Regulacja procesu mikcji

Prezentacja przygotowana na seminarium z fizjologii układu wydalniczego na UWM w Olsztynie, przez Oskar Korczaka, Studenta II roku kierunku lekarskiego. Dotyczy fizjologii procesu mikcji. przygotowana na podstawie Fizjologii człowieka pod redakcją Władysłąwa Traczyka i Andrzeja Trzebskiego.

1. Regulacja procesu mikcji Fizjologia seminarium 16 IV 2014 Oskar Korczak

2. Plan prezentacji

3. 1. Wprowadzenie Wzorzec czasowy oddawania moczu Łuk przywspółczulny Łuk współczulny Kontrola wyższych ośrodków mózgowych

4. 2. Wzorzec czasowy oddawania moczu

5. 2. Wzorzec czasowy oddawania moczu

6. 3. Łuk przywspółczulny Receptory Włókna aferentne Droga ośrodkowa Droga odśrodkowa Efektor Kolaterale Hamowanie

7. 3.1 Łuk przywspółczulny – receptory Bodźcem progowym dla mechanoreceptorów wyzwalającym odruch oddawania moczu jest rozciągnięcie pęcherza moczowego taką objętością, aby bierne lepko-sprężyste napięcie jego ścian zwiększyło ciśnienie śródpęcherzowe do wartości około 15-20 cm H2O

8. 3.2 Łuk przywspółczulny – włókna aferentne Włókna trzewnoczuciowe odruchu są mielinowe typu A δ i wchodzą do eferentnych przywspółczulnych nerwów miednicznych Perykariony neuronów czuciowych znajdują się w zwojach rdzeniowych na poziomie krzyżowym Stąd przez korzenie grzbietowe aksony ich rozgałęziają się oddając synapsy na neuronach warstwy I Rexeda neuronów kolumn grzbietowych istoty szarej rdzenia kręgowego w segmentach S1-S3 Pobudzenie przekazywane jest także do neuronów wokół kanału środkowego rdzenia (warstwa X Rexeda )

9. 3.3 Łuk przywspółczulny – włókna aferentne Pęcherz moczowy unerwiony jest czuciowo także przez bezmielinowe aferenty typu C Kolaterale aferentów C zawracają do pęcherza i uwalniają SP oraz inne neurokiny , które przez receptor NK2 powodują silny lokalny skurcz mięśni gładkich Zakończenia czuciowe włókien C, bogate w neurokiny i bardzo wrażliwe na oziębienie, pobudzane są produktami procesu zapalnego pęcherza i cewki moczowej, co powoduje rdzeniowy odruch oddawania moczu, oraz uczucie bólu i szczypania

10. 3.4 Łuk przywspółczulny – droga ośrodkowa Droga ośrodkowa odruchu oddawania moczu przebiega przez neurony rdzeniowego ośrodka oddawania moczu w przywspółczulnych neuronach segmentów S1-S3 rdzenia krzyżowego (warstwy boczne V-VII) oraz bezpośrednio drogami wstępującymi w powrózkach bocznych i brzuszno-bocznych rdzenia kręgowego Włókna wstępujące oddają synapsy glutaminergiczne na neuronach części dogłowowej i grzbietowo-przyśrodkowej mostu zgrupowanych w mostowy ośrodek oddawania moczu Rdzeniowy ośrodek oddawania moczu Mostowy ośrodek oddawania moczu

11. 3.5 Łuk przywspółczulny – droga ośrodkowa W odruchu wydalania moczu uczestniczą także neurony okolicy przedwzrokowej podwzgórza zapoczątkowujące akt oddawania moczu wraz z przybraniem charakterystycznej postawy u niektórych ssaków np. u kotów W odruchu biorą udział neurony istoty szarej okołowodociągowej oddające projekcję do mostowego ośrodka oddawania moczu Podczas aktu oddawania moczu aktywne są także neurony kory mózgowej w dolnym zakręcie płata czołowego Rdzeniowy ośrodek oddawania moczu Mostowy ośrodek oddawania moczu Dolny zakręt płata czołowego Okolica przedwzrokowa podwzgórza

12. Rdzeniowy ośrodek oddawania moczu Mostowy ośrodek oddawania moczu Dolny zakręt płata czołowego Okolica przedwzrokowa podwzgórza

13. 3.6 Łuk przywspółczulny – droga odśrodkowa Z mostowego ośrodka oddawania moczu pobudzenie przekazywane jest glutaminergicznymi drogami zstępującymi do przedzwojowych neuronów przywspółczulnych w segmentach S1-S3 Transmitterem włókien przywspółczulnych pozazwojowych kurczących mięsień wypieracz moczu jest ACETYLOCHOLINA działające przez receptory metabotropowe M2 i M3 M2 -> cykl inozytolo-fosfolipidowy M3 -> hamowanie cyklazy adenylanowej

14. 3.7 Łuk przywspółczulny – droga odśrodkowa W przeciwieństwie do cholinergicznych zakończeń przywspółczulnych unerwiających mięsień wypieracz moczu, zakończenia przywspółczulne unerwiające mięsień wewnętrzny cewki moczowej i podstawę pęcherza moczowego mają charakter nitrenergiczny , podobnie jak sąsiednie włókna przywspółczulne unerwiające naczynia jamiste prącia i powodujące erekcję

15. 3.8 Łuk przywspółczulny – efektor Zarówno tlenek azotu jak i tlenek węgla powodują rozkurcz podstawy pęcherza i mięśnia zwieracza wewnętrznego cewki moczowej

16. 3.9 Łuk przywspółczulny – kolaterale Podczas odruchu długie włókna ośrodkowe oddają kolaterale pobudzające do GABA-ergicznych interneuronów rdzeniowych, które hamują przedzwojowe neurony współczulne w segmentach lędźwiowych rdzenia kręgowego W drugiej fazie odruchu włącza się zazwyczaj skurcz mięśni tłoczni brzusznej, zwiększając ciśnienie w jamie brzusznej i wtórnie w pęcherzu moczowym

17. 3.9 Łuk przywspółczulny – hamowanie Odruch oddawania moczu hamują ośrodkowo neurony serotoninergiczne zgrupowane w jądrze wielkim szwu. Serotonina działa hamująco na neurony odruchu przez receptor jonotropowy 5-HT3

18. 4. Łuk współczulny Ośrodek Droga eferentna Efektory

19. 4.1 Łuk współczulny – ośrodek Bocznie od ośrodka oddawania moczu zlokalizowany jest w moście antagonistyczny współczulny ośrodek utrzymania moczu Pobudzenie neuronów tej okolicy powoduje rozluźnienie mięśnia wypieracza moczu i skurcz mięśnia zwieracza wewnętrznego i zewnętrznego cewki moczowej.

20. 4.2 Łuk współczulny – droga eferentna Neurony mostowego ośrodka utrzymania moczu wysyłają zstępujące włókna mostowo-rdzeniowe kończące się pobudzającymi synapsami glutaminergicznymi na współczulnych neuronach przedzwojowych w dolnych segmentach lędźwiowych rdzenia kręgowego Droga eferentna przebiega dalej przez współczulny nerw podbrzuszny dolny współczulny ośrodek utrzymania moczu

21. 4.3 Łuk współczulny – efektory Noradrenalina za pośrednictwem receptorów adrenergicznych typu β 2 i β 3 rozluźnia mięsień wypieracz moczu, a za pośrednictwem receptorów α 1 kurczy podstawę pęcherza i mięsień zwieracz wewnętrzny cewki moczowej Pobudzeniu ulegają także motoneurony somatyczne nerwu sromowego unerwiające poprzecznie prążkowany mięsień zwieracz zewnętrzny Wszystkie te działania mostowego ośrodka utrzymania moczu powodują, że ujście cewki moczowej jest zamknięte

22. 5. Kontrola wyższych ośrodków mózgowych U ludzi odruch oddawania moczu jest pod stałą kontrolą wyższych ośrodków mózgowych Przykład Neurony płata czołowego kory mózgowej hamują mostowy ośrodek oddawania moczu Odruch oddawania moczu można zahamować tylko do pewnych granic Motoneurony somatyczne są hamowane przez neurony wstępujące odruchu oddawania moczu

23. 6. Podsumowanie Wzorzec czasowy oddawania moczu Łuk przywspółczulny Łuk współczulny Kontrola wyższych ośrodków mózgowych

24. Źródła Fizjologia człowieka z elementami fizjologii stosowanej i klinicznej pp od redakcją Władysława Traczyka i Andrzeja Trzebskiego

25. Autor Oskar Korczak, student II roku, kierunek lekarski UWM w Olsztynie Dziękuję za uwagę