MABISANG KOMUNIKASYON-Ppt-2nd-Quarter.pptx

education

1. Mabisang Komunikasyon__ G. RONALD FRANCIS S. VIRAY,LPT @maritesB.G.

2. DEPINISYON NG KOMUNIKASYON nagmula sa salitang Latin na communi atus na ang ibig sabihin ay “ ibinabahagi ” . Kung iuugnay natin ang kahulugan nito sa terminong komunikasyon , mangangahulugan ito na ibinabahagi ng isang tao ang kanyang ideya , kaalaman , saloobin , o mga impormasyong alam niya sa iba .

3. isa ring proseso ng pagpapahiwatig at pagpapahayag ng mensahe tungo sa pagkaunawa at pakikipagdiskurso ng isa o higit pang kalahok gamit ang apat na makrong kasanayan: pakikinig, pagsasalita, pagbabasa, at pagsusulat. @maritesB.G.

4. Proseso ito ng pagpapahiwatig ng mga mensahe na nagpapahayag ng mga kahulugang nakabalot at nakapaloob sa isang sistema ng signipikasyon . Ayon kay Saussure ang sistema ng pagpapahiwatig ay binubuo ng senyal ( signifier ) at ang kahulugan ( signified ) nito. Arbitraryo ang ugnayan ng senyal at ang kahulugan kung kaya’t iba-iba ang mga pahiwatig ng wikang ginagamit sa komunikasyon sa iba’t ibang panahon, lugar, at konteksto. Sa bahaging ito ay mauunawaan natin kung bakit ang ating suot na damit, hitsura, kulay ng buhok, tindig, gawi, kilos, at iba pa ay nagpapahayag ng mga mensaheng nababasa at nauunawaan ng mga tao.

5. Intensyonal ito kung ang pagkaway ng isang tao’y direktang nagpapahayag ng pagbati sa taong dumating o umalis. Hindi intensyonal kung hindi malay o hindi layunin ng isang tao ang naipahayag na mensahe o nakitang kilos/senyal mula sa kanya. Halimbawa nito ang pagngiti ng isang babae dahil naalala niya ang magandang karanasan sa buhay habang kasabay nito ang biglaang pagkadulas ng kanyang kaibigan. Maaaring isipin ng kanyang kaibigan na natuwa siya sa pagkakadulas niya.

6. Proseso rin ng pagpapahayag ng mensahe ang komunikasyon. Maaaring ang pokus ng komunikasyon ay ang pinagmulan ( sender ) o tagatanggap ( reciever ) ng mensahe. Pinagmulan ng mensahe ang pokus Halimbawa : S a pagbasa ng isang akda, hindi maiiwasang alamin ang intensyon, buhay at karanasan ng may-akda ( sender ) para maunawaan ang tekstong naisulat niya ( mensahe ). Isang paraan ito ng pag-unawa sa akda na nakapokus sa nagsulat .

7. Tagatanggap ng mensahe ang pokus Epektibo ang komunikasyon kung nakarating at naunawaan ng tumanggap nito ang intensyon o mensahe ng nagpahayag sa mensaheng tinanggap. Layunin ng lahat ng kalahok sa komunikasyon ang pagkakaunawaan. Subalit ang pag-unawa ng mensahe’y batayang pangangailangan tungo sa mas mataas na antas ng paglalapat ng mensahe sa buhay at pamumuhay ng mga tao. Ang higit na mataas na anyo ng komunikasyon ay humahantong sa diskurso . Maaring politikal, akademiko, sosyal, at kultural ang diskursong ipinahahayag ng mga taong may kani-kanyang pag-unawa, paniniwala at pananaw na maaaring sumalungat o sumang-ayon sa iba .

8. GAWAIN 1 Sagutin nag mga sumusunod: 1. Saan nagmula ang salitang komunikasyon? Ano ang ibig sabihin nito? 2. Ipaliwanag kung paano nagaganap ang proseso ng komunikasyon. 3. Paano nagkaiba ang intensyonal at hindi intensyonal na pahiwatig? 4. Gaano kahalaga ang komunikasyon sa isang tao? Patunayan.

9. APLIKASYON Sundin ang tuntunin sa pagsasagawa ng pangkatang Gawain. 1. Bumuo ng limang pangkat. Pumili ng tig-isang kinatawan ang bawat pangkat na mangunguna sa pagpasa ng maikling impormasyon na ibibigay ng guro. 2. Pipili ang guro ng lima pang miyembro ng bawat pangkat na makakasama ng kanilang kinatawan.

10. 3. Ibubulong ng guro sa limang kinatawan ang maikling impormasyon tungkol sa pagtitiyaga. Ipapasa ng mga kinatawan sa kanilang miyembro ang impormasyong ito ng walang labis at walang kulang. Kailangan ay eksakto ang ipapasang impormasyon. 4. Pakikinggan ng guro nang magkahiwalay ang mensaheng nakuha ng ikalimang miyembro upang malaman kung tama ang pagkakahatid ng mensahe.

11. Panuto: Pumili ng isang balita na nakukuha sa telebisyon o di kaya’y sa radyo at iparinig sa mga mag-aaral. Itala ang mga naunawaan tungkol sa balita. Halimbawa: TV Patrol Martial law: Ano ito at ang iyong mga karapatan sa ilalim nito? Gabay na tanong: 1. Tungkol saan ang balita? 2. Naunawaan ba ang pa ghahatid ng balita? Ipaliwanag. Takdang Aralin

12. MGA ELEMENTO AT PROSESO NG KOMUNIKASYON Ang proseso ng komunikasyon ay umiikot sa makrong kasanayan (pakikinig, pagsasalita, pagbasa at pagsulat) sa pagpapalitan ng mensahe sa pagitan ng sumusulat at bumabasa at ng nagsasalita sa nakikinig. Alamin kung ano ang nangyayari sa sistema ng komunikasyon.

13. Makikita sa modelong nasa ibaba ang proseso ng komunikasyon na nangyayari sa dalawang taong nag-uusap o kaya’y mga komunikasyong nababasa o napakikinggan sa radyo o napapanood sa telebisyon. Midyum/Tsanel Puna/Reaksyon/Sagot Tagapagpadala/ Pinanggalingan Tagatanggap Z ingay Sanggunian: Speech Communication ni Saundra Hybels, Richard L. Weaver II. 1974. D. Va n Nastrand Company.

14. Tagapagdala/Pinanggalingan T umutukoy ang elementong ito sa taong pinagmulan ng mensahe. Midyum/Tsanel A ng midyum/ tsanel ang instrumentong ginagamit para maipadala ang mensahe. Kasama sa bahaging ito ang ipinahahayag na salita, galaw o kilos, ekspresyon ng mukha, mga isinulat na ideya, balitang panghimpapawid, pelikula at iba pa. Ang mga makabagong kagamitan na ginagamit ngayon sa pagpapadala ng mensahe ay cellphone , FAX machin , e-mail , telepono, telegrama at sulat.

15. Mensahe T umutulong ito sa aktwal na komunikasyon na nais ipadala. Ang komunikasyon na tinutukoy rito ay maaaring verbal at di-verbal. Halimbawa, sa tinig pa lamang ng tao ay malalaman na agad kung ang mensaheng ipinadala ay masaya, malungkot, galit o sarkastiko.

16. Tagatanggap T umutukoy ito sa tao o mga taong pinadalhan ng mensahe. Sa ilang kaso, ang tagatanggap at ang tagapagpadala ng mensahe ay nagkikita gaya ng tagapakinig sa isang pampublikong komunikasyon. Dito nakikita ng tagapakinig ang tagapagsalita. May ilang insidente rin na nagkakahiwalay o hindi nagkikita ang tagapagpadala ng mensahe at ang tagatanggap ng mensahe gaya halimbawa kung nasa ibang lugar ang nagpadala ng mensahe o kaya naman, napakikinggan lang sa radyo o napapanood lang sa telebisyon ang nagpapadala ng mensahe. S a bahaging ito rin makikilala at mauunawaan ang simbolo, tunog, senyal at iba pang pagpapahiwatig na lama ng isang teksto sa pamamagitan ng pagabasa o pakikinig sa isang nagsasalita.

17. Puna/ Reaksyon A ng bahaging ito ay may dalawang sistema ng proseso. Ito ay tinatawag na katugunan o kasagutan na ibinibigay ng tagatanggap sa nagpadala ng mensahe. Ang tagumpay ng mensahe ay depende sa reaksyon o puna ng tumanggap ng mensahe. · nakaikipag-usap ka sa kaibigan pero hindi niya nagustuhan ang iyong sinabi. Sa ganitong sitwasyon, madali mong mapapalitan ang mensahe o ang iyong sinabi para magkaroon ng positibong katugunan o interes ang tagatanggap ng mensahe. · isa kang reporter na nagbabalita sa himpapawid o sa telebison. Sa sitwasyong ito, imposible namabago ang mensahe dahil lagging nahuhuli ang reaksyon o puna ng tao sa sinasabi ng tagapagpadala ng mensahe. isa kang prodyuser ng pelikula na umaasang kikita ang iyong pelikula. Makikita mo ang reaksyon sa pelikulang ipinalabas kapag kumita sa takilya ang iyong pelikula.

18. Ingay A ng ingay ang nagiging sagabal sa pagpapadala ng mensahe. May mga dahilan kung bakit hindi nakatrarating ang mensahe sa tagatanggap. Ang ingay ay maaaring pisikal o sikolohikal. Nanggagaling sa mga bagay na teknikal ang pisikal na ingay samantalang ang sikolohikal na ingay ay nangyayari sa isipan ng tagatanggap at tagapagpadala ng mensahe. Ang sikolohikal na ingay ay mas medaling kontrolin kaysa sa pisikal na ingay. Halimbawa : Ang lokasyon o kinaroroonan ng inyong silid-aralan ay malapit sa kadalasang sentro ng daanan ng mga sasakyan. Madfalas ninyong naririnig ang busina ng mga sasakyan dahil sa trapiko at ang nagiging resulta nito ay ang di pagkakaunawaan. Makasasasagabal ito sa pag-unawa sa mensahe na ipinadadala ng guro sa iyo bilang mga estudyante.

19. GAWAIN 1 A. Kasama ang kapareha. Gumawa ng isang usapan gamit ang mga elemento ng komunikasyon at ilahad sa klase. B. Mula sa ginawang usapan. Tukuyin ang mga elemento ng komunikasyon.

20. “Ipasa ang mensahe ” Panuto: Papangkatin ang mga mag-aaral sa tatlo. Ang bawat pangkat ay magkakaroon ng lider na siyang bubunot ng mensahe na siyang irerelay sa mga kasama at ang huling masasabihan ng mensahe ang siyang magbabahagi sa klase. Gabay na tanong: 1. Nauunawaan at naiprating ng tama ang mensaheng ibinahagi? 2. Kung hindi, ano ang mga naging sagabal bakit hindi ito naunawaan at naiparating ng tama.

21. IBA ’ T IBANG MODELO NG KOMUNIKASYON Ang modelo o dayagram ang isang paraan upang mailahad an mga teorya sa komunikasyon sa pamamagitan ng pagpapakita rito sa biswal na pamamaraan. Ito ’ y ang mga representasyon lamang ng isang pangyayaring inilalarawan. Magagamit ang modelo upang higit na maipaliwanag at mabigyang-linaw ang proseso ng komunikasyon, bukod sa literal na pamamaraan. Ilan sa mga kilalang modelo hinggil sa komunikasyon ay makikita sa ibaba. Modelo ni Aristotle

22. Ang klasikong modelo ni Aristotle ay mula sa kanyang aklat na Retorik ay nagpapakita ng linear na katangian ng komunikasyon . Sa proseso ng pakikipag-usap , inilahad niya ang mga payak na elemento tulad ng pananalita , mensahe at tagapakinig . Sa modelong ito makikita nating may direktang ugnayan ang tagapagsalita sa kanyang kausap . Naihahatid niya kaagad ang mensaheng nais niyang ipaabot o iparating na kung saan agad namang natatanggap ng kausap ..

23. Sa modelo nina Shannon at Weaver, binibigyang-halaga ang panghihimasok ng mga tinatawag na ingay . Makikita rin sa modelong ito ang higit na marami ang mga elementong pangkomunikasyon . Batay kina Shannon at Weaver, ang ingay ay tumutukoy sa mga bagay o pangyayaring nakagagambala sa matagumpay na daloy ng komunikasyon . Ang kanilang modelo ay nagpapakita ng kaugnayan ng elementong ingay sa proseso ng komunikasyon . Ang ingay sa modelong ito ay kaakibat ng mga pinagdaraanan ng signal. Isang halimbawa rito ang ingay sa linya na maririnig habang nakikipag-usap na gamit ang cellphone billang midyum .

24. Tagapaghatid Pinagmulan ng impormasyon Signal Tsanel Ingay (noise station) Tagaayos Tumatanggap ng signal Destinasyon Modelo ni Shannon at Weaver Mensahe

25. Ang modelo naman ni Wilbur Schramm ay isa sa mga unang nagpakita sa siklong katangian ng komunikasyon. Dito ipinakikita na ang komunikasyon ay hindi linear tulad ng mga naunang modelo, sa halip ay isang prosesong paikot at pareho ang elementong taglay ng tagaunawa (tagahatid) at tagasagisag (tagatanggap). Ipinakita ni Schramm na ang komunikasyon ay nagtataglay ng katangiang siklosa pamamagitan ng kanyang paikot na modelo. Dito binibigyang-diin ang kahalagahan ng reaksyon mula sa magkabilang panig ng komunikasyon. Nagpapalit-palit ang katangiang taglay ng mga elemento sa modelo batay sa naging reaksyon ng mga tumatanggap at naghahatid ng mensahe. Ibinabatay sa reaksyong ipinakikita ng tagaunawa ang naging interpretasyon nito sa mensaheng natanggap.

26. Tagadala/Tagahatid Tagatanggap Interpreter Tagatanggap Tagadala/Tagahatid

27. Isa pang modelo ni Schramm ang komunikasyong may kaugnayan sa kultura at karanasan ng nagpapadla at tumatanggap ng mensahe o senyas. Dito niya inilalahad ang kahalagahan ng karanasan upang lubos na maunawaan ng naglalahad at tumatanggap ng senyas at reaksyong ibinibigay. Higit na malaki ang nalilikhang ugnayan sa karanasan ang dalawang nag-uusap. Sinasabing ang may mas malawak at maraming karanasan ay higit na may naibabahagi sa kanyang kausap o tagatanggap kaysa sa walang gaanong karanasan. Sa mga tiyak na pagkakataon higit na maraming naibabahagi ang may karanasan. Katulad na lamang ng mga nakatatanda na gumagamit ng kasabihang papunta ka pa lamang ay pabalik na ako . Isa itong patunay sa Modelong ito ni Schramm.

28. Saklaw ng Karanasan

29. Ang modelo ni Berlo sa komunikasyon ay nakaabatay sa apat na payak na elemento na pakikipagtalastasan: ang pinagmulan ng mensahe ( source ), ang mensahe ( message ), ang pinagdaraanan ng mensahe ( channel ), at nag tumatanggap ng mensahe. Ang pinagmulan ng mensahe ang unang element sa modelo ni Berlo. Maaaring tumutukoy ito sa isang nagsasalita sa harapan ng isa o mga nakikinig tulad ng isang estudyante na naglalahad ng kanyang sagot sa tanong ng guro o isang manunulat sa pahayagan na naglalahad ng balita. Ayon kay Berlo, may limang salik na iniuugnay sa pinagmulan ng mensahe – ang kasanayang pang komunikasyon, saloobin; kaalaman sa mga pangyayari, bagay o tao, at lipunang kinabibilangan; at kulturang kinagisnan.

30. S(Source)Pinagmulan M(Message)Mensahe C(Channel)Tsanel R(Receiver)Tagatanggap kasanayang pangkomunikasyon elemento paningin kasanayang pangkomunikasyon saloobin nilalaman pandinig saloobin kaalaman pakitutungo pandamdam kaalaman sistema ng lipunan estruktura pang-amoy sistema ng lipunan kultura panlasa kultura Sanggunian: The Process of Communication: An Introduction to Theory and Practice . By David Berlo. Copyright © 1960 by Holt, Rinehart and Winston. Inilimbag na may permiso

31. Ang paikot na modelo ni Dance na tila isang bukal ay nagpapakita ng katangian ng komunikasyon na maging dinamiko. Ipinahihiwatig ni Dance na nag proseso ng komunikasyon ay isang pangyayaring dinamiko, nangangahulugang patuloy na nagbabago sa paglipas ng panahon. Nagbabago ang mga modelo dahil sa komunikatibong sitwasyon. Modelo ni Dance Sanggunian: “ Toward A Theory of Human Communication, ” in human Communication Theory: Original Essays. Ed. By Frank E. X. Dance. Copyright © 1967. May permiso.

32. Aplikasyon Panuto: Isulat ang pagkakatulad at pagkakaiba ng bawat Modelo ng Komunikasyon. MODELO PAGKAKATULAD PAGKAKAIBA

33. Simulaing Gawain: “Ano ako? ” Panuto: Mula sa mga nadalang diyaryo, gumupit ng mga larawan at ilagay sa graphic organizer na nakahanda BERBAL DI-BERBAL 1. 2. 3. 4. 5. 1. 2. 3. 4. 5.

34. URI NG KOMUNIKASYON: BERBAL at DI-BERBAL

35. URI NG KOMUNIKASYON: BERBAL AT DI-BERBAL Ang unang uri ng komunikasyon ay tinatawag na berbal na komunikasyon. Ito ay maaaring nasa paraang pasulat at pasalita. Nagagawa ang paraang pasalita sa pamamagitan ng pakikipag-usap sa kaibigan, kakilala, kamag-anak, kasama sa bahay at pagsasalita sa malakinggrupo ng tao gaya ng kumperensya, seminar at iba pang okasyon samantalang ang anyong pasulat ay mababasa sa pahayagan, magasin, jornal, akalat, pamphlet, e-mail, FAX machine at iba pa.

36. URI NG KOMUNIKASYON: BERBAL AT DI-BERBAL Tinatawag na di - berbal na komunikasyon ang ikalawang uri ng komunikasyon. Hindi ito gumagamit ng salita bagkus naipapakita ang mensaheng nais iparating sa kausap sa pamamagitan ng kilos o galaw ng katawan. Pinag-aralan ni Albert Mehrabian (1971) ang mga di - verbal na komunikasyon at batay sa resulta ng kanyang pag-aaral, lumabas ng 93 porsyento ng mga mensaheng ipinapahatid ng tao sa kanyang kapwa ay nagmumula sa di - verbal na komunikasyon. Ipinaliwanag ni Mehrabian na nasasaklaw ng element ng di - verbal na komunikasyon ang lahat ng pakikipagkomunikasyon na hindi maituturing na pagpapahayag ng salita. Samakatwid, ang kilos at galaw na ginagawa ng tao na may kaugnayan sa mata, ekspresyon ng mukha, kumpas, tindig, panahon, oras, ting at kapaligiran ay may malaking bahagi sa paghahatid ng mensahe na ipinadadala ng isang tao o grupo ng mga tao.

37. 1. Kinesika ( Kinesics ) ito ang katagawang ginagamit s pag-aaral ng kilos at galawa ng katawan. May kahulugan ang paggalawa ng iba’t ibang bahagi ng ating katawa. Hindi man tayo nagsasalita sa pamamagitan n gating kiloas ay naipahihiwatig naman natin ang mensaheng gusto nating iparating sa iba. Narito ang ilang galaw ng katawan na ginagamit sa di-berbal na komunikasyon. a. Ekspresyon ng mukha - Ayon pa sa ilang mananaliksik, ang ekspresyon ng mukha ay karaniwang nagpapakita ng emosyon gaya ng pagpapahayag ng tuwa, inis, takot, poot, galit at iba pa. ang pagtungo ng mukha ay nagpapakita rin ng kaligayahan (pagtawa) o ang kabaligtaran nito (ang pagtitiim ng bagang at panga) samantalang ang pagsasalubong ng kilay at pagngungunot ng noo ay nagpapakita ng galit. Maliban dito, marami pang signal na nagagawa ang mukha ng tao sa paghahatid ng mensaheng di-berbal.

38. b. Galaw ng Mata - napakahalaga at makapangyarihan ang galaw ng ating mga mata. Sinasabing nangungusap ang ating mga mata at sa galaw rin nito nakikita ang pagtitiwala at katapatan ng isang tao. Ang mensaheng ipinahahayag ng mga mata ay nag-iiba depende sa tagal, direksyon at kalidad ng kilos ng mga mata. Halimbawa, sa bawat kultura may mahigpit na tuntunin bagamat hindi nakasulat ang wastong tagal ng pakikipag-ugnayan ng mga mata. Sa England at Amerika, ang katamtamang tagal ng pagtingin ay 2.95 segundo. Sa kabilang dako, ang pagtitinginan ng dalawang taong may paghanga sa isa ’ t isa ay may katamtamang tagal ng 1.18 segundo (Argyle 1988, Argyle at Ingham 1972). Kapag ang pagtingin ng mata ay bumaba sa ibinigay na katamtamang tagal ng pagtingin, maaari itong mangahulugan na ang taong kausap ay hindi interesado, nahihiya o kaya ’ y abala.

39. c. Kumpas -iba ’ t ibang anyo ng kumpas sa pagpapahayag ng di-verbal na komunikasyon. May mga kumpas na masasabing may unibersal na kahulugan gaya ng pagtataas ng kamay, pagtikon ng kamao at ang victory sign na ginagawa nang nakabuka ang hintuturo at hinlalato. Maliban dito, may kahulugan din ito sa kapayapaan. Sa kabilang banda, natural na sa isang tao ang pagkumpas. Ang anumang sinasabi ng isang tao ay naipahahayag na may kasamang kumpas at nakatutulong ito sa mabisang paghahatid ng mensahe. d. Tindig -ang tindig pa lamang ng isang tao ay nakapagbibigay na ng hinuha kung anong klaseng tao ang iyong kaharap o kausap. Ang pagpapakita ng magandang tindig ay maaaring mangahulugan na may sinasabi ang isang tao.

40. 2. Proksemika ( Proxemics ) tinatawag na proksemika ang pag-aaral ng komunikatibong gamit ng espasyo, isang katawagang binuoni Edward T. Hall (1963), isang antropologo. Maaring ang mga kalahok sa komunikasyon ay nasa pampumblikong lugar tulad ng isang nagtatalumpati sa harap ng kanyang mga estudyante o maaari ring isang magkaibigan. Sa disiplina ng Antropolohiya, ang distansya ay nakabatay sa kulturang taglay ng mga kalahok sa komunikasyon. Halimbawa : May panauhin kayong tagapagsalita sa inyong paaralan. Pinadadalo kayo ng inyong propesor para making ng kanyang panayan. Pumili ka ng upuan na malayo sa tagapagsalita at ang iba mong kamag-aral ay sa unahan nagsiupo na malapit ang distansya sa tagapagsalita.

41. Maliban sa distansya, kabahagi rin sa proksemika ang komunikasyong temporal o oras. May dalawaang aspekto ang komunikasyong panto: ang panahon o oras na pangkultura at sikolohikal . May tatlong uri ng cultural na oras (Bruneau 1985, 1990): teknikal na oras, promal na oras, at impormal na oras . a . Ang teknikal o siyentipikong oras ay eksakto. Ginagamit lamang ito sa laboratory at kaunti lamang ang kaugnayan nito sa pang-araw-araw nating pamumuhay. b . Ang pormal na oras ay tumutukoy kung paano binibigyan ng kahulugan ang kulturaat kung paano ito tinuturo. Halimbawa, sa kultura n gating oras, hinahati ito sa segundo, minuto, oras, araw, lingo, buwan at taon. Sa ibang kultura naman ginagamit ang pagbabagu-bago ng buwan o panahon sa pagpapaliwanag ng oras.

42. c . Ang impormal na oras ay medyo maluwag sapagkat hindi ito eksakto. Ang ilang halimbawa nito ay naipahayag sa pamamagitan ng mga terminong gaya ng “ magpakailanman, ” “ agad-agad, ” “ sa medaling panahon, ” at “ ngayon din. ” Ang sikolohikal na oras ay tumutukoy sa kahalagahan ng pagtatakda ng oras sa nakaraan, sa kasalukuyan at sa hinaharap. Ang oryentasyon sa oras ng mga tao ay nakasalalay sa kanilang kalagayan o katayuang pansosoyo-ekonomiko at personal nilang karanasan. Sang-ayon kina Gonzales at Zimbardo (1985), ang isang bata na may magulang na propesyonal ay natututong magpahalaga sa hinaharap at napag-aaralan ang estratehiya para matamo ang tagumpay.

43. 3. Pandama o Paghawak ( Haptics ) ang pandama o paghawak ay isa sa pinakaprimitibong anyo ng komunikasyon. Minsan, ito ay nagpapahiwatig ng positibong emosyon.nangyayari ito sa mga taong malapit sa isa ’ t isa gaya ng mga magkakaibigan o magkakapalagayang-loob. Ang pagyakap aytanda ng pagmamahal o pagkakaunawaan ngunit kailangan ding mag-ingat sapagkat may mga taong ayaw mayakap, mahaplos o makalabit.

44. 4. Paralanguage tumutukoy ito sa tono ng tinig (pagtaas at pagbaba), pagbigkas ng mga salita o bilis ng pagsasalita. Kasama rin sa bahaging ito ang pagsutsot, bunting-hininga, ungil at paghinto. ang mga di-linggwistikong tunog na may kaugnayan sa pagsasalita ay tinatawag ding paralanguange . Ang anumang sinasabi natin o mensaheng nais nating ipahatid ay kailangang angkop sa pagbigkas ng mga salita o pangungusap. Halimbawa nito ay iba ang paraan ng ating pananalita kapag ibig nating makisimpatya o makisaya sa iba.

45. 5. Katahimikan / Hindi pag-imik may mahalagang tungkulin ding ginagampanan ang katahimikan. Ang pagtahimik o hindi pag-imik ay nagbibigay ng oras o pagkakataon sa tagapagsalita na makapag-isip at bumuo at mag-organisa ng kanyang sasabihin. Sa pagtahimik o di pag-imik, inihahanda ng tagataggap ang mahalagang mensahe na sasabihin pa ng tagapagsalita. may mga taong ginagamit ding sandata ang katahimikan para masaktan ang kalooban ng iba.

46. Ginagamit din itong anyo ng pagtanggi o pagkilala sa kakaibang damdamin ng isang tao sa ibang tao. minsan, ang katahimikan ay ginagamit na tugon sa personal na pagkabalisa o pagkainio, pagkamahiyain o pagkamatampuhin. Nangyayari rin na tumatahimik ang isang tao kapag hindi niya kilala o hindi pamilyar sa kanyan ang tao. Nangyayari rin ito kapag walang masabi sa isyu o paksang pinag-uusapan.

47. 6. Kapaligiran ang pagdarausan o lugar na gagamitin sa anumang pulong, kumperensya, seminar at iba pa ay tumutukoy sa uri ng kapaligiran. Ang kaayusan ng lugar ang magsasabi kung pormal o di-pormal ang magaganap na pulong, kumperensya o seminar. Kung ang layunin ng tagapagsalita ay magkaroon ng interaksyon sa mga tagapakinig o sa mga dadalo, kailanagang Makita ito sa ayos ng sild, silya o upuan, at ayos ng tanghalan. Mahihinuha ang intensiyon ng mga nagplaplano sa isasagawang pagpupulong, kumperensya o seminar kapag ang lugar na pinili ay napakapribado at tahimik. Makikita rin ito na gusto ng nagplano ang ganap na atensyon at promalidad sa okasyong gagawin.

48. Batay sa pananaliksik ni Melba Padilla Maggay (2003), ang kaanyuang pisikal na taglay ng tagapagsalita ay maaaring makatulong sa mensaheng nais niyang iparating. Ang mga Pilipino ay may sariling pakahulugan sa mga pisikal na kaanyuan ng tagapagsalita at makikita ito sa pananaliksik nina Covar, Peralta at Racelis, Hernandez at Agcaoili, at Medina. Narito ang ilang pisikal na kaanyuan: a. kulot ang buhok – matigas ang ulo b. malapad ang noo – marunong c. makitid ang noo – hindi matalino; makitid ang pananaw sa buhay d. magatla o malinyang noo – maraming suliranin e. salubong ang kilay – galit; masungit; naiinis; matapang f. nangungusap na mata – mapaglarawan o mapagpahayag g. mapugay na mata – inaantok; mapangarapin; may gusto

49. h. malaking tainga – mahaba ang buhay i. matangos ang ilong – tisoy j. nakangangang bibig – nagulat k. nunal sa labi – madaldal l. mahabang dila – naglulubid ng balita m. ngiting aso – taksil o masama ang pakay n. bumagsak ang mukha – napawi ang tuwa

50. GAWAIN 1. Ipaliwanag ang dalawang uri ng komunikasyon. 2. Paano mo masasabing mahalaga ang ekspresyon ng mukha o galawa ng katawan para maging mabisa ang komunikasyon? 3. Kasama ang kapareha gumawa ng isang usapan gamit ang di-berbal na uri ng komunikasyon. Gamitin ang patern sa ibaba. Paksa ng usapan Saan naganap ang usapan Dahilan ng usapan Suliraning bigbigyang solusyon Bunga ng usapan

51. APLIKASYON Tukuyin kung anong mensahe ang nais ipahiwatig sa bawat bilang. 1. Paghaplos sa buhok 2. Pagsuntok sa pader matapos hiwalayan ng kasintahan 3. Panggagaya sa ayos ng buhok ni KC Conception 4. Pagbibigay ng regalo sa bagong kasal 5. Pagsimangot habang pinapangaralan ng guro 6. Pagdabog sa pagsunod s autos ng magulang 7. Pag-irap sa kaaway 8. Pangunguyakoy 51 51 9. Pagbibigay ng binata ng tsokolate sa isang dalaga

52. BERBAL URI NG KOMUNIKASYON DI- BERBAL Panuto: M agbigay ng halimbawa ng Berbal at Di-Berbal

53. Simulaing Gawain: Panuto: Basahin ang akda at sagutin ang mga katanungan. Kwento ni Mabuti Genoveva Edroza-Matute (IPRINT NALANG)

54. Mga gabay na tanong: 1. Saan ang pook ng pag-uusap o ugnayan ng mga tao? 2. Sino-sino ang mga kalahok sa pakikipagtalastasan? 3. Ano ang pakay o layunin ng pag-uusap? 4. Paano ang takbo ng usapan? 5. Ano ang tono ng pag-uusap? Pormal ba o di-pormal? 6. Anong tsanel ang ginamit? 7. Ano ang paksa ng usapan? 8. Ano ang diskursong ginamit? Nasasalaysay ba, nakikipagtalo o nangangatwiran?

55. KONSIERASYON SA MABISANG KOMUNIKASYON

56. Binibigyang-halaga ni Dell Hymes (1972) ang tinatawag na etnograpiya ng komunikasyon na nagsisilbing batayan para maikategorya at maunawaan ang iba ’ t ibang sitwasyon at konteksto ng pakikipagtalastasan at pakikipag-ugnayan ng mga tao (Slembrouck, 2003). Ang salitang “ etnograpiya ” ay mula sa larangan ng antropolohiya na nangangahulugang personal na pagdanas at pakikipag-ugnayan sa pamamagitan ng paglahok, pagmamasid at pakikipamuhay sa mga taong nasa ibang pamayanan. Nararapat kung gayon na sa paglahok sa isang sitwasyong pangkomunikatibo ay masusing pahalagahan ang sinabi ni Dell Hymes tungkol sa Speaking bilang kahingian sa isang maayos at mabisang komunikasyon.

57. Narito ang iba’t ibang halimbawa at sitwasyong pangkomunikatibo: misa sa simbahan, tsismisan sa kalye, tawaran sa palengke, debate satelebisyon, talumpati ng mga mambabatas sa Kongreso at marami pang iba. Ang sitwasyong ito ay kumakatawan sa deskriptibong konteskto ng pag-uusap, na naglalaman pa na mahalagang salik batay sa paliwanag ni Dell Hymes (1972) tungkol sa akronim na SPEAKING: S – etting Saan ang pook ng pag-uusap o ugnayan ng mga tao? P – articipant Sino-sino ang mga kalahok sa pakikipagtalastasan? E – nds Ano ang pakay o layunin ng pag-uusap? A – ct sequence Paano ang takbo ng usapan? K – eys Ano ang tono ng pag-uusap? Pormal ba o di-pormal? I – nstrumentalities Anong tsanel ang ginamit? N – orms Ano ang paksa ng usapan? G – enre ano ang diskursong ginamit? Nasasalaysay ba, nakikipagtalo o nangangatwiran?

58. Tukuyin natin kung paano ginagamit ang akronim na ito sa sitwastong pangkomunikatibo. Halimbawa: May kumperensyang dinaluhan ang mga peryodistang mag-aaral sa Bulwagang San Pablo ng Faculty Center Conference Hall sa UP Diliman. Layunin ng kumperensyang ito na magkaroon ng karagdagang kaalaman sa pamamahayag at malutas ang mga usapin sa pahayagang pampaarlan. May programang sinusunod ang kumperensyang ito para hind imaging magulo ang talakayan.

59. Pag-aralan ang paglalapat ng akronim sa SPEAKING ni Dell Hymes S Saan ginanap ang kumperensya ng mga peryodistang mag-aaral? Faculty Center Conference Hall sa UP Diliman P Sinu-sino ang mga kalahok sa kumperensyang ito? Mga delegadong estudyante na pawing mamamahayag o peryodista na galing sa iba’t ibang kolehiyo o pamantasan E Ano ang pakay o layunin ng kumperensyang ito? Magkaroon ng karagdagang kaalaman sa pamamahayag batay sa mga karanasan ng mga batikang mamamahayag sa bansa A Paano ang takbo ng usapan? Maayos ang dloy ng talakayan dahil may sistemang sinusunod at may tagapamagitan sa bahagi ng talakayan at tanugan K Ano ang tono ng pag-uusap? Pormal ang talakayan sa kumperensya I Pasalita ba o pasulat ang tsanel na ginamit? Pasalita ang ginagamit na instrument sa talakayan N Ano ang paksa ng usapan? Kasalukuyang isyu at usapin sa mga pahayagang pampaaralan gaya ng karapatan ng mga peryodista at mga suliranin ng pahayagang pangkampus G Ano ang diskursong ginagamit? Gumagamit dito ng pagsasalaysay, pangangatwiran at pagpapaliwanag

60. GAWAIN 1. Ano ang etnograpiya ng komunikasyon? 2. Bakit mahalaga ang etnograpiya sa komunikasyon? 3. Bumuo ng apat na pangkat. Magsagawa ng maikling dula-dulaan ang dalawang pangkat na ginagamit na paksa ang pagtaas ng singil sa kuryente. 4. Susuriin naman ng dalawang pangkat ang ipinakitang dula-dulaan gamit ang SPEAKING ni Hymes.

61. Maglaro’t umawin Panuto: Habang kinakanta ang “Pinoy Ako” ipinapasa ang papel na naglalaman ng mensahe. · Pagbabahagi sa klase ng mensahe (bawal ang pasalita at pasulat) Halimbawa: Pagod na ako! Hindi pa ako nagpapahinga

62. KAHULUGAN NG WIKA

63. Ang wika ay pangunahin at pinakaelaboreyt na anyo ng simbolikong gawaing pantao. Ang mga simbolong ito ay binubuo ng mga tunog na nalilikha ng aparato sa pagsasalita at isinasaayos sa mga klase at patern na lumilikha sa isang kumplikado at simetrikal na estruktura. Ang mga simbolong ito ay mayroon ding kahulugang arbitraryo at kontrolado ng lipunan. (Archibald A. Hill) Ayon naman kay Henry Gleason ang wika ay masistemang balangkas ng sinasalitang tunog na pinili at isinaayos sa paraang arbitraryo upang magamit ng mga taong kabilang sa isang kultura . Ang bawat wika ay may sariling arbitraryo (set ng salita) na siyang ginagamit ng mga tao sa iisang lipunan o pangkat. Katulad halimbawa ng mga guro, ang mga salitang grade sheet, assignment, project, participation, quiz at iba pa ay kanilang arbitraryo. Gayundin sa iba pang larangan o propesyon.

64. Ang wikang buhay, saanman at kailanman ito’y umuunlad habang ginagamit. Nagaganap ito sa prosesong natural sa kusang pag-aangkin ng mga elementong pangwika at intensyonal sa bisa ng progresibong pagpaplanong pangwika. Ang nagkakakontak na mga wika at nagkakahiraman sa alin man sa nabanggit na mga aspeto bagaman higit na ekstensibo sa antas na bokabularyo. Ito’y ibinubunsod ng partikular o espesyal na pangangailangan ng humihiram na wika. (KWF. 1997:20)

65. Ayon kay Constantino (1996), ang wika ay siyang pangunahing instrumento ng komunikasyong panlipunan bilang instrumento, maaaring matamo sa pamamagitan nito ang instrumental at sentimental na pangangailangan ng tao. Ang wika ay behikulo para maisangkot at makibahagi ang tao sa mga gawain ng lipunan upang matamo ang mga pangangailangan nito . Walang isa man sa atin ang nakikipag-ugnayan o nakikipagkomunikasyon sa ating kapwa na hindi gumagamit ng wika. Dahil sa paggamit natin ng wika mas madali nating naipahahayag ang ating nais o gusto sa ating kapwa, mas malinaw nating naipaaabot ang ating saloobin at kaisipan tungkol sa isang paksa.

66. Ayon kay Webster, ang wika ay kalipunan ng mga salitang ginagamit at naiintindihan ng isang maituturing na komunidad. Ito ay naririnig at binibigkas na pananalita na nalilikha sa pamamagitan ng dila at ng kalakip na mga sangkap ng pananalita. Habang tumatagal ang wika ay napauunlad at napayayabong dahil na rin sa patuloy itong ginagamit. Sa kanyang pag-unlad ang wika ay hindi na lamang binibigkas, ito ay naisusulat na rin at naipakikita gamit ang mga simbolo na nakikita natin sa daan, establisyemento, mga produktong binibili at kumpas, galaw ng ating ating katawan upang iparating ang ating pagsang-ayon o pagsalungat sa isang bagay.

67. TEORYANG PINAGMULAN NG WIKA 1. Teorya ng Tore ng Babel - ito ’ y hango sa Bibliya (Magandang Balita para sa Ating Panahon 11:1-9.) 2. Teoryang Bow-wow - ang wika ay natutunan sa panggagaya ng mga tunog na nalilikha ng mga hayop (tahol ng aso, tilaok ng manok, huni ng ibon.) 3. Teoryang Ding-dong - mula sa mga tunog ng mga bagay-bagay sa ating kapaligiran (tunog ng kampana.) 4. Teoryang Pooh-Pooh - ito ’ y mga salitang nagsasaad ng matinding damdamin o silakbo ng damdamin (takot, sakit, labis na katuwaan o kalungkutan, pagkabigla.)

68. 5. Teoryang Yo-He-Ho - nagsimula ang wika sa indayog ng awitin ng mga taong sama-samang nagtatrabaho. 6. Teoryang Yum-yum - nagmula ang wika sa kumpas ng maestro sa musika at ang bawat kumpas na kanyang ginagawa ’ y lumalabas sa kanyang bibig. 7. Jean Jacques Rousseau - ang mga sinaunang tao ay may kagustuhang makalaya at ang paghahangad na ito ang nagtulak sa kanya upang lumikha ng wika. Ang unang wika ng mga tao ay magaspang at primiitbo.

69. KATANGIAN NG WIKA 1. Ang wika ay masistemang balangkas-l ahat ng wika sa daigdig ay sistematikong nakasaayos sa isang tiyak na balangkas. Ang isang wika ay nagsisimula sa ponema (pinakamaliit na yunit ng tunog.) Ponolohiya naman ang tawag sa maagham na pag-aaral ng tunog. Kapag pinagsama-sama ang mga ponema nakabubuo ng isang morpema (pinakamaliit na yunit ng salita.) Morpolohiya naman ang tawag sa maagham na pag-aaral ng mga salita. Ang mga morpemang pinagsama-sama ay makabubuo ng isang pangungusap o sintaks (kahulugan ng isang pangungusap.) Sintaksis naman ang tawag sa maagham na pag-aaral ng mga pangungusap. Ang sintaks kapag ginamit sa pakikipag-usap o pakikipag-ugnayan sa kapwa, ito ang tinatawag na diskurso .

70. 2 . Ang wika ay sinasalitang tunog-h indi lahat ng tunog ay wika sapagkat hindi lahat ng tunog ay may kahulugan. Ang isang tunog ay nagiging wika kapag ito ’ y tinugunan o binigyang-kahulugan. Halimbawa, kapag ang isang tao ’ y nakarinig ng alulong ng aso sa hatinggabi at hindi niya ito pinansin ang alulong ng aso ay isang simpleng tunog lamang subalit kapag ang taong nakarinig sa alulong ay nagtalukbong, ang tunog na kanyang narinig ay naging isang wika sapag ito ’ y kanyang binigyang-kahulugan. Isa pang halimbawa nito ’ y kapag umiyak ang isang sanggol at narinig ng kanyang ina ngunit hindi niya ito pinansin ang iyak ng sanggol na kanyang narinig ay hindi wika ngunit kapag lumapit ang ina at kinapa ang lampin kung basa o hindi o kanya itong pinadede, ang iyak ng sanggol ay naging isang wika. KATANGIAN NG WIKA

71. 3 . Ang wika ay pinipili at isinaayos-s a lahat ng pagkakataon, pinipili natin ang wikang ating ginagamit. Sa ating pakikipag-ugnayan sa ating kapwa, ang mga salitang ating sinasabi, isinusulat o maging ang reaksyon ng ating mukha, kilos at/o galaw ng ating katawan ay ating pinipili upang hindi ito maging sagabal sa pag-unawa ng ating kausap. Magkakaroon tayo nang mabuti at maayos na pakikipag-ugnayan sa ating kapwa sapagkat pinipili natin ang wikang ating ginagamit na umaayon sa sitwasyong ating kinasasangkutan at sa lipunang ating kinabibilangan. KATANGIAN NG WIKA

72. 4 . Ang wika ay arbitraryo-a yon kay Archibald A. Hill, just that the sound of speech and their connections with entitles of experience are passed in to all members of any community by older members of that community . Ang bawat wika ay may sariling arbitraryo (set ng salita) na siyang ginagamit ng bawat miyembro ng isang pangkat/grupo o lipunan. Halimbawa, ang mga guro ay may sariling arbitraryo katulad ng: class record, assignment, syllabus, grade sheet, participation, project, at iba pa. Gayundin ang mga kumukuha ng Hotel and Restaurant Management may sarili rin silang set ng salita. Ilan samga ito ’ y saut é , blanch, 1 cup, 1 teaspoon, simmer, cook . Isa pa rito ay ang pagkakaroon ng dalawa o higit pang kahulugan ng isang salita batay sa arbitraryo. Halimbawa, ang love , kapag ang tinutukoy natin ay pagmamahalan ng dalawang tao ang love ay tumutukoy sa pag-ibig ngunit kapag ito ay sa larangan ng tennis o badminton ang love ay tumutukoy sa zero o walang iskor.

73. 5 . Ang wika ay ginagamit-a ng wika ay kasangakapan sa komunikasyon at katulad ng iba pang kasangkaapan. Ang wikang hindi ginagamit ay magiging wikang patay sapagkat ito ’ y hindi napaunlad, napayabong at hindi nagamit bilang instrumento sa paghahatid ng damdamin, saloobin, pananaw at i ba pa. Dahil sa ang wika ay ginagamit higit itong napauunlad at ang bawat taong nakatira sa iisang bayan o komunidad ay nagkakaintindihan dahil sa paggamit ng wika.

74. 6 . Ang wika ay nakabatay sa kultura -dahil sa pagkakaiba-iba ng mga kultura ng mga bansa at mga pangkat ang wikang ginagamit sa isang kultura o pangkat-etniko ay nakabatay rin sa kanilang kultura. Katulad halimbawa, sa mga katagalugan katulad sa Nueva Ecija, ang sinumang mga bata na nakikipag-usap sa nakatatanda ’ y kailangang gumamit ng “ po ” o “ opo ” sapagkat alam ng mga batang Novo Ecijano na sa kanilang kultura kailangang igalang ang mga nakatatanda kung kaya ’ t ang wikang ginamit nilang “ po ” o “ opo ” ay batay sa kanilang kultura. v

75. PAHAPYAW NA KASAYSAYAN NG WIKANG PAMBANSA KONSTITUSYON NG 1935, ART. XIV, S.3 o ang Pambansang Asamblea ay gagawa ng mga hakbang tungo sa paglinang at pagpapatibay ng isang panlahat na Wikang Pambansa na nasasalig sa isa sa mga wikang katutubo. Hangga ’ t walang ibang itinatadhana ang batas, ang Ingles at Kastila ay magpapatuloy na mga wikang opisyal. PANGULONG MANUEL L. QUEZON o nanguna sa pagkakaroon ng isang wikang pambansa. o isinulong ang pagkakaroon ng isang tanggapan para sa ganitong layunin. NOBYEMBRE 13, 1936 o pinagtibay ng Pambansang Asemblea ang Batas Komonwelt Blg. 184. o “isang batas na nagtatakda ng Surian ng Wikang Pambansa at nagtatakda ng mga Kapangyarihan at tungkulin nito. ” o magsasagawa ng pag-aaral sa mga diyalekto ng Pilipinas upang malinang at mapagtibay ang isang wikang pambansa batay sa mga wika ng bansa ginamit na saligan sa pagpili ay ang wikang maunlad sa kayarian, mekanismo at literatura at ginagamit ng nakararaming Pilipino.

76. ENERO 12, 1937 o pinasinayaan ni Pang. Quezon ang Surian ng Wikang Pambansa. Mga Kagawad Jaime C. de Veyra – Tagapangulo (Samar-Leyte) Cecilio Lopez – Kalihim at Pinunong Tagapagpaganap (Tagalog) Felix B. Salas – Kagawad (Hiligaynon) Santiago A. Fonacier – Kagawad (Ilokano) Casimiro F. Perfecto - Kagawad (Bikolano) Filemon Sotto – Kagawad (Cebuano) Hadji Butu – Kagawad (Muslim) Filemon Sotto Isidro Abad o hindi tinanggap ang pagkakahirang dahil sa kapansanan

77. DISYEMBRE 30, 1937 o kasabay ng anibersaryo ng kamatayan ni Rizal nilagdaan ni Pangulong Quezon ang Kautusang Tagapagpaganap Blg. 134 na nagtatakda sa Tagalog bilang sanligan ng Wikang Pambansa. o opisyal na ipinahayag ni Pangulong Quezon sa kanyang talumpati sa radyo na binigkas niya sa Tagalog ang pagkakabisa ng Kautusang Tagapagpaganap Blg. 134. ABRIL 1, 1940 o sa bisa ng Kautusang Tagapagpaganap Blg. 263, pinahintulutan ng Pangulo ng Pilipinas ang pagpapalimbag ng A Tagalog English Vocabulary at Ang Balarila ng Wikang Pambansa . HUNYO 19, 1940 o sinimulang ituro sa mga paaralang publiko at pribado ang wikang pambansa.

78. HULYO 4, 1946 o ipinahayag ang pagiging isa sa mga wikang opisyal ng wikang pambansa sa pamamagitan ng Batas Komonwelt Blg. 570. o sinimulan ding ituro mula unang baitang ng elementarya hanggang ikaapat na taon sa sekundarya. AGOSTO 13, 1959 o nagpalabas ng Kautusang Pangkagawaran Blg. 7, si Kalihim Jose E. Romero (Kagawaran ng Edukasyon) na nag-aatas na tawaging Pilipino ang wikang pambansa. 1963 – 1969 o isang kaso sibil ang iniharap ni Kongresista Inocencio V. Ferrer sa Hukumang Unang Dulugan dahil sa maling paggamit ng pondo ng pamahalaan sa pagpapalaganap ng “ puristang Tagalog ” sa halip na isang wikang binubuo ng lahat ng wika sa Pilipinas.

79. 1973 KONSTITUSYON o ang Pambansang Asamblea ay gagawa ng hakbang tungo sa pagpapaunlad at pormal na pagpapatibay ng panlahat na wikang pambansa na tatawaging FILIPINO. o hanggang walang ibang ipinapasya ang batas, ang Ingles at Pilipino ay magpapatuloy na wikang opisyal. o ang FILIPINO na batay sa Pilipino na batay naman sa Tagalog ang napili ng mga delegado ng Kumbensiyong Konstitusyunal. Patuloy na ginamit ang Filipino bilang wikang pambansa kahit na walang probisyon na nagtatakda ng paglinang at pagpapaunlad dito. o nanatiling wikang pambansa at opisyal na wika ang Pilipino hanggang sa pagtibayin ang Konstitusyon ng 1987 (Art. 14, sek. 6). 1987 KONSTITUSYON (Art. 14, Sek. 6) o ang wikang pambansa ng Pilipinas ay Filipino. Samantalang nililinang, ito ay dapat payabungin at pagyamanin pa sa salig sa umiiral na mga wika sa Pilipinas at sa iba pang mga wika. o kinilala ng mga delegado ang Pilipino na nukleo ng Filipino. Kinilala nila ito na may mayamang bokabularyo at literatura at sinasalita ng nakararaming mamamayang Pilipino. Upang lalong mapaunlad at magamit ang wikang Filipino, nilagdaan ni Pangulong Corazon C. Aquino ang Kautusang Tagapagpaganap Blg. 335. KAUTUSANG TAGAPAGPAGANAP BLG. 335 o n ag-aatas sa lahat ng kagawaran/ kawanihan/ tanggapan/ ahensiya/ instrumentaliti ng pamahalaan na magsagawa ng mga hakbang para sa layuning magamit ang wikang Filipino sa mga opisyal na transaksyon, komunikasyon at korespondensiya. Ang noo ’ y Linangan ng mga Wika sa Pilipinas (na dating Surian ng Wikang Pambansa) ang nagpatupad ng kautusang ito.

80. PANGULONG CORAZON C. AQUINO o nilikha ang Batas Republika Blg. 7104. o nalikha ang Komisyon sa Wikang Filipino noong Agosto 14, 1991. o ito ay may tungkuling magsagawa, mag-ugnay at magtaguyod ng mga pananaliksik para sa pagpapaunlad, pagpapalaganap at preserbasyon ng Filipino at ng iba pang mga wika sa Pilipinas. EBOLUSYON Disyembre 30, 1937 - iprinoklamang wikang Tagalog ang magiging batayan ng Wikang Pambansa. Magkakabisa ang proklamasyong ito dalawang taon matapos itong mapagtibay. 1940 - ipinag-utos ang pagtuturo ng Wikang Pambansa sa ikaapat na taon sa lahat ng pampubliko at pribadong paaralan at sa mga pribadong institusyong pasanayang pangguro sa buong bansa.

81. Hunyo 4, 1946 - nagkabisa ang Batas Komonwelt Blg. 570 na pinagtibay ng pambansang Asamblea noong Hunyo 7, 1940 na nagproklama na ang Wikang Pambansa na tatawaging Wikang Pambansang Pilipino ay isa nang wikang opisyal. 1959 - ibinaba ng Kalihim Jose B. Romero ng Edukasyon ang Kautusang Pangkagawaran Blg. 7 na nagsasaad na ang wikang Pambansa ay tatawaging Pilipino upang mailagan ang mahabang katawagang “ Wikang Pambansang Pilipino ” o “ Wikang Pambansa Batay sa Tagalog. ” 1987 - Filipino na ang ngalan ng wikang pambansa, alinsunod sa Konstitusyon na nagtatadhanang <<ang wikang pambansa ng Pilipinas ay Filipino.>> Ito ay hindi pinaghalo-halong sangkap mula sa iba ’ t ibang katutubong wika; bagkus, ito ’ y may nukleus, ang Pilipino o Tagalog. MGA PROBISYONG PA

82. MGA PROBISYONG PANGWIKA - SALIGANG-BATAS Saligang-Batas ng Biyak-na-bato (1896) · Ang Wikang Tagalog ang magiging opisyal na wika ng Pilipinas. Saligang-Batas ng 1935 · Ang Kongreso ay gagawa ng mga hakbang tung sa pagpapaunlad at pagpapatibay ng isang wikang pambansa na batay sa isa sa mga umiiral na katutubong wika. Hanggang hindi nagtatadhana ng iba ang batas, ang Ingles at Kastila ay patuloy na gagamiting mga wikang opisyal. Saligang-Batas 1973 · Ang Batasang pambansa as dapat gumawa ng mga hakbang tungo sa paglinang at pormal na adopsyon ng isang panlahat na wikang pambansa na tatawaging Filipino. Saligang-Batas 1987 · Seksyon 6. Ang Wikang Pambansa ng Pilipinas ay Filipino. Samantalang nililinang, ito ay dapat payabungin at pagyamanin pa salig sa umiiral na mga wika ng Pilipinas at sa iba pang mga wika. Alinsunod sa mga tadhana ng batas at sang-ayon sa nararapat na maaaring ipasya ng Kongreso, dapat magsagawa ng mga hakbangin ang pamahalaan upang ibunsod at puspusang itaguyod ang paggamit ng Filipino bilang midyum ng opisyal na komunikasyon at bilang wika ng pagtuturo sa sistemang pang-edukasyon.

83. · Seksyon 7. Ukol sa mga layunin ng komunikasyon at pagtuturo, ang mga wikang opisyal ng Pilipinas ay Filipino at hangga ’ t walang itinatadhana ang batas, Ingles. Ang mga wika ng rehiyon ay pantulong na mga wikang opisyal sa mga rehiyon at magsisilbing opisyal na pantulong na midyum ng pagtuturo. Dapat itaguyod nang kusa at opsiyonal ang Kastila at Arabic. · Seksyon 8. Ang Konstitusyong ito ay dapat ipahayag sa Filipino at Ingles at dapat isalin sa mga pangunahing wikang panrehiyon, Arabic, at Kastila. · Seksyon 9 . Dapat magtatag ang Kongreso ng isang komisyon ng wikang pambansa na binubuo ng mga kinatawan ng iba ’ t ibang mga rehiyon at mga disiplina na magsasagawa, mag-uugnay at magtataguyod ng mga pananaliksik para sa pagpapaunlad, pagpapalaganap at pagpapanatili sa Filipino at iba pang mga wika.

84. ANTAS NG WIKA 1. Pormal – ito ang mga salitang istandard dahil kinikilala, tinatanggap at ginagamit ng higit na nakarami lalo na ng mga nakapag-aral ng wika. § Pambansa –ito ang mga salitang karaniwang ginagamit sa mga aklat pangwika/pambarilala sa lahat ng mga paaralan. § Pampanitikan –ito ang mga salitang gamitin ng mga manunulat sa kanilang mga akdang pampanitikan. Mga salitang matatayog, malalalim, makukulay at masining. 2. Impormal –salitang palasak, pang-araw-araw na gamitin sa pakikipag-usap at pakikipagtalastasan sa mga kakilala at kaibigan. § Lalawigan –ito ang mga bokabularyong diyalektal. Makikilala ito sa pagkakaroon ng tono o punto. § Kolokyal –pang-araw-araw na salita na gimagamit sa pagkakataong impormal may kagaspangan ng kaunti ang pag papaikli ng isa o higit pang salita. § Balbal –ito ang tinatawag sa ingles na slang o sa mga pangkat – pangkat nagmumula ang mga ito upang ang mga pangkat ay magkaroon ng sariling kowds. § Bulgar –ito ang mga salitang magagaspang at masasama.

85. TUNGKULIN NG WIKA Nagbigay si M. A. K. Halliday sa kanyang Explorations in the Functions of Language (1973) ng pitong tungkulin ng wika. TUNGKULIN NG WIKA KATANGIAN PASALITA PASULAT INTERAKSYONAL Nakapagpapanatili/Nakapagpapatatag ng relasyong sosyal Pormularyong Panlipunan, Pangungumusta, Pagpapalitan ng biro Liham–Pangkaibigan INSTRUMENTAL Tumutugon sa mga pangangailangan Pakikiusap,Pag-uutos Liham–Pangangalakal REGULATORI Kumokontrol at gumagabay sa kilos/asal ng iba Pagbibigay ng Direksyon, Paalala o Babala Panuto PERSONAL Nakapagpapahayag ng sariling damdamin o opinion Pormal/Di pormal na Talakayan Liham sa Patnugot IMAHINATIBO Nakapagpapahayag ng imahinasyon sa malikhaing paraan Pagsasalaysay, Paglalarawan Akdang Pampanitikan HEURISTIK Naghahanap ng mga impormasyon/Datos Pagtatanong, Pakikipanayam Sarbey, Pananaliksik IMPORMATIB Nagbibigay ng mga impormasyon/Datos Pag-uulat, Pagtuturo Ulat, Pamanahong– Papel

86. Ayon kay Emile Durkheim (1985) Ama ng Makabagong Sosyolohiya , ang lipunan ay nabubuo sa pamamagitan ng mga taong naninirahan sa isang pook o lokalidad at ang bawat isa ay may kani-kanyang papel na ginagampanan. Binigyang-diin din niya na ang kalikasan ng buhay ay nagmumula sa isang maayos na lipunan. Ang tao raw ay nabubuhay, nakikipagtalastasan at nakikisama sa lipunang kinabibilangan niya. Ayon ka Jakobson (2003), may anim na paraan ng paggamit ng wika. 1. Pagpapahayag ng Damdamin (emotive) – ginagamit ang wika upang palutangin ang karakter ng nagsasalita. o Masaya ako sa bayang kinagisnan ko. 2. Panghihikayat (conative) – ginagamit ang wika upang mag-utos, manghikayat o magpakilos ng taong kinakausap. o Magluto ka ng maaga dahil maagang darating ang mga panauhin. 3. Pagsisimula ng pakikipag-ugnayan (phatic)-ginagamit ang wika bilang panimula ng usapan o pakiki-ugnayan sa kapwa. o Kumusta ka?

87. 4. Paggamit bilang sanggunian (referential) – ginagamit ang wikang nagmula sa aklat at iba pang babasahin bilang sanggunian o batayan ng pinagmulan ng kaalaman. o Ayon kay Aristotle, sa kanyang aklat na Retorika , kailangang makilala muna ng isang manunulat ang sarili bago siya magsimulang sumulat. 5. Pagbibigay ng kuro-kuro (metalimgual) – ginagamit ang wika sa pamamagitan ng pagbibigay ng komentaryo sa isang kodigo o batas. o Malinaw na isinasaad sa Batas Komenwelt Blg. 184 ang pagkakatatag ng Surian ng Wikang Pambansa na ngayon ay Komisyon sa Wikang Filipino. 6. Patalinghaga (poetic) – gimagamit ang wika sa masining na paraan ng pagpapahayag gaya ng panulaan, prosa, sanaysay at iba pa. o Totoong may mga impresyon tayo kapag nakakikita at nakakikilala tayo ng bagong mukha. Ang daming lumalabas na alingasngas na kalimitan hindi mo alam kung saan nagmula na tila parang singaw sa labi o dila na bigla nalang lumabas at apektado pati panlasa mo. Parang masamang hangin na nakaiirita sa ilong at nanunuot ang kasula-sulasok na amoy sa kaibuturan ng iyong kalamnan. Hindi man lantad subalit ganito ang tao. Mga taong hindi mo mailarawan kung anong pag-uugali ang taglay kapag kapwa na nila ang pinag-uusapan daig pa nila ang bagong kasal na sabik na sabik sa isa ’ t isa at tila bulkang gusto ng magpakawala ng lava. Mula sa “ Nakakubling Itsura sa Nakalantad na Mukha ” ni Ramo

88. BARAYTI NG WIKA Ipinaliliwanag ng teoryang sosyo-linggwistik na pinagbatayan ng ideya ng pagiging heterogeneous ng wika. 1. Dalawang Dimensyon ng Wika o Dimensyong Heograpiko – makakalikha ng diyalekto . Ginagamit ng isang rehiyon, lalawigan o pook malaki man o maliit. Ang mga diyalek ay makikilala sa punto o tono at estraktura ng pangungusap. o Dimensyong Sosyal – nakabubuo ng sosyolek . Nakabatay ito sa pangkat ng panlipunan. 2. Diyalekt o – ang barayti ng wikang nalilikha ng dimensyong heograpiko. Tinatawag din itong wikain sa iba pang aklat.

89. 3 . Sosyolek –naman ang tinatawag sa barayting nabubuo batay sa dimensyong sosyal. o Kosa, pupuga tayo mamaya. o Wow pare, ang tindi ng tama ko! Heaven! o Wiz ko feel ang mga hombre ditech, day. o Girl, bukas na lang tayo mag-lib. Mag-malling muna tayo ngayon sa Robinson. o Pare, punta tayo mamaya sa SM Cauayan. Me jamming dun, e. 4 . Jargon –ang mga tanging bokabularyo ng isang partikular na pangkat ng gawain. 5 . Idyolek –ito ang nagpapaiba sa isang indibidwal sa iba pang indibidwal. Bawat isa kasi ay may kani-kaniyang paraan ng paggamit ng wika.

90. Homogenous –iisang wikang ginagamit sa iisang lugar o pangkat-etniko. Heterogenous –iba’t ibang wikang ginagamit sa iisang lugar, lipunan, o/at pangkat-etniko. Linggwistikong Komunidad –mga salitang natatangi sa isang partikular na lugar, lipunan, o/at pangkat-etniko. Unang Wika –wikang natututunan sa pagkamulat. Tinatawag din itong inang wika. Pangalawang Wika at iba pa –wikang natututunan kasunod ng unang wika.

91. GAWAIN Pagtatapat-Tapat. Hanapin sa Hanay B ang kahulugan ng mga salitang nasa Hanay A. Isulat ang sagot sa patlang. Hanay A Hanay B _____1. Emotive ginagamit ang wikang nagmula sa aklat at iba pang babasahin bilang sanggunian o batayan ng pinagmulan ng kaalaman _____2. Conative gimagamit ang wika sa masining na paraan ng pagpapahayag gaya ng panulaan, prosa, sanaysay at iba pa _____3. Phatic ginagamit ang wika upang palutangin ang karakter ng nagsasalita _____4. Referential ginagamit ang wika sa pakikipagtalastasan o pakikipag-usap sa kawpa _____5. Metalingual ginagamit ang wika sa pamamagitan ng pagbibigay ng komentaryo sa isang kodigo o batas _____6. Poetic ginagamit ang wika upang mag-utos, manghikayat o magpakilos ng taong kinakausap ginagamit ang wika bilang panimula ng usapan o pakiki-ugnayan sa kapwa

92. KASAYSAYAN AT PAG-UNLAD NG WIKANG FILIPINO Panahon ng mga Katutubo § Alibata o baybayin ang tawag sa katutubong paraan ng pagsulat § binubuo ito ng labimpitong (17) titik: tatlong (3) patinig at labing-apat (14) na katinig Alibata § Ang mga katinig ay binibigkas na may kasamang tunog ng patinig na /a/. Kung nais basahin o bigkasin ang mga katinig na kasama ang tunog na /e/ o /i/, nilalagyan ang titik ng tuldok sa itaas. Samantala, kung ang tunog ng /o/ o /u/ ang nais isama sa pagbasa ng mga katinig, tuldok sa ibaba nito ang inilalagay. Kung ang nais kaltasin ay ang anumang tunog ng patinig na kasama ng katinig sa hulihan ng isang salita, ginagamitan ito ng panandang kruz (+) bilang hudyat sa pagkakaltas ng huling tunog. Gumagamit ng dalawang pahilis na guhit // sa hulihan ng pangungusap bilang

93. = s = s a = se/si = s o /s u

94. Panahon ng mga Kastila § Maraming pagbabago ang naganap at isa na rito ang sistema ng ating pagsulat § Ang dating alibata ay napalitan ng Alpabetong Romano na binubuo naman ng 20 titik, limang (5) patinig at labinlimang (15) katinig § a, e, i, o, u b, k, d, g, h, l, m, n, ng, p, r, s, t, w, y § Pagpapalaganap ng Kristiyanismo ang isa sa naging layunin ng pananakop ng mga Kastila. § Ngunit nagkaroon ng suliranin hinggil sa komunikasyon Nagtatag ang Hari ng Espanya ng mga paaralang magtuturo ng wikang Kastila sa mga Pilipino ngunit ito ay tinutulan ng mga prayle

95. § Ang mga misyonerong Kastila mismo ang nag-aral ng mga wikang katutubo. o Mas madaling matutuhan ang wika ng isang rehiyon kaysa ituro ito sa lahat ang Espanyol o Higit na magiging kapani-paniwala at mabisa kung ang isang banyaga ay nagsasalita ng katutubong wika § Ang mga prayle’y nagsulat ng mga diksyunaryo at aklat-panggramatika, katekismo at mga kumpesyonal para sa mabilis na pagkatuto nila ng katutubong wika § Naging usapin ang tungkol sa wikang panturong gagamitin sa mga Pilipino § Inatas ng Hari na ipagamit ang wikang katutubo sa pagtuturo ng pananampalataya subalit hindi naman ito nasunod

96. Gobernador Tello – turuan ang mga Indio ng wikang Espanyol § Carlos I at Felipe II – kailangang maging bilinggwal ang mga Pilipino § Carlo I – ituro ang doktrinang Kristiyana sa pamamagitan ng wikang Kastila § Noong Marso 2, 1634, muling inulit ni Haring Felipe II ang utos tungkol sa pagtuturo ng wikang Kastila sa lahat ng katutubo § Hindi naging matagumpay ang mga kautusang nabanggit kung kaya si Carlos II ay naglagda ng isang dekrito na inuulit ang mga probisyon sa mga nabanggit na batas. Nagtakda rin siya ng parusa para sa mga hindi susunod dito § Noong Disyembre 29, 1792, nilagdaan ni Carlos IV ang isa pang dekrito na nag-uutos na gamitin ang wikang Kastila sa mga paaralang itatatag sa lahat ng mga pamayanan ng Indio

97. Panahon ng Propaganda § Sa panahong ito, marami na ring mga Pilipino ang naging matindi ang damdaming nasyonalismo. Nagtungo sila sa ibang bansa upang kumuha ng mga karunungan § Dr. Jose Rizal, Graciano Lopez-Jaena, Antonio Luna, Marcelo H. del Pilar § Sa panahong ito ay maraming akdang naisulat sa wikang Tagalog. Pawang mga akdang nagsasaad ng pagiging makabayan, masisidhing damdamin laban sa mga Kastila ang pangunahing paksa ng kanilang mga isinulat

98. Panahon ng mga Amerikano § Nagsimula na naman ang pakikibaka ng mga Pilipino nang dumating ang mga Amerikano sa pamumuno ni Almirante Dewey § Ginamit nilang instrumento ang edukasyon na sistema ng publikong paaralan at pamumuhay na demokratiko § Mga gurong sundalo na tinatawag na Thomasites ang mga naging guro noon § William Cameron Forbes – naniniwala ang mga kawal Amerikano na mahalagang maipalaganap agad sa kapuluan ang wikang Ingles upang madaling magkaunawaan ang mga Pilipino at Amerikano

99. § Nagtatag ng lupon si Mc Kinley na pinamumunuan ni Schurman na ang layunin ay alamin ang pangangailangan ng mga Pilipino o Isang pambayang paaralan ang kailangan ng mga Pilipino o Mas pinili ng mga lider-Pilipino na gamitin bilang wikang panturo ang Ingles § Jorge Bocobo – naniniwalang ang lahat ng sabjek sa primaryang baitang, kahit na ang Ingles ay dapat ituro sa pamamagitan ng diyalektong local § N.M Saleeby, isang Amerikanong Superintende – kahit na napakahusay ang maaaring pagtuturo sa wikang Ingles ay hindi pa rin ito magiging wikang panlahat dahil ang mga Pilipino ay may kani-kaniyang wikang bernakular na nananatiling ginagamit sa kanilang mga tahanan at sa iba pang pang-araw-araw na gawain § Bise Gobernador Heneral George Butte – naniniwalang epektibong gamitin ang mga wikang bernakular sa pagtuturo sa mga Pilipino § Labag man sa iniutos ni Mc Kinley na gamiting wikang panturo ang mga wikang bernakular sa mga paaralan ay nanatili pa rin ang Ingles na wikang panturo at pantulong naman ang wikang rehiyonal

100. Panahon ng Hapones § Sa pagnanais na burahin ang anumang impluwensiya ng mga Amerikano, ipinagamit nila ang katutubong wika partikular ang wikang Tagalog sa pagsulat ng mga akdang pampanitikan § Ito ang panahong namayagpag ang panitikang Tagalog § Ipinatupad nila ang Order Militar Blg. 13 na nag-uutos na gawing opisyal na wika ang Tagalog at wikang Hapon

101. Panahon nga Malasariling Pamahalaan § Saligang Batas noong 1935, Seksyon 3, Artikulo XIV – “Ang Kongreso ay gagawa ng mga hakbang tungo sa pagpapaunlad at pagpapatibay ng isang wikang pambansa na batay sa isa sa mga umiiral na katutubong wika.” § Dahil sa probisyong ito, itinatag ni Pangulong Quezon ang Surian ng Wikang Pambansa na ngayon ay Sentro ng Wikang Filipino upang mamuno sa pag-aaral sa pagpili ng wikang pambansa § Nilikha ng Batasang Pambansa ang Batas Komonwelth Blg. 184 – opisyal na paglikha ng Surian ng Wikang Pambansa noong ika-13 ng Nobyembre 1936

102. § Ang tungkulin nito ay magsagawa ng pananaliksik, gabay at alituntunin na magiging batayan sa pagpili ng wikang pambansa ng Pilipinas § Si Jaime C. de Veyra ang naging tagapangulo ng komite § Napili nila ang Tagalog bilang batayan ng wikang tatawaging Wikang Pambansa Ipinalabas noong 1937 ng Pang. Quezon ang Kautusang Tagapagpaganap Blg. 134 – nag-aatas na Tagalog ang batayan ng wikang gagamitin sa pagbubuo ng wikang pambansa

103. § Ilang dahilan kung bakit Tagalog ang napiling batayang wika: o Mas marami ang nakapagsasalita at nakauunuwa ng Tagalog kumpara sa ibang wika o Mas madaling matutuhan ang Tagalog kumpara sa ibang wikain sapagkat sa wikang ito, kung ano ang bigkas ay siyang sulat o Tagalog ang ginagamit sa Maynila at ang Maynila ang sentro ng kalakalan sa Pilipinas o Ang wikang Tagalog ay may hostorikal na basehan sapagkat ito ang wikang ginamit sa himagsikan na pinamunuan ni Andres Bonifacio o May mga aklat na panggramatika at diksyunaryo ang wikang Tagalog § Dahil sa pagsusumikap ni Pang. Quezon na magkaroon tayo ng wikang pagkakakilanlan, hinirang siyang “Ama ng Wikang Pambansa”

104. § Kautusang Tagapagpaganap Blg. 263 noong Abril 1940 – nagpapahintulot sa pagpapalimbag at paglalathala ng Talatinigang Tagalog-Ingles at Balarila sa Wikang Pambansa § Pinasimulan ang pagtuturo ng wikang pambansa sa mga paaralan pampubliko at pampribado sa buong bansa § Pinagtibay ng Batas Komonwelth Blg. 570 na ang Pambansang Wika ay magiging isa na sa mga wikang opisyal ng Pilipinas simula sa Hulyo 4, 1940 § Nilagdaan ni Pang. Ramon Magsaysay ang Proklamasyon Blg. 12 noong Marso 26, 1954 na nagpapahayag ng pagdiriwang ng Linggo ng Wikang Pambansa ay magaganap mula sa ika-29 ng Marso hanggang ika-4 ng Abril bilang pagbibigay-kahalagahan sa kaarawan ni Balagtas (Abril 2)

105. § Nilagdaan ni Pang. Magsaysay ang Proklamasyon Blg. 186 noong Setyembre 23, 1955 na nag-uutos sa paglilipat ng petsa ng Linggo ng Wika mula ika-13 hanggang 19 ng Agosto bilang pagbibigay ng kahalagahan sa kaarawan ni Pang. Quezon (Agosto 19) § Noong Pebrero, 1956, nilagdaan ni Gregorio Hernandez, Direktor ng Paaralang Bayan ang Sirkular 21 na nag-uutos na ituro at awitin ang Pambansang Awit sa mga paaralan § Nagpalabas si Kalihim Jose E. Romero ng Kagawaran ng Edukasyon ng Kautusang Pangkagawaran Blg. 7 noong Agosto 13, 1959 na nagsasaad na kailanma’t tutukuyin ang Wikang Pambansa, ang salitang Pilipino ang gagamitin § Nilagdaan ni Pang. Ferdinand Marcos ang Kautusang Tagapagpaganap Blg. 96 na nagtatadhana ng pagsasa-Pilipino ng mga pangalan ng gusali, edipisyo at tanggapan ng pamahalaan noong Oktubre 24, 1967

106. § Marso 27, 1968, nilagdaan ni Rafael Salas, Kalihim Tagapagpaganap, ang Memorandum Sirkular Blg. 96 na nag-aatas ng paggamit ng wikang Pilipino sa mga opisyal na komunikasyon sa mga transaksyonng pamahalaan § Memorandum Sirkular Blg. 488 noong Hulyo 29, 1972 na humihiling sa lahat ng tanggapan ng pamahalaan na magdaos ng Linggo ng Wika § Saligang Batas ng 1973, Artikulo XV, Seksyon 2 at 3 – “Ang Batasang Pambansa ay magsasagawa ng mga hakbang tungo sa pagpapaunlad at pormal na paggamit ng pambansang wikang Pilipino at hangga’t hindi binabago ang batas, ang Ingles at Pilipino ang mananatiling mga wikang opisyal ng Pilipinas” § Hunyo 21, 1978, nilagdaan ng Ministro ng Edukasyon at Kultura, Juan Manuel ang Kautusang Pangministri Blg. 22 na nag-uutos na isama ang Pilipino sa lahat ng kurikulum na pandalubhasang antas

107. § Nabagong muli ang Konstitusyon nang sumiklab ang Edsa I noong Pebrero 25, 1986 at nahirang na pangulo ng bansa si Gng. Corazon c. Aquino § Saligang Batas ng 1987, Artikulo XIV, nasasaad tungkol sa wika: o Sek.6. Ang wikang pambansa ng Pilipinas ay Filipino o Sek.7. Ukol sa mga layunin ng komunikasyon at pagtuturo, ang mga wikang opisyal ng Pilipinas ay Filipino at hangga’t walang ibang itinatadhana ang batas, Ingles o Sek.8. Ang Konstitusyong ito ay dapat ipahayag sa Filipino at Ingles at dapat isalin sa mga pangunahing wikang panrehiyon, Arabic at Espanyol o Sek.9. Dapat magtatag ang Kongreso ng isang komisyon ng wikang pambansa na binubuo ng mga kinatawan ng iba’t ibang mga rehiyon at mga disiplina na magsasagawa, mag-uugnay at magtataguyod ng mga pananaliksik sa Filipino at iba pang mga wika para sa kanilang pagpapaunlad, pagpapalaganap at pagpapanatili

108. GAWAIN Panuto: Baybayin ang mga salitang alibata sa Filipino. Isulat ang sagot sa patlang. (Ipaprint mo nlang mudra) @maritesB.G.

109. Maraming Salamat sa Pakikinig !!! @maritesB.G.