et sub
terra invenltur.)

Jam minisui vinum et calidam in pöcula fundunt.
Rômäni vinum cum aquí miscent neque vinum merum 115
bibere solent. Sdlus Orontts, cui nôn placer vinum mix-
tum, merum pútt, sed is Graecus est aïque fibertinus,
(Libertinas est qui servus fuit et liberdtus est; in lect’
“m6 accubant Bertin.)

Jalius póculum tollèns “Ergó bibámus!” inquit, “Hoc 120
vinum factum est ex optimis Avis meárum vineárum.
‘Nec vinum meum péius esse mihi videtue quam vinum
illud Falernum quod vinum Italiae optimum haber”

247. (Falernum est vinum ex agré Falemö, regióne Campb-

125 ne)

Statim Cornétius “Sans optimum” inguit “vinum est
tuum, etiam melius quem Falernum”, itemque Fabia
“Sing ita est” inquit, nam ea omnibus dé rébus idem
sentit quod marftus.

190 At Paula vinum gustins “Hoc vinur” inquit “nimis
acerbum est: 6 mihi contrahitur. Ego vinum dulce
amd; semper mel vind misced.” Staim minister mel
apportat, quod Paula in pculum suum fundit. (Mel est
quod apés ex firibus quacrunt; nihil melle dulcius est.)

15 IOlius: “Idem nön omnibus placer, Sed quidnam (0
sentis, Orontés? Utrum vini genus melius esse ibi vidé-
tur, Falernum an Albsnum?”

“Equidem” inquit Orontés “sententiam meam nia
ante dicam quam utrumque gustäverd.”

M Ad hoc Ialius “Réct® mé mon8s” inquit “Qnum vial
genus parum esse in bond mänsä. Profect® utrumque
gusubis. Age, puer, pröfer Falernum quod optimum
habeö! Tum demum hoc vinum cum illo comparäre
Poterimus, cum utrumque gustiverimus. Ergd pöcula

165 exhaurite, amici! Cum primum meum vinum pötäverl-
ds, Faleraum pouibitist”

Péculum Orontis priroum Falerno complétur, nam is
iam pridem pöculum suum exhausit. Deinde miniscri
Falernum in cêtere pócula fundunt. Omnés, postquam

150 vinum gustiverunt, idem sentiunt: vinum Falernum

247

248. CAP. XK

mult® melius esse vind Albänôl Cornélius et Orontés
Inter sé aspiciunt. Neuter eórum sententiam suam aper-
1E dicere audet.
‘Tum Orontès sic incipit: “Nesció equidem utrum
melius sit, Dulcius quidem est Falernum, nec verd
At Cornëlius prûdenter “Utrumque” inquit “sequé
bonum est, Neutrum melius esse mihi viderur.”

GRAMMATICA LATINA
Verb! tempora
Futürum perfecnen
[AI Accum,
‘Dax milite laudabit, e ortier pugniveit
“Laudabi tempus futtrum est. "Pugndveri’ est tempus
furdrum perfectum. Furörum perfecrum désinit in rit
(Gers. m sing), quod ad Inftativam perfect sine se ad-
pS
Exempla: [1] recivjeri [2] pärueri; [3] sctpsei (4)
audtvieri.
DiseipulusInudkbitur sl magist pänuei et industrins fi
rik: TEE souris, bene recitävri x rente aude.
Magister: “Te Iaudäb6 of mihi päruei et industrius fer.”
Discipulas: “Quid mibi facts s iger fuer nee ibi pues?”
Magister: “St präve scripseris et male tecitäeri nec atente
audivers, 1E verberab!” Discipulus: “Ergo me laudtbis st
RE eeripsrd, bene rech et arente audi.”
Diseipall laudibuntar sf magisr päruerin et industri fu
rine: sl ton srpserint, bene rectdoefa er atent audioerint.
Magister: “Vos Lauda a mihi phruerts et indusui fer
tis” Discipult: “Quid nobis faciès sl pig fuerimus nec bi
lwerimas?” Magister: “St prive sripseriti et male recite

1

10

1

m

vs

249. ‘CAP. XXX

Tits nec atten audtoerits, vis verberibô!” Discipult: “Ergo
nds laudis ot rect serinerimus, bene recitäverimus et attenté
audierins.”

Singuläris Plürälis
Perna prima rd -erimun
Persóma secunda “eris “rit

Persina sera ek “rimt
[BI Passivum.

Pater gaudébi sf Mus à magistr6 lauddnus rit (= sf ma
gister flium laudaveit).

Pater gaudébit sf & magistrd Lau enc (m al magister
fide laudavert).

Pater: “Gaud8bd fii ml, f Iaudans ers.” Filius: “Quid
mii dabis sf Inudänus end?”

Pater: “Gaudébd, fit mel, sl Lauda eis.” Fit: “Quid
bs dab sf Laude cimas?”

Singuldris — Plavalis

Persóna prima audizas eró laud rimas

Persóna secunda. laudänus eris taudat eii

Persóma tersa. audänıs ert loud ent

PENSVM A
Syma: “lam dormi, Quintet Cum bene dormiv-, valébis."
Qulnrus: “Nön dormia antequam t0 mii fibular náráv,
Cum fibulam audiv=, bene dormiam. Cum bene dormiv-,
bre sinus ex, nisi medicus mE necfv-I”

Patria calva erit si mites nos fortiter pugnäv-, Dux:
“Nisivds foriter pugniv-, mies, hosts castra nostra ex-
Pugnibunt” Mis: “Num quid nobis dabitur, st fortiter
Pugndv-7"

‘Verba: induere -isse -um; @ligere -Isse -um; coquere
see -um; sterere -isse -um; fandere -Isse -um; miscdre
ise ~um; exhaurire -Ise -um; revert ~isee/—umm esse; Ott
m

Pr tu

DET

250. 8 ouai), F

PENSVM B

Tolius Cornétium et Orontem, amicds et — suds, cum weöri-
bus ad — vocivit. Cum hospités veniunt, Idlius in —lavitur.
Aemilia eds — jubet [= saltar] et maritum suum — excúsat.
Cornëlius ad villam suam reversus dió —. Orontés, qui ex
Jongó — revertit, vitam rústicam nón —, sed — esse cénset,
Hospités in Atrió exspectant, dum cibus —. Servus qui in —
«bam coquit, — appeller. La — sun rs led: lectus sun
mus, medius, — in singulls lectis — aut — aut ternal —
accubent. Rômänf in lectis cubantés —.

“Tandem puer ‘cfoam param esse’ — In asl suot —et
pôcula ex — facta. Cibus omnibus —, miximé autem —
Jaudätur, — [= serví] vinum in pócula —. Orontis vinum
merum — [mbibi, eect comvivac aquam vind —.

‘Sine cibd homd — vivere potest, sine aqui — tantum. —
mala rés est, sed multd péior est —. Ex malls minimum —
pore

PENSVM C

Qui sunt Cornétius et Oronnts?

Ubi est Ialius cum hospitts adveniunt?
‘Quid est balneum?

Nünne iticunda est via rústica?

Quid est coct negitium?

‘Num Romln! in sells eedentés cénant?
Quot let sunt in triclnio?

Quot convivae in singuls lects nocubanı?
Ex qui máseriá pöcula et vise facta sunt?
‘Tune vinum equi cal mixrum bibis?

251. INTER POCVLA

1 Nón sólum de cibó et pötiöne est sermd convivirum.
Talius hospites suds dé rebus urbanis interrogat: “Quid
novi ex urbe? Octd digs iam sunt cum Römae nön ful,
nec quisquam interim mihi ltterás inde mit. Quam ob

5 rem nec ipse praeséns nec abséns per linerts quidquam | press «=

cognivi dé ed quod nûper Rümae factum est.”
Aemilia: “Némé tibi quidquam seribet de rébus ur-
‘ants, nisi prius ipse epistulam scripseris.”
Orontés: “Opus nön est epistulis exspectäre, nam
10 facile aliquid novi per núntids cognöscere potes. Car
nôn servum aliquem Rémam mitis?”
Tülius: “Servi sunt mali núntil: ssepe flsöe rümörts
nüntiant. Numquam servis meds Rómam mitts.”
Cornälius: “Quid? Heri quendam servum tuum vidi
15 in via Latinä, Faciem recognövi, saepe cum hic vid.”

CE

sia =i
AS =

Een
Cas

dem e aj

252. sbalgotquree= ai | Ili à Cornet quaerit ‘quod nöemen ef sit?”
quad Cornélius: “Aliquod nömen Graecum, puts. ‘Midis’
fonasse, nee vero cerus sum. Semper nómina obliMs-
cor, nam mala memoria mihi est.”
Mite sem Orontés: “Midis est nömen regis, dE quí hasc fibula
SRE qe quitan, | närrätur: In quida urbe Asiae lim vivebat réx qui
einen un copie | dam avirus, nömine Midis, quí nihil magis opuibar
nou quam divitts...”

los, qu fabulam audire nön vult, Orontem inter-
pella: “Non Midis” inquit, “sed Médus est nómen
eulusdam serv mei, qu bet..
minimes | Orontés vero, minimé turbätus, rire pergit:
Baca odas | “Tum Bacchus deu, qui ob quoddam benefician ri
«ud = omis
u

Statim Midis “Ergo dä mihi” inquit “potestätem quid-
age teigsseuenum | quid tetigerd in aurum mütandi. Hoc sölum mihi opts.”
manus <risn =dóoum | Bacchus, ets régem avärım minus pessimum opti
visse cEnsébat, tamen prömissum solvit.”

gain mis<in | [ius impaitns “Tic, Oronts!” inquit, “Omnts
illam fabulam növimus.”

At Acmilis, quae fübulam ignörat, ab Oronte quaerit
qumcbren=ctr | ‘quamobrem id minus pessimum sit?”
ur: Aeris Cui Orontés “Stulté id quaeris” inquit, “Midis enim,
quamquam terram, lignum, ferrum mani tangendd in
aurum motire poterat, fame et sit morigbárur, cum
simulaque = ebdem | cibus quoque et pótió, simul atque A rége ticta erat,
aurum fieret. Postrémo réx miser deum Grévi ut mónus

252

253. ss

u

a ur ame |

quödam flümine lavirétur; cuius lüminis aqua, simul
atque corpore régis täcta est, colórem aureum accépit.”

Tülius: “Hicine finis fabulae est?”

Orontés: "Huius quidem fübulae finis est, sed allam
ftbulam dé ebdem rége nôvi. Deus Apold efftcerat ut
‘Midis aurés asininds habéret...”

Talius: “Satis est! Fábulas cds Graccás audire nôlu-
mus. Redeämus ad meum Médum servum, qui herf au-
fügit aliquantum pecinise sécum auferéns.”

Cornelius: “Quantum pectniae abstulit?”

Xalius: “Centum circiter sésteriós. Arque ego ill
servô praeter citerós fidabaml Posthäc servó Graecó
‘ndlli cônfidam, neque enim fid mea digni sunt: infidi
et nöquam sunt omnés! In familia me num sôlum
servum fidum esse credo.”

Hic Aemilia maritum intespella et “St, 10M” inquit,
“Noli servum praesentem laudäre!”

Talius Divum cónspicións “Sed is servus adest” in-
quit, “Nóló eum laudäre praesentem. Médus verö plané
Infidissimus omnium est. Profecto eum verberabo si-
que omnibus modis crucifbo, sf eum invénerd prius-
‘quam Italiam reliquerit. Nisi pecüniam mihi reddiderit,
in cruce figétur!”

Cornélius: “Etiam si adhüc Rómae latet, difficile erit
servum fugidvum in tantá urbe reperire, Rômse enim
tot servi sunt quot hominés liberi.”

Ince = soul,

cout =
ias em q
E]

tot quot = tam mits

253

254. CAP. x

ingens tom = vicio
‘er sor enndeu
creer = pute

E

aa

‘acm quantum = um
“leu quam
lal tm = ses

Sie (pe) ame

ec enim unquam =
ama enim

254

Aemilia: “Fortasse Rémam abiit ob amôrem alicuius 70
mulieris, luvenis est Médus: quid nón faciunt fuvenës
ambris causé? Cr&dö eum apud puellam Rômänam la-
on

Orontés: “Ergo numquam reperiètur, nam vErum est
quod seripsit Ovidius in libró qui vocitur "Ars amandf': 75

Quot caehom sell, tot habet cua Roma puells.”

Tolius: “Profectó magnum praemium dabö ef qui ser-
vum meum fugitivum hc reträxerit.”

Cornelius: “Quantum pectnise dabis? Certum prac-
‘ium staruere oportet.” ”

Folios: “Taorum quantum ille surripuit.”

Orontés: “Centum tantum séstertiós? Sáne non ni-
mir premium promittis!”

Acmilia autem marti sud suidet ut cléméns sit:
“Not Medum eruciäre, sl eum invéneris, Clemens est, 85
‘mi Jolt! Centum séstertif baud magna pecünia es, ut ait
Orontés, nec aliud quidquam surripuit Medus.”

Talius: “An cénsts eum premium meruisse quod
‘mands abstinuit & gemmis eus? Nimis clémentés sunt
mulieres: quam facile viris nöquissimfs igndscunt! At 90
nostra melior est memoria!”

‘Aemilia: “Novistine hoc dictum: “Dominó severo tot
‘esse hostés quot servis"? Servi enim dominum clémen-
‘em amant, sevérum Odérunt.”

Iolius: “Servi mé metuunt quidem, nec vEró dérunt. 95
Nec enim ummquam sine const servum pünivi. Sum do-

255. m

us

m

CAROL

minus iüstus. Servus dominum initstum dit, idstam
et severum metuit, nön Odit. NE servo quidem inidriam
facere oportet, sed necesse est servos Infidds aut fugit
vós severe púnire, nec enim quidquam nisi poena se-
vera elus generis servis & maleficio däterröre atque in
officid tenëre potest. Neque quisquam mé accüsäbit si
servum meum crucilveró aut interf8ceró, id enim est
{0s domini Rómin!. Servum aliénum necáre nön licet,
ur seriprum est in lägibus, nec vér6 Alla lex dominum
‘Vetat servum suum improbum interficere.”

Comälius: “Nec Ulla lex id permirit. Non idem est
Permittere ac nön vetäre. Solo, vir sapiens et iüstus, qui
Athtnitnsibus légés scrfpsit, nûllam poenam statuit in
parricidas, Num ided cénsés civi Athénitnst licuisse pa-
em suum necäre?”

Tolius: “Tu sin? nön cEnsed, At quamobrem Soló
nôûllam poenam in parricidás stamit? Quia nemd Arhö-
nößnsis umquam post hominum memoriam patrem
‘suum occiderat, nec ile vir sapientissimus arbitrabirur
quemquam poste tam inhiminum scelus factürum
esse. At profectó aliud est patrem suum nectre, longé
sinrum scelus, hoc supplicium iüstum est, Olim jos erat
pari familias nön modo servos, sed etiam Iberôs subs
interficere, Eins rel exemplum memorátur Titus Mán-
lios Torquätus, quí fllum suum cbram exerciro peca
{ussit quia contri imperium patris cum hoste pugnäve-

Vas moin nus
lini ef = fac
its

ec cal quam =
rd
= dissent

{ns sim (oii) =

pa
Er

etre + perminere

a prats
LES

Price
PA

255

256. CAP. KE

rea
que inbendns

venus eri anque

old. un
Pertes
Hiptnitoporet
anque am

oda ia =i
Dre
ruc: incruce

lia ++ vaio

paraba

‘Htucire= bert) er,
‘le, doce

rat! Sans pater crüdelis fuit Mantius, sed il5 supplicio
severissimó cäteri maltes deterrebentar në officium de- 125
sererent.”

‘Acmilia: “Noruri est veterés Römänds etiam ergi
berós suds crüdäläs fuisse, nec verd quisquam hodit
exemplum sümit ab ill patre cradelissimd.”

Orontés: “At etiam nunc pati licet Infantem suum 130
invalidum in montibus expönere.”

‚Acmilia: “Pater qui Tnfantem exposuit ipse necandus 47
est! Nonne tilis pater tibi vidétur cruce dignus esse?”

Inlius: “Certz pater tam inhümänus severe plnien-
dus est, namque Infantes invalidos expônere est mis 135
antiquus atque crüdelis, Alii nunc sunt morts. Vérum
‘hominem líberum cruel figere nôn est més Römänd-
‘rum; id supplichum in servós statu est.”

‘Aemilia: “Ergó qui infantem suum débilem ad feräs
expón! jussit, ipse ad bestiks mittendus est cum aliis 140
hominibus scelestal”

Oronits: “et cum Christiänls ist qui quendam ho-
minem I0dseum tamquam novum deum adórant, deds
veterés Römänds dérident. In conviviis suis sanguinem
húmánum bibere solent, ut rümor est.” u

Aemili: “Non omnës vir sunt rlimérés qui afferun-
tur super Christi.”

Fabia: “Nec omnés infantés expositl pereunt, Ali in
silvis ab ipets feris aluntur, all inveniuntur & pästöri-
bus, qui eds cum lberis suls ¿ducant.> 150

257. 185

1

m

1

‘CAP. X20

Orontés: “Sicut Paris, cégis Priam ius debilis, qui
à servo régis fd in quodam monte prope urbem
“Trôiam expositus...”

‘At Cornälius “Opus nön est” inquit “veras exemplum
Graecum afíerre, cum complüres fäbulae närrentur de
Rómánis pueris qui ita serviti sunt. Céterum @bulam
male intelléxis, nec enim debilis fuit Paris nec fidus
servus Priam, nam réx ei imperäverat ut Paridem inter-
ficeret, et quidquid dominus imperävit, servó facien-
dum est.”

Orontés: “Ille servus nón paniendus, sed potius
laudandus fuit: namque ita Paridem servävit — eum
qui poste Helenam, fEminam omnium pulcherrimam,
A maritó Meneláó abdüxit.”

Pauls: “Num tantam iniüriam laudandam esse
einst?"

Orontés: “Quod Venus suädet inidria nön est! Siné
Jaudandus est ile iuvenis qui nn modo fEminara illam
Pulcherrimam abdücere ausus est, sed etiam miles for-
tissimus fuit quí et multds alids hostés et ipsum Achil-
lem occidit.” Hic pöculum tollit Orontés et exclämat:
“Vivat fortissimos quisque! Vivant omnés féminse
amandsel Gaudeämus atque amémus! Iuvenés sumus
ut Paris, nôn sents ut Priamus, rex Teöiänörum, aut

Nestor, dux Graccórum senex, qui ad nónigésimum | staigtsimus

annum vit. Quisquis féminas amar, pdculum tollat et
bibat mécum! Nunc merum bibendum est!”

Pass em
Prins: tx Tela

Ee
EZ
=

integro ie

avé da) an

Menem: sx

258. CAP. XXXI

imum = aim mul,
bere biie
cera a = bis

Fundos odo) = 4 fundo,
sb v8 que ad mala =
"abia nas age
sd ae
lie = to

Comalius: “Tacendum est, nön bibendum! lam ni-
mium bibist. CénseS té num tantum vin! bibisse
‘quantum nds omnés, vel potius alterum tantum!”

Orontés: “Vos igitur parum bibistis, Numquam ni-
mium huius vini bibere possum. Valeat quisquis vinum
bonum amat! Vivat Bacchus, deus vini! Vivimus om-
ts et bibämus! Pocula funditus exhauriämust”

Paula: “Iam tact! Satis est. Nónne té puder ita ab 6y6
asque ad mala fibular1? Sanë pudendum est!”

Orontés autem, simul etque pöculum suum fundirus
exhausit, à Paulá ad Aemiliam versus “Omnës m-mé
interpellent” inquit, “practer 1-18 Aemilia, TO t-tam p-
pulchra es quam Helena...”

Aemilia: *...et tO tam rüsticus quam Paris, qui inter
rudes pastores Educitus erat! Numquam mérés urbänds
didicisl, rústice! Nimium pótkvistl, &brius es. Abstiné
manum & met”

Orontes iterum pdculum tolléns haec cantat:
“Quisquis amat valeat! Pereat qué mescit amare!

Bis Lou pereat quisquis amère oetat!”

Aemilia: “Nolumus istás nügäs audire. Ebrius es!”

Orontés negat ‘sé esse Ebrium' atque in lectd surgens
allud carmen super fémini falsa et infid& cantäre incipit,
sed priusquam finem fact, sub ménsam labitur!

Duo servi eum & triclnió auferunt atque in cubiculs
pónunt. Tum vestem super eum iam dormientem ster-
nunt.

us

15

259. Cao

NN NL
ne ES: Oot ny
BURIED REV ET

QVISIONS AMAT VALEAT PEREAT Qu
NESCITAMARE DIS TANTO PEREAT
'QUISQVIS AMAR VEDA

205 GRAMMATICA LATINA

Genion
Vir ludandus. Fémina laudando. Factum laudandum.
"Laudandus -a sm gerundivum appelltur. Gerundi-

vum est adiectivum däciinätiönis viz. Cum verbd ese con-
210. ¡onctum gerundivura significa id quod fier! oportet; is à qué
‘liquid fect oportet apud gerundivum significeur dart.
Exempla:
Discipulus industius magisucd laudandws est. Discipulus
piger reprehendendus et púniendus est. Tacendum est.

215 Lingua Latina vob discenda est. Vocäbula dligenter sct-
benda sunt. Omnia menda corrigenda sunt: addendae sunt
lierse quae désunt, quae supersunt stil6 versö délendae
‘sunt. Quidquid magister imperävit discipuld faciendum est.

Dominus dicit ‘ovés bene cürandäs esse.”

PENSVM A
In his exemplis sylinbae quae désunt add- sunt:

‘Mercts ad diem solv- est. Qui frtum fect pün-est. Quid-
‘quid dux imperávit miltibus faci- est. Quid magis opt- est
‘quam vita betta? B malls minimum Elg- est. In periculis
désptr— nön est. Pater dict ‘lium phn- esse, nda laud."

‘Verba: tangere ~isse ~um; accipere —isse —um; anferre
-isse “um; statuere —isse um; intellegere -isse -um; bibere
isse; audére -um esse.

In exemplis quae sequuntur vocibula add- sunt.

Hacc a,
Gaping
cate tae
Entre)
Piola od

cmd am.

A magieno
anclado
Dee

Garb
A panes

DS

260. EEUU EERE ETERS EEG E

3

PENSVM B
Her Médus & dominó — aliquantum pecüniae stcum —.
‘Médus domioum suum nön amat, sed —. Tolius, quí eum
Römae — [= occulte] puta, magnum praemium dabit ef
qui eum invénerit — [= antequam) Italiam reiquerit. lus
cit “muliensnimis — esse ac facile vie nöquissimis —" —
dominus impertvit ser faciendum es. Sol, vit —, Athéai-
‘ensibus — optimas serpsit, Patrem suum necáre — inbúmb-
‘num est. Idlius nöndum — est ut Nestor, sed adhe — ut
Paris lle quí Helenam à mari —. *— amar valet!” cantar
Orontès, quí — est quod — [= nimis multum) vin pôrivit.

PENSVM C
Quis fuit Midas?
Quamobrem Midis fame et siti crucisbiur?
Cor Lotus ¡lem fibulem audire nön vult?
‘Ubi Cornelius servum Tai vidit?
Quantum pectnise Médus sécum aberlit?
Estne Médus adhe Rómae?

(Quid facie Tolins sl Médum invénerit?
Quômodo hominte & maleficiis déterrenrue?
(Quam féminam Paris abat?

Qu homings ad bestits micruntur?

(Cir Orontès pedibus stire nôn potest?

261. CLASSIS ROMANA

Y Olim cüncta maria tam infésta erant praedónibus ut
némd nävigäret sine mäximö periculd mortis aut servi-
tis. Multi nautae et mercätôrés, mercibus &reptis ni-
vibusque submersis, praedönibus aut inerficitbantur

3 aut in servirdtem abdücébantur. I 96K quí magnam
pecüniam solvere potuerant servirte liberäbantur, Ipse
Gaius Iülius Caesar, cum adulésctos ex Ia Rhodum
nivigáret, praedönibus captus est nec prius Hberitus

10 Nec sôlum nautae, sed etiam incolae drae maritimae
nsulirumque in metd erant, Nônnûlse nsulse ab inco-
lis déserte erant, multa oppida maritima & praedénibus
capta. Tanta enim erat vis et audicia eörum, ut vim
Römänörum contemnentés etiam portis Italie oppug-

15 närent.

Ino em = ise

(oppidum) caper = ex
vf am bt
ae < end,

‘omtemnere = pars
"imc, a

261

262. CAR.XKKUL

Quoniam igitur propter vim atque multitidinem
praedónum nö mare Thscum quidem tütum erat, pa-
rum frdmeng ex Sicilia et ex África Romam advehébi-
tur. Ita máxima inopia frümenti facta est, quam ob rem
pretium frimentl semper créscebat. Postremö, cum
jam um cárum esset frümentum ac plais ur muld
pauperts inopiä cibt necessäri perirent, populus Römä-
aus nd dre postulßvit ut Oniversa classis Rörmäna ad-
versus hosts illös audäcissimös miterètur. Ergo
Gnaeus Pompéius, dux Egregius, classi praepositus est,
Qui primum E mari Tüscd, quod mare proximum Rö-
mae est, et ex Sicilis Insulä Italiae proximé, preedónts
pepulit, tum eös in Áfricam persecütus est. Denique,
aliquot nivibus in Hispänlam miss, ipse cum classe in
Asiam profectus pracdönzs quis ibi invénit brevt tem-
Pore omnés vicit. Hic victôrià ¿gregiá omnis gentès, ab
Hispänls üsque ad Aegyptids Jüdaedsque, commünl pe-
rículó Iberätae sunt. Simul atque grätus nüntius dé el
victoria gritissim’ Romam pervénit, pretium fromentt
minul coeptum est; victs enim pracdónibus, nautse
sine metú per maria, quae omnium gentium comménia
sunt, nävigäbant. Rômse igitur ex summä inopiä re-
pente máxima froment copia facta est ac pänis tam vilis
uit quam antes fuerat — id quod populó Römänd grä-
tissimum fuit. Pompéium victôrem cünctus populus
Röminus summis laudibus affecit.

Ex eb tempore rärd fit ut nävis praeddnum in mart

263. ss

n

CAP. XXXL

Internd appáreat, nam classés Römänae, quee cúncta
maria percurrunt, návés mercätôriäs atque 6ram mariti-
‘mam diligenter tuentur. Mare Internum iterum ‘nos-
‘rum mare’ iüre appellätur & Rômänis. Neque tamen
classis Rômäna omnés nautäs quí ubique nävigant tuést
potest. Adhüc supersunt aliquot praedönds maritimt,
qui tanta audacia sunt ut ns armis quidem Rómánórum
deterreantur.

‘Armict nost in mari Tüsch nâvigantés tälts pracdö-
més audäcissimös nävem suam persequi arbitrantur.
Cane perrurbiti sunt, Bes! nautse omnibus viribus
semigant, tamen illa nävis, vent6 secundo adiuvante,
magis magisque appropinquat.

Caelum nübilum suspicións gubernätor optat ut ven-
tus in adversum vertätur. Is enim nautls subs tam vali-
dbs esse credit ut nl alia nävis remis sölls acta nävem
suam cönsequl possit.

Intereä Lydia genua flectit et Deum precitur ut s&
adiuvet: “Pater noster qui es in caelis! Flat voluntis tual
Sed Hiberd nds & malo!”

Médus autem gladium brevem, quem adhüc sub
veste occultivit, &düeit et “Equidem” inquit “nón iner-
mis occidar. St praedönds mé arıls petiverint, omnibus
viribus repugnäbl Forts fortüna adiuvat, ut äiunt.”

‘Tum véró Lydia “Convert gladium tuum” inquit “in
locura suum! Omnés enim qui cEperin: gladium, gladió
perfbunt, ut ait Christus.”

Tea cts

see,
ESS
=
EEE.
en
TT ewe,
ae

ite: ett, vist
Ubi que = om lod

Super = aqu
se andäch ee tam
mice

vi dam fpl< is
‘emilee ver ts

are
avi = vire
iis num eee
EN
avenue (ye

tua, e cundo
rer

intel = imerim
flectere ne war
vols ads /< elle,
va = quod evs,
Vitaa, 69,103]

cer
dose als
epugae = count
Poeta

(aad 26.52)

264. car. 20001

ever: mortem ver
map. = mor! mile

qa
‘a

i bn dri,
cleus = qu diia

se er,
ina sg,

Posünle rit = ob rte
‘iam pecnise, pect
‘wee cash

terion = seer

offre oblige ob-

‘cam daran
eis diceromeadere

rodeo emi
AAA

264

“Sed 18 quoque” inquit Médus “gladió mes defen- 70
dam. NOW té ä pracdönibus oockli spectäre inermis.
Donec ego vivam, nämd ibi nockbit!”

Sed Lydia, quae Médum ut fürem contemnit, “Non à
1” inquit, “sed à Ded auxilium pets, Is sülus nös tuëri
potest Es

Item gubernätor multi verbis Med dissuädtre cönd-
tur né gladium &dücat neu praedünibus vi et armis resis-
tat: “Quid opus est armis? Tanta est vis praedönum ut
alls modd its resistere possimus. Neque praedints
‘Rautis inermés occidunt, cum eds magnd pretió servós so
vvendere possint.”

Médus: “ame oblitus es quid modo dixeris? Dixistt
enim ‘18 mortem servil praeferre’.”

Gubernitor: “Haud sció an ego ita dixerim, sed pro-
fectd Wbertis mihi vik cärior est. Nihil Uberti prae- 45
fer. Quam ob rem omnem pecüniam meam praedóni-
‘bus dabé, sf Mbertitem mihi reddent. Hane gritiam
‘lam ab ils petam.”

Medus: “Certé praedönds pecüniam ibi éripient, sed
ex eris sl pecüniae gritiá vitae tuae percent.” ”
Gubernitor: "SI necesse erit, decem mil söstertium
praedónibus offerre possum. Quod ipse nón possides

‘amici mel pro mé solvent.”

Médus: “Ergó núlla spés est mihi, qui nec ipse pecü-
niam habed nec amicum tam pecinidsum, ut má é ser 95
vittte redimere possit aut velit.”

265. m

m

us

‘Tum mercitor “Mihi quidem” inquit “mul sunt
amici pectnitel, sed valdé dubitó num pecüniä sul mé
redimere velint. Fortünä adversä amicis fidendum nón
est! Namque amie, quis in rébus secundis multös ba
bere vidémur, temporibus adversis nöbls däsunt, Duds
versüs reminiscor & carmine quod de hic r& scripsit
poëta quidam:

Dönee eri flex, malts numeräbis amichs.

‘Tempora si fuerinenibila, sols ers!”

Gubernátor: “Nesci qui poéta ist scripeerit. Tune
nömen elus meminisa?”

Mercitor: “Ils versús scripsit Ovidius, poète êgre-
gius, nisi memoria me fallt. Qui ipse, cum fortünd ed-
versä premerétur, ab amicis suls désertus erat.”

Guberaëtor: “Nén verum est quod dixit Ovidius,
‘Nam etsi rära est vera amicitia ac fidés, nön omnés
amici sunt fals seu Infidt. Multd mellus Ennius posea:

Amácus cers in re incertá cermiur.

Certus ac vérus amicus est quí numquam amlod sub.
deest seu secunda seu adversa fortüna est. Mihi vers
ou sunt tes amicl, qui semper mibi aderunt in r&-
bus adversis, seu pectnia seu al r& mihi opus ert. Ipse
enim sacpe amicts mels afful, nEmö amicus umquam
früsträ auxilium & mé petivit, Ergo omnés mihi gras
sunt pró beneficils.”

Merchtor: “Aliud est grätiam habére, aliud gritiam
referre. Nón omnés quí übi pré beneficis grätäs agunt,

266. ‘pel posted, si opus fuerit, grätiam tibi referent, Facile
est grâtiäs agere prö beneficiis, nec verd quidquam dif- 125
ficlius esse viderur quam beneficiórum meminisse.”

Gubernitor: “Sed ego ipee soled amicis mets gritiam
referre, Numquam benefict oblitus sum, semper pect-
Diam accepta reddidl.”

‘Hic Médus “Ergo” inquit “melior es amicus quam ille 117
‘quem ego sliquands & servitäte redémi.”

Gubernitor; “Miror unde pecóniam sümpseris ut
alios redimerts, cum 18 ipse redimere nön possis.”

Lydia: “Ego miror cür id mihi nôn närräveris.”

Médus: “Nihil cuiquam närrävi de eä 18, né quis mé 135
glöriösum existimäret. Sed quoniam omnés mé quasi
quômodo amicum & servitüte redémerim atque Ipse ob
eam gritiem servus factus sim:

“Cum homô Ifber Athénis viverem, ä quödam anıled 140
epistulam accept qué ¡le mihi nüntiävit ‘sé & pirtis cap-
tum esse? ac me per amicitiam nostram Örävit ut 68 &
servitüte redimerem magnum pretium solvendó, Cum
autem tantum pecünise nôn babérem, necesse fuit pe-
ciniam mütuam sümere. Ergó virum divitem adil, qui 145
mihi omnem peciniam müruam dedit hic condicione,
ut annd post ad certam diem omnia sibi redderentur.
Pectni soldtk, amicus meus & plrsus Hberätus grätiäs
mihi ¿git prö beneficio, ac simul mihi prömlsit ‘se intrá
‘annum omnem peciniam reddictrum esse’ — sed anno 150

267. 155

m

ws

post né assem quidem ab ed accéperam Di ad solven-
dum cónstitOra, cum pecüniam däbitam solvere nôn
possem, hom ille dives mi in carcerem mit et aliquot
diebus post servum vändidit. — Sed nescid car hoc
Obs närräverim, nec enim sine mäximö dolôre eius
temporis reminfscor cum in patria ber inter civéslIbe-
Os versärer. Utinam aliquandó Iber patriam videam!
Sed früsırä hoc optd, nam iam ili piritee eam spem
mihiéripient, idque eßdem die quo ab amici me däser-
tus sum!” Hoc dictns Médus änulum quem Lydia ab-
icere voluit prac 8 fert.

Gubernitor: “NE déspéräveris! Fortasse Anuld istó
aureö 12 redimere poteris. Namque aväri atque aust cu-
id! sunt omnés plrätae. Magna est vis aur.”

Médus Snulum parvum aspicitns “Putisne” inquit
“mé tam parvi sescimäri pirits?”

Gubernätor: “Nôa omnés homints part pretid aesti-
‘mantur, Scisne quantum pire & Talid Caesare captó
postuläverint? Vigind talenta postulivérunt, id est
‘Prope quingenta mila ststerium, At Caesar, vir super-
bus, cum id parum esse cénséret, quinquäginté talenta
pirids obtulit, simul verd supplicium is mindrus est!
‘Tam pracdónibus quasi servis suls impertvit ut cacd-
rent neu somnum suum turbärent — ita Caesar praedo-
ns contemnébat, cum in eörum potestite esset. Ubi
primum redémptus est, ipse nivés armävit et captós
praedones in crucem tol iussit.”

268. CAP, XXX

28 abcerl = at
‘bere!

ed go = met cued

‘be il grtis = il
cs quam hoe

Médus: “Nón sum tam superbus ut mé cum Cacsare
‘comperandum esse putem. Utinam né piritae mé ut
servam fogitivam occidantl Verum hoc Anuld si quis 190
‚serwäri potest, nôn ego, sed amica mea servanda est.
Ecce dnulum redds tibi, Lydia. Ne eum abiéceris! Uti-
pan ill Amulus vitam tuam server”

Lydia anulum oblátum accipit et “Gratis tibi a0”
inquit, “sed quömodo tua vita servabitur?” 15
“Id nôn care” inquit Médus, “nec enim mortem me-

(nö, sl 18 salvam esse sció.”

‘Tum Lydia “Ó Mädel” inquit, “Nunc dämam intel-
Leg5 me tibi vitk ciriórem esse. Ignösce mihi quod 12
accüsävit Omnia med gritit fcist. Quimodo tibi grä- 190
dam referam?”

‘Medus: “Nihil rogó, nisi ut ME amés ita ut mé ami-
bis. Höc nihil gritius mihi fiel potest.”

Lydia nihil respondet, sed Mädum complectitur at-
‘que Oecalstur. Quid verbis opus est? 1
Intereä gubernätor in mare próspicit et “Quid hoc?”
inquit, “Aline návés illam sequuntur, Tot näv&s praedö-
‘és na habent. Nivés longae sunt, quae mare percur-
‘unt, ut nbs A plais tueantur. Ne timueritis, act!”

Mercator: “Sed cûr Ilse nös persequuntur?” 20

Gubernitor: “Quía tamquam praedönds ab ils fugi-
mus. Rémbs tollite, nautae!”

Nautae statin rémigire däsistunt ac sémis sublitis
'návts longis saltıant. Classis celeriter appropinquat.

269. CAP xxx

205 Tam miltés arm in näve proxima cernuntur, Lydia
‘magna cum Jaetitiä classem appropinquantem spectat,
sed Médus etiamnune perterritus esse videtur,

“None laetiris, Méde” inquit Lydia, “quod nés om-
‘és & comunal periculó servil sumus?”

210. Médus: “Laetor sin? quod vs servätl esti; sed ego
rmilités acqué timed atque piräcis. N& oblita sis me ser-
‘vam fugitivum esse. Timed né milités mé captum Rö-
mam abdócant, ut côram populó ad béstiás mirtar in
amphitheätrö. Hoc dominus mihi minar solebet.”

215 “NE timueris!” inquit Lydia, “Mili ignorant quí
homö sis et quid anted féceris, Iam n&md nbs prohib£bit
simul in patriam nostram commünem redire.”

Intered mávés longse tam prope véngrunt ut milités-
cognôscant nävem mercätôriam esse. Itaque persequl

220 désistunt atque cursum ad orientem flecrunt. Brevi
cüncta classis & cdaspectO abit.

— Hic amicüs noströs in medió cursd relinquimus.
Utinam salvi in Graeciam perveniant! Omnia bona ils

Mi poo0co00d

eiamaunc = dde

08 ob sal = nal
‘bli!

aphideitrun in

Beers = nt
mie!

cum dem < curra

269

270. CAP. XXXIT

GRAMMATICA LATINA
Comiinctious

“Tempus perfectum

[A] Áctivum.

Talius dobitat num magister Märcum Iaudkverit,

‘Loudivert’ est coninctivus temporis praeteri perfect.
Conitnetivus perfect desini in eri (pers. mt sing.), quod ad
{nfintuvum perfect sine sise adicitur.

‘Exempla: (1) recittvjen; [2] pärulei; (3) seripsert; [4]
audivleri.

Pater fium interroga (num bonus discipulus fur: num
magistó piruerit,attemté audiverit, rc seripseri et pulchré
recitdverit’

Pater: “Audisne? Interrogó té ‘num bonus discipulus fue-
vis, num magiströ pärueris, atenté audizeri, ee scripsriset
Dulchr® reciueri.” Filius: “lam bi dic “me industrium
fuisse,’ Quire igitur m8 interrogäs ‘nom bonus discipulus
‘uerin, num magiströ pänuerim, atenté audiverim, rect sp
serim et pulchré reciviverin’? Créde mihi! NE dubitäoeis dé
verbis mais”

‘Parentts fi interroga ‘num bon! discipuli fering: num
magistré päruerint, atent® audioernt, récé scipserin et pul-
Ch reciterin.*

Parentts: “Auditisne? Interrogämus vós ‘num bon disci-
all fueii, num magisrö párueritis, atenté audiverits, ect
seripsets et per reclldceriti.” FUI: “lam vobis diximus
‘nos industriós fuise.’ Quire igitur nôs interrogkis ‘num
boat discipull fierims, num magiiré päruerimus, stenté
audiperimas, rect sripsrimus et pulchré recitdoerimus’? Cré-

ite abbis! NE dubitdeeris dE verbis nosis!”

Singular Phindis
Persóna prima “rm -erimus
Persóna secunda -eris “erits
Persona teria. “rt rim

2

ms

20

2

271. Caro

(BI Passtvam.

260 Pater dubitat num flius à magirtrö lande sr.
Pater: “Tune & magistrd laudätus es?” Filius: “Nesci6 mum.
Iaudätus sim!” Pater: “Quömodo nescls mum laudänsr ss à
magiströ?" Filius; “Nesció quid ab ed dionem st, nam in Kids
orev”

265 Pater dubin num Ait & magistrd laud sin.
Pater: “Voene & magisuó audit exis?” FI: "Nescimus
num laudas sims!” Pater: "Quömodo nescitis num laudäet
ss?" FL: “Nescimus quid magister dDerit, nam in Judo
ormtvimus!”

m Singultris Plus
Persóna prima — laudinus sim Saud sinus
Persina secunda laudisus is laud sits
Persina teria audänw sit Landi sine

PENSVM A
Dominus dubitat num pastor ovés bene cäcäv-. Dominus:
“Dic mihi, plator, utrum in campd dormiv- an vigiläv-."
Pastor: “Miror cir mE interrogés utrum dormiv- an vigiläv-.
Semper officium meum fció.” Dominus: "Erg dic mihi ctr
herf ovis E grege aberräv- ac paene A up capta a" Pastor
mmiritur unde dominus hoc aud.

Ilins servös interrogat num Médum vid-, Serv: “Nesei-
sus quí füg-, uttibi diximus. Cir nds interrogás num eum,
vid-2" Ilius: “Id intesrogo, quia dubitd vérumne dix-1"

‘Verba: vincere ~isse -um; agere ~isse -um; flectere -iste
„un; adesse -isse.

PENSVM B
Priusquam Pompeius, dux — [= optimus], — Rómanse
Pracposiras est, — [= omnia] maria — erant praedénibus,
ul Röcmänds ita — ut etiam ports Italia oppugnärent. Tan-
ta erat — praeddaum ut némé is — posset. Nemö sine met

13

my

m
8
ts

Ry

se
mt ai

E

DE

m

272. A AF

mortis aut — nivigibar. — [= complirta] Insulsc ab —
relinquébantur, Römse frümentum tam — erat ut multi
Pauperto fame (= — ib) perrent.

Picitae, qui — [= aliqui tempore] Caesarean céperant, xx
talents — [= sve] mil ssterium ab e postulaverumt, sed
Caesar, vir —, L talenta iis —. Tanto pretió Caesar — est.

‘Omnés ami prö beneficils — agunt, sed pauct posted —
refrrevolunt, Vera — ira est. Dificil es benefcióram —.
Forts fortina —.

PENSVM C
‘Cir Pompäius classi Rómánae pracpositus est?
(Cir amie nose ab alter ve fugiunt?
‘Verum ventus secundus an adversus est?
Quantum gubernätor pirkisofferre potest?
‘Num ipse tantum pecüniae possidet?

Quand vérus aus cogndecinr?
Quömodo Mädus servus facts est?

Chr Medus adhe nihil nirävit de ex re?
‘Suntne praedönds qui eds persequunnur?
(Car Médus etiamnune perteritus est?

Qu návés longae cursum flectunt?

273. 1 Exercitus Römänus Oniversus cónstat ex legiónibus
uodétigintd, quae in dänäs cohortés dividuntur. In
singullslegiónibus sunt séna vel quina vel quaterna mi-
lia militum, quí omnês lvés Rimini sunt. Practered

3 magna auxilia exerci adiunguntur. Auxiia sunt pedi-
ts equitésque ex próvincils, qui arma levióra, sicut ar-
‘Xs sagitsäsque, ferunt. Legiónáril sunt pedités scútis,
gladiis pilisque armáti.

‘Signum legiónis est aquila argentea, quae in itinere

40 ante agmen fertur In itinere cohorts alia post aliam in
JongS érdine progrediuntur. Tals Grdó militum prógre-
diientium dicirur agmen, Cum agmen ad hostts pervé-
nit, sl tempus et locus klöneus est ad pugnandum, co-
Horts in très Sedints Instruuntur. Exerctus ita instrüc-

15 tus aciés appellätur. Ante proclium dux exercitOs mii-
18s suds hortätur ut fortiter pugnent. Tum pedités prö-