Modyul 2 EsP 10 ANG MATAAS NA GAMIT AT TUNGUHIN NG ISIP AT KILOS-LOOB

IKALAWANG MARKAHAN

1. Ang Mataas na Gamit at Tunguhin ng Isip at Kilos- Loob

2. Ang Tao ay nilikhang kawangis ng Diyos kaya’t siya ay tinawag na kanyang obra maestra .

3. Mga Katangian : 1. Ang pagkalikha ng tao ayon sa kawangis ng Diyos .

4. 2. Binigyan niya ang tao ng kakayahang mag- isip , pumili at gumusto .

5. 3. Ang tao ay nilalang na may likas na kaalaman tungkol sa mabuti at masama . Ang kaniyang konsensiya ay ang indikasyon nito .

6. 4. Ang kakayahang gumawa ng malayang pagpili .

7. Ang TAO ay nilikhang di- tapos ?

8. Sapagkat walang sinuman ang nakaalam kung ano ang kahihinatnan niya mula sa kanyang kapanganakan , o magiging sino siya sa kaniyang paglaki . Siya ay may pinaghandaang kinabukasan

9. na siya mismo ang lililok para sa kaniyang sarili . Kaya patuloy ang pagkilos ng bawat tao patungo sa paghahanap ng mga piraso na makatutulong upang siya ay maging TAPOS.

10. 1. Ang pangkaalamang pakultad (knowing faculty) – dahil sa kanyang panlabas at panloob na pandama at dahil sa isip kaya’t siya ay nakauunawa , naghuhusga at nangangatwiran .

11. 2. Ang pagkagustong pakultad (appetitive faculty) – dahil sa mga emosyon at dahil sa kilos- loob

12. Nakaaalam ang tao hindi lang dahil sa kaniyang isip kundi dahil din sa kanyang pandama . Sa pamamagitan ng mga panlabas na pandama , nagkakaroon ang tao ng direktang ugnayan sa reyalidad .

13. Ang reyalidad ang siyang nagpapakilos sa kapangyarihan o kakayahang makaalam .

14. Mga Panloob na Pandama : 1. Kamalayan – pagkakaroon ng malay sa pandama , nakapagbubuod at nakapag-uunawa .

15. 2. Memorya – kakayahang kilalanin at alalahanin ang nakalipas na pangyayari o karanasan .

16. 3. Imahinasyon – kakayahang lumikha ng larawan sa kanyang isip at palawakin ito .

17. 4. Instinct – kakayahang maramdaman ang isang karanasan at tumugon nang hindi dumaan sa katwiran .

18. Ang panloob na pandama ay walang direktang ugnayan sa reyalidad . Dumidepende ito sa impormasyong hatid ng panlabas na pandama .

19. Tatlong Kakayahan na magkapareho sa hayop at tao (Robert Edward Brenan): 1. Pandama – na pumupukaw sa kaalaman 2. Pagkagusto – na pinagmumulan ng pakiramdam at emosyon 3. Pagkilos o Paggalaw

20. Naiiba ang tao sa hayop dahil bukod sa pandama , ang tao ay may isip hindi lamang upang makaalam kundi upang makaunawa at maghusga . Makaunawa - kakayahang makakuha ng buod ng karanasan at makabuo ng

21. kataga upang bigyan ito ng kahulugan . Maghusga – kakayahang mangatwiran Ang tao ay mayroon ding malayang kilos- loob bukod sa damdamin at emosyon upang

22. upang magnais o umayaw . Dahil sa isip at kilos- loob ng tao , magagawa niyang pigilin ang pandama at emosyon at mailagay ang paggamit nito sa tamang direksyon .

23. ISIP – may kakayahang mag- isip , alamin ang diwa at buod ng isang bagay . May kapangyarihang maghusga , mangatwiran , magsuri , mag- alala at umunawa ng kahulugan ng mga bagay at matuklasan ang katotohanan .

24. ISIP – walang taglay na kaalaman o ideya mula sa kapanganakan ng tao . Nakukuha niya ito sa ugnayan sa reyalidad sa pamamagitan ng mga panlabas na pandama .

25. De Torre: ang kaalaman o impormasyong nakalap ng pandama ay pinalalawak at inihahatid sa isip upang magkaroon ito ng mas malalim na kahulugan . Nagsisimulang gumana ang isip kapag nalinang na ang pandama ng tao .

26. Katotohanan : - ito ay ang mayroon o ang nandiyan na kailangang lumabas sa pagkakakubli at lumitaw dahil sa pagiging bukas ng isip ng taong naghahanap nito .

27. Fr. Roque Ferriols : ang katotohanan ay ang “ tahanan ng mga katoto .” (May kasama ako na nakakita o may katoto ako na nakakita sa katotohanan .)

28. Dy : “ ang isip ay may kakayahang magnilay o magmuni -muni kaya’t nauunawaan nito ang kanyang nauunawaan . Ang tao ay may kakayahang magbigay-kahulugan at maghanap ng katotohanan .

29. KILOS-LOOB: Inilalarawan ni Santo Tomas bilang isang makatwirang pagkagusto sapagkat naaakit sa mabuti at lumalayo sa masama .

30. Ibinibigay ng isip ang katwiran bilang isang kakayahan upang maimpluwensiyahan ang kilos- loob . Mahalaga ito sa moral na pagpili sapagkat kailangang kilalanin ang pagkakaiba ng emosyon at ang paghuhusga at pagpapasya .

31. Max Scheler : Ang pagmamahal ay ang pinakapanguhaning kilos dahil dito nakabatay ang iba’t ibang pagkilos ng tao . Ito ay naipapakita sa paglilingkod sa kapwa . Ang pagmamahal ay pagmamahalaga sa nakahihigit na halaga ng minamahal.Tumutubo ang minamahal at nagmamahal .

32. Kapag naglilingkod sa iba , napaalalahanan tayo na walang anumang bagay sa buhay na ito na nagtatagal maliban sa ugnayang nabuo natin sa ibang tao .