ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ ΚΑΙ ΟΙ ΤΡΑΓΩΔΙΕΣ ΠΟΥ ΕΓΡΑΨΕ.pptx

Σύντομη παρουσίαση της ζωής του μεγάλου τραγικού Ευριπίδη και παρουσίαση του έργου του 'Άλκηστις"

1. ΕΥΡΙΠΙΔΗ ΑΛΚΗΣΤΙΣ Κλεοπάτρα Νταλλή

2. Βιογραφικά- εργογραφικά στοιχεία Οι γονείς του κατάγονταν από τον αττικό δήμο Φλύα ( Xαλάνδρι ) Γεννήθηκε στο πατρικό του σπίτι στη Σαλαμίνα, περ . 485-480 π.Χ. Γονείς: κτηματίας Μνήσαρχος (ή Μνησαρχίδης ) και Κλειτώ Η κοινωνική-οικονομική οικογενειακή κατάστασή του δεν είναι βέβαιη, στην κωμωδία μπακάλης και μανάβισσα Ασχολήθηκε πρώτα με τη γυμναστική, τη ζωγραφική. Ήταν χορευτής, λαμπαδηφόρος Ζωστηρίου Απόλλωνα, ποιητής (Επινίκιο για ολυμπιακή νίκη Αλκιβιάδη με άρμα, ελεγεία προς τιμήν των Αθηναίων που έπεσαν στις Συρακούσες, επιτύμβια επιγράμματα) Δύο γάμοι ( Χοιρίνη , Μελιτώ ) – Τρεις γιοι; ( Μνησαρχίδης , Μνησίλοχος , Ευριπίδης, Ξάνθιππος;) Δεν αναμείχθηκε ενεργά στα στρατιωτικά και δημόσια λειτουργήματα – Όμως παίρνει θέση ως πολίτης που ενδιαφέρεται άμεσα για τα πολιτικά και κοινωνικά θέματα. Κατηγορήθηκε από τον Κλέωνα για «ασέβεια» (ως αντίδραση του κοινού εναντίον του Ευριπίδη;)

3. Βιογραφικά- εργογραφικά στοιχεία Διαφαίνεται η επίδραση της σοφιστικής στον τρόπο που σκεφτόταν: είχε σχέσεις με τον Αναξαγόρα (π. 500), Πρόδικο (π. 470), Πρωταγόρα (π. 490), Σωκράτη (π. 470) κ.ά. Κατά τη διάρκεια της ζωής του είχε μεταβεί και παραμείνει περιστασιακά στη Μαγνησία (αβέβαιο ποια Μαγνησία). Το 408 π.Χ. μετέβη και παρέμεινε στην αυλή του Αρχελάου στην Πέλλα της Μακεδονίας (όπως ο τραγικός Αγάθων, ο διθυραμβοποιός Τιμόθεος, ο ζωγράφος Ζεύξης κ.ά.) Αβέβαιοι οι λόγοι της μετακίνησης του Ευριπίδη: Αίσθηση απογοήτευσης και αποτυχίας; Γενικότερη «πνευματική μετανάστευση» από την Αθήνα στα τέλη του 5ου αιώνα; Αμείωτη δημοτικότητα της αττικής τραγωδίας και αυξανόμενη γεωγραφική διασπορά της; Πεθαίνει στην Πέλλα το 405 π.Χ. , με αβέβαιο τρόπο (από μολοσσούς που ζήτησε να μην θανατωθούν;)

4. Βιογραφικά- εργογραφικά στοιχεία Επιτύμβιο επίγραμμα στο κενοτάφιο του Ευριπίδη στον δρόμο προς τον Πειραιά ( Βίος Ευριπίδου ) Θουκυδίδου τοῦ ἰστοριογράφου ποιήσαντος ἢ Τιμοθέου τοῦ μελοποιητοῦ . Μνῆμα μὲν Ἑλλὰς ἅπασα Εὐριπίδου . Ὀστέα δ’ ἴσχει γῆ Μακεδών, ἣ γὰρ δέξατο τέρμα βίου. Πατρὶς δ’ Ἑλλάδος Ἑλλὰς , Ἀθῆναι . Πλεῖστα δὲ μούσαις τέρψας , ἐκ πολλῶν καὶ τὸν ἔπαινον ἔχει .

5. Βιογραφικά- εργογραφικά στοιχεία Σώζονται 19 τραγωδίες του Ευριπίδη. Χρονολογικά: Ἄλκηστις 438 π.Χ. – β΄βραβείο Μήδεια 431 π.Χ. – γ΄ βραβείο Ἱππόλυτος 428 π.Χ. – α΄ βραβείο Ἑκάβη 430-420 π.Χ. ; Ἀνδρομάχη 430-420 π.Χ. ; Ἡρακλεῖδες 430-420 π.Χ. ; Ἱκέτιδες 423-421 π.Χ. ; Ἡρακλῆς Μαινόμενος 424-415 π.Χ. ; Τρῳάδες 415 π.Χ. – β΄ βραβείο

6. Βιογραφικά- εργογραφικά στοιχεία Ἠλέκτρα 414-410 π.Χ. ; Ἑλένη 412 π.Χ. Ἰφιγένεια ἐν Ταύροις 414-410 π.Χ. ; Ἴων 421-408 ; π.Χ. Φοίνισσαι 411-409 π.Χ. ; Ὀρέστης 408 π.Χ. Ἰφιγένεια ἐν Αὐλίδι γρ . 407 Βάκχαι 403 π.Χ. γρ . 407 Κύκλωψ 430-420 ( Ἑκάβη ); ή περ . 410; Ρῆσος 450; ή έργο του 4ου αι. π.Χ. ;

7. Βιογραφικά- εργογραφικά στοιχεία 455 π.Χ. του δόθηκε χορός χωρίς να πετύχει νίκη (ένα από τα έργα του ήταν οι Πελιάδες (οι κόρες του Πελία) 441 π.Χ. Πρώτη του νίκη Έγραψε περίπου 75-92 έργα, 22 τετραλογίες Απέσπασε 4 νίκες (1 ο Βραβείο) και 1 ακόμη μετά θάνατον (Ιφιγένεια εν Αυλίδι , Αλκμέων στην Κόρινθο, Βάκχες) (Αισχύλος 13 πρώτα βραβεία, Σοφοκλής 18 τουλάχιστον). Από τις 22 τετραλογίες που παρουσίασε σώζονται οι λιγότεροι τίτλοι σατυρικών δραμάτων (8)

8. Ευριπίδη Ἄλκηστις Πρώτη παράσταση σωζόμενου δράματος: Ἄλκηστις (438 π.Χ. , αν και πρωτοεμφανίζεται 455 π.Χ. ) Τετραλογία που κέρδισε το 2 ο βραβείο. (Το 1 ο βραβείο απέσπασε ο Σοφοκλής με άγνωστο δράμα). Ο Ευριπίδης νίκησε με τα εξής έργα: Κρῆσσαι , Ἀλκμέων ὁ διά Ψωφίδος , Τήλεφος και Ἂλκηστις Αποτελούσε το τελευταίο έργο της τετραλογίας, ενέχοντας τη θέση που συνήθως κατείχε ένα σατυρικό δράμα (Αντιλογίες περί του θέματος: δράμα-σατυρικό δράμα. Σίγουρο είναι ότι αποτελεί έργο με ευχάριστο τέλος). Η τετραλογία είχε ελεύθερη θεματική ως προς τη σύνθεσή της

9. Ευριπίδη Ἄλκηστις Μοτίβα του έργου: Συνδυάζονται δύο ξεχωριστά παραμυθικά μοτίβα: α) η αυτοθυσία του ανθρώπου που αγαπά και πεθαίνει για το άλλο του μισό. Η ιστορία δηλαδή της ερωτευμένης γυναίκας που προσφέρει τη ζωή της όταν ο θάνατος έρχεται να ζητήσει τη ζωή του ανδρός της β) η νικηφόρος πάλη του δυνατού άνδρα, του ήρωα, με τον θάνατο

10. Ευριπίδη Ἄλκηστις Αντλεί το θέμα της από τον θεσσαλικό μυθικό κύκλο, όπως και η Ἂλκηστις του Φρυνίχου, ο Ἂδμητος του Σοφοκλή και οι Πελιάδες (πρώτο του έργο). Αποτελείται από 1.163 στίχους Τόπος: όπου διαδραματίζεται η τραγωδία: Φερές, το παλάτι του Άδμητου (γιου Φέρητα και Περικλυμένης ) Χρόνος : Ο ημερήσιος κύκλος: Η τελευταία μέρα ζωής της Άλκηστης, όπου εκπληρώνει την υπόσχεσή της στον Άδμητο ότι θα πεθάνει. (ενότητα τόπου και χρόνου)

11. Ευριπίδη Ἄλκηστις Χορός: Φεραίοι πολίτες, γέροντες Πρόσωπα: Απόλλων, Θάνατος, Θεράπαινα, Άλκηστη, Άδμητος, Εύμηλος (γιος), Ηρακλής, Φέρης , Υπηρέτης Βουβά πρόσωπα: Κόρη της Άλκηστης, Ακόλουθοι Δομή: Πρόλογος (στ. 1-76) Πάροδος του Χορού (στ. 77-135) Α’ Επεισόδιο (στ. 136-212), Α’ Στάσιμο (στ. 213-243) Β’ Επεισόδιο (στ. 244-434), Β’ Στάσιμο (στ. 435-475) Γ’ Επεισόδιο (στ. 476-567), Γ’ Στάσιμο (στ. 568-605) Δ’ Επεισόδιο (στ. 606-961), Δ’ Στάσιμο (στ. 962-1005) Έξοδος (στ. 1006-1163)

12. Ευριπίδη Ἄλκηστις Πρόλογος (στ. 1-76) : Απόλλων και Θάνατος Ο Απόλλων εμφανίζεται με έναν εισαγωγικό μονόλογο όπου αναφέρεται στην αποχώρησή του από το παλάτι του Αδμήτου, με τον οποίο έχουν αποκτήσει φιλικές πια σχέσεις όλο αυτό το διάστημα που ως υπηρέτης του βασιλιά των Φερών εκτίει την ποινή του (Δίας- Κύκλωπε ς). Αποχωρεί από το παλάτι προκειμένου να αποφύγει το μίασμα του θανάτου, ο οποίος έχει καταφθάσει για να πάρει μαζί του την σύζυγο του Άδμητου, την Άλκηστη. Ακολουθεί διάλογος μεταξύ Απόλλωνος και Θανάτου όπου ο Απόλλωνας προλέγει την τελική αίσια έκβαση του θέματος, ενώ εκφράζει και την οργή του από την περιφρόνηση που του δείχνει ο Θάνατος. Αντιπαρατίθενται τα δύο πρόσωπα και μαζί τους αντιπαρατίθενται οι δύο αντίθετοι κόσμοι που αντιπροσωπεύουν (επίδραση από Δελφική σκηνή στις Ευμενίδες , όπου ο Απόλλων αποπέμπει τις θυγατέρες της νύκτας) Πάροδος (στ. 77-135) : Πρώτη εμφάνιση Χορού. Έκφραση ανησυχίας για την τύχη της βασίλισσας και θρήνος του Χορού γι’ αυτό που αναμένεται να συμβεί

13. Ευριπίδη Ἄλκηστις Α’ Επεισόδιο (στ. 136-212) : διάλογος μεταξύ Θεράπαινας και Κορυφαίου του Χορού . Σε μια πρώιμη αγγελική ρήση η Θεράπαινα πληροφορεί σχετικά με τις τελευταίες στιγμές της βασίλισσας: η Άλκηστη μέσα στο παλάτι και στα βασιλικά δώματα θρηνεί, αποχαιρετά τα παιδιά της, τον γιο της Εύμηλο και τα παιδιά της που κρέμονται από τα φορέματά της, αποχαιρετά τον καθένα στο παλάτι και τους υπηρέτες που κλαίνε. Μεταφέρει τη σημαντική πληροφορία ότι η βασίλισσα θέλει να δει τελευταία φορά το φως και τον ήλιο. Τα λόγια της είναι εγκωμιαστικά προς τη βασίλισσα, ενώ παράλληλα η Θεράπαινα περιγράφει την μοιραία μεταβολή της οικογένειας προς τη δυστυχία. Με την αγγελική ρήση κλιμακώνεται η προσδοκία εμφάνισης της Άλκηστης και του Άδμητου στη σκηνή του θεάτρου (προεξαγγελτική σκηνή, όπως: Μήδεια, Ιππόλυτο, Ηρακλή ) (Με την ολοκλήρωσή της η υπηρέτρια αποχωρεί για το εσωτερικό του παλατιού) Α’ Στάσιμο (στ. 213-243) : ο Χορός σε απόγνωση θρηνεί, προσεύχεται στους θεούς και ζητά θεϊκή παρέμβαση για λύτρωση από τον θάνατο και σωτηρία του Άδμητου από το κακό (Σε μια τέτοια ατμόσφαιρα εισέρχονται στη σκηνή: η Άλκηστη υποβασταζόμενη από τον Άδμητο, τα δυο παιδιά της, δούλοι και δούλες)

14. Ευριπίδη Ἄλκηστις Β’ Επεισόδιο (στ. 244-434): (Είσοδος της οικογένειας από την κεντρική θύρα, τα τελευταία λόγια της Άλκηστης και ο θάνατός της) Η Άλκηστη μπαίνει υποβασταζόμενη από τον Άδμητο –ενώ λίγο αργότερα (στ. 266 κ.εξ .) βρίσκεται σε κλίνη. Χαιρετίζει το φώς, θυμάται την πατρίδα και την εφηβεία της. Τα λόγια της προδίδουν ψυχραιμία και βαθιά επίγνωση του μεγέθους της θυσίας της. Οι τελευταίες επιθυμίες της περιλαμβάνεται η υπόσχεση από πλευράς του Άδμητου να μην πάρει μητριά για τα παιδιά τους, τα οποία του εμπιστεύεται πλέον. Έτσι, εδώ εντάσσεται ένας λυρικός διάλογος μεταξύ Άλκηστης και Άδμητου, δύο εκτενείς ρήσεις με τις τελευταίες παρακλήσεις και υποσχέσεις των δύο συζύγων, ενώ από την πλευρά του ο Άδμητος θρηνεί και δίνει όρκους αιώνιας «πίστης» (εκφράζει την πρόθεσή του να παραγγείλει ομοίωμα της γυναίκας του για να τον συνοδεύει στην κλίνη. Ακολουθεί ο Θάνατος της Άλκηστης – ο θρήνος του γιού της (κομμός Εύμηλου), οι οδηγίες του Άδμητου για τα σχετικά με την τελετή της ταφής (ύστατος χαιρετισμός των πολιτών, επιβολή δωδεκάμηνου δημόσιου πένθους σε όλη τη Θεσσαλία)

15. Ευριπίδη Ἄλκηστις Β’ Στάσιμο (στ. 435-475): ο Χορός εγκωμιάζει την Άλκηστη, υπόσχεται να της αφιερώσει τραγούδια σε γιορτές, ενώ προτρέπει τον Άδμητο να τηρήσει την υπόσχεσή του και ψέγει τον εγωισμό των γονέων που δεν θέλησαν να θυσιάσουν για τον γιό τους την ζωή τους, αν και είχαν φτάσει σε προχωρημένη ηλικία.

16. Ευριπίδη Ἄλκηστις Γ’ Επεισόδιο (στ. 476-567) : Ηρακλής, κορυφαίος Χορού, Άδμητος Σε μια πρώτη στιχομυθία με τον κορυφαίο του Χορού, πληροφορεί για το ταξίδι του προς τη Θράκη και τα άλογα του Διομήδη, ενώ ενημερώνεται για τον επικείμενο κίνδυνο που απειλεί εκεί πάνω. Κατόπιν διαλέγεται με τον Άδμητο, ο οποίος του αποκαλύπτει την ύπαρξη θανούσης στο παλάτι, αποκρύπτοντας την ταυτότητα της νεκρής. Στην πρόθεσή του να φύγει για να φιλοξενηθεί αλλού στην πόλη, αντιδρά ο Άδμητος που επιμένει να τον φιλοξενήσει στο δωμάτιο των ξένων, παρά το πένθος μένοντας πιστός στις αρχές της φιλοξενίας. Ο Ηρακλής αποχωρεί με τη συνοδεία δούλου για να μείνει στον χώρο των επισκεπτών στο παλάτι. Ακολουθεί η κριτική του κορυφαίου του Χορού προς τον Άδμητο για την επιλογή της φιλοξενίας και την αποσιώπηση του θανάτου της Άλκηστης, ο οποίος, αφού απαντά προτάσσοντας την πρόθεσή του για αποφυγή κριτικής για παραμέληση και προσβολή ενός φιλοξενούμενου, αποχωρεί. Γ’ Στάσιμο (στ. 568-605): Ο Χορός υμνεί την φιλοξενία του Άδμητου και εγκωμιάζει την ευγένεια, τη φρόνηση και την αρετή του, ενώ παράλληλα εκφράζει τον θαυμασμό του για εκείνον.

17. Ευριπίδη Ἄλκηστις Δ’ Επεισόδιο (στ. 606-961) : Άδμητος, Φέρης , Χορός, Θεράπων, Ηρακλής Α’ Σκηνή: Αρχίζει η εκφορά της νεκρής, ενώ ο γερο - Φέρητας φτάνει με νεκρικά δώρα για την Άλκηστη. Αυτό συνιστά αφορμή για την έναρξη μπροστά στο φέρετρο ενός αγώνα λόγων ανάμεσα στον Άδμητο, που επιχειρηματολογεί ψέγοντας τον εγωιστή πατέρα του για την απόφαση που πήρε εκείνος και η μητέρα του να μην θυσιάσουν τη ζωή τους για να σωθεί ο γιος τους και τον Φέρητα , που με οξύτητα αντικρούει τις κατηγορίες, ανταποδίδοντας τον ψόγο προς τον ίδιο τον Άδμητο. Ο Φέρητας φεύγει διωγμένος και αποκηρυγμένος από τον γιο του. Ο Άδμητος με τη νεκρική πομπή αποχωρεί προκειμένου να παραδώσει τη νεκρή στην πυρά, ενώ ο Χορός αποχαιρετά για τελευταία φορά την αγαπημένη βασίλισσα, πριν χαθεί από τη σκηνή μαζί με το φέρετρο ( μετάστασις του Χορού).

18. Ευριπίδη Ἄλκηστις Δ’ Επεισόδιο (στ. 606-961) : Άδμητος, Φέρης , Χορός, Θεράπων, Ηρακλής Β’ Σκηνή: Εισέρχεται ο Θεράπων στη σκηνή όπου σε μια αγγελική ρήση πληροφορεί για τα συμποσιακού τύπου γλέντια και τη μέθη του Ηρακλή, ενώ παράλληλα εκφράζει την αγανάκτησή του για τη συμπεριφορά του τη στιγμή που στο παλάτι είναι σε εξέλιξη κηδεία αγαπημένου προσώπου. Η είσοδος του Ηρακλή σε κατάσταση ευφορίας επιβεβαιώνει τα λόγια του υπηρέτη, ενώ ο διάλογος μεταξύ των δύο προσώπων οδηγεί στην αποκάλυψη της ταυτότητας της νεκρής στον Ηρακλή. Ο Θεράπων αποχωρεί, ενώ η αποκάλυψη που έκανε δημιουργεί την επιθυμία στον ήρωα Ηρακλή να αναμετρηθεί με τον Θάνατο μπροστά στον τάφο της Άλκηστης και να επαναφέρει την αγαπημένη βασίλισσα στη ζωή.

19. Ευριπίδη Ἄλκηστις Δ’ Επεισόδιο (στ. 606-961) : Άδμητος, Φέρης , Χορός, Θεράπων, Ηρακλής Γ’ Σκηνή: ( Επιπάροδος ). Επιστρέφει η νεκρική πομπή από τον τάφο στη σκηνή με τον Χορό και επικεφαλής τον Άδμητο. Κυριαρχεί ο θρήνος του βασιλιά, ο πόνος και το πάθος του που πλημμυρίζουν τη σκηνή, καθώς ο Άδμητος –που τώρα πια ξέρει, νιώθει « ἂρτι μανθάνω »– κι επομένως συνειδητοποιεί πόσο φρικτή είναι η θέση του μέσα στο ερημωμένο σπίτι με τα έρημα από μητέρα παιδιά του, χωρίς γαλήνη και αγάπη, με τον ίδιο να βρίσκεται εκτεθειμένος στην κακόβουλη λασπολογία των εχθρών του που είναι έτοιμοι να του καταλογίσουν όσα του καταλόγισε ο πατέρας του, Φέρης . Τώρα ξέρει πως η ζωή που κέρδισε με τον θάνατο της Άλκηστης θα είναι πλέον γεμάτη δυστυχία

20. Ευριπίδη Ἄλκηστις Δ’ Στάσιμο (στ. 962-1005): Ο Χορός άδει για την αναγκαιότητα της μοίρας, την καθοριστική δύναμη της Ανάγκης και καταλήγει εγκωμιάζοντας την Άλκηστη και τη θυσία της. Έξοδος (στ. 1006-1163): Ηρακλής, Άδμητος, Άκληστις καλυμμένη με πέπλο Ο Ηρακλής εισέρχεται στη σκηνή και ξεκινά ένας αγώνας λόγων ανάμεσα στον ίδιο –που παραπονείται στον Άδμητο για την απόκρυψη των γεγονότων, τα οποία ως φίλος όφειλε να του είχε γνωστοποιήσει– και στο Άδμητο που βασίζει τη ρήση του στη δύναμη και τη σημασία της φιλοξενίας. Παράλληλα, ο Ηρακλής του παρουσιάζει μια γυναίκα, την οποία του ζητά να κρατήσει κοντά του. Μπροστά στην απροθυμία και την άρνηση του Άδμητου να τη δεχθεί στο παλάτι του αναδεικνύεται η πίστη και αφοσίωσή του στη γυναίκα του ακόμη και μετά τον θάνατό της. έτσι, την απάτη του Άδμητου ο Ηρακλής την ξεπληρώνει με άλλη απάτη, καθώς η γυναίκα που του ζητά να κρατήσει στο παλάτι του είναι η ίδια η Άλκηστις που την έχει επαναφέρει στη ζωή, νικώντας στην πάλη τον ίδιο τον Θάνατο. Η καταπληκτική ομοιότητα της καλυμμένης με πέπλο γυναίκας με τη βασίλισσα οδηγεί στην λυτρωτική αναγνώρισή της εκ μέρους του Άδμητου, στην έκφραση χαράς και ευγνωμοσύνης προς τον Ηρακλή. Το έργο τελειώνει με τη ρήση του Χορού για την απροσδόκητη αλλαγή της θείας βουλής, καθώς όσα προσμένουν οι άνθρωποι μένουν ανεκτέλεστα από τους θεούς, ενώ σε όσα είναι αναπάντεχα οι θεοί δίνουν τελικά μια λύση.