marketplace iteracy rainers_presentation

Kitabu chetu cha Mpango wa Biashara kitakuwa na sehemu hizi
1. Taarifa za Kikundi: Jina la kikundi, wanachama, na malengo.

2. Wazo la Biashara: Tunauza nini na kwa nini ni maalum.

3. Uchambuzi wa Soko: Nani wateja wetu na waushindani wetu.

4. Mpango wa Fedha: Gharama, bei, na makadirio ya faida.

1. Marketplace Literacy Training slides
-Training of trainers presentation -
1
“Investing in Maasaiwomen
for improving rural community well-being”
Contract n. DCI-HUM/2014/341-127

2. SEHEMU YA KWANZA
Ufahamu wa masoko
2

3. Ufahamisho
•Ukaribisho
•Utambulisho
•Matarajio
•Ramani–barabarayamafunzo(ufahamuwa
masoko/ujasiriamali)
3

4. Ufahamisho -inaendelea
•Kanuni za mafunzo (Simu, muda, kuheshimu
maoni ya wengine, kuheshimiana, kupendana,
uwazi, kukosoana n.k.)
•Kuchagua viongozi
•Kujenga Timu katika mafunzo
•Lengo: Mafunzo yatalenga watu wenye kipato cha
chini
4

5. KAULI MBIU YA MAFUNZO
“BiasharaniMaisha”
5

6. Matokeo ya mafunzo
Baada ya mafunzo washiriki wataweza
•Kueleza kwa msisitizo (kama wateja au
wajasriamali) umuhimu wa kufahamu mienendo
ya masoko na ujasiriamali badala ya kusisitiza
ufahamu wa kununua na kuuza bidhaa au
huduma peke yake
•Kufanya ujasiriamali kwa uwezo mkubwa na kwa
usahihi kwa kuzingatia uwiano wa haki za mteja
(mnunuzi) na haki za muuzaji
•Kujiamini katika biashara kutokana na ufahamu
wa mienendo ya masoko na ujasiriamali
6

7. Ufafanuzi wa kauli mbiu
Neno “MAISHA” lina maana mchakato wa kuboresha
nafsi za binadamu ambazo ni pamoja na nafsi za
•Kiroho
•Hisia
•Kiakili
•Kimwili
•Kijamii
•Kimazingira
7

8. Ufafanuzi wa kauli mbiu
•Madhumuniyamchakatowakuboreshanafsini
kuishiMAISHA BORA kwamaanayamaishaya
furaha
•Neno“BIASHARA” kwaujumlalinamaana
kubadilishanavituau hudumakwaajiliyakuboresha
nafsizabinadamu(Nafsizakiroho, hisia, kiakili,
kimwili, kijamiinakimazingira) yaanikukidhimahitaji
yawajasiriamali, watejanawanajamiiiliwaweze
kuishimaishayafuraha
•Ina maanakuwanilazimabiasharaifanyikekwa
kuzingatiahakizawatuambaponipamojana
kuzingatiahakizawanawake, wazee, walemavuna
watotokatikajamiinakatikafamilia
8

9. Masoko
Utangulizi
•Somo: Dhana ya ufahamu wa masoko (Ufafanuzi)
•Umuhimu wa kufahamu mienendo ya masoko kabla ya
kuzalisha bidhaa
Kwa mteja
Kwa mjasiriamali
9

10. Masoko -inaendelea
•Uhusiano kati ya somo na kauli mbiu ya mafunzo
(Somo linalenga kuboresha maisha ya watu, siyo tu
kwa ajili ya kupata elimu au stadi kuhusiana na
somo)
•Tafsiri ya maneno soko, sokoni
10

11. Kitu muhimu kuliko vyote
11

12. Mteja
•Mteja: Ufafanuzi wa neno mteja
•Mteja ni mfalme: Huu ni msisitizo kuwa mteja ni kitu
muhimu kuliko vyote katika biashara (Zoezi: Washiriki
kuchagua picha wanazoona ni kitu muhimu kuliko
vyote katika biashara na kueleza sababu ya uchaguzi
wao)
•Ina maana ni lazima kutumia muda wa kutosha
kuliko ilivyo kwa sasa ili kumuelewa na kumhudumia
mteja kikamilifu
12

13. Tabia ya mteja
•Kujiuliza swali KWANINI ili kufafanua tabia za mteja,
tabia za muuzaji na mienendo ya soko wakati wa kuuza
na kununua (Kwanini wengi wamevutia na duka hili au
lile, kwanini wateja hawakulinganisha bei za maduka
mawili kabla ya kununua n.k.)
•Ujumbe:
•Kuna manufaa zaidi kwa mjasiriamali kufahamu tabia
ya mteja katika kununua kuliko kufahamu jinsi ya
kununua na kuuza bidhaa au huduma peke yake
13

14. Tabia ya mteja
ZOEZI
14

15. Majukumu na haki ya mteja
•Kanuni za kununua na umuhimu wake katika
biashara
•Mifano ya kanuni za kununua bidhaa au huduma
Kutayarisha orodha ya kuzingatia kabla ya
kwenda sokoni kununua bidhaa
Kuepuka kununua bidhaa ambayo wakati
wake umekwisha
Kununua bidhaa kwa kuzingatia viwango-
Nembo ya viwango, chapa, n.k.
Kuchunguza idadi, uzito, ujazo n.k. kabla ya
kununua
15

16. Majukumu na haki ya mteja -inaendelea
•Kudai risiti inayotambuliwa na serikali
•Kuhesabu chenji mara baada ya kupokea kutoka kwa
muuzaji
•Kuepuka kuchafua mazingira
•Kudadisi thamani ya bidhaa ili kufahamu na kulipia
thamani halisi
•Kulinganisha bei ya bidhaa kwenye maduka mengine
kabla ya kununua
16

17. Majukumu na haki ya mteja -inaendelea
•Kununuakwakuzingatiathamaniyasasaau ya
baadaebadalayakununuakwamadhumuniyasiyo
natija
•Kuepukakufanyashughulizabiasharazinazoathiri
hisianashughulizakijamii
•Kuzingatiakuwamtejaanahakisawanamuuzaji.
(Rejeausawakwakuonyeshamizaniambapouzito
wamtejaunalingananauzitowamuuzaji)
Ujumbe: Mtejanamjasiriamalihujengahaliya
kujiaminikatikabiasharakwakufuatakanuniza
kununuabidhaaau huduma
17

18. Thamani
•Ufafanuzi wa neno “Thamani”
•Mahusiano ya maneno thamani, bidhaa na huduma
•Mifano ya thamani (bidhaa, huduma)
•Elimu (Huduma)
•Mifugo (Bidhaa)
•Samadi (Mbolea; malighafi ya nishati)
•Sabuni (bidhaa)
•Sukari (bidhaa)
•Matangazo (Huduma)
18

19. Thamani -inaendelea
Mifanoyathamani
•Mahubiri(Huduma)
•Maombi(Huduma)
•Wimbo(Huduma)
•Uaminifu(Huduma)
•Uwazi(Huduma)
•Vipaji(Huduma/bidhaa)
•Mahusianokwaupendowadhatinawatu
kwamfanomajirani
•Miti
•Asali
•N.k.
19

20. Thamani -inaendelea
•Matumizi ya neno thamani katika kutafsiri neno
biashara au ujasiriamali
•Kutambua thamani zilizopo kwenye mazingira
tunayoishi (Washiriki kutoa ushuhuda wa thamani
zilizopo kwenye mazingira yao)
•Kutengeneza thamani
•Kuongeza thamani
•Mnyororo wa thamani
•Mifano ya thamani (bidhaa au huduma) zinazoweza
kutengenezwa bila kusubiri mtaji wa fedha
20

21. Mnyororo na Ongezeko la thamani
21

22. Kubadilishana thamani
22

23. Thamani -inaendelea
•Gharama za bidhaa kuhusiana na
Ongezeko la thamani
Mnyororo wa thamani
•Bei za bidhaa kuhusiana na
Ongezeko la thamani
Mnyororo wa thamani
23

24. Thamani -inaendelea
Ujumbe:
•Kila mtu mzima ana uwezo wa kutambua thamani
(bidhaa au huduma) katika mazingira yake au
kujenga thamani mpya akitaka
•Inawezekana kutambua au kujenga thamani bila
kuwa na mtaji wa fedha
•Mtaji bora katika ujasiriamali ni akili na maarifa
ukichanganya na ubunifu
•Inafuatia kuwa kila mtu mzima ana uwezo wa
kubadilishana thamani na wengine baada ya
kuzitambua au kuzijenga thamani hizo kabla ya
kuwa na mtaji wa fedha
24

25. Thamani -inaendelea
Ujumbe
•Kwahiyo, kila mtu mzima ana uwezo wa kuanza
biashara/ujasiriamali bila kusubiri mtaji wa fedha
kwa kuwa tafsiri ya biashara/ujasiriamali ni
kubadilishana thamani kati ya mnunuzi na muuzaji
•Kitu muhimu ni kupata wateja wa uhakika kwanza.
Mbinu tofauti na mtaji wa fedha zinaweza
kutumika kufanikisha biashara (kubadilishana
thamani)
•Nafasi ya mtaji wa fedha itakuwa ni kuboresha,
kuimarisha au kupanua biashara
25

26. Utafiti
•Maanayanenoutafiti
•Madhumuniyautafitikatikabiashara
•UtafitiusisitizekuulizanakujibuSwali“KWANINI”
kuhusiananavipengelembalimbalivyamasoko
•Swali“KWANINI” badalayamenginekama“WAPI,
LINI, NANI n.k. hutoafursayakuelewatabiana
mienendoyamasokokwakina nakwamapana.
Maswalimenginepia yanaumuhimuwake katika
utafiti
•Mifanoyaswali“KWANINI”
26

27. Utafiti -unaendelea
•Mifano ya masuala ya kufanyia utafiti katika
biashara
Kulinganisha bei kabla ya kununua bidhaa au
huduma
Kuchunguza vizuri biashara ya kufanya
Kuchunguza ushindani katika biashara
Kuchunguza utayari wa wateja na uwezo wao wa
kununua bidhaa au huduma
Kuhakiki utayari wa wateja na uwezo wao wa
kununua bidhaa au huduma
27

28. Utafiti -unaendelea
•Ujumbe:Mteja au mjasiriamali hufanya utafiti kwa
madhumuni ya kupata taarifa sahihi ili kufanya
maamuzi sahihi
•Rejea mwongozo wa mafunzo
28

29. Mwendelezo wa masoko
Mjasiriamali huzingatia mwendelezo wa masoko
•Kifedha
•Shughuli za masoko kuongeza kwa wingi kipato cha
biashara kifedha
•Kiutawala
•Shughuli za masoko kuwa na mfumo kamili wa
kujiendesha
•Kimazingira
•Shughuli za masoko zisiharibu mazingira au mazingira
yasiharibu shughuli hizo
29

30. Mwendelezo wa biashara -unaendelea
•Kijamii
•Shughuli za masoko kuzingatia haki za kijamii
pamoja na kuzingatia haki za wanawake, wazee,
watoto, walemavu n.k.
•Ujumbe:
•Mjasiriamali hutayarisha na kutekeleza mpango wa
mwendelezo wa masoko anapoanza biashara
•Rejea (Mwongozo wa mafunzo): Ukurasa
30

31. Muhtasari wa yaliyofundishwa
UFAFANUZI
31

32. SEHEMU YA PILI
Ufahamu wa ujasiriamali
32

33. KAULI MBIU YA MAFUNZO
“BIASHARA NI MAISHA”
33

34. Ufahamu wa ujasiriamali
Wigo wa mafunzo
•Biashara ni MFUMO na siyo shughuli ya kuuza na
kununua bidhaa au huduma tu
•MFUMO wa biashara una vipengele vingi
34

35. Ufahamu wa ujasiriamali
•Vipengele vingi vya biashara huwezesha bidhaa au
huduma kuwepo
•Ina maana kuwa vipengele vinavyowezesha
bidhaa kuwepo ni muhimu kuliko bidhaa au
huduma katika biashara
35

36. Ufahamu wa ujasiriamali….unaendelea
•Inafuatiakuwanibusarakwamjasiriamalikuweka
msisitizozaidikwenyevipengelevyabiashara
vinavyowezeshabidhaaau hudumakuwepo
badalayakuwekamsisitizokwenyebidhaaau
hudumapekeyake
•Kuwafahamishawashirikikuwabiasharaendelevu
inahusukujengamahusianokatiyamuuzajina
mnunuzinasiyokuuzanakununuabidhaaau
hudumatu
36

37. Vipengele vya ujasiriamali/Biashara
(A)Utafiti wa soko na tathmini ya mjasiriamali
Ufafanuzi, mifano na ushuhuda
•Utafiti
•Mahitaji / matatizo ya watu
•Tathmini ya fursa za biashara
•Vipaumbele vya biashara
•Mazingira ya ndani ya biashara
•Ushindani katika biashara
37

38. Utafiti wa soko na tathmini ya mjasiriamali
Ufafanuzi, mifanonaushuhuda
•Mazingirayanjeyabiashara(serikali/asili)
•Tabiayawatejakwamapananakwakina (nafsiza
wateja)
•Kuhakikiuwepowawatejawauhakika
•Kupatawateja
•Kubakinamteja
38

39. Utafiti wa soko na tathmini ya mjasiriamali
Ufafanuzi, mifanonaushuhuda
•Imani/kuaminiinawezekana
•Kujiaminikatikabiashara(Kuikabilihofu, kupata
taarifasahihi)
•Watuwamfanowakuigwa
•Mihimilikatikabiashara
•Washauriwalezikatikabiashara
•Mifanoyabiasharazilizoanzishwabilamtajiwa
fedha
39

40. (B)Mpango wa biashara
Ufafanuzi, mifanonaushuhuda
•Pendekezola thamani
•Wazola biashara
•Mfumowamatumiziyarasilimalikwaajiliya
kufanyaujasiriamali: Kufanikishabiasharakwa
kutumiarasilimalipungufu
•Mkakatiwakutekelezawazola biashara
•Rasilimalizilizopokwaajiliyaujasiriamali
•Usajilinaumilikiwabiashara
•Mahalipa biashara
40

41. Mpango wa biashara
Ufafanuzi, mifanonaushuhuda
•Msisitizokatikabiashara
•Kuundabidhaa
•Kuzalishabidhaa
•Kufungashabidhaa
•Kuhifadhibidhaa
•Upatikanajiwabidhaa
41

42. Mpango wa biashara
Ufafanuzi, mifanonaushuhuda
•Kupangabeiyabidhaaau huduma
•Kutangazaau kutambulishabidhaaau huduma
•Kusambazabidhaaau huduma
•Kufunguaakauntiyabenki
•Kuuzabidhaa
42

43. Mpango wa biashara
Ufafanuzi, mifanonaushuhuda
•Kumbukumbuzabidhaakatikamwaka
•Kumbukumbuzakifedha
•Gharama(Ainazagharama)
•Mtaji/ Mkopokatikabiashara
•Madenikatikabiashara(Madenimazurinamadeni
mabaya)
•Mapato/faida(Ainayamapato/faida)
43

44. Mpango wa biashara
Ufafanuzi, mifanonaushuhuda
•Mtiririkowafedha
•Maamuziyavyanzonamatumiziyafedhakufuatia
mchanganuowakumbukumbunamtiririkowa
fedha
•Kukuza/ kupanuabiashara
44

45. Mpango wa biashara
Ufafanuzi, mifano na ushuhuda
•Udhibiti wa biashara
•Viwango
•Mahesabu ya biashara
•Kanuni
•Mikataba/Makubaliano
•Dhamira ya biashara
•Uongozi wa biashara
•Timu ya biashara
•Orodha ya wataalam bingwa wa kila kipengele cha
biashara
45

46. Mwendelezo wa biashara
Mjasiriamli huzingatia mwendelezo wa biashara
•Kifedha
•Biashara kujitegemea kifedha
•Kiutawala
•Biashara kuwa na mfumo kamili wa kujiendesha
•Kimazingira
•Biashara isiharibu mazingira au mazingira
yasiharibu biashara
46

47. Mwendelezo wa biashara -unaendelea
Mjasiriamali huzingatia mwendelezo wa biashara
•Kijamii
•Biashara kuzingatia haki za kijamii pamoja na
kuzingatia haki za wanawake, wazee, watoto,
walemavu n.k.
•Ujumbe:
•Mjasiriamali hutayarisha na kutekeleza mpango wa
mwendelezo wa biashara anapoanza biashara
•Rejea Mwangozo wa mafunzo
47

48. Muhtasari wa yaliyofundishwa
UFAFANUZI
48