Nghiên cứu ảnh hưởng của nồng độ chất kích thích ra rễ IBA (Axit Indolbutylic) đến sự hình thành cây hom Dây thìa canh (Gymnema sylvestre (retz.) R. Br. Ex schult) tại trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên

Như vậy việc bào tồn và phát triển các loài dược liệu không những có giá trị về mặt kinh tế mà còn mang ý nghĩa lớn trong khoa học. Để có cơ sở khoa học cho việc phát triển các loài dược liệu, cần thiết phải nghiên cứu khả năng nhân giống và gây trồng các loài cây dược liệu. Xuất phát từ yêu câu thực tiến trên, được sự đồng ý của khoa - Trường Đại học Nông lâm Thái Nguyên, tôi tiến hành thực hiện để tài: “Nghiên cứu ảnh hưởng của nồng độ chất kích thích ra rễ IBA (Axit Indolbutylic) đến sự hình thành cây hom Dây thìa canh (Gymnema sylvestre (retz.) R. Br. Ex schult) tại trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên”. Việc nghiên cứu đề tài này là rất quan trọng nhằm tìm ra phương pháp cách thức gieo ươm trồng cây Thìa canh đại trà đáp ứng việc nhân giống và cung cấp giống cây trồng có giá trị nhằm bảo tồn và phát triển cây Thìa canh.

1. ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM



MÙA A CHANG

NGHIÊN CỨU ẢNH HƯỞNG CỦA NỒNG ĐỘ CHẤT KÍCH THÍCH
RA RỄ IBA (Axit Indolbutylic) ĐẾN SỰ HÌNH THÀNH CÂY
HOM DÂY THÌA CANH (Gymnema sylvestre (retz.) R. Br. Ex schult)
TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM THÁI NGUYÊN

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC

Hệ đào tạo : Chính quy
Chuyên ngành : Quản lý tài nguyên rừng
Khoa : Lâm nghiệp
Khoá học : 2016 - 2020



Thái Nguyên, năm 2020https://tophalong.com/

2. ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM



MÙA A CHANG

NGHIÊN CỨU ẢNH HƯỞNG CỦA NỒNG ĐỘ CHẤT KÍCH THÍCH
RA RỄ IBA (Axit Indolbutylic) ĐẾN SỰ HÌNH THÀNH CÂY
HOM DÂY THÌA CANH (Gymnema sylvestre (retz.) R. Br. Ex schult)
TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM THÁI NGUYÊN

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC

Hệ đào tạo : Chính quy
Chuyên ngành : Quản lý tài nguyên rừng
Lớp : K48 - QLTNR
Khoa : Lâm nghiệp
Khoá học : 2016 - 2020
Giảng viên hướng dẫn : TS. Lê Sỹ Hồng


Thái Nguyên, năm 2020https://tophalong.com/

3. i
LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là đề tài nghiên cứu của riêng tôi, những số liệu và
kết quả trong khóa luận tốt nghiệp này là hoàn toàn trung thực, chưa hề được
sử dụng để bảo vệ một học vị nào.
Mọi sự giúp đỡ cho việc hoàn thành luận văn đều đã được cảm ơn. Các
thông tin, tài liệu trình bày trong luận văn này đã được chỉ rõ nguồn gốc.

Thái Nguyên, ngày 07 tháng 07 năm 2020

Xác nhận của GVHD Người viết cam đoan


Mùa A Chang


XÁC NHẬN CỦA GIÁO VIÊN CHẤM PHẢN BIỆN
Giáo viên chấm phản biện xác nhận sinh viên
đã sửa chữa sai sót sau khi hội đồng chấm yêu cầu!
(Ký và ghi rõ họ tên)






https://tophalong.com/

4. ii
LỜI CẢM ƠN

Được sự phân công của khoa Lâm Nghiệp Trường Đại Học Nông Lâm
Thái Nguyên và được sự đồng ý của thầy giáo hướng dẫn TS. Lê Sỹ Hồng em đã
thực hiện đề tài: “Nghiên cứu ảnh hưởng của nồng độ chất kích thích ra rễ IBA
(Axit Indolbutylic) đến sự hình thành cây hom Dây thìa canh (Gymnema
sylvestre (retz.) R. Br. Ex schult) tại trường Đại học nông lâm Thái Nguyên”.
Để hoàn thành tốt đợt thực tập tốt nghiệp này, em xin gửi lời cảm ơn chân
thành đến Ban giám hiệu, Ban chủ nhiệm khoa Lâm nghiệp Trường Đại học Nông
Lâm Thái Nguyên. Cảm ơn sự nhiệt tình giảng dạy của các thầy cô là giảng viên
tại trường đã truyền đạt những kiến thức và kinh nghiệm thực tế để em chuẩn bị
tốt tâm lý cho đợt thực tập này. Em đặc biệt gửi lời cảm ơn đến TS. Lê Sỹ Hồng
là thầy hướng dẫn khoa học đã nhiệt tình giúp đỡ em trong suốt thời gian thực tập
và hoàn thành khóa luận.
Em xin gửi lời cảm ơn đến tập thể lớp K48 - Quản lý tài nguyên rừng đã
quan tâm, giúp đỡ, động viên em trong suốt quá trình học tập, rèn luyện tại
trường Đại Học Nông Lâm Thái Nguyên.
Xin chân thành cảm ơn!
Thái Nguyên, ngày 07 tháng 07 năm 2020
Sinh viên

Mùa A Chang

https://tophalong.com/

5. iii
DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1 Kết quả phân tích mẫu đất ............................................................... 23
Bảng 2.2: Một số yếu tố khí hậu 5 tháng đầu năm 2020 tại tỉnh Thái Nguyên ............ 24
Bảng 4.2: Tỷ lệ ra rễ của hom Dây thìa canh ....................................................... 32
Bảng 4.3: Tỷ lệ ra chồi của hom Dây thìa canh ................................................... 34

https://tophalong.com/

6. iv
DANH MỤC CÁC HÌNH

Hình 2.1: Cấu trúc của Gurmarin .................................................................... 16
Hình 3.1. Sơ đồ bố trí thí nghiệm .................................................................... 26
Hình 3.2 : Bầu dây thìa canh ........................................................................... 27
Hình 3.3 : Nồng động IBA .............................................................................. 28
Hình 3.4: Chọn và cắt hom Dây thìa canh ...................................................... 28
Hình 3.5: Xử lý hom Dây thìa canh trước khi giâm ....................................... 29
Hình 4.1 Biểu đồ biểu diễn tỷ lệ sống của hom thìa canh qua các
công thức thí nghiệm ....................................................................................... 31
Hình 4.2. Biểu đồ biểu diễn tỷ lệ ra rễ của hom thìa canh qua
các công thức thí nghiệm ................................................................................ 33
Hình 4.3: Ra rễ của hom Dây thìa canh khi sử dụng IBA .............................. 34
Hình 4.4: Ra chồi của hom Dây thìa canh ...................................................... 35
Hình 4.5. Biểu đồ biểu diễn tỷ lệ ra chồi của hom thìa canh qua các
công thức thí nghiệm ....................................................................................... 35











https://tophalong.com/

7. v
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT


CTTN Công thức thí nghiệm
CHLB Cộng hòa liên bang
ĐH Đại học
ĐTĐ Đái tháo đường
ĐC Đối chứng
GACP Good Agricultural and Collection Practices
GAP Good Agriculture Practices
GCP Good Collection Practices
IBA Indol butiric acid
IAA Indol acetic acid
IPA Indol propionic acid
KTST Kích thích sinh trưởng
LSNG Lâm sản ngoài gỗ
NAA Napthalen acetic acid









https://tophalong.com/

8. vi
MỤC LỤC

LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................ ii
DANH MỤC CÁC BẢNG ........................................................................................ iii
DANH MỤC CÁC HÌNH ......................................................................................... iv
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT .............................................. v
MỤC LỤC ................................................................................................................. vi
PHẦN 1. MỞ ĐẦU ..................................................................................................... 1
1.1. Đặt vấn đề ............................................................................................................ 1
1.2. Mục tiêu nghiên cứu ............................................................................................. 2
1.2.1. Mục tiêu tổng quát ............................................................................................ 2
1.2.2. Mục tiêu cụ thể ................................................................................................. 2
1.3. Ý nghĩa của đề tài ................................................................................................. 2
1.3.1. Ý nghĩa trong học tập và nghiên cứu khoa học ................................................. 2
1.3.2. Ý nghĩa trong thực tiễn sản xuất ....................................................................... 3
PHẦN 2. TỔNG QUAN TÀI LIỆU ........................................................................... 4
2.1. Cơ sở khoa học của vấn đề nghiên cứu ................................................................ 4
2.1.1. Tổng quan về cây dược liệu .............................................................................. 4
2.2. Một số nghiên cứu về nhân giống ........................................................................ 5
2.2.1. Gieo hạt ............................................................................................................. 5
2.2.2. Giâm hom ........................................................................................................ 11
2.3. Tổng quan về cây Thìa canh .............................................................................. 14
2.3.1. Đặc điểm thực vật của cây Dây thìa canh ....................................................... 15
2.3.2. Thành phần hóa học của cây Dây thìa canh .................................................... 15
2.3.3 Tác dụng sinh học của cây Dây thìa canh ........................................................ 16
2.3.4. Ứng dụng cây dây thìa canh trong điều trị đái tháo đường ............................. 19
2.4. Tình hình nghiên cứu dây Thìa Canh ................................................................. 20
2.4.1. Trên thế giới .................................................................................................... 20
2.4.2. Tại Việt Nam ................................................................................................... 22 https://tophalong.com/

9. vii
2.5. Tổng quan khu vực nghiên cứu .......................................................................... 23
2.5.1. Đặc điểm – vị trí địa hình, đất đai khu vực nghiên cứu .................................. 23
2.5.2. Địa hình ........................................................................................................... 23
2.5.3. Đặc điểm khí hậu, thời tiết .............................................................................. 24
PHẦN 3. ĐỐI TƯỢNG, PHẠM VI, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP
NGHIÊN CỨU ........................................................................................................... 25
3.1. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ...................................................................... 25
3.2. Thời gian nguyên cứu ........................................................................................ 25
3.3. Nội dung nghiên cứu .......................................................................................... 25
3.3.1. Đánh giá tỷ lệ sống của hom dây thìa canh ..................................................... 25
3.3.2. Đáng giá tỷ lệ ra rễ của hom dây thìa canh ..................................................... 25
3.3.3. Đánh giá tỷ lệ ra chồi của hom dây thìa canh ................................................. 25
3.3.4. Đề xuất một số biện pháp kỹ thuật nhân giống Dây thìa canh bằng
giâm hom dựa trên kết quả nghiên cứu ..................................................................... 25
3.4. Phương pháp nghiên cứu và các bước tiến hành ................................................ 25
3.4.1. Phương pháp kế thừa và chọn lọc ................................................................... 25
3.4.2. Phương pháp nghiên cứu thực nghiệm ........................................................... 25
3.4.3. Phương pháp xử lí số liệu................................................................................ 29
PHẦN 4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ........................................ 31
4.1. Kết quả nghiên cứu tỷ lệ hom sống qua các công thức thí nghiệm .................. 31
4.2. Tỷ lệ ra rễ của hom Dây thìa canh cuối đợt thí nghiệm ..................................... 32
4.3. Tỷ lệ ra chồi của hom Dây thìa canh cuối đợt thí nghiệm ................................. 34
4.4. Kỹ thuật nhân giống dây Thìa canh bằng phương pháp giâm hom ................... 36
PHẦN 5. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ ....................................................................... 39
5.1. Kết luận .............................................................................................................. 39
5.2. Đề nghị ............................................................................................................... 40
TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................... 41 https://tophalong.com/

10. 1
PHẦN 1
MỞ ĐẦU
1.1. Đặt vấn đề
Hiện nay nhu cầu của con người về nguồn dược liệu ngày càng tăng, nguồn
dược liệu con người đang sử dụng có thể được tổng hợp bằng nhiều con đường
khác nhau như tổng hợp từ hóa học, tổng hợp từ vi sinh vật, song nguồn dược
liệu từ thực vật đã được con người sử dụng từ rất lâu và nhu cầu ngày càng lớn.
Tuy nhiên các loài cây trong tự nhiên đang bị giảm về số lượng và chất lượng
bởi sự khai thác quá mức, các điều kiện ngày càng bất lợi của môi trường tự
nhiên... dẫn đến nhiều loại cây dược liệu quý hiếm bị tuyệt chủng, ảnh hưởng
đến nguồn cung cấp dược liệu bền vững cho con người.
Dây Thìa canh (Gymnema sylvestre (Retz.) R. Br. ex Schult) là một loại
dược liệu quý cho bệnh nhân mắc bệnh tiểu đường. Dược liệu này có thể sử
dụng trong phòng và điều trị cho cả đối tượng tiền đái tháo đường và người đã
bị đái tháo đường, người bị mỡ máu cao. Tác dụng hạ đường huyết của dây
Thìa canh có những điểm tương đồng như insulin nhanh: Đỉnh tác dụng là hạ
đường huyết ở 2h và duy trì đến 4h; mức độ hạ đường huyết tương đương ở
thời điểm 2h và 4h. Ngoài ra trên một số nghiên cứu khác cho thấy tác dụng
giảm Cholesterol máu giảm béo phì cũng rất hiệu quả. [8]
Như vậy việc bào tồn và phát triển các loài dược liệu không những có giá
trị về mặt kinh tế mà còn mang ý nghĩa lớn trong khoa học. Để có cơ sở khoa
học cho việc phát triển các loài dược liệu, cần thiết phải nghiên cứu khả năng
nhân giống và gây trồng các loài cây dược liệu. Xuất phát từ yêu câu thực tiến
trên, được sự đồng ý của khoa - Trường Đại học Nông lâm Thái Nguyên, tôi
tiến hành thực hiện để tài: “Nghiên cứu ảnh hưởng của nồng độ chất kích
thích ra rễ IBA (Axit Indolbutylic) đến sự hình thành cây hom Dây thìa canh
(Gymnema sylvestre (retz.) R. Br. Ex schult) tại trường Đại học Nông Lâm Thái https://tophalong.com/

11. 2
Nguyên”. Việc nghiên cứu đề tài này là rất quan trọng nhằm tìm ra phương
pháp cách thức gieo ươm trồng cây Thìa canh đại trà đáp ứng việc nhân giống
và cung cấp giống cây trồng có giá trị nhằm bảo tồn và phát triển cây Thìa canh.
1.2. Mục tiêu nghiên cứu
1.2.1. Mục tiêu tổng quát
Sản xuất giống cây Thìa canh bằng phương pháp giâm hom với chất lượng
và tỷ lệ xuất vườn cao, phục vụ phát triển trồng cây Thìa canh có hiệu quả cao,
trồng trên diện tích rộng.
1.2.2. Mục tiêu cụ thể
- Biết được ảnh hưởng của thuốc kích thích và loại hom đến khả năng
hình thành cây hom dây thìa canh.
- Đề xuất được một số biện pháp kỹ thuật trong nhân giống bằng hom và
giai đoạn vườn ươm.
1.3. Ý nghĩa của đề tài
1.3.1. Ý nghĩa trong học tập và nghiên cứu khoa học
- Là tài liệu trong học tập, là cơ sở trong những đề tài nghiên cứu trong
các lĩnh vực có liên quan.
- Giúp cho học viên nắm vững hơn những kiến thức đã được học cũng
như được trải nghiệm giữa lý thuyết và thực hành, đặc biệt là những kiến thức
về kỹ thuật lâm sinh & trồng rừng: Cách chọn hom giâm, cách xử lý hom giâm,
kỹ thuật cắt hom, kỹ thuật giâm hom… cách pha chế thuốc, tìm hiểu quá trình
sinh trưởng của cây hom từ đó áp dụng vào thực tế sản xuất.
- Học viên làm quen, tìm hiểu kiến thức ngoài thực tế giúp cho học viên
hoàn thiện hơn không những về mặt lý thuyết mà cả về thực hành, từ đó nâng
cao hiệu quả và chất lượng học tập.
- Là cơ hội tốt để học viên hoàn thiện bản thân cả về kiến thức, kỹ năng
và thái độ vững vàng trong công việc và cuộc sống sau này. https://tophalong.com/

12. 3
1.3.2. Ý nghĩa trong thực tiễn sản xuất
- Đề tài nghiên cứu góp phần trong việc bảo tồn, duy trì loài dược liệu
quý đồng thời cung cấp nguồn giống cây dược liệu cho y học.
- Có ý nghĩa lớn về kinh tế: Cây Thìa canh hiện là 1 loại dược liệu quý
có giá trị kinh tế rất cao. Nên việc nghiên cứu nhân giống, tạo giống có chất
lượng về dược liệu là rất cần thiết.
- Đề tài thực hiện giúp chúng ta đi sâu vào công tác tạo giống cây Thìa
canh nhằm cung cấp giống cây dược liệu cho các hộ dân ở các khu vực miền
núi trung du phía bắc hiện nay đang được thực hiện và có hiệu quả.


https://tophalong.com/

13. 4
PHẦN 2
TỔNG QUAN TÀI LIỆU

2.1. Cơ sở khoa học của vấn đề nghiên cứu
Cây Dây thìa canh (Gymnema sylvestre (Retz.) R.Br. ex Schult) là một
trong số những cây có tiềm năng phát triển thành sản phẩm điều trị ĐTĐ ở Việt
Nam. Cây đã được nghiên cứu chứng minh tác dụng (cả trên thực nghiệm và
lâm sàng), được ứng dụng rộng rãi trên thế giới (như trà, viên nang, bột,…),
chưa phát hiện tác dụng phụ, độc tính thấp với khoảng an toàn rất lớn, dễ trồng,
khai thác bền vững do bộ phận sử dụng là thân lá có thể thu hái nhiều lần trong
một vòng đời.
Dây thìa canh là một cây thuốc quý cần được nhân giống và bảo tồn. Tại
Việt Nam, dây thìa canh đã có các vùng trồng dược liệu đạt tiêu chuẩn GACP-
WHO được kiểm soát rất chặt chẽ từ khâu chọn giống, trồng trọt, thu hái, bảo
quản. Các loại chế phẩm dây thìa canh phổ biến hiện nay bao gồm dược liệu
thô, cao dược liệu, trà túi lọc, viên nang.
2.1.1. Tổng quan về cây dược liệu
Cây dược liệu là những loài thực vật có tác dụng dùng để chữa bệnh hoặc
bồi bổ cơ thể khi con người sử dụng. Việc dùng thuốc trong nhân dân ta đã có
từ lâu đời. Từ thời nguyên thuỷ, tổ tiên chúng ta trong lúc tìm kiếm thức ăn, có
khi ăn phải chất độc phát sinh nôn mửa hoặc rối loạn tiêu hoá, hoặc hôn mê có
khi chết người, do đó cần có nhận thức phân biệt được loại nào ăn được, loại
nào có độc không ăn được.
Theo sự phát triển của con người, việc khám khá và khai thác, sử dụng các
loại dược liệu ngày càng phát triển. Thực tế người ta có thể tổng hợp nhân tạo
được những hợp chất dùng trong y học nhưng việc làm này nhiều khi chưa hiệu
quả và giá thành cao. Bởi vậy việc khai thác các cây dược liệu đóng một vai trò https://tophalong.com/

14. 5
quan trọng. Hơn thế, việc khai thác này và việc chiết xuất các loại cây để làm
thuốc có tác dụng mạnh và ít độc hơn.
Cây dược liệu dùng để chữa bệnh có thể là các loại cây cỏ dùng trực tiếp
để chữa bệnh như cây gừng, cây tía tô, cây ngải cứu…
Cây dược liệu làm nguyên liệu để từ đó bào chế như: đại hoàng phơi khô
là sinh địa, đun sấy là thục địa, hoặc các loại cây như: Hà thủ ô đỏ, sâm, quy,
ba kích, hồi, quế, cam thảo, ý dĩ, sa nhân, tam thất, củ mài, bình vôi…
Các cây dược liệu làm nguyên liệu chiết xuất các hoạt chất trung gian để
tổng hợp thành thuốc như: Hoa hòe chiết xuất rutin, Cỏ ngọt chiết xuất steviozit,
Mã tiền chiết xuất strychnin bruxin, Anh túc chiết xuất moocphin.
2.2. Một số nghiên cứu về nhân giống
2.2.1. Gieo hạt
2.2.1.1. Cơ sở khoa học
Nhân giống là bước cuối cùng của một chương trình cải thiện giống để
cung cấp hạt hoặc hom cành cho trồng rừng trên quy mô lớn và cho các bước
cải thiện giống theo các phương thức sinh sản thích hợp.
Nhân giống bằng hạt là phương pháp nhân giống đem lại hiệu quả cao và
đã được áp dụng phổ biến cả trong và ngoài nước trong suốt thời gian qua.
Mặt khác trong công tác gieo ươm việc xử lý hạt giống là một khâu quan
trọng, tùy vào đặc điểm sinh lý, cấu tạo vỏ hạt của mỗi hạt giống khác nhau thì
việc xử lý hạt cũng khác nhau. Xử lý kích thích hạt giống là tác động đồng loạt
lên lượng hạt giống cần gieo nhằm diệt mầm mống sâu bệnh có trong lô hạt,
giảm thiệt hại quá trình gieo ươm. Có nhiều phương pháp xử lý kích thích hạt
giống khác nhau như là xử lý bằng nhiệt độ, bằng thuốc hóa học, bằng tia phóng
xạ. bằng cơ giới,… Nhưng hiện nay người ta thường sử dụng phương pháp
nhiệt độ. Phương pháp này vừa đơn giản mà lại an toàn có hiệu quả cao.
Quá trình nảy mầm của hạt giống chia ra làm 3 giai đoạn gối nhau: https://tophalong.com/

15. 6
+ Giai đoạn vật lý: Hạt hút nước và trương lên làm cho vỏ hạt nứt ra, dấu
hiệu đầu tiên của nảy mầm (tất cả các hạt lép, hạt chết đều hút nước).
+ Giai đoạn sinh hóa: Dưới tác dụng của nhiệt và ẩm hoạt tính men, hô
hấp và đồng hóa tăng lên, các chất dự trữ được sử dụng và chuyển đến vùng
sinh trưởng.
+ Giai đoạn sinh lý: Sự phân chia và lớn lên của các tế bào làm cho rễ
mầm và chồi mầm đâm ra ngoài hạt thành cây mầm. (Mai Quang Trường và
Lương Thị Anh, 2007). [7]
Các loại hạt khác nhau thì phương pháp xử lý kích thích hạt nảy mầm
khác nhau căn cứ vào độ dày của vỏ hạt, tinh dầu trong hạt để lựa chọn phương
pháp xử lý.
Dây thìa canh là cây có vỏ hạt mềm, có dầu nên khi xử lý hạt cần có
phương pháp xử lý thích hợp.
Theo bộ Lâm nghiệp cây con được tạo ra từ các vườn ươm phải đảm bảo
cây giống được lựa chọn có những phẩm chất tốt phù hợp với điều kiện tự
nhiên, khí hậu, đất đai để giảm bớt sự cạnh tranh của các loài cây khác với
chúng. Việc chăm sóc cây con sẽ đảm bảo cho sự phát triển của cây con trong
tương lai. Đặc biệt các loài phân bón rất cần thiết với cây con chúng có vai trò
quan trọng giúp cây sinh trưởng phát triển nhanh và cho năng suất cao.
Có hai cách bón phân cho cây trồng: Bón phân qua rễ và bón phân qua lá.
+ Bón phân qua rễ: Lượng phân bón trực tiếp vào đất, chất dinh dưỡng
được ngấm vào đất. Bộ rễ của cây hút chất dinh dưỡng từ đất chuyển lên các
bộ phận lên trên mặt đất của cây (thân, lá, hoa, quả) cây trồng phát triển bình
thường.
+ Bón phân qua lá: (Lá, thân, cành, quả, cây) lượng phân hòa tan vào
nước ở một nồng độ cho phép. Phun ướt đẫm lá và thân cây quả, chất dinh
dưỡng được ngấm qua lá. https://tophalong.com/

16. 7
Bón phân vào đất cây hấp thụ thường không hết nên giữ lại trong đất
hoặc tự rửa trôi. Còn bón phân qua lá nồng độ bón phân qua lá thường nhỏ.
Nếu bón nồng độ cao thì cây có thể chết. Nếu bón nồng độ quá thấp thì hiệu
quả không rõ. Vì vậy trong một đời cây phải bón nhiều lần ở những nồng độ
thích hợp. Trong vườn ươm hầu hết phân bón được trộn với đất trong hỗn hợp
ruột bầu, tùy theo tính chất đất, đặc tính sinh thái học của cây con mà tỉ lệ pha
trộn hỗn hợp ruột bầu cho phù hợp. Bón phân cần kết hợp với các biện pháp
lâm sinh như: Nhổ cỏ, tưới nước, phòng trừ sâu bệnh thường xuyên để phát huy
tối đa hiệu lực của phân bón.
2.2.1.2. Những nghiên cứu trên thế giới
Tốc độ phát triển nhanh chóng của nền kinh tế toàn cầu và khu vực đã
làm cho môi trường ô nhiễm, rừng suy giảm về diện tích và chất lượng, đặc biệt
ảnh hưởng trực tiếp dến đời sống sức khoẻ con người. Đứng trước tình hình đó
các nhà khoa học về lĩnh vực nông lâm nghiệp đặc biệt là sự đóng góp của các
nhà khoa học lâm nghiệp đã và đang lỗ lực để tìm ra những phương pháp tạo
giống cây mới đóng góp vào ngân hàng giống ngày càng chất lượng.
Từ thế kỉ XVIII - XIX đã có những ý tưởng về nghiên cứu giống cây lâm
nghiệp và sản xuất giống cây rừng cũng như nhân giống sinh dưỡng. Đầu thế
kỉ XX các nước ở Bắc Âu như Đức, Thuỵ Điển, Đan Mạch là những nước có
nền Lâm Nghiệp phát triển mạnh cũng đã xuất hiện những công trình nghiên
cứu về khảo nghiệm xuất xứ, chọn giống, lai giống, xây dựng vườn giống bằng
cây ghép cho các loại Thông, Dương và Sồi, Dẻ. [10], [11]
Trong những năm 1980 nhiều lớp tập huấn về cải thiện giống cây rừng
dưới sự bảo trợ của tổ chức lương thực và nông nghiệp thế giới (FAO) đã được
mở cho các nước đang phát triển. Năm 1925 ở Placervile thuộc bang California
đã thành lập trạm chọn giống cây rừng Edly. [1]

Trong những năm 1950 có hàng loạt cuốn sách về chọn giống cây rừng https://tophalong.com/

17. 8
đã được xuất bản ở nhiều nước trên thế giới trong đó có cuốn “Chọn giống cây
rừng đại cương” 1951 của Syrach Lasen được đánh giá là công trình có giá trị
nhất lúc đó( Lê Đình Khả, 2001). [11]
Khi nghiên cứu về sinh thái của hạt giống và sinh trưởng của cây gỗ non,
Ekta và Singh (2000) [7] đã nhận thấy rằng, cường độ ánh sáng có ảnh hưởng rõ rệt
tới sự nảy mầm, sự sống sót và quá trình sinh trưởng của cây con.
Gallardo và đồng nghiệp đã bắt đầu một phân tích proteomic của quá
trình nảy mầm hạt giống cây Arabidopsis bằng cách sử dụng ecotype Landsberg
erecta.
Nghiên cứu về số lượng và kích cỡ hạt trái cây nảy mầm của cây Tếch
(Tectona grandis L.) được tổ chức tại Mae Tha vườn giống, Mae Tha quận, của
Lampang tỉnh và phòng thí nghiệm hạt giống, Cục Lâm nghiệp Hoàng gia,
Bangkok. [10]
Nghiên cứu về ảnh hưởng của presowing phương pháp điều trị hạt giống nảy
mầm của 10 loài cây lâm nghiệp, sau khi lưu trữ cho 1 năm, được thực hiện nhằm
tăng tỷ lệ nảy mầm của những hạt giống bằng cách xem xét giá trị nảy mầm. Năm
presowing phương pháp điều trị khác nhau được sử dụng, bao gồm cả cắt hạt
giống vào cuối đối diện để rễ nhỏ, ngâm hạt giống trong dung dịch Axit sulfuric
trong 15 phút, ngâm hạt trong nước sôi ở 98
0
C và để lại cho tự nguội trong 24
giờ và kiểm soát. [10]
Bên cạnh đó trên thế giới nhiều nhà khoa học cũng công nhận phân bón
giúp cho cây sinh trưởng phát triển nhanh hơn, phân bón còn giúp cây chống
chịu được với hạn hán, sâu bệnh. Phân bón sinh học trở thành phân bón phổ
biến và không thể thiếu trong sản xuất nông nghiệp.
Theo Thomas (1985), chất lượng cây con có mối quan hệ logic với tình
trạng chất khoáng. Nitơ và phốt pho cung cấp nguyên liệu cho sự sinh trưởng
và phát triển của cây con. Tình trạng dinh dưỡng của cây con thể hiện rõ qua https://tophalong.com/

18. 9
màu sắc của lá. Phân tích thành phần hóa học của mô là một cách duy nhất để
đo lường mức độ thiếu hụt dinh dưỡng của cây con. [11]
Ở Mỹ, Canada, Braxin… những cánh đồng rau nhờ áp dụng phương pháp
bón phân đã tăng năng xuất từ 6,5 tấn/ha lên 25tấn/ha. Do đó tính ưu việt của
chế phẩm sinh học có khả năng nhanh chóng cung cấp cho cây dưỡng chất phát
huy hiệu lực phân đa lượng giữ cân bằng sinh thái và đạt hiệu quả cao. Nên trên
thế giới đặc biệt là các nước phát triển việc nghiên cứu, sử dụng các chế phẩm
sinh học rất được chú trọng đầu tư. Phân bón sinh học trở thành loại phân phổ
biến và không thể thiếu trong sản xuất, nông lâm nghiệp hiện đại.
2.2.1.3. Những nghiên cứu ở Việt Nam
Nước ta, rừng trồng chải dài trên diện tích rộng lớn, cây rừng sống lâu
năm, trình độ cơ giới hoá trong sản xuất, nhân lực, vốn đầu tư có hạn. Rừng sau
khi trồng ít có điều kiện chăm sóc, do đó công tác giống có tầm quan trọng đặc
biệt. Có thể nói giống là một những khâu quan trọng nhất, có ý nghĩa quyết
định đến sản lượng chất lượng rừng trồng.
Những năm trước thời kì đổi mới chúng ta chưa đánh giá đúng tầm quan
trọng và vai trò to lớn của công tác giống trong sản xuất lâm nghiệp. Sự quan
tâm của công tác giống lúc bấy giờ chủ yếu là làm sao có đủ số lượng giống
cho rừng trồng, hầu như chưa coi trọng đến chất lượng giống. Sử dụng giống
không rõ nguồn gốc xuất sứ, thu hái sô bồ, dẫn đến rừng trồng có chất lượng
kém, năng xuất thấp phổ biến chỉ đạt 5 - 10m3/ha/năm. Đến những năm gần
đây chúng ta mới bắt đầu chú trọng đến khâu sản xuất giống Năng xuất, chất
lượng rừng đã tăng lên 30 - 70m3/ha/năm. Năm 1998 Bộ Lâm nghiệp (cũ) đã
cho quyết định ban hành: quy phạm xây dựng rừng giống và vườn giống.
Trong đó có quy định rõ các tiêu chuẩn về chọn lọc giống xuất xứ giống và cây
giống cũng như các phương thức khảo nghiệm giống và xây dựng rừng giống,
vườn giống. Bộ nông nghiệp và phát triển nông thôn đã có chương trình tăng https://tophalong.com/

19. 10
cường năng lực giống cây trồng, vật nuôi và lâm nghiệp. Công tác tuyển chọn,
lai tạo, nhân giống bằng mô hom được phát triển giảm dần việc trồng rừng bằng
giống sô bồ, không rõ nguồn gốc, tăng tỉ lệ giống có chất lượng cao.
Từ năm 1980 - 1985, Nguyễn Minh Đường và nhiều tác giả khác cũng có
những nghiên cứu chi tiết về gieo ươm và trồng rừng sao dầu ở rừng ở miền
Đông Nam Bộ.
Khi nghiên cứu gieo ươm thông nhựa (Pinus merkusii), Nguyễn Xuân
Quát (1985) cũng đã tập trung xem xét ảnh hưởng của thành phần hỗn hợp ruột
bầu.
Những nghiên cứu như thế cũng đã được Hoàng Công Đãng (2000) thực
hiện với loài Bần chua ở giai đoạn vườn ươm. [9], [10]
Từ những năm 2000 trở về đây nước ta đẩy mạnh các công trình nghiên
cứu về kĩ thuật lâm sinh nhằm mang lại hiệu quả vốn rừng cùng các chính sách
hợp lý của nhà nước.
Khi nghiên cứu về gieo ươm Dầu song nàng (Dipterocarpus dyeri Pierre),
Nguyễn Tuấn Bình (2002) nhận thấy độ tàn che 25% - 50% là thích hợp cho
sinh trưởng của Dầu song nàng 12 tháng tuổi.
Những nghiên cứu về ảnh hưởng của kích thước bầu đến sinh trưởng của
cây gỗ non cũng đã được nhiều tác giả quan tâm. Theo Nguyễn Tuấn Bình
(2002) [4], kích thước bầu thích hợp cho gieo ươm Dầu song nàng là 20*30
cm, đục 8 - 10 lỗ.
Luận án tiến sĩ về đề tài phương pháp nhân giống cây thân gỗ nhiệt đới
mới tại Đại học Sunshine Coast (USC - Úc) của Cao Đình Hùng [9]. Ông gọi
đó là những hạt nhân tạo “kiểu mới” và chúng có rất nhiều ưu điểm so với
những hạt “kiểu cũ”: Cho chất lượng gỗ tốt, sức tăng trưởng nhanh, chịu được
sâu bệnh và khí hậu lạnh. https://tophalong.com/

20. 11
Các chuyên gia thuộc Viện Ứng dụng công nghệ vừa nhân giống thành
công hai loài lan hài quý: Hài Hằng (đặc hữu VN) và Hài Tam Đảo (đặc hữu
Đông Dương) bằng phương pháp gieo hạt trong ống nghiệm.
Trung tâm khoa học sản xuất lâm nghiệp Tây Bắc xây dựng hướng dẫn
kỹ thuật gieo ươm từ khâu thu hái hạt giống, bảo quản hạt giống, xử lý hạt
giống, kỹ thuật gieo ươm và chăm sóc cây con.
Cuốn sách “Giống cây rừng”, “Lâm sinh 1”, “Lâm sinh 2”, “Hướng dẫn
kĩ thuật trồng cây nông lâm nghiệp cho đồng bào miền núi”, “Tổ chức gieo
ươm cây bản địa phục vụ mục tiêu phục hồi rừng”… Và hàng loạt các bài luận
văn, luân án, đề tài, chuyên đề nghiên cứu về nhân giống về gieo ươm. Những
cuốn sách này có nói về các khâu chính và các kĩ thuật cần thiết trong công tác
gieo ươm từ khâu xây dựng vườn ươm, khảo nghiệm giống, bảo quản hạt giống
và hàng loạt các nghiên cứu về cách thức sử lý ở mỗi loại hạt giống khác nhau.
Nghiên cứu tỉ lệ nảy mầm của mỗi loại hạt, công thức phân phù hợp… [9]
Hiện nay có một số nghiên cứu mới: Đề tài tốt nghiệp của Lý Thị Minh
Kết khóa 39 Lâm nghiệp: “Tìm hiểu kỹ thuật gieo ươm cây Lim xanh tại vườn
ươm Trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên”. Đề tài tốt nghiệp của Hoàng
Văn Lịch Khóa 39 Lâm nghiệp “Nghiên cứu ảnh hưởng của hỗn hợp ruột bầu
đến sinh trưởng của cây Keo Úc (Acacia mangium) tại vườn ươm Trường Đại
học Nông Lâm Thái Nguyên”. Nguyễn Thị Huyền Trang “Tìm hiểu kỹ thuật
nhân giống cây Dâu da xoan (Allospondias lakonensis (Pierre) Stapf ) từ hạt tại
Lâm trường Chợ Mới - Bắc Kạn”.
Tất cả đều nhằm mục đích tìm ra phương pháp gieo ươm thích hợp nhất
cho mỗi loại cây đạt hiệu quả tốt cả về chất lượng, số lượng và thu được lợi
nhuận cao lại nhanh nhất. Ngoài ra còn đáp ứng cho nhu cầu nghiên cứu, thử
nghiệm cho công tác nghiên cứu áp dụng khoa học tiên tiến.
2.2.2. Giâm hom https://tophalong.com/

21. 12
+ Nghiên cứu trên thế giới
Tốc độ phát triển nhanh chóng của nền kinh tế toàn cầu và khu vực đã làm
cho môi trường sống bị ô nhiễm, rừng bị suy giảm cả về số lượng lẫn chất lượng,
đặc biệt ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe con người. Đứng trước tình hình đó các
nhà khoa học về lĩnh vực nông lâm nghiệp đã và đang nỗ lực để tìm ra những
phương pháp tạo giống cây mới đóng góp vào ngân hàng hạt giống ngày càng chất
lượng để đáp ứng những nhu cầu ngày càng cao của con người.
Trong những năm 1950 có hàng loạt cuốn sách về chọn giống cây rừng
đã được xuất bản ở nhiều nước trên thế giới. Bắt đầu từ năm 1964 Girodano đã
giâm hom bạch đàn E.Camalodulensis một năm tuổi đạt tỷ lệ ra rễ 60%. Tới
năm 1963 nhà nghiên cứu người Pháp là Franclet đã đưa ra một danh sách gồm
58 loài Bạch đàn đã thử nghiệm giâm hom và đã thành công.
Bắt đầu từ năm 1984, nhà nghiên cứu người Đức R.Kleins Chmit đã tiến
hành nhân giống cây Vân sam ở CHLB Đức, cùng thời gian đó Ruden cũng bắt
đầu tại Na uy. Từ đầu thập kỷ 80 đến nay thì công tác nghiên cứu đã đạt được
nhiều thành công như các loài cây lá kim, cây lá rộng. Ở Đông Nam Á những
năm gần đây việc nghiên cứu và sản xuất cây hom đã được tiến hành ở nhiều
nước. Trung tâm cây rừng Asean- Canada (ACLTSC) đã tổ chức thử nghiệm
nghiên cứu giống hom từ năm 1988 và đã thu được nhiều kết quả với các loài
cây họ Đậu.
Tại Trung Quốc đã xây dựng được một quy trình công nghệ về sản xuất
cây con bằng mô hom cho hàng chục loài cây gỗ, cây ăn quả và cây cảnh. Qua
quá trình nghiên cứu của các nhà khoa học đã tạo ra được những cây con giống
đáp ứng được những yêu cầu thực tiễn đã mở ra một hướng đi mới triển vọng
trong công tác tạo giống cây trồng.
+ Nghiên cứu ở Việt Nam https://tophalong.com/

22. 13
Việt Nam đã và đang ứng dụng những thành tựu trong nghiên cứu tạo
giống cây trồng bằng hạt và giâm hom. Các nhà khoa học đã không ngừng nỗ
lực, tìm tòi sáng tạo, tạo ra những quy trình, kỹ thuật áp dụng cho giâm hom
cây rừng nói chung và những cây dược liệu quý nói riêng.
Năm 1976, lần đầu tiên tại Việt nam đã thử nghiệm nhân giống hom đối với
một số loài cây như Bạch đàn, Thông được tiến hành tại Phù Ninh - Phú Thọ.
Năm 1984, Nguyễn Ngọc Tân đã giâm hom thành công loài cây mỡ từ
cây non hoặc từ gốc trưởng thành. Ông cho biết tỷ lệ ra rễ ở hom chưa hóa gỗ
của cây Mỡ khi các hom này được xử lý với thuốc kích thích 2,4-D nồng độ
50ppm trong 3 giây là 40%.
Năm 1990, Nguyễn Hoàng Nghĩa nhân giống cây Sở bằng hom cành với
thuốc xử lý là NAA ở một công thức thích hợp cho tỷ lệ ra rễ của hom giâm là 80%.
Lê Đình Khả và Đoàn Thị Bích giâm hom Bạch đàn trắng bằng thuốc xử lý IBA
nồng độ 75ppm cho tỷ lệ ra rễ cao hơn 27,5% so với công thức đối chứng.
Trung tâm nghiên cứu cây rừng viện khoa học Việt Nam sau một thời
gian nghiên cứu đã thực hiện thành công việc sản xuất cây hom Bạch đàn trắng
và Keo lai theo kế hoạch của Bộ Nông Nghiệp và Phát triển nông thôn phê
duyệt trong 3 năm 1996 - 1998.
Theo bản tin dự án trồng mới 5 triệu ha rừng số 4 - 2005 nhân giống một
số loài cây rừng bằng phương pháp giâm hom đã có nhiều triển vọng.
- Đối với cây Pơmu có độ tuổi từ 2 - 8 tuổi lấy cành của cây trưởng thành
hoặc đã tạo qua chồi. Hom ra rễ đạt 80 - 90% khi xử lý NAA 1,5% với giá thể
làm bằng cát hay trực tiếp trong túi bầu.
- Đối với cây Bách xanh có độ tuổi từ 2 - 10 tuổi lấy cành của cây trưởng
thành hoặc đã tạo qua chồi. Hom ra rễ đạt 85 - 95% khi xử lý IBA 1% với giá
thể làm bằng cát. https://tophalong.com/

23. 14
- Với cây Hồng tùng giâm hom thành công ở các giai đoạn có độ tuổi
khác nhau bằng chồi vượt của cây trưởng thành hoặc đã qua tạo chồi. Hom ra
rễ đạt 80 85% khi xử lý bằng IBA 1,5% trên giá thể bằng cát.
Nhân giống bằng hom không chỉ phát huy ở những loài cây ưu tiên mà
còn áp dụng cho các loài cây bản địa, phục vụ các chương trình trồng rừng ở
các địa phương, các chương trình làm giàu rừng. Dầu rái (Dipterocarpus alatus)
là loài cây trồng rừng chủ yếu trong các chương trình làm giàu rừng ở các tỉnh
miền Nam và Tây Nguyên, cũng là loài cây được trồng rất thành công trên các
đường phố ở thành phố Hồ Chí Minh. Xuất phát từ việc khó thu hái và bảo quản
hạt giống, việc nhân giống bằng hom lại đóng vai trò rất quan trọng đối với loài
cây này. Lê Đình Khả, Đoàn Thị Bích đã nghiên cứu trên đối tượng Dầu rái 8
tháng tuổi và hom chồi của cây 5 tuổi, xử lý các chất điều hòa sinh trưởng IBA,
IAA, ATB ở các thang nồng độ khác nhau. Kết quả cho thấy IBA là chất có tác
dụng kích thích ra rễ tốt nhất cho Dầu rái, tỷ lệ ra rễ có thể đạt 70 - 80%. Tùy
theo điều kiện cụ thể, có thể xử lý hom giâm Dầu rái trong chất điều hòa sinh
trưởng IBA ở dạng dung dịch nồng độ 100 ppm trong thời gian 3 giờ (có tỷ lệ
ra rễ đạt 80%), hoặc nồng độ 2000 ppm trong thời gian 3 giây (có tỷ lệ ra rễ đạt
86,7%) và dạng bột nồng độ 1,0% (có tỷ lệ ra rễ đạt 90%).
Các kết quả nhân giống bằng hom và bước đầu trồng thử nghiệm các
dòng vô tính cây rừng ở nước ta rất khả quan. Đó là cơ sở khoa học và có ý
nghĩa thực tiễn rất lớn, tạo điều kiện cho chúng ta tiếp tục đi sâu nghiên cứu,
ứng dụng các thành tựu khoa học công nghệ vào cải thiện giống, bảo tồn nguồn
gen của cây rừng.
2.3. Tổng quan về cây Thìa canh
Tên: Cây Thìa canh.
Tên khác: Dây muôi, Lừa ty rừng. https://tophalong.com/

24. 15
Tên khoa học: Gymnema sylvestre (Retz.) R. Br. ex Schult, Họ Thiên
lý (Asclepiadaceae).
Dây thìa canh đã được sử dụng trong nền y học cổ truyền Ayurveda của
Ấn Độ từ hơn 2000 năm nay để chữa bệnh ”nước tiểu ngọt như mật”. Dây thìa
canh trong tiếng Hindi gọi là Gurmar, có nghĩa là ”kẻ hủy diệt đường”, được
trồng nhiều nhất ở thung lũng Patalcot. Sau đó, loài cây này được ghi vào dược
điển Ấn Độ là loại cây có khả năng chữa bệnh ”nước tiểu ngọt như mật” mà
ngày nay khoa học gọi là bệnh đái tháo đường.
2.3.1. Đặc điểm thực vật của cây Dây thìa canh
Dây leo cao 6-10m, nhựa mủ màu vàng, thân có lông dài 8-12 cm, to 3
mm, có lỗ bì thưa. Lá có phiến bầu dục xoan ngược thon dài 6-7 cm, rộng 2,5-
5 cm, đầu nhọn, có mũi, gân bên 4-6 đôi, rõ ở mặt dưới, nhăn lúc khô; cuống
dài 5-8 mm. Hoa nhỏ, màu vàng, xếp thành xim dạng tán ở nách lá, cao 8 mm,
rộng 12-15 mm; đài có lông mịn và rìa lông; tràng không lông ở mặt ngoài,
tràng phụ là 5 răng. Quả đại dài 5,5 cm, rộng ở nửa dưới. Hạt dẹp, lông mào
dài 3 cm. Mùa hoa quả tháng 7-8. Dây thìa canh phân bố ở Ấn Độ, Nam Trung
Quốc, Indonesia. Ở Việt Nam cây phân bố ở Hải Dương, Hưng Yên, Hải Phòng,
Bắc Giang, Ninh Bình, Thanh Hóa.
2.3.2. Thành phần hóa học của cây Dây thìa canh
Nhóm chất chính là saponin triterpenoid thuộc 2 nhóm oleane và
dammarane. Saponin khung oleane là các acid gymnemic và gymnemasaponins.
Saponin khung dammarane là các gymnemaside. Ngoài ra, trong lá còn chứa resine,
albumin, chlorophyl, carbohydrate, anthraquinon, alkaloid inositole, acid hữu cơ,
calci oxalate, lignin, cellulose,…
Thành phần tác dụng chính là acid gymnemic – là tên chung của nhiều
acid hữu cơ thuộc nhóm saponin triterpenoid. Các acid gymnemic khi thủy
phân đều cho gymnemagenin. https://tophalong.com/

25. 16
Thành phần Gurmarin (Hình 2) là một polypeptide có khả năng làm mất
cảm giác ngọt mà không ảnh hưởng tới các vị giác khác, được phân lập từ lá
dây thìa canh.

Hình 2.1: Cấu trúc của Gurmarin
Tại Việt Nam, Trần Văn Ơn và cộng sự đã khảo sát và xây dựng quy
trình tối ưu chiết phân đoạn saponin triterpenoid GS4 từ dây thìa canh. Các điều
kiện chiết xuất tối ưu được xác định là: kích thước bột dược liệu (bột nửa mịn),
phương pháp chiết (chiết ngấm kiệt), dung môi chiết xuất (cồn 40%), pH trong
phản ứng acid hóa (pH 1-3), pH trong phản ứng kiềm hóa (pH 11).
2.3.3 Tác dụng sinh học của cây Dây thìa canh
+ Tác dụng hạ đường huyết
Dây thìa canh đã được sử dụng trong nền Y học cổ truyền Ayurveda Ấn
Độ từ hơn 2.000 năm nay để chữa đái tháo đường. Dựa trên kinh nghiệm này,
các nghiên cứu được thực hiện từ thăm dò dược lý, xác định cơ chế tác dụng
của dịch chiết toàn phần, phân đoạn tác dụng GS4 hoặc từ đơn chất có tác dụng
chính là acid gymnemic.
Một số kết quả nghiên cứu về tác dụng hạ đường huyết của dây thìa canh
đã được thực hiện:
– Chế độ ăn có chứa bột lá dây thìa canh với liều 500 mg/chuột/ngày
trong 10 ngày có tác dụng bảo vệ đáng kể đối với chuột gây đái tháo đường https://tophalong.com/

26. 17
thực nghiệm bằng beryllium nitrat và đưa mức đường huyết trở về mức bình
thường sau 4 ngày so với 10 ngày ở lô chuột không được dùng dây thìa canh.
Tuy nhiên, ở lô chuột bình thường được cho ăn bột lá trong 25 ngày thì mức hạ
đường huyết không có ý nghĩa thống kê.
– Dịch chiết nước GS3 và GS4 của lá dây thìa canh với liều 20 mg/ngày
trong 20-60 ngày làm cân bằng mức đường huyết ở chuột cống được gây đái
tháo đường thực nghiệm bằng STZ do phục hồi tế bào β đảo tụy. Dịch chiết
làm tăng gấp đôi số lượng đảo tụy và tế bào β.
– Thí nghiệm với GS4 điều trị lặp lại trong 32-35 ngày với liều 1
g/kg/ngày ở chuột cống bình thường và chuột được gây đái tháo đường nhẹ
bằng STZ liều 30 mg/kg cho thấy sự giảm đường huyết có ý nghĩa thống kê
trong thử nghiệm dung nạp glucose bằng đường uống (OGTT) và không có bất
cứ một biến đổi có ý nghĩa nào tới kháng thể kháng hormon INS.
– Thử nghiệm lâm sàng trên 27 bệnh nhân đái tháo đường typ I được cho
uống cao GS4 400 mg/ngày cùng với điều trị bằng hormon INS cho thấy nồng
độ đường huyết, HbA1C (Glycosylated hemoglobin A1C), protein glycosylate
huyết tương hạ thấp nhanh chóng và giảm lượng hormon INS cần dùng. Lipid
máu giảm về mức gần bình thường.
– Trong một thử nghiệm khác, 22 bệnh nhân đái tháo đường typ II được
cho uống cao GS4 400 mg/ngày trong 18-20 tháng kết hợp với thuốc điều trị
tiểu đường. Nhóm được điều trị có sự giảm đường huyết và HbA1C đáng kể và
tăng lượng hormon INS tiết ra từ tụy. Lượng thuốc uống điều trị tiểu đường
cũng giảm và 5 người có thể bỏ thuốc.
Trong một thử nghiệm độc tính cấp trên chuột nhắt, LD50 của dịch chiết
nước và dịch chiết cồn của dây thìa canh được xác định là 375 mg/kg, không có
các biểu hiện tăng cân, bất thường thần kinh và phản ứng phản xạ. Tỷ lệ an toàn
(LD50/ED50) là 11 trên chuột bình thường và 16 trên chuột tiểu đường. https://tophalong.com/

27. 18
Tại Việt Nam, đã có những ghi nhận về tác dụng của dây thìa canh. Lá
và acid gymnemic gây ra trạng thái ăn kém ngon, ỉa chảy, suy nhược, kích thích
tim và hệ thống tuần hoàn, gây bài tiết nước tiểu. Thuốc có tác dụng gián tiếp
lên sự tiết hormon INS của tụy tạng, làm giảm glucose niệu, làm mất vị ngọt
của đường và các vị đắng của thuốc đắng trong một vài giờ. Lá cũng có tính
chất nhuận tràng. Rễ và lá có tác dụng gây nôn và long đờm. Loài này thường
dùng trị đái đường. Lá cũng dùng làm thuốc dễ tiêu hóa, còn dùng tán thành
bột để chống độc.
Thử nghiệm trên mô hình gây tăng đường huyết bởi STZ do Đỗ Anh Vũ
thực hiện cho thấy cao lỏng lá dây thìa canh có tác dụng hạ đường huyết trên
cả lô chuột bình thường (mức độ hạ cao nhất là 37,58%) và trên lô chuột gây
đái tháo đường bởi STZ (mức độ hạ cao nhất là 27,81%). Tác dụng đỉnh ở 2
giờ và kéo dài đến 4 giờ.
+ Tác dụng khác
Dây thìa canh từ lâu đã được sử dụng theo kinh nghiệm dân gian với các
tác dụng là thuốc tiêu hóa, làm săn se, lợi tiểu. Dịch từ rễ được dùng chống nôn
và chữa kiết lỵ. Dịch chiết của cây còn được cho vào sữa mẹ để chữa các triệu
chứng lở loét miệng ở trẻ nhỏ. Lá cây dùng điều trị béo phì.
Các tác dụng khác của dây thìa canh đã được nghiên cứu thực nghiệm
chứng minh gồm có:
– Tác động lên chuyển hóa lipid: Làm giảm có ý nghĩa các chất triglyceride
trong huyết tương, cholesterol toàn phần, lipoprotein tỷ trọng rất thấp (Very low
density lipoprotein – VLDL) và lipoprotein tỷ trọng thấp (Low density lipoprotein
– LDL), làm tăng bài tiết các sterol trung tính và sterol acid qua phân, làm giảm
tổng lượng cholesterol và mức triglycerid trong huyết tương. Tác dụng này phụ
thuộc liều và tương đương với clifibrate trên mô hình thực nghiệm. https://tophalong.com/

28. 19
– Tác dụng giảm cân, chống béo phì: Gurmarin, một polypeptide phân
lập được từ dịch chiết dây thìa canh có khả năng làm giảm cảm giác ngọt mà
không ảnh hưởng đến các vị giác khác do ức chế chọn lọc cảm giác ngọt trên
dây thần kinh và tế bào vị giác chuột cống và chuột nhắt. Tác dụng làm mất vị
ngọt còn gặp ở người, tinh tinh và động vật linh trưởng. Preuss trong các nghiên
cứu của mình đã chứng minh rằng dịch chiết chuẩn hóa dây thìa canh kết hợp
với acid hydrocitric và niacin gắn chromchrom có tác dụng giảm cân kết hợp
với việc duy trì mức lipid an toàn cho cơ thể.
– Tác dụng kháng khuẩn: Dịch chiết cồn của dây thìa canh cho tác dụng
tốt kháng các chủng Bacillus pumilis, Bacillus subtilis, Pseudomonas
aeruginosa và Staphylococcus tuy nhiên không có tác dụng trên Proteus
vulgaris và Escherichia coli. Dịch chiết cồn của lá cho tác dụng trên các chủng
vi khuẩn gây sâu răng.
– Tác dụng kháng viêm: Dịch chiết nước với liều 300 mg/kg làm giảm
có ý nghĩa thống kê thể tích phù so với đối chứng trong mô hình gây phù chân
chuột bằng dầu hạt bông. Dịch chiết lá có tác dụng chống viêm khớp trên chuột
cống thực nghiệm.
– Tác dụng quét gốc oxy hóa: Dịch chiết nước dây thìa canh với mức
32µl có tác dụng quét 50% gốc diphenyl-1-picrylhydrazyl (DPPH).
– Tác dụng chống ung thư: nhiều dẫn chất saponin như ginsenoside,
soyasaponin và saikosaponin thể hiện tác dụng chống ung thư. Gymnemagenol
cũng thể hiện khả năng chống ung thư trên tế bào ung thư Hela trên in vitro.
2.3.4. Ứng dụng cây dây thìa canh trong điều trị đái tháo đường
Đái tháo đường đang trở thành một bệnh mang tính thời sự và cũng là
trọng tâm nghiên cứu của các nhà khoa học nhằm tìm kiếm các phương pháp
điều trị và kiểm soát bệnh có hiệu quả. Cho đến nay, đã có nhiều loại thuốc
tổng hợp hóa dược được sử dụng trong điều trị đái tháo đường. Bên cạnh ưu https://tophalong.com/

29. 20
điểm là tác dụng nhanh, thuận tiện khi sử dụng, các thuốc này thường có các
tác dụng không mong muốn kèm theo và hơn nữa, có xu hướng phải tăng liều
sau một thời gian dùng thuốc. Mặt khác, chi phí cho việc dùng các loại thuốc
này cũng là một gánh nặng không nhỏ cho các bệnh nhân đái tháo đường. Do
vậy, song song với các thuốc tân dược, việc sử dụng và nghiên cứu các thuốc
có nguồn gốc dược liệu đang là một xu hướng phát triển mạnh trên thế giới hiện
nay.
2.4. Tình hình nghiên cứu dây Thìa Canh
2.4.1. Trên thế giới
Cây Thìa canh là một loài thảo mộc phân bố rộng và được nghiên cứu ở
nhiều nước trên thế giới.
Tại Ấn Độ Deepak Acharya - Giáo sư tại Khoa Thực vật học, Danielson
College, Chindwara, MP, Ấn Độ, đã tiến hành điều tra giá trị chữa bệnh và
chiến lược bảo tồn cho Gymnema sylvestre tại thung lũng Patalkot - nơi sinh
sống của hai bộ tộc “Bharia” và “Gond”. Sau cuộc điều tra, ông đã cho mọi
người nhận thức của di sản thảo dược của Patalkot, trong đó có dược liệu
Gymnema sylvestre dùng để hạ đường huyết. Theo nhận định của ông
Gymnema sylvestre đã được sử dụng để hạ đường huyết và điều trị bệnh từ rất
lâu đời trong các bộ tộc, bộ lạc ở Ấn Độ. Hiện tại, Gymnema sylvestre đã được
trồng phổ biến để cung cấp dược liệu cho các nhà máy chế biến dược liệu (bản
dịch từ tiếng anh).
Để nhân rộng diện tích trồng Gymnema sylvestre, các nhà khoa học Ấn
Độ đã đưa ra quy trình trồng cây bao gồm 7 bước:
Bước 1: Lựa chọn vị trí
Bước này là quan trọng nếu bạn có kế hoạch phát triển các thìa canh
trong đất vườn bạn. Khi tìm một vị trí thích hợp, hãy tìm một nơi mà trong đó
có một số cây lớn, hoặc có các giá thể để hỗ trợ cho cây Gymnema sylvestre
khi trưởng thành. https://tophalong.com/

30. 21
Bước 2: Chuẩn bị đất
Điều đầu tiên mà bạn cần phải làm nếu bạn trồng cây trong một thùng
chứa hoặc chậu là chuẩn bị hỗn hợp cho thùng chứa bao gồm 1 phần đất và 1
phần của phân chất lượng tốt và trộn nó với 2 phần cát. Bây giờ, cho nước đến
khi nó vừa ẩm. Nếu bạn đang trồng cây trực tiếp trong khu vườn của bạn, tương
tự như trên, sau đó bạn cần phải đào đất đến độ sâu khoảng 30cm và thêm số
lượng lớn phân bón cho đất để làm cho nó màu mỡ.
Bước 3: Trồng hạt giống
Khi đất đã sẵn sàng, trồng những hạt giống và sau đó thêm nước để làm
ẩm đất. Lưu ý rằng bạn cần phải trồng những hạt giống ít nhất một inch (2,5
cm) dưới mặt đất. Chờ đợi chúng phát triển.
Bước 4: Tưới nước cho cây trồng
Nó là điều cần thiết để giữ độ ẩm cho cây phát triển tốt. Theo khuyến
cáo của chúng tôi, bạn nên tưới 3 lần trên tuần và phải nhớ rằng Gymnema
sylvestre không thể chịu được úng, ngập lâu dài.
Bước 5: Bón phân đất
Lưu ý rằng, chỉ tưới nước cho cây đều đặn không đủ để thúc đẩy tăng
trưởng tối ưu của nó. Vì vậy chúng ta phải bón phân hữu cơ và vô cơ cho đất.
Bước 6: Phủ lớp đất mặt (vun xới)
Việc vun xới sẽ giúp cho chúng ta kiểm tra sự phát triển của cây, đồng
thời ngăn chặn cỏ dại, tạo sự thông thoáng cho đất. Việc vun xới phải được
thực hiện ít nhất 1 lần trong năm.
Bước 7: Tỉa và thu hái
Cuối cùng, điều quan trọng là để tỉa cây đều đặn, một khi nó bắt đầu phát
triển việc cắt tỉa giúp cho cây giảm sự cạnh tranh, phát triển tốt. Khi trưởng
thành, chúng ta sẽ thu hoạch theo khuyến cáo của các nhà máy chế biến.
(Mukulika Mukherjee Kỹ sư nông nghiệp Ấn Độ - 2011) https://tophalong.com/

31. 22
Tại Trung Quốc, dây thìa canh cũng được sử dụng đông y cách đây hàng
trăm năm để chữa trị thấp khớp, trĩ và rắn cắn. Hiện tại dây thìa canh được
trồng nhiều ở Phúc Kiến, Quảng Tây, Hải Nam, Vân Nam, Chiết Giang để cung
cấp nguyên liệu chế biến cao, trà, viên nén, siro Gymnema sylvestre.
Do chi phí điều trị ĐTĐ cao, sử dụng thuốc có nguồn gốc tổng hợp. Việc
dùng dây thìa canh trong hỗ trợ điều trị bệnh ĐTĐ đang được rất nhiều các nhà
khoa học trên thế giới quan tâm. Hiện tại dây thìa canh đã được gây trồng ở
nhiều nước khác như Nhật Bản, Việt Nam…
2.4.2. Tại Việt Nam
Cây Thìa canh có tên khoa học là Gymnema sylvestre, là loài cây thân
thảo, cao 6-10 m, nhựa mủ màu trắng. Thân có lóng dài 8-12 cm, đường kính
3mm, có lỗ bì thưa. Lá có phiến bầu dục, trứng ngược, dài 6-7 cm, rộng 2,5-5
cm, đầu nhọn, có mũi, gân phụ 4-6 cặp, rõ ở mặt dưới, nhăn lúc khô; cuống dài
5-8 mm. Hoa nhỏ, màu vàng, xếp thành xim dạng tán ở nách lá, cao 8 mm, rộng
12-15 mm; đài có lông mịn và rìa lông; tràng không lông ở mặt ngoài, tràng
phụ là 5 răng. Quả dài 5,5 cm, rộng ở nửa dưới; hạt dẹp, lông mào dài 3 cm.
Thường mọc trong các bờ bụi, hàng rào tại một số nơi ở miền Bắc Việt Nam
như Hải Phòng, Ninh Bình, Thanh Hoá,...
Năm 2007, Tiến sĩ Trần Văn Ơn cùng các cộng sự đã tiến hành thu mẫu
tại miền Bắc Việt Nam xử lí và thí nghiệm nghiên cứu khả năng hạ đường huyết
trên chuột nhắt trắng khỏe mạnh. Kết thúc thí nghiệm và phân tích số liệu, Tiến
sĩ và cộng sự kết luận: “Cây Thìa canh có nguồn gốc Việt Nam cũng có tác
dụng hạ đường huyết như cây thìa canh có nguồn gốc ở các nước khác trên thế
giới”. Nhận thấy đây là loài thuốc quý, Tiến sĩ đã đem về trồng thử nghiệm tại
xã Yên Ninh - Phú Lương - Thái Nguyên và bước đầu nhận thấy đây là loài cây
sinh trưởng nhanh, chịu hạn, nếu có thể thương mại hóa được loài cây này có
thể sẽ là một hướng đi mới trong sản xuất nông nghiệp tại địa phương. Hiện tại https://tophalong.com/

32. 23
chưa có nghiên cứu khoa học nào về quy trình kỹ thuật gây trồng và đánh giá
nhu cầu đưa cây thìa canh vào hệ thống cây trồng trong nông nghiệp ở địa
phương.
2.5. Tổng quan khu vực nghiên cứu
2.5.1. Đặc điểm – vị trí địa hình, đất đai khu vực nghiên cứu
Vườm ươm của trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên thuộc tổ 10 –
xã Quyết Thắng - Thành phố Thái Nguyên.
- Phía Bắc giáp với phường Quán Triều.
- Phia Nam giáp với phường Thịnh Đán.
- Phía Tây giáp với xã Phúc Hà
- Phía Đông giáp với khu dân cư trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên
2.5.2. Địa hình
Địa hình chủ yếu của xã là đồi núi bát úp không có núi cao. Độ dốc trung
bình 10 – 15º, độ cao trung bình 50 - 70m, địa hình thấp dần từ Tây bắc xuống
Đông Nam
Vườm ươm khoa lâm nghiệp thuộc trung tâm thực hành thực nghiệm
của trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên. Nằm ở khu vực chân đồi, hầu hết
đất ở đây là loại đất Feralit phát triển trên đá Sa thạch. Do vườm ươm mới
chuyển về đây nên đất lấy để hoạt động đóng bầu gieo cây là đất mặt ở dồi
tương đối tốt.
Bảng 2.1 Kết quả phân tích mẫu đất
Độ sâu
tầng
đất
(cm)
Chỉ tiêu Chỉ tiêu dễ tiêu/100g đất
Mùn N P2O5 K2O N P2O5 K2O PH
1-10 1.776 0.024 0.241 0.035 3.64 456 0.90 3.5
10-30 0.670 0.058 0.211 0.060 3.06 12 0.44 3.9
30-60 0.711 0.034 0.131 0.107 0.107 3.04 3.05 3.7 https://tophalong.com/

33. 24
(Nguồn: theo số liệu phân tích đất của trường ĐHNL Thái Nguyên)
Theo kết quả phân tích mẫu đất của trường Đại học Nông Lâm Thái
Nguyên tại vườn ươm thì chúng ta có thể thấy:
- Độ PH của đất thấp chứng tỏ đất ở đây chua.
- Đất nghèo mùn, hàm lượng N, P2O5 ở mức thấp. Chứng tỏ đất nghèo
dinh dưỡng.
2.5.3. Đặc điểm khí hậu, thời tiết
Do vườm ươm nằm trong khu vực thành phố Thái Nguyên nên nó mang
đầy đủ tính chất khí hậu chung của Thành phố.
Thuận lợi: Khí hậu nóng ẩm mua nhiều, lượng mua lớn, độ ẩm cao, nhiệt
độ thích hợp tạo điều kiện cho cây hom sinh trưởng phát triển nhanh.
Khó khăn: do mùa đông lạnh kéo dài nên khó tiến hành giâm hom trong
mùa đông. Khí hậu nóng ẩm mua nhiều nên có nhiều sâu bệnh hại. Vào mùa
mưa, lượng mưa lớn gây ra hiện tượng rưa trôi chất dinh dưỡng gây ảnh hưởng
đến chất lượng cây hom.
Kết quả chỉ tiêu một số yêu tố khí hậu 5 tháng đầu năm 2020 tại tỉnh
Thái Nguyên:
Bảng 2.2: Một số yếu tố khí hậu 5 tháng đầu năm 2020 tại tỉnh Thái Nguyên
Chỉ
tiêu
Đặc trưng
Tháng
1
Tháng
2
Tháng
3
Tháng
4
Tháng
5
Nhiệt
độ
Trung bình 17.5 19.3 21.8 25.3 29.98
Cao nhất 21.74 22.39 24.48 28.93 33.94
Thấp nhất 13.42 16.22 19.16 21.73 26.03
Mưa 50 52 75 134 297
Độ ẩm
Trung bình 73 82 80 83 84
Thấp nhất 61 50 34 43 49
Bốc hơi 45.7 84.5 86.5 91.4 109.6
Giờ nắng 36 49 50 150 165
(Nguồn: Trạm khí tượng thủy văn Cầu Gia Bảy) https://tophalong.com/

34. 25


PHẦN 3
ĐỐI TƯỢNG, PHẠM VI, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C ỨU

3.1. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu là: hom cây Thìa canh.
- Phạm vi nghiên cứu: Đề tài tập trung nghiên cứu ảnh hưởng của thuốc
kích thích ra rễ IBA (Axit Indolbutylic) đến sự hình thành cây hom Dây thìa canh
(Gymnema sylvestre (retz.) R. Br. Ex schult) tại vườn ươm trường trường Đại Học
Nông Lâm Thái Nguyên.
3.2. Thời gian nguyên cứu
- Thời gian: Từ tháng 2 năm 2020 đến tháng 6 năm 2020.
- Giâm hom Dây thìa canh vào 01/05/2020.
3.3. Nội dung nghiên cứu
3.3.1. Đánh giá tỷ lệ sống của hom dây thìa canh
3.3.2. Đáng giá tỷ lệ ra rễ của hom dây thìa canh
3.3.3. Đánh giá tỷ lệ ra chồi của hom dây thìa canh
3.3.4. Đề xuất một số biện pháp kỹ thuật nhân giống Dây thìa canh bằng
giâm hom dựa trên kết quả nghiên cứu
3.4. Phương pháp nghiên cứu và các bước tiến hành
3.4.1. Phương pháp kế thừa và chọn lọc
Kế thừa những tài liệu có sẵn về địa điểm nghiên cứu (điều kiện tự nhiên,
khí hậu, địa hình….), một số đặc điểm nghiên cứu và phương pháp nghiên cứu
có liên quan đến đề tài.
3.4.2. Phương pháp nghiên cứu thực nghiệm
Kết quả nghiên cứu được sử dụng toán thống kê trong Lâm Nghiệp để
kiểm tra kết quả. https://tophalong.com/

35. 26

3.4.2.1. Phương pháp bố trí thí nghiệm
Nghiên cứu ảnh hưởng của nồng độ thuốc kích thích ra rễ IBA đến khả
năng ra rễ của hom cây Dây thìa canh.
Thí nghiệm với IBA được thực hiện với 6 công thức, 3 lần nhắc lại, ở
các nồng độ thuốc:
Công thức I: IBA nồng độ 300ppm
Công thức II: IBA nồng độ 500ppm
Công thức III: IBA nồng độ 750ppm
Công thức IV: IBA nồng độ 1000ppm
Công thức V: IBA nồng độ 1500ppm
Công thức VI: Không xử lý thuốc (Đối chứng)
Các công thức trong thí nghiệm đồng đều về các điều kiện thí nghiệm
khác nhau về nồng độ thuốc.
Thí nghiệm bố trí theo khối ngẫu nhiên đầy đủ:
Nhắc lại Công thức thí nghiệm
1 CT1 CT2 CT3 CT4 CT5 CT6
2 CT6 CT5 CT4 CT3 CT2 CT1
3 CT3 CT2 CT1 CT6 CT5 CT4

Hình 3.1. Sơ đồ bố trí thí nghiệm
3.4.2.2. Chỉ tiêu theo dõi
Quá trình thực hiện nghiên cứu ảnh hưởng của chất kích thích ra rễ đến sự
hình thành rễ của hom, tôi tiến hành thu thập các chỉ tiêu về số hom sống theo định https://tophalong.com/

36. 27
kỳ 10, 20, 30 ngày sau khi giâm hom và tỉ lệ sống, số hom ra chồi, số hom ra rễ,
số rễ/hom, chiều dài rễ ở cuối đợt thí ngiệm theo các mẫu biểu.

3.4.2.3. Chuẩn bị vật liệu thí nghiệm.
a. Vật liệu thí nghiệm
- Vật tư dùng cho thí nghiệm gồm: kéo cắt cành, dao cắt hom, chậu nhựa,
thuốc chống nấm, thuốc kích thích, thuốc xử lý giá thể, bình phun sương.
- Thuốc tím (KMnO4) dùng để xử lý giá thể với nồng độ 1%, phun trực
tiếp vào giá thể cấy cây hom.
- Sử dụng Redomin Gold để xử lý hom giâm ngay khi cắt hom xong và
chống thoát hơi nước bằng cách ngâm vào chậu dung dịch pha theo nồng độ
trên nhãn.
- Giá thể là đất được đóng vào bầu cỡ 9x12cm

Hình 3.2 : Bầu dây thìa canh
- Hóa chất IBA(Axit Indolbutyric) ở nồng độ: 300ppm, 500ppm,
750ppm, 1000ppm, 1500ppm https://tophalong.com/

37. 28

Hình 3.3: Nồng động IBA
- Lấy hom xa nơi tiến hành thí nghiệm nên công tác bảo quản cành giâm
hom phải cẩn thận.
- Cắt hom và giâm hom: Hom được cắt bằng kéo sắc, tránh cho hom
không bị dập nát. Việc cắt hom được tiến hành vào buổi sáng, hom cắt xong
được ngâm vào nước, để nơi giâm mát và dùng ngay. Kích thước hom cắt dài
10 - 15cm (hom ngọn). Phần gốc của hom giâm được cắt vát 45
0
.
Hom đã cắt được ngâm vào dung dung dịch thuốc tím nồng độ 0,05%
trong thời gian 10 phút, sau đó vớt hom ra khay cho ráo nước. Khi giâm hom,
chấm gốc hom vào thuốc kích thích ra rễ sao cho thuốc phủ kín mặt gốc của
hom và cấy ngay vào luống.

Hình 3.4: Chọn và cắt hom Dây thìa canh https://tophalong.com/

38. 29

Hình 3.5: Xử lý hom Dây thìa canh trước khi giâm

- Chăm sóc hom giâm: Sau khi giâm, phun nước tưới hom cho mặt lá đủ
ướt và phủ kín luống giâm hom bằng nilon để giữ ẩm.
Hom được tưới phun hàng ngày bằng bình phun hoặc odoa với nguyên
tắc: Đảm bảo lá và ngọn hom không bị héo, nền giâm hom không bị úng nước.
Vì vậy tuỳ theo điều kiện thời tiết của từng ngày và thời tiết của từng buổi sáng,
trưa, chiều trong mỗi ngày mà điều chỉnh khoảng thời gian giữa hai lần tưới
cho phù hợp.
Thời kỳ hom sắp ra rễ cần nhiều nước, do đó cần tưới nhiều lần. Sau khi
hom đã ra rễ thì giảm số lần tưới.
3.4.3. Phương pháp xử lí số liệu
Căn cứ vào kết quả thu thập trong quá trình tiến hành thí nghiệm, chỉnh
lý và tính toán. Số liệu được xử lý theo phương pháp thông thường và phương
pháp thống kê toán học.
+ Tỷ lệ hom sống = ( ∑ số hom sống/ ∑ số hom thí nghiệm) ×100%
+ Tỷ lệ hom ra rễ = (∑ số hom ra rễ/ ∑ số hom thí nghiệm) ×100%
+ Chiều dài rễ trung bình = ∑ chiều dài rễ / ∑ số hom thí nghiệm
+ Số rễ trung bình = (∑ số rễ/ ∑ số hom ra rễ)
+ Chỉ số ra rễ = (Số rễ trung bình/hom × Chiều dài rễ trung bình) https://tophalong.com/

39. 30
+ tỉ lê hom ra chồi = (∑ số hom ra chồi/ ∑ số hom thí nghiệm) ×100%
+ chiều dài chồi TB= ∑ chiều dài chồi / ∑ số hom thí nghiệm
+ Số chồi TB= (∑ số chồi/ ∑ số hom ra chồi)
+ Chỉ số ra chồi= (Số chồi trung bình/hom × Chiều dài chồi trung bình) https://tophalong.com/

40. 31
PHẦN 4
KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN
4.1. Kết quả nghiên cứu tỷ lệ hom sống qua các công thức thí nghiệm
Tỷ lệ sống của các hom rất quan trọng, nó thể hiện sức sống của các hom
và khả năng ra rễ của hom.
Bảng 4.1 Tỷ lệ sống của hom Dây thìa canh qua các công thức thí nghiệm
Từ ngày 10 đến ngày thứ 30

Công
thức

Tổng số
hom
Số ngày theo dõi
10 ngày 20 ngày 30 ngày
Hom sống Tỷ lệ (%) Hom sống Tỷ lệ (%) Hom sống Tỷ lệ (%)
CT1 60 45 75 42 70 42 70
CT2 60 48 80 46 76,67 45 75
CT3 60 59 98,33 58 96,67 56 93,33
CT4 60 53 88,33 52 86,67 49 81,67
CT5 60 40 66,67 40 66,67 38 63,33
ĐC 60 44 73,33 40 66,67 39 65


Hình 4.1. Biểu đồ biểu diễn tỷ lệ sống của hom thìa canh
qua các công thức thí nghiệm
0
20
40
60
80
100
120
CT1 CT2 CT3 CT4 CT5 ĐC
Số hom thí nghiệm sống
Công thức thí nghị
10 ngày
20 ngày
30 ngàyhttps://tophalong.com/

41. 32
Từ kết quả bảng 4.1 và đồ thị 4.1 cho thấy tỷ lệ hom sống ở mỗi công
thức thí nghiệm đã giảm dần theo thời gian. Tính bình quân chung thì ở giai
đoạn kể từ khi giâm hom sau 10 ngày tỷ lệ sống là 98,33% nhưng đến giai đoạn
20 ngày là 96,67% và đến 30 ngày chỉ còn 93,33%.
Cũng từ bảng 4.1 cho thấy ở công thức 3 (nồng độ thuốc 750 ppm) cho
tỷ lệ sống cao nhất: 10 ngày là 98,33%; 20 ngày là 96,67% và 30 ngày là 93,33%,
trong khi đó công thức 5 cho tỷ lệ hom sống thấp: 10 ngày là 66,67%; 20 ngày là
66,67% và 30 ngày là 63,33%.
Vì vậy khi tiến hành giâm hom cây Dây thìa canh ta nên sử dụng thuốc
kích thích ra rễ IBA với nồng độ 750ppm để tăng tỷ lệ ra rễ của hom nhằm
tăng khả năng ra rễ của hom giâm.

4.2. Tỷ lệ ra rễ của hom Dây thìa canh cuối đợt thí nghiệm
Trong nhân giống vô tính tỷ lệ ra rễ của hom giâm rất quan trọng vì nó thể
hiện sự thành công hay thất bại của việc nghiên cứu và ảnh hưởng trực tiếp đến
khả năng xuất vườn của cây con.
Bảng 4.2: Tỷ lệ ra rễ của hom Dây thìa canh
Công
thức thí
nghiệm
Số hom
thí
nghiệm
Số hom
ra rễ
Tỷ lệ
ra rễ
(%)
Số rễ
trung
bình/hom
Chiều dài
rễ
trung
bình/hom
(cm)
Chỉ số
ra rễ
CT1 60 42 70 3,55 0,8 2,84
CT2 60 45 75 3,2 0,74 2,37
CT3 60 56 93,33 3,93 0,82 3,22
CT4 60 49 81,67 3,2 0,88 2,82
CT5 60 38 63,33 3,0 0,89 2,67
ĐC 60 39 65 2,16 0,59 1,27
https://tophalong.com/

42. 33
Nhìn vào bảng 4.2 ta có thể thấy tỷ lệ ra rễ của cây Dây thìa canh ở các
công thức khác nhau là khác nhau.
- Với chỉ tiêu tỷ lệ ra rễ của hom giâm thì công thức 3 cho tỷ lệ cao nhất
với 93,33% và thấp nhất là của công thức 5 với tỷ lệ ra rễ là 63,33%.
- Chỉ tiêu số rễ trung bình/hom:
Cao nhất với công thức 3 với 3,93 rễ/hom
Thấp nhất với công thức ĐC với 2,16 rễ/hom
- Chỉ tiêu chiều dài trung bình rễ/hom:
Cao nhất với công thức 5 là 0,89cm/hom
Thấp nhât với công thức ĐC là 0,59cm/hom
- Chỉ tiêu chỉ số ra rễ:
Cao nhất với công thức 3 là 3,22
Thấp nhất với công thức ĐC là 1,27

Hình 4.2. Biểu đồ biểu diễn tỷ lệ ra rễ của hom thìa canh
qua các công thức thí nghiệm
70
75
93.33
81.67
63.33
65
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
CT1CT2CT3CT4CT5ĐC
Tỷ lệ % hom ra rễ
Số hom ra rễ
Tỷ lệ ra rễ (%)https://tophalong.com/

43. 34

Hình 4.3: Ra rễ của hom Dây thìa canh khi sử dụng IBA
Qua các chỉ tiêu đánh gia trên ta có thể thấy công thức thí nghiệm thứ 3:
IBA 750 ppm + hom Dây thìa canh đem lại hiệu quả cao nhất trong các công
thức thí nghiệm. Vì vậy khi tiến hành giâm hom cây Dây thìa canh ta nên sử
dung chất kích thích IBA nồng độ 750ppm để cho tỷ lệ ra rễ cao nhất.
4.3. Tỷ lệ ra chồi của hom Dây thìa canh cuối đợt thí nghiệm
Sau khi giâm hom được 30 ngày thì đã bắt đầu xuất hiện chồi. Các hom
ra chồi rải rác ở tất cả các công thức. Ở cuối đợt thí nghiệm có một số hom ra
rễ nhưng chưa ra chồi (mới chỉ nhú mầm chồi) và cũng có một số hom có chồi
nhưng lại không ra rễ, ta có thể thấy được là tỷ lệ ra chồi ở hom giâm Dây thìa
canh ở cuối đợt thí nghiệm thấp hơn so với tỷ lệ ra rễ (bảng 4.3)
Bảng 4.3: Tỷ lệ ra chồi của hom Dây thìa canh
Công thức
thí
nghiệm
Số hom
TN
Số hom
ra chồi
Tỷ lệ ra
chồi (%)
Số chồi
trung
bình/hom
Chiều dài
chồi trung
bình/hom
(cm)
CT1 60 42 70 1,62 1,97
CT2 60 45 75 1,47 2,14
CT3 60 56 93,33 2,21 1,75
CT4 60 49 81,67 1,71 1,59
CT5 60 38 63,33 1,58 1,69
ĐC 60 18 30 1,83 0,73 https://tophalong.com/

44. 35
Nhìn vào bảng 4.3 ta có thể thấy tỷ lệ ra chồi của cây Dây thìa canh ở
các công thức thí nghiệm là khác nhau.
- Với chỉ tiêu tỷ lệ ra chồi thì công thức 3 cho tỷ lệ cao nhất là 93,33%
và thấp nhất ở công thức ĐC với 30%.
- Với chỉ tiêu số chồi trung bình/hom thì công thức 3 kết quả cao nhất
với 2,21 và thấp nhất ở công thức 2 với 1,47.
- Với chỉ tiêu chiều dài chồi trung bình/hom thì công thức 2 cho kết quả
cao nhất với 2,14 và thấp nhất là công thức ĐC với 0,73cm.

Hình 4.4: Ra chồi của hom Dây thìa canh ở các công thức thí nghiệm
Kết quả theo dõi về khả năng ra chồi ở các công thức thí nghiệm cho
thấy ảnh hướng của chất kích thích ra rễ ở các nồng độ khác nhau không ảnh
hưởng rõ rệt đến tỷ lệ ra chồi của hom giâm.

Hình 4.5. Biểu đồ biểu diễn tỷ lệ ra chồi của hom thìa canh
qua các công thức thí nghiệm
42
45
56
49
38
18
70
75
93.33
81.67
63.33
30
0
20
40
60
80
100
CT1 CT2 CT3 CT4 CT5 ĐC
Tỷ lệ % hom ra chồi
Số hom ra chồi
Tỷ lệ ra chồi (%)https://tophalong.com/

45. 36
4.4. Kỹ thuật nhân giống dây Thìa canh bằng phương pháp giâm hom
* Thời vụ giâm hom:
Nước ta có hai vụ giâm hom chính là vào mùa xuân hè và mùa thu đông.
Mùa xuân hè nên giâm hom khi thời tiết đã ấm và cây mẹ chưa ra chồi
non (tháng 2, tháng 3).
* Chuẩn bị luống giâm hom:
Cần chuẩn bị sẵn các luống nổi, giá thể có thể là đất tầng A, đất tầng B
được sàng nhỏ, loại bỏ rễ cây, tạp vật.
* Xử lý giá thể:
Giá thể được xử lý bằng thuốc KMnO4 0,1% trước khi cắm hom 24h và
được tưới thấm hết cả luống, trước khi giâm hom 1h tiến hành tưới rửa bằng
nước sạch rồi mới tiến hành cắm hom.
* Kỹ thuật lấy hom:
Lấy hom ở thân cây mẹ 3 năm tuổi trở lên, lấy từ đoạn gốc đến hết phần
bánh tẻ của thân, không lấy phần ngọn non. Chọn những đoạn thân có đường
kính từ 3mm trở lên, mỗi đoạn hom cắt dài 20 - 25cm và tỉa bỏ hết lá.
Hom cắt đến đâu nên giâm ngay đến đó, trường hợp phải vận chuyển đi
xa thì xếp hom vào các hộp, bẹ chuối buộc chặt và đặt trong các bao tải đã
nhúng nước.
Đầu hom cắt vát nghiêng một góc 45
0
dùng dao hoặc kéo cắt hom sắc cắt
để tránh dập nát và tạo bề mặt nghiêng dễ tiếp xúc với thuốc kích thích hơn khi
xử lý tạo điều kiên cho hom hút nước tốt, thuận tiện cho việc hình thành mô
sẹo thúc đẩy hom ra rễ.
Hom cắt được để theo chiều từ gốc đến ngọn, 3 loại hom gốc, bánh tẻ, ngọn
được để khác nhau, để khi cắm thao tác nhanh tiện cho việc phân ô thí nghiệm.
Toàn bộ hom cắt xong được cho vào chậu nước rửa sạch sau đó vớt ra
để ráo nước rồi tiếp tục ngâm hom đã cắt vào thuốc xử lý nấm VIBEN-C hoăc https://tophalong.com/

46. 37
Benlat, thuốc tím nồng độ 0,05 %, để xử lý nấm cho hom giâm khoảng 10 phút,
sau đó vớt ra rửa qua bằng nước sạch để ráo hom thì tiến hành xử lý bằng thuốc
kích thích ra rễ.
Khi chuẩn bị sẵn các luống nổi đánh rạch sâu 10cm ngang trên mặt luống,
rạch nọ cách rạch kia 25- 30cm. Đặt hom vào rạch theo chiều nghiêng 60
0
, hom
nọ cách hom kia khoảng 8-10cm rồi phủ đất mịn 2 - 3cm và nén chặt.
* Làm giàn che: Giàn che được làm chắc chắn, phải cao từ 1.8 - 2m để
không bị vướng khi đi lại chăm sóc cây. Giàn che được phủ bằng lưới đen che
nắng và giữ ẩm cho đất, bảo vệ hom khỏi những tác động của nhiệt độ vào
những ngày nắng gắt. Tạo môi trường có ánh sáng tán xạ 40 - 50% ánh sáng
toàn phần cho khả năng ra rễ của hom được thuận lợi.
* Làm vòm che:
Trên luống cắm hom làm vòm che uốn theo hình vòm cung cao 1m dài
2m cách nhau 0.8 - 1m chạy dài cho hết luống. Vòm che được làm bằng tre và
được phủ nilon trắng để ánh sáng dễ dàng lọt qua để đảm bảo cho hom đủ ánh
sáng để quang hợp, tổng hợp chất hữu cơ để nuôi cây. Vòm che được che kín
cả luống hom giữ ẩm cho giá thể, hạn chế sự thoát hơi nước của hom, để hom
tránh bị khô héo. Vòm che vừa đủ rộng để nilon không chạm vào hom gây ảnh
hưởng đến khả năng ra rễ của hom.
* Chăm sóc hom giâm:
Trong quá trình chăm sóc vấn đề quan trọng nhất là làm sao giữ được
nhiệt độ và độ ẩm thích hợp cho luống hom. Không được để khô mất nước,
giúp hom có nhiệt độ và độ ẩm thích hợp cho việc hình thành mô sẹo trong giai
đoạn đầu và hình thanh rễ trong giai đoạn tiếp theo. Do hom giâm của chúng ta
nằm trong vòm che nilon nên việc mở vòm che trong giai đoạn đầu cần hạn chế
nhưng vẫn luôn đảm bảo nhiệt độ trong luống hom không quá nóng so với nhiệt
độ bên ngoài. Hàng ngày dùng bình phun sương tưới ở dạng sương mù nhằm https://tophalong.com/

47. 38
bổ sung lượng nước đồng thời làm giảm nhiệt độ phía trong vòm che tạo ra
nhiệt độ khoảng 28 - 30
0
C đây là nhiệt độ thích hợp cho nhiều loại cây trồng
sinh trưởng và phát triển một cách tự nhiên.
Hom sau khi cắm phải tưới đủ ẩm 2 lần/ngày trong 20 - 25 ngày đầu,
dùng bình phun sương để tưới cho hom giâm. Sau 25 ngày có thể bỏ dần vòm
che vào lúc chiều tối và lúc mát trời. Sau 35 ngày thì bỏ hẳn vòm che.
Cây hom giống được xuất vườn đem trồng khi chồi thứ cấp đạt chiều cao
20 - 25 cm, có 5 - 6 cặp lá trở lên và rễ dài 5 -7cm.













https://tophalong.com/

48. 39
PHẦN 5
KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ

5.1. Kết luận
Kết thúc quá trình thực hiện thí nghiệm đã thu được những kết quả phản
ánh được mức độ ảnh hưởng của các nồng độ thuốc IBA đến sự hình thành hom
Dây thìa canh, ta thấy :
- Các loại thuốc kích thích khác nhau và nồng độ khác nhau cho tỷ lệ ra
rễ khác nhau. Trong đó công thức IBA nồng độ 750ppm cho tỷ lệ ra rễ cao nhất
là 93,33%. Từ đó ta có thể đưa ra kết luận:
1. Cây Dây thìa canh hoàn toàn có thể nhân giống vô tính bằng phương
pháp giâm hom. Đây là phương pháp nhân giống cho hệ số an toàn cao và đảm
bảo chất lượng cây giống đồng thời đem lại hiệu quả kinh doanh cho người sản
xuất.
2. Hom Dây thìa canh có thời gian ra rễ dài nên sau khi giâm hom khoảng
từ 25 ngày sau khi giâm hom thì cây bắt đầu ra rễ và tỷ lệ ra rễ tập chung vào
khoảng từ 25 – 40 ngày sau khi giâm hom.
3. Việc sử dụng đúng loại thuốc cũng như nồng độ không những làm tăng
khả năng ra rễ của hom mà chất lượng rễ cũng được cải thiện. Loại thuốc cũng
như nồng độ có tác dụng tốt nhất trong đợt thí nghiệm này là thuốc kích thích
IBA với nồng độ 750pmm cho tỷ lệ ra rễ cao cũng như các chỉ số khác rất tốt,
đem lại ý nghĩa kinh tế cho người làm công tác sản xuất giống cây trồng.
Vì vậy theo tôi nên sử dụng thuốc kích thích ra rễ IBA với nồng độ 750
ppm trong nhân giống vô tính bằng phương pháp giâm hom Dây thìa canh để
đảm bảo cho chất lượng cũng như cung cấp đủ số lượng giống cây cho người
dân sản xuất.
https://tophalong.com/

49. 40
5.2. Đề nghị
Tiến hành nhân giống Dây thìa canh bằng một số phương pháp nhân
giống khác như: nuôi cấy mô,... nhằm bảo tồn giống cây Dây thìa canh quý
hiếm này.
Cần tiếp tục nghiên cứu việc giâm hom cây Thìa canh với các loại giá
thể và chất kích thích khác nhau ở nồng độ khác nhau, vị trí lấy hom, chiều dài
hom để tìm ra các nhân tố ảnh hưởng tốt nhất đến chúng.
Tiếp tục nghiên cứu và theo dõi sự ảnh hưởng của các nhân tố khác:
Nghiên cứu ảnh hưởng của một số chất kích thích ra rễ đến khả năng ra
rễ của hom thân cây Thìa canh. ATB, IBA, IAA, NAA… ở các nồng độ khác
nhau. Nghiên cứu ảnh hưởng của các loại giá thể đến tình hình sinh trưởng và
phát triển của cây thìa canh từ hạt và hom trong giai đoạn vườn ươm. Nghiên
cứu thời vụ ảnh hưởng đến quá trình trồng thâm canh cây Thìa canh. Cần tiến
hành giâm hom cây Dây thìa canh ở các độ tuổi khác nhau. Có thể cấy hom
trực tiếp vào bầu đất.
Tiếp tục nghiên cứu thí nghiệm với thời gian theo dõi trên giá thể dài
ngày hơn, xem số hom sống có tiếp tục giảm theo thời gian không. Từ đó xác
định thời điểm cấy hom vào bầu cho hợp lý.
Tiếp tục nghiên cứu tình hình sinh trưởng cây con ở vườn ươm.
Nghiên cứu chế độ chăm sóc, sâu bệnh tại vườn ươm.



https://tophalong.com/

50. 41
TÀI LIỆU THAM KHẢO

I.Tài liệu Tiếng Việt
1. Nguyễn Thị Huyền Trang “Tìm hiểu kỹ thuật nhân giống cây Dâu da xoan
(Allospondias lakonensis (Pierre) Stapf ) từ hạt tại Lâm trường Chợ Mới -
Bắc Kạn”. (tr 9-14)
2. Trần Thị Bích Hường (2013), “Nghiên cứu nhân giống cây Tùng (Dacrydium
elatum Wall. Ex Hook) bằng phương pháp giâm hom thuộc khu di tích Yên
Tử, tỉnh Quảng Ninh”, Luận văn thạc sỹ, tr 3-12
3. Lê Đình Khả, Đoàn Thị Bích (1997), “Nhân giống Bách xanh bằng hom”,
Tạp chí Lâm nghiệp, (3), tr. 8 - 10.
4. Nguyễn Mạnh Hoàng (2012), “Nghiên cứu khả năng nhân giống cây Hà
Thủ Ô Đỏ bằng phương pháp giâm hom tại cơ sở sản xuất giống và chế biến
cây dược liệu núi pháo xóm 9 - Xã Hà Thượng - Huyện Đại Từ - Tỉnh Thái
Nguyên”, Đề tài tốt nghiệp Đại học, tr 14-28.
5. Hoàng Khắc Cần (2013), “Gây trồng cây Dây thìa canh (Gymnema sylvestre)
cung cấp nguyên liệu sản xuất sản phẩm hỗ trợ điều trị tiểu đường góp phần
tăng thu nhập cho người dân tại xã Yên Ninh, huyện Phú Lương, tỉnh Thái
Nguyên", Đề tài khoa học,tr. 7-17.
6. Lê Đình Khả (1986), “Cơ sở sinh học của nhân giống bằng hom”, Thông tin
Khoa học Kỹ thuật Lâm nghiệp, (1), tr. 4-8.
7.Mai Quang Trường và Lương Thị Anh, 2007, Giáo trình trồng rừng, Đại học
Nông Lâm Thái Nguyên, tr. 60 - 100.
8. Dược điển Việt Nam ”, Bộ Y tế, Nhà xuất bản Y học 2017.
9. Vũ Thị Phương, Đặng Ngọc Hùng, Ma Thị Tiệp, 2013 Nghiên cứu nhân
giống cây Thìa canh (Gymnema sylvestre) bằng hạt và bằng hom tại cơ sở
nghiên cứu bảo tồn và phát triển cây dược liệu Thái Tam Yên - Thái Nguyên. https://tophalong.com/

51. 42
Tạp chí khoa học và công nghệ Tập 108 số 08, tr 127 - 133.
10. Đàm Văn Vinh (2005), Tài liệu phát tay “Thực hành phương pháp xử lý
thống kê”, Trường đại học Nông Lâm Thái Nguyên.
11. Lê Đình Khả, Đoàn Thị Mai (2001), “Ứng dụng công nghệ sinh học trong cải
thiện giống cây rừng”, Tạp chí Nông nghiệp và PTNT, (11), tr.819-820.

II. Tài liệu Tiếng Anh
12. Heywood V. (l991), “Bot anic Garden and Conservation of Useful wild
plants ", The Consevation of Useful wild plants, Cambridge University
Press, pp. 213 - 228.
13. Pricha D. (1991), "The conservation of Useful wild plants used in Health
Care in Thailand", The Conservation of Useful wild plants, Cambridge
University Press, pp. 253-258.
14. Darshan Shankar. (1996 ), "Conserving the Useful wild plants of India, The
need for a Biocultural Perspective", The journal of alternative and
Complementary Medicine, vol. 2. no.3, Marry Ann Liebert,
Inc.Publisher, pp. 349-358.
15. Akerele O.(1991), “ Useful wild plants: Policies and Priorities, The
Conservation of Useful wild plants, Cambridge University Press, pp. 3-11. https://tophalong.com/

52. PHỤ LỤC
MỘT SỐ HÌNH ẢNH TRONG QUÁ TRÌNH
THỰC TẬP TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM THÁI NGUYÊN ( 5/2020)



Xử lý hom Dây thìa canh trước khi giâm



Chọn và cắt hom Dây thìa canh


https://tophalong.com/

53. Cắm hom dây thìa canh Chồi hom dây thìa canh https://tophalong.com/