BOGADI KE PETSE BAANEGWANYANA TEBANYO BOKGONT ŠI BOGANATŠI BOTHUŠI BOTHUŠEGI š š š
BAANEGWANYANA Baanegwanyana ke baanegwa bao ka gare ga sengwalwa ba tlaleletšago moanegwakgolo, bona ka dinako tše dintšhi batšwelala bjalo ka bathuši le bahlohletši. Banegwanyana ba katološa tema ye kopana ka gare ga sengwalwa. Ba thuša go bonatša ditiro t ša baanegwakgolo. Ge go sekasekwa baanegwanyana go latwela lenaneo la Groenwaald(1993:11) le Mojalefa(1997:19).Elego,tebanyo,bokgontšhi,boganetši,bothušile bothušegi. Re tlo sekaseka baanegwanyana ba padinyana ya Bogadi ke petse re lebelet še dikgaetšedi ya Mahlomola
TEBANYO Tebanyo e lebane le morero o mongangiši goba mongangišwa a lekago go o phethagatša ka gare ga sengwalwa. Morero wa bona o lebane le sererwa sa sengwala.
Ntholeng ke mongangišwa ka gore maikemišetšo a gagwe ke go tšwela pele le go ratana le Mahlomola le go hlompha lapa la Lebogo. Dikgaetšedi tša Mahlomola ke bangangiši ka gore maikemišetšo a bona ke gore Ntholeng a se ipshine ka go ratana le Mahlomola le go ba ngwetši ya Lebogo . Kgaetšedi tša Mahlomola, di šitiša Ntholeng go t šweletša mošomo wa gagwe ge a dula bogadi bjale ka ngwetši yeo e nyetšwego go tlo phedišana le ba bogadi ba gagwe ka ge ele lapa le tee.
BOKGONTŠHI ke seo se thu šago mongangiši go tšweletsa morero wa gagwe, a ka thuša ke maikutlo.
BOKGONT ŠHI Dikgaet šedi tša Mahlomola di hlohleleditše ke maemo a go ba bana ba mobu wa Lebogo,ba be ba hloriša Ntholeng mosadi wa buti wa bona Mahlomola. Go ya ka molao ge ngwetši e gorošwa ka bogadi e swanetše go amogelwa bjale ka ngwana wa ka mo lapeng, eupša dikgaetšedi tša Mahlomola di swara Ntholeng bjale ka lekgoba.Kgaetšedi tša Mahlomola, di šomiša maatla ao ba nalego ona go kwiša Ntholeng bohloko, ga ba thušane le yena ka mešomo ya ka lapeng, gomme o swaragana le mešomo ka moka ka lapeng a le tee.
BOGANET ŠI Boganet ši bo tšwelela bjalo ka senagwana, go lebelelwa baanegwa goba selo seo so šitišago moaanegwathwadi go tšweletša morero wa gagwe pele.
BOGANET ŠI Mahlomola o be a ganetša Dikgaetšedi tša gagwe go tlaiša Ntholeng ge a be a boile mošomong. Dikgaetšedi di be di ganetša ke go hloka tšhelete morago ga gore Mahlomola a tšeye sepheto sa gore tšhelete e thome go tsenela go Ntholeng.Ba ile ba thoma go palelwa ke go tlaiša Ntholeng ka ge ba tseba gore, ge ba motlaiša ba ka se sa bona tšhelete yeo Mahlomola ae romelago, gore ba kgone go iphidiša ka yona.
Bothuši ke selo se sengwe le sengwe ka gare ga sengwala seo se thušago moanegwa go tšwetša morero wa gagwe pele, e ka ba baanegwa ba bangwe, senaganwa le selo seo se sa phelego. BOTHUŠI
BOTHUŠI Ba be ba thušwa ke MmagoMahlomola ka ge a ile a thonkgega moya ge a e kwa molaetša wa go tšwa go batswadi ba Ntholeng ge ba kgopelela ngwana wa bona khutšo gomme seo sa dira gore ba se sa boledišana le Ntholeng ba re o ba tšeela dihlare gore a ba loye ka ge a sa ba rate. MmagoMahlomola le yena obe a hloriša Ntholeng, go thwe mo go gatileng thlako ya pele go gaata ya morago, kgaetšedi tša Ntholeng di bone mmago bona a hloriša Ntholeng gomme le bona ba thoma go mo hlakiša. Dikgaetšedi tša Mahlomola gape be ba thuša ke gore ke bana ba ka lapeng la ga bo Mahlomola, ba be ba tseba gore sengwe le sengwe seo ba se dirago moloko o tlo ba emelela ka ge ele bana ba Lebogo.
BOTHUŠEGI Bothušegi bo hlaloša ge eba moanegwa o atlegile go tšwetša morero wa gagwe pele .
BOTHUŠEGI Dikgaetšedi tša Mahlomola di atlegile go phetagatša morero wa bona wa go hloriša mogadibo wa bona Ntholeng. Ba atlegile ka ge ba ile ba šitiša Ntholeng go dula bogadi. Ba ile ba hloriša Ntholeng gomme mafelelong ke ge a hlapa ba lapa la ga Lebogo diatla a boela gae go batswadi ba gagwe.
THUMO MONGWADI O ATLEGILE GO T ŠWELETŠA TEMA YEO E KGATHAGO KE BAANEGWANYANA BA PADIKOPANA YA BOGADI KE PETSE!
BA-PHALABORWA
HISTORI YA BA-PHALABORWA Ba-Phalaborwa ke setšhaba seo se hwetšagalang la leboa go profenseng ya Limpopo,ba dula nageng yeo e humilego ka tša thlago, diphoofolo, le motlotlo wa lefase. Badimo ba setšhaba sa Ba-Phalaborwa ke badudi ba mathomo ba Afrika Borwa, bona ba tsibiwa ele Ma San, ebe ele ba tsomi ba diphoofolo le ba penti ba matlapa. Ge ditšhaba tša go tšwa leboa la Afrika ba hudugela nageng ya Afrika Borwa, go leatša gore setšhaba sa Bapedi se ile sa hudugela Phalaborwa ka palo ya godimo, bona ba tlišitše mekgwa e hlabologileng ya tša temo le thekenolotši ya go betla tshipi ya aene. Se tšhaba sa bapedi se na le seabe sa bohlokwa historing ya Phalaborwa ya kgale, gomme ba ile ba dula kgauswi le noka go lema le go šoma ka tshipi.
MMUŠO WA BAPHALABORWA Ba-Phalaborwa ba be ba buša ke Kgoši Malatji, Kgoši Malatji, o ile a eta batho ba gagwe pele go tšwa borwa go tla mo lefelong le, ba nyaka mobu o nonnego le methopo ya dilo tše di nontšhago. Kgoši Malatji o retše leina Phalaborwa go lefelo le setšhaba Ba-Phalaborwa ba dulago go lona go tšweletša gore le phala mafelo ka moka ao a lego borwa ba naga. Ge ba fihlile mo lefelong le, Kgoši Malatji le batho ba gagwe ba ile ba hloma mmušo o atlegilego ka lebaka la matlotlo a lefase a go nontšha mo tikologong ye. Bontši bja matlotlo ao kudu koporo le aene bo ile bja ba le karolo ye bohlokwa katlegong ya motse .
Gomme Malatši wa pele o ile atloga kua Borwa le setšhaba sa gagwe go tsoma madulo a maswa . O ile a fihla felo me e leng dithabeng tša Mapopolo tšeo di leng thokong ya Borwa le naga ya Phalaborwa. Mme ge setšhaba se thoma go bona naga ya Phalaborwa e le naga ya molala fela, sa kganyoga lefase leo la molala. Kgoši Malatši a thoma go belaela ka molala woo. Ka gona a bolela le banna gore bat la reng ka molala wo wa bodiba; banna ba botša Kgoši gore go ka kgethwa banna le masogana gore baye go bona bodiba bjoo bo se nago le dithaba tša go tlala. Gomme banna le masogana ba ile moo kgosi e ba laetšego gore ba ye go bona naga yeo e mpsha. Ge ba fihla fao, ba hwetša naga yeo e tletše ka dihlareng tše dintši le tše dikgolo kudu, le diphoofolo tša go fapafapana.Ba bona ditlou, diphokhu, dithotlwa, ditšhukudu, le dinare. Gape ba lemoga gore naga yeo e na le dibatana tše dintši tša mehutahuta ;tše dingwe di be di ka dirišwa go hlabela batho diaparo ka matlalo a tšona.
Matlotlo a lefase ao a ile a thuša ekonomi ya selegae gomme a ba le seabe se segolo tlhabollong ya bokgoni bja go šoma ka tšhipi. Bohwa bja lehumo le la diminerale bo tšwela pele go ba karolo ye bohlokwa historing le boitsebišong bja Phalaborwa, go bontšha khuetšo ye kgolo ya badudi ba kgale.
Bohlokwa bja Lehono . Lehono, Phalaborwa e tsebja ka intasteri ya yona ya meepo, kudu koporo le aene , eupša mediro ya kgale e sa le karolo ya boitsebišo bja yona.
RE A LEBOGA
METHOPOPUTSO Greenward, T. (1983). Literary Theory. Groenewald, P. ( 1982). Lehong la gauta deu. Groenwald, P. (1990). Verhaalkategorieë in Noord-Sotho. South African Journal of African Language, 10 (3), 93-97. Marggraff, M. (1994). the moral story in Zulu. Mojalefe, M. (1997). Ntlhahle sepedi 102. Rafapa, J. M. (2000). Mohlomongwe Ke Thlabologo. Shuter and Shooter. https://doi.org/10.4102/lit.v45i.2054