Prinsip Ekonomi Pertanian Teori Ekonomi Pertanian.pptx

Prinsip-prinsip dalam ekonomi pertanian

1. EKONOMI PERTANIAN Prinsip-Prinsip dalam Ekonomi Pertanian Helova Leonard Panjaitan, SP.MP Prodi Agribisnis FP USU

2. PRIN S IP E K ON O M I DAL A M PERT A NIAN 1. P e r m i nta a n d an p e naw ar an 2. b i aya, pro d u k s i , d an keunt u n g an TIK : M aha s iswa d i harap k an mampu m e njelas k an prin s ip ek onomi y ang di t e ra p k an da l am k e g ia t an p e r t anian

3. P E R M INTAAN DAN P E NAWARAN K O M OD I TAS P E RTANIAN

4. H A R GA  P r i l a k u p e t a ni s e b a g ai p r o d u s e n ata u p un k on s u m e n  Ha r g a d a l a m p e n g e r tian e k o no m i ada l ah u k u r an nilai dari ba r an g - ba r ang dan jas a - jasa  M e n g a p a suatu ba r ang m e m p u n y a i har g a ??? 1 . Ba r ang itu berguna 2 . Ba r ang itu jumlahn y a t e r ba t as  B a r a n g i tu b e r g u na d a n jum l a h n y a t e rb a tas d i se b ut b ar a n g - b ar a n g eko n omi

5. L an j uta n....... . har g a  Sua t u b ara n g m e rupakan b ara n g e ko n omi da l am i l mu e konomi d i nyatak a n b ara n g t e r se b ut mempunyai perm i ntaan dan pena w aran  Sesua t u b ara n g m e mp u nyai p e r m i n t aan ka r e n a b arang y ang b e r s ang k u t an b e r g u n a .  S e da n g k an b ar a n g m e m pu n y ai p e n a waran kar e na j u m l ah n y a t e r b a t as  J adi I n te ra k s i an t ara pe n j u al dan p e m b e l i meru p akan t e ori p e rm i n t a a n ( d e m an d ) dan t e o ri p e na w aran ( s uppl y )

6. T e ori Pe r mintaan ( D e m and)   T ur u nan dari t e o r i konsumsi  k o n s u m e n mau “m e m i n t a ” s ua t u b arang pada ha r g a t 3  b e r g u n a (u t i l i t y ) .   S e j u m l ah b ara n g dan jasa y a n g d i m i n t a o l e h konsu m e n a t au p e m b e l i pada s ua t u pa s a r , w a ktu dan har g a t e rten t u  Dalam h u kum p e r m i n t aan d i jelas k a n s i f at h u b u n g an an t ara p e rm i n t a a n s ua t u b ara n g den g an t i n g kat har g anya

7. L a nj u t a n …… … H ukum p e rmi nt aan  S e makin r e n d ah harga s ua t u b ar a ng m a ka s e makin b any a k j u m l ah b arang y ang d i m i n t a  B ah w a s e m a kin t i n gg i ha r g a s ua t u b ara n g , s e makin s e d i kit j u m l ah b ar a n g t e r s e b ut ak a n d i b e l i o l e h kon s u m en . P2 P1 D Q 1 Q 2

8. Fa k to r - fa k tor y ang m e mp e n g aruhi p e rmintaan :  O l e h S al v ator (1 9 96 : 8 ) t e ori p e r mi n taan k on s u m e n m e n y a t a k an jum l ah k o m odi t as y a n g dim i nta m e rup a k a n fun g s i atau te r g ant u ng p a da har g a komodi t a s , p e nd a patan ko n s ume n , ha r g a y a n g b e rh u b u n g an ( k om p l e m e n t e r dan s u b s t i t u s i ) dan se l e ra kon s ume n .  S o e k artawi ( 2 2 : 1 2 7 )  m e l iputi h ar g a , ha r g a b ar a ng l ain ( s u b s t i t u s i , k om p l e m e n t e r & in d e p e nd e n t ), s e le r a , ju ml a h p e nd u du k , t i n g k a t p e nd a p a ta n , e l as t i s i t as p e rminta a n ( ha r g a , p e ndap a tan & s i l an g )

9. pro d uk i t u a k a n b e r t a mba h , h a l i ni b e r k a i t a n d en g a n ke t e r k a i t a n y a ng b e r s i f a t su b s tit u si ( pengg a n t i ) pend a p a t a n , d a ya b e li m a k i n k u a t seh i ng g a L anju t a n… Fa k tor y ang m e mp e n g aruhi p e rmintaan : 1 . h a r g a ko m odit a s i tu ( P x )  J i ka h a r g a s e m a k i n mu r a h , p e r m i n t a a n t e r h a d a p hukum p ermi n t aan 2 . H a r g a ko m odit a s l a i n ( Py)  na m un ke d ua m a c a m p r o d uk me m p un y a i komplemen ( p elengk a p ) d a n Independent ( net r a l ) 3 . T i ngk a t Pend a pa t a n /Inc o me  men c e r mi n k a n d a ya b el i . M a k i n tinggi ting k a t p e r mi n t a a n s u a tu kom o d i t a s meni n gkat

10. L a nj uta n …… . Fa ktor y a n g memp en g a r u h i p er m in t aa n 4 . S e l e r a / ke b i a s aan  S e l e ra d a n p i l i han k o n s u me n buk a n s a ja d i p e nge r uhi ol e h s t ruk t ur u m ur k o n s u m e n t e t a p i ju g a k a r e na fa k tor adat dan ke b i asaan s e t em p at 5 . J u m lah pe n d uduk M a k in b a n y ak j u m l ah p e n d ud u k m a k i n b e sar p u l a ba r a n g y a n g di k o ns um s i . P e n a m b a han ju m l ah pe n d ud u k bera r ti ada ny a pe ru b ahan struk t ur u m ur

11. La n j u t a n . . .. 6. Distri b usi pe nda p atan  K on s e ntra s i p e n d a p at a n b e r a da p ad a k al a ngan ata s  p e r m inta a n k o m o d itas m e w a h a k an me nin g k at 7 . P e rkiraan har g a di m asa m e n d atang  Bila d i p e rk i ra k an har g a s uatu p r o d uk nai k , l e b i h ba i k me m b e l i k o m odit a s i t u s e k a r a n g s e hi n g g a m e n do r o n g u nt u k me m b e li leb i h ba n y a k s a at ini g una me n g h e m at belanja di m asa me ndata n g

12. Fun g si P e r m i n taan  P e rm i n t aan y a n g d i nyatakan da l am h u b u n g an ma te ma t is de n g an fakt o r - f ak t or y ang m e mp e ng a ruh i nya  B e n t uk p e r s amaan ma t e ma t is :   D x = f ( P x , P y , I, T, N , Y d i s t , E sP ) K e t : Dx ( p e rm i n t aa n a k a n pro d u k ) , P x ( h a rga k omo d i t a s i t u ), Py ( Ha rga k om o d i t a s l a i n ) , I ( P e n da p a t a n ) , T ( s e l er a / k e b i a s aa n ) , N ( j u m l a h p e n du d u k ) , Y d i st ( d i strib u si p e n d a p a tan) , E s P ( P e r k i r aa n h a rga d i m a s a m e n da t a n g )   D x = f ( Px, P y , I)

13. Pe r u b ah a n j u m l ah ya n g d i m i n ta  Ada 2 s e bab : 1 . P e ru b ahan Ha r g a  pe r u b ahan jumlah ba r ang y g diminta, t e r jadi dalam satu k ur v a y g sa m a ( pe rg e ra k an k ur v a) 2. P e ru b ahan non har g a  pe r u b ahan pe r m intaan berg e s e r n y a k u r va k e k anan atau ke k i r i

14. C o nt o h P e nelit i an  F u ng s i P e r m i n t aan I k a n T ongkol d i p e n g ar u hi ( H ar g a i k an t o n gg ko l , H a r g a I k an l e le , H a r g a I k a n m U ja i r , H a r g a daging a y a m , H ar g a dagi n g ka m b i n g , H a r g a m i ny a k g o r e n g , H a r g a b e r a s , H ar g a t e l ur a y a m , p e ndapa t an p e rka p i t a )  F u ng s i P e rm i n t aan Re s t oran P e rm i n t aan s a y ur - mayur d il aku k an o l e h r e s t oran d i p e n g aruhi ( be s ar n y a modal usah a , h a r g a s a y ur - m a y ur, h a r g a s a y ur - m a y ur s ub s t i t us i , j u m l ah p e ngun j u n g , k e g ia t an prom i s i )

15. P E NA W A R A N (S U P P LY)

16. Pe n awa r an Komod i t a s Per t a ni an  P e n a w a r a n (Su pp l y) Jum l a h b a r a ng y a ng p rodu s en i n gi n d i t a w a rk a n ( d ij u a l) p a da b e r b a g a i ti n g kat h a r g a s el a ma s a t u p e riode te r tentu ( R a h a rdja dan Ma n da l a , 2 2 :2 6 )  Pe n a w a r a n da l a m b i dang p e r t a n i a n meru p a k a n ba n y a k n y a ko m odi t a s p e r t a n i a n y a ng d i s ed i a kan at a u d i t a w a rkan oleh b er b a gai p rodusen d i s u a tu dae ra h .  Da l a m huk u m p en a w a r a n d i j e l a s kan s i f a t h u b u n g a n a n t a r a h a r g a s u a tu ba r a ng d a n j u m lah b a r a ng t e r s e b ut y a ng d i t a w a rkan oleh p roduse n .

17. Lanj ut a n …… … H uk u m p e na w aran  “ B ahwa s e makin t i n gg i har g a s ua t u b aran g , s e makin b a n y ak j u ml ah y ang d it awarkan o l e h prod u s e n  S e b a l ik n y a s e m a kin r e ndah ha r g a s u atu b arang maka s e makin s e d ikit j u m l ah y ang d i t awarkan o l e h prod u s e n S P2 P1 Q 1 Q 2

18. Faktor - faktor y ang m e m pe n g a ruhi p e naw a ran komo d i t as p e r t an i an  M e n u r u t S u p a r m oko ( 1 9 9 7 : 4 ) a d a l a h j u m l a h ba r a ng y a ng d i t a w a r ka n , ha r ga b a r a n g , j um l a h f a kt o r pro d uksi ( i n p u t ) y a ng t e rsed i a , k e a d a a n a l a m , p a ja k d a n t e kh n olog i .  S e m e n t a r a m e nu r ut S o e k a r t a w i ( 2 2 : 1 4 5 ) f a kt o r y a ng m em p en g a r u hi p en a w a ra n : Tekh n olog i , h a r g a i n p u t , h a r ga pro d u k s i y a ng l a i n, j u m l a h p r od u s e n , ha r a p a n p r o du s en t e r h a d a p h a r g a p r o d uk s i di m a s a y a ng a k a n d a t a n g , el a st i s i t a s pro d uksi  Rah a rdja & M a nd a l a ( 2 2 : 2 8 ) meli p u t i ha r ga X, h a r g a Y b e r upa ba r a ng s u b st i t us i , b i a ya pro d uks i , t e kn o log i , j um l a h p ed a g a ng d a n p e n j u a l , t u j u a n per u sah a a n d a n ke b i j a k a n pem e rint a h

19. Fa kto r - Fa ktor y a n g memp en g a r u h i p er m in t aa n 1 . H a r g a Ba ra ng i tu send i ri J i ka h a r g a s u a t u ba r a ng n a i k, m a ka k u a nti t a s y a ng dit a w a rk a n a k a n b e r tam b a h k a r e n a pro d usen mengh a r a p kan keunt u ngan y a ng b esa r . 2 . H a r g a b a r a ng y a ng l a i n H a r g a b a r a ng s u b st i t usi n a i k  pena w a r a n b e r t a m b a h 3 . Tekhnolo g i ( T) Pe r b a i kan t eknol o gi a t a u p eng g u n aa n t e kn o lo g i b a r u s e b a g a i p e n gg a n ti t e k n ol o gi l a m a a k a n meni n g k a t k a n p ro duk s i , S e l a i n i tu ke m a j u a n t e knologi m e nu r unk a n b i a ya pro d uksi

20. a t a u p en g ec e r s u a tu pro d uk se m a k i n b a n y a k , b i a ya pro d uks i ) me m a k s i m u mk a n h a si l p r oduks i ny a  tk p r o duk s i La nj u t an …… … . . F a k t o r -F a k t or y a n g m e m p e n g a r u h i p e r m in ta a n 4. Ju m l a h le m b a ga pem a sa ra n ( Nl p ) A p ab i l a j um l a h l em ba g a p e m a s a r a n ( p eng u mpul p en a w a r a n p r o duk t e rse b ut a kan b e r t a m b a h . 5 . B i a ya pro d uksi  Ke n a i kan h a r g a i n p ut m en y e b ab k a n kenai k a n 6 . H a rga f a kt o r p r o duk s i 7 . Ke b i j a k a n pem e rint a h  b e r a s 8 . Tu j u a n p e r usah aa n  M e m a k a s i m u mk a n keu n t u n g a n , b u k a n y a ng m e m b e r i k a n keun t ung a n m a k si m u m

21. Fu n gsi Pe n a w a r a n  S x = f ( P x , P y, Pi , C, T ek, P ed, T uj, K e b i j ) D i m an a : S x = P e n a war a n a kan ko m od i t a s X P x = Harga X P y = Harga ko m odit a s la i n P i = h a r ga inp ut C = B ia ya p r od u k s i T e k = T ek h n ologi P ed = Ju m lah p ed a g an g T uj = T uju a n p er u s a h aa n K e b i j = K e b i ja kan p emer in t a h

22. C o nt o h P e nelit i an  F u ng s i P e na w a ra n k e delai d i p e n g ar u hi o l e h faktor ( H a r ga ke d e l ai p ada t a hun s ebe l umn y a , jum l ah p r od u ksi p ada t a hun s ebe l umn y a , l u as ar e al pa d a t ah u n s eb el um n y a , ra t a - r ata j u ml a h c u rah hu j a n , d a n ha r ga k o mod i t as p eng g anti kacang t ana h )

23. b eli k a n d i t e n t uk a n o leh p e r m i n t a a n d a n p en a w a r a n h a r g a d a n j u ml a h k o m odi t a s y a n g di p e rju a l b elikan d a n pe n a w a r a n t e r h a d a p k o m o di t a s te r t e n tu y a ng kese i m b a n g a n a t a u equilibi r i u m a p a b i la j um l a h d en g a n ne l a y a n d a n p e t e r n a k ) a tau p en j u a l s a ma pem b eli pada tingkat h a r g a t e r t en t u Kesei m b a n g an Kom o d it as P e rta n ian (a g ri c u l t ure co m mm o d it y E q u i l ibri u m)  H a r g a d a n j u m l a h su a tu k o m o di t a s y a ng di p e r j u a l ko m odit a s t e rse b u t .  J a di u n t u k m en g a nali s i s me k a n i s me p ene n t u a n s ec a r a s e r e n t a k p e r l u d i la k uk a n a n a l i si s p e r mi n taan a da d ip a s a r .  Ke a d a a n s u a tu p a s a r d i k at a kan d a l a m k e a d aa n kom o d i t a s y a ng d i t a w a rk a n p a ra p r odu s en ( p e t a n i , j um l a h y a ng d i mi n ta o l eh p a r a kon s um e n a t a u

24. S Q La n j u t a n …… . K e s e i mb a ng a n K omo d i t a s P e r t a n ia n ( a gri c u l tu re c ommmo d i t y E q u i l i br i u m P 2 E P 1 P D o P e rm i n t aa n s u a t u k omo d i t a s d i tu n j uk a n g a r i s P2 D dan p e n a w a r a n ya d i t u n j u k a n Po S . Jika h a r g a k omo d i t a s O P 1 , j u m l a h k omo d i t a s y a ng d i m i n t a O Q S e h i ngga t i t i k k e s e i mb a ng a n E .

25. Har g a ( R p) P e rm i n t aan P en a w a r an K e t e r a n g an D 200 L an ju t a n …… . K e seim b a n gan K o m o di t a s P e r ta n i a n ( a g r i c ultu r e c o mmmo d i t y E q uili br ium ( Kg ) ( Kg ) 5 000 4 5 00 4 000 3 5 00 3 000 1 00 200 3 00 4 00 5 00 5 00 4 00 3 00 200 100 k el e b i h an pe n awar a n Equi l ibi r ium K ele bi h an P ermi n t a an 50 S 450 4 00 350 3 00 100 10 20 30 40 500

26. El a s t isi t as P e rmi nt aan dan P e nawaran  U n t uk m e n g e t ah u i s a m pai s e ja u h m ana r e s pon p e r m i n t aan dan p e na w aran komo d i t a s p e r t an i an t e rhadap p e rubahan har g a .  U n t uk i t u d i p e r l ukan p e ng u kuran kuan t i t a t if y a n g m e n u nj u k a n b e s a r nya p e n g aruh p e rub a han har g a komod it as p e rta n ian t e r h a dap j u m l ah p e r m i n t aan k o mo d i t as p e r t a n i an y a n g d i namakan d e n g an e l a s t isi t as p ermi n t aan a t au e l a s t isitas pena w aran.

27. Elasti s itas Pe r mintaan  ELASTI S I T A S P E R M I N T A A N H A RGA ADALAH P E R B A N D IN G AN PERS E N TASE PER U B A H AN AN T ARA PE R M I N TAAN H ARGA S U ATU B AR A N G Ed = P ersent a se p eru b ahan juml a h b ar a ng y a ng d i m i n t a P erse n t ase P eru b ahan H ar g a B arang  El a s t i s i t as Permin t aan S i l ang E s = P erse n t ase p eru b ahan j uml a h b arang X yang d i m i nta P ersent a se P eru b ahan H arga B ar a ng Y  El a s t i s i t as Permin t aan Pendap a tan E y = P ersent a se p eru b ahan juml a h b ar a ng y a ng d i m i n t a P erse n t ase P eru b ahan P e n d a p a t an

28. E L AS T ISI T AS PENA W A R AN  A d alah P e r b a n d i n g an p e r s e nt a s e p e r u bahan j u m lah bara n g y a n g di t a w ar k a n d e n g a n p e r u bah a n h a r g a t e rte n t u . Es = P e rs e n t a se P e r u b a h a n j u m l a h b a r a ng y a ng d i t a w a r k a n P e rs e n t a se P e r u b a h a n h a rga b a r a ng Es = Ko e f is ie n ela s t is i t a s pena w a r a n Q B - Q A Q B = J u m la h ba ru ba r an g y an g Es Q A di t a w a r k a n = P B – P A Q A = J u m la h pena w a r a n A s a l P A PB = T ing k a t Har g a B a ru P A = T ing k a t Har g a La m a