Shakar_ishlab_chiqarish_prezentatsiya.pptx

shakar haqida

1. Shakar ishlab chiqarish jarayoni Ishlab chiqarish mavzusi bo‘yicha taqdimot

2. 1. Kirish Shakar — kundalik hayotda eng ko‘p iste’mol qilinadigan oziq-ovqat mahsulotlaridan biridir. O‘zbekistonda shakar asosan qamish yoki lavlagidan olinadi. Quyida shakar lavlagidan ishlab chiqarish jarayoni ko‘rib chiqiladi.

3. 2. Ishlab chiqarish bosqichlari: a) Homashyo tayyorlash Asosiy homashyo: shakar lavlagi Qo‘shimcha: suv, ohak (CaO), karbonat angidrid (CO₂), energiya, qadoqlash materiallari. Lavlagi maydonlardan yig‘ib olinadi, yuviladi, saralanadi, keyin qirqish mashinalarida maydalab tayyorlanadi.

4. b) Shirasi ajratish (diffuziya jarayoni) Maydalangan lavlagi issiq suv bilan aralashtiriladi. Suv lavlagidagi shakarning 90–95% qismini eritadi. Natijada 'xom shira' hosil bo‘ladi.

5. c) Tozalash jarayoni (defekatsiya va karbonatatsiya) Xom shira ohak bilan ishlanadi — bu shira ichidagi ortiqcha moddalarning cho‘kishiga sabab bo‘ladi. Keyin karbonat angidrid (CO₂) yuboriladi va filtrdan o‘tkaziladi. Shira tiniqlashib, 'tozalangan shira'ga aylanadi.

6. d) Qaynatish va kristallanish Tozalangan shira vakuum apparatida qizdiriladi. Suv bug‘lanadi va shakarning kristallari hosil bo‘ladi. Hosil bo‘lgan massa 'shakar qomasi' deb ataladi.

7. e) Sentrofuga va f) Qadoqlash Shakar kristallari suyuqlikdan ajratiladi, quritiladi va elakdan o‘tkaziladi. Quritilgan shakar maxsus paketlarga solinadi. Tayyor shakar omborlarga yuboriladi va savdoga chiqariladi.

8. 3. Tannarx hisoblash (1 kg shakar uchun) Lavlagi (7 kg dan 1 kg shakar chiqadi): 5 600 so‘m Suv va energiya: 1 000 so‘m Ohak, karbonat gaz: 400 so‘m Ishchi kuchi: 800 so‘m Texnika va jihoz xarajati: 500 so‘m Qadoqlash va transport: 700 so‘m Jami tannarx: 9 000 so‘m Bozor narxi: 11 000 so‘m Foyda: 2 000 so‘m

9. 4. Xulosa Shakar ishlab chiqarish murakkab, ko‘p bosqichli texnologik jarayon bo‘lib, har bir qadamda energiya, suv, kimyoviy modda va mehnat sarfi talab etiladi. Tannarxga asosan lavlagi narxi, elektr energiyasi va ishchi kuchi eng katta ta’sir ko‘rsatadi.