Ossetian - The Story of Ahikar the Grand Vizier of Assyria.pdf

The Story of Ahikar, folktale of Babylonian or Persian origin, about a wise and moral man who supposedly served as one of the chief counselors of Sennacherib, king of Assyria (704–681 bc). Like the biblical Job, Ahikar was a prototype of the just man whose righteousness was sorely tested and ultimately rewarded by God.

2. Ахикарыхабар
БАЦÆУÆН
«Ахикарыаргъауы»исадæймаджыхъуыдыæмæ
зондырагондæрравзæрдтæйиу.Йææндæвдадис
бирæадæмытаурæгътыфæрцы,уыцынымæцы
Хъуыраны,ЗæрондæмæНогФæдзæхстыты.
Тревейы(Германи)цымозаикæссардтой,уым
дунейызондджынтыæхсæнæвдыстæрцыдАхикары
фæлгонц.Мæнæйæхуызджынаргъау.
Ацыхабарыдатæуыдхъæлдзæгныхасытемæ.
АхуыргæндтæйææппынфæстагныффыстойФыццаг
æнусы,куысбæлвырдкодтойрæдыдфыццаг
хабарæй,кæцыссардтойарамейагпапируснæ
эрæйыагъоммæ500азыСлоныхæлддзæгтыæхсæн.
Аргъау,бæрæгу,æмæуаивадонæмæисторинæу.
Æцæгæйта,чиныгкæсæгæнйæбонуйемæбазонгæ
уæвын«Аравиагæхсæвты»æфтауцджынсыфтæй.
Уыйудиссаджыфыст,æмæйæрадзырд,кæцы
йедзагуархайдæй,интригæйææмæнарæглидзæнæй,
йæхъусдарыфæстагмæ.Æрхъуыдыйы
сæрибардзинадуфыссæджызынаргъдæрисбон.
Фыстдихкæныцыппархайыл:(1)Радзырд;2)
Ахуырад(диссаджыӔмбисӕндтырад);3)Египетмæ
балц;4)Æмбисондтæкæнææмбисæндтæ(кæцытæй
Ахикаркæронмæахæццæкæныйæрæдыд
фыдыфсымæрыфыртыахуырад).
1-АГСÆР
АссирийыстырвизирАхикарæнис60усы,фæлæ
йынлæппунæуыдзæн.Уымæгæсгæйæ
фыдыфсымæрыхъомылкæны.Уыййææххæст
кæнызондæмæзонындзинæдтæйфылдæрдзулæмæ
донæй.
1ЗондджынХайкъарыхабар,паддзахСеннахиримы
визир,æмæЗондджынХайкъарыхойыфыртНаданы
тыххæй.
2АссирийыӕмӕНиневийыпаддзахСархадумы
фыртСеннахиримырӕстӕджыуыдивизир,
зондджынлӕг,йӕном—Хайкар+,ӕмӕуыд
паддзахСеннахиримывизир+.
3Уымæнуыдисхорз,амондæмæбирæмулк,уыдис
дæсны,зондджын,философ,зонындзинæдтæй,
хъуыдытæйæмæхицауиуæгадæй,æмæйынæрхаста
ссæдзсылгоймаджы,æмæдзыалкæмæндæрсарæзта
мæсыг.
4Фæлæйынсывæллоннæуыди.уыцы
сылгоймæгтæй,кæцытæгæнæнисæмæуоййæ
бындар.
5Ӕмӕуыйтыххӕйтынгхъыгкодта,ӕмӕиубон
ӕрӕмбырдкодтастъалыдӕсныты,ахуыргӕндты
ӕмӕкӕлӕнгӕнджытыӕмӕсынбамбарынкодта,цы
уавӕрыис,уыйӕмӕйынӕнӕзӕнӕгкӕйу,уый.
6Ӕмӕйынуыдонзагътой:„Ацу,хуыцӕуттӕн
нывондӕрхӕссӕмӕсынбалӕгъстӕкӕн,цӕмӕй
дынлӕппураттой“.
7Иосифынкуыдзагътой,афтӕбакодтаӕмӕ
нывӕндтӕӕрхастамӕнгхуыцӕуттӕн+,лӕгъстӕ
сынкодтаӕмӕсынлӕгъстӕкодта+.
8Фæлæйынуыдониуныхасдæрнæрадтой.Æмæ
ацыдхъыгæмææнкъардæй,йæзæрдæйырыстæй
ацыд.
9ӔмӕфӕстӕмӕӕрыздӕхтИунӕгСтырХуыцаумӕ
ӕмӕбаууӕндыд,йӕзӕрдӕйысудзгӕйӕЙын
лӕгъстӕкодта:„ОИунӕгСтырХуыцау,арвӕмӕ
зӕххСфӕлдисӕг,ӕппӕтсфӕлдисӕг!
10Курæгдæкæнын,раттмынлæппу,цæмæймын
йæныфсуа,цæмæймæдзæбæхдзинадырæстæджы
уа,мæцæстытæмынæрæхгæнаæмæмæбаныгæна».
11Уæдæмфехъуыстхъæлæс:„Фыццаджыдæрдæ
зæрдæнывæфтыддзуæрттæмкуыæрхастаисæмæ
сыннывæндтæкуыхастай,уæдцæрæнбонты
æнæзæнæгуыдзынæ.
12ФӕлӕдӕхойыфыртНаданыакӕнӕмӕйӕ
дӕхицӕнхъӕбулскӕн,дӕахуырӕмӕдӕхорз
хъомыладынбацамон,ӕмӕдӕкуыамӕлай,уӕддӕ
баныгӕндзӕн».
13Ӕмӕуыйфӕстӕракуырдтайӕхойыфырт
Наданы+,гыццылдзидзидарӕгчиуыди,уый+.
Æмæйæрадтаастхъомылгæнæгмæ,цæмæййæ
дзидзидаройæмæйæхъомылкæной.
14Схъомылӕйкодтойхӕрзадхӕринӕгтӕй,
фӕлмӕнахуырӕй,ӕфсӕйнагдарӕсӕй,сырхӕмӕ
сырхдарӕсӕй.Æмææрбадтæфсæйнагдивантыл.
15ӔмӕНаданкуысыстырӕмӕбӕрзондкедры
хуызӕнкуыцыд,уӕдынахуыркодтахорзӕгъдау,
фыссын,наукӕӕмӕфилософи.
16БирӕбонтыфӕстӕпаддзахСеннахиримӕркаст
Хайкармӕӕмӕфедта,тынгкӕйбазӕронд,ӕмӕйын
загъта.
17—О,мæкадджынхæлар,дæсны,æууæнкджын,
зондджын,губернатор,мæсекретарь,мæвизир,мæ
канцлерæмæдиректор;æцæгæйдæр,дытынг
базæронддææмæазтæйуæззаудæ;æмæдæацæуын
ацыдунейæхъуамæуахæстæг.
18Зӕгъ-мамын,дӕуфӕстӕмынбынаткӕмӕн
уыдзӕн».ÆмæйынХайкъарзагъта:«Омæбуц
хицау,дæсæрæнустæмцæрæд!Мæхойыфырт
Наданис,Мæхъæбулæйфæкодтон.
19Ӕзӕйсхъомылкодтонӕмӕйынмӕзондӕмӕ
мӕзонындзинӕдтӕбацамыдтон“.
20Ӕмӕйынпаддзахзагъта:„Хайкъар!æрбакæнæй
мæразмæ,цæмæййæфенон,æмæйæкæдæмбæлон
ссарон,уæдæйдæбынатыæрæвæр;æмæды
ацæудзынæдæфæндагыл,цæмæйæрулæфайæмæ
дæцардыиннæхайадджынæнцойадæйацæрай».
21УæдХайкъарацыдæмæНаданæнйæхойы
фыртыравдыста.Æмæйынкадкодтаæмæйынйæ
цæстбауарзтатыхæмæкад.
22Æмæйæмбакастæмæйылдисыбафтыдæмæйыл
цинкодтаæмæзагътаХайкъарæн:«Айдæфырту,
Хайкъар?Кувын,цæмæййæХуыцаубахъахъхъæна.

3. Ахикарыхабар
ÆмæмынæмæмæфыдСархадумæнкуыдлæггад
кодтай,афтæмындæлæппудæрлæггадкæнæдæмæ
мынмæхæстæ,мæхъуагдзинæдтææмæмæ
хъуыддæгтææххæсткæнæд,цæмæййынкадкæнон
æмæйæдæутыххæйтыхджынкæнон».
23ӔмӕХайкарпаддзахӕнбакуывтаӕмӕйын
загъта:„Мӕбуцхицау,паддзах,дӕсӕрӕнустӕм
цӕрӕгуӕд!Æздæуæйкурын,цæмæймæлæппу
Наданæнфæразонуайæмæйынйæрæдыдтытæ
ныббарай,цæмæйдынкуыдæмбæлы,афтæлæггад
кæна».
24Уӕдынпаддзахардбахордта,йӕуарзонадӕмӕй
йӕкӕйсӕвӕрдзӕн,йе’мбӕлтты’хсӕнтайӕ
тыхджындӕркӕйуыдзӕн,стӕййӕфарсмӕкӕй
уыдзӕнӕппӕткадӕмӕкад+.Æмæйынйæкъухтæ
ныхъхъæбыскодтаæмæйынхæрзбонзагъта.
25ӔмӕНаданыбацахста+.йемæйæхойыфырт
æрбадынкодтаæмæйææхсæвæй-бонæйахуыр
кодта,цалынмæйæдзулæмæдонæйфылдæрзонд
æмæзонындзинæдтæйнæбафснайдта,уæдмæ.
2-АГСÆР
Рагонзаманты"МæгуырРичардыальманах".
Адæймаджыуагахастыæнæмæлгæфæдзæхстытæ
æхцайы,сылгоймæгты,дарæсы,хъуыддаджы,
хæлæрттытыххæй.Уӕлдайцымыдисагдӕр
ӕмбисӕндтӕсты12,17,23,37,45,47стихты.Абар
63стихабоныцинизмӕйиуӕй-иутимӕ.
1Афтӕйӕахуыркодта:„О,мӕхъӕбул!хъусмæ
ныхасæмæмæуынаффæмæгæсгæархайæмæцы
дзурын,уыйдæзæрдылдар.
2Омӕфырт!ныхаскуыфехъусай,уæдæйдæ
зæрдæйыамæлæд,æмæйæиннæмæнмараргомкæн,
цæмæйдынудæгассудзинмасуаæмæдындевзаг
мабасудзаæмæдындæбуармарисса,æмæды
æфхæрдæрцæуай,æмæХуыцауыразæфсæрмы
кæнайæмæлæг.
3Омӕфырт!кæдистыхабарфехъуыстай,уæдæй
мапарахаткæн;æмæкæдистыфедтай,уæдæйма
зæгъ.
4Омӕфырт!хъусæгæндæдзырддзæугæдзинад
æнцонæйравдис,æмæдзуаппраттынылматагъд
кæн.
5Омӕфырт!истыкуыфехъусай,уæдæймасусæг
кæн.
6Омӕфырт!æхгæдæфсæнмафеуæгъдкæнут,ма
йæралыгкæнут,æмææхгæдæфсæнмаæхгæнут.
7Омӕфырт!мабæллæддагрæсугъддзинадмæ,
уымæнæмæуыйæрмынæгвæййыæмæахицæн
вæййы,фæлæкадджынмысынадахæссыæнустæм.
8Омӕфырт!æнæзондсылгоймагдæйæныхасæй
мафæсайæд,цæмæймаамæлайæппæты
æвирхъаудæрмæлæтæй,æмæдæхызыæрцахса,
цалынмæкъæппæджынæбахауай,уæдмæ.
9Омӕфырт!мабæлл,йæудыæгадæмææдылычи
у,ахæмсылгоймагмæ,кæцыуæлгъагæмææдылы.
Дæхъыгдынкуыуа,кæнæйындæкъухыцыис,
уыййынкуыраттай,æмæдæтæригъæдмæкуы
æркæна,æмæдæмХуыцаусмæстыуа.
10Омӕфырт!миндалыбæласыхуызæнмау,
уымæнæмææппæтбæлæстыраздæттысыфтæртæ,
се’ппæтыфæстæтахæрæндыргътæ,фæлæ
тутабæласыхуызæн,кæцыæппæтбæлæстыраз
дæттыхæрæндыргътæ,се’ппæтыфæстæта
сыфтæртæ.
11Омӕфырт!дæсæрдæлæмææркъулкæн,дæ
хъæлæсфæлмæндæркæн,æгъдауджыну,æмæраст
фæндагылцæу,æдылымау.Æмæхудгæйæдæ
хъæлæсмахъæркæн,уымæнæмæхæдзархъæрæй
куыарæзтæрцыдаид,уæдхæрæгалыбондæрбирæ
хæдзæрттæсарæзтаид;æмæхуымгæнæнтыхы
фæрцыкуыуаид,уæдхуымгæнæнтеуатæнсæ
уæхсчытыбынæйникуыистæрцыдаид.
12Омфырт!зондджынлæгимæдуртæисын
хуыздæру,хъыглæгимæарахънуазынæй.
13Омӕфырт!дæсæнныккæнрæстагадæмы
ингæнтыл,æмæмануазæнæзонд,æгададæмимæ.
14Омӕфырт!Хуыцауæйчитæрсыæмæуыдон
хуызæнчиу,ахæмзондджынадæймæгтылхæсту,
æмææнæзондадæммæмахæстæгкæн,цæмæййæ
хуызæнмасуайæмæйынйæфæндæгтæмасахуыр
кæнай.
15Омӕфырт!æмбалкæнææмбалкуыссарай,уæд
æйбафæлвар,стæйдзыæмбалæмææмбалскæн;
æмæдзыæнæфæлварæнæймараппæл;æмæзонд
кæмæнæфагкæны,ахæмадæймагимæдæныхасма
хал.
16Омӕфырт!цалынмæдæкъахылкъахыдарæс
баззайа,уæдмæйемæсындзытылацæу,æмæдæ
фыртæн,дæхæдзарæнæмæдæсывæллæттæн
фæндагскæн,æмæдæнауæнæфæцудгæскæн,
цалынмæденджызылæмæйæуылæнтылнæацæуа,
уæдмææмæйæбоннæуфервæзын.
17Омӕфырт!хъæздыглæгкалмкуыбахæра,уæд
фæзæгъынц:«Уыййæзондæй»,мæгуырлæгтайæ
куыбахæра,уæдтаадæмфæзæгъынц:
«Йе’ххормагæй».
18Омӕфырт!уыйрайгондудææрвылбонон
дзулæйæмæдæмулкæй,æмææндæртыцыис,уымæ
мабæллы.
19Омӕфырт!æнæзондæнхæстæгмау,йемæ
къæбæрмахæр,дæсыхæгтыбæллæхтылмацинкæн.
Кæддындезнагфыдбылызкæны,уæдын
хорздзинадравдис.
20Омӕфырт!Хуыцауæйчитæрсы,уымæйтæрс
æмæйынкадкæн.
21Омӕфырт!æнæзондлæгахауыæмæ
фæкъуылымпывæййы,зондджынлæгта,кæд
фæкъуылымпыуа,уæддæрнæфæлæууы,æмæкуы
ахауа,уæддæртагъдсысты,рынчынкуыуа,уæдта
йæцардæнйæбонуйæхиæрæвæрын.Фæлæ
æнæзонд,æдылылæгмæтацыхауы,йæнизæнхос
нæй.
22Омӕфырт!кæддæмæрбацæуа,дæхицæй
дæлдæрчиу,ахæмадæймаг,уæдйæразмæрацу

4. Ахикарыхабар
æмæлæуу,æмæдынйæбонкуынæуабафидын,
уæддынйæХицаубафиддзæн.
23Омӕфырт!махъыгкæндæфыртыныццæвын,
уымæнæмæдæфыртыныццæвынуцæхæрадоны
æфсирыхуызæн,æмæчыссæйыдзыхбастæй,æмæ
сырдтыбастæйæмæдуарыæхгæдæй.
24Омӕфырт!дæфыртыфыдбылызæйбауром,æмæ
йынæгъдауамон,цалынмæдæныхмæнæрацæуа
æмæдæадæмыæхсæнæгадкæна,æмæуынгтыæмæ
æмбырдтыдæсæрæрæвæрæмæйæфыдбылызты
фыдбылызытыххæйæфхæрдæрцæуа.
25Омӕфырт!балхæндæхицæнроггал,йæкъæхтæ
кæмæнис,ахæмхæрæг,стырсыкъатæкæмæнис,
ахæмгал,хинæйдзагадæймагимæмахæларкæн,
хылгæнæгцагъарæмæдавæгцагъармабалхæн,
цыфæндыхъуыддагæндæруыдонæнуыдон
фесæфдзысты.
26Омӕфырт!дæныййарджытæдæмаæлгъыст
кæнæнт,æмæсæХицауæнæхсызгонуæд;уымæн
æмæдзырдæуыд:«Йæфыдкæнæйæмадычи
ницæмæдары,уыйамæлæдмæлæтæй(æздзурын
тæригъæдымæлæтæй),æмæйæныййарджытæнкад
чикæны,уыййæбонтææмæйæцардфæдаргъдæр
кæндзæнæмæфендзæнæппæтхорздзинæдтæдæр»."
27Омӕфырт!фæндагылæнæхæцæнгæрзтæймацу,
уымæнæмæнæзоныс,знагдылкæдæмбæлдзæн,
цæмæййæмцæттæуай.
28Омӕфырт!æнæсыфтæртæчинæзайы,ахæм
æнæфснайдбæласыхуызæнмау,фæлæйæ
сыфтæртææмæйæкъалиутæйæмбæрзтбæласы
хуызæну;уымæнæмæнæдæрус,нæдæр
сывæллæттæкæмæннæй,уыйдунейыæгадуæмæ
йæсесæфтуынынц,æнæсыфтæрæмææнæдыргъ
бæласыхуызæн.
29Омӕфырт!уфæндаджыбылдыргъджынбæласы
хуызæн,кæцыйыдыргътæбахæрынццæуджытæ
иууылдæр,æдзæрæгбыдырысырдтæтайæаууоны
æрулæфынцæмæйынйæсыфтæртæхæрынц.
30Омӕфырт!йæфæндагæйæмæйе’мбæлттæйчи
фæцудыдта,уыцыфысдæруæйыгæнхæринаг
свæййы.
31Омӕфырт!мазæгъ:«Мæхицаууæдылы,æзта
зондджын»,æмæмадзурæнæзондæмææдылы
ныхас,цæмæйдæуыймаæгадкæна.
32Омӕфырт!маууыцыцагъартæй,кæцытæнсæ
хицæуттæзæгъынц:«Ацумахæй»,фæлæу,кæцытæн
зæгъынц:«Бацуæмæнæмæрбацу».
33Омӕфырт!дæцагъарæнйе’мбалæнйæразыма
хъæлдзæгкæн,уымæнæмæдынæзоныс,кæцыдын
уыдзæнæппынфæстагахсджиагдæр.
34Омӕфырт!матæрсдæХицауæй,кæцыдæ
сфæлдыста,уымæнæмæдынæнæдзургæйæбаззайа.
35Омӕфырт!дæныхасрæсугъдкæнæмæдевзаг
адджынкæн;æмæде'мбалæндæкъахылмабауадз,
цæмæйæндæррæстæгдæриуылманыллæууа.
36Омӕфырт!зондджынлæджызондыныхасæй
куыныццæвай,уæдуыййæриуыæмбæхсдзæн
æфсæрмыйыæнкъарæнау;фæлææнæзонд
адæймаджылæдзæгæйкуыныццæвай,уæдуый
нæдæрбамбардзæн,нæдæрфехъусдзæн.
37Омӕфырт!зондджынлæджыдæ
хъуагдзинæдтæмгæсгæкуыарвитай,уæдынбирæ
бардзырдтæмакæн,уымæнæмæдындæхъуыддаг
куыдфæнды,афтæбакæндзæн:æдылыйыкуы
арвитай,уæдынмабафæдзæхс,фæлæдæхæдæгацу
æмæдæхъуыддагбакæн,уымæнæмæкæд
бафæдзæхсын,цыдæфæнды,уыйнæбакæндзæн.
Кæддæхъуыддагмæарвитой,уæдæйтагъдсæххæст
кæнынмæтагъдкæн.
38Омӕфырт!дæхицæйтыхджындæрлæгæнзнаг
маскæн,уымæнæмæдындæбарæнрайсдзæн,йæ
мастдæуæйрайсдзæн.
39Омӕфырт!бафæлвардæфыртыæмæдæ
лæггадгæнæджы,цалынмæсындæмулкнæ
бафæдзæхсай,уæдмæ,цæмæйсæмафесафой;
уымæнæмææххæсткъухкæмæис,уыйхонынц
зондджын,кæдæдылыæмææнæзонду,уæддæр,
дзæгъæлкъухкæмæис,уыйтамæгуыр,æнæзонд,
кæдзондджынтыæлдару,уæддæр.
40Омӕфырт!Æзбахордтонколоцинт,æмæ
аныхъуырдтоналоэ,æмæмæгуырдзинадæмæ
æнæхъæндзинадæйкарздæрницыссардтон.
41Омӕфырт!дæфыртыахуыркæнæфтиагæмæ
æххормагдзинадыл,цæмæййæхæдзарыхъуыддæгтæ
хорзæххæсткæна.
42Омӕфырт!зондджынадæмыæвзагмаамонут
æнæзондæн,уымæнæмæйынуыйуæззаууыдзæн.
43Омӕфырт!дæуавæрде’мбалæнмаравдис,
цæмæйдæуыймаæгадкæна.
44Омӕфырт!зæрдæйыкуырмдзинадузындæр
цæстытыкуырмдзинадæй,уымæнæмæцæстыты
куырмдзинадæнйæбонучысылгайфæндараст
кæнын,фæлæзæрдæйыкуырмдзинадфæндараст
нæу,æмæныууадзырастфæндаг,æмæацæуы
къæйныхфæндагылфæндаг.
45Омӕфырт!адæймагйæкъахæйкуы
фæкъуылымпыуа,уыйхуыздæру,йе’взагæйкуы
фæкъуылымпыуа,уымæй.
46Омӕфырт!хæстæгæмбалхуыздæру,дардчиис,
уыцыхуыздæрæфсымæрæй.
47О,мӕфырт!рæсугъддзинадæрбайсæфы,ахуыр
таахæссы,æмæдунеæрмынæгвæййыæмæ
дзæгъæлывæййы,фæлæхорзномнæдæрдзæгъæлы
вæййы,нæдæрдзæгъæлы.
48Омӕфырт!æнцойкæмæннæй,уыцыадæймагæн
йæмæлæтйæцардæйхуыздæруыд;æмæкæуыны
хъæрхуыздæрузарæджыхъæрæй;уымæнæмæмаст
æмæкæуын,кæдсæмХуыцауæйтæрсынц,уæд
зарынæмæциныхъæрæйхуыздæрсты.
49О,мӕхъӕбул!дæкъухыæрчъиагхуыздæру,дæ
сыхаджыагуывзæйыцыгæдыис,уымæй;æмæдæм
хæстæгфысхуыздæру,дардгалæй;æмæдæкъухы
æрчъиагхуыздæруминтæхгææрчъиагæй;æмæ
мæгуырдзинад,кæцыæмбырдкæны,хуыздæру
бирæхойрагныппырхкæнынæй;æмæудæгасрувас
хуыздæрумарддомбайæ;æмæиупудхъуымац
хуыздæруиупудхъæздыгдзинадæй,зæгъын,

5. Ахикарыхабар
сызгъæринæмææвзистæй;уымæнæмæсызгъæрин
æмææвзистстыæмбæхстæмææмбæрзтзæххы,æмæ
нæзынынц;фæлæхъуымацбазартыбаззайыæмæйæ
фенæнвæййы,æмæйæчидары,уымæну
рæсугъддзинад.
50Омӕфырт!гыццыламондхуыздæру
ныппырхгондамондæй.
51Омӕфырт!удæгассагхуыздæрумард
мæгуырæй.
52Омӕфырт!растчикӕны,уыцымӕгуырлӕг
хуыздӕру,тӕригъӕдтымардчиу,уыцыхъӕздыг
лӕгӕй.
53Омӕфырт!дæзæрдæйыныхасдар,æмæдын
уыдзæнбирæ,æмæдæхихъахъхъæн,дæхæлары
сусæгдзинадкуыраргомкæнай,уæд.
54О,мӕфырт!цалынмæдæзæрдæйæуынаффæнæ
райсай,уæдмæдæдзыхæйиуныхасдæрмарацæуæд.
Æмæмалæууадæймæгтыæхсæнбыцæукæнгæйæ,
уымæнæмææвзæрныхасæйæрцæуыбыцæу,æмæ
быцæуæйæрцæуыхæст,æмæхæстæйæрцæуыхæст,
æмæдытыхæйæвдисæнуыдзынæ;фæлæуырдыгæй
алидзæмæдæхибаулæф.
55Омӕфырт!дæхицæйтыхджындæрадæймаджы
ныхмæмалæуу,фæлæдæхицæнссар
фæразондзинад,фæразондзинадæмæрæстаг
уагахаст,уымæнæмæуымæйхуыздæрницыис.
56Омӕфырт!дæфыццагхæларæйдæсæфтмадар,
уымæнæмæдыккагнæахæсдзæн.
57Омӕфырт!мæгуырмæйæхъизæмæртты
бабæрæгкæн,æмæйæкойкæнСултаныраз,æмæйæ
домбайдзыхæйфервæзынкæн,дæзæрдиагкуыст
бакæн.
58О,мӕфырт!мацинкæндæзнаджымæлæтыл,
уымæнæмæчысылрæстæджыфæстæдыуыдзынæ
йæсыхаг,æмæдæчихынджылæгкæны,уымæнкад
кæнысæмæкадкæнысæмæйемæразвæлгъауарфæ
кæныс.
59О,мӕфырт!уæлæрвтыдонæнцадкуылæууид,
сауцæргæстаурскуысуа,миррæтамыдауадджын
куысуа,уæдæнæзондлæгтææмææдылытæ
бамбариккойæмæзондджынсуыдаиккой.
60О,мӕфырт!кæддæфæндызондджынуæвын,
уæдде’взагбауроммæнгæй,дæкъухдавынæй,дæ
цæстытæфыдбылызмæкæсынæйбауром;уæддæ
схондзыстызондджын.
61О,мӕфырт!зондджынлæгдæлæдзæгæй
ныццæвæд,æдылытадæадджынæртæхтæйма
байсæрæд.Дææрыгонæйусæрныллæгæмæдæ
зæрондыбонтыкадджынуыдзынæ.
62Омӕфырт!адӕймагйӕтыхыбонтыныхмӕма
лӕууы,стӕйцӕугӕдондӕрйӕдонивылдтыты
бонты.
63О,мӕфырт!усычындзæхсæвыматагъдкæн,
уымæнæмæхорзкуырауайа,уæдзæгъдзæн:„Мæ
буцхицау,мæнæнæрцæттæкæн“;æмæкæдæвзæр
рауайа,уæдаргъкæндзæн,йæаххосагчиуыд,
уымæн.
64О,мӕфырт!йæдарæсырæсугъдчиу,уыййæ
ныхасæйдæрафтæу;æмæйæдарæсыæгадчиу,
уыййæныхасæйдæрафтæу.
65О,мӕфырт!кæддавдсарæзтай,уæдæйсултанæн
фехъусынкæн,æмæйындзыхайратт,цæмæйдзы
фервæзай,уымæнæмææндæрамастæн
бафæраздзынæ.
66О,мӕфырт!йæкъухрайгондæмæдзагкæмæну,
уымæнæмбалскæн,йæкъухæхгæдæмææххормаг
кæмæну,уымæнæмбалмаскæн.
67Исцыппархъуыддаджы,кæцытæйнæдæр
паддзахæн,нæдæрйефсадæнсæбоннæуæдас
уæвын:визирыæфхæрд,æмææвзæрхицауад,æмæ
фæндоныфехалæн,æмæдæлбарадæймагыл
æгъатырдзинад;æмæцыппархъуыддаджы,кæцытæн
æмбæхстнæй:зондджын,æдылы,хъæздыгæмæ
мæгуыр».
3-АГСÆР
Ахикарацæуыпаддзахадонхъуыддæгтыактивон
хайадистæй.Йæмулкрадтайæмæнгард
фыдыфсымæрыфыртæн.Мæнæдиссаджыхабар,
куыдæнæбузныгæнæфсармрауайымæнгæвдисæг.
Ахикарыæрцахсынытыххæйæрхъуыдыджын
фыдвæндынрахастоймæлæтытæрхон.Æвæццæгæн,
Ахикарыкæрон.
1АфтæзагътаХайкъар,æмæйæхойыфырт
Наданæнуыцыфæдзæхстытææмææмбисæндтæкуы
фæцис,уæдахъуыдыкодта,сеппæтдæркæй
дардзæн,æмæйæнæзыдта,уыйбæстыйынфæллад,
æгаддзинадæмæхынджылæгкæйæвдыста.
2УыйфæстæХайкъарйæхæдзарыæнцадбадтæмæ
Наданæнрадтайæмулкиууылдæр,цагъартæ,
лæггадгæнæгсылгоймæгтæ,бæхтæ,фосæмææндæр
цыдæриддæруыдæмæцыæфтиæгтæрайста,уыдон;
æмæфæдзæхстæмæтобæкæныныбарбаззад
Наданыкъухы.
3ÆмæХайкъарйæхæдзарыæнцадбадти,æмæ
рæстæгæй-рæстæгмæХайкъарцыдæмæпаддзахæн
кадкодта,стæййæхæдзармææрыздæхт.
4Наданкуыбамбæрста,йæхикъухыкæйис
æфхæрæнæмææфхæрæнтых,уæдæгадкодта
Хайкъарыбынатæмæдзыхынджылæгкодта,æмæ
йæкуыфæзынд,уæдæйаххосджынкæнын
райдыдта,зæгъгæ,мæфыдыфсымæрХайкъарйæ
уацарыис,æмæнырницызоны».
5Ӕмӕрайдыдтацагъартыӕмӕлӕггадгӕнджыты
цӕгъдын,бӕхтӕӕмӕтеуатӕуӕйкӕнынӕмӕйӕ
фыдыфсымӕрХайкъарӕнцыдӕриддӕруыд,уымӕй
хардзкӕнын.
6Хайкъаркуыфедта,йӕлӕггадгӕнджытӕндӕр
ӕмӕйӕхӕдзарӕндӕртӕригъӕдкӕйнӕкӕны,уӕд
сыстадӕмӕйӕйӕхӕдзарӕйратардта,стӕй
паддзахмӕфехъусынкодта,йӕмулкӕмӕйӕ
хӕринагкӕйныппырхкодта,уыйтыххӕй.
7ПаддзахсыстадæмæфæдзырдтаНаданмææмæ
йынзагъта:«ЦалынмæХайкъарæнæнизуа,уæдмæ

6. Ахикарыхабар
йынйæмулкæн,йæхæдзарæн,йæмулкæнничи
хицауиуæгкæндзæн».
8ӔмӕНаданыкъухйӕфыдыфсымӕрХайкъарӕй
ӕмӕйе’ппӕтмулкӕйдӕрсиста,ӕмӕуыцырӕстӕг
нӕдӕрмидӕмӕбацыд,нӕдӕррахызт,нӕдӕрын
саламрадта.
9УæдХайкъарæрфæсмонкодта,йæхойыфырт
Наданимæцыфыдæбонкодта,ууылæмæдарддæр
дæртынгхъыгкодта.
10Наданæнуыдискæстæрæфсымæр,Бенузардан,
æмæйæХайкъарйæхимæрайстаНаданыбæсты,
æмæйæхъомылкодтаæмæйынкадкодтаæппæты
стырдæркадæй.Ӕмӕйынрадта,цыдӕриддӕрӕм
уыди,уыйӕмӕйӕйӕхӕдзарыхицауӕйсӕвӕрдта.
11Наданцы’рцыд,уыйкуыбамбæрста,уæдæй
æрцахстахæлæгæмæхæлæг,æмæйæчифарста,
уыдонæйалкæмæндæрхъасткæнынрайдыдта,йæ
фыдыфсымæрХайкъарæйхынджылæгкодта:«Мæ
фыдыфсымæрмæйæхæдзарæйратардта,æмæмæ
ме’фсымæрымæхицæйхуыздæрравдыста,фæлæ
мынИунæгСтырХуыцаутыхкуыратта,уæдылæз
æрцæудзæнæнамонддзинад,æмæйæамæлдзысты».
12ӔмӕНаданхъуыдыкодта,цавӕрцӕлхдурын
ӕрхъуыдыкӕндзӕн,ууыл.Æмæцасдæррæстæджы
фæстæНаданйæхъуыдыйыæрæвнæлдтаæмæ
ныффыстафыстæгАнхусмæ,ЗондджынШахы
фыртмæ,Персыпаддзахмæ,афтæ:
13«Фарн,æнæниздзинад,хъаруæмæкадАссирийы
æмæНиневийыпаддзахСеннахиримæй,йæвизирæй
æмæйæписырХайкъарæйдын,остырпаддзах!
Мæнæмæдæуæхсæнуаæхца.
14Ӕмӕдӕмацыфыстӕгкуыбахӕццӕуа,уӕд
тагъдНисриныдӕлвӕзмӕ,Ассиримӕӕмӕ
Ниневимӕкуыацӕуай,уӕддынпаддзахад
ратдзынӕнӕнӕхӕстӕйӕмӕӕнӕхӕстонскондӕй».
15Хайкъарыномылманыффыстаӕндӕрфыстӕг
Египетыпаддзахфараонмӕ+.—Фарнуæдмæн
æмæде’хсæн,тыхджынпаддзах!
16Ацыфыстӕгдӕмкуыӕрцӕуа,уӕддыкуы
ацӕуайӕмӕАссиримӕӕмӕНиневимӕНисрины
дӕлвӕзмӕкуыацӕуай,уӕддынпаддзахад
ратдзынӕнӕнӕхӕстӕмӕӕнӕхӕстӕй».
17ӔмӕНаданыфыстуыдийӕфыдыфсымӕр
Хайкъарыфыстау.
18Уыйфæстæдыууæфыстæджыæрфæлдæхтаæмæ
сæйæфыдыфсымæрХайкъарымыхуырæй
ныффидаркодта;уыдонуæддæруыдыстыпаддзахы
галуаны.
19Уыйфæстæацыдæмæныффыстафыстæг
паддзахæййæфыдыфсымæрХайкъармæ:«Фарн
æмææнæниздзинадмæвизирæн,мæсекретарьæн,
мæканцлерæн,Хайкъарæн».
20ОХайкъар,ацыфыстæгдæмкуыбахæццæуа,
уæдæрæмбырдкæн,демæчиис,уыцыæфсæддонты
се’ппæтыдæр,æмæсæуæлæдарæсæйæмæ
нымæцæйæххæстуæнт,æмæсæмæнмææрбахæсс
фæндзæмбонНисриныфæзы.
21Ӕмӕмӕуымкуыфенай,дӕхимӕкуыд
ӕрбацӕуы,уый,уӕд-иутагъдкӕнӕмӕ-иумӕ
ныхмӕӕфсадзмӕлынкӕн,мемӕхӕцынмӕчи
хъавы,уыцызнаджыхуызӕн,уымӕнӕмӕмемӕис
Египетыпаддзахыфараоныминӕвӕрттӕ+,цӕмӕй
феной,нӕтыхкуыдтыхджыну,уыйæфсадæмæнæ
тæрсдзысты,уымæнæмæуыдонстынезнæгтææмæ
нæсесæфтуынынц».
22Уыйфӕстӕуыцыгӕххӕттылмыхуырсӕвӕрдта
ӕмӕйӕпаддзахылӕггадгӕнджытӕйиуыруаджы
Хайкъармӕарвыста+.Æмæрайстаиннæфыстæг,
кæцыныффыста,æмæйæпаддзахыразæрæвæрдта,
бакастынæмæйынравдыстамыхуыр.
23Паддзахкуыфехъуыста,фыстæджыцыфыстуыд,
уый,уæдтынгдисыбафтыд,æмæтынгсмæсты,
æмæзагъта:„О,æзравдыстонмæзонд!цысарæзтон
Хайкъарæн,æмæмынацыфыстæджытæмезнæгтæм
ныффыста?Уыйумӕхӕрзиуӕг,цыпайдайын
сарӕзтон,уыйтыххӕй?»
24ӔмӕйынНаданзагъта:„Мамасткӕн,опаддзах!
мамæстыкæн,фæлæацæуæмНисриныбыдырмæ
æмæфенæм,æцæгуæвинæуыцыхабар».
25ФӕндзӕмбонНадансыстад,йемӕпаддзахы,
йе’фсӕддонтимӕӕмӕвизиримӕацыдысты
ӕдзӕрӕгбыдырмӕ,Нисриныдӕлвӕзмӕ.Ӕмӕ
паддзахбакастӕмӕмӕнӕ!Хайкъарæмææфсад
æрлæууыдысты.
26Хайкаркуыфедта,паддзахуымкæйис,уæд
æрбацыдæмææфсадæнбацамыдта,цæмæйхæсты
хуызæнацæуойæмæпаддзахыныхмæхæцой,
фыстæджыкуыдфыстуыд,афтæ,æмæйæнæзыдта,
Наданцавæрдзыхъхъскъахта,уыйтыххæйуый.
27ПаддзахХайкъарымитæкуыфедта,уæдтыхст,
тасæмæдисыбафтыд,æмæтынгсмæсты.
28ӔмӕйынНаданзагъта:„Уыныс,мӕбуцхицау,
паддзах!цысарæзтаацыæнамонд?фæлæдыма
смæстыуæмæмахъыгкæн,махъыгкæн,фæлæацу
дæхæдзармææмæдæпаддзахбадæнылæрбад,æмæ
дынæзæрбакæндзынæнХайкъарыбастæйæмæ
рæхыстæйæхгæдæй,æмæдындезнаджыæнæ
фыдæбонæйратарддзынæн».
29Ӕмӕпаддзахйӕпаддзахбадӕнмӕӕрбаздӕхт+,
Хайкъарытыххӕйкуысмӕсты,уӕдӕмӕйын
ницыуалсарӕзта+.ÆмæНаданбацыдХайкъармæ
æмæйынзагъта:«Уæллах,мæфыдыфсымæр!
Паддзахдылæцæгæйдæрцинкæныстырцинæй
æмæдынбузныгзæгъы,цыдынбафæдзæхста,уый
кæйсарæзтай,уыйтыххæй.
30Ӕмӕмӕнырдӕумӕарвыста,цӕмӕй
ӕфсӕддонтысӕхӕстӕмгӕсгӕарвитайӕмӕйӕм
дӕхӕдӕгӕрбацӕуай,дӕкъухтӕдӕфӕстӕбастӕй
ӕмӕдӕкъӕхтӕрӕхыстӕйбастӕй,цӕмӕйуый
фараоныминӕвӕрттӕфенойӕмӕпаддзахуыдон
æмæсæпаддзахæйтæрсынц».
31УæдХайкъардзуаппрадта:«Хъусынукоммæ
кæсын».Йесоуайтагъдсыстад,йæкъухтæйынйæ
фæстææрбабаста,йæкъæхтæйынрæхыстæй
бабаста.
32ӔмӕйӕНаданакодтаӕмӕйемӕпаддзахмӕ
ацыд.ÆмæХайкъарпаддзахыразмæкуыбацыд,

7. Ахикарыхабар
уæдынйæразызæххылæркуывтаæмæпаддзахæн
йæзæрдæбауарзтатыхæмææнусонцард.
33Уæдпаддзахзагъта:«ОХайкъар,мæсекретарь,
мæхъуыддæгтыхицау,мæканцлер,мæпаддзахады
хицау,зæгъмын,цыфыдбылыздынсарæзтон,æмæ
мынацыæгадхъуыддагæйбафæдзæхстай».
34Уæдынравдыстойфыстæджытæйæфыстæйæмæ
йæмыхуыримæ.ÆмæХайкъаруыйкуыауыдта,уæд
йæуæнгтæныззылдыстыæмæйе’взагуайтагъдбаст
æрцыд,æмæтасæйиуныхасзæгъындæрнал
фæрæзта;фæлæйæсæрзæхмææруагътаæмæ
æнæдзургæуыд.
35Паддзахуыйкуыфедта,уӕдбамбӕрста,
хъуыддагйӕхицӕйкӕйу,ӕмӕуайтагъдсыстад
ӕмӕсынбафӕдзӕхста,цӕмӕйХайкъары
амардтаиккойӕмӕйынйӕриукардӕй
ныццавтаиккойгорӕтыӕддейӕ.
36УæдНаданныхъхъæркодтаæмæзагъта:«О
Хайкъар,осауцæсгом!цыпайдадынисдæ
хъуыдытæйкæнæдæтыхæйпаддзахæнацы
хъуыддагаразынæн?»
37Афтæзæгъыкадæггæнæг.Æмæкардхæссæджы
номуыдиАбуСамик.Ӕмӕйынпаддзахзагъта:„О
кардхӕссӕг!сыст,ацæу,йæхæдзарыдуармæ
Хайкъарыриуныссæрфæмæйынйæсæрйæбуарæй
сæдææлхъывдадыæддæдæрныппар».
38УӕдХайкъарпаддзахыразйӕзонгуытыл
ӕрлӕууыдӕмӕйынзагъта:„Мӕбуцхицау,паддзах
ӕнустӕмцӕрӕд!æмæмæамарынкуыфæнда,уæд
дæфæндонсæххæстуæд;æмæзонын,æзаххосджын
кæйнæдæн,фæлæфыдгæнæгхъуамæйæфыдмитæн
дзуаппдæтта;уæддæр,мæбуцхицау,паддзах!
Курындææмæдæхæлардзинадæй,барратт
кардæйдзагæн,цæмæймæбуарраттамæцагъартæн,
цæмæймæбаныгæной,æмæдæцагъаруадæ
нывонд».
39Паддзахсыстадӕмӕкардхӕцӕгӕнбафӕдзӕхста,
цыйӕфӕнды,уыййынбакӕн.
40Æмæуайтагъдйæлæггадгæнджытæн
бафæдзæхста,цæмæйæрцахсойХайкъарыæмæ
кардхæссæджыæмæйемæацæуойбæгънæгæй,
цæмæййæамарой.
41ÆмæХайкарбæлвырдкуыбазыдта,амарынкæй
хъæуы,уый,уæдйæусмæарвыстаæмæйынзагъта:
«Рацуæмæмæмæрбацæуæд,æмæдемæуамин
æрыгончызджы,æмæсылскæнморæхуыздарæс
æфсæйнаг,цæмæймылмæмæлæтыразмæкæуой.
42Фынгӕрцӕттӕкӕнкардхӕссӕгӕнӕмӕйӕ
лӕггадгӕнджытӕн+.Ӕмӕсынбирӕсӕнныккӕн,
цӕмӕйнуазой».
43Уыйсарӕзта,цыдӕриддӕрынбафӕдзӕхста,уый.
Æмæуыдитынгзондджын,æрхъуыдыджынæмæ
æрхъуыдыджын.Æмæуыйбаиукодтаæппæтгæнæн
уæздандзинадæмæахуыр.
44Паддзахыæфсадæмæкардæхсæгкуы
æрбацыдысты,уæдссардтойфынгæвæрд,сæнæмæ
хæрзадхæринæгтæ,æмæхæрынæмæнуæзт
райдыдтой,цалынмæнæбафсæстыстыæмæ
банызтой,уæдмæ.
45УæдХайкъаркардæхсæджыæфсадæйхицæнæй
акодтаæмæйынзагъта:«О,АбуСамик,нæзоныс,
паддзахСархадум,Сеннахиримыфыд,дæамарынмæ
куыхъавыд,уæддææзæрцахстонæмæдæиуран
æмбæхстон,цалынмæпаддзахымастныссабыри
'мæдæкуырдта?
46Ӕздӕйӕразмӕкуыбакодтон,уӕддылцин
кодта,ӕмӕдынцыхорздзинадсарӕзтон,уыйдӕ
зӕрдылдар.
47Ӕзӕйзонын,паддзахмылкӕйфӕсмонкӕндзӕн
+,ӕмӕмынмӕамарынытыххӕйтынгсмӕсты
уыдзӕн+.
48Уымӕнӕмӕӕзаххосджыннӕдӕн,ӕмӕмӕйӕ
галуаныйӕразыкуы’рлӕууынкӕнай,уӕддын
стырамондуыдзӕнӕмӕбазондзынӕ,мӕхойы
фыртНаданмӕкӕйфӕсайдтаӕмӕмынацыӕвзӕр
хъуыддагкӕйсарӕзта,ӕмӕпаддзахæрфæсмон
кæндзæн,мæнкæйамардта,ууыл;æмæмыннырмæ
хæдзарыцæхæрадоныиснæуу,æмæйæничизоны.
49Бамбӕхсмӕдзы,мӕусызонындзинӕдтӕй+.
Ӕмӕмынахӕстоныис,амарыныаккагчиу,ахӕм
цагъар.
50Ракæнутæйæмæйылмæдарæсскæнут,æмæ
лæггадгæнджытæнбафæдзæхсут,куыбанызтой,уæд
æйамарын.Уыдоннæбазондзысты,кæймарынц,
уый.
51Ӕмӕйынйӕсӕрйӕбуарӕйсӕдӕӕлмӕрины
дарддӕраппарӕмӕйынйӕмардмӕцагъартӕнратт,
цӕмӕййӕбаныгӕной+.Æмæмемææрæмбырд
кæндзынæстырхæзна.
52Æмæуæдкардæйдзагбакодта,Хайкъарынкуыд
бафæдзæхста,афтæ,æмæпаддзахмæбацыдæмæ
йынзагъта:«Дæсæрæнустæмцæрæд!»
53УæдынХайкъарыусалыкъуыридæрæмбæхсæн
бынатыæруагъта,цыйынфагуыд,уый,æмæйæ
йæхæдæгйеддæмæничизыдта.
54Æмæхабаралырандæрхъуыстгондæмæ
фæлхатгондæмæапарахат,зондджынХайкъаркуыд
амардтойæмæкуыдамард,уыйтыххæй,æмæйыл
уыцыгорæтыадæмиууылдæрхъыгкодтой.
55Ӕмӕныккуыдтаиккойӕмӕзагътой:«Хайкъар!
æмæдæахуырæмæдæуæздандзинадытыххæй!
Куыдхъыгдæуæйæмæдæзонындзинæдтæй!Дæ
хуызæнкæмисссарæн?æмæкæмисахæм
зондджын,ахæмахуыргонд,ахæмдæсны
хицауиуæггæнæг,дæухуызæн,æмæдындæбынат
байдзагкæна?»
56ФæлæпаддзахæрфæсмонкодтаХайкъары
тыххæй,æмæйынйææрфæсмонницыпайдауыд.
57УæдфæдзырдтаНаданмææмæйынзагъта:«Ацу
æмæдæхæлæрттыдæхимæакæнæмæдæ
фыдыфсымæрХайкъарæнхъыгæмæкæуынскæн,
æгъдаумæгæсгæйылхъарæгкæн,йæномынкад
кæнгæйæ».
58ФӕлӕНадан,ӕнӕзонд,ӕнӕзондӕмӕдурзӕрдӕ
+,йӕфыдыфсымӕрыхӕдзармӕкуыбацыд,уӕд
нӕдӕркуыдта,нӕдӕрхъыгкодта,нӕдӕрхъынцъым
кодта,фӕлӕӕмбырдкодтаӕнӕзӕрдӕхудтӕмӕ

8. Ахикарыхабар
ӕнӕгъдауадӕмыӕмӕбавнӕлдтахӕрынӕмӕ
нуазынмӕ+.
59ÆмæНаданрайдыдтаæрцахсынХайкъары
лæггадгæнджытыæмæцагъарты,сбастасæ,
æфхæрдтасææмæсæкарзæйныццавта.
60Ӕмӕйӕфыдыфсымӕрыусы,йӕхилӕппуйы
хуызӕнӕйчисхъомылкодта,уыйнӕнымадта,
фӕлӕйӕфӕндыд,цӕмӕййемӕтӕригъӕды
бахаудаид.
61ФæлæХайкъарæмбæхсæныныццавта,æмæ
фехъуыстайæцагъартææмæйæсыхæгтыкæуын,
æмæкадкодтаИунæгУæлдæрХуыцауæн,
ТæригъæддагХуыцауæн,бузныгкодта,æмæ
æдзухдæркуывтаæмæлæгъстæкодтаУæлдæр
Хуыцауæн.
62Æмæкардæхсæгрæстæгæй-рæстæгмææрбацыд
Хайкъармæ,цалынмæуыйæмбæхсæныастæууыд,
уæдмæ,æмæйæмХайкъаæрбацыдæмæйæм
лæгъстæкодта.Æмæйæрæвдыдтаæмæйынйæ
фервæзынракуырдта.
63Æмææндæрбæстæтыкуыфехъусынкодтой,
ЗондджынХайкъарыкæйамардтой,уæдпаддзæхтæ
иууылдæрхъыгкодтойæмææгадкодтойпаддзах
Сеннахиримы,æмæхъынцъымкодтойæмбисæндтæ
лыггæнæгХайкъарытыххæй.
4-АГСÆР
«Сфинксыæмбисæндтæ».Ахикарылæцæгæйдæрцы
æрцыд.Йææрыздæхт.
1Мысырыпаддзахкуысбæлвырдкодта,Хайкъары
амарынкæйæрцыд,уый,уæдуайтагъдсыстадæмæ
паддзахСеннахириммæфыстæгныффыста,йæ
зæрдылынæрлæууынкодта,«цыфарн,
æнæниздзинад,хъаруæмæкаддæуæнуæлдай
тынгдæркурæм,уыйтыххæй».мæуарзонæфсымæр,
паддзахСеннахирим.
2Мæнфæндыдарвæмæзæххы’хсæнмæсыг
саразын,æмæмæфæнды,цæмæймындæхицæй
æрвитайзондджын,æрхъуыдыджынлæджы,цæмæй
мынæйсаразой,æмæмындзуаппраттамæ
фарстатæн,æмæмынуахъалонтӕӕмӕАссирийы
таможнӕйыфиддонтӕӕртӕазыдӕргъы».
3Стӕйгӕххӕттылмыхуырсӕвӕрдтаӕмӕйӕ
Сеннахириммӕарвыста.
4Уыййæрайстаæмæйæбакастæмæйæрадтайæ
хъахъхъæнджытæнæмæйæпаддзахадыæлдæрттæн,
æмæуыдондисыбафтыдыстыæмææфсæрмы
кодтой,æмæуыйтынгсмæсты,куыдхъуамæархайа,
ууыл.
5Уыйфӕстӕӕрӕмбырдкодтазӕрондлӕгты,
ахуыргӕндты,зондджынты,философты,дӕсныты,
стъалыдӕснытыӕмӕ,йӕбӕстӕйычиуыд,уыдоны
се’ппӕтыдӕр,бакастсынфыстӕгӕмӕсынзагъта:
„СымахӕйчифӕндыацуЕгипетыпаддзах
фараонмӕӕмӕйынйӕфарстатӕндзуаппратт?»
6Ӕмӕйынзагътой:„Нӕбуцхицау,паддзах!зон,
дæпаддзахадыацыфарстытимæзонгæничиис,дæ
визирæмæсекретарьХайкъарыйеддæмæ.
7Махтауыцыхъуыддаджынӕарӕхстджыннӕ
стӕм,ӕрмӕстдӕрйӕхойыфыртНаданнӕу,уымӕн
ӕмӕйынуыйбацамыдтайе’ппӕтзонд,
ахуырдзинадӕмӕзонындзинӕдтӕ+.Фæдзурæй
дæхимæ,чизоны,ацыхъæбæрæнгуылдзралыг
кæна».
8УӕдпаддзахфӕдзырдтаНаданмӕӕмӕйынзагъта:
„Акӕсацыфыстӕгмӕӕмӕбамбар,цыдзыис,уый“.
ÆмæйæНаданкуыбакаст,уæдзагъта:«Омæбуц
хицау!чиуйæбонарвæмæзæххы’хсæнмæсыг
саразын?»
9ПаддзахНаданыныхаскуыфехъуыста,уæдтынг
фæхъыгкодта,æмæйæпаддзахбадæнæйæрхауд
æмææрбадтæртæхы,æмæрайдыдтакæуынæмæ
хъынцъымкæнынХайкъарытыххæй.
10Загътой:„О,мӕмаст!О,Хайкъар,
сусæгдзинæдтææмææмбисæндтæчизыдта!хъыг
дæндæутыххæй,оХайкъар!О,мæбæстæйы
ахуыргæнæгæмæмæпаддзахадыхицау,кæм
ссардзынæндæхуызæн?ОХайкъар,омæбæстæйы
ахуыргæнæг,кæдæмдæутыххæйздæхон?хъыгдын
уон!куыддæфесæфтон!æмæхъуыстонæдылы,
æнæзондлæппуйыныхасмæ,æнæзонд,æнæдин,
æнæлæгдзинад.
11О!æмæтаногæйАхмæхицæн!чидынратдзæн
иухатт,кæнæмынфехъусынкæндзæн,Хайкъар
удæгаскæйу,уыйтыххæй?æмæйынраттинмæ
паддзахадыæмбис.
12Уыймынкæцæйу?О,Хайкъар!цæмæйдæфенон
æрмæстдæриухатт,цæмæйдæмкæсонæмæдæм
æхсызгонæйæххæсткæнон.
13О!О,мæмастдæутыххæйæнустæм!ОХайкъар,
куыддæамардтон!æмæдæхъуыддаджынæ
фæлæууыдтæн,цалынмæхъуыддаджыкæроннæ
федтон,уæдмæ.
14Ӕмӕпаддзахӕхсӕвӕй-бонӕйкуыдта.Ныр
кардхæссæгкуыфедтападдзахымастæмæйæмаст
Хайкъарытыххæй,уæдæмйæзæрдæфæфæлмæн,,
æмæйæмбацыдæмæйынзагъта:
15„О,мӕбуцхицау!дæлæггадгæнджытæн
бафæдзæхс,цæмæймынмæсæрныссæрфой».Уæд
ынпаддзахзагъта:—Уæллæйдын,АбуСамик,цы
аххосджындæ?
16Фатхӕцӕгынзагъта:„О,мӕхицау!алыцагъар,
йæхицауыныхасыныхмæчиархайы,уый
амардæуы,æзтадæбардзырдныхмæархайдтон».
17Уӕдынпаддзахзагъта.—Уæллæйдын,Абу
Самикъ,цыхъуыддаджысарæзтаймæфæдзæхсты
ныхмæ?
18Фатхӕцӕгынзагъта:„О,мӕбуцхицау!дымын
бафæдзæхстай,цæмæйамаронХайкъары,æмæйæ
зыдтон,дыйæтыххæйкæйфæсмонкæндзынæ,æмæ
йæмæвзæркæйæрцыд,æмæйææзиуран
бамбæхстон,æмæйынйæцагъартæйиуыамардтон,
æмæнырæдасæйисцистернæ,æмæмынкуы
бафæдзæхсай,уæдæйдæмæркæндзынæн».
19Паддзахынзагъта.—Уæллæйдын,АбуСамикъ!
дымæхынджылæгкодтайæмææздæндæхицау».

9. Ахикарыхабар
20Ӕмӕйынкардхӕцӕгзагъта:„Нӕ,фӕлӕдӕсӕры
цардӕйсомыкӕнӕм,омӕбуцхицау!Хайкъару
æдасæмæудæгас.
21Паддзахуыцыныхæстæкуыфехъуыста,уæд
йæхиуылæууæндыд,йæсæрæрбаленккодта,йæ
цинæййæхиæруагъта,æмæсынбафæдзæхста,
цæмæйæрбакæнойХайкъары.
22Ӕмӕкардхӕцӕгӕнзагъта:„Оӕууӕнкджын
цагъар!кæддæныхасрасту,уæддæхъæздыгдæр
кæндзынæнæмæдындæкадде’ппæтхæлæрттæй
дæрбæрзонддæркæндзынæн».
23Æмæкардхæссæгцинæйцыд,цалынмæ
Хайкъарыхæдзармæнæбахæццæ,уæдмæ.Æмæ
байгомкодтаæмбæхсæныдуар,æрхызтиæмæбадгæ
баййæфтаХайкъары,Хуыцауæнтабукæнгæйæ,
бузныгдзыкæнгæйæ.
24Æмæйæмныхъхъæркодта:«ОХайкъар,æз
хæссынстырдæрциндзинад,амондæмæ
æхцондзинад!»
25ÆмæйынХайкъарзагъта:«Цыхабардæ,Абу
Самик?»Ӕмӕйынрадзырдтафараоныхабар
райдианӕйкӕронмӕ.Стæййæакодтаæмæ
паддзахмæбацыд.
26Паддзахӕмкуыбакаст,уӕдфедта,йӕ
сӕрыхъуынтӕхъӕддагсырдтыхуызӕндаргъкӕй
фесты,йӕныхтӕцӕргӕсыдзӕнтаукӕйфесты,йӕ
буарсыджытӕйчъизикӕйу+.йæцæсгомыхуыз
аивтаæмææрбайсæфтæмæныруыдæртæхы
хуызæн.
27Паддзахӕйкуыауыдта,уӕдынфӕхъыгкодта,
уайтагъдсыстад,ныхъхъӕбысынкодта,
ныхъхъӕбысынкодта,ныккуыдтайылӕмӕзагъта:
„ТабуХуыцауӕн!чидææркодтамæнмæ».
28Уӕдынйӕзӕрдӕбафидаркодта+.Æмæйынйæ
уæлæдарæсралыгкодта,æмæйæкардæйдзагæнйæ
уæлæскодта,æмæйынтынгфæлмæнзæрдæуыди,
стырхъæздыгдзинæдтæйынрадта,æмæХайкъары
æнцойадскодта.
29УӕдХайкъарпаддзахӕнзагъта:„Мӕбуцхицау,
ӕнустӕмцӕрӕд!Уыдонуæнтдунейысывæллæтты
митæ.Æзæрæвæрдтонпальмæбæлас,цæмæййыл
æнцойкæнон,æмæуыййæхиæруагътаæмæмæ
ныппæрста.
30Фӕлӕ,омӕХицау!æздæразыкуыфæзындтæн,
уæддæмаæфхæрæд!Æмæйынпаддзахзагъта:—
АрфæгондуæдХуыцау,кæцыдынравдыста
фæлмæнзæрдæдзинад,кæйбазыдтадæфыдракæнд,
æмæдæфервæзынкодтаæмæдæфервæзынкодта
марынæй.
31Фæлæхъармваннæмæацу,дæсæрныссæрф,дæ
ныхтæлыгкæн,дæдарæсраивæмæцыппорбоны
дæргъыдæхиирхæфс,цæмæйдæхицæнхорздзинад
аразай,дæуавæрæмæдæцæсгомфæхуыздæруа
гæнæнисæмæдæмæрыздæха.
32Уæдпаддзахйæзынаргъдарæсралыгкодтаæмæ
йæХайкъарылскодта,Хайкъарбузныгзагъта
Хуыцауæнæмæпаддзахæнйæсæрныллæгакодта,
æмæйæхæдзармæацыдцинæйдзагæмæ
амондджынæй,ИунæгСтырХуыцауæнкадкæнгæйæ.
33Йемӕцинкодтоййӕхӕдзарыадӕмдӕр,
йе’мбӕлттӕдӕрӕмӕ,удӕгаскӕйу,уыйчи
фехъуыста,уыдондӕр.
5-АГСÆР
«Æмбисæндтæ»-йыдамгъææвдыстцæуыАхикарæн.
Лæппутæцæргæстыл.Фыццаг"хæдтæхæгыл"балц.
Египетмæ.Ахикар,зондджынадæймагуæвгæйæ,ис
юморыæнкъарæнтæдæр.(27стих).
1Иосифбакодта,паддзахынкуыдбафӕдзӕхста,
афтӕӕмӕцыппорбоныӕнцадбадт.
2Уыйфӕстӕйӕхиуылскодтайӕрӕсугъддӕрдарӕс
ӕмӕбӕхылацыдпаддзахмӕ,йӕцагъартӕйӕ
фӕстӕӕмӕйӕразӕй,цинкодтаӕмӕцинкодта.
3ФӕлӕйӕхойыфыртНадан,цы’рцыд,уыйкуы
бамбӕрста,уӕдтасӕмӕтасбацыд+,ӕмӕцы
акодтаид,уыйналзыдта+.
4Хайкъаруыйкуыфедта,уӕдпаддзахыразмӕ
бацыдӕмӕйынсаламрадта,уыйтайынсаламрадта
ӕмӕйӕйӕфарсмӕӕрбадынкодтаӕмӕйынзагъта:
—О,мæуарзонХайкъар!æркæсацыфыстæджытæм,
кæцытæнынæрбарвыстаЕгипетыпаддзах,куы
фехъуыста,дæамардтой,уыйфæстæ.
5Уыдоннӕсмӕстыкодтойӕмӕнылфӕуӕлахиз
сты,ӕмӕнӕбӕстӕйыадӕмӕйбирӕтӕалыгъдысты
Египетмӕ,Египетыпаддзахнынцыхъалонтӕ
домдта,уыдонӕйтӕрсгӕйӕ+.
6УæдХайкъаррайстафыстæгæмæйæбакастæмæ
йынйæмидисбамбæрста.
7Уыйфӕстӕзагътападдзахӕн.„Масмӕстыу,мӕ
буцхицау!ÆзацæудзынæнЕгипетмæ,æмæ
фараонæндзуаппытæратдзынæн,равдисдзынæнын
ацыфыстæг,хъалонтытыххæййындзуапп
ратдзынæн,æмæ,чиалыгъд,уыдонысе’ппæтыдæр
фæстæмæарвитдзынæн;æмæдындезнæгты
æфсæрмыкæндзынæнУæлдæрХуыцауыæххуысæй
æмæдæпаддзахадыамондæн».
8ПаддзахХайкъарæйуыцыныхаскуыфехъуыста,
уæдтынгцинкодта,йæзæрдæныккæрзыдтаæмæ
йынйæхорзæхравдыста.
9ӔмӕХайкарпаддзахӕнзагъта:«Цыппорбоны
мынратт,цӕмӕйацыфарстаахъуыдыкӕнонӕмӕ
йӕаиуварскӕнон».Æмæпаддзахуыйбаррадта.
10ÆмæХайкъарйæхæдзармæацыд,æмæ
цуанæттæнбафæдзæхста,цæмæййындыууæ
цæргæсыæрцахсой,æмæсæуыдонæрцахстойæмæ
йæмсææрбахастой,æмæйынбæндæнтæ
уæйгæнджытæнбафæдзæхста,цæмæййындыууæ
хъæбæрхорæйуæйкæной,алчидæрдзыдыууæмин
фæткъуыйы дæргъæн,æмæ хъæддæсныты
æрбакæнынкодтаæмæсынбафæдзæхстадыууæ
стыркъæбицысаразын,æмæафтæбакодтой.
11Уыйфӕстӕракодтадыууӕгыццыллӕппуйы
ӕмӕ-иуалыбондӕрарвыстауӕрыччытӕ,хӕрын
кодтацӕргӕстӕӕмӕлӕппынты,лӕппуты-иу
цӕргӕттыфӕдылабадынкодта,стӕй-иусӕфидар
бабастаӕмӕ-иусӕкъӕхтыбынмӕбабастабӕндӕн
цæргæстæй,æмæсæалыбондæрлыстæггай

10. Ахикарыхабар
уæлæмæатæхæнт,дæсæлхъывдадыдæрддзæгмæ,
цалынмæахуырнæфæуойæмæахуыргондыл;æмæ
схызтыстыбæндæныдæргъæй,цалынмæарвмæнæ
бахæццæсты,уæдмæ;лæппутæсæуæхсчытыл
лæугæйæ.Стæйсæйæхимææрбакодта.
12ÆмæХайкъаркуыфедта,йæфæндонкæй
сæххæст,уæдлæппутæнбафæдзæхста,цæмæйсæ
уæлæмæкуыахæссой,уæдхъæркæной:
13„Ӕрхӕссутнынӕлыгӕмӕдур,цӕмӕйпаддзах
фараонӕнфидарсаразӕм,уымӕнӕмӕдзӕгъӕлы
стӕм“.
14ÆмæХайкъарникуыфæцисæахуыркæнынæмæ
сæахуыркæнын,цалынмæуыдоннæбаххæсыдысты
æппæтыхуыздæрдæсныдзинадмæ.
15Уыйфӕстӕсӕныууагътападдзахмӕӕмӕйын
загъта:„Омӕбуцхицау!куыстдæфæндонмæгæсгæ
фæци.Сыстмемæ,цæмæйдынравдисондиссаг».
16УæдпаддзахсыстадæмææрбадтХайкъаримæ
æмæацыдуæрæхранмææмæарвыстацæргæстæ
æмæлæппутыæрбакæнынмæ,æмæсæХайкъа
бабастаæмæсæуæлдæфмæрауагътабæндæнты
дæргъмæ,æмæуыдонхъæркæнынрайдыдтойуый
сæахуыркодта.Стæйсæйæхимææрбакодтаæмæ
сæсæбынæттыæрæвæрдта.
17Паддзахæмæйемæчиуыд,уыдондисы
бафтыдысты,æмæпаддзахХайкъарæнйæцæстыты
æхсæнныхъхъæбыскодтаæмæйынзагъта:
«Фарнæйацæу,мæуарзон!О,мæпаддзахады
сæрыстырдзинад!Египетмӕацӕуынӕмӕфараоны
фарстатӕндзуаппраттынӕмӕйылИунӕгСтыр
Хуыцауытыхӕйфӕуӕлахизуӕвын».
18Уыйфӕстӕйынхӕрзбонзагъта,йе’фсӕдтимӕ,
йе’фсӕдтимӕ,лӕппутимӕӕмӕцӕргӕсытимӕацыд
Египетыцӕрӕнбынӕттӕм+.æмæкуыбахæццæ,
уæдпаддзахыбæстæйы’рдæмфæзылд.
19Египетыадӕмкуыбазыдтой,Сеннахиримйӕ
сусӕгуынаффӕгӕнӕгӕйкӕйарвыста,цӕмӕй
фараонимӕныхаскодтаидӕмӕйындзуаппрадтаид,
уӕдуыцыхабарфехъусынкодтойпаддзах
фараонмӕ,ӕмӕуыййӕсусӕгуынаффӕгӕнджыты
арвыста,цӕмӕййӕйӕразмӕӕрбакодтаиккой.
20Иосифбацыдфараонмӕӕмӕйынбакуывта,
паддзӕхтӕнкуыдӕмбӕлы,афтӕ+.
21Иосифынзагъта:„Омӕбуцхицау,паддзах!
ПаддзахСеннахиримдынарфӕкӕныбирӕ
фарнимӕ,хъаруйӕӕмӕкадӕй.
22Ӕмӕмӕ,йӕцагъартӕйдӕн,арвыста,цӕмӕйдын
дӕфарстатӕндзуаппраттонӕмӕдӕцыдӕриддӕр
фӕнды,уыйсӕххӕсткӕнон,уымӕнӕмӕды
арвыстаймӕбуцхицаупаддзахӕйахӕмадӕймаджы
агурынмӕ,ӕмӕдынмӕсыджы’хсӕнмӕсыг
сараздзӕнарвæмæзæхх.
23ИунӕгСтырХуыцауыӕххуысӕйӕмӕдӕ
кадджынхорзӕхӕйӕмӕмӕбуцхицаупаддзахы
хъаруйӕдынсараздзынӕн,куыддӕфӕнды,афтӕ+.
24Фӕлӕ,омӕбуцхицау,паддзах!цызагътайдзы
Египетыхъалонтытыххæйæртæазыдæргъы—ныр
паддзахадыфидардзинадукарзрæстдзинад,æмæ
кæддыфæуæлахизуайæмæдынмæкъухдзуапп
раттынмæнæарæхса,уæддынмæбуцхицау
паддзахæрвитдзæнхъалонтæ,кæцытыкойскодтай.
25Ӕмӕдындӕфарстатӕндзуаппкуыраттон,уӕд
дынбаззайдзӕн,цыдӕриддӕрзагътай,уыймӕбуц
хицаупаддзахмӕарвитын».
26Фараонуыцыныхӕстӕкуыфехъуыста,уӕддисы
бафтыдӕмӕбамбӕрстайе’взагкуыдсӕрибарӕмӕ
куыдаивдзырдта,ууыл.
27Ӕмӕйынпаддзахфараонзагъта:„Адӕймаг!дæ
номкуыду?»Уыййынзагъта:«Дӕлӕггадгӕнӕгу
Авикъам,ӕзтадӕнпаддзахСеннахиримы
мӕлдзыгтӕй».
28Ӕмӕйынфараонзагъта:„Дӕбуцхицаудӕуӕй
кадджындӕрничиуыд,ӕмӕмынгыццылмӕлдзыг
рарвыста,цӕмӕймындзуаппраттаӕмӕмемӕ
ныхаскӕна?“
29ӔмӕйынХайкъарзагъта:„О,мӕбуцхицау,
паддзах!ÆзфæндыУæлдæрХуыцауæй,цæмæй
æххæсткæнон,цыдæфæнды,уый,уымæнæмæ
Хуыцаулæмæгътимæис,цæмæйтыхджынты
æфсæрмыкæна».
30Уӕдфараонбардзырдрадта,цӕмӕйАвикъамӕн
цӕрӕнбынатбацӕттӕкодтаиккой,хӕринаг,нозт
ӕмӕ,цыдӕриддӕрӕйхъуыд,уыййынрадтаиккой
+.
31Куыфæцис,уæдæртæбоныфæстæфараон
йæхиуылскодтасырхæмæсырхдарæсæмææрбадт
йæпаддзахбадæныл,йæпаддзахбадæныæппæт
æлдартææмæхицæуттæлæууыдыстысæкъухтæ
æрæвæрдæй,сæкъæхтæкæрæдзимææнгомæмæсæ
сæртææркъулкодтой.
32ӔмӕфараонарвыстаАвикъамыӕрбакӕнынмӕ,
ӕмӕйӕмкуыбацыд,уӕдынйӕразыныллӕг
акуывтаӕмӕйынйӕразызӕххӕнныхъхъӕбыс
кодта.
33Ӕмӕйынпаддзахфараонзагъта:„ОАвикъам,ӕз
кӕйхуызӕндӕн?æмæмæпаддзахадыæлдæрттæ,
кæйхуызæнсты?»
34ӔмӕйынХайкарзагъта:«О,мӕбуцхицау,
хӕстӕг,дыдӕдзуарБелыхуызӕн,ӕмӕдӕ
паддзахадыӕлдартӕстыйӕлӕггадгӕнджыты
хуызӕн».
35Йесойынзагъта:„Ацуӕмӕрайсомардӕм
ӕрбаздӕх“.УæдæХайкъарацыд,паддзахфараонын
куыдбафæдзæхста,афтæ.
36ДыккагбонХайкарбацыдфараонмӕ,бакуывта
ӕмӕпаддзахыразӕрлӕууыд+.Ӕмӕфараоныл
уыдисырхдарӕс,ӕлдартӕта—урсдарӕсы.
37Ӕмӕйынфараонзагъта:«О,Авикъам,ӕзкӕй
хуызӕндӕн?æмæмæпаддзахадыæлдæрттæ,кæй
хуызæнсты?»
38ӔмӕйынАвикъамзагъта:„Омӕбуцхицау!ды
дæхурыхуызæн,дæлæггадгæнджытæтастыйæ
тынтыхуызæн».Фараонынзагъта:«Ацудӕ
хӕдзармӕӕмӕрайсомардӕмӕрбацу».
39Уæдфараонбафæдзæхстайæгалуанæнсыгъдæг
урсдарæсскæнын,æмæфараонскодтауыдоны
хуызæндарæсыæмææрбадтйæпаддзахбадæныл,

11. Ахикарыхабар
æмæсынбафæдзæхста,цæмæйæрбахæссой
Хайкъары.Æмæбацыдæмæйæразыæрбадт.
40Ӕмӕйынфараонзагъта:„ОАвикъам,ӕзкӕй
хуызӕндӕн?æмæмæуæздæттæ,кæйхуызæнсты?»
41ӔмӕйынАвикъамзагъта:„О,мӕбуцхицау!ды
дæмæйыхуызæн,дææлдæрттæтастыпланетæтæ
æмæстъалытыхуызæн.Фараонынзагъта:«Ацу
ӕмӕрайсомамуыдзынӕ».
42Уæдфараонйæлæггадгæнджытæнбафæдзæхста
алыгъуызондарæсскæнын,фараонтайæуæлæсырх
бархатдарæсæмæйæпаддзахбадæнылæрбадтæмæ
сынбафæдзæхста,цæмæйАвикъамыæрбакæной.
Æмæбацыдæмæйæразыныллæгакуывта.
43Ӕмӕзагъта:„ОАвикъам,ӕзкӕйхуызӕндӕн?
æмæме’фсæдтæ,кæйхуызæнсты?»Ӕмӕзагъта:„О,
мӕбуцхицау!дыдæапрелымæйыхуызæн,æмæ
де’фсæдтæстыйæдидинæгтыхуызæн».
44Паддзахуыйкуыфехъуыста,уӕдтынгбацин
кодтаӕмӕзагъта:„ОАвикъам!фыццагхаттмæ
абæрæгкодтайдзуарБелимæ,мææлдæрттыта—
йæлæггадгæнджытимæ.
45Дыккагхатттамӕабарстайхуримӕ,мӕуӕздан
адӕмытахурытынтимӕ+.
46Æртыккагхатттамæабарстаймæйимæ,мæ
уæздæттыта—планетæтææмæстъалытимæ.
47Цыппæрæмхатттамæабарстайапрелымæйимæ,
мææлдæрттытайæдидинджытимæ.Фæлæныр,о
Абикъам!зӕгъ-мамын,дебуцхицау,паддзах
Сеннахирим,уыйкӕмӕу?»æмæйææлдæрттæ,кæй
хуызæнсты?»
48ÆмæХайкъархъæрæйныхъхъæркодтаæмæ
загъта:«Мæбуцхицаупаддзахыкойкæнынæмæды
дæпаддзахбадæнылбадтæ».Фæлæслæуу,æмæдын
зæгъон,мæбуцхицаупаддзахкæйхуызæнуæмæ
йææлдæрттæкæйхуызæнсты».
49Фараондисыбафтыдта,куыдсæрибарæйдзырдта
æмæкуыдныфсджынæйдзуапплæвæрдта,ууыл.
Уæдфараонйæпаддзахбадæнæйсыстадæмæ
æрлæууыдХайкъарыразæмæйынзагъта:«Зæгъ
мынныр,цæмæйбазонон,дæхицаупаддзахæмæйæ
æлдæрттæкæйхуызæнсты».
50ӔмӕйынХайкъарзагъта:«Мӕхицауууӕларвон
Хуыцау,йӕуӕзданлӕгтӕстыарвӕрттывдӕмӕ
ӕрвнӕрд,ӕмӕйӕкуыфӕнда,уӕддымгӕтӕ
ныууарыӕмӕкъӕвдауары».
51Æмæбардзырддæттыæрвнæрдæн,æмææрттивы
æмæуары,æмæхурыæрцахсы,æмæйæрухснæ
дæтты,мæйæмæстъалытæ,æмæзилгæналкæнынц.
52Ӕмӕбардзырддӕттытыхдымгӕйӕн,ӕмӕуый
дымгӕкӕны,къӕвдауары,ӕмӕапрелыныццӕвы
ӕмӕйынйӕдидинӕгтӕӕмӕйӕхӕдзӕрттӕ
ныппырхкӕны».
53Фараонуыцыныхӕстӕкуыфехъуыста,уӕдтынг
бамбӕрста,тынгсмӕстыӕмӕйынзагъта:„Адӕймаг!
зæгъмынæцæгдзинад,æмæмынфехъусынкæн,чи
дææцæгæйдæр.
54Æмæйынзагътаæцæгдзинад.—Æздæнписыр
Хайкар, паддзах Сеннахиримы сусæг
уынаффæгæнджытæйстырдæр,æздæнйæвизир
æмæйæпаддзахадыхицауæмæйæканцлер.
55Йесойынзагъта:„Ацыныхасæйæцæгдзинад
загътай.ФæлæмахфехъуыстамХайкъарытыххæй,
паддзахСеннахиримæйкæйамардта,фæлæды
цымаудæгасæмæдзæбæхдæ.
56ӔмӕйынХайкарзагъта:«О,афтӕуыди,фӕлӕ
табуХуыцауӕн,чизоны,цыисӕмбӕхст,уымӕн
ӕмӕмӕбуцхицаупаддзахбардзырдрадта,цӕмӕй
мӕамардтаиккой,ӕмӕмынбаууӕндыдӕгъатыр
адӕмыныхасыл,фӕлӕйынХицауфервӕзынкодта
æз,æмæамондджыну,йæзæрдæЙылчидары,уый».
57ӔмӕфараонХайкарӕнзагъта:«Ацуӕмӕрайсом
амӕрцӕуӕмӕмынзӕгъ,мӕуӕздантӕйӕмӕмӕ
паддзахадыӕмӕмӕбӕстӕйыадӕмӕйкӕйникуы
фехъуыстон,ахӕмныхас».
6-АГСÆР
Хъæлдзæгдзинадæнтысы.Ахикардзуаппдæтты
фараоныалыфарстæндæр.Цæргæсыллæппутæсты
боныкульминаци.Зонд,кæцыафтæарæхнæвæййы
рагонФыстыты,æргомгондцæуы34-45стихты.
1ÆмæХайкъарбацыдйæхæдзармææмæныффыста
фыстæг,афтæ:
2АссирийыпаддзахСеннахиримӕй.Ниневита
Египетыпаддзахфараонӕн.
3„Фарндынуӕд,ме’фсымӕр!æмæдынцы
фехъусынкæнæм,уыйу,æмææфсымæрхъæуыйе
фсымæры,æмæкæрæдзийыпаддзæхтæ,æмæмæ
ныфсис,дымынæфстаукæйратдзынæ900таланты
сызгъæрин,уымæнæмæмæхъæуыхæринагæн
æфсæддонтæйиуæй-иутæ,цæмæйсылæйбахардз
кæнон.Æмæдынæйчысылфæстæдæр
æрвитдзынæн».
4Уыйфӕстӕгӕххӕттӕрфӕлдӕхтаӕмӕйӕдыккаг
бонрадтафараонмӕ.
5Йесоуыйкуыфедта,уӕддисыбафтыдӕмӕйын
загъта:„Ацыӕвзагылӕзникуыникӕмӕй
фехъуыстон“.
6УæдынХайкарзагъта:«Æцæгæйдæр,уыйухæс,
кæцыдыхæсджындæмæбуцхицаупаддзахæй».
7Ӕмӕфараонуыцыхъуыддагылсразыӕмӕзагъта:
«ОХайкар,дӕухуызӕнсты,паддзӕхтӕн
рӕстзӕрдӕйӕчилӕггадкӕны,уыдон.
8АрфæгондуæдХуыцау,кæцыдæскодтаæххæст
зондæйæмæдæсрæсугъдкодтафилософийææмæ
зонындзинæдтæй.
9Æмæныр,оХайкъар,баззаддæуæйцыкурæм,уый,
æмæйæарвæмæзæххыæхсæнмæсыджыхуызæн
саразай».
10УæдХайкъарзагъта:«Хъусынукоммæкæсын».
Æздынсараздзынæнмæсыгдæфæндонмæгæсгæ
æмæдæравзæрстмæгæсгæ;фæлæ,мæбуцхицау,æз
нынцæттæкæнынæфсæйнаг,дур,æлыгæмæкусæг
адæм,æмæмынисдæсныаразджытæ,кæцытæдын
сараздзысты,куыддæфæнды,афтæ».
11Ӕмӕйынпаддзахӕппӕтуыдӕттӕдӕрбацӕттӕ
кодта,ӕмӕацыдыстыуӕрӕхбынатмӕ;æмæйæм

12. Ахикарыхабар
бацыдыстыХайкъарæмæйæлæппутæ,æмæйемæ
акодтацæргæстææмæфæсивæды;æмæпаддзахæмæ
йææлдæрттæиууылдæрацыдыстыæмææнæхъæн
горæтæрæмбырдсты,цæмæйфеной,Хайкъарцы
бакæндзæн,уый.
12УæдХайкъарцæргæстæрауагътакъутæртæй,
фæсивæдысæуæхсчытылабаста,бæндæнтæ
цæргæстæнсæкъæхтæмабастаæмæсæуæлдæфмæ
ауагъта.Æмæатахтыстыуæлæмæ,цалынмæарв
æмæзæххыæхсæнбаззадысты,уæдмæ.
13Ӕмӕлӕппутӕхъӕркӕнынрайдыдтой:
„Ӕрхӕссуткъӕбӕртӕ,ӕрхӕссутӕлыг,цӕмӕй
саразӕмпаддзахымӕсыг,уымӕнӕмӕдзӕгъӕлы
лӕууӕм!“.
14Адæмдисыбафтыдысты,дисыбафтыдысты.
Æмæдисыбафтыдыстыпаддзахæмæйææлдæрттæ.
15ӔмӕХайкъарӕмӕйӕлӕггадгӕнджытӕ
кусджытыцӕгъдынрайдыдтой,ӕмӕпаддзахы
ӕфсӕдтылхъӕркодтой,зӕгъгӕ,дӕсныкусджытӕн
сӕцыфӕнды,уыйӕрбахӕссӕмӕсӕсӕкуыстӕйма
хъыгдар.
16Ӕмӕйынпаддзахзагъта:„Дысӕрныллӕгдӕ.чи
ахæсдзæнахæмдæрддзæгмæисты?»
17ӔмӕйынХайкъарзагъта:„О,мӕбуцхицау!
уæлдæфымæсыгкуыдсаразæм?æмæмæбардуаг
паддзахамкуыуаид,уæдиубонмæцалдæр
мæсыджысарæзтаид».
18Фараонынзагъта:„Ацу,Хайкар,дӕхӕдзармӕ
ӕмӕбаулӕф,уымӕнӕмӕмӕсыгаразын
ныууагътам,райсомтамӕмӕрбацу“.
19УӕдХайкарйӕхӕдзармӕацыдӕмӕдыккагбон
фараонмӕӕрбацыд.Æмæфараонзагъта:«О
Хайкъар,цыхабарисдæхицауыбæхытыххæй?
уымæнæмæАссириæмæНиневийызæххылкуы
вæййы,æмæйыннæгалтæйæхъæлæскуы
фехъусынц,уæдсæлæппынтæныууадзынц».
20Хайкаруыцыныхаскуыфехъуыста,уæдацыд
æмæрайстасаг,бабастайææмæйæтыхджынæй
ныццавта,цалынмæйæегипетæгтæнæфехъуыстой,
уæдмæ,æмæацыдыстыæмæпаддзахæнфехъусын
кодтой.
21ФараонарвыстаХайкармӕӕрбакӕнынмӕӕмӕ
йынзагъта:«ОХайкъар,уыцыӕнӕдзургӕсырды
цӕмӕнцӕгъдысӕмӕцӕмӕнцӕгъдыс?»
22ӔмӕйынХайкъарзагъта:«Мӕбуцхицау,
паддзах!æцæгæйдæр,уыймынсарæзтаæгадмитæ,
æмæйæаккагуацыныццæвынæмæныццæвын,
уымæнæмæмынмæхицаупаддзахСеннахирим
радтахорзæфсæндзых,æмæйынуыдтыхджын
æцæгхъæлæсæмæзыдтабонæмææхсæвысахаттæ.
23Æмæуыцыæхсæвсагсыстад,йæсæрын
ныссагътаæмæацыд,æмæйæуыцымитæйæз
æфхæрдтон».
24Ӕмӕйынфараонзагъта:«ОХайкар,ӕзӕппӕт
уыдӕттӕйуынын,дыкӕйбазӕронддӕӕмӕдӕ
лӕггадгӕнӕгкӕйдӕ,уымӕнӕмӕЕгипетӕмӕ
Ниневийы’хсӕнисссӕдзастпарасанджы,ӕмӕ
куыдацыдӕмӕацыӕхсӕвкуыдныццавтадæ
лæппуйысæрæмæфæстæмææрбаздæх?»
25ӔмӕйынХайкъарзагъта:„О,мӕбуцхицау!кæд
ЕгипетæмæНиневийы’хсæнахæмдæрддзæгуыд,
уæддæбæхтæкуыдхъуамæфехъуыстаиккой,мæ
буцхицаупаддзахыбæхкуыныккæрзыæмæйæ
лæппынтæкуыæппары,уæд?ӕмӕбӕхыхъӕлӕс
Египетмӕкуыдхъуыстаид?»
26Фараонуыйкуыфехъуыста,уӕдбамбӕрста,
Хайкарынйӕфарстатӕндзуаппкӕйрадта.
27Фараонзагъта:«ОХайкар,мæнфæнды,цæмæй
мынденджызыхуырæйбæндæнтæсаразай».
28ӔмӕйынХайкарзагъта:«О,мӕбуцхицау,
паддзах!
29УæдХайкъарацыдхæдзарыфæстагфарсмææмæ
денджызыæнæфснайдбылгæрондзыхъхъытæ
ныссагъта,йæкъухмæрайстаиукъуххуыр,
денджызыхуыр,æмæхуркуыскаст,уæд
дзыхъхъытæмбацыд,æмæдзыхъхъытæмбацыд
хуырхурыбын,цалынмæцымабæндæнтыхуызæн
æфснайднæсси,уыйау.
30ÆмæХайкъарзагъта:«Дæлæггадгæнджытæн
бафæдзæхс,цæмæйрайсойацыбæндæнтæ,æмæдæ
куыбафæнда,уæддынæзахæмбæндæнтææрцæттæ
кæндзынæн».
31Фараонзагъта:«О,Хайкар,амнынисæфснайæн
дур,æмæныппырх,æмæмæфæнды,цæмæййæ
ныффидаркæнай».
32УæдæмХайкъарæркастæмæссардтаæндæрдур.
33Ӕмӕфараонӕнзагъта:„О,мӕбуцхицау!Æздæн
æцæгæлон:æмæмæмхуыйæнкусæнгарзнæй.
34Фæлæмæфæнды,цæмæйдæиузæрдион
къахыдарæсгæнджытæнбафæдзæхсай,цæмæйацы
дурæйæхсæнтæлыгкæной,цæмæйæзуыцы
æфснайæндурæрцæттæкæнон».
35Уӕдфараонӕмӕйе’ппӕтхицӕуттӕдӕр
худтысты+.Ӕмӕзагъта:«АрфӕгондуӕдИунӕг
СтырХуыцау,уыцызондӕмӕзонындзинӕдтӕдын
чирадта,уый».
36Фараонкуыфедта,Хайкарылкæйфæуæлахиз
æмæйынйæдзуаппытæкæйрадта,уæдуайтагъд
ныццинкодтаæмæсынбафæдзæхста,цæмæййын
æртæазыхъалонæрæмбырдкæнойæмæсæ
Хайкъармææрбахæссой.
37Ӕмӕйынйӕуӕлӕдарӕсралыгкодтаӕмӕсӕ
Хайкъарыл,йе’фсӕддонтылӕмӕ йӕ
лӕггадгӕнджытылскодта+,стӕййынйӕ
фӕндаджыхӕрдзтӕрадта+.
38Ӕмӕйынзагъта:„Ацуфарнимӕ,ойӕхицауы
хъаруӕмӕйӕдохтыртысӕрыстырдзинад!дæ
хуызæнсултантæйисчиис?саламраттдæбуцхицау
паддзахСеннахиримæнæмæйынзæгъ,лæвæрттæ
йынкуыдæрвыстам,уымæнæмæпаддзæхтæ
гыццылæйрайгондсты».
39УӕдХайкарсыстад,паддзахфараонӕнйӕ
къухтӕныхъхъӕбыскодта,йӕразызӕххыл
ныхъхъӕбыскодта,стӕййынйӕхӕзнадоны
хъӕздыгдзинадӕмӕхъӕздыгдзинадракуырдтаӕмӕ
йынзагъта:„О,мӕбуцхицау!Мæндæфæнды,
цæмæйнææмбæстæгтæйиудæрмауалбаззайа
Египеты».

13. Ахикарыхабар
40Фараонсыстадӕмӕарвыстахъусынгӕнджыты,
цӕмӕйЕгипетыуынгтыфехъусынкодтаиккой,
цӕмӕйАссирийыӕмӕНиневийыадӕмӕйиудӕр
мауалбаззайаЕгипетызӕххыл,фӕлӕХайкъаримӕ
ацӕуой+.
41УӕдХайкарацыдӕмӕпаддзахфараонӕн
хӕрзӕбонзагътаӕмӕацыдАссирийызӕххӕмӕ
Ниневиагурынмӕ.æмæйæмуыдцасдæрхæзнатæ
æмæбирæмулк.
42ПаддзахСеннахириммӕкуыфехъуыстойхабар,
Хайкарӕрцӕуы,зӕгъгӕ,уӕдйӕразмӕрацыдӕмӕ
йылтынгбацинкодта,тынгцинкодта,ныхъхъӕбыс
ынкодта,ныхъхъӕбысынкодтаӕмӕйынзагъта:
„Ӕгасцу!мефсымæрХайкъар,мæпаддзахадытых
æмæмæпаддзахадысæрыстырдзинад.
43Курмæнæй,цыдæфæнды,кæддæмæ
паддзахадыæмæмæисбонæнйе’рдæгфæнда,
уæддæр».
44УӕдынХайкъарзагъта:«О,мӕбуцхицау,
паддзах,ӕнустӕмцӕр!Дӕхорзӕхравдис,мӕбуц
хицау,паддзах!мæбæстыАбуСамикъæн,уымæн
æмæмæцардуыдХуыцауыæмæйæхикъухты».
45УӕдпаддзахСеннахиримзагъта:„Кадджындын
уӕд,мӕуарзонХайкар!ÆзскæндзынæнАбу
Самикыстанцæмæсусæгуынаффæгæнджытæйæмæ
мæуарзондæртæйбæрзонддæр.
46Паддзахӕйфӕрсынрайдыдта,фараонимӕ
фыццагхатткуы’рцыд,уӕдӕйфараонмӕкуыацыд,
уӕдӕйфараонмӕкуыдцӕры,ӕмӕйынйӕалы
фарстайӕндӕрдзуаппкуыдрадта,хъалонтӕйын
куыдиста,стӕййынцыфидыдтой,уыйдарæсæмæ
лæвæрттæй.
47ПаддзахСеннахиримтынгбацинкодтаӕмӕ
Хайкарӕнзагъта:«Ацыхъалонӕйдӕцыхъӕуы,
уыйрайс,уымӕнӕмӕдынӕппӕтдӕрдӕкъухыис».
48ÆмæХайкъарзагъта:«Паддзахæнустæмцæрæд!
Æзницыбæллын,æрмæстдæрмæбардуагпаддзахы
æдасдзинадæмæйæстырдзинадыдарддæрдзинад.
49Омӕбуцхицау!цыбакæнонхъæздыгдзинад
æмæйæхуызæттæй?фæлæмынкæдхорздзинад
равдисай,уæдмынраттмæхойыфыртНаданы,
цæмæййынæзбафидон,цымынсарæзта,уый
тыххæй,æмæмынйæтуграттæмæмææнæаххосæй
нымай».
50ӔмӕйынпаддзахСеннахиримзагъта:«Айсӕй,
дӕуӕнӕйрадтон».ÆмæХайкъарНаданы,йæхойы
фырты,æрцахстайæкъухтææфсæйнагрæхыстæй
æмæйæакодтайæцæрæнуатмæ,йæкъæхтылын
уæззаурæхысæрæвæрдтаæмæйææнгомæфсæнæй
бабаста,афтæмæййæкуысбаста,уæдæйныппæрста
талынгуатмæ,æнцойгæнæнбынатыфарсмæ,æмæ
йæхъахъхъæнæгæйснысанкодтаНавухалы,цæмæй
йыналыхаттдæррадтаиддзулæмæгыццылдонбон.
7-АГСÆР
Ахикарыæмбисæндтæ,кæцытыуыййæ
фыдыфсымæрыфыртыахуыркæронмæахæццæ
кæны.Диссаджыæмбисондтæ.Ахикарлæппуйы
хонынывæфтыднæмттæй.АмфæцисАхикары
хабар.
1Æмæ-иуХайкъаркуыцыд,уæд-иукуыцыд,уæд-
иуйæхойыфыртНаданæнуайдзæфкодта,
зондджынæййындзырдта:
2„ОНадан,мӕлӕппу!Æздынсарæзтонæппæт
хорзæмæхæларзæрдææмæмынуыйтыххæй
бафыстайæгадæмææвзæрæмæмарындзинадæй.
3„О,мӕфырт!æмбисæндтыафтæфæзæгъынц:Йæ
хъусæйчинæхъусы,уыййæриуыæфсæнттæй
хъусынкæндзысты».
4ӔмӕНаданзагъта:«Цӕмӕнмӕммӕстыкӕныс?»
5ÆмæйынХайкъарзагъта:«Уымæнæмæдææз
схъомылкодтон,ахуырдæкодтон,радтондынкад
æмæкадæмæдæстыркодтон,æмæдæсхъомыл
кодтонхуыздæрхъомыладæй,æмæдææрбадын
кодтонмæбынаты,цæмæйдысуаймæбындар
дунейы,æмæмындыамардтайæмæмынмæзианæй
бафыстай.
6ФæлæХицаузыдта,æзæнæрасткæйæрцыдтæн,
æмæмæфервæзынкодта,дымынцытовартæ
æрæвæрдтай,уыдонæй,уымæнæмæХицаудзæбæх
кæныныппырхгондзæрдæтææмæхъыгдары
хæлæггæнæгæмæсæрыстырадæмы.
7О,мӕлӕппу!дымынуыдтæ,æфсæйнагылкуы
ныццæвы,уæдæйчиныццæвы,ахæмскорпионау.
8О,мӕлӕппу!дыдæ,æнæзондæнйæуидæгтæчи
хордта,уыцыæхсæрдзæныхуызæн,æмæмæмабон
æфтауы,райсомтамæуидæгтыæмбæхсынц».
9О,мӕлӕппу!дыуыдтæ,йе’мбалзымæджыуазал
рæстæджыбæгънæгæйчифедта,уымæн;æмæйыл
уазалдонрайстаæмæйæныккодта.
10О,мӕлӕппу!дымынуыдтæ,дурчирайстаæмæ
йæуæларвмæчиныппæрста,цæмæйдзыйæХицауы
дуртæйныццæва,ахæмадæймаг.Æмæдурнæ
ныццавта,æмæфагбæрзонднæхæццæкодта,фæлæ
аххосæмæтæригъæдыаххосагсси.
11О,мӕлӕппу!куымæкадкодтаисæмæмынкад
кодтаисæмæмынмæныхæстæмкуыбайхъуыстаис,
уæдуыдаисмæбындарæмæпаддзахиуæгкодтаис
мæпаддзахадтыл.
12Омӕфырт!зон,сагкæнæхъуджыкъæдзилдæс
æлхъывдадыдæргъæнкуыуаид,уæдбæхыаргъмæ
нæбахæццæуыдзæн,кæдæмææфсæйнагхуызæн
уаид,уæддæр.
13О,мӕлӕппу!Æзафтææнхъæлдтон,æмæды
уыдзынæмæмæлæтыбындар;дытамæамарынмæ
хъавыдтæ дæ хæлæгдзинад æмæ дæ
æнæфсармдзинадæй.ФæлæмæХицауфервæзын
кодтадæхиндзинадæй.
14Омӕфырт!дымынуыдтæ,æхсæрдзæнылцы
къæппæгæвæрдуыд,уыйхуызæн,æмææрбацыд
æрчъиагæмæйæссардтаæвæрд.Æмæзæрватыкк
загътакъæппæгæн:«Цыкæнысам?»Загътакъæппæг:
«ÆзамкувынХуыцаумæ».
15Æмæйææрчъиагдæрбафарста:«Цавæрхъæдын
хайдæкъухыис?»Загътакъæппæг:«Уыйуæрыгон
æхсæрдзæн,кæцыйылæзæнцойкæнынкуывды
рæстæг».

14. Ахикарыхабар
16Зæрватыккзагъта:«Æмæуыйдæдзыхыцыис?»
Загътакъæппæг:«Уыйудзулæмæхæринæгтæ,
кæцытææзхæссынæппæтæххормагæмæ
мæгуыртæн,кæцытæмæмæрбацæуынц».
17Уæйыгзагъта:«Уæдæмæбонурацæуынæмæ
бахæрын,уымæнæмææххормагдæн?»Æмæйын
къæппæгзагъта:«Рацуразмæ».Æмææрчъиаг
æрбацыд,цæмæййæбахæра.
18Фæлæкъæппæгæрбагæппкодтаæмæуæйыджы
йæриуæйæрцахста.
19Æмææрчъиагдзуаппрадтакъæппæгæн:«Кæд
уыйудæдзулæххормагæн,уæддынХуыцаунæ
райсдзæндæхæрзгæнæгæмæдæхорзхъуыддæгтæ.
20Æмæкæдафтæукомдарынæмæдæкуывдтытæ,
уæддынХуыцаунæрайсдзæннæдæрдæком,нæдæр
дæкуывд,æмæХуыцаунæсæххæсткæндзæн,цы
дынхорзу,уый».
21О,мӕлӕппу!дымынуыдтæ,хæрæгимæчи
хæларкодта,ахæмдомбай,æмæхæрæгцасдæр
рæстæгцыддомбайыраз;æмæиубондомбай
хæрæгылæрбагæппкодтаæмæйæбахордта.
22О,мӕлӕппу!дымынуыдтæ,мæнæуыкæрдæджы
хуызæн,уымæнæмæницыпайдау,фæлæмæнæу
хæлыæмæйæныццæвы.
23О,мӕлӕппу!дыуыдтæ,дæсмæнæуымæнæучи
байтыдта,ахæмадæймаджыхуызæн,æмæ
хуымгæрдæныафонкуыæрцыд,уæдсыстадæмæйæ
æркæрдта,æрæмбырдæйкодта,æрæмбырдæйкодта,
æмæйæкæронмæфæфыдæбонкодта,æмæдзы
рауаддæсбарæнтæ,æмæйынйæхицаузагъта:«О,
æдзæллаг!..дынæсырæзтææмæнæфæкъаддæрдæ».
24О,мӕлӕппу!дымæнæнуыдтæ,хызмæцы
æрчъиагбаппæрстой,уыйхуызæн,æмæйæхи
фервæзынкæныннæбафæрæзта,фæлææрчъитæм
фæдзырдта,цæмæйсæйемæхызмæбаппара.
25Омӕфырт!дымынуыдтæ,уазалчиуыдæмæ
дурынгæнæджыхæдзармæйæхибахъармкæнынмæ
чибацыд,уыцысагау.
26Куысхъарм,уæдсæмхъæркæнынбайдыдта,
æмæйæфæтардтойæмæйæныццавтой,цæмæйсæ
маныццæва.
27Омӕфырт!дымынуыдтæ,хæрзхъæдадæмимæ
тæвдваннæмæчибацыд,æмæтæвдваннæйæкуы
рацыд,уæддзычъизидзыхъхъауыдтаæмæдзы
ныггуыппкодта.
28Омӕфырт!дымынуыдтæ,нывондмæфæндагыл
йе’мбæлттимæчибаиу,æмæйæхифервæзынкæнын
йæбончинæбаци,уыцыкуыдзыхуызæн.
29О,мӕлӕппу!йæцуанæйцысагнæхæры,уый
свæййымæлдзыгæнхæринаг.
30Омӕфырт!къух,кæцынæкусыæмæнæхуым
кæны,æмæ(кæцы)уæнæфсисæмæхинæйдзаг,йæ
уæхскæйныссæрфдзысты.
31Омӕфырт!рухскæмнæзыны,уыцыцæстæй
æрцахсдзыстыæмæйæралыгкæндзысты.
32О,мӕлӕппу!дымынуыдтæ,йæкъалиутæ
кæмæнлыгкодтой,ахæмбæласыхуызæн,æмæсын
уыйзагъта:«Мæнæйистыуæкъухтыкуынæуаид,
уæдмæныккæнынуæбоннæбауыдаид».
33О,мӕлӕппу!дыдæ,цысагæнзагътой:«Ныууадз
давын,цалынмæдынсызгъæринрæхыстæнæ
саразæмæмæдынсæкæрæмæминдалынæбахæрын
кæнæм».
34Ӕмӕзагъта:«Мӕфыдӕмӕмӕмады
дӕсныдзинадрохнӕкӕнын».
35Омӕфырт!дыуыдтæ,цæугæдоныастæу
сындзджынкъутæрылчибадт,ахæмкалмыхуызæн,
æмæсæиуæрчъиагфедтаæмæзагъта:«Фыдбылыз
фыдбылызыл,æмæуыдонæйфыддæрчиу,уыйсæ
дыууæйыдæрæркæнæд».
36Æмæкалмзагътауæйыгæн:«Цæрæнбонтыцы
уæрыччытæ,сæгътææмæфыстæбахордтай,уыдон
сæфыдæлтæмæмæсæныййарджытæмраздахдзынæ
æвинæ?»
37Уæйыгзагъта:«Нæ».Æмæйынкалмзагъта:
«Мæнмæгæсгæ,дыдæмæфæстæмахæйæвзæрдæр».
38О,мӕлӕппу!Æздынхæрзадхæринæгтæй
бафсæстон,дытамæхусдзулæйнæбафсæдтай.
39О,мӕлӕппу!Æздынрадтонсæкæрджындон.
нуазынæмæхорзсироп,æмæмындоннуазынæннæ
радтайсуадонæй.
40О,мӕлӕппу!Æздæахуыркодтонæмæдæ
схъомылкодтон,дытамынскъахтайæмбæхсæн
бынатæмæмæбамбæхстай.
41О,мæлæппу!Æздæсхъомылкодтонхуыздæр
хъомыладæйæмæдæсахуыркодтонбæрзондкедры
хуызæн;æмæмæдыæрзылдтайæмæмææркъул
кодтай.
42О,мӕлӕппу!мæзæрдæдардтон,дымын
сараздзынæфидаргондмæсыг,цæмæйдзы
æмбæхсонмезнæгтæй,æмæмындысдæзæххы
арфыныгæдыхуызæн;фæлæмынХицау
фæтæригъæдкодтаæмæмæфервæзынкодтадæ
хиндзинадæй.
43О,мæлæппу!Æздынхорзæйракуырдтон,æмæ
мынæвзæрдзинадæмææнæуынондзинадæй
бафæдзæхстай,æмæдыннырдæцæстытæралыг
кæнын,сагæнхæринагдынскæнын,де’взагдын
ралыгкæнын,кардыкомæйдындæсæрралыг
кæнын;æмæдынбафиддææлгъагмитæн».
44ÆмæНаданйæфыдыфсымæрХайкъарæйуыцы
ныхаскуыфехъуыста,уæдзагъта:«О,мæ
фыдыфсымæр!дæзонындзинæдтæмгæсгæмын
бакæнæмæмынмæтæригъæдтæныххатыркæн,
уымæнæмæмæхуызæнтæригъæдчисарæзта,дæу
хуызæнчихатыркæны?
45Айсмæ,омæфыдыфсымæр!Нырæздæхæдзары
лæггадкæндзынæн,дæбæхтæдынæфснайдзынæн,
дæфосыæфсиртææфснайдзынæн,дæфыстæ
хиздзынæн,уымæнæмææздæнфыдгæнæг,дыта
рæстаг:æздæнаххосджын,дытахатыргæнæг».
46ӔмӕйынХайкъарзагъта:„О,мӕлӕппу!дыдæ,
доныбылæнæдыргъчиуыд,уыцыбæласыхуызæн,
йæхицауæйныккæнынмæхъавыд,æмæйынуый
загъта:«Акæнмææндæрранмæ,æмæкæддыргънæ
хæссын,уæдмæныккæн».

15. Ахикарыхабар
47Æмæйынйæхицаузагъта:«Дыдоныбылкуынæ
хæссай,уæддыргъкуыдхæсдзынæ,æндæрранкуы
уай?»
48О,мæлæппу!цæргæсызæрондхуыздæру
къæрныхыæвзонгæй.
49О,мæлæппу!загътойуæйыгæн:«Фысæйдæхи
дарддар,сæрыгдæмабахъыгдара».Æмæуæйыг
загъта:«Фысыæхсырыкъæбæртæмæцæстытæн
хорзсты».
50Омæлæппу!уæйыджыскъоламæбакодтой,
цæмæйкæсынсахуыруаæмæйынзагътой:«ЗæгъА,
Б».Уыйзагъта:«Уæрыккæмæкуыдзмæ
дзæнгæрæджы».
51Омæлæппу!хæрæджыфынгылæрæвæрдтой
æмæахауд,æмæйæхисыджытыæрзилынбайдыдта
æмæдзыиузагъта,йæхиæрзилынкæнæд,уымæн
æмæйæудыхъæду,нæаивдзæн.
52Омæлæппу!фидаргондæрцыдахæмныхас:
«Кæддынлæппурайгуыра,уæдæйхондæфырт,
æмæкæдлæппухъомылкæнай,уæдæйхондæ
цагъар».
53Омæлæппу!хорздзинадчиаразы,уыйхорзыл
сæмбæлдзæн;æмææвзæрдзинадчиаразы,уый
æмбæлдзæнæвзæрдзинадыл,уымæнæмæХицау
адæймагæнйæхъуыддæгтæмгæсгæдзуаппдæтты.
54Омæлæппу!ацыныхæстæйуæлдаймадынцы
зæгъон?уымæнæмæХицаузоны,цыисæмбæхст,
æмæзонысусæгдзинæдтææмæсусæгдзинæдтæ.
55Уыйдынбафиддзæнæмæтæрхонкæндзæнмæн
æмæдæуæн,æмæдынбафиддзæндææдзæрæг
бынатмæгæсгæ».
56ÆмæНаданйæфыдыфсымæрХайкъарæйуыцы
ныхаскуыфехъуыста,уæдуайтагъдныззылдæмæ
ссиæнæфснайдæхсæрыхуызæн.
57Ӕмӕйӕуӕнгтӕ,йӕкъӕхтӕ,йӕкъӕхтӕӕмӕйӕ
фарсныссӕстой,ӕмӕйӕгуыбынаскъуыд,йӕ
гуыбынтӕныппырхсты,ӕмӕамардӕмӕамард+.
58Йæфæстагкæронуыдсæфт,æмæацыд
зындонмæ.Уымæнæмæйе’фсымæрæндзыхъхъчи
скъахы,уыйдзыбахаудзæн;æмæдзыкъæппæгтæчи
æвæры,уыйдæрдзыбахаудзæн.
59Афтææрцыдæмæ(цы)ссардтамХайкъары
аргъауытыххæй,æмæтабуХуыцауæнæнустæм.
Амменæмæфарн.
60АцыхроникæфæцисХуыцауыæххуысæй,
бæрзондæйуæд!Оммен,Оммен,Оммен.