Q'eqchi' - The Story of Ahikar the Grand Vizier of Assyria.pdf

adrian1baldovino 18 views 14 slides Jan 23, 2025
Slide 1
Slide 1 of 14
Slide 1
1
Slide 2
2
Slide 3
3
Slide 4
4
Slide 5
5
Slide 6
6
Slide 7
7
Slide 8
8
Slide 9
9
Slide 10
10
Slide 11
11
Slide 12
12
Slide 13
13
Slide 14
14

About This Presentation

The Story of Ahikar, folktale of Babylonian or Persian origin, about a wise and moral man who supposedly served as one of the chief counselors of Sennacherib, king of Assyria (704–681 bc). Like the biblical Job, Ahikar was a prototype of the just man whose righteousness was sorely tested and ultim...


Slide Content

LiresilallajAhikar
TIKLAJIK
Wanqesa’LiResillajAhikarjunreheb’linajteril
yo’leb’aalrexk’a’uxlutxna’leb’liwinq.Naru
natawmanlixwankilrik’inlixseraq’eb’naab’alli
tenamit,jo’liCorán,utliNajterutliAk’Chaq’rab’.
Junlimosaicolikitawmansa’Treves,Alemania,
naxk’utb’esisa’xyanqeb’lajna’leb’reliruchich’och’
lixb’aanuhomlajAhikar.Arinwanlixb’onb’ilseraq’.
Lixkutankilliseraq’a’inkiwanchoq’junna’leb’liyoo
chiaatinakwi’chiyo’yo.Eb’lajnawonelchaq’rab’
ke’xk’esa’roso’jiktana’sa’liXb’eenSiglonaq
ke’k’utmannaqke’palto’xb’aannaqlixb’eenilseraq’
ki’elchaqsa’junlipapiroarameore500chihab’
rub’elajliKristosa’xyanqeb’liq’etq’etilre
Elephantine.
Liseraq’ch’olch’onaqyalb’alaq’ilna’leb’utmaawa’li
resilallitenamit.Relikchiyaalnaqlianina’ilokrenaru
naxnawrusa’eb’liperelrexkomonlihuTheArabian
Nights.Tz’iib’anb’ilchichaab’il,utliseraq’linujenaq
rik’inb’aanuhom,b’alaq’ilna’leb’,utlieelelikchi
ka’ch’innaxk’amlik’a’uxltojsa’liroso’jik.Liwank
chiach’ab’anb’ilrek’oxlaka’anlik’a’ruq’axalloq’re
lajtz’iib’anel.
Litz’iib’anb’ilesilnaxjachrib’sa’kaahib’raqal:(1)Li
Xseeraq’inkil;(2)LiK’utuk(junsiirliProverbiosli
sachb’a-ch’oolej);(3)LiB’eeniktojEgipto;(4)Eb’li
Juntaq’eetilalmalajliJaljookilruaatin(rik’inli
naxtz’aqob’resirulajAhikarlixtzolb’allixsobrinoli
yoochipalto’k).
CHAQ’RAB’1
LajAhicar,liXnimalruAwaʼbʼejreAsiria,wank60li
rixaqilabʼanakxaqabʼanbʼilnaqmaakʼaʼaqralal.
Jo’kannaqnaxk’ulchoq’ralallixsobrino.Naxk’echi
nujenaqrik’inchaab’ilna’leb’utnawomchiruliwautli
ha’.
1LiresillajHaiqârliwanxna’leb’,ajVisirrelaj
SenaqueribliRey,utlajNadan,liralalliranab’laj
Haiqârliwanxna’leb’.
2Kiwanjunliawab'ejsa'xkutankilliawab'ejSenakerib,
ralallajSarhadum,awab'ejreAsiriautNinive,junli
winqajna'leb',ajHaiqârxk'ab'a',uta'anajVisirreli
awab'ejSenakerib.
3Kiwanjunlixmulta,lixb’ihomalutnaab’allik’a’aq
reru,utwanxseeb’al,wanxna’leb’,ajna’leb’,sa’li
nawom,sa’lina’leb’utsa’liawa’b’ejihom,utkisumla
rik’inlajeeb’roxk’aalchiixq,utkixyiib’junlikastil
choq’reheb’lijunjunq.
4A’b’anrik’inchixjunila’anmaak’a’ralalxk’ajol
rik’injunaq.reheb’liixqa’in,limaarete’wanqchoq’aj
eechanihomre.
5Utk’a’jo’naqkiraho’xch’oolxb’aana’in,utsa’jun
kutankixch’utub’eb’lajilolchahimuteb’liwinq
tzolb’ileb’uteb’lajb’atz’unelutkixch’olob’chiruheb’
lixwanjikutlina’leb’chirixlixmaak’a’ilxkok’al.
6Uteb'a'anke'xyere:«Ayu,mayejakchiruheb'liyos
uttz'aamachiruheb'naqmaarete'xk'eaawejunaq
aak'uula'al».
7Utkixb'aanujo'chanruke'xyereutkimayejak
chiruheb'lipech'b'ilyos,utkixtz'aamautkixtz'aama
chiruheb'rik'inxtz'aamankilutxtz'aamahom.
8Utinc'a'que'chak'occhijuna̱tin.UtliJesúscôchira
sa'xch'ôlutchirasa'xch'ôl.
9Uta’ankisutq’i,utkixtz’aamachiruliDiosQ’axal
TaqenaqXwankil,utkipaab’an,yoochixtz’aamankil
chirurik’inxxamlelsa’xch’ool,utkixye,“AtDios
Q’axalTaqenaq,atajYo’ob’tesinelreliChoxautli
ch’och’,atajYo’ob’tesinelrechixjunillik’a’aqreru
yo’ob’tesinb’il!
10Nintz’aamachawunaqtaak’ejunlial,renaq
tink’ojob’aaqinch’oolxb’aana’anrenaqtaawanqsa’
linkawilal,renaqtixtz’apliwilob’aal,utrenaq
tinmuq’”.
11Toja'naqkichalkjunxyaab'kuxejrik'inutkixyere:
“Xk'ojob'aach'oolxb'eenwarik'ineb'liyiib'anb'iljalam-
uuch,utxaq'axtesiheb'limayejchiruheb',xb'aana'in
tatkanaaqchimaak'a'aak'uula'alchiruchixjunil
laayu'am”.
12AbʼankʼamlajNadan,liralallaawiitzʼin,utkʼe
choʼqaakʼuulaʼalutkʼutchirulaatzolbʼalut
laachaabʼilal,utnaqtatkamq,aʼantatxmuq».
13Toja'naqkixk'amlajNadán,ralalliranab',litoj
tu'u'aq.Utkixq’axtesisa’ruq’waqib’liixqajb’anonel,
renaqte’xk’exsa’utte’xk’iresi.
14Utke’xk’iresirik’inchaab’iltzakemqutq’unal
kawresink-ib’utaq’ejreseda,utlimoradoutlikaq-sut-
iq’.Utk’ojk’osa’xb’eeneb’lich’inach’aat
yiib’anb’ileb’rik’inseda.
15UtnaqlajNadankinimanutkib’eek,ki’elchaqjo’
junnajtilche’reyaw,kixk’utchirulichaab’ilna’leb’,li
tz’iib’ak,licienciautlifilosofía.
16Utchirixk’iilakutan,lireyajSenakeribkirillaj
Haiqârutkirilnaqjwaltiixchik,utjo’kanajwi’kixyere.
17‘Atinloq’lajwamiiw,liseeb’,lik’ojk’oxch’ool,li
wanxna’leb’,liawa’b’ej,lintz’iib’anel,linvisir,lin
Cancillerutlinb’eresinel;relikchiyaalnaqq’axaltiixat
utaalatrik’inchihab’;utlaaeljikchaqsa’liruchich’och’
a’intentonaqnach’wan.
18Yeweanitaawanqxnaʼajsaʼlinkʼanjelchirix
laaʼat».UtlajHaiqârkixyere:“Atinqawa’,chiwanq
xyu’amlaajolomchijunelik!AranwanklajNadánli
ralalliwanab',a'anxink'echo'qwalal.
19Laa'inxink'iresiutxink'utchirulinna'leb'ut
linnawom›.
20Utlireyquixyere:—AtHaiqâr!kʼamchaqchiwu,
retinwilru,utwitintawnaqchaabʼil,kʼesaʼlaanaʼaj;
uttatxiksa’laab’e,rehilankutrexnumsinkillirela’laa
yu’amsa’chaq’alruhilank.’
21Toja'naqlajHaiqârkohoutkixk'utchirulajNadanli
ralalliranab'.Utkixb’aanuxloq’alutkixtz’aamachiru
liwankilalutliloq’alil.

LiresilallajAhikar
22Utkirilutkixnimaruutkisahoʼksaʼxchʼoolrikʼinut
kixyerelajHaiqâr:«Maaʼinlaawalal,atHaiqâr?
Nintz’aamanaqliDiostixkolrix.Utjo’chanrunaq
xatk’anjelakchiwuutchirulinyuwa’lajSarhadum,
jo’kanajwi’naqlaach’inaala’intaak’anjelaqchiwuut
tixtz’aqob’resirulink’anjel,lik’a’runa’ajmanchiwu,
utlink’anjel,renaqtinloq’oniuttink’exwankilsa’
aak’ab’a’laa’at”.
23UtlajHaiqârkixwiq’ib’rib’chirulireyutkixyere:
“Chiwanqxyu’amlaajolom,atawab’ej,chijunelikq’e
kutan!Ninpatz’aawik’innaqtaawanqaakuyumrik’inli
walalajNadanuttaakuylixmaakrenaqtaak’anjelaq
chawujo’chanruxk’ulub’.’
24Toja'naqliawab'ejkixyerik'injuramentnaqtixk'e
a'anjo'liq'axalnimxwankilsa'xyanqeb'liramiiw,ut
taawanqrik'inrik'inchixjunillioxloq'inkutlioxloq'ink.
Utkixtz'ub'ruliruq'utkixchaq'rab'irib'.
25UtquixchaplajNadán.liralalliranab’rik’inut
kixk’ojob’sa’junliochochrehilankutki’ok
chixk’utb’alchiruchiq’equtchikutantojreetalnaq
kixch’utub’rik’inchaab’ilna’leb’utnawomchirurik’in
liwautliha’.
CHAQ’RAB’2
Jun"AlmanaquereliNeb'a'ajRichard"renajterkutan.
Eb’lichaq’rab’liink’a’neke’kamchirixlixb’aanuhom
liwinqchirixlitumin,liixq,liaq’ej,lik’ayink,li
amiiw.Ebʼlijaljookilruaatinlijwalnawulakchiqu
nekeʼtawmanksaʼebʼliraqal12,17,23,37,45,47.
Juntaqʼeetaliraqal63rikʼinwiibʼoxibʼlibʼalaqʼil
naʼlebʼliwanksaʼebʼliqakutan.
1Jo'ka'innaqkixk'utchiruutkixye:«Atwalal!
chawab’iliwaatinuttaapaab’linna’leb’uttaajultiko’q
aawelik’a’runinye.
2Atwalal!winakawab’ijunaqaatin,kanab’chikamk
sa’laach’ool,utmaak’utb’esichirujalanchik,maare
anchaltaa’okchoq’yo’yookilruq’uttixk’atlaaru’uj
aq’ejuttixk’ejunrahilalsa’laatib’el,uttaatawjun
majewank,uttatxutaanaqchiruliDiosut.winq.
3Atwalal!wixawab’ijunaqesil,maajek’i;utwiwan
k’a’ruhaqxawil,maaye.
4Atwalal!b’aanunaqink’a’ch’a’ajlaaseeb’alchi
aatinakchoq’relianiyoochiab’ink,utmat-aanilak
chixsutq’isinkiljunlisumenk.
5Atwalal!naqakxawab'ik'a'ruhaq,matmuq.
6Atwalal!meehitjunlikʼaamlitzʼaptzʼo,chimoko
teewiqʼ,utmeetzʼapjunlikʼaamlihitzʼbʼil.
7Atwalal!maak’oxlalich’ina-usilna’leb’chirix,
xb’aannaqna’oso’utna’oso’,a’b’anjunlijultikahom
oxloq’inb’ilnakanachijunelik.
8Atwalal!maakanabʼnaqjunaqixqmaakʼaʼxnaʼlebʼ
tatxbʼalaqʼirikʼinliraatin,maareanchaltatkamqsaʼli
kamkqʼaxalra,uttatxbʼakʼsaʼlikʼaamtojreetalnaq
tat-oksaʼlibʼakʼlebʼ.
9Atwalal!maak’oxlajunliixqlib’atz’unb’ilrik’in
aq’ejutrik’insununkilb’an,litz’eqtaananb’ilutmaak’a’
xna’leb’sa’liraam.Rachawuwitaak’erelik’a’ru
aawe,malajtaaq’axtesirelik’a’ruwansa’laawuq’ut
a’antatxb’alaq’ichimaakob’k,utliDiostaajosq’o’q
aawik’in.
10Atwalal!matwanqjoʼlicheʼalmendra,xbʼaannaq
naxkʼextoonalchiruhebʼchixjunillicheʼ,utlirucheʼ
naruxtzekankilchirixebʼchixjunil,joʼbʼanlicheʼ
morera,linaxkʼerucheʼnaruxtzekankilchiruhebʼ
chixjunillicheʼ,utxtoonalchirixchixjunilebʼ.
11Atwalal!kubʼsilaajolomchikubʼenaq,ut
qʼunobʼresixyaabʼaakux,utchaabʼilaqaachʼool,ut
bʼeeqsaʼlitiikilbʼe,utmatwanchimaakʼaʼaanaʼlebʼ.
Utmaawaklesixyaab’aakuxnaqnakat-se’ekxb’aannaq
witarik’inkawilxyaab’kuxejkiyiib’amanjunli
ochoch,lib’uurtixyiib’rajnaab’alliochochrajlalkutan;
utwitarik’inkawilalki’eek’asiiklib’atz’unleb’aal,
maajunwarajtaa’isimanqlib’atz’unleb’aalrub’ellix
tellikameey.
12Atwalal!q'axalusrisinkileb'lipekrochb'eenliwank
xna'leb'chiruuk'akb'iinrochb'eenliraxch'ool.
13Atwalal!hoylaaviinsaʼxbʼeenlixmuqlebʼaalebʼli
tiikebʼxchʼool,utmat-ukʼakrikʼinebʼlitenamit
maakʼaʼebʼxnawomuttzʼeqtaananbʼilebʼ.
14Atwalal!chatchapaawibʼrikʼinebʼliwinqajnaʼlebʼ
linekeʼxxuwaruliYosutnekeʼwanjoʼebʼaʼan,ut
matnachʼokrikʼinebʼlimaakʼaʼebʼxnawom,maare
anchaltat-okjoʼaʼanuttaatzollixbʼe.
15Atwalal!naqakxatawjunaqaawamiiwmalajjunaq
aawamiiw,yalaaq’e,utchirixa’antaayiib’choq’
aawamiiwutchoq’amiiw;utmeenimaruchimaak’a’
xyalb’alrix;utmaapoʼlaawaatinrikʼinjunaqwinqli
maakʼaʼxnaʼlebʼ.
16Atwalal!naqjunlixab’onnakanasa’laawoq,b’eeq
rik’insa’xb’eenlik’ix,utyiib’junb’echoq’relaa
alalb’ej,utchoq’relaawochochuteb’laakok’al,ut
yiib’chikawlaajukub’rub’elajnaqtaaxiksa’xb’eenli
palawutlixb’oolamuttaa’okchisub’e’kutink’a’naru
a’an.kolb’ilrix.
17Atwalal!wilib’ihomnaxwa’junlik’anti’,
neke’xye,--“A’anrik’inlixna’leb’,”utwijunlineb’a’
naxwa’,litenamitneke’xye,“Xb’aanlixwe’ej.”
18Atwalal!k'ojk'oxch'oolrik'inlitzakahemqutlik'aru
wankaawewulajwulaj,utink'a'tixrahirulik'arure
jalanchik.
19Atwalal!matwanqchoq'aawasaawiitz'inrik'inli
maak'a'xna'leb',chimokotat-wa'aqrochb'een,chimoko
taasaho'qsa'aach'oolrik'inlirahilalneke'xk'ullaawas
aawiitz'in.Wilixik'na'ilokaawenaxrahob'tesiaawe,
chab'aanuusilalrik'in.
20Atwalal!junliwinqlinaxxuwaruliDiosma
taaxuwaruuttaawoxloq’i.
21Atwalal!limaakʼaʼxnawomnatʼaneʼkutnatʼaneʼk,
utliwankxnaʼlebʼ,ustanatʼaneʼk,inkʼaʼnaʼeekʼasiik,
utustanatʼaneʼknawakliiksaʼjunpaat,utwiyajnaru
naxkʼaakʼalelixyuʼam.A’b’anchirixliwinqmaak’a’
xnawom,maak’a’xna’leb’,choq’relixyajelmaak’a’
b’an.
22Atwalal!wijunaqwinqnaxnach’ob’resirib’
aawik’inlikub’enaqxwankilchirulaa’at,ayuchiub’ej
chixk’ulb’al,utkanaaqchixaqxo,utwiink’a’naru
chixtojb’alrix,lixQaawa’tatxq’ajkamuchoq’re.

LiresilallajAhikar
23Atwalal!maakuyxsakʼbʼallaaalalbʼej,xbʼaannaq
lixbʼakʼbʼallaaalalbʼejchanchanlibʼaqlaqchʼiichʼre
liawimq,utchanchanxbʼakʼbʼalxtzʼuumalrejunli
bʼoolx,utchanchanxbʼakʼbʼalebʼlixul,utchanchan
xtzʼapbʼalliokebʼaal.
24Atwalal!ramlaawalalchirulimaa’usilal,utk’ut
chirulib’aanuhomrub’elajnaqtixq’etq’etirib’chawu
uttatxk’amsa’tz’eqtaananksa’xyanqeb’litenamitut
taak’elaajolomchit’uyub’aaksa’eb’lib’eutsa’eb’li
ch’utamuttatk’ehe’qtojb’a-maakxb’aanlixmaa’usilal
lixmaa’usajb’aanuhom.
25Atwalal!sikʼjunaqbʼooyxqʼunxtibʼelutjunaq
bʼuurnimxxuqʼ,utmaakʼamjunaqbʼooyxnimxxukubʼ,
chimokotaawanqaawamiiwjunaqwinqajbʼalaqʼ,chi
mokosikʼjunaqmoosajwechʼonelmalajjunaqmoos
ixqajelqʼ,xbʼaanchixjunillinakabʼaanu.reheb’a’an
te’sache’q.
26Atwalal!maakanabʼnaqlaanaʼaayuwaʼ
tateʼxmajewa,utliQaawaʼchisahoʼqxchʼoolrikʼinebʼ;
xb’aannaqyeeb’ilchaq,“Lianinaxtz’eqtaanalixyuwa’
malajlixna’,chikamqlikamk(narajxyeeb’allikamk
sa’xk’ab’a’limaak),utlianinaroxloq’ilixna’xyuwa’
tixnajtob’resilixkutanutlixyu’amuttaarilchixjunilli
k’a’ruus.”"
27Atwalal!matb’eeksa’lib’echimaak’a’
aak’anjeleb’aal,xb’aannaqink’a’nakanawjo’q’e
taaruuqtatxk’ullajxik’ilonel,renaqkawresinb’ilaqat
choq’re.
28Atwalal!matwanqjoʼjunlicheʼmaakʼaʼxtoonalli
inkʼaʼnaniman,joʼbʼanjunlicheʼbʼakʼbʼorikʼinlix
toonalutlixtoonal;xb’aannaqliwinqlimaak’a’rixaqil
chimokoralalxk’ajol,tz’eqtaananb’ilsa’liruchich’och’
utxik’ilb’ilxb’aaneb’,chanchanjunliche’maak’a’
xtoonutmaak’a’ru.
29Atwalal!joʼkaqexjunlicheʼlinaʼuuchinkchireli
bʼe,linekeʼxtzekaliruxbʼaanebʼchixjunilli
nekeʼnumeʼkaran,utebʼlixulreliyamyookilchʼochʼ
nekeʼhilanrubʼelxmuutnekeʼxwaʼlixtoonal.
30Atwalal!lijunjunqchikarneerlineke'elksa'xb'eut
eb'lirochb'eenneke'okcho'qxtzekemqlixojb'.
31Atwalal!maaye:“Linqawa’a’anjunajmaak’a’
xna’leb’utlaa’inwaninna’leb’,”utmaayeresilliaatin
remaak’a’ilnawomutmaak’a’xna’leb’,maare
tattz’eqtaanaaqxb’aan.
32Atwalal!matwanqjo'junreheb'limoosa'an,li
neke'xyereheb'lajeechalreheb':«Elenchiqu»,wanq
b'anjo'junreheb'lineke'xyereheb':«Chalqexut
chalqexqik'in».
33Atwalal!maak’exch’oollaamooschirulirochb’een,
xb’aannaqink’a’nakanawanireheb’a’anq’axal
wi’chiktaawanqxloq’alchoq’aawesa’roso’jik.
34Atwalal!matxuwakchirulaaQaawaʼli
kiyoʼobʼtesinkaawe,maareanchaltaachʼanaaqchawu.
35Atwalal!chaabʼillaawaatinutchaqʼalrulaawaatin;
utmaakanabʼlaawochbʼeenchixyeqʼbʼallaawoq,
maareanchaltixtochʼlaawoqsaʼjalanchikhoonal.
36Atwalal!winakasak’junliwinqwanxna’leb’rik’in
junaatinrechaab’ilna’leb’,taa’okchimuqmusa’lixsa’
jo’junlimuqmuukileek’ahomrexutaan;a’b’anwi
nakasak’limaak’a’xnawomrik’injunliche’ink’a’
tixtawruchimokotaa’ab’inq.
37Atwalal!witaataqlajunliwinqwanxna’leb’choq’
relik’a’runa’ajmanchawu,maak’enaab’allitaqlahom
re,xb’aannaqa’antixb’aanulaak’anjeljo’taawaj,ut
witaataqlajunaqlimaak’a’xna’leb’,mattaqla,ayub’an
aajunesutb’aanulaak’anjel,xb’aannaqwilaa’at.
taqlahomaqre,ink’a’tixb’aanulik’a’rutaawaj.Wi
tate'xtaqlachik'anjelak,seeb'aawib'chi
xtz'aqob'resinkilrusa'junpaat.
38Atwalal!maak’ejunaqajxik’ilonelrejunaqwinq
kawwi’chikxmetz’ewchawu,xb’aannaqa’antixk’am
laab’isb’al,utlixq’ajkamunkilsa’aab’een.
39Atwalal!yalb'ilaqrixlaawalalutlaamoos,rub'elaj
naqtaaq'axtesilaak'a'aqrerureheb',maareanchal
te'xq'etrib'rik'ineb';xb’aannaqlianinujenaqruq’wan
xna’leb’nayeemanre,ustamaak’a’xna’leb’utmaak’a’
xnawom,utlianimaak’a’xna’leb’,neb’a’,maak’a’
xnawomnayeemanre,ustaa’anliawa’b’ejreheb’laj
na’leb’.
40Atwalal!Xinwaʼjunlicolocinth,utxinkʼuxlialoe,
utmaakʼaʼchikxintawliqʼaxalkʼawiʼchikchiruli
nebʼaʼilutliqʼetqʼetil.
41Atwalal!k'utchirulaawalallik'uulanktuminutli
we'ej,renaqchaab'ilaqxb'eresinkillirochoch.
42Atwalal!meekʼutchiruhebʼlimaakʼaʼebʼxnawomli
raatinobʼaalebʼliwankebʼxnaʼlebʼ,xbʼaannaqaʼanaq
iiqchoqʼre.
43Atwalal!maak’utlaawanjikchirulaawamiiw,
maareanchaltattz’eqtaanaaqxb’aan.
44Atwalal!lixmutzʼillichʼoolejqʼaxalrawiʼchik
chiruxmutzʼillixnaqʼuhej,xbʼaannaqlixmutzʼilli
xnaqʼuhejnarunabʼeresiikchikokʼajxsaʼ,aʼbʼanli
xmutzʼillichʼoolejinkʼaʼnabʼeresiik,utnaxkanabʼli
tiikilbʼe,utnaxiksaʼjunlibʼeliqʼetqʼet.rikin.
45Atwalal!q’axalwi’chikchaab’illitiq’okwi’junaq
winqrik’inliroqchirulitiq’e’kwi’junaqnrik’inli
ru’ujaq’ej.
46Atwalal!q'axalchaab'iljunaqamiiwliwankchi
nach'chirujunaqrasriitz'inlinajtwank.
47Atwalal!lich’ina-usilna’oso’a’b’anlitzolok
nakana,utliruchich’och’na’oso’utna’okchimaak’a’
rajb’al,a’b’anjunchaab’ilk’ab’a’ejink’a’na’oso’chi
mokona’oso’.
48Atwalal!liwinqlimaak’a’xhilob’aal,chaab’il
wi’chiklixkamikchirulixyu’am;utq’axalwi’chik
chaab’ilxyaab’liyaab’akchiruxyaab’lib’ichank;
xb’aannaqlirahilch’oolejilutliyaab’ak,wiwanlixiw
chiruliDiosrik’ineb’,q’axalchaab’ilwi’chikchiru
xyaab’lib’ichankutlisahilch’oolejil.
49Atwalal!q'axalchaab'ilwi'chiklixteljunliq'eqsa'
laawuq'chirujunliq'eqsa'liuk'leb'aalrelaawas
aawiitz'in;utq'axalusjunaqkarneernach'aawik'in
chirujunaqb'ooyxnajtwank;utjunlikokʼxulsaʼlaa
wuqʼqʼaxaluswiʼchikchirujunmilchikokʼxulli
yookebʼchixikʼank;utlineb’a’illinaxch’utub’,q’axal
chaab’ilwi’chikchiruxjek’inkilnaab’allik’a’ru
na’ajman;utjunyo’yookilxojb’q’axalchaab’ilwi’chik
chirujunkamenaqkaqkojl;utjunlibralikarneerqʼaxal

LiresilallajAhikar
chaabʼilwiʼchikchirujunlibralibʼihomal,naraj
xyeebʼallioorutliplaat;xb’aannaqlioorutliplaat
muqmuukeb’utmuqmuukeb’sa’lich’och’,utink’a’
neke’ilman;ab'anlib'onnakanaaksa'eb'lik'ayib'aalut
na'ilmank,uta'anjunch'ina'usilcho'qrelianina'oksink
re.
50Atwalal!junch’inab’ihomaljwalchaab’ilwi’chik
chirujunlib’ihomaljek’inb’il.
51Atwalal!junyo'yookiltz'i'q'axalchaab'ilchirujun
neb'a'kamenaq.
52Atwalal!junlineb'a'linaxb'aanulius,q'axalus
chirujunlib'ihomlikamenaqsa'lixmaak.
53Atwalal!k’uulajunaatinsa’laawaam,uttaawanq
naab’alchoq’aawe,utk’ereetalnaqsachenaq
nakak’utb’esilixmuqmuukilna’leb’laawamiiw.
54Atwalal!maakanabʼjunaqaatinchielkchaqsaʼ
xtzʼuumalaawetojreetalnaqxakʼuubʼaanaʼlebʼrikʼin
laawaam.Utmatxaqliiqsa’xyanqeb’lianiyookeb’chi
wech’ink,xb’aannaqrik’injunlimaa’usajaatinnachal
liwech’ok-ib’,utrik’injunliwech’ok-ib’nachalli
pleetik,utrik’inlipleetiknachallipleetik,utlaa’at
taamine’qaawuchich’olob’ank;Elenb'anaranut
hilanqex”.
55Atwalal!maak’eaawib’chirujunaqwinqlikaw
wi’chikrib’chawu,k’ulb’anjunmusiq’ejrekuyuk,ut
kuyukutjuntiikilal,xb’aannaqmaak’a’chikk’a’ru
q’axalchaab’ilwi’chikchirua’an.
56Atwalal!maak’ereetallaaxb’eenamiiw,xb’aannaq
lixkab’maareink’a’taawanqchinajt.
57Atwalal!rula’anilineb’a’sa’lixrahilal,utaatinan
chirixchiruliSultan,utb’aanulaayalb’alaaq’ere
xkolb’alchiruxtz’uumalrelikaqkojl.
58Atwalal!matsaho’qaach’oolrik’inxkamiklixik’
na’ilokaawe,xb’aannaqchirixjunpaattatwanqchoq’
aawamiiw,utlianinase’enkaawenakawoxloq’iut
nakawoxloq’iutwankatchirub’elajrik’insa’xk’eeb’al
xsahilxch’ool.
59Atwalal!witaliha’taawanqchixaqxosa’choxa,ut
junliq’eqq’eqtaa’okchisaq,utlimirrataa’okchiq’un
jo’liq’een,toja’naqeb’liwinqlimaak’a’eb’xnawom
utlimaak’a’eb’xna’leb’te’ruuqrajchixtawb’alruut
chiwankxna’leb’eb’.
60Atwalal!winakawajwankaanaʼlebʼ,charamlaa
ruʼujaqʼchirulitikʼtiʼik,utlaawuqʼchirulielqʼak,ut
laawilobʼaalchirurilbʼallimaaʼusilal;toja'naqaj
na'leb'taayeemanqaawe.
61Atwalal!liwankxna'leb'tatxsak'rik'inche',ab'anli
maak'a'xna'leb'tatixyulrik'insununkilb'an.Tuulanaq
aach’oolsa’laasaajilaluttaaloq’oniaawusa’laatiixilal.
62Atwalal!ink’a’naruchixkuyb’aljunaqwinqsa’
xkutankillixwankil,chimokojunaqnima’sa’xkutankil
lixb’uut’iha’.
63Atwalal!matseeb'aaksa'xsumlajikjunaqliixaqilb'ej,
xb'aannaqwiustaa'elq,liixqtixye:«Atqaawa',k'uub'
lik'arunawaj»;utwit-elqchiyaj,tixkʼextzʼaqliani
kiʼoksinkre.
64Atwalal!anichaq’alrulixtiqwal,juntaq’eetajwi’sa’
liraatin;utlianiq’etq’etlirilob’aalsa’lixtiqwal,a’an
ajwi’juntaq’eetsa’liraatin.
65Atwalal!wixab’aanujunaqelq’ak,k’echinawe’k
reliSultan,utk’erejunraqalre,renaqtatkole’qchiru,
xb’aannaqwiink’a’jo’kan,taakuylik’a’uxl.
66Atwalal!chatwanqchoq’ramiiwliwinqlinujenaq
utnujenaqliruq’,utmaak’echoq’ramiiwliwinqli
tz’aptz’oliruq’utnatz’okaak.
67Wankaahib’lina’leb’b’arwi’ink’a’naruchiwank
chikolb’ilrixlireychimokolixteepajpleet:li
rahob’tesinkxb’aanlivisir,utlimaa’usajawa’b’ejihom,
utxjalb’allirajom,utlirahob’tesinksa’xb’eenli
na’leb’;utkaahibʼlinaʼlebʼliinkʼaʼnaruxmuqbʼal:li
wankxnaʼlebʼ,limaakʼaʼxnaʼlebʼ,libʼihomutli
nebʼaʼ».
CHAQ’RAB’3
LixAhikarnaxkanab’litz’aqonkchikawsa’lik’anjel
relitenamit.Naxqʼaxtesilikʼarurerelixsobrinoli
nabʼalaqʼink.Arinwanlisachb’a-ch’oolejseraq’chirix
chanrunaqjunajb’alaq’liink’a’nab’antioxinnaxjal
rib’choq’ajb’alaq’.Junlinaʼlebʼliwankxnaʼlebʼre
xrambʼallajAhikarnaxkʼamchaqnaqkiʼisiiksaʼli
kamk.Chanchannaqa’anxraqiklajAhikar.
1Jo’kannaqki’aatinaklajHaiqâr,utnaqkixchoyli
taqlahomutlijaljookilruaatina’inrelajNadan,liralal
liranab’,kixk’oxlanaqtixk’uulaheb’chixjunil,utink’a’
kixnawnaqruuchila’anyoochixk’utb’alchirulilub’k
utlitz’eqtaanankutliq’etq’etil.
2Chirixa’anlajHaiqârkichunlachich’anch’osa’
rochochutkixq’axtesirelajNadanchixjunillik’a’rure,
uteb’limoos,uteb’liixqajk’anjel,uteb’likawaay,
uteb’liwakax,utchixjunilchiklik’a’rureutkixtaw;
utliwankilalrexpatz’b’alutrexramb’alkikanasa’ruq’
lajNadan.
3UtlajHaiqârkichunlasa’hilanksa’rochoch,utrajlal
sutlajHaiqârnaxikutnaxk’exloq’allirey,utnasutq’i
sa’rochoch.
4AnajwannaqlajNadankixk’ereetalnaqliwankilalre
xpatz’b’alutrexramb’alwansa’ruq’a’an,
kixtz’eqtaanalixk’anjellajHaiqârutkixse’e,utki’ok
chixk’eeb’alxmaakyalaqjo’q’enaxk’utrib’,utkixye,
“LintioHaiqârwansa’lixdotaje,.utmaakʼaʼnaxnaw
anaqwan».
5Utki’okchixsak’b’aleb’limoosutlimoosixq,ut
chixk’ayinkileb’likawaayutlikameeyutchisachk
rik’inchixjunillik’a’rurelixtio,lajHaiqâr.
6UtnaqlajHaiqârkirilnaqmaak’a’naxtoq’ob’aheb’ru
lixmooschimokolixjunkab’al,kiwakliutkixtaaqe
chaqsa’rochoch,utkixtaqlaxyeeb’alrelireynaq
kixjek’ilik’a’rureutlixtzakemq.
7Toja'naqliawab'ejkiwakliikutkixb'oqlajNadanut
kixyere:«Naqtojkawrib'lajHaiqâr,maajunchik
taa'awab'ejinqsa'xb'eenlik'a'aqrerure,chimokosa'
xb'eenlirochoch,chimokosa'xb'eenlik'a'aqrerure».
8Utliruq’lajNadanki’isiikchaqchirulixtiolaj
Haiqârutchiruchixjunillik’a’rure,utchirulihoonal
a’anink’a’ki’okchimokoki’elchaq,chimokokixk’e
xsahilxch’ool.

LiresilallajAhikar
9Toja’naqlajHaiqârkixjalxk’a’uxlchirixlixk’anjel
rik’inlajNadanliralalliranab’,uttojyoochiraho’k
xch’oolchinumtajenaq.
10UtlajNadankiwanjunlirasliq’axalka’ch’in,aj
Benuzârdânxk’ab’a’,jo’kannaqlajHaiqârkixk’am
choq’resa’xna’ajlajNadan,utkixk’iresiutkixk’e
xloq’alrik’inliq’axalnimxloq’al.Kixq'axtesisa'ruq'
chixjunillik'aruwankreutkixxaqab'chixjolominkilli
rochoch.
11AnajwannaqlajNadankixk’ereetallik’a’ru
xk’ulman,ki’okchiq’etq’eto’kutchiq’etq’eto’k,ut
ki’okchiwech’okrik’inchixjunileb’like’patz’okre,ut
chixse’enkillixtio,lajHaiqâr,utkixye:“Lintioxinx’isi
chaqsa’rochoch,ut.kixsik’ruliwaswiitz’inchiwu,
a’b’anwiliNimajwalDiostixk’eweliwankilal,
tink’amchaqsa’xb’eenlirahilalrewank.kamsinbʼil».
12UtlajNadányochixk'oxlankilk'arutixb'aanucho'q
retixtich.Chirixchika'anlajNadánkixk'oxlaa'inut
kixtz'iib'ajunlihurik'inlajAquis,ralallajSaj,awab'ej
rePersia,b'arwi'kixyechijo'ka'in.
13‘Tuqtuukilal,kawilal,kawilalutloq’alilrik’inlaj
Senakerib,awab’ejreAsiriautNínive,utrik’inlixvisir
utlixtz’iib’anel,lajHaiqâr,choq’aawe,atnimlarey!
Chiwanqtaxaqlicentavosa’qayanqlaa’atutlaa’in.
14Utnaqtaawulaqaawikʼinlihuaʼin,witatwakliiqut
tatxiksaʼjunpaatsaʼlirutaqʼareNisrin,utAsiria,ut
Ninive,tinqʼaxtesiaaweliawabʼejilalchimaakʼaʼli
yalokutchimaakʼaʼlikʼuubʼanbʼilnaʼlebʼ».
15Utkixtz'iib'aajwi'junchiklihusa'xk'ab'a'lajHaiqâr
relajParahón,awab'ejreEjiipt.«Chiwanqtatuqtuukilal
saʼqayanqlaaʼatutlaaʼin,atawabʼejlikawribʼ!
16Wisaʼxhoonalillihuaʼinlitaawulaqaawikʼin
tatwakliiquttatxikAsiriautNinivesaʼlirutaqʼare
Nisrîn,tinqʼaxtesiaaweliawabʼejilalchimaakʼaʼli
yalokutchimaakʼaʼliyalok».
17Utlixtz’iib’ahomlajNadanchanchanlix
tz’iib’ahomlixyuwa’chin,lajHaiqâr.
18Toja’naqkixb’onliwiib’chihu,utkixtz’aprik’in
lixtz’apleb’t’ikrlixyuwa’chin,lajHaiqâr;wankeb'
ajwi'sa'rochochlirey.
19Toja’naqxko’outkixtz’iib’ajunlihujo’kanajwi’
xb’aanlireychoq’relixtioHaiqâr:“Tuqtuukilalut
kawilalchoq’relinVisir,linSecretario,linChancellor,
Haiqâr.
20AtHaiqâr,naqtaawulaqaawik’inlihua’in,ch’utub’
chixjunileb’lajpleetliwankeb’aawik’in,uttz’aqalaqre
ruliraq’eb’utlirajlankileb’,utk’ameb’chaqwik’insa’
ro’likutansa’lirutaq’areNisrîn.
21Utnaqtinwilarannaqyookinchichalkaawikʼin,
seebʼaawibʼutkʼehebʼlajpuubʼchielkchiwixjoʼ
junaqajxikʼilonellitaarajrajyalokwikʼin,xbʼaannaq
wankebʼwikʼinebʼlixtaqllajParahón,awabʼejre
Ejiipt,renaqteʼrillixmetzʼewliqametzʼew.teepaj
pleetutmaareteʼxuwaqchiqu,xbʼaannaqaʼanebʼli
xikʼnekeʼilokqeutxikʼnokooʼeʼril».
22Toja'naqkixtz'aplihuutkixtaqlachaqHaiqârxb'aan
junreheb'lajk'anjelchiruliawab'ej.Utkixchaplijun
chikhulikixtz'iib'autkixjek'ichiruliawab'ejut
kixyaab'asichiruutkixk'utchirulitz'apleb't'ikr.
23Utnaqkirab’ilireylik’a’ruwansa’lihukisach
xch’oolrik’injunnimlasachokch’oolejutkijosq’o’
rik’injunnimlajosq’ilq’axalkaw,utkixye,“Ay,
xink’utlinna’leb’!k’a’ruxinb’aanurelajHaiqârnaq
kixtz’iib’aheb’lihua’inreheb’lixik’neke’ilokwe?Ma
aʼintabʼiʼlinqʼajkamunkilxbʼaanliusilalxinbʼaanu
chiru?».
24UtlajNadánquixyere:—Atrey,matrahoꞌxchꞌ
o̱l.chimokotoojosq’o’q,tooxikb’ansa’litaq’are
Nisrînutqilaqmayaalliseraq’malajink’a’».
25Toja’naqlajNadankiwaklisa’ro’likutanut
kixk’ameb’lireyuteb’lajpleetutlivisir,utxkoheb’sa’
liyamyookilch’och’sa’lirutaq’areNisrîn.Utlirey
ki’ilok,utilomaq!LajHaiqâruteb’lajpleetke’xk’uub’
rib’.
26UtnaqlajHaiqârkirilnaqlireywanaran,kinach’ok
utkixk’utchiruheb’lajpleetnaqte’elqjo’sa’pleetut
te’pleetiqchik’uub’anb’ilrik’inlireyjo’chanru
kitawmansa’lihu,ink’a’naxnawk’a’rulijulkixb’ek
lajNadanchoq’re.aan.
27Utnaqlireykirillixb’aanuhomlajHaiqârki’okchi
k’oxlakutchixiwutchisachkxch’ool,utkijosq’o’
rik’injunnimlajosq’il.
28UtlajNadánquixyere:—Atrey,¿maxacuil.k’a’ru
xb’aanuliq’etq’eta’in?a’b’anmatjosq’o’utmatraho’k
aach’oolchimokotatraho’q,ayub’ansa’laawochoch
utchunlaaqsa’laak’ojarib’aal,utlaa’intink’amchaq
lajHaiqâraawik’inchib’ak’b’outchib’ak’b’orik’in
kadeen,uttin’isilixik’na’ilokaawechimaak’a’li
k’anjel.’
29Utlireykisutq’isa’lixk’ojarib’aal,chijosq’o’
chirixlajHaiqâr,utmaak’a’kixb’aanuchirix.Utlaj
Nadanxko’orik’inlajHaiqârutkixyere:“W’allah,at
inyuwa’chin!Relikchiyaalnaqliawab'ejnasaho'k
xch'oolaawik'inrik'inxnimalxsahilxch'oolut
naxb'antioxichawuxb'aannaqxab'aanulik'aruxataqla
wi'.
30Utanajwankinixtaqlaaawik’inretaataqlaheb’laj
pleetsa’xk’anjeleb’uttatchalqaajunesrik’ina’anchi
b’ak’b’olaawuq’chawix,utchib’ak’b’olaawoqrik’in
kadeen,renaqeb’lixtaqlajFarahonte’rila’in,utre
naqlireytaawanqxiwxiwxbʼaanebʼutxbʼaanli
xreyebʼ».
31Toja’naqkixsumelajHaiqârutkixye:“Liab’ink
a’anab’ink”.Tiktokiwakliik,kixb'ak'liruq'chirixut
kixb'ak'liroqchikareen.
32UtlajNadánquixcꞌamutco̱rochbenriqꞌuinli
rey.UtnaqlajHaiqârki’okchirulireykixwiq’ib’rib’
chirusa’ch’och’,utkixtz’aamaxwankilutyu’amchi
junelikrelirey.
33Toja’naqlireykixye:“AtHaiqâr,linTz’iib’anel,li
Awa’b’ejrelink’anjel,linChancellor,liawa’b’ejrelin
Tenamit,yewek’a’rulimaa’usilalxinb’aanuaawenaq
xinq’ajkamurik’inliyib’ajb’aanuhoma’in”.
34Toja'naqke'xk'utchirueb'lihutz'iib'anb'ileb'xb'aan
utwankeb'sello.UtnaqlajHaiqârkirila’in,ki’eek’an
lixtelutki’okchib’ak’e’klixtelsa’junpaat,utink’a’
kiruchiaatinakjunaqaatinxb’aanlixiw;a’b’ankixk’e
lixjolomchirulich’och’utmutz’.

LiresilallajAhikar
35Utnaqlireykirila’in,kireek’achich’olch’onaq
rik’ina’anlik’a’aqreru,utsa’junpaatkiwakliut
kixtaqlaheb’chixkamsinkillajHaiqâr,utchixsak’b’al
lixtelrik’inliyok’leb’ch’iich’chirixlitenamit.
36Toja'naqlajNadankixjapreutkixye:“AtHaiqâr,at
q'eqxnaq'aawu!k’a’rurusilallaak’oxlakmalajlaa
wankilalsa’xb’aanunkillib’aanuhoma’inchoq’reli
rey?”.
37Jo’ka’innaxyelajyeholseraq’.Utlixk’ab’a’laj
b’atz’unelreliyok’leb’ch’iich’a’anAbuSamîk.Utli
awab'ejkixyere:“Atajpuub'!waklinqex,ayuqex,
q’etq’etihomaqlixtellajHaiqârsa’rokeb’aallirochoch,
utcherisilixjolomchirulixtib’eljuncientoq’ob’chi
oq’ob’.’
38Toja'naqlajHaiqârkixwiq'ib'rib'chiruliawab'ejut
kixye:“Chiwanqxyu'amlinawab'ejchijunelik!utwi
taawajinkamsinkil,chitz’aqloqrulaawajom;utninnaw
naqmaak’a’inmaak,a’b’anliwinqajmaakbas
chixk’eeb’alresillixmaa’usilal;aʼbʼanan,atinqaawaʼ
rey!Nintz’aamachawuutchiruheb’laawamiiw,kanab’
lajpuub’chixk’eeb’allintib’elreheb’linmoos,renaq
te’xmuq,utlaamoostaawanqchoq’laamayej».
39Kiwakliikliawab'ejutkixtaqlalajpuub'
chixb'aanunkilrejo'nimalkiraj.
40Utsa’junpaatkixtaqlaheb’lixmooschixchapb’allaj
Haiqârutlajpleetutchixikrik’inchit’ust’urenaq
te’ruuqchixkamsinkil.
41UtnaqlajHaiqârkixnawchitz’aqalnaqtaakamsiiq,
kixtaqlataqlankrik’inlirixaqil,utkixyere:“Elchaqut
k’ulwib’,utkanab’eb’aawik’injunmilchisaajixqa’al,
uttiqib’eb’rik’inliaq’ejmoradout.se’ekrenaq
te’yaab’aqchiwixrub’elajlinkamik.
42Kawresiajwi'junlimeexcho'qrelajpuub'utcho'q
reheb'lajk'anjelchiru.Uttaakʼenaabʼalliviinrenaq
teʼukʼaq›.
43UtlixMaríaquixba̱nuchixjunilliquiyeheˈre.Ut
jwalseebʼxnaʼlebʼ,seebʼxnaʼlebʼutwankxnaʼlebʼ.Ut
kixjunajichixjunillichaab’ilalutlitzoloklinaru.
44Utnaqke’wulaklixteepajpleetlireyutlajpleet,
ke’xtawlimeexchik’uub’anb’il,utliviinutlichaab’il
tzakemq,utke’okchiwa’akutchiuk’aktojreetalnaq
ke’nujakutke’kalaak.
45TojaʼnaqlajHaiqârkixkʼamliwinqajpuubʼchi
junpakʼalrikʼinlichʼuututkixye:«AtAbuSamîk,ma
inkʼaʼnakanawnaqnaqlajSarhadumlirey,xyuwaʼlaj
Senakerib,kirajaakamsinkil,laaʼinxatinchaput
xatinmuqsaʼjunlinaʼajejtojreetalnaq1914.kikub’e
xjosq’illireyutkixpatz’aawe?
46Utnaqxatink'amchiru,kisaho'ksa'xch'oolaawik'in,
utanaqwanchijultiko'qaaweliusilalxinb'aanuaawe.
47Utninnawnaqlireytixjalxk’a’uxlchiwixut
taajosq’o’qrik’innimlajosq’ilchirixinkamsinkil.
48Xb’aannaqlaa’inmaak’a’inmaak,uttaawanqjo’q’e
tinaak’utchirua’ansa’lixpalacio,taak’ulrik’innimla
usilal,uttaanawnaqlajNadanliralalliwanab’
xinxb’alaq’iutxb’aanuwelimaa’usajb’aanuhoma’in,
utlireytixjalxkʼaʼuxlnaqkinixkamsi;utanaqwanwan
junlinmuhebʼaalsaʼliawimqreliwochoch,utmaajun
nanawokre.
49Muqinchisa’rik’inxnawomliwixaqil.Utcuanjun
linmo̱scuansaˈtzˈalamutxkˈulubnacamsi̱c.
50Isichaquttiqibʼrikʼinlintʼikr,uttaqlahebʼlimoos
naqkalajenaqebʼchixkamsinkil.Inkʼaʼteʼxnawanili
yookebʼxkamsinkil.
51Uttzʼeqlixjolomjuncientmoqojxnajtilrikʼinlix
tibʼel,utkʼelixtibʼelrehebʼlinmoosreteʼxmuq.Ut
laa'atxak'uulanaab'allib'ihomalwik'in.
52Utchirixa’anlajpuub’kixb’aanujo’kixtaqlalaj
Haiqâr,utxko’orik’inlireyutkixyere:“Chiwanq
xyu’amlaajolomchijunelik!”.
53Toja’naqlirixaqillajHaiqârkixkub’sichirusa’li
muqmuukilna’ajejrajlalxamaanlik’a’rutz’aqalreru,
utmaajunchiknaxnawchirixa’an,ka’ajwi’a’an.
54Utkiyehe’resilutki’uxmanwi’chikutkijek’imansa’
lijunjunqchina’ajejchirixchanrunaqlajHaiqâraj
Na’leb’kikamsiikutkikam,utchixjunileb’litenamitsa’
litenamita’anke’raho’xch’oolchirix.
55Utke’yaab’akutke’xye:“Rachawu,atHaiqâr!ut
xb’aanlaatzolb’alutlaachaab’ilal!K’a’jo’xrahil
aach’oollaa’atutlaanawom!B'arnarutaatawmanq
junaqchikjo'laa'at?utb’arnarutaawanqjunaqwinq
jwalseeb’xna’leb’,jwaltzolb’il,jwalseeb’chi
awa’b’ejinkjo’chanchanaawik’inrenaqtaaruuq
tixnujob’resilaana’aj?”
56A’b’anlireyyoochixjalb’alxk’a’uxlchirixlaj
Haiqâr,utlixjalb’alxk’a’uxlmaak’a’ki’okwi’.
57Toja’naqkixb’oqlajNadanutkixyere:“Ayuut
k’ameb’laawamiiwaawik’inutb’aanujunlirahil
ch’oolejilutyaab’akchoq’relaatioHaiqâr,utb’oqb’il
xb’aanjo’k’aynaqeb’wi’,rexloq’oninkillix
jultikahom”.
58A’b’anannaqlajNadan,limaak’a’xna’leb’,li
maak’a’xnawom,likawxch’ool,xko’osa’rochochlix
yuwa’chin,ink’a’ki’okchiyaab’akchimokochiraho’k
xch’oolchimokochiyaab’ak,kixch’utub’eb’b’anli
tenamitmaak’a’eb’xch’oolutajq’etolaatinutke’ok
chiwa’akutchiuk’ak.
59UtlajNadanki’okchixchapb’aleb’limoosixquteb’
limoosliwankeb’relajHaiqâr,utkixb’ak’eb’ut
kixrahob’tesiheb’utkixsak’eb’rik’injunlinimla
b’atz’unk.
60Utink’a’kiroxloq’ilirixaqillirikan,a’anli
kik’iresinkrejo’tz’aqalliralal,kirajb’annaqa’an
taat’ane’qsa’maakrochb’een.
61A’b’anlajHaiqârakq’etb’ilchaqsa’limuqmuukil
na’ajej,utkirab’ilixyaab’eb’lixmoosuteb’lirech
kab’al,utkixnimaruliDiosQ’axalTaqenaq,liUxtaan,
utkib’antioxin,utjunelikkitijokutkixtz’aamachiruli
DiosQ’axalTaqenaq..
62Utlajpuub’kichaljunjunqsutrik’inlajHaiqârnaq
wansa’xyilimuqmuukilna’ajej:utlajHaiqârkichalut
kixtz’aamachiru.Utkixk'ojob'xch'oolutkixtz'aama
chirunaqtaakole'q.
63Utnaqki’elresilsa’jalaneb’chiktenamitnaq
kikamsiiklajHaiqârliajNa’leb’,chixjunileb’lirey
ke’raho’xch’oolutke’xtz’eqtaanalireyajSenakerib,ut
ke’yaab’akchirixlajHaiqârlajk’uub’anelna’leb’.

LiresilallajAhikar
CHAQ’RAB’4
“Eb’lib’atz’unkreliEsfinge.”Kʼarutzʼaqal
kikʼulmankrikʼinlajAhicar.Lixsutq’ijikchaq.
1UtnaqlireyajEgiptokixk’ereetalnaqkikamsiiklaj
Haiqâr,kiwaklisa’junpaatutkixtz’iib’ajunlihureli
reyajSenaquerib,utkixjultikaresa’lihua’an‘li
tuqtuukilalutlikawilalutlikawilalutliloq’alillinaqaj
tz’aqalchoq’aawe,liwiitz'inraaroinb'aan,liawab'ej
Senaquerib.
2Akwanjenaqchaqinch’oolchixkab’lankiljunlikab’l
sa’xyanqlichoxautlich’och’,utnawajnaqtaataqla
chaqwejunwinqseeb’xna’leb’,seeb’xna’leb’chalen
chaqaawik’inrexkab’lankilchoq’we,utrexsumenkil
chixjunillinpatz’om,utretaawanqwik’inlilitojlebʼut
litojlebʼreAsiriachiruoxibʼchihabʼ».
3Tojoꞌnakquixqꞌuesellosaꞌlihuutquixtakla
riqꞌuinlajSenaquerib.
4Kixchaputkirilruutkixk’ereheb’lixvisirutreheb’li
ninqeb’xwankilsa’lixawa’b’ejihom,uteb’a’an
ke’sachxch’oolutke’xutaanak,utkijosq’o’rik’injun
nimlajosq’il,utki’okchisachkxch’oolchirixchanraj
rutixb’aanu.
5Tojaʼnaqkixchʼutubʼebʼlicheekelwinq,ebʼli
tzolbʼilebʼ,ebʼliwankebʼxnaʼlebʼ,ebʼlajkʼutunel,ebʼ
lajqʼeutebʼlajilolchahim,utchixjunilebʼliwankebʼ
saʼlixtenamitebʼ,kixyaabʼasilihuchiruhebʼutkixye
rehebʼ:«Anisaʼeeyanqnaraj.tatxikrikʼinlajParahón,
liawabʼejreEgipto,uttaasumelixpatzʼom?».
6Utke'xyere:«Atawab'ej!chenawnaqmaajunsa’lee
awa’b’ejihomnaxnawruheb’lipatz’oma’in,ka’ajwi’
lajHaiqâr,leevisirutleetz’iib’anel.
7A’b’ananlaa’omaak’a’qaseeb’alchirixa’in,ka’ajwi’
wilajNadan,ralalliranab’,xb’aannaqa’ankixk’ut
chiruchixjunillixna’leb’,lixtzolb’alutlixnawom.
Bʼoqaawikʼin,maaretixchʼolobʼlikawbʼakʼlebʼaʼin».
8Toja'naqliawab'ejkixb'oqlajNadánutkixyere:«Illi
hua'inuttaatawruk'aruwankchisa'».UtnaqlajNadán
kirilxsa'lihu,kixye:“Atinqaawa'!anitruuqxyiibʼankil
junaqliochochsaʼxyanqlichoxautliRuuchichʼochʼ?».
9Utnaqlireykirab’iliraatinlajNadankiraho’xch’ool
rik’injunnimlautrarahilch’oolejil,utkikub’echaqsa’
lixk’ojarib’aalutkichunlasa’licha,utki’okchi
yaab’akutchiyaab’aksa’xb’eenlajHaiqâr.
10Yookeb'xyeeb'al:«Atlinrahilch'oolej!AtHaiqâr,li
naxnawlimuqmuukilna’leb’utlib’alaq’ilna’leb’!
rahilalsa’inb’eenchoq’aawe,atHaiqâr!Atajtzolonel
relintenamitutajtaqlanelrelinawa’b’ejihom,b’ar
tintawlijuntaq’eetaawik’in?AtHaiqâr,atajk’utunelre
lintenamit,b’artinsutq’iiqchoq’aawe?rasa'inb'een
laa'at!chanrunaqxatinsach!utkin’ab’inchiruliraatin
junlich’inaalmaak’a’xna’leb’,maak’a’xnawom,
maak’a’xpaab’aal,maak’a’xwinqilal.
11Ay!utwi’chikAhchoq’welaa’in!aninarutaak’e
weyaljunsut,malajtixk’amchaqresilwenaqyo’yolaj
Haiqâr?uttink'erajrelixyijachlin'awab'ejihom.
12B'arnachalka'incho'qwe?AtajHaiqâr!renaqyal
junsutajwi'tatinwil,renaqtinnujob'resiinch'oolrik'in
aawilb'alutxsahob'resinkilinch'oolaawik'in.
13Ay!Olinrahilch’oolejilchoq’aawechijunelikq’e
kutan!AtHaiqâr,chanrunaqxatinkamsi!utinkʼaʼ
xinkanaaksaʼlaakʼanjeltojreetalnaqxinwilxraqikli
naʼlebʼ».
14Utliawab'ejyochiyaab'akchiq'equtchikutan.
Anajwannaqlajpuub’kirillixjosq’illireyutlixrahil
xch’oolxb’aanlajHaiqâr,kiq’unob’resiikxch’oolchiru,,
utkinach’okchiruutkixyere:
15«Atinqaawa'!Taqlahebʼlaamoosnaqteʼxsetlin
jolom».Toja’naqlireykixyere:“Rahilalsa’aab’een,
AbuSamîk,k’a’rulaamaak?”
16Utlajch'iich'kixyere:“Atinwaawa'!lijunjunqchi
mooslinaxqʼetliraatinlajeechalre,nakamsiik,ut
laaʼinxinqʼetlaataqlahom».
17Toja'naqliawab'ejkixyere.—Rahilalsa’aab’een,
atAbuSamîk,sa’k’a’ruxab’aanuliink’a’naxk’ulub’a
lintaqlahom?
18Utlajpuub'kixyere:“Atinqaawa'!laa’atxintaqla
chixkamsinkillajHaiqâr,utxinnawnaqtaajalaak’a’uxl
chirix,utnaqink’a’usx’uxman,utxinmuqsa’junli
na’ajej,utxinkamsijunreheb’lixmoos,utanajwan
kolb’ilrixsa’li.jul,utwitintaqlatinkʼamchaq
aawikʼin».
19Utlireyquixyere.—Rahilalchawu,atAbuSamîk!
laaʼatxineʼxseʼeutlaaʼinlaawaʼchin».
20Utlajpuub'kixyere:“Ink'a',sa'xk'ab'a'b'anxyu'am
laajolom,atinqaawa'!LajHaiqârkolbʼilrixutyoʼyo».
21Utnaqlireykirab’iliaatina’an,kireek’anaq
ch’olch’ochirulina’leb’,utki’okchib’atz’unklix
jolom,utki’oso’xmetz’ewxb’aanxsahilxch’ool,ut
kixtaqlaheb’chixk’amb’alchaqlajHaiqâr.
22Utkixyerelajk'aak'alenelch'iich':«Atmoosk'ojk'o
aach'ool!wiyaallaawaatin,tinwajrajxb’ihominkil,ut
xnimob’resinkillaaloq’alchiruheb’chixjunillaa
wamiiw.’
23Utlajpuub’xko’ochisasa’xch’ooltojreetalnaq
kiwulaksa’rochochlajHaiqâr.Utkixteliokeb’aalreli
muqmuukilna’ajej,utkikub’eutkixtawlajHaiqârchi
k’ojk’o,yoochixnimankilruliDios,utchib’antioxink
chiru.
24Utkixjaprechiru,utkixye:“AtHaiqâr,nink’am
chaqlisahilch’oolejilq’axalnim,utlisahilch’oolejil,
utlisahilch’oolejil!”
25UtlajHaiqârkixyere:“K’a’ruliesilal,atAbu
Samîk?”Utkixseeraq'irechixjunilchirixlajParahón
chalensa'xtiklajiktojsa'roso'jik.Toja'naqkixk'amut
kohorik'inliawab'ej.
26Utnaqlireykiril,kirilnaqwansaʼnebʼaʼil,utnaqli
rismalxnimanchinajtjoʼlirismallikʼicheʼxulutli
ruʼujruqʼchanchanliruʼujtʼiw,utnaqtzʼajrulixtibʼel
xbʼaanlipoqs,utnaqlixtibʼeltzʼajninbʼilxbʼaanli
poqs.lixb’onollirilob’aalxjalautx’oso’utanajwan
chanchanliq’ol.
27Utnaqlireykiril,kiraho'kxch'oolxb'aanut
kiwakliiksa'junpaatutkixq'aluutkixtz'ub'ru,utki'ok
chiyaab'aksa'xb'eenutkixye:“Nimaqxloq'alliYos!li
xatxkʼamwiʼchikwikʼin».
28Toja'naqlajEliseokixk'ojob'xch'oolutkixk'ojob'
xch'ool.Utkixrisiliraq’,utkixk’esa’xb’eenlajpleet,

LiresilallajAhikar
utjwalchaab’ilxch’oolrik’in,utkixk’enaab’alli
b’ihomalre,utkixk’echihilanklajHaiqâr.
29Toja'naqlajHaiqârkixyereliawab'ej:“Chiwanq
taxaqxyu'amlinawab'ejchijunelik!A’aneb’a’inlix
b’aanuhomeb’liralalxk’ajolliruchich’och’.Xink'iresi
junliche'palmerarenaqtinruuqchik'ojlaakchiru,ut
a'ankixkub'sirib'chijunpak'alutkinixkutchich'och'.
30A’ut,atinQaawa’!xb’aannaqxink’utwib’chawu,
maak’eaach’oolchirahob’tesinkaawe!Utliawabʼej
kixyere:«OsobʼtesinbʼilaqtaxaqliYos,likiruxtaana
aawu,kixnawnaqinkʼaʼusxabʼaanu,utxatxkolut
xatxkolchirulikamk».
31Ayubʼansaʼlitiqwalbʼanlebʼaal,utbʼeslaajolom,
utbʼeslaawe,utjallaabʼaatal,utbʼatzʼunqexchiru
xnumikkaahibʼxkaʼkʼaalkutan,retaaruuqtaabʼaanu
chaabʼilaawibʼuttaachaabʼiloʼqlaawanjikutlixbʼonol
laaxnaqʼaawu.narunasutqʼiikaawikʼin».
32Toja’naqlireykixrisiliaq’ejtertoxtz’aq,utkixk’e
sa’xb’eenlajHaiqâr,utlajHaiqârkixb’antioxireli
Diosutkixwiq’ib’rib’chirulirey,utxko’osa’rochoch
chisasa’xch’oolutchisasa’xch’ool,yoo
chixnimankilruliDiosQ’axalTaqenaqXwankil.
33Uteb’lixkomonlirochochke’saho’xch’ool
rochb’een,uteb’liramiiwutchixjunileb’like’ab’inkre
naqyo’yoke’saho’ajwi’xch’ool.
CHAQ’RAB’5
Litz'iib'reli"b'atz'unk"nak'utunkchirulajAhikar.Eb’
lialsa’xb’eeneb’lichili’.Lixb’eenb’eeksa’"avion".
KixikEgipto.LajAhikar,xb’aannaqa’anjunwinqwan
xna’leb’wanajwi’xseeb’alchib’atz’unk.(raqal27).
1Kixb'aanujo'kiyehe'krexb'aanliawab'ej,utkihilank
chiruka'k'aalkutan.
2Toja’naqkixtiqib’rib’rik’inliaq’ejq’axalch’ina-us,
utxko’ochib’eekrik’inlirey,rochb’eeneb’lixmoos
chirixutchiru,chisasa’xch’oolutchisasa’xch’ool.
3Ab'anlajNadán,liralalliranab',kixk'ereetalliyook
chik'ulmank,kichalkxxiwutki'okchisachkxch'oolut
ink'a'naxnawk'arutixb'aanu.
4UtnaqlajHaiqârkirila’an,ki’okchirulireyutkixk’e
xsahilxch’ool,uta’ankixsumelixsahilxch’ool,ut
kixk’echik’ojlaakchixk’atq,utkixyere:
—AtlinraarookilHaiqâr!ilruheb'lihua'inlikixtaqla
chaqqeliawab'ejreEjiipt,chirixnaqkirab'inaq
xatkamsiik.
5Ke'xchiq'qajosq'ilutke'numtaaksa'qab'een,jo'kan
naqnaab'aleb'lipoyanamreliqatenamitxe'eleliktoj
Ejiiptxb'aanxxiweb'chirulitojleb'likixtaqlachaqli
awab'ejreEjiiptchixpatz'b'alqe.
6Toja’naqlajHaiqârkixchaplihuutkixyaab’asiut
kixtawrulik’a’ruwanchisa’.
7Toja'naqkixyereliawab'ej.«Maajosqʼoʼk,at
inqaawaʼ!TinxikEjiipt,uttinsutq'isiheb'lisumenkre
lajParahón,uttink'utchirulihua'in,uttinsumechirixli
tojleb',uttintaqlaheb'wi'chikchixjunileb'lixe'eelelik;
uttink’eheb’chixutaanaklixik’neke’ilokaawerik’in
xtenq’liNimajwalDios,utchoq’reliSahilCh’oolejil
relaaawa’b’ejihom.’
8Utnaqlireykirab’iliaatina’inrik’inlajHaiqâr
kisaho’xch’oolrik’innimlasahilch’oolejil,utki’okchi
nimankliraamutkixk’utrusilalchiru.
9UtlajHaiqârkixyereliawabʼej:«Kʼewejunhoonal
rexnumsinkilkaahibʼxkaʼkʼaalkutanrenaqtinkʼoxlali
patzʼomaʼinuttintuqubʼru».Utliawabʼejkixkanabʼ
xbʼaanunkilaʼin.
10UtlajHaiqârxko’osa’lirochoch,utkixtaqlaheb’laj
b’atz’unelchixchapb’alwiib’likok’chili’choq’re,ut
eb’a’anke’xchaputke’xk’amchaqrik’in:ut
kixtaqlaheb’lajyiib’anelk’aamchixb’onb’alwiib’li
k’aamrealfombrachoq’re,lijunjunqreheb’.wiib’mil
chioq’ob’xnajtil,utkixtaqlaxk’amb’aleb’chaqlaj
yiib’anelche’utkixtaqlaheb’chixyiib’ankilwiib’li
ninqi.kaxon,utke’xb’aanua’in.
11Toja’naqkixk’ameb’wiib’likok’al,​​ut
kixnumsirajlalkutanchixmayejankileb’likarneerut
chixk’eeb’aleb’chiwa’aklit’iwutlial,utkixk’eheb’li
alchib’eeksa’xb’eeneb’lixtellit’iw,utkixb’ak’eb’
rik’injunkawilk’aam,utkixb’ak’lik’aamchiruliroq.
rehebʼlikaqkojl,utkanabʼebʼchitaqeʼkchikokʼajxsaʼ
rajlalkutan,tojreetalnaqlajeebʼoqobʼxnajtil,tojreetal
naqteʼnimanq.k’aynaqeb’utke’tzole’chiru;utke’taqe’
chiruchixjunilxnajtillik’aamtojreetalnaqke’wulaksa’
choxa;eb’lialwankeb’sa’xb’eenlixtel.Tojaʼnaq
kixbʼoqebʼchixkʼatq.
12UtnaqlajHaiqârkirilnaqtz’aqlojenaqrulirajom
kixtaqlaheb’lialnaqnaqte’k’ame’qtaqe’qsa’choxa
tentote’xjapre,utte’xye:
13«K'amomaqchaqqeseb'utpekrexkab'lankiljunli
rochochliawab'ejFaraón,xb'aannaqmaak'a'
qab'aanuhom».
14UtlajHaiqârmaajunwakiraqe’chixkawresinkileb’
utchixb’aanunkileb’lieek’asink-ib’tojreetalnaq
ke’wulaksa’lixnimalruna’ajej(reseeb’al).
15Toja'naqkixkanab'eb',kohorik'inliawab'ejutkixye
re:“Atinqaawa'!akxraqe’lik’anjeljo’chanruli
nakawaj.Waklinwikʼinrenaqtinkʼutchaawuli
sachbʼachʼoolej».
16Jo’kannaqlireyki’elchaqutkichunlarik’inlaj
Haiqârutxko’osa’junlina’ajejnimutkixtaqla
xk’amb’aleb’chaqlichili’uteb’lial,utlajHaiqâr
kixb’ak’eb’utkixkanab’eb’chixiksa’liiq’chiru
chixjunilxnajtillik’aam,utke’okchiyaab’akjo’.
kixk’utchaqchiruheb’.Tojaʼnaqkixbʼoqebʼchixkʼatq
utkixkʼehebʼsaʼxnaʼajebʼ.
17Utlireyuteb’liwankeb’rochb’eenke’sachxch’ool
chinumtajenaq,utlireykixtz’ub’rulajHaiqârsa’xyili
rilob’aalutkixyere:“Ayusa’tuqtuukilal,atraarookil
winq!Atxnimalrulinawa’b’ejihom!reEgiptout
xsumenkillixpatzʼomlajFaraonutxqʼaxbʼalrurikʼinli
xmetzʼewliNimajwalYos».
18Toja’naqkixchaq’rab’irib’rik’in,utkixk’ameb’lix
teepajpleetutlixteepajpleetuteb’lisaajwinquteb’
lit’iw,utxkoheb’sa’xjayallirochocheb’lajEgipto;ut
naqkiwulakaran,kixsutq'isirib'sa'xteepalliawab'ej.
19Naqeb'lajEjiiptke'xnawnaqlajSenaqueribkixtaqla
junliwinqsa'xyanqeb'lajk'amolaatinreaatinakrik'in
lajParahónutxsumenkillixpatz'om,ke'xk'amresila'in

LiresilallajAhikar
reliawab'ejParahón,uta'ankixtaqlajunch'uutreheb'
lajk'amolb'erexk'amb'alchirulajParahón..
20Toja'naqkiwulakchirulajParahónutkixwiq'ib'rib'
chirujo'k'ulub'anb'ilxb'aanunkilreheb'liawab'ej.
21Utkixyere:«Atawabʼej!LajSenaquerib,liawab'ej,
nakatxtaqlarik'innaab'allituqtuukilal,kawilalutxloq'al.
22Uta’anxinxtaqlachaqlaa’in,laa’injunreheb’lix
moos,renaqtinsumeheb’laapatz’om,uttintz’aqob’resi
ruchixjunillinakawaj,xb’aannaqxataqlaxsik’b’al
rik’inlinawa’b’ejreyjunliwinqlitaayiib’anqaawejun
liochochsa’xyililichoxautliruchichoch.
23Utlaa’inrik’inxtenq’liNimajwalDiosutlaaloq’laj
usilalutlixwankillinqaawa’reytinyiib’choq’aawejo’
nakawaj.
24A’ut,atinqaawa’rey!lik’a’ruxayechisa’chirixli
tojleb’reEgiptochiruoxib’chihab’—anajwanlix
xaqxookilch’oolejjunawa’b’ejihoma’anlitiikilalchi
kaw,utwitat-elqchiuub’ejutliwuq’maak’a’xseeb’al
chixsumenkilaawe,toja’naqlinawa’b’ejreytixtaqla
chaqaaweli.litojleb’lixayelaa’at.
25Utwitinsumehebʼlaapatzʼom,taakanaaqchoʼqaawe
xtaqlankillikʼaruxayerelinqawaʼawabʼej».
26UtnaqlajParahónkirab'iliaatina'an,kisachk
xch'oolutsachsoxch'oolxb'aannaqach'ab'anb'illiru'uj
raq'utxchaq'alilruliraatin.
27UtlireyFaraónquixyere:—Atcui̱nk!ani
aakʼabʼaʼ?».Utkixye:“Laamoosa'anlajAbiqam,ut
laa'injunch'inaq'eq'osa'xyanqeb'liq'eq'oreliawab'ej
Senaquerib”.
28UtlajParahónkixyere:«Mamaajunjunaqqʼaxal
nimxloqʼalchawulaaʼatnaqxtaqlachaqwejunli
chʼinaqʼeqrenaqtinsumeuttinʼaatinaqwikʼin?».
29UtlajHaiqârkixyere:“Atawab'ej!Nawajrajchiruli
DiosNimajwalnaqtintz’aqob’resirulik’a’ruwansa’
laak’a’uxl,xb’aannaqliDioswanrik’ineb’liq’uneb’
xmetz’ewrenaqtixpo’resixch’ooleb’likaweb’rib’.’
30Toja’naqlajFarahonkixtaqlanaqte’xkawresijunli
ochochchoq’relajAbiqâmutte’xk’erelitzakemq,li
tib’,utliuk’a’,utchixjunillina’ajmanru.
31Utnaqkiraqeʼk,oxibʼkutanchikchirixaʼan,laj
Parahónkixtiqibʼribʼrikʼinliqʼequtlikaqut
kikʼojlaaksaʼlixkʼojaribʼaal,utchixjunilebʼlixvisirut
ebʼlininqiwinqreliawaʼbʼejihomxaqxookebʼchi
kʼeebʼilliruqʼebʼchirukrus,chitzʼaptzʼoliroqebʼ,ut
chikubʼenaqxjolomebʼ.
32UtlajParahónkixtaqlaxk'amb'alchaqlajAbiqam,ut
naqkik'utmanchiru,kixwiq'ib'rib'chiruutkixtz'ub'ruli
ch'och'chiru.
33UtlireyajParahónquixyere:—AtAbiqâm,ani
chanchanin?utebʼlixninqalrulinʼawabʼejihom,ani
juntaqʼeetebʼrikʼinebʼ?».
34UtlajHaiqârkixyere:“Atqawa’,laa’inlaa’at
chanchanatlijalam-uuchBel,uteb’lixninqalrulaa
awa’b’ejihomchanchaneb’lixmoos.”
35Kixyere:«Ayuutwulajtatsutqʼiiqarin».Jo'kannaq
lajHaiqârkohojo'chanrukitaqlaakwi'xb'aanliawab'ej
Faraon.
36Sa'likutanjunchiklajHaiqârkohochirulajParahón,
kixwiq'ib'rib'utkixxaqab'rib'chiruliawab'ej.Laj
Parahóntiqtorik'inkaqiaq'ejuteb'lixninqalruwinq
tiqtookeb'rik'insaqiraq'eb'.
37UtlajParahónkixyere:«AtAbiqâm,anichanchanin
laaʼin?utebʼlixninqalrulinʼawabʼejihom,ani
juntaqʼeetebʼrikʼinebʼ?».
38UtlajAbiqâmkixyere:“Atinqaawa'!laaʼat
chanchanatlisaqʼeutebʼlaamooschanchanebʼli
xsaqenkil».UtlajParahónkixyere:“Ayusa'
laawochochutwulajtatchalqarin”.
39Toja’naqlajFaraonkixtaqlalixRaqleb’aalAatin
naqte’roksilisaqruhilt’ikr,utlajFaraonkitiqib’aak
jo’eb’a’anutkichunlasa’lixk’ojarib’aal,ut
kixtaqlaheb’chixk’amb’alchaqlajHaiqâr.Utqui-ocut
quic'ojlachiruliJesús.
40Utlajfaraónquixyere:—AtAbiqâm,ani
chanchanin?uteb'linwankilal,anijuntaq'eeteb'wi'?».
41UtlajAbiqâmkixyere:“Atinqaawa'!laaʼat
chanchanatlipo,utebʼlaaninqalruwinqchanchanebʼli
planetautebʼlichahim».UtlajParahónkixyere:“Ayu
utwulajtatwanqarin”,chan.
42Toja’naqlajFarahonkixtaqlaheb’lixmoos
chiroksinkilliaq’ejjalanjalanqxb’onol,utlajFarahon
kixk’ejunlikaqaq’ejreterciopelo,utkichunlasa’lix
k’ojarib’aal,utkixtaqlaheb’chixk’amb’alchaqlaj
Abiqâm.Utki'okaranutkixwiq'ib'rib'chiru.
43Utkixye:“AtAbiqâm,anichanchanin?utebʼlinteep
ajpuubʼ,anijuntaqʼeetebʼrikʼinebʼ?».Utkixye:“At
inqaawa'!laa’atchanchanatlipoAbril,uteb’laateepaj
pleetchanchaneb’lixutz’u’uj’.
44Utnaqlireykirab’ia’ankisaho’xch’oolrik’innimla
sahilch’oolejilutkixye,“AtAbiqâm!lixb'eensutnaq
xinajuntaq'eetarik'inlipech'b'ilyosBel,uteb'li
xninqaleb'ruwinqrik'ineb'lajk'anjelchiru.
45Utlixkab'sutkinjuntaq'eetarik'inlisaq'e,uteb'li
ninqeb'xwankilrik'ineb'lixsaqenkillisaq'e.
46Utsa’roxsutkinjuntaq’eetarik’inlipo,uteb’lin
ninqalwinqrik’ineb’liplanetauteb’lichahim.
47UtlixkaasutkinjuntaqʼeetarikʼinlipoAbril,utebʼ
linninqalwinqrikʼinebʼlixutzʼuʼuj.Abanananakcuan,
atAbiqâm!yewe,atawab'ejSenakerib,anijuntaq'eet
a'an?utebʼlixninqalruwinq,anijuntaqʼeetebʼwiʼ?».
48UtlajHaiqârkixjaprechikawxyaabʼxkuxutkixye:
«Chiwanqchinajtchiwuxyeebʼalresilliqawaʼreyut
laaʼattaakʼojlaaqsaʼlaakʼojaribʼaal».Ab'anwaklin
laawoqrenaqtinyeaaweanijuntaq'eetlinawab'ejutani
juntaq'eetrik'ineb'lixninqalruwinq».
49UtlajParahónkisachxchʼoolxbʼaannaqmaakʼaʼ
xwankilliraatinobʼaalutxkawilalxchʼoolchisumenk.
Toja'naqlajParahónkiwakliiksa'lixk'ojarib'aal,
kixxaqab'rib'chirulajHaiqârutkixyere:“Yewe
anaqwan,renaqtinnawanijuntaq'eetlaaawab'ej,uteb'
lixninqalruwinq,anijuntaq'eetrik'ineb'”.
50UtlajHaiqârkixyere:“Linqawa’a’anliDiosre
choxa,uteb’lixninqalruwinqa’aneb’liraq’kaaqutli
kaaq,utnaqnaraj,na’elliiq’utna’ellihab’.
51Utnaxtaqlalikaaq,utnalemtzʼunutnaxkʼelihabʼ,
utaʼannaxchaplisaqʼe,utinkʼaʼnaxkʼelixsaqen,utli
poutebʼlichahim,utinkʼaʼnekeʼxsutiribʼ.

LiresilallajAhikar
52Utnaxtaqlalikaq-sut-iqʼ,utnaʼelkutnatʼaneʼkli
habʼutnaxtochʼlipoAbrilutnaxsachliutzʼuʼujutli
rochoch».
53UtnaqlajParahónkirab'iliaatina'in,k'ajo'naq
kisachkxch'oolutkijosq'o'kchinumtajenaqxjosq'il,ut
kixyere:“Atwinq!yeweliyaalutkʼechinaweʼk
anihattzʼaqal».
54Utquixyelixya̱lalre.—Laa’inlajHaiqârlaj
tz’iib’anel,liq’axalnimxwankilsa’xyanqeb’laj
k’amolaatinrelireyajSenaquerib,utlaa’inlixvisirut
liAwa’b’ejrelixawa’b’ejihom,utlixChancellor.
55UtliJesúsquixyere:—Ya̱llixayeriq'uina'in.Abʼan
xqabʼiresillajHaiqârnaqliawabʼejSenaquerib
kixkamsi,abʼanchanchannaqyoʼyokatutchaabʼil
wankat».
56UtlajHaiqârkixyere,“Yaal,jo’kankiwan,a’b’an
loq’oninb’ilaqruliDios,linaxnawlik’a’rumuqmu,
xb’aannaqlinqawa’reykixtaqlanaqtinkamsiiq,ut
kixpaab’liraatineb’liwinqajb’alaq’,a’b’anliQaawa’
kixkol.laa’in,utosob’tesinb’illianinaxk’ojob’
xch’oolrik’in.’
57UtlajParahónkixyerelajHaiqâr:“Ayuutwulaj
wanqatarin,utyewejunaatinlimaajunwaxwab’i
rik’ineb’linninqalwinqchimokorik’ineb’litenamitre
linawa’b’ejihomutlintenamit”.
CHAQ’RAB’6
Libʼalaqʼilnaʼlebʼnaʼelkchiʼus.LajAhicarquixsume
chixjunilliquixpatzßrelajfaraón.Eb’lialsa’xb’eeneb’
likaqkojla’aneb’xraqiklikutan.LiWit,jo’kannaq
mokok’iheb’talineke’tawmansa’eb’linajterilSantil
Hu,nak’utb’esimansa’eb’liraqal34-45.
1UtlajHaiqârkohosa'lirochochutkixtz'iib'ajunlihu,
utkixyechijo'ka'in:
2RiqꞌuinlajSenaqueriblixreyeblajAsiria.ut
NíniverelajParahónlixreyeblajEgipto.
3«Tuqtuukilalwanqaawikʼin,atwaswiitzʼin!utli
k’a’runaqak’echanawrik’ina’in,a’annaqjunliras
narajrulirasriitz’in,utlireychirib’ileb’rib’,utlin
yo’onihomaawik’ina’annaqtaak’echik’asnuevecient
talentoschioor,xb’aannaqna’ajmanchiwuchoq’reli
tzakemqreheb’li.junjunqreheb’lajpleet,renaq,
tinsachsa’xb’eeneb’.Utchirujunpaattintaqlaaawe».
4Toja'naqkixb'etlihuutwulajaqchikkixk'echirulaj
Parahón.
5Naqkirilaʼin,kisachkxchʼoolutkixyere:«Relikchi
yaalnaqmaajunwawabʼihomrikʼinjunaqliaatinjoʼ
aʼin».
6Toja’naqlajHaiqârkixyere:“Relikchiyaalnaqa’in
junk’asliwanaawik’inrik’inlinawa’b’ejrey”.
7UtlajFaraonkixk’ulub’aa’in,utkixye,“AtHaiqâr,
a’anchanchanatlaa’atlitiikxch’oolsa’xk’anjeleb’li
rey.
8Loq'oninb'ilaqtaxaqliYoslixatxtz'aqob'resirusa'
laana'leb'utxatxch'ina'usarik'inlina'leb'utlina'leb'.
9Utanajwan,atHaiqâr,tojwanlik’a’runaqajaawik’in,
naqtaayiib’jo’junlikastilsa’xyanqlichoxautli
ch’och’.’
10Toja’naqkixyelajHaiqâr,“Liab’inka’anliab’ink.”
Tinyiib’junlikastilchoq’aawejo’chanrulirajomutli
sik’b’ilruaab’aan;a’b’an,atinqawa’,ninkawresichoq’
qeliq’olutlipekutlib’onuteb’lajk’anjel,utwankeb’
wik’inajkab’lanelliseeb’eb’chikab’laklite’kab’lanq
choq’aawejo’taawajlaa’at.’
11Utlireykixkawresichixjunila’anchoq’re,ut
xkoheb’sa’junnimlana’ajej;utlajHaiqâruteb’liralal
ke’wulakaran,utkixk’ameb’likaqkojluteb’lisaaj
winqrochb’een;utlireyutchixjunileb’lixninqalru
xkoheb’utchixjunillitenamitke’xch’utub’rib’,renaq
te’rillik’a’rutixb’aanulajHaiqâr.
12Toja’naqlajHaiqârkixkanab’eb’chielklikaqkojl
sa’eb’likaxon,utkixb’ak’eb’lisaajwinqsa’xb’eenlix
tel,utkixb’ak’eb’lik’aamsa’roqeb’likaqkojl,ut
kixkanab’eb’chixiksa’liiq’.Utke'taqe'ktojreetal
ke'kanaaksa'xyanqlichoxautlich'och'.
13Uteb'lialke'okchixjapb'aleb'rechixyeeb'al:
«K'amomaqchaqlixan,k'amomaqchaqliseb'renaq
tqayiib'lirochochliawab'ej,xb'aannaqxaqxookochi
maak'a'k'anjel!».
14Sachsookeb'xch'oollitenamitutsachsookeb'xch'ool
utsachsookeb'xch'ool.Utliawab'ejjo'wi'eb'lixninqal
ruwinqke'sachkxch'ool.
15UtlajHaiqâruteb’lixmooske’okchixsak’b’aleb’
lajk’anjel,utke’xjaprechixyeeb’alreheb’lixteepaj
pleetlirey,utke’xyereheb’:“K’amomaqreheb’laj
k’anjelliseeb’eb’chik’anjelaklik’a’runeke’rajut
meeramchiruheb’lixk’anjel.”
16Utliawab'ejkixyere:“Laa'atq'etq'et.aninaru
naxkʼamchaqkʼarutojsaʼlinajtilnaʼajejaʼin?».
17UtlajHaiqârkixyere:“Atinqaawa’!chanrunaq
taqayiib’junlikastilsa’liiq’?utwitawankchaqarin
linawabʼej,kixyiibʼrajnaabʼalliochochsaʼjunkutan».
18UtlajParahónkixyere:“Ayu,atHaiqâr,saʼ
laawochochuthilank,xbʼaannaqxqakanabʼxkabʼlankil
likastilutwulajtatchalqwikʼin”.
19Toja'naqlajHaiqârxko'osa'lirochochutwulajaq
chikkixk'utrib'chirulajParahón.UtlajParahónkixye:
“AtHaiqâr,k’a’ruesilalchirixlixkawaaylajeechal
aawe?xbʼaannaqnaqnaxjapresaʼlichʼochʼAsiriaut
Nínive,utebʼliqakawaaynekeʼrabʼixyaabʼxkux,
nekeʼxkutlixkokʼal».
20UtnaqlajHaiqârkirab’iliaatina’inxko’out
kixchapjunlimis,utkixb’ak’utki’okchixsak’b’al
rik’injunlikawilb’atz’unktojreetalnaqeb’lajEjiipt
ke’rab’i,utke’xikutke’xyeresilrelirey.
21UtlajParahónkixtaqlaxkʼambʼalchaqlajHaiqâr,ut
kixyere:«AtHaiqâr,kʼaʼutnaqnakasakʼchijoʼkanut
nakasakʼlixulmutzʼaʼan?».
22UtlajHaiqârkixyere,atawab’ej!relikchiyaalnaq
a’anxb’aanujunliyib’ajb’aanuhomwe,utxk’ulub’li
b’atz’unkutlib’atz’unka’in,xb’aannaqlinqawa’rey
ajSenakeribkixk’echaqwejunlichaab’ilkok’tz’i’,ut
wanjunlixkawtz’aqalxyaab’xkuxutnaxnawlihoonal
relikutanutliq’ojyin.
23Utlimiskiwakliiksaʼliqʼoqyinkajwiʼaʼinut
kixqʼetlixjolomutxkoʼo,utsaʼxkʼabʼaʼlibʼaanuhom
aʼinxinkʼechibʼatzʼunkaʼin».

LiresilallajAhikar
24UtlajParahónkixyere:“AtHaiqâr,ninkʼereetal
rikʼinchixjunilaʼinnaqyookatchitiixkutwankatsaʼ
laadote,xbʼaannaqsaʼxyanqEgiptoutNinivewank
waqxaqlajuxkaʼkʼaalchiparasang,utchanrunaqxkoʼo
saʼliqʼoqyinkajwiʼaʼinutkixqʼetribʼ.lixjolomlaa
kokʼaluttatsutqʼiiqchaq?».
25UtlajHaiqârkixyere:“Atinqawa’!wijo'kanxnajtil
litenamitEjiiptrik'inNínive,chanrajrunaqeb'
laakawaayte'rab'inaqlixkawaayliawab'ejnaxjapreut
naxkutlixkok'al?utchanrajrunaqxyaabʼlikawaay
twulaqtojEgipto?».
26UtnaqlajParahónkirabʼiaʼin,kixnawnaqlajHaiqâr
kixsumelixpatzʼom.
27UtlajParahónkixye:“AtHaiqâr,nawajnaqtaayiibʼ
kʼaamrikʼinlisamahibʼrepalaw”.
28UtlajHaiqârkixyere:“Atqaawa’rey,taqlaheb’
chixk’amb’alchaqwejunlik’aamsa’lik’uuleb’aal
tuminrenaqtinyiib’junchanchana’an”.
29Toja’naqlajHaiqârxko’ochirixliochoch,ut
kixb’onlijulsa’liq’unalpalaw,utkixchapjunruq’li
samahib’sa’ruq’,lisamahib’repalaw,utnaqki’el
chaqlisaq’e,utki’oksa’eb’lijul,kixjek’irib’.li
samahib’sa’lisaq’etojreetalnaqki’okchanchannaq
b’onb’iljo’k’aam.
30UtlajHaiqârkixye:“Taqlaheb’laamoos
chixk’amb’aleb’lik’aama’in,utyalaqjo’q’etaawaj,
laa’intinb’onchoq’aawejunjunqjo’eb’a’an”.
31UtlajFaraonkixye:“AtHaiqâr,wanjunlipekre
molinoarinutq’etb’ilutnawajnaqtaayiib’”.
32Toja’naqlajHaiqârkiril,utkixtawjunchiklipek.
33UtkixyerelajParahón:«Atinqaawaʼ!Laa'inajab'l
tenamitutmaak'a'ink'anjelob'aalret'ikr.
34A’b’annawajnaqtaataqlaheb’laatiikxch’oolaj
yiib’anelxab’onchixsetb’aleb’lib’atz’uulrik’inlipek
a’in,renaqtinruuqchixb’onb’allipeka’anrelimolino.”
35Toja'naqlajParahónutchixjunileb'lixninqalru
winqke'se'ek.Utkixye:«Osob'tesinb'ilaqtaxaqli
NimajwalYos,lixk'ehokaawelina'leb'utlina'leb'
a'in».
36UtnaqlajParahonkirilnaqlajHaiqârkixq’axru,ut
kixsutq’isilixsumenkil,sa’junpaatki’okchisaho’k
xch’ool,utkixtaqlaheb’chixch’utub’ankilchoq’reli
tojleb’reoxib’chihab’,utchixk’amb’alchaqrik’inlaj
Haiqâr.
37Utkirisilixt’ikrutkixk’esa’xb’eenlajHaiqâr,uteb’
lixsoldado,uteb’lixmoos,utkixk’erelixtz’aqlix
b’eenik.
38Utkixyere,“Ayusa’tuqtuukilal,atxkawilallix
b’eelomutxnimalrulixb’anonel!wanjunaqreheb’li
Sultanjo’laa’at?kʼexsahilinchʼoolrelaawaʼchin,
awabʼejSenaquerib,utyerechanrunaqxqataqlahebʼli
maatan,xbʼaannaqebʼliawabʼejnekeʼxtawxsahilebʼ
xchʼoolrikʼinkaʼchʼin».
39Toja’naqlajHaiqârkiwakli,utkixtz’ub’ruliruq’li
reyajParahonutkixtz’ub’rulich’och’chiru,ut
kixtz’aamarenaqtaawanqxmetz’ewuttaawanqchi
junelik,utnaqtaawanqnaab’allixk’uuleb’aal,utkixye
re,“Atinqawa’!Nintzʼaamachaawunaqmaajunrehebʼ
liqatenamittkanaaqEgipto›.
40Toja'naqlajParahónkiwakliikutkixtaqlaheb'laj
yeholesilrexyeeb'alresilsa'eb'lib'ereEgiptonaq
maajunreheb'litenamitAsiriachimokoNinive
taakanaaqsa'lich'och'Egipto,te'xikb'anrochb'eenlaj
Haiqâr.
41Toja'naqlajHaiqârxko'outkixk'exsahilxch'oolli
awab'ejajParahón,utki'elkchixsik'b'allich'och'Asiria
utNinive;utkiwanb'ayaqxb'ihomalutnaab'alli
xb'ihomal.
42UtnaqkiwulakresillireySenakeribnaqtaachalqlaj
Haiqâr,ki’elchixk’ulb’alutkisaho’xch’oolchi
numtajenaqrik’inxnimalxsahilxch’oolutkixq’aluut
kixtz’ub’ruutkixyere:“K’ulub’ejsa’ochoch:atwas
wiitz’in!liwasajHaiqâr,lixkawilallinawa’b’ejihom,
utlixnimalrulinawa’b’ejihom.
43Patz'k'arutaawajwik'in,ustataawajxyijach
lin'awab'ejihomutlik'aruwankwe».
44Toja'naqlajHaiqârkixyere:“Atinqawa',atawab'ej,
chiwanqaayu'amchijunelik!K'utusilal,atawab'ej!re
lajAbuSamîksa’inna’aj,xb’aannaqlinyu’amkiwan
sa’ruq’liDiosutsa’ruq’a’an.’
45Toja'naqlajSenaquerib,liawab'ej,kixye:
“Oxloq'inb'ilaqaawe,atHaiqâr,liraarookilinb'aan!
Tinb’aanunaqliestacionrelajAbuSamîkliaj
b’atz’unelreliespadaq’axaltaqenaqchiruheb’
chixjunillinConsejeroPrivadoutlijwalnawulak
chiwu.’
46Tojaʼnaqliawabʼejkiʼokxpatzʼbʼalrechanruwank
rikʼinlajParahónchalenchaqxbʼeensutnaqkiwulak
tojreetalnaqkiʼelkchaqchiru,utchanrunaqkixsume
chixjunillixpatzʼom,utchanrukixkʼullitojlebʼrikʼin
utlixjalbʼallitumin.reliaq’ejutlimaatan.
47UtlajSenakeribliawab'ejkisaho'kxch'oolrik'in
xnimalxsahilxch'ool,utkixyerelajHaiqâr:“K'amli
k'arutaawajrik'inlitojleb'a'in,xb'aannaqchixjunil
wanksa'laawuq'”.
48UtlajHaiqârkixye:«Chiwanqxyuʼamliawabʼejchi
junelik!Maak'a'chiknawaj,ka'ajwi'naqkolb'ilaqrix
linqaawa',awab'ejutnaqjuneliktaawanqxnimal
xwankil”.
49Atinqaawa'!k’a’runarutinb’aanurik’inlib’ihomal
utlik’a’aqreruchanchana’an?ab'anwiusilaltinb'aanu,
k'ewelajNadan,liralalliwanab',renaqtinq'ajkamuli
k'aruxb'aanuwe,uttaak'ewelixkik'elutmaak'a'aq
inmaak».
50Toja'naqlajSenakerib,liawab'ej,kixye:“Chap,
xink'eaawe”.UtlajHaiqârkixchaplajNadan,liralalli
ranab’,utkixb’ak’liruq’rik’inkadeench’iich’,ut
kixk’amsa’lirochoch,utkixk’ejunlib’ak’leb’aalsa’
roq,utkixb’ak’rik’injunlib’ak’leb’kaw,utchirixnaq
kixb’ak’chijo’kankixkut.saʼjunliochochqʼojyinru,
chixkʼatqlinaʼajrehilank,utkixxaqabʼlajNabuhal
choʼqajkʼaakʼalenelrexkʼebʼalrejunliwa.utb’ayaq
liha’rajlalkutan.

LiresilallajAhikar
CHAQ’RAB’7
Eb’lijaljookilruaatinrelajAhikarb’arwi’naxchoylix
tzolb’aleb’lixsobrino.Eb’lijuntaq’eetalil.LajAhikar
naxk’elich’inaalchichaab’ilk’ab’a’ej.Arinnaraqe’li
seraq’chirixlajAhikar.
1UtrajlalsutnaqlajHaiqârki’okmalajki’elchaq,
kixq’uslajNadan,liralalliranab’,utkixyererik’in
chaab’ilna’leb’:
2«AtNadán,atwalal!Xinb'aanuaawechixjunilliusut
chaab'ilutlaa'atxinq'ajkamuxb'aana'anrik'inliyib'ru
utliink'a'usutrik'inlikamsink.
3«Atwalal!nayeemansa’eb’lijaljookilruaatin:Liani
ink’a’na’ab’inrik’inlixxik,te’xk’echiab’inkrik’inli
b’aqlaqch’iich’relixtel.’
4KixyelajNadán:“K'a'utnaqxatjosq'o'kwik'in?”.
5UtlajHaiqârkixyere:“Xb’aannaqlaa’inxink’iresi,
utxink’utchawu,utxink’eaaweloq’alilutoxloq’inkut
xink’echinimankaawu,utxink’iresirik’inliq’axal
chaab’ilrek’iiresink,utxatk’ojob’sa’linna’ajrenaq
tatwanqchoq’ajeechanihomwe.sa’liruchich’och’,ut
laa’atxab’aanuwerik’inkamsinkutxaq’ajkamurik’in
linsachlijik.
6A’b’anliQaawa’kixnawnaqink’a’usxinb’aanu,ut
kinixkolchirulik’a’aqrerulikak’uub’choq’we,
xb’aannaqliQaawa’naxk’irtesiheb’liyot’b’ilch’oolej
utnaxramrulianiq’etq’etutliq’etq’et.
7Atwalal!laa'atwankatchiwujo'liq'eq'linaqnaxsak'
libronce,naxsak'.
8Atwalal!laa’atchanchanatligacelaliyoo
chixk’uxb’allixxe’limadder,uta’annaxk’ewe
anajwanutwulajte’xk’erib’chiq’unte’xmuqrib’sa’
linxe’.”
9Atwalal!laa’atxatwanrik’inlianikirillirochb’een
chit’ust’usa’liq’ojyinrelisaq’ehil;utkixchapchaqli
kehilha'utkixhoysa'xb'een.
10Atwalal!laaʼatxatwanchoqʼwejoʼjunwinqli
kixchapjunlipek,utkixkuttojsaʼchoxarexkutbʼalchi
peklixQaawaʼrikʼin.Utlipekink’a’kixsak’,utink’a’
kiwulakchitz’aqaltaqe’q,a’b’anki’okchoq’xyaalalli
maakutlimaak.
11Atwalal!witaxink’einloq’alutxinoxloq’iut
xawab’irajliwaatin,laa’atrajajeechanihomweut
xawa’ajinrajsa’xb’eenlinawa’b’ejihom.
12Atwalal!chenawnaqwitalajeeb’oq’ob’xnajtillix
tellitz’i’malajlixulink’a’rajtaanach’oqrik’inlix
tz’aqlikawaayustachanchanliseda.
13Atwalal!Xink'oxlanaqlaa'atrajtaa'eechaninqwe
naqtinkamq;utlaa'atrik'inlaakaqalilutlaajosq'il
xawajinkamsinkil.A'utliQaawa'kinixkolchirulaa
b'alaq'ilna'leb'.
14Atwalal!laa’atxatwanchoq’wejo’junlira’alli
k’ojob’anb’ilsa’xb’eenlitz’ak,utkichaljunlikok’xul
utkixtawlira’alk’ojob’anb’il.Utlikok’xulkixyereli
b’atz’uul:“K’a’ruyookatchixb’aanunkilarin?”Kixyeli
ra’al,“YookinchitijokarinchiruliDios.”
15Utliq’eqkixpatz’ajwi’re:“K’a’ruliche’li
nakachap?”Kixyelib’ak’leb’,“A’anjunlisaajche’re
roqche’linink’ojlawib’wi’sa’xhoonalillitijok.”
16Kixyeliq’eq:“Utk’a’rulik’a’aqrerua’ansa’laa
we?”Kixyelib’ak’leb’:“A’anliwautlitzakemq
nink’amchoq’reheb’chixjunilliwe’ejutlineb’a’li
neke’nach’okwik’in”.
17Kixyelichili’:“Manarutinchalqchiwa’akanaqwan,
xb’aannaqnintz’okaak?”Utlira’alkixyere:“Chalqex
chiub’ej”.Utlilarkkinach’okrenaqa’an,taaruuqchi
wa’ak.
18Abʼanliraʼalkiʼelkchaqutkixchaplichiliʼchixkux.
19Utlichili’kixsumeutkixyerelib’atz’uul,“Wia’an
laawachoq’reheb’lineke’tz’okaak,liDiosink’a’
naxk’ulub’alaatenq’utlaachaab’ilb’aanuhom.”
20Utwia’anlaakuyuksa’utlaatij,liDiosink’a’
naxk’ulub’achawuchimokolaakuyuksa’chimokolaa
tij,utliDiosink’a’tixtz’aqob’resirulik’a’ruchaab’il
choq’aawe.”
21Atwalal!laa’atxatwanchoq’we(jo’)junlikaqkojl
likiwanchoq’ramiiwjunlib’uur,utlib’uurink’a’
kixkanab’b’eekchirulikaqkojlchirujunhoonal;utsa'
junkutanlikaqkojkixkutrib'sa'xb'eenlib'uurut
kixnuq'.
22Atwalal!laa'atxatwanchiwujo'junlik'anti'sa'li
triiw,xb'aannaqmaak'a'naxb'aanu,naxsachb'anlitriiw
utnaxk'ux.
23Atwalal!laa’atchanchanatjunliwinqlikirawlajeeb’
b’isb’allitriiw,utnaqkiwulakxq’ehilliq’olok,kiwakli
utkixq’ol,utkixch’utub’,utkixsak’,utkixk’anjelarib’
chirutojreetalnaqki’oso’,utki’elchaqlajeeb’.b’isb’il,
utlajeechalrekixyere:“Atq’etq’et!ink’a’xatk’iikut
ink’a’xatkub’e”.
24Atwalal!laaʼatxatwanchoqʼwejoʼliperrizli
kikuteʼchaqsaʼliyooy,utaʼaninkʼaʼkiruchixkolbʼal
ribʼ,kixbʼoqebʼbʼanliperriz,retixkutebʼrochbʼeensaʼ
liyooy.
25Atwalal!laa'atxatwankchiwujo'litz'i'liki'okchi
tiqutxko'osa'rochochlajpak'onelrexk'atb'alrib'.
26Utnaqkiqʼixink,kiʼokchixjapbʼalebʼre,utebʼaʼan
keʼxsakʼutkeʼxsakʼrenaqinkʼaʼtixqʼetqʼetihebʼ.
27Atwalal!laa’atxatwanchoq’wejo’lixulliki’oksa’
liq’axalq’unxsa’rik’ineb’lianichaab’ileb’xna’leb’,
utnaqki’elchaqsa’liq’axalq’unxsa’,kiriljuntz’ajnil
julutkikub’eutki’okchib’atz’unkchisa’.
28Atwalal!laa’atxatwanchoq’wejo’lichib’aatli
kixjunajirib’rik’ineb’lirochb’eensa’xb’eheb’chixik
sa’limayejak,utink’a’kiruchixkolb’alrib’.
29Atwalal!litz’i’liink’a’nak’eemanxtzakemqrik’in
lixb’atz’unkilna’okchoq’xtzekemqeb’lichili’.
30Atwalal!liuq’ejliink’a’nak’anjelakutnaxb’eresili
ch’och’ut(li)q’etq’etutajb’alaq’taa’isiiqchaqsa’lix
tel.
31Atwalal!lixnaqʼruliinkʼaʼnaʼilmankwiʼlisaqen,
ebʼlichiliʼteʼxchʼikutteʼrisi.
32Atwalal!laa’atxatwanchiwujo’junliche’li
yookeb’chixsetb’allixruq’,uta’ankixyereheb’,“Wita
maak’a’k’a’ruhaqchiwusa’laawuq’,chiyaalink’a’
rajtexruuqchinq’etb’al.”
33Atwalal!laa’atchanchanatlimislike’xyere:
“Kanab’lielq’aktojreetalnaqtaqayiib’choq’aawejun

LiresilallajAhikar
likadeenreooruttatqak’echiwa’akrik’inasukarut
almendra.”
34Uta'ankixye:“Ink'a'nasachsa'inch'oollixk'anjeleb'
linyuwa'utlinna'”.
35Atwalal!laa’atchanchanatlik’anti’litaqenaqsa’
xb’eenjunlik’ixnaqwansa’xyijunlinima’,utjunli
xojb’kirileb’utkixye,“Limaa’usilalsa’xb’eenli
maa’usilal,utlianiq’axalwi’chikmaa’uschiruheb’
a’antixb’eresiheb’xkab’ichaleb’.”
36Utlik’anti’kixyerelixojb’:“Eb’likarneerutli
chib’aatutlikarneerlixatzekachiruchixjunillaayu’am,
mataasutq’isiheb’rik’ineb’lixyuwa’utrik’ineb’lixna’
xyuwa’malajink’a’?”
37Kixyelixojb':—Ink'a'.Utlik'anti'kixyere:
“Nink'oxlanaqlaa'atliq'axalyib'rusa'qayanq".
38Atwalal!Laa'inxink'eaawechiwa'akrik'inchaab'il
tzekemqutlaa'atink'a'xinak'echiwa'akrik'inchaqiwa.
39Atwalal!Xink’eaaweliha’asukarre.uk'a'ut
chaab'ilsirop,utlaa'atink'a'xak'eweliha'sa'lijulre
wuk'.
40Atwalal!Laa'inkintzolokchawuutxatink'iresi,ut
laa'atxab'ekjunlimuqmuukilna'ajejcho'qweut
xinaamuq.
41Atwalal!Laa'inxatink'iresirik'inlichaab'ilk'iresink
utxatinkawresijo'junliche'cedronajtxteram;utlaa’at
xinab’ak’utxinb’ak’.
42Atwalal!aʼanchaqroybʼenihomchawixnaq
taakabʼlachoqʼwejunkawresinbʼilkawresinbʼilnaʼajej,
retinmuqeʼqchiruhebʼlixikʼnekeʼilokwechisaʼ,ut
xat-okchoqʼwejoʼjunmuqbʼilsaʼxchamallichʼochʼ;
ab'anliQaawa'kixtoq'ob'awuutkinixkolchirulaa
b'alaq'ilna'leb'.
43Atwalal!Laa'inxintz'aamanaqchaab'ilaqchawu,ut
laa'atxinq'ajkamurik'inmaa'usilalutxik'ilok,ut
anaqwantinwajxpitz'b'allaawuuttink'echo'q
xtzekemqeb'litz'i';uttixkʼeaawextojbʼalrixlaatzʼajnil
bʼaanuhom».
44UtnaqlajNadankirab'iliaatina'inrik'inlixHaiqâr
lixyuwa',kixye:“Atxyuwa'!chabʼaanuwejoʼchanru
nakanawlaaʼat,utchakuyinmaak,xbʼaannaqaniwanli
namaakobʼkjoʼlaaʼin,malajaniwanlinaxkuyinmaak
joʼlaaʼat?
45Chinaak’ulub’a,atinyuwa’chin!Anajwan
tink’anjelaqsa’laawochoch,uttink’uub’eb’laakawaay
uttinch’ajlixpo’b’ilrulaawakax,uttink’echiwa’ak
laakarneer,xb’aannaqlaa’inlimaa’usutlaa’atlitiik
aach’ool:laa’inliwaninmaakutlaa’atlikuyukmaak”.
46UtlajHaiqârkixyere:“Atwalal!laa’atchanchanatli
che’limaak’a’ruchireliha’,utlajeechalrekiraj
xpo’b’al,utkixyere,“K’aminsa’jalanchikna’ajej,ut
wiink’a’nin’uuchin,q’etin.”
47Utlajeechalrekixyere:—Ustawankatchireliha'
ink'a'xat-uuchink,chanrajrunaqtat-uuchinqwiwankat
sa'jalanchikna'ajej?
48Atwalal!q'axalchaab'ilwi'chiklixtiixilallit'iw
chirulixsaajilallixik'anelxul.
49Atwalal!ke'xyerelixojb':“Chatnajtob'resiaawib'
rik'ineb'likarneerrenaqink'a'tatxrahob'tesilixpoqsil".
Utlixojbquixye:—Lichabilxlecheblicarnercha̱bil
chokꞌreliwilobꞌu.
50Atwalal!ke’xb’aanunaqlixojb’taaxiksa’li
tzoleb’aalrenaqtaaruuqtixtzolilokruhuutke’xyere,
“YeA,B.”Kixye,“Karneerutchib’aatsa’lin
kampaan”.
51Atwalal!ke’xk’elib’uurchirelimeexuta’an
kit’ane’,utki’okchib’atz’unksa’lipoqsutjunkixye,
“Kanab’chib’atz’unk,xb’aannaqa’anlixna’leb’,ink’a’
tixjalrib’”.
52Atwalal!akch’olob’anb’illiaatinlinaxye:“Wi
taayo’lajunaqal,aalalaltaayere,utwitaak’iresijunaq
al,laamoostaayere.”
53Atwalal!aninab’aanunkrelichaab’iltixk’ulli
chaab’ilal;utlianinabʼaanunkreliinkʼaʼustixkʼulli
inkʼaʼus,xbʼaannaqliQaawaʼnaxqʼajkamujunaqwinq
joʼchanruxbʼisbʼallixkʼanjel.
54Atwalal!k’a’chikrutinyeaawechiruheb’liaatin
a’in?xbʼaannaqliQaawaʼnaxnawlikʼaʼrumuqmu,ut
naxnawlimuqmuukilnaʼlebʼutlimuqmuukilnaʼlebʼ.
55UtA’antatxq’ajkamuuttaaraqoqaatin,sa’qayanq
laa’atutlaa’at,uttatxq’ajkamujo’chanrulaa
chaqich’och’.
56UtnaqlajNadankirab’iliaatina’anrik’inlixtiolaj
Haiqâr,ki’okchiq’unb’esiiksa’junpaatutki’okjo’jun
lib’aqlaqch’iich’liki’elchaqsa’liiq’.
57Utkipoʼeʼliroqutliroqutlixsaʼxkʼatq,ut
kiqʼicheʼutkitoqeʼklixsaʼutkijekʼiiklixsaʼ,utkiʼosoʼ,
utkikam.
58Utlixraqika’anlisache’k,utxko’osa’xb’alb’a.
Xb'aannaqlianinaxb'ekjunlijulcho'qrelirasriitz'in,
a'antaat'ane'qchisa';utlianinak'uub'ankrelira'al,
taachapmanqxb'aaneb'a'an.
59A’inlikik’ulmanut(lik’a’ru)xqatawchirixliseraq’
relajHaiqâr,utloq’oninb’ilaqruliDioschijunelikq’e
kutan.Amen,uttuqtuukilal.
60Xraqe’lik’ulub’eja’inrik’inxtenq’liDios,
chinimanqtaxaqxloq’al!Amen,Amen,Amen.
Tags