sach-giao-khoa-lich-su-11-ket-noi-tri-thuc-voi-cuoc-song.docx

History

1. VU MINH GIANG CTöng Chi bien xuyen su)
PHAM HONG TUNG (Téng Chi bin cp THPT)
TRAN THI VINH (Cho bién)

Eras HOANGHÁLHA=DAO TUÁNTHANH=NGUYÉNTHITHU THOY

LICHSÚ 11

a NHA XUAT BAN GIAO DUC VIET NAM

2. VO MINH GIANG (Téng Chú ign xuyén suöt)
PHAM HONG TUNG (Téng Chi bien cáp THT)
TRAN THIMINH (Chi bien)
HOANG HAI HA - DAO TUAN THANH - NGUYEN THI THU THUY

NHÀ XUAT BAN GIAO DUC VIET NAM

3. LOINOI BAU

Cie em hoc sinh thin min!

Lich st A món hoc thude nhóm Khoa hoc xi höi, góm hai phan: phán bit bude dô
wöitäteä hocsinh vá phän Iya chon cho hoc sinh chon món Lich sit theo dinh huöng nghé
nghiép. Món Lich sú gidp các em hinh think, phittrién näng luc lich st cling nhu nl
phim chat chi yu vá nang hc chung duige xc dinh trong Chung trinh iáo duc phé thor
tóng thé. Món Lich st gi vai tro chi dgo trong vide gido duc long yéu nue, truyén thóng|
din tèc, döng thai góp phän glüp cic em rén luyén tu duy hé thóng vá phän bién, ki n6i q
hi véi i tai

Siich giáo khoa Lich si 11 huge DO sich Két nô ti tic vi eupc sóng sé glip các em
him phä, tim hidu nhüng ván dé thi vi, hip din cüa ich sit

Truc ht, vé lich sit thé gi, các em sé Auge thm hidu sy hinh thin, phat teién cia chi
ghia tu bán va chi nghia xa hoi qua chit dé “Cách mang tu sin va sy phat trign cüa chil
ghia tu bin’ vá “Chü nghia xa hoi ti mim 1917 dén na

Vélich sit hu vue, các em sé dice Khäm phi nhüng vin dé ca bin vé cube du tanh gitnh|
dep din te vi pht rin cia các quéc gia Dóng Nam A thong qua chi dé "Qua trinh giinh|
doc ip din 19 cia các quée gia Bong Nam À

phan Lich si Vigt Nam, cic em sé duge tim hiéu lu hon vécác cude khang chién, kha
ghia trudc nim 1945 va che cube edi cich ik bién trong lich sl qua cicchi dé “Chién tra
bio sé TS quóc va chién tranh gii phéng din tóc trong lich si Vit Nam (truöc Cäch mang
ting Tim nam 1945), “M 1 sd cudc ci ch lón trong ét Nam (ru nm 1858)
ic bit, chü dé "Lich si bao vé chi quyén, cde quyén va Igi ich hop php cüa Viet Nam à)
Bign Döng” sé glüp cic em khim phá qué trinh xic lap chit quyén vá quán Ii ièn tue cia
Vigt Nam d6ivöi quán dio Hoang Sa, quán dio Trung S

Séch gido khoa Lich sf 11 dugcbién son theo djnh hung phat trign phim chat vá ning]
Ike, tr eich gan két kin thu lich sit wi Ihe tin den eich 16 chúc hogt dóng hoc tap cho
hoc sinh. Vigckiém tr, dánh gi két qua giáo duc cha trong dén kha nang vin dung sing tao
kin tht lich si cia các em vio viéc y

ii quyét nhiing win dé the tión,

Cu tie cuón sich bao góm: Lai nói díu, Hudng din sil dung sich, cie chi dé, Bing!
tra edu Khai nigm, hugt nga vá Bing phièn dm. Noi dung sich có nhiéu thong tin tao él
kign cho cic em ket nö vólkién thie, ki ming cin các món hoc khác nbut Dia lí, Ngü van,
Gio duc quöc phöng vi an ninh, Mi thus,

DE hoc tip t6tcusn sich may, cic em hay cüng host ding, tong tic ich cue wi thay co
vit cde bans chi ng tim kigm théng tin qua sich, bio, internet dé có thé i hin vá hin Ue
lich sir mot eich sinh dng, khäch quan

Chi ee em hye tip t6t và có nhiing trái nghigm that b ich!

CACTACGIA

4. |1O1NOr DAU
HUONG DAN SÛ DUNG SACH

Bäis | Syhinh thinh Lign bang Cóngh

BAL? | Chign tranh bi trong ich st Viet Nam

| MAX 0 cube Khdl nghia va chién tranh gil phông tron
| puis

(is thE I tric Cong nguyen den cu hé Ki XIX

Minh M

[Batı2 [Vitra tam quan tong ea in

Bar 13 | Vigt Nam vi Bién Don

BANG TRA CUU KHAI NIEM, THUATNGU

BANG PHIEN AM

5. HUÓNG DAN SU DUNG SACH

ic rh nn man kg thi, ning lc va
phim cit hi hg sinh cin dat due sau
ke

ic in tig y, né 0 hctiphocsinhcán
il guy Hé 6 in iu hocsin dä
bi, neu ván dé nm keh thich tu dy, tao
hingthúvólbaihocmél

Ni dung cia Bt hoc (ao göm könh hin
va kön ch) các mc nd dung dem ci
boat dng hoc hoc sinh ió nn ién hie
mdi uc KE theohaltyén a mot tué
hin, mt tun ph

Ting tin bÓ rg hoc tinh ln mön dé gl
ich, mördng, lam 10 dung uy ch,

6. Noi dung ci cia bal ho
Ko hin, tu iu v cc au hd, yu cu dé
Ginhhuing boat ding hoc cia hoc sh

Dutch dl cic nguón tw eu nic
ingl ujén chin, ng Bu d gio

en 1 chic cc hot dng day ha, gp hoc

Sohtsnhänthüchäiher

ic abi, Bitäp ding có kn ih rn
lay cic king gin wi benthic iahoc =

Cécbitip sp hocsinh vin dung ith Ki
ning ihc dé i quyét citi hung, vin
rong thc ti,

7. MOT SO VAN DE CHUNG VE CACH MANG TU SAN

Hoc xong bai nay, em se:

+ Trinh bay duce tien da ca cud cach mang tusin vé Kin té chin tr, xa hol tug
céplanh dan dong L

cdccutcctch mang so

+ Phantich dugernue teu lem vu. cope cach mang tusán.

+ Trinh bay duoc qui, ng

1.12 du han Ki nigm ny Qué kl Php ren Dail CA
(Pasi) nim 2012

Ngäy 14-7 - 1789 - Nay pha nguc Ba-xti, mó däu Cách mang tu sin Phäp,
yy due chon la ngáy Quóc khánh cüa nude Pháp. Vi sao sy kign nay
dige ton vinh nhu vay? Hay ké tén mét só cube cách mang tu sin trong lich sit
‘nhan Jogi má em dá dugc hoc. Câc cude cách mang tu sin d6 có diém gi chung

nôi bat?

8. 1. Tién dé cúa các cuóc cách mang tu sán

Cich mangtisán cube cách mang do gia efp tu sin Kinh dao nm chéng
dé phong kin, thi lap nha nude tu sin, mó duëng cho chü nghia ta bin phât
gta thé ki XVI dén du thé ki XD
da trén cic tin dé vé kinh t,chinh tr, xa hoi va u tung

Cie cube cách mang tu sin bing nó tür
due tha

a) Kinh té

Kinh té tu ban chü nghia
ché dé thude dia
6 Anh t gia thé ki XVI, nóng nghigp di ph rin theo hung sin xuát hing hoá vá hó
tag cho sy phittrign cong thuang nghiép. Các ngánh luyén sit, thige, dóng thu phitwrign
nhanh, Trude nim 1640, sin lung kai thie than & Anh chiém 4/5 tng sin ung than &
chau Au.
13 thuge dia Anh à Ble M

a doi vá phät tin trong long ché dó phong kién hode

ip nguyén ligu (bóng, (hub lá.) vá la thi
{ruin tu thy hing hod ca chinh quöc, Tit gida thé ki XVI dé gia thé Ki XVII, nen
Kinhté cia 13 thade di ngiy cing phat tiga. Ce cóng tu sin suit phat en,
niga trung tim cöng nghitp hinh think à mién Bac va miga D

Ö Php, din git the ki XVII, nông nghiép vin et ach
ditn teh dat bj bd hi song kinh 1 cóng hong nghigp ph
tu bn chü nghia (may het Auge st

(nding su cy tróng tháp, U/3
en manh theo hung
Khai md, luyga kim.

Tuy nhién, sy phat tión 46 gap phäi nhigu rio ein etia nha nue phong kién hay
chinh sich cai tr ha kh
‘tu ban phät trign cán phäi xod bó nhüng rio cin dé,

cia chinh quöc d6i vói ud dia. DÉ mó duöng cho chit nghia

‘TU LIBU 1. “Vi sao ma Mj lam cách me
1. Cébao nhieu thé sin, My pha cu

10 Ank hä, khöngdugebän chonuöckhäc.
2, Dán My khöng duge lap ra 1ö may va hoi buón bán.

3. Cäcnudc khéng duige vio budn ban vol M, chi An ge buón bán ma thoi. Vi ba
diéu dy, lai them thué má nang né, lam cho kinh té rät khón dn, nen tit nim 1
ddan Mf tc minh “táy chay” Ank’,

(46 Chi Minh, Todn tép, Tap 2, NXB Chinh tri quóc gia Su that, 2011, tr. 290)

Khai thäc Tu ligu 1 va thóng tin trong myc, trinh bay tién dé ve kinh té cia các

cuÿc câch mang tu sin,

b) Chink tri

Chinh sich cal tr cúa nhá nudc phong kién, thye dán gäy ra sy bit man ngäy cing
{in cho giai cáp tu sin vá các ting Lép khäc trong xa höi. Ho däu tranh dé xoá bo ach dp
bitc, böc lt.

Ö Anh, nha vua nám moi quyén le, cai ti dé dodn, ty dänh thud má khong cn ha
Y Kién cia Quöc hoi. Vua ding däu Giáo di Anh (Anh gio), ti
Than gio (6

a han din dp ci tn dé

10 ci ch), lp ra cc toa én dé bude

9. ai 13 thude dja Anh & Bac Mf, chink sich cai tr cia thye din Anh dá tác dóng teu
401 din pha tain theo các dao lust khät khe do
Chinh ph Anh dé ra

TULIEU2."Ö Phâp, vuong quyén la dinh cao cia lau dai phong kign va chuyén ché
Nha vua luón có quyén hanh chuyén ché va v6 han. quyét dinh moi cóng vige di
nói va di ngoai cia quóc gía. Sust triéu vua Lu-i XVI a mót su chuyén quyén cao
449. Theo nhüng “mat nh cóán vua” nhäm khúng b6 nhän dän, hing träm nguöi bi
bit, tú day 6 che noi trong nude

(A. Man-phis-rét, Dai Cách mang Phäp 1789, NXB Khoa hoc, 1965, tr. 18 - 19)

Khai thác Tu ligu 2 va thong tin trong myc, trinh bay tién dé vé chinh tr] cia ch
cube cách mang tu si

oxanı
sk SET a agin

Trinh bay tign dé vé xa hoi cia các cude cách mang

10. d) Tu tuéng

Dé tip hop quán ching nhan dan, giai cip tu sin
cin có hé tu tuóng dé chöng lai hé tu tuóng phong
kiön bio thi, Véi các cube cách mang nó ra söm
(Né-déc-lan, Anh), khi cha có hé tu tudng cüa
riöng minh, glai cáp tu sin, quí toe méi da mugn
'ngon ci” tón giáo cái cách dé tap hop quán chi

(430 Tin Länh & HA Lan, Thanh giio & Amb). O
Pháp, nén ting cia hé tu tuóng dan chü tu sin
chinh la Triét hoc Anh sing vói các dai dien titu
biéa lá S. Mong-te-xki-o, Ph. Vón-te, G. G. Rút-xó,

S. Móngte-xki-0 (1689 - 1755) chi dung han ché quyén cba vun, dim bi

Ph. Von-te (1694 1778) chi truemgxäy dung chính quyén quan chi sing su, bio vé quyén
do tin ngung, Khing dinh quyén th, La du ki cin hié cho mot xa hi o6 tat
G.G. Rútxó (1712= 1778) cho ring phai xod bó trgtd nes quan chi, thánh Hp ché do
cbng hoa

1. Tinh bay tién dé vé tu tun sich mang tu sin.

2, Lyachon motcude cich mang dá hoc, neu tién dé cúa cuÿe cách

Céc cude cách mang tu sin déu shim mye tu Xoë bó nhüng ráo cin kim ham sy

phät trign cia nén kinh té tu bán chü nghia, mó duóng cho chü nghia tu bán pháttrión.

Cách mang tu sin bao gm hai mbiém vu co bin: dän te va dän chü. Nhiém vu
dan tóc mim xoa bo tinh trang phong kign cât ci, hinh thank thi truóng dn tc thong
nit (hode giäi phöng dän tc). Nhigm vy dâ chu nhäm xoë bo ché d0 phong kién
chuyén ché, xác lap nén dan chü tu si
rong Câch mang ti sän Anh, ting lop quí toe mi vá gia cp tu sin día tranh chöng ché
dé phong kién chuyen ch, Cube Chign tranh güänh déc lap cia 13 thude dia Anh Bie
Jnyéing 1 muti gi phông dn te, lp nen quóc gia mól.Cách mang tu sin Phäp (cuól
E KE XVI) Kit d6 ché dó quän chà chuyén ché. Cude däu tranh thóng nhät Bul, Ia-lica
him soë bö tinh trang phan tán vé chink tri, chia cit vé lamh thé. Tat ch các cude eich
mang t sin dé déu tgodién kign cho chi nghia tu bin phat tión

Phän tich mye tión vá nhigm vu cia các cudc cách mang tu san,

11. b) Giai cáp Hanh dao vá dng lc cia các cude cách mang tu sin
+ Giai cáp lanh dao
Länh dao cách mang tu sán lá giai cáp tu sän, chü nó vá táng lbp quí tóc möi
(Cich mang tu sán Anl dién ra dud sy Kinh dao cia lia minh u sin vá guy tóc möi
song val to quan trong thud vé quí te mei, Cube Chién tranh giänh dc lp ca 13
dia Anh 6 Bác My didn ra duéi sí linh dao cüa Hin minh tu sin va chü no.
Phäp cub thé ki XVII, gia cáp tu sin günh döe quyén länh
dao cich mi
+ Dong luc cách mang
Trong các cube cách mang tu sin, gai cip länh dao va quän ching nhän dän git vai
Ta dóng lve quyét dinh thing loi cia cách mang, Khi quän chi
‘dan tham gia döng dio, lién tue thi thang li ea cách mang cang tritt dé, ti bién nhs
Cäch mang tu sin Pháp cui thé ki XVIII
Trong Câch mangtu sin Anh, quin ching nhin dän (n6ng dn, thy thi cng.) git vai tr
quyét dinh thing 0 jong Chién tranh gi lip à Bac My, trai chi,
nông din, cong nhân 813 thuße dja l yc hag chink. Vai ich mong u sin Pháp, nông
dn, thy thi cng vi cong nhan tich cuc tham gia chóng phong kign cüng các thé yc phi
döng trong vá ngoai nude, tú think dóng minh quan trong cha gia cp tu sin,

inh 3. Cube tin cóng guet nghy 14-7 1789 trong Cách mang u sin Phip

Phan ich gai cp linh doo vá döng Iye cia các cuge cách mang tu sán.

12. Thánglgiciacáccudecádh da lt 46 nén quan chii chuyén ché,gidnh doc
ip din tc, má dung cho chi nghia tu bin phat trién, Däu tháp ki 70 cia thé ki XIX, chi
ghia tu ban duige xäc lip wen pham vi thé

Cäch mang tu sin Anh dit diy mc cho su x Hp chi nghia tu bin & Anh, thigt lip ché do

‘quan chi lip hién. Vi vay, cube céch mang ny có y nghia to Ion di vi sy phat rien cha x

hoi lo gui trong bai däu chuyén tú ché do phong kin sang ché dd tt bán.

Chin tranh gitnh dép ca 13thudc día Anh d Be My di gil phóng nhän dan cc th

dia Anh kh ch ng di, da dén sí thank Lip aha nude ts sin du tin & mgodicháu Au,

thie dáy phong trio gii phông din te à khu wie MP La-tinh phat trién ac nh hung

tich cuc dén phong trdo güänh dóc lip 6 nbiéu not wen thé gi vio cu thé ki XVII

däu the Ki XIX.

Trong só các cuöc cách mang tu sin, Cách mang Phäp duge dánh gid la cude cách

TULIEU 3. “Khong phai khong có lí do má cuge.Cách mang Pháp duge goilá cube
cách mang vi dal. Dé vól lai cäp ma cudc cách mang do ph vo, te gai cp tu
sin, ih cube cách mang dé dá phuc vu dugenhiéu,Khién cho ci thé ki XIX mot thé
kid dem lai van minh vá vánhoá cho toan thé loa: nguöi,dätröi qua duo déu higu
cia cuge Cách mang Php

V.L Lé-nin, Todn tp, Tap 38, NXB Chinh tri quée gia, HA Noi, 2006, tr. 444)

Trinh bay két qua, nghia cüa các cube cách mang tu san,

1
2. Lisa chon mot cue eich mang tu sán má em dä hoc; néu két quá, ÿ nghia ca

cube cánh mang dé.
LUYEN TAP VA VAN DUNG

1. Láp bing t6m tat nhüng nét chinh vé muc tiéw, nhigm va, giai cáp lánh dao,
dong luc cách mang, két quá, Y nghia cüa các cude cách mang t sin,
2. Vi sao trong các cude cách mang tu sin, Cách mang tu sin Pháp cu6i thé ki

XVII dsg coi là “dai cách mang”?

a

tuong nhät va viét möt doan van ngán (Khoing 200 chi) gidi thigu vé cuge cach
mang tu sin dé,

13. SU XAC LAP VA PHAT TRIÉN
CUA CHU NGHIA TUBAN

“Hoe xong bai nay, em st:

+ Trinh bay dupe su xaclap oa cho nghia tu ban 6 chau Au vá Bác My
+ Trinh bay due qua trinh ma rong sam luge thuge dia wa
+ Trinh bay du su phat trién oa ch al
+ New

hend

hi nghiaturbän

la tu bn tu tu do canh tranh sang déc quyén.

+ Conan thuedung
rang hu bet ve
hen nay

>

fm nang va han ché ca cht nghta tu bin en dal. Van dung due
‘cho ga tu ban Gé thich nhüng van dé thot sca xa hol urban

'Giai cp tu sin trong qué trinh thé
chua diy mot thé ki dá tgo nhüng luc lus

thé hg truóc cöng ai” (C. Mac - Ph. Äng-ghen, Tuyen
ngôn ca Dáng Cong sin, NXB Su thät, 1983, 60)

Ti nhân dinh trén cia C. Mác va Phy A

hay chia sé nhüng hiéu biét cha em vé su xác lip,
rong vá phät rien ca chü nghia tu ban,

Minh 1. Bia in ngön ca

Dang Cg in

1. Syxácláp chü nghia tu ban à chau Au va Bac My

Ö chäu Au, sau Cách mang tu sin Amb vá däc bit là Cách mang tu sin Php, chi
nia tu bin ting bude dugexác lp. Chién tranh giinh dé lip cia 13 hu dia Anh &
Bic My mia sau th&ki XVII dinh däu sy mó röng ca ch ngh tu bn 6 go ch Au

Théki meli En
XVII XVIII we
Chünghiatubin Chi nghia tb due mes Chit nghia bin
due xi lip rng ngo phim vichia Au dhe xi lip
Ha Lan, Anh (Bic MP vip 6 Php Telia, Bite

inh 2, Sa sxc lip ca chi nghia tu bin à chäu Au va Ble M

14. Tit hip ki 60 cúa thé ki XVII, cude cách mang công nghièp bit dáu tü Anh, sau
6 lan ra cic nuöc Php, Pic. da 130 ra nhüng chuyén bién tolón vé kinh té - xa hô,
lam thay déi bd mt cia các nude näy vá khäng dinh su tháng loi cüa chú nghia tu ban.

Nila sau thé i XIX, các cude eich mang tu sin tép dien dudi nhüng hin thie kháe
hau va giänh duge thing li (nu cube däu tranh théng nhát -ta-lia, Die), din den sy

xác lip cht: nghia tu bin 6 châu Auvä Bác Mp

inh. Lé dling quang Hong dé nude Di thöngnhit (1
tai Cung dign Véc-xa (Php)

Trinh bay su xác lap cúa chi ban à chu Au vá Bac Mg.

ghia dé quóc vá quá trinh xim luge thuge dja

Su phat trién nhanh chóng ein chit nghia tu bán kéo theo nhu cáu ngäy cing cao vé

sguyén ligu va nhân cöng, din tó vigetängcuöng chinh sich xäm lige, mó róng thude dia,

Cui thé KEXIX du thé ki XX, cc nude tu ban chuyén sang gai don dé quéc chit nghia

Chit nghia dé quóc lhe quá tru tip ca qua trinh xám lugo thude dja nhäm 6
iém thj trudng, thu loi nhugn vá däu tu tu bin d mude ngoël.

TU LIEU. “Digu quan trong la chi nghia tu ban khong thé tn tai va phat trign duge
néu khéng Ihuöng xuyén mó röng pham vi thóng tri cüa nó, khóng Khai phd nhüng
it só mdi vá khöng 101 cuón các xú só khóng phäi tu bin chú nghia vio con lóc
kinh LE thé gidi”

(V.L Lé-nin, Todn tap, Tap 3, NXB Chinh tri qué gia, 2005, tr. 751

15. Trong qui trinh xám luge thude dia, các nude dé quóc da thiét ip he thóng thude
dia & chau A, chit Phi vá khu vue Mp La-tinh,
ong 56 cá nude dé que, nue Anh due “AE quis má Mät Tri khöng bao
yl. Den nim 1914, thude dia cia Anh dä rong i 3 tri km? 61 400 tri ngs, chi

1/4 din tch vá 1/4 din 36th gi, ip 12 in thubc dia cha Dic v 3 lin thude dia cha Phép.

ny quí tin md ng rae the a ea hi ght ban

‘ita di thé kiXIX, gi hing logt cfc thude dia cia thy din Tay Ban Nha vi Bó Po Nha
&khu vue My Latin da bing né phong trio dáu tanh gitnh déc lip, dua dén sthanh pl

Hin 4. ube daca che nude tu bin chi Au d khu wie M Latin
va nám cfc thuge dia gin duge dc lip

16. Öchäu A, eue Duy tin Minh Tr bät du ti nim 1868, dua Nhät Ban tü mot nude
phong kin trd think nude tu ban chü mghia.

use Duy tin Minh i bao

m nhüng cil cich trén

de lib vue: chinh tl kinh

16, quan sy, win hod, xá hol,

gio dy, . Cube ci eich dä

dia nén inh 1€ Nhit Bin,

phat rien mon mé trong 30

näm cuál thé ki XIX, d6

thet giip Nhät Bán tránb

¿age nguy co bi xim luge

tr ee ang quöc thy din

phuong Tay

¿Nit Bán eu thé ki XIX

O Trung Quöc, Cách n a Hoi (1911) do nhüng tri thie cáp tién va tién tw
sin länh dao da lt 46 triéu d Thanh, chám dit ché dé quán chü chuyén ché tón
tai liu dé 6 Trung Quöc. Mic dü cude cách mang näy khöng thve sy thi tu giai cáp
phong kign nhung dá mó duöng cho chit nghía tu bin phat rien à quöc gia Ion nhät
dóng dán nhät châu À

Trong nhitng nim cuéi thé KI XIX - du thé ki XX, cling vól vige các nude dé quéc
dáy manh xám luge thude dia, chú nghia tu ban da má róng pham vi anh huöng trén

Hin 6, Luge dé các dé quéc vá thude dia déu thé Ki XX

17. 1. Trinh bay su mó rOng va phat trién cúa chü nghta tu bin cuól thé ki XIX
du thé Ki XX.

Em cé nhän xét gl vé t6c 40 mé rong va phát trién cúa chit nghia tu bin
euëi thé ki XIX - du thé ki XXZ

©) Chit nghla tu ban tit ty do canh tranh sang doc quyén

Thöikixilip ch h dntranh cia chünghia tu bn, Cuál
giai doan dóc quyén.

3 hp ki (cu6i thé kiXIX - da thé ki XX), vige st dung nbiing nguón ning
nhidu than tyu khoa hoc ~ ki thust di thie dáy sf phat trim manh mé
thin chi ghia

Cüng vöi su phät ri kin 16, qu trinh canh tranh gay git lam cho cic x nghitp visa va
nh bi pha sin, din dén su xuát hifa nhüng xi nghigp khöng 16 vi cc 16 chúc dóc quyen.
TS chute déc quyén la su

lién minh gia các nha tw ban

lón dé tip trung vao tay minh

phin lón vige sin xuát hoc

tiéu thy mot s6 hing hod nhim

thu Ioi nhugn cao, Các hinh

thie tiéu bién cia 16 ché

quyën la các-ten, xanh-di

Die va Phip, 10-161 6 My

Su phät rien cia cictó chic
doc quyén tao ra co sö cho butée
chuyén cúa chü nghia tu bin wr
tx do canh tranh sang dc qu

inh 7. Frank biem hos vé mótcóngti déc quyén
Trong giai dogn my, cc 10 chúc

dí mo 6 My (1908)
tu bin déc quyén dá chi phöi su

phat tri cia ton bd nén kinh té

DäuthEkiXX, ce 6 chic döc quyénd Pháp, Mi, Anh chi chiém khodng 196 tng xi nghigp
tod thé gi nhung hi chim hon 3/4 tng s6 may ho nue vi dng co dién, só iqng eöng

nha tóng só in phim dsg Him ra chigm gin möt mia so vi toan thé gi

1. Khai thác Hinh 7 va thong tin trong muc, cho bit quyén lye eta các 16 chute
déc quyén duige thé hign nhu thé nao?

Trinh bay y pháttrión cia chit nghia tu ban tty do canh tranh sang doc quyén.

18. a) Khai nigm chit nghia tu bán hién dai
Chü nghia tu ban hign dai la thuat nga ding dé chi mot giai doan phat trign cúa
chi nghia tu bán ti sau Chién tranh thé gidi thi hai dén nay voi nhiing biéu hién mdi,

tiéu biéu la su két hop gida súc manh kinh 16 cia các t6 chic doc quyén tu nhän vói site

manh chinh tri cia nha nuöe tu sin, Chi nghia tu bin hign dai có súc sin xuát phat

trién cao trén co sé nhiing thanh tuu cba cách mang khoa hoc - cong nghé, có luc luong
lao dong dap ting su phät trién nháy vot cia nén sin xuát, dóng thei khong ngúng diéu
cchinh dé tón tai va phat triên trong b6i cánh mé

Neu Khál nigm chünghia tr bán hién da

b) Tiém nang vá thách thúc cia chü nghia tu ban hi
+ Tim näng

Tigm nang cia chü nghia tu bán ign da duge bigu hién cy thé trén cic lin we
hu: kink 16, khoa hoc - công nghé, kinh nghigm quan li, kha nang ty digu chinh dé tôn
tai va phat rien,

Chà nghia tu bán có wt thé trong vide si
nhüngthänh tyu cia cue Cách mangcóng nghié

tit tu dé phat trién kin 16, Câc nude tu bán phat aloe
1rd thanh trung tim kinh 16 tichinh, khoa hoc = cn in Ki ca 7 que gat
nghe cha thé gl, c6 quy mó nén kinh té vá thu mbáy np rin MY, Canad, An

binh quan du ngudi thudc hang cao nhät thé ión peras

+ Thäch thie
hia tu bin hign dai dang phat di mat véi nhigu thäch thie

chi nghia tu ban dang phai d6i mit vá Khó có thé gidi quyét duge nhüng
ude khüng hoáng kinh té tdi chin mang tinh toan cfu,

cube Khiing hoing diu
m3 nim 1973 dén nay, tuy
ce mude tu bin ph trign dä
col trong tim kiém các

song qué trinh chuyén d6i
sign ra chim, su phy thude
rit lón. Khing hoing ning
ng tip tue gay ra nhieu

Long tiéu exe dén các nude
Au bn, lam phät ao, 6 nhigm

Hin 8 Biéu inh chöng bin di Kh hi & An (2019)

19. Tht hai, chi nghia tw ban dä va dang phäi döi mât va khong thé giäi quyét duge
nhüng vin dé chinh te, xa hi nan gi

inh rang bit an trong xi hoi Ml din däng lo nga cho ngui dän. Roi de, bao Ive 16

on xa höi hung xuyén xiy ra, Nan phän bitt ching tc, nh à su di xi ét cong v6

guió MP góc Phi vin din ra, Nhiéu vy xi sing xdy ra câc tring hoc, tren dudng phó
hong vong cho nhi£u nya nhän, ch éu tré em.

Thi ba, chit nghia tu bin Khöng có Khä näng gidi quyét trit dé mau tudo xa hoi
gay cing gia ting. Sy chen lech giau nghéo lam sau sác thèm tink trang bit binh dng
trong xi bal

'Chiém ly phó Uda!

hay con goiläphongtrio

99 chóng li 1" a möt
2011. Ten cia phong
trio may nôi län ring
1% din s6 MP giäu có
só hal ti sin quóc gia
bäng s6 tsi cia 99%
din só. Phong
lan sang ni
bin ch

Hinh9. Ng Ode (M7) tham gia
hong trio “Chiém láy phô on” (2011)

Neu tiém ning vi thách thu cia chü ghia tu ban hign dai

LUYEN TAP VA VAN DUNG

o

Lip bang tom tät nhüng net chinh vé sy mó rng vá phat trign cúa chit nghia
tu bän tis euöi thé ki XIX dén däu thé ki XX.

A

1, C6 quan diém cho ring: Chü nghia tu ban hign dai ngiy nay 43 thay dé
vé bin chit, khong cón la chü nghia tu ban nhu trude diy. Neu y kign cia em vé
quan diem may:

2, Suu tám ti fu tt sich, báo, internet vé phong trio “Chiém läy ph6 Uön” va gi
{hich vi sao phong trio niy chi saw mot thé gian ngán dä lan racác bang & MF vá bi
trám thanh phô 6 mhiéu nude tu bán trén thé gid

20. BAI

SU HINH THANH LIEN BANG
CONG HOA XA HOI CHU NGHIA XO VIET

Hoc xong bai nay. em sé:

+ Trinh bay due qua tin hin than Lien bang Cong hoa xa hol chi ngha Xo viet

+ Phantich duoc

ghia ra da Lien bang

el nghoa xa hoi chi

Trong Lat md dd cia tic phim
shook the World), nha báo Gión Rit (MS) d

im 1917 à “mot trong nhüng su kign vi dai nhät cia lich si”, mó dubng cho su
ra dé Lién bang Cóng hoi xa hi chi nghía X6 vit. Tác phám da duge xust bin
8 nhiéu nuöe trén thé gic, Visto Cich mang thing Mubi Nga duc dänh gis
‘ao nh váy? Hay chia sé nhüng hidu biét eta em vé qué trinh hinh thänh va

nghia cia sy ra döi Lién bang Cong hoa x3 hoi chi nghia XO vi,

Sau thing loi cüa Cách
mang thing Mudi Nga,
mhiém vu hing däu cia
Chinh quyén Xé viét la dip
tan bo may mhá nude cü,
xy dung nh nude méi cia.
nhüng ngudi lao dong. Dai
hoi XO viét ton Nga län
thi hai, Khai mac dem.
25 - 10 -1917 (ngiy 7 -
11 ~ 1917 theo lich méi)
tai Dién Xmô-nui, ra tuyén
b6 thinh lip Chinh quyén
X6 viét do Lé-nin ding di

21. TU LIBU. Tai Dai hoi XO viet oan Nga lán thit ha, Lé-nin nhän manh:
6 muóc Nga, chüng ta cin phai dit hät tim tri vio vige xäy dung möt nhä nude vo
sin xi hoi chi nghia

V1. Lé-nin, Todn tap, Tap 35, NXB Chinh tr} quóc gia, 2006, tx 3)

Trong cube chién däu chóng thi trong, giác ngodi, các nude Cong hoa xá hoi chi
ghia trén dat nude XO viét dä dodn két,giúp dO län nhau dé gia vüng chinh quy&n
Xo viet, Chién tranh két thc, nhiém vu khöi phuc kinh té, xäy du
va bio vé dat nude doi hoi su lién minh chat ché hon núa. nhät la sy thóng nhät tré
60.56 nhà nude cia các nude Cóng hoa Xó viet

Tw tuóng chi duo cia Le vige thanh láp Lién bang Con
ghia X6 viet la su binh ding vé moi mat, quyén din tóc ty quyét vá xáy dun,
dông anh em in toe

Ngáy 30- 12 ~ 1922, tai Mät-xco-va, du su chi dao tructiép cúa Lé-nin, Dai hoi
tin mhát các XO viét toûn Lién bang da thong qua bán Tuyén ngón thank lip Lien bang

Céng ho’ xa hoi chi nghia X6 vit (goi té la Lien X0) Higp uöc Lién bang.
Khim thinh lip, Lién XO gdm 4 nude Công hod XO vita Nga U-eri-na, BE-L0-rt-x-a vil
goai Cáp-ca-do. Da nim 1940, Lien Xo ing ho,

Hign pip Lin x0 4
age ga bao gn hinh ah bla
Ten ete q dig vet
uan 1 nhüng Ding ka m

ha “Gia cp vos thé Hinh 2, Qué huy du ten

Thäng 1 - 1924, bin Hién phäp dau tién cia Lién X6 duge thóng qua, hodn thänh quá |

trinh than láp Nha nude Lién bang Cóng hoa xá höi chü nghia däu tién trén thé gid.
ign pháp Lita Xó nim 1924 ghi nh vigc hop táctrén co sty nguygn ca các nude Cong
ho X6 vie ıhänh mót nh nude Liën bang, phän dinh các quyén ca Lién bang va cia
nude Céng hod, quy dinh co cu tó chic co quan Nhä nude ti cao Lin bang vá cde mude

in nh con dur ét vän dé din te trong môt quóc gia nhi£u din toe

1 - 1924, V. 1 Lé-nin - vj länh ty vi dai cia gia cáp vó sin, ngudi ding]
fu Däng vá Nhä nude Xó viet qua dé Xta-lin len thay tióp tue länh dao cón
dung vá bao vé dit nude Lien Xo.

Trinh bay qua trinh hin thanh Lién bang Cong hoa xa hoi chü nghia X6 viét

22. Y nghi

Qué trinh thänh lip Lién bang Cöng ho’
xä höi chit nghia Xb vidt phü hop v6i lg ich
‘chung cia các dän te trén dit nude XO vid
Siicmanh cia tinh dodn kétva su hop tic gp
dû git các dan t6c 190 dién Kién cho sy phát
trign mhanh chóng vé kinb té, xá hdi cia tit ch
ic nuée Cóng ho’, ding thai ting cuóng vi
thé ta Lién X6 ren truäng quae té

Vic thanh lip Lién XÓ duéi su chi dao
cia V.L Lé-nin da mó ra con duèmg gi quyét
düng dän vin dé din toc trén dät nuöcXö viet
trèn cosö binh ding va su giip 46 nhau

Lién X6 tró thänh bigu tugng vá la chó
ya tinh than, vät cht to lón cho phong trio
ccéch mang thé gidi, Nhüng thinh ty cia

trio gidi phöng dan t0c 6 nhüng nude thude
dja chau A, chiu Phi va khu vuc My La-tink
su ra di cin

Hinh3. Tung Liéa mink cing
Lién X6 dá có vi, 161 cuón manh mé phong “bién tung cha Nhä nude X6 viet ngoui 0

Mit-xca-va (Nes

Phän tich $ nghfa vide thänh lap Liön bang Cóng hod xa hoi chi

LUYEN TAP VA VAN DUNG

@ .

1. Lip bing t6m tit qué trinh hinh thinh Lién bang Cng hod xä hoi chú nghia
Xb vid,

2. Vi sao nók: Lien X6 1rö thinh chó da tinh thán, vt chät cho phong tráo cách

‘Suu tm tu liga, hinh anh tc sich, báo vá internet, hay xáy ding mötbäi giéithigu

su thinh lap Lién bang Céng hoa xa höi chi ny

X6 vigt (theo y tuóng cia em)

23. SU PHAT TRIEN CUA CHU NGHIA XA HOI TU SAU
CHIEN TRANH THE GIGI THU HAI DEN NAY

Hoc xong bai nay, em sé:

+ Trinh bay duge su phat trién ca ch nghia xa hol 6 Dong Au sau Chién tranh thé giol
tiuchal neu duocsu mé rong cha chi nghia xa hol 6 chau Ava khu vue My La-tinh

+ Gis thich due nguyen nhan dän to su sup d6 cda mo hin ch ghia xa hol
Lien xo,

ng Au

+ Neudwenetd

hia xa hol ta nam 1991 den nay va nang thanh tua, y Eh
(a6 Trung Quoc
+ Coy thuc tran trong than to, gi tr da hd nga ho, sn sng ham ga dong gop vá
cong cube xay dung chi nghia xa hol Viet Nam.

Sau Chin tranh thé
Dóng Au, mot só nu6
thdng thé gi. Trong qua trinh phat trién, chu nghía xa hoi dá vugt qua
nhüng khé khan, thäch thie, tién hanh edi cách, 46i méi va tip tue kháng
gc ii. Hay chi
sé nhüng dién em biet vé sy phat trign vá thänh tu cia chi ghia x hi ti sa
Chién tr

ji th hai, chü nghia xi hoi duge mó róng &

À va khu vé My La tinh, tré thánh möt he

dinh vj ti quan trong cia minh trong tión trinh lich si thé

hé gid tit hai dén nay

1. Sy phat sau Chién tranh thé giéi thé hai
a) Sy phat trign cia chit nghia xa hôï à Döng Au
in Lin Xd

a phät it 8
chu Au di tgo dién kign thuán li cho

in cüa chú nghia xá hi

Thing loi cúa Hóng q

nhän din các nude Dong Au nôi day

inh chinh quyén, thin lip nhà mude
din chit nhin din,

Cóng hoa Nhan dän Ba Lan (1944)

ni (1944),

(1945), Cong

hoi Tip Khác (1945), Lién bang

Cónghod Din chi Nhan dän Nam Tu

(1945), Cönghoi Nhän din An-ba-n

LEN xO

(1945), Cóng ho’ Bun-ga-ri (1946),
i (1948),

Cóng hea Din chi D

inh 1. Luge dó cic nude din
hi nin din 6 Döng Au sau
Chien trank thé git th

24. Ning thinb ty cia Lién XO sau Chin tran thé gi6i hai à nguón có vai manh mécho
cng cue xáy dying chi nghia xa hi à Dóng Au. Qué trinh pháttrién cia chi nghia xá hoi
à Döng Au titnám 1945 dén gita nhüng näm 70 cha thé ki XX trai qua ai gii dogn chin,
Bang tóm tá mt inh vÉ sy ph ri ca hi hi xa M 0 Döng Aw ti nm 1945
dé gi mg mdm 70 ca th Ri XD

Giai doan Nétchinh

Sau Khi thinh lip chinh quyén dan chi nhán din, các nude

Se Au hoán thánh vige thuc hién nhüng mhiém

eam 194", | mang dan chi nhan dän: in hänh cai céch rung dit; quóc hau

hod các nhä máy, xi nghiép cia tu ban; thy hign cic quyén ty do,
Piyhg
höi d Döng Au.

giai doan phat trién cúa cong cube xäy dying chü nghia xa

Tünäm 1949 |. Vi sy gidp de cia Lién X6, su nd luc cia ton thé nhän dan, các
én giüa nhüng | nuöc Dong Au thuc hign cong nghigp hos, dign khi hos toan quéc,
phat trién nóng nghitp... Ti nhiing nude nghéo, cic nude xi höi

aa tay net an ve RE Pog SU OBRERA à cc ude Dong

Au ti sau Chién tranh thé gión hi ha dén gida nhüng nim 70 cüa thé ki XX.

Thing Igi cia Hóng qua
Lién Xó trong Chién tranh thé gidi
thi hai da thie dy phong trio gi
phóng din te & cháu A phat trién

y Khi Trung Quöch

cube eich mang din te d

shin din, nim 1949, nude Ci

Nhin din Trun

lip va ya chon con dung di én ch inh 2. Mao Trach Ding tuyén bé thinh lp
ghia x hi Cong hoa Nhän din Trung Hoa (194)

‘Cude kháng chién chóng thuc dn Phäp thing loi nim 1954, mién Bäc Vigt Nam
Auge gli phöng va di len con dubmg xáy dung chü nghía x8 hoi. Sau khi gl phóng hoa
ton mign Nam (4 — 1975) va thyc hign thöngnhät dät nude (1976), ci nude Vigt Nam te
len xäy dung chit nghia si hôi

25. Thang 12 - 1975, au khi hoán thinh cách mang giai phông dat nude, nuöc Cong hod
an chit Nhin dn Láo chinh thitcthinh lip va di ln con dun

Vite các mue chäu À Iva chon con duöng xäy dung chü nghia xa hoi dá dänh däu
su mó róng, ting cuöng süc manh cúa chü nghia xa ho! trén ph

«Sy mó rong chi nghia xa hoi à khu vye Mÿ La-tinh

Sau thing loi cüa cách mang Cu-ba nám 1959, nude Cong hod Cu-ba due think
lap. Chinh phü cách mang dä tién hanh nhüng cäi cách dän ch trén các linh vuc kinh

té, chinh tr), x8 hgi. Ti nim 1961, Cu-ba buöe vo thet ki xdy dung xa hôi chü nghia

Mic dü phai di mât vöi nhiéu khó khan, thách thúc, dc bit li chinh sich cäm ván cúa
M5, nhung nhán dän Cu-ba vin kién dinh di theo con duöng xi hoi chi ghia.

ang cude xáy dung chit nghia x höl cha Cu-ba dat duce niu tanh wu tolón, Tú nen

nöng nghitp déc canh (bóng, mia) vi cóng nghigp dan nhät (Khai thi mó), Cu-ba di xi

8 dug nén cóng nghiép vö co cáu các nginh hop lis nen nóng nghiép phittrién da

Sau Chién tranh thé giól thichai, cht

ghia hi tif pham vi mot nude da tró

se Chin tanh hänh mot hé théng thé gigi, träi di ti

sa hi ng chau Au sang chau A, lan t6i ving bien

Se Ca-ri-bé thude khu vue Mj La-tinh. Các

nue xa hoi chi nghia ngày cing phät
trién vá lón man, có vi tri quan tr

trén thé gi

Néu nhiing nét chinh vésy mo róng cia chit nghin xa hoi öchäu A (Trung!
Vigt Nam, Lao) vá khuvuc Mj La-tinh (Cu-bs

Tit nila sau nhüng nim 70, we

4 täng truöng kinh 18 cúa các nude

sähöichü nghia Döng Au bit du có

su suy giám.

Tü nhüng nim 80, các nude

‘Au läm vio thai Ki suy thodi

inh té - xa hoi trim

trong, Cuól nhüng nim 80, ché do

ghia xa höi tan rá 6 các nude

Au, Ó Pile, sau khi “Buc tudo

Bec-lin” sup d6 (1989), vige thông

Inhät nude Die due thye hign vói su

sip nháp Cong hod Dan chü Dúc vio
Cóng hoa Litn bang Dúc (1990).

inh 3, “Bit ud Béc-in” bi sup d (11 - 1989)

26. O Lién Xo, sy tht bai cia cóng cudccái 16 dä däy dät nude lám vio tinh trang kh

Thi 1991, Nhi nude Lién bang Xó vigttan rá, chám dit ché dB xa hoi chit

nghia 6 Lién Xó sau 74 nam tn ta.

TU LIBU. “Do duy tri qua läu nhüng Khiém Khuyét cia mó hinh ci cia chi nghia xa
höi, chm tré trong cich mang khoa hoc va cong nghé, nhiéu nuóc xa hoi chit nghia
dá lim vio khüng hoáng trim trong. Ö mot só nude, Dáng Cóng sin va cón
khong con nim vai td Linh dgo, ché d xa hoi dá thay dé”
(Ding Cong sin Viét Nam, Culdng li xäy dunng dät mid
à qu dé len chi nghia xa hi, Van kién Däng Todn dp,
Tip 51, NXB Chinh tr a, 1991, tr. 132)

Nguyen nn din dn sy khüng hodng va sup dc chit nghia x8 016 Dóng Au vá
Lién X6 li téng hop ea mi yéu 16, Trong de, nguyén nhän co bin bao göm:

Thit nhät, do dung 16 inh dao cia Ding Cóng sin Lién X6 vi cie nude Döng Au
mang tinh chit quan, duy y ch: dp dung mäy móc mó hin kinh té tp rung, quan lew
bao cäp trong nhiéu nám; chim dl mcs ché valhéthóng quin Ii kinh té

Th hai, ig think yu cia cube cách mang khoa hoe = cöng nghé hign dai kh
duc p dung kip th vio sin xuft; ning su lao dóng x8 hi uy gim din 1 tin ua
toi tb Kéo dai vékinh t ssa st, Khing hoáng lng tin trong x8

Thu ba, quí tinh ci cäch, ci 16 pham sai Lim nghiém trong vé duöng 1, cich thie
tiga hinh, 8x bó vai to inh do cia Bing Cóng sin Khién cho khiing hoëng ngiy
cing ng tiép din den su sup dé a x höi 6 Déng Au, sf tan
ra ia Lin X

Ing phi lin các Ye Ig thi dich & trong nue vá ce thé le

@ stat urea rin va thong tn tong ne, gil neh nguyen nn din i y
sup 45 m6 hinh chi ghia x hi Döng Au A Lien X

3. Chü nghia xá héi tit nám 1991 dén nay
Khai quat vé chú mghía xa hoi ti

Titnam 1991 dén nay, öchäu À, cie nude Trung Quós, Vidt Nam, Lio,.. ting bude
tién hanh cái cách, mó cit, d6i mdi, kién dinh di lin con duöng xäy dung x8 hó chü
ghia, dat duge nhüng thinh tuu tolón vé kinh té chính tri, xähöi va cáclính vue khác
Cóngcude dói mois Vigt Nam (bit dia tit mim 1986) dá dua dätaucrakhöikhüng!
inh 16- x8 hoi va tinh trang kém phat tra, tró thänh nu rin có
rung binh, di sóng vit chit, tinh Ihän eda nguei dan due cál thign 16 rt, Nhüng
futon ve kinh 16, chinh tri x höidä king dinh con dung di ln chü nghia xi
hop vöithuc tin Vigt Nam.

27. ‘nim 1986, Lao thy hign duöng 6 döi möitoin dign theo dinh huóngxa hoi chi ghia,
tién hinh cöng nghiép hoa, hign dai hod. Sau hon 35 näm döi méi, nhän din Lio gin

(96 nhüngthänh tu co ban, thyc hign thin cing hai nhigm wy chign higc: xiy dung
bio vé dit nude va höinhäp quéc té, dóng the tao digu Kién chongui din duc thy une]

tanh qua phät rien kinh té, xa hi

sumonuesn Jero Jaguar outs
Gnuemu UeASnmo Aörgeneonjn buda
noire
Een messe
Être

inh 4. Dp hi di bi ton quóc Ding Nhán din Cich mög Lao lin tha XI (1 - 202

© Khu vue My La-tinh, tit mám 1991, mie dü phäi gp tue dôi mat vói nhidu khô]
khan, thách thé, dic bigt à Iénh cám vin kéo dai ca My va phuong Tay, Cu-ba vin}
quyét tim di theo con duèmg xáy dung chi nghia x8 höi, thue hign cái cách kinh té val
dat due nhiing thanh tuu quan trong

ue hin chi cich kinh 1610 ‘hon loc, Cu-ba chi tring xáy dung nén Kinh t
vi co cia da dang, phät rin theo dinb hung thi trudmg mbung dim bio ké tha ahing|

nguyén the cüa chü nghia xa hoi, chi trong näng cao di sóng nhän dn, Các ngánh nghd

ml phät trién vá có dóng góp quan trong vio su phät trién kinh té nhu: cóng nghiep du
Lich, cong nghe sinh hoe, Khai hic du hi. HE théng giao due, y té mién phi luôn u

iu cia Chinh phü Cu-ba, thé hign tinh wa vit ia ch nghia x ho

inh 5, Thi d
La Ha-barna (Cuba)

28. sau nim 1991, phong trio däu tran cia gia cp cng nhán va nhán dan lao dóng 6 cic
mue thude khu vue Mj La-tinh pháttrién manh mé
Vige Cuba kin ti con duémg xiy dung xi hoi chi nghia lá mt trong nhüng nguón d
vién,có vá cho phong trio däu tranh bio vé dc ip, chi qujén dan tbe vA quyén phi ph
phic lo! xi ho cóng bing cho ngubi dän d mots nue MP Latin,
thanh tuu cia cong cude dól méi, edi céch à cc nude chau A, khu vue
Mj La-tinh lá co só viing chác dé chüng minh chii nghia xi hoi có súc sóng, có trign
vong thu sy trén thé giól, dóng thöi khang dinh con dudng di len chü nghia xi hei i
phü hop véi thye tión va xu thé phät trign cia the da

@ shang ne chink ve ch mg Hl nim 1991 dé ay

12 - 1978, Trung Quóc thuc hign công cuóc cáicách - mó cía, chuyén dé
siding xa hôi chü nghia va dat duge thanh tyu to lón

g nude (GDP) dä ting ti 367,9 ti nhän dän € (1
én hon 114 nghin ti nhán dán té (2021). Binh quan tang trud nim 9
xa mie trung binh thé gi6i la 2,9%. Quy mó GDP cia Trung Quéc tu vi tri thi

‘ong nhitng näm 80), vuon lén vi ti thi hai thé gidi (1 nim 2010

rl qua 40m pit in in

à hoang ng 6 tin Quino

ng. Thin Quyén tr think
{rung tim cing nght cao mgt
trong ahüngdickhu Kt hg
di ca Tang Qubc v dng he
rim trng dan ich cc think
ph ding uch À.

Hinh 6, Möt gic thinh ph Thim Quyén

Vékhoa hoc - cong nghe, Trung Quée dat duge nhüng thanh tuu n6i bat nue phat
trign nginh hing Khöng vi tru (phóng due tau Than Chiu vio Khöng gian);xáy dun
né thông dinh vi ve tinh Bác Déu, he thong duöng sät cao tc; phat tri ha táng ki thuät
só, các trung tim di ligu hign dai, Däc bigt, Trung Quée dat duge nhüng tién bé vugt
bâc trong cáclinh vue cóng nghe mai nhu: cOng nghé thong tin - vién Ihöng thé he mdi

tri tug mhán t30, cóng ngh@ sinh hoc;

29. VE van hoë go duc, Trung Quéc thyc hign cäi cich giáo duc toin dién, ning
Vi tricia nén gido due trong vide cung cáp nguón nhin luc chat lung cao phuc vu cho
cong cube xáy dung va hign dpi hod dät nue. Trung Quéc dä thc hign ké hogch qué

à trung han vá dai han vé cli cich gido duc vá phat trién (2010 - 2020) véi mye teu
phit trign Trung Quée trd think mét trong só nhiing cuöng quöc dói mi sing tao hang|

Ben canh dé, Trung Quöc dat dugc nhüng bude tin co bân trong vide gidi quyét
nhüng ván dé x8 hôi nu: x ‚ho, the hién các chinh sách an sinh xá
Hô. Nhüng thiah ty tro mé ca cho tháy su dung

duëmg xäy dung chi nghia xa hoi cha Trung Quóc

8

Lap baing tom tät nhüng nétchinh vésu phat
Dong Au, châu A vá Khu vue Mj La-tinh sau Chién tran th

a

1. Su sup dé mó hinh chünghiaxä höi 8 Bong Au va Lién Xé dá dé la nhüng bai
hoc gi dôi vól cong cude xäy dung chi nghta xa hoi 6 Viet Nam hign nay?
2. Néu hánh dóng cu thé má emcó thé lim dé dong góp vio cng eude xiy dun
hii nghia xa hoi Viét Nam.

ko

30. pal QUA TRINH XAMLUGC VA CAI TRI
EJ) CUA CHU NGHIA THYC DAN DONGNAM A

Hoc xong bai nay. em se

‘Tah bay due qua trinh cic mue thye dan phueng Tay xam Jugo va thié ap nen thong tri
‘Bong Nam À alo va Bong Nam A lu dia
Trinh bay due cong eue cichóXiem

(Gl tuch due v sao Xlem la nude duy nhát © Bong Nam A NÉE tro than thude dla cua
ue dan phuong Tay.

Tal Bio ting Hing hii Ma-lóc-ca (Ma la-x-a), m6 hinh con i Phlo do Ma
cin B6 Po Nha bi dim & Maclicca thu hit sf chi cha döng do khich

uan. Diylá móttrong 6 nhing con tas thud hem thuyón hing manh ea thye din
B6 Dio Nha tin cong xäm lige Vuong quóc Ma-léc-ca, cing la möt thuong cing
sm uit & Döng Nam A vio nin 1511, Si Kien ny da iid du cho qua trinh im
luge vá thóng tr ko di nhié th ki cia thu din phuong Tay 6 Dong Nam A. Qui
trinhthye din phuong Ty ai ge yc tr ¿e ue Döng Nam A di ra nh
thé mio?

31. Tit däu thé ki XVI, các nuóc phuong Tay bát dáu mó röng quá trinh xám nháp vio
cic nude Dong Nam A. Trong thai gian du, quátrinh may dugctión hanh thöng qua các
bn bän va truyén gido. Thöng qua cic thuomg diem, che nude chäu Au md

va tüng bude chuén bj cho qua trinh xim luge

Tay dién ra trong bôi cánh phán lón các
joäng cia ché dé phong kign vé
lai ché dp phong kign.

ES DEN

Hinh 2 Luge & các mude Döng Nam A cui thé Ki XIX - i thé ki XX

+ Döi vii Dong Nam À hai do

Cie nude Dong Nam A häi dio la dói tung dáu tién thu hat su chü cia thye din
phuong Tay, bi day la khu vuc gitu fi nguyen, có nguón huong ligu va hang hoa phos
phi, lai nlm trén tuyén duémg bién huyét mach nôi lin phuong Dóng vá phuong Tay
véi mbiéw thutong cáng sám ul

32. TULIEU 1. Nim 1511, thye dan B6 Bao Nha dánh chiém Ma-läc-ca (nay thude
Ma-lai-xi-a)...Vigedinh chiëm Ma-lác-cala “mot trong nhiing de diém quan trong

nhat cia möt ké hogch chién luge toan dien” cúa ngudi Bó Däo Nha &khu ve nay

(Theo D. G. E. Hon, Lich sú Dong Nam A,
NXB Chính tri quóc gia, HA NO1, 1997, tr.379)

Gita th ki XVI, Phi-lip-pin chin thé bite din Täy Ban Nha xám luge vá thöng tr
Sau cube chin tranh My = Tay Ban Nha (1898), Phi-lip-pin di trö thank thuóc dia cia My

ŒTEED

Secor
Ca Ph lp pi, thi inh ei
th din & din Máctan, dn

Hinh 3. Tung dh La

(Gus the ki XVI, the din Ha Lan bit iu qué rin m mháp In-0-né-x-a, Nhung ph dén
sit th& Ki XIX, tra qua cuße canh tranh quyét lit vi BS Dáo Nha, HA Lan möihodn thänh
vige kim soit nude ny

Mac dû dén mudn hom, nhungthuc din Anh d3 nhanh chóng mó röngänh huding Khu ue
Dang Nam À. Diu thé ki XX, toin bo ving lanh thd ngáy nay cúa Ma-li-xi-a, Xin-ga-po,
Bru-näy roi vio tay ngues An du ntng inh thie ca te} kh hau

Trai qua gin 4th ki (ir du thé Ki XVI dén däu thé ki XX), bang nhüng thi dogo
Ikhéc nhau, ti budn bin, xim mháp thi truóng, dén tión hinh chign tranh xám luge vá
canh tranh quyét ligt véi nhau, thy dn phuong Tay dá hoan thánh qui trinh xám luge

fe mióc Döng Nam A hai dio.
+ Déi vdi Dong Nam À luc día
Qu tinh xám huge cia thy din phuomg Tay d6i vi cic nude Dong Nam A luc dia bit
«dau vio thé ki XIX, muón hon so vi cäe nude Döng Nam A häi dv,
ic din Anh sas hom 60 nim (1824 - 1885), tin hän 3 cude chin tranh mi chiém ac

Mién Dign (Mi-an-ma). Thy dän Phäp phäi tri qua cudc chién tranh xám lug ko
nila thé i (1858 - 1893) mot hodn thin vige xam ehiém 3 nude Dóng Duong,

33. Hin 4 Hi quön Anh tión vio hai cing

Den du thé ki XX, cde
mude thyc din phuong Tay
dá hoán thank qua trinh thon

día cia thyc

et én quin Phép - "Thy Ban Nha tán 6

DA Ning (Vigt Nam) nim 1858 (tanh ve)

1. Khai thác Tu ligu 1 (tr. 31) vá thong tin trong mue, trinh bay qué trinh
thyc dán phuong Tay xim luge các nude Dong Nam À

2. Theo em, cich thé tién hänh xám luge ede nude Dong Nam A cia thuc din

phuong Tay có nhiing diém chung git

34. b) Chinh sich cal tri
‘chink ii, thy dän phuong Tay tión han thiét lap nén thóng tri d Dong Nam À
ui cdc hinh thic Khác nhau, nhung déu có diem chung la bén canh su cai tr ca chinh
quyén thy dan thi các thé luc phong kign dia phuong vin dugc duy tri nhu mot cong
‘cu dé thi hinh chinh sich cai tri thude dia
Vé hinh tht ca tr, dl cde nud hue din áp dat hinh tite cal te tee tgp hay gin tp,
hing các quyén hah chinh, lap pháp, tu phip, ngoai giao, quán sy. ca cic thude día
ván tp rung trong tay dai dién eda chinh quyéi thye di,
Chinh sich “chia dtl phuomg thie ph bién dsg tye din phutong Tay sit yng nh chia
lim suy yu sic manh dn be cia cic nude Dang Nam A. Ngoëi ra, chin quyé the din
chi trong vi xy dung vst dung he lugng quan dé nguë bn ja dé bo wb) máy cal tj
vá din áp sí phän khäng cba ngudi dan thude di
VE Kinh té, chinh quyén thyc dan thy hign chinh sich bóc lot, khai thie các thuge dia,
dc nude trong khu vuc thinh noi cung ep nguón nguyén ligu va thi truóng tide

hod, phyc vu lat ich cho chinh qué

TU LIU 2. DiEm chung cia chinh
sich thong tri the din & Dong
Nam À à Khai thie, vo vét vá bin

rüt che quöc gia trong khu vue bán

chinh sich thu khoa dánh vio các

ting lop nhän din bin dia, cuóp
ruóng dät lip dón dien, béc lt súe
uöi, Khai thác tai nguyén; thong
qua khai thác tritt dé sin phim
nöng nghigp, Ep tue du tu dé boc
lot lau dai trong cöng nghigp.. Vi} | ial 6, Tol einh gud din In-46-né-xi-a dub
‘ch thing ti eda the din Ha Lan
nhüng sán vat dic trung cúa E (rank ve)
Nam À dude thuc din phuiong
iy Khai thác ti sém.

(Luong Ninh (Chü bién), Dong Nam A: Lich sit tt nguyen thus
én ngay nay, NXB Chin tri quóc gia, Ha Noi, 2018, tr. 37

VEván hod —xá hoi, che nuiócthuc din phulong Tay dä tim moi cäch kim häm ngudi
dn ócácnuóc thudc dja trong tinh trang lac hau, nghèo d6i, ding thes lim x6i mon gi
tr) truyén thöng cúa các quóc gia Dong Nam A.
Hiu hét nguöi din các nue thus día déu mi chi: d Má Lai, nim 1931 chicó 85
ch Viet Nam, näm 1926 chi có khodng 6% tr em à dé tui di hoc due 161 truóng,
hon 90% dän só khöng bitch. Cing vói chinh sich ngu dan, thye din phung Tay thi
nh chink sich däu döe muii din bin día bing rugu, Ubuóc phign dé dé bé cu tri. HE
hing y 1élac höu Khign cho ie ao, dj bgt lt

35. TU LIËU 3. Trong tic phim Ban dn ché do
uc din Phép, Nguyén Ai Quöc dá 16 cio chinh
sich thóng tri cia thuc din Pháp: “Mot ben la
nhüng ngudi ban xd... ho phäi 46 mó höi, soi
née mat trong nhüng lao tác náng nhoc nhät va
bac béo nhät dé kigm söng mot cäch chit vit, va
hu nhu chi bing súc cia ho thoi, dé nuôi moi
jgán quí cia chinh quyén. Mot ben la nhüng
gui Pháp va ngudi nude ngodi: ho déu di ai
do, tu dánh cho minh tat ca các tai nguyen cúa d
nue, chiém dogt todn bo xuät nháp khäu va tät
ei che ngänh nghé béo bé nhät, boc lot trang tráo
trong cinh döt nat vá nghéo khön cia mhán dain’

Hinh 7. Ti cinh nguëi din
huge da du decal tia
Age din (tanh bién ho

(#16 Chi Minh, Tod tdp, Tap 1, NXB Chinh tri quóc gia Su hät, 2011, tr. 12)

a

Khai thie cic tu ligu 2, 3 VA thOng tin trosig mue, tinh bay chính sich cai tri ea

thye dán phung Tay döi véi các nude Döng Nam A

ki XIX, Vıtong quöc Xiém dung
cla thuc din phuong Tay: Tú nim 1851,

vun Ra-ma IV da tién hinh cli cách, chü trucng mó ia]

buön bin véi mue ngoái. Dic bil, ti nim 1868, duéi the

vua Ra-ma V, Xiém da té

trong vé kinh té, xi höi, hinh chínb,gido duc, ngoa

Hinh 8. Tugng vua
Rama V
(Chu-la-long-kon)

inh 9, Ting Dai hoc
“Chu: long kon (Thi Lan)
thin Kp nim 1917

36. «+ Trong cöng nghiép, Chinh phi thuc hign chinh sich Khuyén
Khich du tu vio các ngänh cöng nghiép, dung sit. Vi vige md
ciianén kinh té tc nia sau theki XIX, Bang Cóc da tré thinh trung

ve tam buón bán ca khu vue

UE + Trong nöng nghièp, nim 1874, Chinh phü Xiém dä dp dung bién

mién tri vá giäm thué nông nghigp, 190 digu kign phat trién
sin xudt nông nghiép va khai khán dit hoang. Dén däu thé ki XX,
Chinh phi ban hänh nhüng quy dinh quán Ii ruóng dät hign dai,

ve Ti nim 1892, Ra-ma V tin hinh edi cäch hin chinh theo mó hinh

tic gido duc duge ald vun dic bigtichu trong. Nim 1898,

sau khi di khäo sit nen gio due 6 cháu Au, nha vua cho con

Chuo giéo duc däu tién à Xiém,

+ Trude möi de dog vé chi quyén dit nude tir các cuöng quéc
hung Tay, nám 1897, Ra-ma V tién hanh chuyén cng du sang
‘fc mide châu Au, gäp gi dai dign che chinh phii Anh, Pháp, ic
u x04 bö che higp uöe bat binh ding dä ki
ve

eee eee) « Chinh phü Xiem ki cic hip uéc V6i ni dung döng ycät môt s6
vüng länh thé thuóc anh hudng cia Xiém ó Lao, Cam-pu-chia cho
Phäp (1907) vá & Ma Lai cho Anh (1909) dé bio vé nén déc ip cia

nude minh,

iind 10, dé möt 6 ign pháp ehinh trong cdng cube ci cich 6 Xi

Cong dá góp phán thúc dy sin xuát phät trién, mó cia cho hing hos
suft Khiiu,.. dua Vuong quöc Xiém phät tin theo con dubng tu bän chü nghia, ing
bude hii nhäp vöi thé gidi trong nhiing tháp nién tigp theo.

Trén co sé nhiing thánh tuu cita cong cude cäi cich, Chinh phü Xiém có thuelye dé
thyc hign duöng 1ói ngoai giao mém déo, nhäm giü vúng nén dóc láp va chi quyén dät

nude, khöng bj roi váo tink trang thude dia.

37. böi cänh hâu hét cée quóc gia trong khu vyc déu trd thinh thuÿc dia cia thyc

din, cóng cude cái cách ciia Xiém chinh la mót trong nhüng con duöng ting phó hiéu

qui véi lan sóng xäm luge cia thyc dán phucng Tay 6 Bong Nam A.

1. Trinh bay nét chinh vé cóng cuge edi cach 6 Xiém.
2. Vi sao Xiém lá nude duy nhät 6 Dóng Nam A khóng tró thanh thudc dia cün
thy din phuong Tay?

A
LUYENTAP VA VAN DUNG
1. Xäy dying truc thai gan thé hign nhüng nét chinh vé qué tinh thye din
phuong Tay xim lige cic nic Dong Nam À
2. Theo em, ahüng chinh sich ca tr ci thye dän philong Tay & Döng Nam A

48 tác dng nhu thé no 46i véi các nue tro

A

Suu tim ti ligu tü sich, bio, internet, viét môt bai (khoáng 300 chü) vé
qué trinh thyc din phutong
Bong Nam À

ay xm huge va thiét lap nen thóng tri 6 möt nude

38. Hoc xong bai nay, em sé

+ Tom tat due nhüng net chinh vé cube du
Dong Nam A hi dio va Dong Nam A cdi,

nh chóng thye dan yam luge à mot 26 nude

+ Neu duge che gai don phät rin ca cube du tran gía doc lap dan toe à Dang Narn À

+ Neu duge hang anh hung oda ché do he dan del vo! ete thude día. Lien he vel th

Viet Nam.

+ Tom tat duce nhang net chin vé qua tin

ét va phat trié © Bong Nam A

+ Coy thuc tran trong than qua dau tranh gianh doe lap dan toc va phat trién cha cac dan toc

ong Nam A hen nay.

»

BONEN Sms

inh 1. Qué Ki cc que gia Ding Nam À ngiy nay
Dóng Nam A hién nay rät da da

p dn toc cia moi quöc

Quée ki cúa các quée

in die

wong cho
vue déu phate
te, sau dé la qua tinh

i thiét va phät trién dat muóc, dua Don

think khu vue ning ding nhu mgáy nay:

Hay chia sé mót só su kign lien quan dén cuóc du tr

trink pháttrión cüa các nude & Pöng Nam A ma em biét

Há hét các nuóc trong khu
qua qui trinh díu tran liu di, gian khö dé gianh dóc lip in
Nam À tré
Anh trinh dé dign ra nur t
Ih gianh déc lp va qua

39. a) Dong Nam A häi dio

Phong trio chóng thy dan xim Inge d các nude Dong Nam À hai dáo bing nö]
tir rit sm, tiga bién à 6 In-d0-né-xi-a vá Phi-lip-pin,

Tit thé ki XVI dén thé ki XIX, phong pos
tráo däu tranh chéng Ihye dán Há Lan dä

dé, n6i bat la cuöc Khöi ngt Hoang 10
Di-pó-né-gó-1ó (1825 - 1830), véi sy hiding
cia các lank chúa vá su tham g
dong dio ngubi din trén dio Gia-va vá
che dio khäc. Cuóc Khöi nghia tuy that bai
nhung da gay tón thit näng né cho chink
quyén thuc din, Sau cude khdi nghía, phong
tro du tranh vin tgp tuc lan rong khap các
io & In-dé-né-xi-a, kéo dai dén cui thé ki

XIX - däu th ki XX.

© Phi-lip-pin, cuge díu tranh chéng y
the din Ty Ben Nia DingnädPhliipepn 7 Ann Miles Dip
tic nám 1521, lan rng ra các dio khác va kéo BEN
däihon 3 thé ki, Trong só dé, cude khdi nghia cla Da 5-hó lá cude Khe nghia}
Kéo dai nhät (1744 - 18;

Neu nhüng net chinh vé phong tráo du tranh chéng thuc din xim luge &
In-dé-né-x-a va Phi-lip-pin

b) Dong Nam A lye dia

O Mién Bign, the din Anh phäi trai qua 3 cuße chién tranh kéo dai hom 60:

1885) méi chiém duge Mién Dién. Phong trio chién tranh du kich lan rör

à muóc, khién cho thye dän Anh bj tón that näng nd. Sau khi hoán thänh qua
trinh xäm luge, Ihe din Anh phäi tip tue d6i phó v6i cude chién tranh du kich kéo da
hon 10 nám sau

Trén bin dio Dong Duong, ti nia sau thé ki XIX, phong tráo chóng thuc dn Phip|
im luge bing nó manh mé va ting buéc lan rong

O Vigt Nam, ti näm 1858, cuge chién däu chóng xám lu
dá lam that bai ké hoach “dánh nhanh, thing nhanh’ cüa thye dan Pháp. Phong trio]
Khäng chién lan rng ra các tinh Nam Ki vá Bic Ki, thu hit sy tham gia ca déng dio]
cic ting lap nhin din, Thuc din Pháp phäi mat 26 nam (1858 ~ 1884) méi dit duge ách
0 hó trén toan bé dit nude Viet Nam.

40. Cam pur<hia nhiéucude khô nghia ching
(1861 ~ 1892). Ci cube ht nghiaci Acha Koa
(4863 _ 1866) Pu<bmbo (1866 - 1867) có quy Sn ie Pa Ts
m6 lón, gáy nhiéu tón that cho thuc dan Phäp. n dinh hp Cube RAUL nghla
Qi hong Eponge | chee dio din Cam ri
däu tranh chóng thyc dan xám luge & ching thyedia Phip.

Dong Nam À lc di

Tit cubi thé ki XIX, sau khi chü nghia thy din áp dit duge äch cai tri dól vói các
nuée Döng Nam A, cube du tranh cüa nhán dän cc nude náy chuyén sang mot this ki

A TETE man (978,0. un Nam A da ln ug

join thanh cude däu tranh giinh döe lip din tóc (iéng Bruená
1915 - 197

Hoan thänh
cuge du tranh
sgitnh doc lp
din toc

196 tra0 tr doc ip vo näm 1984)

näm 1945 dén nám 1954, an sóng däu tranh dang cao. Nim
1945, In-dó-né-xi-a tuyén bé dc lip, Vigt Nam va Lio tién hin
ich mang gkinh chink quyén vá tuyén b6 dc lap cling tron
nm dé, Möt 6 nude dugc tra trá déc lap nhut Phi-lip-pin (1946)
I va Mign Dign (1948)

1920 - 1945: Giai cap vo sin bat din buóc lén va dai chinh tr trong khu vuc
Xuát hign xu Cac Han Codd San dut thal Hp 8 mot s6 nude: In-dó-né-xia
huéng 1920), Vigt Nam, Ma Lai, Xiém va Phi Hp-pin (trong nhüng nim 30
Egon cia thé ki XX), mó ra xu huöng v6 sin trong cube di tranh giänh

io dé tranh | dôc lp dan we

I Si ra di va phat trign cha gai cp vó sin 6 cic nudc Döng Nam À
Tiewsithéki | di ta0 nen ting cho suhinh thanh xu huóng mól trong phong tr
XIX dén nim <u tanh,

1920:Khöi |. Gai dou chuyén ip Wt día tranh ching xám luge sang déu

dáu cugc dit tranh giänh dóc lip dan tóc. Phong trao dau tranh theo ¥ thúc hé

Ep dirige | Sin a ón cube hdl ghia cing je dan Tay Ban Nha a
i hin din Php pin (1896

Hinh 3 So dé ci gia dogn phät tri chinh cia cude di ran gh déc lip
à Ding Nam A tt cub thé ki XIX dEn nám L

41. Trinh bay các gai dogn phat trign cia cube dau tranh güänh doc lap din te &

Döng Nam A. Tit dé, em co nhän xét gi?

a) Nhiing nh huóng cia ché dó thyc dán

VE kink 16, sau nigu thé ki la thude dia cia chi ng
Döng Nam A vin la nhüng nudc nông nghigp lac hâu va If thuge ning né vio nude
ngoki. Mot só nude trong Khu vue mc dit due coi là “vu lia” ca thé gidi nhung lai

inh trang thiéu long thue, déi kém trién mién

n lin các nude

TU LIU 1. Sau gin 150 nim la thude dia cúa Anh, Xin-ga-po chi lá mt hai cing
trung chuyén hang hod, nen kinh té hoën toán phy Ihude vao thj truéng ben ngodi,
Nhu soi

118 that nghigp ting cao, Thu téng Ly Quang Digu cho ring: 8
rg glüp tao cöng An viéc lam cho nguts lao dng thong qua cic

Xin-ga-po cin ls

ngänh công nghigp sin xuát chi khong phai 1 sy phy thuge váo nhüng chuyén vién

tro lien tue gtakhöng thé sóng bing edi bat di in xin

Theo Ly Quang Diéu, Bi quyethok rónf/ Lidl at Xin-ga-po 1965 - 2000,
NXB Tre, 2001, tr 67

VE chin tr, vide áp dät b6 may cai tr, thye hién chinh sich “chia dé tri” chinh sich]

'ngu dan cia céc chinh quyén thuc dan da dé lai nhüng hu qua näng né va au däi chol

cic nude Dóng Nam À
(Ge gui Khác nhau lá möt trong

(Chin sich “chia dé rl} sy phän bi dB x vol ce
dóng din cu. Tinh

nhüng nguyén nhän sia xa din dén sí chin re su she gida các co
‘ung dot vé sc te, tn gi... côn kéo dai iu nim saukhi giänh doc láp à mot 6]

mide nh Mi-an-ma,In-dö-nd-x-a, Phi-lip-pin,

TU LIU 2. Trong tác phim Ban án ché dó the dan Phap, Nguyén Ai Quéc viét

Nhän din Döng Duong khán khoán döi mó trudng hoc vi truöng hoc thién mot

céch nghiém trong...“Lam cho din ngu dé dé tri” dó la chinh sich má các nha cám
quyén & các thude día cia chúng ta va ding nhát

(H6 Chi Minh, Toan tap, Tap 2,

NXB Chinh tr que gia Sy that, 2011, t. 107 - 108)

VE ván hod, chinh sich nó dich, áp dit vin hoá ngoai lai cia chinh quyén thy din]
anh huóng tigu eue dén vide báo vé va phat huy nhüng gid tri truyén thóng eta nen]

ván hod cic dn te ú Dong.

42. Ben canh nhiing tác döng tiéu exc néu trén, su thóng tri cha chú nghia thye din
phutong Tay ciing 190 ra nhiing chuyén bién nhät dinh dén qua trinh phat trign ciia mot
só nuóc Dong Nam A vé ha táng co só (mó mang duding giao Ihöng, xy dung thanh.
phó hai cing möi..)

Khai thic ede tlw 1, 2 (440) va thong tin trong myc, néu nhüng änh hutöng cia
ché dp thy dan d6i véi cic nue Bong Nam A,

b) Qua trinh täi thigt va phat trién

DE thoat khöl tinh trang nghéo nin, lac háu sau Khi güänh déc lip, các nude
yong Nam A nhu In-d6-né-xi-a, Ma-la-xi-a, Phi-lip-pin, Xin-ga-po tign inh chiën

luge cóng nghigp hos ti gia nhung nim 50 cúa thé ki XX, sóm hon so véi các nude
n lai trong khu vue

ggisidogn di, che nude Dóng Nam À thychign his luge

hp Khéu vol mac tux én kinh t€d6c Hp tc, ahäm gi quyét nhüng vin dé

fp bich dit ra cho nén kinh té, Trong gia dogí tgp theo, cic aude Kin lugt chuyen sang
hc ign chign ice cong nghigp hoë huóng vé xuát kh, tip rang phat trign khu vue sin

xuit hing hos ut Khd iy dó lam dng le chi yeu dé phät trié toan bó nén Kinh 1

Câe mude Vigt Nam, Lao, Cam-pu-chia ting bude chuyén sang nén kinh 16 thi

nh công nghigp hoá tit cuGi thap ki 80 90 cita thé ki XX. Sau khi gianh

déc lap nam 1984, Bru-näy tión hanh digu chinh chinh sich nhám da dang hod nen kinh
té Mi-an-ma bit du tign hánh cäi cách kinh té ti cui nám 1998.

Trai qua qué trinh phat trién, bing nhüng chinh sich näng dóng va linh hoa, câc
nue Bong Nam À dá dat duge nhüng !hänh tu to lón trong phat trign kinh té véi 160

KE tit nim 1967, t6e dé ting teuóng GDP ci
cie mióc Bong Nam A luón dat mile cao (rit

nim 1998, nim dinh diem cia khimg hosing i | Hp bg cie que

chinh chit A). Ti nam 1999, té do tng tung | (ASEAN) diet
GDP cao han so vál mit trungbinh cia thé gi, En

Hip hei che quóc gia Döng Nam À (ASEAN) 8

tanh nén kin 16 ón tha dm the gio wi GDP | M wk
at hosing 3 000 ti USD ti nim 2018,

43. inh. M góc Th dó Xin-ga-po (Xin-ga-po) ngay nay

@ ir estan ne eas SEG a ATED nen ca che made
Ding Nam A sau Ki gianh ge dcp,

8

1. Néu nhân xét cia em vé phong trio dáu tranh chóng thyc dän xim luge à
Khu vue Dóng Nam À

2. Xiy dung true thd gian tom tit cic giai doan däu tranh güänh déc lip dintócó
Khu vue Döng
=

1. Suu tim ti li ti sách, báo vá internet, viét mot bai (khoding 300 chi) vé qua
trinh ti thigt vá phat rien cúa mot quöc gia Dong Nam A mi em än wong nhät

2. Tim hiéu va néu ví du vé nhüng anh huóng tièu eve cia ché do thye din
häp di vai Viet Nam.

3

44. GIÂI PHONG DAN TÔC TRONG LICH SU VIET NAM
{TRUC CÁCH MANG THANG TAM NAM 1945)

4 CHIEN TRANH BAO VE TÔ QUOC VA CHIÉNTRANH

TRONGLICH SU VIETNAM

“Hoe xong bai nay, em se:
+ Neuduge itr dlachién lu ca Vit Nam Phan ich dug val tro. y nghlacla chin tanh bio ve
T6 qudctrenglich st Viet Nam.

+ Trinh bay due nok dung chinh eda cae cube Khang chién thing lol tie bién va che cube Khang
chien khong thanh cong cua dan tee Viet Nam

nan chinh dän den thang lo va khong thanh cong ea cáccude khang

Gal th duce n
hlen chöng xn M

Van dung kin thu

cna dan tte Viet Nam

io ve 76 quéchien nay.

+ ét ch atu vast ung tulle ch sd um da che cube King chin thing ll eu ión
cla dan toe Vit Nam.

+ CS y tha tran trong. ty hao vé truyén thong dau tranh so ve ay dung Ast nude cia dan tec
Viet Nam, tham gía vo cöng tácdén on dip nghia día phutong vá an sang tham gia don op

ay dum, bio ve TSquse

rut ra duge nung bal hoe lich Src ban teh sù chong ngcai xam
meh due i rca cc bal hoc lich sit db vol su RE way dung va

Dail cho dé tóc das
Dänh cho dé rang den,
Dh cho n6 chich lun bat phan,
Baink cho nö phién giäp bat hodn
Dain cho sit tri Nam quan hg chi hu chi
(Theo Phan Huy Lé (Chü bién), Lich st Vie! Nam, Tap I,
NXB Gido due Vigt Nam, 2012, tr 615)

ai dy trén tuong truyén la cúa vua Quang Trung Khi tién quan ra Bic,
dänh du6i quin Thanh xám lugo (cuöi nim 1788). Y nghia cia loi du trén
la gi? Hay KE tén mot s6 cude khäng chign thing loi tu bién trong lich sit
Vig Nam má em biöt Theo em, nhüng nguyén nhän nao lam nen thing li cia
cdc cube khäng chién dó?

45. Hind L Luce dó Khu ve Döng Nara À agáy may

Vigt Nam thude khu vucDöng Nam À - khu ve nm trén truc dung long qu

trong két n6i châu A va châu Dai Duong, An DO Dudngvà Thai Binh Duong, Viét Nam
à cáu noi gitla Trung Quéc véi khu vuc Döng Nam A, gida Dóng Nam A luc dia

vá Dóng Nam A hai dio, Cüng véi nguón tai nguyén phong phi, dan cu dóng

Viet Nam trö thinh möt tro quöc gia có vi tri dia chién lvoe quan trong. Vi

i), trong suöt tién trinh lich si, Viêt Nam luén phäi d5i phó véi nhiéu thé lc ngogi

xám va tin hânh nhiéu cude chién tranh bao vé TO quéc
b , cia chién tranh bäo vé TS quéc tro: ét Nam

Chién tranh bio vé T6 quéc có vai tró quan trong déi véf sy sinh ón va ph

dän te Vitt Nam. Thang lo ca nhüng cude khang chién góp phan báo vé vüng chác nen
de lip, gi gin bin sâc vin hoá vi tgo diga kin thus Lg cho qua trinh xäydung dt nuéc

Sau cue khing chién chóng quin Nguyén näm 1287 - 1288 thing oi vun Trán Nhán Tong
‘én 1 ai Ling vua Trán Thai Tong, Nhin con ngya dé tim bin, vua dä lam nhüng cu the

i phen chön ngua dá

46. Chin tranh bio vé TS quác có nghia tolón trong vigc hinh thanh va nang cao lón
Ré hio, ¥ thie ty cubng vá a tót dep cia dän tóc, dóng the dé

Lich sl chöngngogixäm vita thi thách, visa ti luygn din toc ta. Nhiing
cube chién tranh yeu nude dá tgo nén cho dän tc ta mót bin Iinh kién cuding, mot
süc s6ng bén bi, mänh ligt, dá hun düc nen nhién truyén thöng tt dep, teu bidu la:
long yéu nude tha thidt, chi doc lip ty chi manh mé, tinh thin doän két keo son,
chi quât cuöngbätkhudt, ri thong minh sing 130,

(Theo Phan Huy Lö... Möt s6 rin quyét chión chién luge trong lich st dan tc,
NXB Höng Düc, 2019, tr. 15)

© aaa nh wa 00 tn rong mue nba vi ti da chin luge cla
viet Nan.
2. Cho iv td dn ung nh thé no dn ich i chóng nl sim cha
din te VietNam?
3. Ph ich vl rb ya ght cla cul as bac NB qu tong ich st
Vi Nam

2. Khai quát vé câceuêc khäng chién thang loi

Cho dén truóc Cách mang thing Tim nim 1945, dan te Vigt Nam dá tién hinh
nhiëu cude Khang chién chóng mm giänh than

Bäng 1. Tom tit môt s6 cube khäng chién thang Igi tieu bién
trude Cách mang thang Tám nam 1945

Ten cube =
ihingehién | Töigtan | Ngwöichihuy Trän quyétchién
Khäng chién chón;

quán Nam Hin

‘Song Bach Dany

938 | Ngo Quyén (Quäng Ninh, Hii Phong)

Khäng chién ching
quin Töng 2 je (Quang Ninh, Hii Phong)

Khang chign chón Phang tuyén Nhu Nguyét

Ly Thudng Kid
quan Ton E Bic Ninh)

inh LE Nguyen
Vinh Phiic), Dóng BO Diu
Ha Noi)

Khing chin ching | 1359 | Thin Thäi Töng,
quán Möng C8 Trin Thi Dé

47. Kháng chin chóng

quan Nguyen

Trin Thänh Tong,
Trin Quóc Tuán

Tay Kit, Him Tú (Hung
Yen), Chung Duong,
Thing Long (Há Nôi

‘Khang chién chó
Newyen

Trin Nhan Tong,
Trin Quóc Tuán

Bach Da
yg Ninh, Hai Phong)

quan Xiém

én Hug

Rach Gäm - Xoai Mit
(Tién Giang)

Ngoc H6i - Döng Da

er nr a

Hinh 3. Tugng Quang Trung trong ditich Go Dóng Da (HA NGI

48. 1. Ké tén möt só cude khang chién thing loi tiéu biéu cúa din tc Vigt Na
true Cách mang thing Tam nam 1945.

2. Trinh bäy mot s6 net chinh vé các cube Khäng chién tháng lo dé.

b) Nguyen nhän thing Igi

Tide hät, các cube khsing chign cüa nhän din Vigt Nam déu la các cuóe chién tranh
chink nghia nhim bio vé déc lap din tóc

Thic hal, nhän dan Viet Nam có long y&u nuóc nöng nn. Tät cácác ting lop nhän
dän, ce dan tóc déu tham gia khäng chin, tao thanh kh6i don két toin dn wing chic

DE chun bj cho cue Khing chin chóng quán Nguyén núm 1285, nhà Tein dä 16 che Hi

nigh Binh Than (1282) tiga tp ‘ding inh dé ban KE sich din gäc

rong tht gan näy, Tein Quöc Tuán vit Hh y khichIé quan si ing len dänh gc

Nima 1285, tl din Ditn Höng Kid thinh Thing Lor ng rán Tinh Teng

hôi vé quyét tim dänh gi, che bo ño dóng thanh h

Th ba, ké sich dänh giäc ding din, linh host, nghé thuát quan su dc dáo, sing
à nguyén nhân qu den à che cude khang chién

Trong cude Ling chin ch 1077) tri Ly dä the bi

ch nhin chi dng tip kich vio cáccán cl Kim Chi, Liém Chi, Ung Chiu (Trung

nhs ngän chön dm mau sam Ton

rong cue khäng chién chöng quän Thanh, Quang Trung da vin dung nghé thudt

‘dinh nhanh, thang nhanhmôt cách chi dng, bing rin quyet chiEn chién luge & Ngoc

Hôi - Dóng Da (Hà Néi) dä dänh tan hing chuc van quán Thanh xäm hige chi tro

TU LIRU 2. Tein Quóc Tuán dä tóng két nguyén nbán häng lo: “Vi vua 101 döng tim,
sm hoa myc,cá muéc nha góp súc, gid phi bi bat

(Ngo Sp Lin, Dai Vie ik toi th, Tap 1, NXB Khoa hoc x8 hoi, FE Noi, 1998, 1, 79)

hit, nhüng ngubi länh dao, chi huy cäe cuóc Kháng chién chóng ngoai xim déu
la các vi tuóng linh ti náng, muu luge nhu: Ngó Quyén, LE Hoan, Ly Thuëng Kiet
Trän Quée Tuin, Nguyén Hué,

ie cube chién tranh xám luge cüa ngogi bang la chién tranh phi nghta,
Trong qué trinh xám luge, quan gigc con gp mótsó khé khan nhu dung hánh quán
sa, thiéu lung thy, Không quen dia hinh va diéu kign ty nhièn cúa Dai Viet.
1. Khai thác Tu ligu 2 vá thong tin trong myc, neu nhüng bién hign ca tinh
thin doän két toän din trong cic cuöc khang chién.

ich nhing nguyén nhán chinh dua dén thing Igi cia các cude

49. 3. Môt só cudc khang chién khóng thanh công

Trong cic cude khäng chign chóng ngoai xim cia dán tóc Vigt Nam, có möt s6 cudc
khang: ah khängchiön chóng quan Trigu cha An Duong Vuon
(179 TON), Kháng chién chöng quan Minh cia nhä HÓ (1406 - 1407) va Khäng chién

ip cia nha Nguyén (1858 - 1884).

Im tät mot só cudc Khäng chién khong thanh cong

a Noi dung chink
Khäng chién Sau nhigu näm tán cóng Au Lac tht bai, Trigu DA lap ké ging hoa
quin Tru | véi An Duong Vuong dé tim higu bimät quán sy cia thänh Cé Loa,

i bát ng’ dinh ip. Cade khang chién cia nhän dän Au Lac that bai.

+ Cui nim 1406, nha Mink huy i ong quín db ln
Khá do Triong Phu vá Môc Thanh chi huy sang rm luce nude Dai Ngu.
Thanh Da Bang, Dóng DO (HA Noi) kin ligt thát thi, nh H6 phi

üt quin vé có thi öthänh Tay 6 (Thanh Hos).

1406- 1407)

+ Den thing 6 — 1407, cuêc khäng chién cúa nha HÓ bj that bai.

+= Nim 1858, lién quan Phäp va Tay Ban Nha tán cong Da Ning,
mé dau cho cube chién tranh xám huge Viét Nam.
+ Nhän dan ta phói hop vói quin dé tridu dinh anh dang
chién du chóng quan xám lue Pháp 6 các mät trän: Da Ning,
Gia Dinh, Bác Ki. Môt só cudendi day chóng quan Pháp xam
luge do Truo hy Neuyén Trung Truc, Vo Duy Duong,
hing chin ‘én Hüu Huan,.. inh dao va chién tháng Cäu Giáy lán 1
ching thyc din ip y cho Php nhidu thi
1858 - 1884) + Trong lic phong trio khang chién dang dien ra manh mé thi
trigu dinh nha Nguyén dä tüng bude nhugng bo, lán Iugt ki
vói Phäp các bán higp déc Nhim Tuát (1862), Giäp Tudt (187
Hác-máng (1883) va Pa-to-not (1884),
+ Higp ue Pato-nét dänh däu su dán hi
trigu Nguyén truóc thuc dán Pháp, két thic giai doan t6n ta
cca Nha nue phong kign Vigt Nam döc lip.

tay mot dt chia v cc cue King cl 0 tinh cng tong,
lesa to.

50. Các cuge khäng chién khóng thanh cöng la do mot s6 nguyén nhán chü yu sau dáy
Nhüng ngudi länh dao khang chién dä Khong tip hop duoc dong dio quin ching
nhän dän ham due khói doán két tán din,

fang truyén, An Dong Vuong kl
Cao Là, N6i Hi,

he i khuyen bio, can gn cia cic tuóng gi nhut
am cho ni bg bit

Khi hop ban vé ké sich chóng gite Minh, H6 Nguyen Triing nei: “Thin
khong sq dánh, chi s lông dän khóng theo ma thoi’

(Theo Ngó SY Lién, Dai Vit sil todn thud, Tap I, Sdd, tr. 211)
‘ong qua trinh 16 chic khang chién, nhiing ngudi Kinh dao, chi huy pham phäi mó!
s sal lám nghiém tron

iéu H6 qua chi trong
chinh quy. Trong chié
HAND, Tay DO

0 vige xy ding các phông tuyén quan su vá Ie
i yes phóng ngy, có thd

ong cic think Da Bang, Dong DO
Triéu Nguyén không có duöng 161 khäng chién düng din alien vé cha hoa. Các ph
rio khang chién cüa nhn dan tuy dién ra quyé li higu sí lanh dao thóng ahät
«ña tión dinh nha Ngayén.

Ben canh dé, twong quan lue Iugng chenh lech khd

loi cho euße kháng chién
«ia mhán dn Vigt Nam cün;

nhän khäch quan din dén su thát bai cia ede

@ roue rt sem ru

a bai hoc ich si gi?
2. Gi thich nguyen nhán khóng thanh céng cúa cic cuge khäng chién chóng
ngogi xim.

1. Lap so d6 tu duy tóm tät noi dung chinh cüa mot só cude khanı
Igi tiéu bién true Cách mang thing Tim nim 1945 (thai gian, dl Wing xm lugo
Ki, chién ting tiéu bién, két qua,

2. Ké ten möt s6 vi tuóng ti gidi trong các cuöc khäng chién chóng ngoai xám
cia dán tc. Em có án tugng voi vi tuóng náo nhat? Vi sao?

=

Sut tim them tu ièu tt sich, bio va internet, háy chi ranhüng bai hoc tif ich st
chóng ngoai xim cia din tóc Vigt Nam. Nha

hoc dé có
‘cuge xiy dung dat nuöc

itr] nb thé nao döi
X

4

»

51. Hoc xong bai nay, em sé:

Trinh bay duce nol dung ch
neu du

[New due bé cin lich tinh bay du din bin chinh va y nahua cha di nga

Ynghia ela ee eue end nghla do.

Biet cacha tm va sit dung tu eu ich seve phon
Trinh bay du él can ich st: én bin cnt va
Rut ra duge nung bal hoc lich sr chinh ca ca

trong ich su Viet Nam.

Ne dug cc bat oc lich só vol anh

Chi tich H Chi Minh dá khäng dinh:

nude. D6 la mot truyén thé

bixam I

mé, to lón, nó Lt q

2002, tr 171),

Li khäng dinh ren goi cho em suy ngh

i cuöp nude” (H6 Chi Minh, To

dure à

trong thot ki Bi

tra Tay Som

bio ve Té quéchien nay

lp xy dune va bo ve Té que

si phone

du tranh bat khuat cd dan toe VietNam trong lich st sin sang tham

Dän ta có mot long nóng nin yéu

guy bau cia ta, TW xua dén nay, möi khi TS quée
‚ökätthänh mot an sóng vöcüng manh

a moi st nguy hiém, khé Khän, nó nhän chim tátcá lt bán

Jp, Tip 6, NXBChinh tri quée gia

dän te Vigt Nam? Hay ké tén vá chia sé higu biét cia em vé mot s6 cube khöi

ia vá chién tar

dupe hoc

gidi phông dán 19c trong lich sú Vigt Nam ma em

1. Mgt s6 eue khi nghia tiéu biéu trong thai ki Bac thud

6 ra ln tue

nh doc

lap cüa

52. Bang 1. Tim tt mbt só cue Ki ghia iu big trong thi ki Bde tude

Tin
Nim

cube | kha

Khôi
ghia

Chöng
chinh
quyén

Nes
anh

do
ai tri

Tém tit dién bién chin va két qua

Khoing

Tring
Tre,
Tray

Nhi

Tritu
Thi
Trinh

Phüng

+ Nam 40, Hal Ba 7
(Phic Tho, Ha Noi). Nghia quán dänh chiém
Mé Linh (Ha Noi), C6 Loa (Bong Anh, Ha Noi)
va Lay Lu (Thugn Tinh, Bác Ninh). Thai thi
To Dinh bé chay vé nude. Cuge khöi nghia thing
Lei bu du, Trung Tele lén fim vun,

2 Nám 43, khöinghia Hai Ba Trung bi dän dp.

8, Trigu Thi Trinh Kinh dao nhän din Khdi
ja. Nhi Ngó huy dng möt lu higng lón mei
din áp duge

„Nam 542, LBikhinghia chongnalLvong Nam
544, cue khoi ngbia thing, than lap nue Van
Xin, Sou khi Ly Bi qua dé, Trigu Quang Phuc len
nim quyén Kinh do tgp tue cude Khöi nghia

= Nam 545, nha Luong cho quán sang xim luge
Triéu Quang Phue chi huy nghia quin chién däu
ding chm, sing tao va glam thi

2 Nim 602, nhi Tuj dem quan sang dän dp, cube
hoi nghia that bai

6, Phüng Hung khöi nghia &

8 Tiy, Ha NOi), dänh chiém phi
sinh Tóng Binb, quan lí dit nude wong mot
Halpin

„Nam 791, nhà Duding dem quan din p.

oh 1 Hai Ba Tey
voir tea (ranh din gan

53. Du théki X, cude nöi day cia Khüc Thita Du va trán chién trén song Bach Ding
do Ngó Quyén lánh dao gianh thing loi dá kétthúc hoän toan hon 1 000 nám dó hé cia]
phong kién phuong Bac, mó ra that ki dôc lip, ty chü lau dai ca dán tc

Các cude Khë nghia trong that ki Bäc thude thé hién tinh thán yéu nude, Y chi
quit cudng cúa dan tóc trong däu tranh chóng ách d hö cúa các trigu dai phong kién
phuong Bac, gianh ddc lip dán tc

@ 1. kate Bang à (51) va thong tn wong mue tinh baynd hi vé mot 6
cube Ki ghia teu bién trong id Bc thu
2, Neu nghi ca cc cube kh ghia tit bién trong thoi Ki Bic thud

nghia Lam Son (1
Béi cin]

Nim 1407, cude khang chién chông quán Minh cüa nhà HÓ thät bai, dät nude ta
buide vio thai ki bj nha Minh d ho (1407 - 1427). Nha Minh dá thi hanh chinh säch cai
tri, béc lot ning né di véi nhân dän Vigt Nam.
VE hinh chinh, dit Dai Ngu thanh quán Giao Chi
chia thanh các phi, huyén dé cai tr
VE kink té sá hoi, dit ra nhiéw tht thug nai
lung bat nhüng nguöt tai dem vé nude phuc dich
VE vin hod, bat din ta phäi theo phong tye cúa
Trung Hoa, düng nbiéu thi: doan dé thi tiéu nén van
hos Vigt muta lénh due bia, döt sich
Dui äch thong tri cis) nh Minh, nbn dârr ta da
ni day & nhiéu noi, tièu biéu la các cube Khôï nghia
cia Trin Ng6i (1407 ~ 1409), Trin Quy Khoëng
1414)... song déu bi dan dp
Trude cánh nude mât, nhän din lim than, Lé Loi
möt hao truóng có uy tin lón 6 viang Lam Son (Thanh,
Hod) dá déc het ti sin dé triéu táp nghia si bi mat lien.
lac wi các háo kigt, xáy dung Iyc lung va chon Lam Minh2. Tugng dai Le Le
Son lim cin ci cho euöc khdi nghia (Thanh Ho

As

54. b) Dién bién chinh

Nim 1416, Lé Loi cing các háo kigt
18 chúc Hoi thé & Lang Nhai (Thanh
Hod), quyét tam dänh duéi giäc Minh.
Dau nim 1418, tai ving nti

Son, LE Loi ty xung la Binh Dinh
Vuong, kéu goinhän din déng én dinh

e
>

BIÉN DÓNG

55. 10 - 12 ~ 1427, Lé Loi va

hai pai doûn tham gia Hoi thE Don
quänra Bác Khai] « 127, nghia quan lin tip
nghia ton thing | Chi Lang (Lang Son), Cin Tram, Phó Cat vá Xuang Giang

1426, nghia quán giinh thing loi & Tot Din
Döng (Chuong My, Há No), quan Minh tht ba
fam thinh Döng Quan

Giai dos ul i phéng Ngh@ An, sau dé gi ph
ná host vüng rönglön tt Thank Hoa dén déo Häi Vin
oh nh ln Chich hién KE chuyén huóng hoat 4

1a — 1

13-144

Nhüng nim du

eineugekhöi | Gin ci By quin gáp nhiéu Kho kh

ai in ni Chi Link (Thanh Hod).

inh 4 So tom tt dign bién chin cha khöl ghia Lam Son

sas hic ge as tinh 356066 Hin 4, tin by ibn bn chin
IG nga Lan Sn

2. Vie 16 chúc Hoi thé Dong Quan có ¥ nghia nhu thé nio?

Khöi nghia Lam Son da phät tin thinh möt cube chién tranh giäi phóng din te
có tinh chat nhän dán róng räi. Cude Khói nghia thang Igi da chim dut thai ki 46 ho
cia nh Minh, khdi phuc nén déc kip dán tc, dép tan âm mutu thü tiéu nn vin hod

Bai Vigt, mé ra thai ki phat trién méi cüa dät nude

56. TU LIEU 2. Xa tá dodé

Non söng tt dy di mei.

(Trich Binh Ngó dai cáo tong Dai Viet sit ky todn thu Tap I, Sdd, tr. 287 - 2

rat inicien wing un Gon ee RAN nera ch cta cose
Khôi nghia Lam Son.

Tú ida thé ki XVII, tinh hinh chinh tri, kinh

té, xa hei à Dang Trong dá có nhüng däu higu ms x
Pie Khoi. Sau EN chia Nn
VE chinh tj chia Ngayén Phúc Thuán nótmgór | Fic Khoi mi ue tin ch
lic 12 tué, chi thich chof bi múa hät... quy&nhänh | re meta

tap trung vio tay quyén thán Truong Phúc Loan. BO — | chen ayenhan 0 im, ng

Khüng hoáng,

mäy quan lgicác cáp cóng könh va té tham nhüng | Mamma in nn “oh cha ving
tönen nghiém trong. Do té mua bin quan chive nen
mot xi 6 thé 7 gui thu thu vá hon

57. Ve kinh té, ché dé thué khod, binh dich näng né lim cho ds söng nhän dán gip nhiéw

Khökhän.

Duöi äch cai tri ca chinh quyén chia Nguyén, cc ting lóp nhän dan déu bätbinh,
dking lén däu tranh, tiéu biéu nhu: cude nöi day cia Lÿ Van Quang (Bien Hoa), cube
Khöi nghia cúa Lia 6 Trudng Mäy (Binh Dinh)... Tuy nhién, các cudc dau tranh nay déu

bi dap tt.

Oui dios

cum Mia xuán näm 1771, ba anh em Nguyén N

mee Nguyén Hug, Nguyéa Lü dung có khoi nghia 6]

F nNagphing bs iy Son thong dao (An Khé, Gia Lai) chóng

Sly pcb nik o hính quyén chia Nguyén,

see ge as)

Lât dé chinh quyén chia Nguyen

Chién thing Rech Gám - Xodi Mat (Tién Giang), dänh tan 5 van quán Xién

«Ha thinh Phi Xuán, gi phóng toûn bp vüng dt Dang Trong

Chién thing Ngoc Höi - Dóng Da (Ha No), dänh tan 29 van quán Tha

58. Hinh 6. Lge d6 din bién phong trio Ty Som

thäc Bing 2 (tr. 56) vi luge dó Hinh 6, trinh bay din bién chinh cúa

dét nude, Ding
rang chác nen

59. Hinh 7. Tung Quang Trung à Bio ting Quang Trung

do Tay Son

Cäe cube Khói nghïa va chién tranh giti phóng trong lich sit d
hay that bai du dé li nhüng bai hoc lich sit stu sde va

Tht nhát, bai hoe vé xay dung luc lu
dinh thang loi cúa công cude.chöng

Hi thé Ling Nhai véis tip hop cia ce an hi

thin hat mln di tin cha DO tha md KB

Khi Quang Trung tién quän ra Bic, dén Nghé An, öngtö chive möt eude duyét bin ón, ty

minh cua vo ra tin dé hich I quan si, Tai Thanh Hoë, Quang Trung cüng ding la dé

toyén me thém binh svi doc bai du quán si cham gia inh ise long qui

Tht hai, bai hoe vé xäy dung khöi dai doan két toin dan. Doán két là sie manh giúp
rihän dän Vigt Nam có thé vugt qua moi Khó khán, tht théch,

Vit tung "Láy bin nghia dn thing hung tán, dem chi nhön má thay cung bao", ht
ngha Lam Som khong chil cuón duge su üng hö nbigt tinh, doán KE cha nhin din má
«bn phän hoá duge Le lvgng cia k th. BG chi huy nghia quin Lam Son Là hinh ih thu
nhö cia khöi dodn Két todn din, vi dáy dí thinh phän, kia tuéi nhut: dia chi (LÉ Lei

iguyén Tri), quí the (rán Nguyés hang nhän (Nguyén XD, din nghöo
(Nguyön Chich), thülinh dän töcthiu só (LÉ Lai

60. TULIBU 3. Dung géy lam cd, tu hoi bón phutong ma
Hod ruigu moi tinh, dut trèn mgt da cha con
(Trich Bink Ngó dai cáo trong Dai Viet si ky tod thu, Tap II, Sd, tr. 285)

Th ba, bai hoe vé nghé thuft quán sy vól ning kinh nghitm dánh giâe düng cám.
vá mu ri, phong phü vá dóc dio,

TU LIBU 4. Trin Quóc Tuán tüng not: “Nó cy truómg trán, ta dya váo dodn binb
Ding doin [binh] ché trudng [trän] la su thuöng cüa binh phäp. Neu chi thay quan
1n6 kéo den nhu la, nhu giö thi thé dE ché ngy. Néu nó tién chim nhu cách tim an,
Khóngcáu thang chéng, thi phäi chon diing tuóng gidi, xem xétquyén bién, nhu dinh
ci vay, tuÿ thai 190 thé, có duge di quán möt long nhu cha con thi méi ding due

(Ngo Sf Lién, Dai Vidt sit ky todn thu, Tap I, $d,

¡gus neu nhung bai hoc lich si cia cic
‘cue khei nghia vá chign tranh gidi phéng dán tóc trong lich st Vigt Nam.

LUYEN TAP VA VAN DUNG

O 3

1. Hoan thanh bángthóng ké (theo goi dud däy) vEndidung chink ca các cube
Khöi nghia dim ra ti th KI LIL TN den cuál thé ki XIX.

Ten cupo Naudi
Khöimghia | M¥isien | Diadiem | Loup dao

|

2, Xiy dung true (hdi gian thé hién nhüng su kign chinh eta phong trio
Tay Son.

1. Khai thécbai Bi la edo cia Nguyén Träi, chi ra möt s6 sy kign ich si
tiéu biéu cúa cube khöi nghia Lam Son (1418 - 1427).

2. Theo em, các bai hoc lich sit ti ee cude Kh nghia vi chign tranh gidi phör
däntöccöynghia nhutthöndo déi vei sy nghiep xay duing vá báo vé TS quác hién nay
Ay vi du chiing minh,

61. MÔT S6 CUOC CAI CACH LON TRONG

LICH SU VIET NAM (TRUGC NAM 1858)

BAI
9 CUÔC CAICACH CUA H6 QUY LY VA TRIEU

Hoc xong bai nay, em se:

+ Trinh bay due bol cam ich sno dung. ket qua.y nghia cue ci cach la H6 Qu Ly va
trieu Hé.

+ Coy thu tran trong pati cuoccal cic cba HO Quy Ly va trié Hô.

»

‘Thinh Tay Do (Thanh Hoë) à toa thänh kin co wikign tric doc dio bing dá
6 quy mö lin 6 Vigt Nam duge HO Quy Ly cho xäy ding vio cuöi thé ki XIV. Day
«ting à mot trong nhüng chi edch nöibät cia Ong nhiim ting eving ite manh quai
su dé chudin bi dôi phó vól cudcxám lugc cia nha Minh. Ngoai ra, H6 Quy Ly cón
tign hänh cäi cäch trén che inh we kinh té x4 hoi, quin sy, vin hod, gido due.
Hay chia sé nhüng diéu em bi nh, nôi dung chinh
eich cia H6 Quy Ly vá trién H6,

(rah cs Nan ana D han o)

62. 1. Bôi cänh lich sit

+ Ve kink té~ xa hpi

Tit mila sau thé ki XIV, nhä nude Khóng con quan
tim dén sin xuät nöng nghigp, khong cham lo tu sia,

bio vé dé diéu, các cóng trinh thuy lg... nén nhiéa
näm bj mât n

Du tés va Tein Dy Ting,
‘Chu Vin An tng ding sche
‘an thin nung King due chip
in Öng quan ed nv day ho
Chi Linh (HA Duh

él köm. Vasong hau, quí te, día
chi nám trong tay nhiéu ruöng dät khién ruöng dit
ba nöng dan bj thu hep, dai sóng bap bénb, khé eve
Nhiéu nóng din phai ban ruóng dät, vo, con cho các
quí 166, dia chi gitu có vá bién thän nö G. Mäu thudn giña nóng din n
gi. Cac cue khei nghia cla nóng dan vá nóti dá nó ra mus
Khói nghia Ngo Be (Häi Duong), khdi nghia Pham Su On (HA NO),

héo, nô ti vól

TULIRU 1 Rugg iia gan dam dé nu chdy
Döng qué than van tring vito
Ludi chäi quan Li con va vt
Mau thit nhän dän can nid röl
(Theo Truong Hütu Quynh (Chi bién), Dai ein lick st Vide Nam, Tap I
NXB Gio duc, 1998, tr. 249)

+ Vöchinh tri

Mie cho dai sóng cia nhin din sa sit nghiém trong, ting lóp vun, quan, quí te
nhà Trán ngiy cing án choi, hudng lac. Trong thn thi st ma ké gian ninh,
co hii thi nhiéu.

‘con Khà ná

do vé san toán cia dét nue

h ngang nguge cúa

rigu Trán suy yéu dén múc Khon

bit lye true che cube tin cón
nha Minh (Trung Quóc)

ciia Chám-pa vá nhüng yeu s

H6 Quy Ly - mot quí toc thude dng ho
quyén luc, bude vua Trán nhudng ngôi, lap ra triéu H6

à Trän tüng bude thâu tóm
1400).

IH Qu Ly la ás bin di ia HS
[iden (46 Lim qué Nghe An a
Than Hd, doc mot wen di ihn
ho Lénbin im con nati). Ong la
gu ng a có hal ago a
pistón cvs Ta Minh Tn, nt
bug Trin tg ding.
on ln nim ga che ve
‘anh rng tie dnb

Hinh 2. H6 Qui Ly
(1336- 1407)»

aaa cs adas
i cich cha H6 Quy Ly va trigu H6,

63. He Ki cön la mot dai thén, de bigt sau
hi len ngöi vus, H6 Quy Ly dá tién hinh mót
ccuge ci cách kha hg thóng trén hä hét các inh
vue, nhdim ciing có ché dó quan chü tap quyén vá
gi quyét các mâu thudn vé kinh t, xi hoi xuát
hign euöi thöi Trin

+ Vekinh té, xa hi

Hé Qu Ly vá triéu H6 ban hinh chinh sich han dién nhäm han chésu phât trién
cia ché 46 só hitu lin vé ruöng dät trong cäc dién trang, thai Jp cia ting lop quí tôc.

TU LIBU 2. “Các dai vwtong va truóng cong chuia thi ruöng khong han ché, cho dén
tha dän thi ruöng chi 10 mau thoi

Theo Ngo SY Lien, Dai Vit sil kftodn dhid, Tap I, Sd, tr. 192)

Triéu Hô cón cho phát hänh tign giáy, cl cách chéd thaé Khoë, thöng nhát don vi
do luding trong cá nud

‘Va ha Bah cho gl dem tin din. antién dé quan 2tién gy. Ai lim
tión iy gid thi bi chem. A dling, khöng nöp thi phäi si nb lim in gidy

Trigu Hô cüng quy dinh sö a lu cia mdi vwong häu, quí toc

TU LIBU 3. “Phép han gia n6, chigu theo phim cäp ma có só khác nhau, ia ra thi
sung vio Nha nude, Môi ngudi phäi ted 5 quan tién. Ngui ndo dáng duge có gía nó
phai xuáttrinh chúc thu ba ds

(Theo Ngô SY Lién, Dai Viér sil hy toán th, Tap I, Sdd, tr. 201

+ Vé quan sw

HÓ Quy Ly vi trién HO dä thuc hién mot s6 bién php nhäm tang cuöng luc wong
quan abi chinh quy vá phöng thir nhüng noi hiém yéu,

Trigu H6 cho bién hät vio só các nhän Kháw tr 2 tu6i tr ln. Khi im xong, só hong,
binh inh trong quän döi tng len nhiéu län

Trién H6 cúng cho xäy dung nhién thänh luÿ kién có nhu Tay BO (Thanh Hod!
ng (Ha NO). ché 190 sting thin co, dóng thuyén chién;.
+ Vé van hod, gido duc

H6 Quy Ly bit các nha su du6i 50 tu6i phäihoän tue nhim han ché su phat trién cia
ht giäo;chän chinh Iai ché dó thi cit, mó rong vigc hoc, dáthoc quan den cáp phü, chav.

64. Triéu Hô cha trong 16 chife cc ki thi tuyén chon duge mhién nhán ti cho dat nude
Trong 7 näm (1400 - 1407), triéu H6 da 16 chite hai ki thi, ly 48

dé cé möt Trang nguyen,

Dui triéu Hô, chit Nom due dé cao, sit dung trong các sá

3. Két qua vá y nghia
Cube cäi cách cüa H6 Quy Ly vá triéu HÓ có nhidu diem tién bg, dä du dat nuóc
ing có quyén Iye cia chinh quyén trung vong.
Chin sich han din, han nö d lam suy ydu thé le cia táng hip quí We, ton tht tri
rán, dóng tho ting nguón thu nhjp cho Nhá mud 13 Ie cia Nhi mude
Nhüng cli eich tn lnh we vin hoë, giéo pe cia H6 Quy Ly vi tra HG thé hig tu
Au ca dät mue dé chuan bi dé pho vi ge ngoai xám.
Tuy nhién, nhüng cai edch cia Hö Quy Ly vá triéu H6 ván cin chua tritt dé va két
quä trong thuc té cón han ché

an boy qu ga dei cil 1604 Ey rien

8

Hoan thinh bing thóng ké (theo goi y dui däy) vé các nei dung chü yéu trong

Linh wwe Nöidung cäicich Ynghia

=

Cé nhän dinh cho ring: “H6 Quy Ly la möt nha cdi cách lón, kién quyét va
io bao” Em dóng ÿ vói nhán dinh dé khong? Vi sao? Suu täm thém tu igu ti sich,
báo va internet dé tim din chiing chúng minh cho kién cüa em

x

65. | CUOCCAICACH CUA LE THANH TONG
(THEKI Xv)

Hocxong bai nay, em se:

+ Trinhbay due béni eh at noldung két qua, nghiactiacuoe dl ch tholLe Thanh Tong.

»

n trong latricucecálcách ca Le Thanh Tong

Le Thanh Tor

mótvi vuanéitiéng trong
Lich sit Vigt Nam, ong due coi là vi vun “sing
lap ché d6, van vátKkhá quan, mé mang dat dai
ci bis kha rong, thuc lá bic vua anh hüng thi
luge” (NgÔ SF Lién, Bai Vigrsitkptoan th,

Sad, 1.387)

Theo em, vi sao vua Lé Thánh Tóng li duge

dinh g
vénhüngchinh sich cli cich cia Lé Thanh Tong,
cüngnhu két qui, ÿ nghia cia cie chinh sich dé

‘cao nhu váy? Chia sé higu biét cia em

Hin 1.Chin dung vua Là Thinh Tong
(Trank v Thai midu Lam Kinh) »

1. B6i cänh lich sit

Nam 1460, vun Lé Thánh Tong lén ngói trong bi cänh tinh hinh chinh tr, kin té
xä hôi cia dt nude dä ting budc ón dinh. Tuy nhien, bo máy hanh chinh nha nude bat
du bocló mot söhan ché.

G cáp trung wong, sí tip trung quyén Iye chit yéu trong tay các quan dai thin
nhitng vó quan, cóng thin trong cube Khoi nghia Lam San dá änh huöng dén tinh tp
quyén cha nha nude

Sau khi vun LE Thai
long quyén, tham nhün

16 qua dai, các vi vun ké vi thutöng it w6i. Tinh trang quan li
ng tr nén phó bién.

Via LA Thai Töng lén ngoi vu hic 10 tuól, LE Nhán Tong ln ng Ke 2 tudi khong i kh

ning kiém ché tinh trang miu thud trot mit só

quyén thin dá gly nen vu dn oan “Le Chi Vien" di véi gia dink N

66. 6 dia phuong, dät nuóc rong lin mhung chi duge chia thanh 5 dao (Dóng, Tay
Nam, Bic vá Hai Tay) Khién cho quyén Ive cúa nhüng ngudi dúng dáu möi deo rit ln,
la mim móng cia xu huöng phän tán quyén Iye

Vi vay, sau khi lén ng6i, vun LE Thanh Tong di tüng buée tión hin cäi cách mbám
King cuöng quyén luc cia hoang dé vá bo may nha nude

Trinh bay b6i can lich sti cudc edi eich cúa vun Le Thänh Tong.

+ Hanh chinh

Ötrung wong, Le Thánh Tong xod bô háu hé che
hic quan dai thán có quyén luc lón, chi gi Iai mot

sé it quan dai thin dé cling vua bin bac cóng vige 1 inh ink Cin)
Kbicán tit. Vua mim moi quyén hanh va true tigp en méaquantong Di

Ong 16 chic hoën thign co efu, hc ning cia Biwi

lue Bó (són bd) dng tha, dit ra lye Tu (siu ty) dé
giüp vige cho lue BG, lue Khoa (sáu khoa) dé theo | + righ qui o Thay

döi, giäm sit hogt dóng cia lye BG. iy mun php

© dia phuong, nim 1466, vua LE Thanh Tong
xo bd 5 dao, chia it nuóc thinh 12 dao thifa tuyén va phü Trung DO (Thang Long);
näm 1468, di ten möt só do thia tuyén nh Quéc Oaithinh Son Tay, Bác Giang thinh
Kinh Bác, Nam Sich thinh Hai Dong, Thién Truöng thánh Son Nam; nim 1471, dat
them do Uta tuyén thi 13 la Quäng Nam. Ding däu Thita tuyén la BO ty, Tha ty va
Hién ty có quyén ngang hau, cüng quan li cing vige chung, Dui dao thila tuyén la phi,
huyén, chau vá cuói cüng la xa,

Quan li trong bó may nha nude due tuyén chon chü yéu thóng qua khoa cil. Nhà
nue chi trong xiy dung doi ngú quan hi có nang luc va phäm chit tt

Trong höi ki ri vi cla vua LE Thin Tong, nhigu khoa thi duge 16 chi, chon duge niga

gui thi. Voa cüng dit ra 1 djnh im traning I quan la, ai lam tt thi dug thang

chu, ai pham I thi bi phat

67. TRUNG QUOC

ieee mL F

que ga ngaynay 1

+ Php de
cun php uke qu En mate Ne 1483 Nha ne

sat bn He
wi En diy dk due iu véi nhiéu quy dinh mang tinh dán
Bin bg ng A nh các dién lust bio vé phy nú, ng

tit, tr em, bao vé sin xusit nóng ng

68. TU LIU 1. + “Con gai húa gi chóng ma cha thánh hön néu nguós con trai bi
hay pham 101 hodc pha tán gia sin thi cho phép ngudi con gi köu quan má tr li d6
16, Néu nguöt con gai bj dc tt hay pham ti thi khöng phai tr li d6 1, era luge bj
phat 80 trugng” (Diéu 322),
+ "Phä trôm dé lam thigt hai nha ca, bia má cüa dán tx 19idó hay £9 uu va bit
den thigt hai” (Dién 596).
(Qude tru hinh luge (Ludt hinh triéu Le) (Vién Sit hoc dich),
NXB Chinh tri quóc gia Sy tht, Ha Noi, 2017, tz. 113 - 114, 190)

+ Qué döi vá quóc phóng

Nim 1466, vua Le Thánh Tong tión hánh cái t6 hg thöng quan doi. Quin di
luge chia lim hai logi: quán thudng truc báo vé kinh than goi la cám binh hay thin
binh va quán cic d3o, goi la ngoai binh. Ö môi dao chia binh lam 5 phü do dé dóc
phii dúng däu; möi phú góm 6 vé; mai vé có 5 hode 6 só, Nhä nude cüng rät chü
dén ren luyén quán dóinbu duyét binh si hing nam, quy dinh ci 3 nam tó chite möt
Ki thi khdo vó nghé cúa quan si vá dinh 18 thuéng phat

+ Kinh té

Vua Lé Thänh Tong ban hänh các chinh sich phat trién kinh 1é nhu ché 49 Ipc dign
vá chédo quán din.

Che db Ibe dién la ché dí ban cp raging dt lim bäng loc cho quí 106, quan Hi cao ep

à phim tr len.
Ch equi dién a ché do chia ruóng dt tinh cic phan bing nhau, ban cp lán Iugtcho
quan ll tc tam phim tró xuóng dén tit cd cá ting lop nhän din, trong dó có ch tré em
m6 ci din ba god, ngudi tán tt. Nguyen tc ban ip la ruöng x3 ndo chia cho dän xd y:

+ Van hod, gido duc

Vua Le Thänh Tong coi trong bién sogn quóe si, “xem sit nhu mot täm guong" dé

soi vio ma biét düng sai. Vige sit dung 12, nhac, quy ché thi cü,... cüng duge lust hod

nghiém tic

‘Ong dic bigt cha trong gio duc vá khoa eit dé dio 190, tuyén dung nhän tai cho dt
snide. Ong cho xáy ding lai Van Miu, mó róng Thai Hoc vign va ip trubng hoc à mhiéu
dia phuong, Ong cüng cho dung bia dé & Van Miéu dé tón vinh nhüng ngudi dó dai
Khoa. Trong thi Ki tr vi cia vua LE Than Tong, nha nude da 16 chic duge 12 khoa thi
Hii, y dd hon 500 Tién si.

1. Khai thác Tu ligu 1 chi ra nhüng diem tión bo cua bo Ludt H

2, Trinh bay nhaing noi dung co bán trong cái cách cia vua Le Thänh To

69. 3. Két qua va y nghia

Cuëc cái cách cia vua Lé Thänh Tong dá lam cho bö máy nha nuéc tró nen quy ed,

hät ché, táp trung cao dé, dé cao quyén hánh toan dign cia hodng dé. Các chute dan]

due quy dinh ró rang, he thóng giám sit due ting cuóng, han ché sy tap trung quyén
n chuyén quyén vá nguy co cát ci

TU LIBU 2, Cude edi cách cúa vua Lé Thänh Tong “Khién cho quan to, quan mhó
déu ring bu w. Chifc trong, chúc khinh cing kiém ché Hin nhau. Uy quyén
bi li dung, thé nude vay la khé lay

(Ngo Sÿ Lién, Dai Vigt si hy todn th, Tap I, Sd, te 454)

Cie chinh sich vé ruöng dät góp phän khäng dinh quyén sd hit t6i cao cia Nhä nude
to nén tán ep phät tin. Chinh sich gido dc, Khoa ci dá dio tao
due hé théng quan la tr the có tl, dü näng luc quan lí dát nud

Cube ci cách cia vua LE Thánh Tong có y nghía quan trong trong vige lim chuyé
bién toin b6 các hoat dong cúa quóc gia, tzo.co sd cho Vuong triéu LE so pháttrión
vüng man, dät nuöc hung thin!

@ siens

mie, tinh bay két quá, y nghfa cube ci câch
cia vua Le Thanh Tong.

LUYEN TAP VA VAN DUNG

e .

1. Lap so dó tu duy vé bóicánhlich si, noi dung ch yéu vá Két qua, y mght
cia vua LE Thanh Tong.

2. VE so dótó chiie bó may nha nude thi vua LE Thanh Tong,

Dua vio kién tú dá hoc vá tim higu thém tir sich, bio, internet vé cäi cách
cia vun Le Thanh Téng (thé ki XV), em hay ndu ra mot só bai hoc có thé vin

dung, ké hit trong cóng cude xay dung va phat trién dät nudc hign nay,

70. CUOCCAICACH CUA MINH MANG
(NUA DAU THEKIXIX)

Hoc xong tai nay, em sé

+ Trinh bay duoc bol cri lich sl, nol dung. ké qua, ÿ nghia cud cl cach cda Minh Mang.

+ Coy th tran trong gi te cba cde cude cl ch trong lich sda to

»

Minh M
quyét doán cia trién Nguyen. Trong

à la mot vi vun ning
on thoi
gian tri vi, öng di thuc hign möt só cái cách
nhäm ting cuóng tinh théng nhät va tiém lue
iia dit nude. Viy, ni dung chi yéu cha eue cdi
cách chi vua Minh Mang li gi? Nhüng c
dé dat du két qua vá ÿ nghia nh thé nto?

inh 1. Vus Minh Mang
184) >

anh

Nam 1802, tri
váo Nam. Trong b in chién tran vá bi chia
dá, dt ra rit nhigu Khó khiin, Dudi thdá vua Gia Long, nha Nguydn tp tru
váo cóng cuge ón dinh tinh hinh dat nude va uu tin cho su nghigp thóng nhät vé mât
Tinh thé.

Nguyen due thank Hp, cai quant ntöc rong lón, kéo dai ti Bae
thaw
hii yéu

Anh dit nude vila trál qua the

BO máy hah chinh nha nue thot kt nay con
hua hoin chinh. Ó tru
chua duge hoán thién. Ó dia phuong,
cia Bác Thinh

‘Ble Thinh va Gia Die
sah chin ca

wong nhiéu co quan

nh phän
nets Dic Think |

quyén con dim nét vöi su tön

nti ti im 1802 dn 183, ca
vá Gia Dinh Thanh, TÓ chic hanh chinh gida câc | quän I1tinphia Bie. Ga Dinh Thinh
tn nm 1508 dé nim 188, cal

Khu vue thigu thóng mhát. Quan li trong bo máy

Dé He phue tinh trang phán quyén, thiéu thóng nhät, sau khi Jen ngôi hoang dé
(1820), vun Minh Mang dá thi hánh cic bien phäp cäi cách dé tap trung quyén Ive vá
hoán thign bo may nhà nude

@ bai canten echange acte Minh Nang

71. TRUNG QUOC

ink 2. Lge dan chinh Vigt Nam (ea ci cách Minh Man

72. ci ich cia vua Minh Mang la hanh chinh,

bude dáu tién trong cóng cube táp trung quyén luc cia vua Minh
fanglá tién hanh edi t6 hé théng Van thu phöng vá thanh lip Co mât vi.

Nam 1820, di Thj thy vign thinh Van tha phöng. Nim 1829, lp NOi cc thay thé cho
Van thu phöng v6i che näng nhu möt co quan hánh chinh trung wong, chuyén vá tiép
han cng vän ts trigu dinh dén câc dia phuong va ngugc al, Khöl thio các ché cáo, haw

Nim 1834, lip Co mât vién lim co quan ti ván tó cao cho nha vun vé nhüng vin dé quin

Noi cde cg vói Co mät vign à hai co quan tham mu vá tu ván 16 cao cia hodng dé

véhinh chinh, chinh tr và an ninh, quan sy.

Cái cich quan trong tigp theo à hoán thign co cu, chúc näng ca lye BO va clit ce
«a quan chuyén món nhu Quöc tit giim, Hin lam vie,

Vua Minh Mang cüng thue hign ché dé giim sit, thanh tra chéo giita các eg quan

trung wang thong qua hoat dóng cúa Dé sit vign va luc Khoa,

6 dia phucong, ci cách quan trong nhät la vé hänh chinh, dc bit la chia dit nude
thinh các tinh, Vua Minh Mang chia cá nuöe thánh 30 tinh vá phü Thita Thien. Di

<u tinh IA Tóng dóc, Tuán phi. Tóng déc thuding la ngudi phy trách hai tink, tre tip
‘ai tr] m9t tinh, Tinh cón li do Tuán phü dung däu, dit dust sy kiém quan cia Tóng dóc

Nam 1831, x04 bd Ble Thanh lan ths
Nim 1832, xoû bd Gia Dinh Thin, chia ving linh théti_phi Phung Thién váo Nam thinb
12th.

D6i wi vüng din te thiéu só, vua Minh
Mang cho döi cic dóng, sich thinh xä ahi ving

mg tr
cai tr cla

6 dung quan lai cüa | th ng

trién dinh dén cai tr true tp.

Via Minh Mang cüng citó ché de hai ty bing vige mó róng pham vi dói wong ép

dung va b6 sung nhüng quy dinh méi rät nghiém

1. Khai thác luge dó Hinh 2, neu nhan xét cüa em vé don vi hänh chinh
Viet Nam sau cai cich Minh Man

2. Trinh bay mot s6 bién pháp cai cách cia v

73. 3. Két qua, y nghia

Cuëc cäi ich cia vua Minh Mang dä mang li nhigu két qua nhu: xiy dung dugc ché]
6 quán chü trung wong täp quyén cao dó (vua nám trong tay quyén lip pháp, hanh pháp.
tu phäp va thóng linh quan di); théng nhát dem vj han chinh dja phuong
tó chile co cu bé máy nhá nude gon nhe, chit ché; phán dinh cy thé chúc náng, nhiem
vu cia cc co quan,

Cube edi cach có y nghia quan trong trong viéc hodn thänh théng nhát dät nude vé
‘mat hanh chinh, lam cho hoat dóng cúa bp may nha nude có higu qua hon tr

Cude cäi cách Minh Mang cüng dé lai bai hoc kinh nghigm di vói 16 chúc hoat|
“dóng cia bo may nha nude. Trong dó, cách thie phan chia don vi hanh chinh cáp tinh]

Mang lá mot trong nhüng di sin lón nhät cüa cube cäi cách, con có giá ti

inh 3. Ling Min Mong (Ihi Thi

Or innate qua fh ue Gi Ge Nang

LUYEN TAP VA VAN DUNG

1. Lap so 46 tu duy t6m tt b6i cinh, noi dung chinh vá y nghia cúa cuge edi eich

Minh Mang
2, Néu nhän xét cia em vé cubc edi cách Minh Mang.

Lign he vei thy tién vA tim higu thém tt sách, báo, internet, cho biet nhüng bat
hoc kinh nghigm nio tt cuge ei cách cia vua Minh Mang có thé dp dung vio vige xiy

dung nén hanh chinh Vigt Nam hign dai Láy ví du cu thé

74. BAI
12 VITRI VA TAM QUAN TRONG CUA BIEN DONG

Hoc xong bai nay. em se

+ Xacdinh duge vi trea Bién Dong tren ban d& GI thich doe täm quan trong chién le cia
Bien Dong vé giao thong bién, vi tr chien luge, nguôn tainguyen then nhien bién.

+ Xacalnt dug vt ca ce do, quin doe Bien Dong tren bán dA Gia hich duoc tam quan trong
chién huge ba cic dio van dio Bien

Bign Dóng lá mot trong nhiing bién lón val duöng vn chuyén huyét mach
cia khu vue cháu A - Théi Binh Duong. H nhüng hiéu biét cia em vé
Bién Dông, Theo em, Bién Dóng có tm quan trong nhu thé nao döi véi ede nude
trong khu vuc?

inh 1. Cing Xin ga-po (Xin-g2-po) -mot
trong hog cig bién sim uit va ign da 6
Bién Ding

75. 1. Vitri cúa Bién Dóng

TRUNG QUOC

ON

ri

ee. Fe

gps SF

tie | Y com
Calmantan | ua modo
N mere

IN ONE) xL- A = Biingiiquio gia |

ink 2, Luge d6 Khu vu Bién Ding

76. Bién
tril rong N dén 26°B vá khoëng
100'D den 121 Ong có dien tich khoäng

3,5 trigu kn’, tri dai khoäng 3 000 km theo true ñ hija mar

dong bic - táy nam, n6i lién Thai Binh Duos ENT

vá An DG Duong, Dáy la bién twong di kin LE to
vi các duöng thong ra Théi Binh Duong vi a tp abit ba

An Dé Duong déu có dao, quán dio bao boc
Bign Döng la mó trong nhüng bién lan mhát thé gid, có dién tich gáp Khoëng 1,5 lin
Din Trung Hil va 8 lin Bién Bens dé sAu trung binh khoing 1 140 m, not iu nhat

Khoing hon 5 000 m.

@ cuss 05 Han 2 (6.74) v ya vo thong in tong mu sá jo
cin Din Dong. KE ten cic ni va ving an tho tgp gäp vó Bin Ding

2. Tam qu € ige cüa Bien Dóng

Bién Bong có vi tri quan trong trong giao thong hing hai quóc té. Khu vuc ny tap
rung các tuyén dtöng bién chién Inge két nöi’Thäi Binh Duang - An Dé Dong, châu
Au~ châu A, Trung Dóng - Ding A.

trong 9610 tuyén duöng vin tiibién trong yéu cia thé gid lién quan dén Bién Dong, Giao
Ahông duöng bién trong khu vue näy nhön nhip vio hang thi hal thé gi, wi nié tau có

ong ti trén 5 000 tin, trong só dé phän in la tu ch
Khu vue Bién Döng có nhiéu co bién q hu; co Dai Loan, Ba-si, Ga-xpa,
Ka-li-man-tan va dic biét la Ma-lic-c
Fo Male-ca diem digu tit giao thong ding bién quan trong bic nhät chiu A, tao nen

Thanh lang” hang häi chinh, két n6i mhiéu mud, trong dó có 3 nude dong dan cia thé ón
la An DS, In-dé-né-xi-a vi Trung Quéc

csi vato quan wong ción hie ca Bien Dong trom hanghai

quócté,

>) Dia bin chién huge quan trong à khu vic chäu A - Thäi Binh Dun
Bión Dóng có vi tri chién Iuige quan trong à khu vue chäu A - Thai Bink Duong
vé quéc phóng - an ninh, giao thong ván tai va các hogt dóng kinh té khác

Ving bién nay la tuyón duöng di chuyén ngán nhät nöi Thai Binh Ducn,
An Do Duong,

77. a Y Cc mc hu Án DO, Nhát Bin, Trung Qué,
cx Xin-ga-po, Ma-lai-xi-a, Vi Nam... du có ic host

* Gc me gp Ben Ding có sin ong
oh bv ud ng i ing ing
bei Trang Que, Th Lan sôi döng rin ving bién nay
Vi Nam In bn atv Pippi,

«To The Lange à Ning gt
vi béc dí hang hos

a-po (Xin-ga-po). K

la (Phi ip-pin), Da Ning

Depth 1 ft Nam), Hóng Cong (Trung Qué),

Bien Dong có ánh huóng truc tip 16 cube sóng cha nguöi din & mi
‘we chau A — Thai Binh Dufong, Che nude Dóng Nam A ven bién dang du

ye tgp ir Bién Döng trong phättrien kinh 1E va gil quyét ec win dé sá hd

@ isso ita Bong I aa ban chien huge quan trong 8 kha vic chia A =
Thi Binh Dung

Bién Dóngla khu vue có nguén täi nguyén thién nhién phong pha wi tr long lon
lt sinh v khodng sin (ti-tan, thiée, chi, kém,..). Déc biét, Bién Dong la mo
trong nhüng bón tring cha däu khilón nhät thé gi.

khoan Dai Hing 01 ca Tip doin Dia khi Quöe ga Vig Nam ten Bién Dóng

78. U. Bign Déng là noi cu trú cia trén 12.000 lai sin vit, trong dé có khoáng

2040 lod ci, 350 lodi san hö, 662 lod rong bién, 12 loti có vú.. Trong khu vuc náy

táp trung 221 loai cáy nue mán tgo nén dien tich ring ngáp mán tuong di lón.

Khu vc thém luc dia cia Bién Pöng có tiém ning däu khi cao nhu bön trang
Bru-näy, Nam Cón Son, Hoang S.

(Theo Nguyén Vin Au, Dia It nhién Bién Dong,

NXB Dai hoc Quóc gia HA Noi, 2002, tr 33,71 - 72)

Nguôn tii nguyén thién mhién da dang cüa Bién Ding có gi tri cao di véi hogt
hién cún khoa hoc, phuc vu dai sóng há ha nguöi din va phät win
xi hoi cüa ede nude trong khu vue

Peers Gt

Hinh 4 Sinh vit ui Bién Dong

à thöng tin trong myc, phan tich vai trd cúa nguón ti
nguyén thién nhién bién déi véi su phat trién kinh té - xi hi cua ede nude
trong khu vi.

3. Tám quan trong cúa các dáo va quán dáo trén Bién Döng

Bin Dóng có hang nghin dio va quán do nim rai ie vói dién tich khác nhau

Quin dio Hoang Sa vá quán dio Truöng Sa thudc chi quyén cúa Vigt Nam nim &
rung tim cúa Bién Bong va có vi tri chign lige quan trong. Pia hinh cia hai quán dio
ny lá su nôi tiép lign tue cia luc dia Vigt Nam ti dät in ra bién.

79. (Quin do Hoäng Sa à môt quán däo san hô & phia bác Bign Dóng, gómcó hon 37
6, bai ca

Quán dio Hodng Sa nim git kinh tuyén ti khoáng 111°D dén 113°D,. td ti khoding v

tuyén 15 SR vi cdc dio lón nhu dio Phú Läm, dio Lin Can... Mit s do rt

luc dia Viét Nam nhu dio Tri Ton, dio Hoan,

Quin dio Truding Sa nim à phia ding nam cia bö bién Vigt Nam, bao góm hon
100 dio, dá, bai ngim, bai san hd nm trong vüng bién rong gp nhigu län so v6i quán dio]
Hodng Sa.

Quin dio Trtöng Sa nim à vituyén ti khoding 6301 dén 1208 vá kinh tuyén tis khodn

111°30D dén 11720. Di lién nhät la dio Trung Sa, dio cao nhät so vd myc

ruée bién i Song TU Tay va in tch ón abt à Ba Binh (06 kr’),

Quin dio duge chia lim 8 cum: Song Tú, Thi Tú, Loai Ta, Nam YE, Sinh Ton, Trung Sa

him Him, Binh Nguyéa,

Hin 5. Bio Tring Sa thude quin dio Teuiing Sa (huyén Trang a, tn Khinh Hos)

@ cion cto mari, quí dio ue in Döng vA quín do Hong a
ui do Tg un ne Hin 2 (7)

do, quán dio trén Bién Dong nim trén nhüng tuydn duöny
ét nólcác châu luc nén có Ÿ nghfa chién lugo vé quöc pho
a ven bién. Mot 6 do, quán dio có vi tr, diéu kign ty nhidn thich hop
dé phat trign nén kinh té bién toan dién, xáy dung thinh co sé hu cn - Kithuät phuc v
hhoat döng quan su va kinh té

80. ac bigt, quin dio Hodng Sa va quän dio Truóng Sa có vi ri chién Inge quan
jüp kiém soát vá bio dim an ninh cho các tuydn dutöng giao thóng tren bién, trén khön
trong khu vue Bien Döng.

Véi nguón tai nguyen sinh vät, khodng sin va du lich da dang, các dio, quín dio
trén Bign Dong la Khóng gian hoat döng kinh té có tm quan trong chién luge. Mot só
ngänh kinh té bién có thé phät trién bén vüng nhu du lich, nuôi tróng vá ché bién thuy
sän, Khai thâc duge ligu bién vá khodng sin,

Nam tei rong ren mot ving bia Kin, quán dio Tring Sava quán dio Hoang Sa onen

ngu trading dänh bt hl sin khöng16 vot nhiga lo quy hiém vi cé gti kinh té cao mh

töm him, häi sim, d6i möi, Seta voi

Ngu6n tai nguyén khodng sin & cfc dio va ving bién xung quanh góm du má, ki d&t,

phot phat, ct v6 sd. © thé Khai thâc vi thong lón. Dic bit, Khu vuc bién cúa qui

dio Hoang Sa vá quán däo Truöng Sa chúa dung tal nguyen bing cháy rit län, due cola
én näng hong thay thé däu Ki trong tong ai.

Kink tu ich bién due dáy manh nhö he sinh vit da dang dui däy bién, cinh quan thién

nhièn dep ven bién Va tré mhiéa han dio

Tai cie däo con có thé xäy dung cdc khu bio tön bién, trang tim nghién cú dé duy

tri vá phittrign các lodi sinh vit hoang dä, cáclodi quí hiém có nguy co tuyét chüng

quán dio Hoäng Sa, quán dio Trung Sa,

LUYEN TAP - VAN DUNG

eo.

1. Láp so d6 tu duy thé hign vai tr quan trong cita Bién Dóng vá quán dio
Hoang Sa, quin do Truöng Sa,

2. Vi sao các quóc gia trong khu vue chäu A - Thai Binh Disong dác bift quan
tim téi Bién Dong vá các dio, quán dio tren Bién Dóng?

a

Suu täm tu ligu tt sich, bio, internet, néu dé xuät cia em vé cde bién phip dé
Khai thic higu qua, bén ving vi tri va ti nguyén thién nhién cia Bién Bon

81. ‘Hoe xong bai nay, em st

tám quan trong chién huge ea Bien Dong dé vol Vet Nam vé quéc pong. an nin
triéncác ngaih kinh té trong lé

‘+ Neuduge Vit Nam a Nha nude du ten x lap chi quyén va quin I len tue dé vot quin do
Hoang Sa va quin die Trueng Sa trong lich st

+ Trinh bay du net chinh vé cube dä
phipeda Viet Nam 6 Bién Dong,

wall quyat ca Viet Nam

nove

à quyén.cácquyén va li ich hep

+ Neu duce nh chip bang bien phap hoa int

2 Tran trong nang than qu da tranh bo ve cho quyén,các quyén va lich
Viet Nam 6 Blén Bor lich. ein sang tham gla done gop vao ue du tran
quyen, cic quyén va la ich op phap cua Nha nude Viet Nam,

>

Bign Vigt Nam la möt phön cia D
Bien Döng véi 28 tink, thinh ph

p bién, cú 100 km länh thé dit
lién có 1 km bes bién, cao
tile trungbinh cüa th
bién có vai tr nhu thé máo dól vöi

sy phät trién cúa dit nude? Nhüng
hinh anh dui day

i gl vé viéc bio
quyén, ede quyén vá lol ich hap php inh 1. Tau KiEm ngu KN-491
cia Vigt Nam 6 Bién Dong? a Vigt Nam

+ Hinh2. Câng Quy Nhon
Binh Din)

so

82. 1. Tém quan trong cüa Bién Dông dôi véi

Vigt Nam giáp v6i Bién Dong 6 ba phia (döng, nam vá tá vi có dung bör
bién dai khoäng 3 260 km, ti tinh Quäng Ninh dén tinh Kien Giang. Bién Dóng dóng

vai to quan trong déi véi sy nghip xáy dying vá bio vé TS quöc trong lich si, hién tai
à twang lai.

Bién Döng I tuyén phöng thü pha dong eta —
à nud. Hg thing cic dio, quin dio cia Vie | CUCID
Nam trén Bién Déng hop thinh tuyén phông thi, | Vi Cam Ran (nh Khan Ho’) une
hitch A Vita di ni vid
‘hu cosy dng cee pang ve

Hinh3. Môt
hi

@ ent biy tim quan rig ln Dé iG Nm véquécphông an nin

li va tai nguyén cúa Bién Dóng tao digu
kign thudn loi cho phat trién kinh té bién da dar ŒTITD
cécnginh miinhon nhu: thuong mai bién, Khaithácvá | Hen dio Cá (Hi Phing)
Bong tanda te, Han bd, bo bn Lt
‘Trt ugng cd & ving bién Viét
tac hing nin g 23 ru tán. Tri ong div
mó va khi dt dugexäc minh la gán 550 trig tán cu
trén 610 tim’ khi.
Vüng ven bién Vigt Nam edn có tigm n
quängsakhodng nhut titan, thie, vs
higm,.. rong dé, et ning, cât den la nguón tá
guy gid cia dit nd

83. Duöng bö bién dai có nhigu bai cat, vinh, hang dong ty nhien dep nhu Ha Long,
Cila Lö, Da Ning, Nha Trang, Phi Quóc,...tg0 diéu kign cho Vigt Nam tró thank
mat “diem du lich háp dän? Doc bis bién có thé xay dung các cing bién nude sá
(Cai Lan, Nghi Son, Dung Quit, Van Phong, Cam Ran, Vüng Tau...) vi ca

binh (Hai Phöng, Da Ning, Quy Nhon, Nha Trang...)

Hin 4. Möt gic dio Phi Que (Kién Giang)

Bien Dóngcón la “cita ngô dé Viét Nam giao tu kinh t€va hop tic vöi các nude tren
thé gid, dc bit la véi khu ue chäu À - Thai Binh Duong. Hing hod xu
a Viét Nam chú yéu due vin chuyén bing dubing bién qua Bien Döng,

& 1. Neu tim quan trong ca Biën Dong dôi voi Vigu Nam ve phat trién ciengänh
kinh té

2. Lien hé véi dia phuong em hoëc dia phuong má em biét (tinh/thanh ph), chi
ra möt só vai tro ca bién dôi vi vide phät tin kinh 18

Các báng ching khio có hoc di
gui Viet d Lich cu, chit dng va sóm có hoat dóng Kinh1é va vin hod & Bién Din
Cüng v6i nhüng nguón sit ligu tin ch, có gi tri phäp li cao cia Vigt Nam va nude ngoë
(ain bän hinh chinh, tw ligu lich sit.) qua các thei ki di kháng dinh Viét
uc du tien xác Lip chi quyén va thy hign quan lin tye 46 voi quán dio Hoäng Sa vá
‘quin dio Taig Sa

®

85. Mot s6 cóng trinh sir hoc va dia li cia Vigt Nam cüng ghi chép tuiing tin vé cuong
‘wc inh thé va nhiing hogt döng thyc thi, bao vé chit quyén cia các chinh q
le triéu Tay Son va triéu Nguyén à quin dio Hoang Sa,
quí ts Dat Vigt sú Ay tuc bién, Phi bién tap lu, Dai Nam thu luc
Hoang Viet dia du ehr, Dai Nam nhät thong ch
Hogt dng xácláp chit quyén, quan I lién tue
mang tinh nha nude di v6i quan dio Hoang Sa

Ad los GEIR) | age thin ipa hot dong cc di Hong.
Dac Hil tek XVI den ie thes XIX

2 Khao the im tp cr quän dio Truöng Sa duge khäng dinh thöng qua

TU LIBU 1. Ho Nguyén dit doi
Hoang Sa 70 suit, láy ngudi x An
Vinh sung vio, ct phiën mdi nam et
thing 2 nhân gidy sai di, mang long
dü an säu thang, di bing nam chiéc
thuyén nhö, ra bién ba ngiy ba dem
thi den dio dy. Lay doch

tu nhu B

46 st, dó chiém, ci di mi,
hai sim, hat 6c van rät nhigu.. Denk
thing 8 thi vé
Ho Nguyén lai dät déi
Lénh cho di chiée thuyén cáu nhö ra
ce xú Bic Mai, cl lao Con Lón va các
dio & HATien. 4)
(Theo LE Quy Bon, Phi bie ie
NXB Ván hos - Thong in, 2007, 1. 155) _ Hinh6, Tugg di di Hong Sa kiém quin Bic

Hii à do Lÿ Son (Quang N

Duéi thd vua Gia Long, trién dinh dá tign hanh cic hogt dóng Khing dink chit quyén 6
sin dio Tring Sava quin dio Hoang Samöteächquycünhutöchtiedöithufquänchuyin
trách thu thi cha quyén 6 dáy. Dén thei vua Minh Mang, vige eit thuÿ quán ra quán dio
Hoang Sa vi quán dio Trung Sada tröthänh l déu dán hing nim, Nhä vun cúng coi vibe
vebin d6k a lh trong trách cia Nha nuóc, lénh cho cám dau
móctginci kháo sit va thyc hign edu ngn, bio dim an toán cho tau thuyén qua gikhu rc

86. Bien Dong... Nim 1835, vua Minh Mang cho nguöi dung miéu va tróng cay d mot s6
dao thude quán dio Hoang S

Viéc 16 chic don vj hänh chinh cüa Hoäng Sa trong hé thóng 16 chúc hánh chinh

ha nc lic bay gi6 cling duge thyc hign. Thöi chia Nguyén, Hoäng Sa thude phi
Quäng Nghia (Quang Nei) Thöi nha Nguyén, Hodng Sa thudc tinh Quang Ngäi

+ Tit nim 1884 dén näm 1975
(Cui thé ki XIX, chinh quyén thye din Php
hi dé 18 dai dien ngogi giao ca trién Nguy
tigp tue Khäng dinh chü quyén cia Vigt Nam, | ©
quan Ii, bio vé quán dio Hoing Sa vá quin dio | Heng wscbsitl
Trióng Sa theo düng thöng Ie phip lí quóc té E

god con D
Nim 1909, ngudi Phäp dä néu ró các cude E
Khäo sátcúa Trung Quóc ti quän däo Hoang Sa

thuge chi quyén cia Vigt Nam à trai phép.

Sau dé, chinh quyé on vige mghién eu qué trinh xác lap chi quyéa
ca Viét Nam oi qui di Kio sit khoa hoc dé tn cia cic ahi khoa hoc
gus Phäp dá due ión hanh tai quán do Hodng Sa vio nim 1925 va tai quán dio

Quin dio Truöng Sa cúng due sip nhfp vio tinh Ba Ria vá qufn dio Hoëng Sa
ue tinh Thita Thien,
Tis nhüng näm 30 cúa thé ki XX, gui

Phäp dátién hânh xiy dyngept mécchiiquyén,

dn bién, tram khi tong, tram vó tuyén dien

vá thy hién nhidu Kháo sit khoa hoc

i ding ren quin dio Hinh 8 Bia chi quyén rin
nim 19 qui dio Hodng Sa domi

Pip xy dung näm 1938

87. TU LIBU 2, Trongbän ghi chi güi Vp Chäu A dai dung, C5 vin phäp lt BO Ngos
Php vid: “Vigechigm hau quán dio Spartly (Trung Sa) do Pháptién hank nám 1
lá mbán danh Hoang dé An Nam. Trong tntöng hop näy, danh nghia má Pháp di hd
& diy la vige thyc thi hi quyén có ts tu [.., vá vó tu cách la nude bio ho) chjutrách
rm vé cic quan he di ngogi cha An Nam, Pháp có thé sr dung cic quyén dó dé chin
rude thi bo, vá có thé nhán due xé xt qué tévge tila nh các quyén ndi test
Theo Hän Nguyén Nguyén Nha, Nhüng bg ching vé ch quyén ca Viët Na
dot 1 dio Ho Sa, NXB Gido due Vigt Nam, 2013, tr. 124

én tháng.9 - 1951, chü quyén ela Viét Nam di v6i quán do Hoäng Sa vá qu
Trg Sa tgp tye dugc tuyén bd tai Höinghj Hoa binh Xan Phran-xi-xci ma khong
quie gia tham dy hoi nghi phän d6
Tünäm 1954 dén nám 1975, hai quän dio duge dit dui sy quan lihanh chinh cia
chinh quyén Sai Gon,
CChinh quyén Sai Gan dá lien tue thye thi chi quyén ca Vigt Nam & quän dio Hoäng a va
quin dio Trung Sa thong qua vigeban hinh cie vn bia hah ink aha nude, ci quan dön]
tri, dung bia chit quyén, treo ci trén cde do chinh, Vé mat hinh chinh, quän dio Hoang Sa

thuge tinh Quing Nam 8 qu S bide Tuy (tinh Ba Ria Ving Tao]

¡y nay

Tit ngiy 13 dén ngáy 28 - 4 ~ 1975, Quin giál phóng mién Nam Vigt Nam da tgp]
quän các dio va trién kat le lung thu thi chü quyén dó vi quan dio Truóng Sa

+ Titsau nam 1975 dén nay

Sau Khi dat aude théng hät, Nhä nuóc Cong hod xa hoi chit nghia Vigt Nam dá tip
tue quain lí vá thyc thi chi quyén cia Vigt Nam d6i v6i quiin dio Hodng Sa va quán dio
Truldmg Sa. Các don vi hänh chinb tai hai quán dio niy dí duge think Kp.

‘Nam 1982,huygn Hodng Sa thudetink QuiagNam + Ba Ning (tin 1997 thuge think ph |

vá huyén ‘Truding Sa thude tinh Khánh Hoa duge think lip. Trong huyea|
ing Sa có các don vi hánb chink mhó hon abut thi trán Trung Sa (bao

jing Sa va phy can) x4 Song Ti Tay (dio Song TU Tay va phy can), x Sin
Sinh Tón va phy can).

1. Các tuligu 1, 2cung cáp cho em tho: vé hoat döngxäcläp,thyc thi chi

quyén eta Viêt Nam d6i véi quán dio Hong Sa va quán däo Truüng Sa?

Trinh by khai quät qua trinh xdeläp chi quyén vá quan in tye ca Viêt Nam

61 vöi quán dio Hoäng Sa va quán dio True

88. Nha nue Vigt Nam qua cic thd ki ich sit có nhüng hogt dng du tranh kién quyét
Inhäm bio vé, thu thi chi quyén döi véi quän do Hoang Sa va quin dio Truëng Sa

183 1988 dén nay, nhä nude Cóng ho’ xi hoi chi ngh
Vigt Nam kién ti dä tranh ngosi giao vá phip Ii dé khäng din,

Dec ‘bio v chi quyén cia Vigt Nam tai quan do Hoäng Sa quán dio

den nay Tring Sa vi möitruöng hoa bind, hop te rin Bién Dong
Thäng3- 1988, nión chiénsi Hal quän Nhän din Vigt Nam da hi
sinh anh düng khichién dia bio vé ch quyén tai cic dio Gac Ma,

Lin, Len Dao truóc cudc tin cöng cia quin dôi Trung Qué

Chinh ph C Jam thi € mién Nam Vigt Nar
‘nim 1954 ra tuyén bé Khang dinh chi qu inh thé la nhüng
nam 1975 in dé thing lng vá bat khi.xim ph

à déi Si Gon that bal trong chin du bo vé

jc tn công ei quin di Trung Quéc

Nam 1946, chinh quyén the din Pháp cho hai quan tri dng
ÿ cc do chinh thude quán dio Trtöng Sa va yeu cáu quin dol
Ticnám 1884 Trung Hoa Di khojcácclo dä chiém déng tai phép.

dén nim 1954
‘Nam 1939, chinh quyén hu dän Phap gi cong am phän dô vite

Nhät Bin kigm sodt mt só dáo thuôc quán dio Trung Sa

Dai ria Nguyen, cie di hu quan chuyen rich cóng vigc bio
vé, yc ti chi quyén & quán dáo Hong Sa, quin dio Truöng
ug 6 cht

Truóc nim 1884
TU thai chia Nguyen, Vuong trién Tay Son, các dpi Hoang Sa

BácHHáicó nhiém vy tn ti gi gin vüngbien, ing chin voi nan

‘cup bién va nhiing xim pham ti quán dao Hoang Sa,

Hin 9,6 46 Khäi quit vé cube dia tran bio w chi quyén bin do cia Vigt Nam

89. ink 10, Dai tng nigm chin si Gac Ma (Khänh Hea)

@ sein tay ne NE cu dl tanh PAT thu guy, cc quyén
vall ch hop php cla Vit Nam à Bi Dong

3. Chit truong cúa

¿Bién Dóng
Nha nude Viêt Nam thy hign các bién pháp toán dién trén ede linh we chink tj,
2o, kinh té va quan sy nhám bio vé quyén, chü quyén vá cic ll ich hop pháp
cia Vigt Nam & Bién Dong.
D6i véi các tranh chip chit quyén, Viét Name i quyét các tranh
ren Bién Dông thóng qua bién pháp hod binh vi tinh thán higu biét vá ton
au, twin tha luát phäp quóc té

vin bin pháp luát khäng dinh chú quyén:

Tuyén bé vé các ving bién va thém luc dja Vigt Nam (5 1977)

Cac Sich trängkhäng dinh chü quyén cia Vigt Nam dól véi quán dio Hoang Sa vá
quin dio Truöng Sa theo ludt pháp quöc té (9 1979, 12 - 1981,4 — 1988...)

Ludt bién gidi quóc gia (6 - 2003).

Ludt hang hai Vigt Nam (11 - 2015),

90. 2. Tham gia Cónguóc Lujt Bién näm 1982 cúa Lién hop quóc (UNCLOS)
Theo Cong uóc Ludt Bién UNCLOS, Vigt Nam lá quöe gia ven bién có cic ving
bién vá thém luc dia dé tim d vá khaithác wi dien tich khosing móttrigu ki-1ó-mét
vuöng, röng gap ba lin dien tich länh thé dat lin.

3. Thong qua Luft Bien Viet Nam nim 2012.
Lut Bién Viet Nam guy dinh Nha nude gi quyét céc tranh chp lién quan den.
n, däo vöi các ude khác bing cic bién phäp hoa binh, phi hop véi Cong ude

cha Lién hop quóc vé Luft Bign nim 1982, pháp luát vá thye tién quóc té.

4. Tic dy vá thyc hién day di Tuyen bó vé ng xü ca các bén 6 Bién Dong (DOC).

TU LIBU 3. Diéu 4: Các ben lièn quan chiu trách nhiëm gidi quyét cic tranh chip vé
pháp bang các in hoa binh má khong
ing vü lic, thong qua ele cuóc tham vn thin thién
nhüng cude dam phan béi các quóc gia có chi quyén có lien quan truc Ep, phd hop
i thila nhän phé quát cia Iujuphäp quóc té, kécá Cong wéc

Lién hop quöc vé Lud Biën n

(Trich Tuyén bd vé Ca
02 tai Thit dd Phnom Penh, Cam-pu-chia

ASEAN vá Trung Quick

inh 11, LEki KE Tuyén DS vé Cách dng a cha cácbénd Bién Dóng (D

tai Cam. pu-chia 20
Ihöi, dé tng cuöng tiém luc quéc gia phuc vu hoat dong bio vé chi quyén

bién dao, Vigt Nam thuc hién phat trién kinh té bién gin véi tang cuöng quöc phöng,

a ninh trén bién va xáy dung thé trán quöc pl n dan trén bién,

91. inh 12. Thu HO vétén la 016 - Quang Teun
i quin Nhän din Vig

CRETE a lg ong AGE hay win bay cha

tring cha Vian Rig qu he ea DE our Bien Dong

a oa Vidi Nam nd
PH

8

1. Lap so dó tu duy vé tim quan trong chién lige cúa Bién Dóng trén cc mit

quöc phöng, an nin, kinh té d6i vöi Vigt Nam.
2. Sit dung tu liu ich sit döchüngminh ring: Viet Nam la Nha nude du tién xác
lap, quän Ii lign tue va thye thi, bio vé chü quyén & quán dio Hoang Sa vá quin dio
Truöng Sa
ai thich vi sao Vigt Nam chü truong gli quyét cée tranh chäp & Bién Dón
ién pháp hoa binh?

1. LA mót hoc sinh, em cán lam gi dé góp phn bio vé chü quyén bién dio cia
TS qué?
2, Suu tim tu ligu tt sich, bio vá internet, häy vit bi (Khodng 300 cht) vé host
döng bao vé chit quyén bién däo cúa Viét Nam hién nay
a

92. BANG TRA CUU KHAINIEM, THUAT NGU

Bao hg (86): 1.hinh the chinh tri cia bon dé quöc, Ihye dan di véi mgt nude bj
xm lige; 2. hinh thie mot nuóc dé quöc bat mot nude nhö yéu phu thude vio minh,

tuy nutöc nay vin có chinh quyén riéng.

€

nang tu sin (6): cude cách mang do gia cp tu sin län dao, nhäm kit d6 ché
49 phong kién, thiét lip nen thóng tri cia giai cäp tu sän, mé duómg cho chü ng

a tu
bn phat triga,

Cáicách (7):<46i méi cho tién bo hon, phit hop véisy phát trién chung cia xá hol
ma Khóng lam thay déi ché do hién hänh

Chia dé tri (33): möt chinh sich thuöng ding cha chü nghia thue din nhäm gáy

chia 18 gita các dan toe, dia phuong, ting lóp... dE dé thóng tr

Chinh quée (7)

it ding 48 chi nude dé quée thuc dán nhám phán bigt i thude dia

Chü nghia dé quéc (13): chink sich ma qua dé céc quóc gia hay các dn t0c hüng

man tim céch mó róng vá duy tri quyén kiém sodt hoëc ánih huóng di véi ede quéc gia

hay din toc yu hon,

Cong nghiép hod (23): qua trinh xáy dung môt nen sin xuát co khi hoá trong moi

nganh cöng

(24); chinh sich bao vay vé Kinh té d6i vól möt nuóc, han ché di din cim

hán buón ban véi nude dó, kécá cóng ti nha nude eng nh tw nhän,

D-®

Duy

in (15): phong träo du tranh doi thay ddi theo cái möi, cäitiEn bo, bô ci có,

Tac hâu trong di són

wi, xáy dung dit nude,

a

93. D6i mói (22): thay döi hod Lim cho thay di t6t hon, ién bd hon so vi rue

oc quyén (10): Chié git hoan todn Sy mot minh, khóng chia sé cho ai, trong hoat

‘dong kinh 18 chinh tr: dc quyén kinh doanh cúa nhä mdr công ti tu bán déc quyén.

Dia chién lige (44): à sy cin nhc chién Inge, thugt kiém soát vá khai thác
nahin tó dja Ii (hung la cua möt ) ket hop véi moi truóng, boi cinh chinh tr
kinh 18 quéc té dang thay d6i cia gidi cám quyén trong hoach dinh va thy thi chin
Ixge/chinh sich ph trién quóc gia, trade hé a dói ngoai, sao cho nhüng Li ich cúa môt

quéc gia due dim bio dé ting thé vá lye cia minh trén trudng quóc té

chin (23): chién dia chóng quán xám luge do chinh quyén/ahi nude 16 che

Khai nghia (38): tip hap Ive long n6i day d€19¢ 86 CHE @SIchinh quyén cai ri

Lam phät (17): phát hinh qué nhiéu giáy boc bi à dong so véi nhu cáu luu chuyénl
ng hoá lam déng tign sut gd, náng cao giá hing hod, gly nhi£u khó khán cho dis sng

[Ngu dän (33): chinh sich cat tr cia bon thóng ri lin Kim him nhän din trong tinh

trang d6t nat dé ching dE äp bc, boc Lt.

Natt trung (79); ving bién có nguön lo thuj sin tip trung v6i mat dd cao due xác

dinh dé tu ch dén khai thc

Quy tGe möl (8): nhüng quí toe phong kién dA tu sin hod, kink doanh theo 16 tl

bin chü nghia, nb thué công nhân, mö ci

dp, ch khöng bóc 10110, bit lo dich nhu true dy

y sung... dé sin xuät hing hod, kinh doanh

Quéc haw hoá (23): Chuyén cic hinh thie só hit tu nha thanh sd hw cha nh mud

¿ ruóng dit, xi nghip, co só giao thong, but dig, ngán hing.

94. huge dja (7): nude bi the dán xám lugo vi théng tr dp bie, bóc I, mit hoán tod

quyén déc lip vé chink tr, kinh 16

Thuong diem (30): nhüng co só cha các nude thye dn (Anh, Pháp, B6 Dao Nha, Hi
Lan.) dit mot s6 nuóc châu A, chau Phi. Ban däu la casó dé buón bin, sau dó dán bién

nh ean cú dé vim luge nude dé lam thude día

‘Vang dm (32): ving nm giüa, mang tinh chuyén tip gla nhüng vüng có tinh cht

hie bigt hoe di lp nhau.

95. BANG PHIEN AM

Phiönäm | Nguyéngéc | Trang

AA

Nguyén géc | Trang

6

Archa Noa ha Soa

39 | [caspa

Gaspar

| Gia-câc-ta Jakarta
ES Ta E]
Bun-ga-ri | Indonesia 31
€ | [m 3
Các-ten Cartel u | Ka-li-man-tan | Kalimantan 7
Caribe 24 | |Latinh | Latin 1
do Champs de Mar 6 Lui [10 8
0-0 Ma-lai-xi-a | Mat 31
D.G. E. Hón .E Malie Malaca a

se

96. Mianma

Par
Ph, Ang he
Ph, Von-te
Phi p-pin
Phlo do Ma

Manfred
Mosk

Myanmar

E Eng
E Vol
Philippines
Flor de Mar
Phnom Pen

S Ming teak

S Montesquieu

Yangın

97. Chiu trách nhigm xust ban:
Chütich Hôi ng Thanh vién NGUYEN DUCTHAN
Tóng Gism déc HOANG LE BACH

Chiu trách nhiöm nöidung:
Téng bien táp PHAM INH THAI

Bien tp nd dung: LUU HOA SON - DANG THIHUYÉ
Bién tp mithudt: PHAM VIET QUANG ~ LETHE HAL

Bien tp va tht Ré band: PHANAVAN HAL

Th KE sdch: LETHE HAL

Sa bn in: NGUYEN DUY LONG - VO THITHANHTAM

Ché bán: CONGTY CP DICH VU XUAT BAN GIAO DUCHA NO!

Bän quyén thudc Nha xuát bán Gido due Vit Nam.

LICHSÚ 11

Masó:

98. A

80 SACH GIAO KHOA LÓP 11 - KET NOITRITHUC VI CUOC SONG

Lage tient
een pn
deca han
peony
Cnet
on
Gut cp
Mana
Teo eng

{Bone Con ct
tc poa oyo
ce cm

Câc don vi däu méi pháthánh

onan

hee

lime

e]

a oyo Ay
‘eae ya

Sean.

Mién dc: CTCP Déu tva Pht mé Go dc Ha OL
TCP SSch va Tht bi Giso du mién Bác
Mién Trung: CTCP Déu tud Pht in ido dye D Ning
(CTCPSéch va Tht bi Gibe dye mién Trang
+ Mién Nam: CTCP Dâu tu va Phat viénGiáo duc Phuong Nam
TCP SSch va Thiet bi Gio due mién Nam
TCP Séch va Thé bi Gi duc Ci Long

Sichalámti — htepo/Manbtrangso ubgdwn

ae

Gti.