Osnove-saobraćaja-i-transporta-SUBJEKTI-U-POJEDINIM-VIDOVIMA-SAOBRAĆAJA.pptx

Drumski saobraćaj

1. Osnove Saobraćaja i Transporta

2. SUBJEKTI U POJEDINIM VIDOVIMA SAOBRAĆAJA

3. Za uspješno odvijanje saobraćaja neophodan je veliki broj subjekata ( fizičkih i pravnih lica ) koji imaju odreĊenih direktnih ili indirektnih veza sa funkcionisanjem saobraćaja .

4. Sve subjekte koji učestvuju u saobraćaju možemo podijeliti na : 1 . u prvu grupu spadaju nosioci prava i obaveza nad objektima u saobraćaju ( saobraćajnim sredstvima ). 2. drugu grupu sačinjavaju fizika lica koja upravljaju saobraćajnim sredstvima na naĉin što čine posadu tih sredstava . 3. treću grupu subjekata čine korisnici prevoza . 4 . četvrtu grupu čine razne vrste punomoćnika u oblasti saobraćaja .

5. u prvu grupu spadaju nosioci prava i obaveza nad objektima u saobraćaju ( saobraćajnim sredstvima ). U ovu grupu spadaju vlasnici saobraćajnih sredstava . U praksi nije rijetko da se pojedina fizička ili pravna lica javljaju u ulozi korisnika saobraćajnog sredstva a da pri tom nisu vlasnici saobraćajnih sredstava

6. drugu grupu sačinjavaju fizička lica koja upravljaju saobraćajnim sredstvima na način što čine posadu tih sredstava . Pravne norme odnose se na utvrđivanju stručnih psiho - fizičkih sposobnosti tih lica da upravljaju saobraćajnim sredstvima . Sva ta lica označavaju se zajedničkim imenom „ saobraćajno osoblje “. Saobraćajni preduzetnik je odgovoran za njihove radnje i propuste , za pravilan izbor osoblja i za propuste u nadzoru nad tim licima .

7. treću grupu subjekata čine korisnici prevoza . To su pošiljalac kao lice koje sa prevoziocem zaključuje ugovor o prevozu , i primalac koji može da bude i pošiljalac ali se najčešće radi o nekom drugom licu koje nije u ugovornom odnosu sa prevoziocem već stiče prava i obaveze na osnovu prijema robe.

8. četvrtu grupu čine razne vrste punomoćnika u oblasti saobraćaja . Postoje agenti koji pruţaju usluge subjektima saobraćaja a najveći značaj imaju u pomorstvu . Najvaţniji punomoćnik kod poslova prevoza robe je špediter . Špediter nastupa u svoje ime a za račun vlasnika odnosno predstavnika tereta . Kada vlasnik povjeri svoju robu špediteru , špediter se obavezuje na organizaciju cjelokupnog prevoza uključujući angaţovanje prevoznika , utvrĎivanja najpovoljnijeg prevoznog puta , najpovoljnijeg prevoznog sredstva , izvršenje stručnog krcanja tereta , obavljanje carinskih formalnosti , osiguranje tereta u toku prevoza i slično .

9. PREDUZETNICI POMORSKOG SAOBRAĆAJA

10. Preduzetnik pomorskih aktivnosti je brodar . Za brodara se vezuje odgovornost za sve vrste šteta koje mogu da se dese u toku plovidbe . Brodar je jedna ugovorna strana iz ugovora o iskorištvanju pomorskih brodova , odnosno fizičko ili pravno lice koji plovi morem svojim ( ukoliko je i vlasnik broda ) ili tuđim ( ukoliko je od brodovlasnika iznajmio brod ) brodom u svoje ime i za svoj račun i vrši prevoz određenog tereta uz određenu naknadu ( vozarinu ). Brodar ima ulogu nosioca pomorskog transporta , što znači da odgovara za sve obaveze koje nastaju u vezi sa plovidbom i iskorištavanjem broda , odnosno snosi sve rizike kojima su izloženi sami brod i teret . Zakonski zastupnik brodara na brodu je zapovjednik broda ( kapetan ). Pošto je brodar najčešće brodovlasnik (a ne mora biti ), on se u ugovoru o iskorištavanju brodova označava kao „owner―. Posebno značajni punomoćnici u pomorskom transportu su pomorski agenti .

11. Postoje dvije vrste agenata i to: 1 . lučki agent 2. agent posrednik . Lučki agent ( brodski agent) je punomoćnik brodovlasnika u svjetskim lukama pri obavljanju komercijalnih i raznih administrativnih poslova , u ime i za račun broda . Agent posrednik se bavi zaključivanjem prevoznih ugovora u pomorstvu . Uobičajena je njihova specijalizacija , pa su neki specijalizovani za kupoprodaju brodova a poznati su i agenti u oblasti zaključivanja ugovora u pomorskom osiguranju .

12. Suprotnu ulogu od brodskog agenta ima lučki špediter . On se pojavljuje kao zastupnik interesa vlasnika tereta . Vlasnici tereta obično poslove oko tereta i organizacije njegovog prevoza povjeravaju špediterima Špediteru se povjerava organizcija cjelokupne prevozne operacije , od preuzimanja robe, krcanja robe, pa sve do završetka prevoza te robe. Špediter pronalazi brod i zaključuje ugovor o prevozu . Kada mu je povjereno samo krcanje , pojavljuje se u ulozi krcatelja dok se u drugom slučaju pojavljuje i u ulozi naručioca prevoza . Sve radnje u vezi sa izvršenjem ugovora pa i zaključenje ugovora špediter preuzima u svoje ime a za račun vlasnika tereta . Lučki špediter može i sam da se bavi prevozom robe koja mu je povjerena , pa se u tom slučaju govori o pravu špeditera na samostalno istupanje . U odnosu na špediciju , sve više prodire praksa po kojoj su špediterski poslovi svrstani u poslove zastupanja i posredovanja , to jest u agencijske poslove . Prema toj praksi , špediter , poslove vezane za prevoz robe, ne zaključuje u svoje ime , već u ime i za račun vlasnika tereta .

13. PREDUZETNICI DRUMSKOG SAOBRAĆAJA

14. U drumskom saobraćaju , u ulozi drumskog transportera može da se pojavi veći broj lica . Značajnu ulogu u drumskom saobraćaju imaju međunarodni drumski transporteri . U drumskom saobraćaju , takođe , značajno mjesto zauzimaju prevozi za sopstvene potrebe . Za razliku od željezničkog transporta gdje postoji pravilo da je željeznica prevozilac i ako nije vlasnik saobraćajnih sredstava , u drumskom transportu postoji izražena potreba razlikovanja vlasnika vozila od njegovog korisnika . Postoje propisi o tome ko može da se bavi drumskim transportom u privredne svrhe . U međunarodnom drumskom transportu postoji odgovarajući zakon koji postavlja uslove da domaći prevoznik koji vrši prevoz u međunarodnom drumskom saobraćaju mora da ima određeni minimum transportnih sredstava po vrsti , nosivosti i svojstvima , i odgovarajuće posjedovanje finansijskih sredstava . U oblasti drumskog saobraćaja , pored preduzeća koja se bave transportom tereta i putnika , od značaja su i preduzeća čija je osnovna djelatnost , putna privreda . To su organizacije koje se bave održavanjem i rekonstrukcijom puteva ( Crnagoraput , Jedinstvo , Iva put...). Posebni subjekti drumskog saobraćaja su preduzeća koja se bave , prihvatom i otpremom tereta i putnika ( autobuske stanice i terminali )