Pojezierze Mazurskie

2. POJEZIERZE MAZURSKIE to
naturalny makroregion w północnej
Polsce oraz częściowo w Rosji
(Obwód Kaliningradzki), stanowiący
najbardziej typową część pojezierzy
w Polsce.
Od zachodu sąsiaduje z Pojezierzem
Chełmińsko-Dobrzyńskim, od wschodu
z Pojezierzem Litewskim.

3. Pojezierze Mazurskie z krainami sąsiednimi
obejmuje ziemie położone między doliną
dolnej Wisły, a granicą Polski na północy i
wschodzie; na południu bez wyraźnej granicy
przechodzi w rozległą Nizinę Mazowiecką.
Obszar ten wynosi (wg danych z 1975 r.)
34,1 tysiąca km2 (10,8% powierzchni kraju),
w tym powierzchni użytków rolnych-2025
tysięcy hektarów, lasów zaś 894,8 tysięcy
hektarów. Lesistość tego obszaru jest
stosunkowo wysoka, stanowi bowiem 26,3%.
Pod względem administracyjnym prawie w
całości leży ono w województwie warmińsko-
mazurskim (kiedyś na obszarze 4
województw; elbląskiego, toruńskiego,
olsztyńskiego i suwalskiego).
Niemal pośrodku Pojezierza Mazurskiego leżą
wielkie jeziora mazurskie, a wśród nich
największe jezioro w Polsce Śniardwy.

4. Pod względem hydrograficznym Pojezierze Mazurskie należy do
najciekawszych regionów naszego kraju. Liczne naturalne szlaki
wodne, duże bogactwo jezior i ich zgrupowania, prastare obszary
bagien i torfowisk nadają tutejszemu krajobrazowi
charakterystyczny wygląd, różny od pozostałych regionów w Polsce.

5. Na szczególną uwagę zasługują 3 działy wodne: dorzecze Wisły z jej
prawobrzeżnymi dopływami, dorzecze Pregoły odwadniane przez Łynę
i Węgorapę oraz rzeki przymorskie z Baudą i Pasłęką.

6. Zespół jezior pochodzenia polodowcowego na Pojezierzu Mazurskim liczy
ponad 2700 naturalnych zbiorników wodnych, z czego każdy
o powierzchni około 1ha. Największe centralne zgrupowania jezior, tzn.
Wielkie Jeziora Mazurskie, jest położone między Węgorzem, Giżyckiem,
Dyszem, Piszem, Rucianem, Mikołajkami i Rynem.

7. Drugim znacznie mniejszym zespołem jest zgrupowanie jezior w okolicy
Iławy, Starego Dzierzgonia i Ostródy. Poza tym Pojezierze Mazurskie
jest usiane mnóstwem jezior różnej wielkości.

8. Na Pojezierzu Mazurskim występuje duża liczba owadów, a wśród nich
zarówno gatunki pożyteczne (pszczoły i inne gatunki zapylające kwiaty)
jak i szkodliwe. Liczne gatunki owadów z uwagi na wspaniałe ubarwienie
są ważnym elementem estetycznym, zwracającym na omawianym terenie
szczególną uwagę. Do nich przede wszystkim zaliczyć należy różnego
rodzaju motyle. Pod ochroną znajdują się wszystkie gatunki biegaczy,
tęczników i trzmieli. Nad wodami jezior często spotykane są ważki.

9. Z rzek zbadanych przez ichtiologów na podkreślenie zasługuje rzeka
Drwęca i jej dopływy. Występują tam gatunki typowe zarówno dla
wód o charakterze nizinnym, jak i podgórskim: łosoś, troć, śliz,
strzebla potokowa, głowacz, kleń, jelec, brzana i piekielnica.

10. W jeziorach żyją gatunki takie jak: sielawa, sieja, stynka, sum, szczupak,
płoć, leszcz, okoń, krąp, węgorz, peluga, amur biały, tołpyga biała i
tołpyga pstra. W skład zooplanktonu wchodzą głównie skorupiaki i wrotki.

11. Liczba gatunków płazów i gadów jest w porównaniu z innymi grupami
stosunkowo niewielka. Z płazów należy wymienić traszki, żaby, ropuchy
i kumaki nizinne. Z gadów na uwagę zasługują: żółw błotny, jaszczurka,
zaskroniec oraz jadowita żmija zygzakowata.

12. Region ten nazywany bywa "ptasim rajem". Ptaki zamieszkujące lasy,
jeziora, rzeki, bagna, torfowiska, łąki i pola tworzą bogatą, bo liczącą
ponad 350 gatunków awifaunę. W lasach występują: głuszec, jarząbek,
cietrzew, kruk, orzechówka, sójka, dzięcioł, orzeł przedni i wiele innych.
Nad polami i łąkami krąży myszołów, błotniak. Nad rzekami i jeziorami
występuje kania. Ponadto występują jastrząb, łabędź, krogulec, sokół, gęś,
kaczka, perkoz, czapla, żuraw i kormoran.

13. W puszczach Pojezierza Mazurskiego wyodrębniono dzikie mateczniki w
celu zachowania pierwotnej fauny. W rezerwatach tych czynione są próby
ratowania żubra (Puszcza Borecka), łosia i bobra. Ze zwierzyny łownej
wymienić należy przede wszystkim jelenia, sarnę, dzika i zająca.

14. Z mniejszych gryzoni żyje tu wiewiórka, smużka, nornica ruda, piżmak,
mysz. Występuje też kilka gatunków ssaków owadożernych: jeż, kret,
ryjówka. W rejonie tym występują także: wilk, ryś, lis, kuna leśna, borsuk
oraz nietoperze.

15. Dla zachowania najcenniejszych zespołów przyrodniczych wydzielono
obszary chronionego krajobrazu – Mazurski Park Krajobrazowy (40 000 ha,
w tym lasów 18 000 ha, wód 15 000 ha). Na jego terenie znajduje się
jezioro Śniardwy.
Ponadto na obszarze Pojezierza Mazurskiego znajduje się 114 rezerwatów
przyrody.

16. Do najwięszych miast na Pojezierzu Mazurskim zaliczamy:
Węgorzewo, Giżycko, Ryn, Mikołajki, Ruciane - Nida, Pisz. Są to miasta
bardzo dobrze rozwinięte turystycznie.
Zacznijmy od WĘGORZEWAWĘGORZEWA .
W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. suwalskiego,
a w latach 1999-2001 do powiatu giżyckiego. Od 1 I 2002 miasto
powiatowe.
W Węgorzewie najcenniejszym zabytkiem jest późnogotycki kościół
parafialny p.w. św. Piotra i Pawła z początku XVII wieku, niegdyś
ewangelicki, a od 1945 roku katolicki.

17. Ciekawą budowlą jest trójskrzydłowy zamek pokrzyżacki zbudowany
w końcu XIV wieku. Niestety na przestrzeni wieków był tak często
przebudowywany, że obecnie jego kształt niewiele przypomina
średniowieczne zamki. Ostatnia wieża z czasów krzyżackich zawaliła
się w 1845 r. Dopiero w latach osiemdziesiątych zamek odbudowano po
zniszczeniach wojennych. Obecnie jest własnością prywatną.

18. W 1991 roku powołano Muzeum Kultury Ludowej , natomiast zbiory
gromadzone są od 1969 roku. W 1991 roku powołano Muzeum Kultury
Ludowej , natomiast zbiory gromadzone są od 1969 roku. Przy
Muzeum znajduje się Park Etnograficzny nad Węgorapą z obiektami
tradycyjnego XVIII i XIX-wiecznego budownictwa mazurskiego i
ekspozycjami kultury materialnej. Przez cały rok prowadzone są
zajęcia rękodzielnicze w pracowniach tkackiej, ceramicznej i kwiatów
artystycznych. Cieszą się one dużą popularnością nie tylko wśród
miłośników sztuki ludowej.

19. Dla miłośników krajobrazu nie lada gratką będzie z pewnością jeden z
piękniejszych na Mazurach punkt widokowy nad j. Święcajty, gdzie
znajduje się rosyjsko - niemiecki cmentarz wojenny z okresu I wojny
światowej. Z cmentarza rozciąga się przepiękny pejzaż na jezioro i
Wyspę Kocią. Niedaleko znajduje się wybudowana w latach 1904-1905
wieża ciśnień, stanowiąca do niedawna element sieci wodociągowej. 20-
metrowa wieża stoi na wzgórzu 22,6 m nad poziomem jeziora Mamry.
Przy drodze do Giżycka na Górze Konopki postawiono pomnik żołnierzom
radzieckim poległym w II wojnie światowej.

20. Kolejnym miastem, godnym odwiedzenia jest GIŻYCKOGIŻYCKO. Położne jest
pomiędzy jeziorami Kisajno i Niegocin.
Giżycko jest nazywane stolicą żeglarstwa w Polsce. Jest jednym z głównych
portów na szlaku Wielkich Jezior Mazurskich i jednym z ważniejszych
polskich ośrodków turystycznych i wypoczynkowych. W Giżycku istnieje
przemysł lekki, produkcja rozdzielni elektrycznych, oświetlenia
przemysłowego i świątecznego LED. W mieście ma swoją siedzibę stocznia
remontowa żeglugi śródlądowej. Rozwija się także produkcja jachtów
śródlądowych. Duże znaczenie gospodarcze miasta odgrywa turystyka.
Giżycko utrzymuje kontakty gospodarcze z partnerskimi miastami we Francji,
Niemczech, Ukrainie i na Litwie.

21. Ogólna liczba drzew zaliczanych do pomników przyrody w tym regionie wynosi
1060. Są to m.in. Dąb Królewski w Rucianem i Dąb nad Mukrem na brzegu
jeziora Mokre. Znajduje się tu też 139 głazów narzutowych, których obwody
dochodzą do 19 m. Pod ochronę rezerwatową wzięto pola tych głazów i
nazwano je "Fuledzki Róg", "Dobieński Róg" oraz "Bachmanowo".

22. Kolejnym miastem, godnym polecenia jest RYN.RYN.
Jest niewielkim, niespełna czterotysięcznym miasteczkiem położonym w
zachodniej części Krainy Wielkich Jezior Mazurskich na przesmyku między
jeziorem Ryńskim i mniejszym jeziorem Ołów. Na południu, jezioro Ryńskie
łączy się z jeziorami: Tałty, Mikołajske, Bełdany, Śniardwy.
Miasteczko leży w bliskim sąsiedztwie Giżycka, Kętrzyna, Mikołajek,
Mrągowa (ok.20 km do każdego z tych miast). Ryn jest siedzibą władz
samorządowych i głównym ośrodkiem administracyjno-gospodarczym.

23. Gmina Ryn charakteryzuje się malowniczym krajobrazem polodowcowym,
urozmaiconym lasami oraz jeziorami. Na żeglarzy oczekują liczne
przystanie, pola namiotowe i ośrodki wypoczynkowe. Turystyczne szlaki
piesze i rowerowe pozwalają dotrzeć do wielu interesujących miejsc na
terenie gminy.

24. Wspaniałe położenie miasta miedzy jeziorami Ryńskim i Ołów w Krainie
Wielkich Jezior Mazurskich i urokliwe wioski położone nad kanałem na
szlaku wodnym od Węgorzewa przez Giżycko po Ruciane Nidę stwarzają
duże możliwości aktywnego wypoczynku w ciągu całego roku.

25. W Rynie znajduje się wybudowany w 1377r. zamek krzyżacki. Pod koniec
XIV wieku Krzyżacy zbudowali w Rynie zamek służący jako baza do walk z
Litwinami.
W chwili obecnej w zamku znajduje się czterogwiazdkowy hotel "ZAMEK
RYN".
W mieście znajdują się i inne obiekty zabytkowe: wiatrak holenderski młyn
oraz wiele kamieniczek. Ryn to piękne, malowniczo położone miasteczko,
idealne miejsce do odpoczynku.

26. Kolejne miasto to MIKOŁAJKIMIKOŁAJKI. Jest ono położone w województwie
warmińsko-mazurskim, w powiecie mrągowskim, w Krainie Wielkich Jezior
Mazurskich, nad jeziorami: Tałty i Jeziorem Mikołajskim.

27. W Mikołajkach znajduje się Stacja Hydrobiologiczna Centrum Badań
Ekologicznych PAN oraz Stacja Hydrologiczno-Meteorologiczna Instytutu
Meteorologii i Gospodarki Wodnej. Funkcjonuje tam także Gospodarstwo
Rybackie.

28. W Mikołajkach jest przystań Żeglugi Mazurskiej i około 1,5 tys. miejsc w
hotelach, w tym Hotel Gołębiewski 1,2 tys. oraz kilkaset miejsc
noclegowych w pensjonatach i kwaterach prywatnych.
Od 2005 r. Mikołajki są bazą samochodowego Rajdu Polski.

29. RUCIANE-NIDARUCIANE-NIDA to kolejne miasto, do którego warto się udać, będąc w
Krainie Wielkich Jezior. Walory naturalne gminy to nieskażona przyroda,
czyste jeziora a położenie w sercu Puszczy Piskiej z bogactwem fauny i
flory sprzyja przejażdżkom rowerowym, konnym i spacerom. Zasoby leśne
stanowią około 70% powierzchni gminy, a wody - ponad 10%.

30. Położenie gminy Ruciane-Nida na Szlaku Wielkich Jezior Mazurskich
sprzyja uprawianiu wszelkiego rodzaju sportów wodnych (żeglarstwo,
kajakarstwo, windsurfing) i przyciąga co roku rzesze spragnionych wrażeń
wodniaków. Przez zachodnią część gminy przepływa „królowa mazurskich
rzek" - Krutynia, tworząca jeden z piękniejszych szlaków kajakowych w
Polsce. Natomiast amatorom odkrywania tego, co nie do końca znane
polecamy spływ rzeką Nidką, prowadzący przez dziewicze i dzikie tereny
gminy Ruciane-Nida.

31. Na szczególną uwagę zasługują możliwości uprawiania turystyki
rowerowej. Od lat funkcjonują liczne trasy rowerowe, jak choćby pętle
wokół jeziora Nidzkiego i Bełdany oraz trasy piesze. Na takie wycieczki
warto zabrać ze sobą aparat fotograficzny lub kamerę, aby utrwalić na
stałe piękno krainy.

32. PISZ to miasto PISZ to miasto położone w południowo-wschodniej części Krainy Wielkich
Jezior Mazurskich, nad jeziorem Roś i nad wypływającą z niego rzeką Pisą.

33. Pisz nie obfituje w zabytki. Częste pożary i wojny, które nawiedzały
miasto, zmiotły z powierzchni ziemi budowle wzniesione w dawnych wiekach.
Najstarszym zabytkiem jest wieża kościoła pod wezwaniem św. Jana;
odbudowana po pożarze z 1694 roku przetrwała w mało zmienionej formie.
Na uwagę zasługują ściany z ryglówki wzniesione w 1737 roku.

34. Współcześni wędrowcy znajdą tu jednak wiele możliwości spędzenia wolnego
czasu. Przepastną Ziemię Piską można poznać z lądu, wody i powietrza.
Żądni przygód mogą pościgać się z ptakami na paralotni lub iść z wiatrem w
zawody, mknąc pod żaglami przez Pisę, jeziorem Roś czy Śniardwy. Na
dłuższą chwilkę zatrzymać się powinni przy zabytkowej śluzie Karwik, a
potem pożeglować pięciokilometrowym, ponadstuletnim Kanałem Jeglińskim.

35. Ci, którzy lubią stać twardo na ziemi, z pewnością skorzystają z
przejażdżek konnych lub wycieczek z przewodnikiem w ręku po Piskich
Ścieżkach Rowerowych. Łaknący ciszy znajdą ją natomiast w uroczych
kwaterach agroturystycznych, na rybach i grzybobraniach.

36. W regionie Mazurskim istnieje wiele możliwości uprawiania turystyki
kwalifikowanej. Wyznaczono wiele szlaków żeglugowych, kajakowych oraz
znakowanych szlaków pieszych. Do szlaków żeglugowych należą trasy:
Giżycko – Węgorzewo
Giżycko – Mikołajki – Ruciane-Nida
Mikołajki – Pisz
Mikołajki – Ryn

37. Opisywany region dzięki obfitości i różnorodności jezior, malowniczości rzek
i strumieni oraz sieci kanałów łączących jeziora w systemy dróg wodnych,
posiada doskonałe warunki do uprawiania turystyki kajakowej. Główne szlaki
kajakowe to: szlak rzeki Krutyni - najpopularniejszy szlak kajakowy na
Mazurach, jeden z najatrakcyjniejszych szlaków wodnych w Polsce.
Prowadzi przez kilkanaście jezior połączonych krótkimi rzekami, tzw.
strugami, objętych wspólnym mianem rzeki Krutyni; szlak rzeki Sapiny -
popularny szlak kajakowy północno-wschodniej części Pojezierza
Mazurskiego. Początek na południowym brzegu Jeziora Kruklin (w pobliżu
wsi Kruklin).

38. Natomiast najważniejsze znakowane szlaki piesze to:
Szlak im. K. I. Gałczyńskiego,Szlak im. K. Małłka,Szlak okrężny,
Wielki Szlak Mazur Garbatych,Szlak im. M. Kajki

39. Obszar Pojezierza Mazurskiego ma charakter rolniczo-przemysłowy, z
wzrastającym udziałem usług, m.in. handlu i turystyki. W 1989 r. rozpoczął
się proces stopniowej restrukturyzacji, modernizacji i prywatyzacji
gospodarki, zwłaszcza handlu, hotelarstwa, usług transportowych i
budownictwa.

40. Główne gałęzie przemysłu: spożywczy (mleczarski, mięsny, młynarski,
rybny, piwowarski), drzewny (tartaczny, meblowy), chemiczny (gumowy),
maszynowy, elektromaszynowy. Województwo mazurskie zajmuje jedno z
pierwszych miejsc w kraju pod względem otrzymywania drewna i połowu ryb
słodkowodnych.

41. Jedynymi reprezentantami Polski w tym konkursie są Pojezierze
Mazurskie, Pustynia Błędowska i Puszcza Białowieska. Po zakończeniu
głosowania w dniu 7 lipca do wybranej grupy 77 kandydatur awansowały
Pojezierze Mazurskie i Białowieża. Po weryfikacji przez ekspertów, do
grona 28 finalistów dostały się Mazury.

42. Każdy z nas ma własne wyobrażenie o tej wielkiej krainie jezior, borów i
łagodnych wzgórz. Jedni przechowują w pamięci srebrzystą taflę jeziora z
odbijającą się w jego toni księżycową piłką, inni trzepoczący, biały żagiel wygięty
na pojękującym z wysiłku wietrze. Wędkarze czują w ręku podniecające drganie
wędki, grzybiarze – ciężar koszy pełnych leśnych płodów. Wędrowcom utkwił w
pamięci widok zielonych wzgórz, kajakarzom – nurty rzek wijących się pośród
puszczańskich ostępów.
Są tacy, którzy zachwycają się widokiem kolonii kormoranów, czarnych bocianów
czy białych łabędzi.
W innych podziw budzą kwitnące łąki, przepastne bory czy niedostępne bagna i
trzęsawiska. Każdego gościa czarują zaś zaciszne leśniczówki, czerwone mury
zamków i dźwięk szant rozchodzących się po jeziorach.

Nic dziwnego, że co lato tłumy turystów i wczasowiczów zmierzają na północ kraju
– na Mazury, zaludniając każdy skrawek ziemi, wypełniając po brzegi wszystkie
rzeki, jeziora i kanały. Poszukują tutaj wytchnienia pośród magicznych, jeziorno
leśnych krajobrazów.
Po sezonie, kiedy żeglarze opuszczą porty, kajakarze pola namiotowe, a
wczasowicze ośrodki wypoczynkowe, Mazury staja się oazą ciszy i spokoju, które
we spółczesnym świecie wydają się być dobrem nie do przecenienia. Nie mniej
cennym niż piękno otaczającego krajobrazu.