Serce budowa

Budowa i fizjologia serca

1. Marta Sobolska, ID Serce - budowa

2. Układ krążenia W skład układu krwionośnego człowieka wchodzą: Serce - zbudowany z tkanki mięśniowej centralny narząd układu krwionośnego człowieka i zwierząt pompujący krew. Działa jako pompa zalewowo-tłocząca i jego zadaniem jest utrzymanie przepływu krwi przez tkanki. Naczynia krwionośne : tętnice, żyły, naczynia włosowate Krew Narządy tworzące i niszczące komórki krwi , szpik kostny oraz śledziona i komórki Kupffera w wątrobie) Układ krwionośny wraz z układem krwionośnym tworzą UKŁAD KRĄŻENIA

3. Serce - położenie Serce jest narządem mięśniowym, leży w śródpiersiu, wewnątrz klatki piersiowej . Większa jego część około 2/3 leży po lewej stronie, a po prawej pozostała 1/ 3 Oś długa serca jest odchylona lekko w prawo, co powoduje że serce przechylone jest podstawą do tyłu, a koniuszkiem do przodu, dlatego jego uderzenia są lepiej wyczuwalne po przyłożeniu ręki poniżej lewego sutka – są to uderzenia koniuszkowe

4. Serce – budowa zewnętrzna W ogólnej budowie możemy wyróżnić podstawę serca znajdującą się na górze, bardziej po prawej stronie, oraz wierzchołek zwany też koniuszkiem, znajdujący się na dole po lewej, bliżej ściany klatki piersiowej W górnej części można też wyróżnić tzw. koronę serca . Jest to miejsce , z którego odchodzą i ł ączą się z sercem jego główne naczynia . W skład korony wchodzą: - żyła gówna górna i dolna, - aorta - oraz 4 żyły płucne Serce umieszczone jest w worku osierdziowym Rysunek pochodzi z: R. Woźniacka „Zarys anatomii człowieka”

5. Serce – budowa wewnętrzna Lewy przedsionek Lewa komora Prawy przedsionek Prawa komora W budowie wewnętrznej serca wyróżniamy cztery jamy: Prawy przedsionek oraz komorę , które tworzą tzw. serce prawe , w którym krąży krew odtlenowana Lewy przedsionek oraz komorę – tworzą serce lewe , w którym krąży krew utlenowana. Przedsionki oddzielone są przegrodą międzyprzedsionkową , a komory przegrodą międzykomorową . W życiu pozapłodowym jest ona szczelna, dzięki czemu krew odtlenowana nie miesza się z utlenowaną. Przedsionki od komór oddzielone są komorami przedsionkowo-komorowymi, w których znajdują się ujścia przedsionkowo-komorowe zamknięte zastawkami serca . Zastawka dwudzielna (mitralna) Zastawka trójdzielna

6. Przedsionki PRZEDSIONEK PRAWY możemy podzielić na 1. część zatokową - do tej części uchodzi żyła główna górna i dolna oraz zatoka żylna 2. przedsionek prawy właściwy Ściany przedsionka nie są grube, gdyż ich zadaniem jest tylko przepompowanie krwi z żył z krążenia wielkiego do komory prawej W życiu płodowym krew przepływa z prawego do lewego przedsionka serca poprzez  otwór owalny. Po urodzeniu zastawka otworu owalnego zamyka ten otwór w wyniku wzrostu ciśnienia w lewym przedsionku po wypełnieniu się krążenia płucnego, a następnie przyrasta na stałe. PRZEDSIONEK LEWY Do przedsionka lewego uchodzą 4 żyły płucne - dwie z lewego i dwie z prawego płuca Ma on 6 ścian: górną (ujście żył płucnych), przyśrodkową (ślad zastawki otworu owalnego), tylną, boczną, przednią i dolną Krew po wyrzuceniu podczas skurczu zprawej komory przepływa pniem płucnym poprzez żyły płucne powraca do serca do jego lewego przedsionka. Z lewego przedsionka krew jest wyrzucana do lewej komory. Zadaniem przedsionków jest zapewnienie nieprzerwanego dopływu krwi żylnej do serca.

7. Komory serca KOMORA PRAWA Komora prawa jest większa od przedsionka prawego a jej ściany są grubsze i pokryte drobnymi beleczkami mięśniowymi oraz trzema m ięśniami brodawkowatymi. Od mięśni tych odchodzą struny ścięgniste i łączą się z zastawką trójdzielną oddzielającą komorę prawą od przedsionka prawego. Komora prawa ma za zadanie wypchnąć krew odtlenowaną do pnia płucnego, a stamtąd do płuc. KOMORA LEWA Krew utlenowana z przedsionka lewego dostaje się do komory lewej przez ujście przedsionkowo-komorowe i zastawkę dwudzielną mitralną. Ściany komory lewej są najgrubsze w całym sercu, gdyż musi ona wtłoczyć krew poprzez aortę do krążenia dużego. Podobnie jak w komorze prawej ściany komory lewej pokryte są beleczkami mięśniowymi oraz dwoma - tym razem, mięśniami brodawowatymi , od których odchodzą struny ścięgniste do zastawki mitralnej. Dwa mięśnie ponieważ ta zastawka posiada tylko dwa płatki.

8. STRUNY ŚCIĘGNISTE

9. Zastawki przedsionkowo- -komorowe serca Pełnią bardzo ważną rolę: dzięki nim krew krąży zawsze w jednym kierunku i nie może wrócić z komory do przedsionka. W momencie skurczu przedsionków zastawki otwierają się pod ciśnieniem napierającej krwi Po wpłynięciu do komory, krew odbija się od jej dna i próbuje zawrócić, ale mięśnie brodawkowate napinają się i przytrzymują za pomocą strun ścięgnistych płatki zastawek.

10. Zastawki półksiężycowate Zastawki półksiężycowate oddzielają komory serca od pnia płucnego i aorty. Dzięki nim krew wypchnięta z komór do naczyń nie cofa się. Zbudowane są z trzech kieszonek przymocowanych do pierścieni włóknistych. Podczas skurczu krew dociska kieszonki do ściany naczyń i wypływa z komór, a kiedy próbuje się cofnąć, kieszonki wypełniają się krwią, powiększają i stykając ze sobą zamykają światło zastawki.

11. Budowa ściany serca Na przekroju ściany serca możemy idąc od wewnątrz wyróżnić trzy warstwy: 1. wsierdzie 2. śródsierdzie 3. nasierdzie 1. Wsierdzie (łac . endocardium ) jest najbardziej wewnętrzną warstwą ściany serca. Jest to jednowarstwowym nabłonek płaski wyściełający wnętrze serca wraz z beleczkami mięśniowymi, mięśniami brodawkowatymi i zastawkami. 2. Nasierdzie (łac. epicardium ) jest to blaszką trzewną worka osierdziowego pokrywającego bezpośrednio serce. Serce leży więc wewnątrz worka osierdziowego zbudowanego z osierdzia włóknistego znajdującego się najbardziej na zewnątrz oraz blaszek nasierdzia ( osierdzia trzewnego ) i osierdzia ściennego , pomiędzy którymi występuje wolna przestrzeń – jama osierdziowa wypełniona płynem surowiczym.

12. Budowa ściany serca cd.

13. Budowa ściany serca: śródsierdzie 2. Śródsierdzie (łac. m yocardium ) składa się z trzech głównych elementów: 2.1. SZKIELET SERCA - znajduje się w podstawie serca na granicy między przedsionkami i komorami. Zbudowany jest z tkanki włóknistej zbitej i stanowi rusztowanie dla przyczepu mięśniówki serca. Składa się z: czterech pierścieni włóknistych otaczających ujścia żylne i tętnicze serca, dwóch trójkątów włóknistych – prawego i lewego. 2.2. MIĘSIEŃ SERCOWY, czyli właściwe myocardium . Składa się na nią osobna mięśniówka przedsionków i komór: w przedsionkach nie rozróżniamy ściśle oddzielnych warstw, a jedynie pasma mięśniowe głębokie - krótsze, biegnące w obrębie jednego przedsionka, i długie, leżące bardziej powierzchowne, łączące oba przedsionki. W komorach wyróżnia się: zewnętrzną warstwę skośną - wspólną dla obu komór, na wierzchołku serca tworzącą wir serca (łac. vortex cordis ) środkowa warstwa okrężna - jej powierzchowna część jest wspólna, a głębsza osobna dla komór. To ona wytwarza główną siłę skurczu serca wewnętrzna warstwa podłużna - osobna dla każdej komory

14. Budowa serca: śródsierdzie cd. - szkielet serca Rysunek pochodzi z: R. Woźniacka „Zarys anatomii człowieka”

15. Budowa serca – śródsierdzie cd. - układ przewodzący serca 2.3. UKŁAD PRZEWODZĄCY SERCA ( łac. systema conducens cordis ) – reguluje rytmikę pracy serca oraz prawidłową kolejność skurczów poszczególnych części serca. To mechanizm pozwalający na samodzielne wytwarzanie rytmicznych skurczów przedsionków i komór. Jest on zbudowany z zmodyfikowanych miocytów. Składają się na niego : węzeł zatokowo-przedsionkowy – leży w obrębie przedsionka prawego, przy ujściu żyły głównej górnej, generuje on wskutek powolnej samoistnej depolaryzacji prawidłowy rytm zatokowy skurczów serca. węzeł przedsionkowo-komorowy - leży również w obrębie przedsionka prawego, ale wchodzi w skład przegrody międzyprzedsionkowej, blisko dna przedsionka pęczek przedsionkowo- komorowy, pęczek Hisa , - odchodzi od węzła przedsionkowo-komorowego i jako pień przechodzi przez część błoniastą przegrody międzykomorowej i w dolnej części dzieli się na dwie odnogi – prawą i lewą. rozgałęzienia końcowe (włókna Purkiniego ) wstępują ku górze w mięśniówce właściwej podstawy serca (zarówno komory prawej jak i lewej)

16. Budowa serca – śródsierdzie cd. - układ przewodzący serca Rysunek pochodzi z: R. Woźniacka „Zarys anatomii człowieka”

17. Układ przewodzący serca automatyzm serca Wyspecjalizowane komórki węzła zatokowo- przedsionkowego potrafią cyklicznie wytwarzać impulsy elektryczne . Jest to nasz naturalny, fizjologiczny rozrusznik serca. Prawidłowy rytm serca, który inicjowany jest właśnie z tego miejsca to rytm zatokowy . Impulsy, które powstają w węźle zatokowym , przewodzą się szybkimi włóknami do węzła przedsionkowo-komorowego . W zdrowym sercu węzeł przedsionkowo-komorowy to jedyne połączenie elektryczne między przedsionkami i komorami. Impulsy, które dotarły do węzła przedsionkowo-komorowego, są przewodzone dalej w dół, do pęczka His . Impulsy przebywają tę drogę z pewnym opóźnieniem. W początkowej fazie pracy serca krew napływa przez rozkurczone przedsionki do rozkurczonych komór, pod koniec tej fazy kurczą się przedsionki dopompowując wypełnione już komory . Ta faza wymaga czasu, aby komory zdążyły się napełnić. Czas ten zapewnia opóźnienie, które powstaje właśnie dzięki wolniejszemu przewodzeniu przez węzeł przedsionkowo-komorowy. Dalej impulsy elektryczne wychodząc z pęczka Hisa i rozgałęziają się w dwie odnogi, prawą i lewą, które rozgałęziają się na coraz mniejsze włókna Purkiniego , a te przewodzą impulsy do ścian prawej i lewej komory Jeśli węzeł zatokowy nie wytwarza impulsów, jego rolę może przejąć rozrusznik niższego rzędu którym jest węzeł przedsionkowo-komorowy . Aby rozruszniki nie zakłócały się, rozrusznik niższego rzędu wytwarza impulsy wolniej niż węzeł zatokowy. Jeśli i ten zapasowy rozrusznik zawiedzie, mamy jeszcze trzecią linię obrony – komórki mięśnia komór serca, które też potrafią wytwarzać impulsy przy braku innych pobudzeń , ale ich rytm jest jeszcze wolniejszy. Węzeł zatokowy wytwarza impulsy z częstością ok. 60 uderzeń / minutę, węzeł przedsionkowo-komorowy 40-50 u/min, a komórki mięśnia ok. 30 u/min. Oczywiście rytm z rozruszników niższego rzędu jest zbyt wolny do normalnego funkcjonowania organizmu, ale pozwala mu przeżyć. Rytm inicjowany przez rozruszniki niższego rzędu to rytm zastępczy .

18. DZIĘKUJĘ