Η ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΗΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΤΑΞΗΣ ΣΤΑ ΕΠΑΛ

Η παρουσίαση εστιάζει στη διαχείριση της σχολικής τάξης με έμφαση στις ιδιαίτερες ανάγκες και προκλήσεις των Επαγγελματικών Λυκείων (ΕΠΑ.Λ.).

Αναλύονται θεωρητικές προσεγγίσεις και πρακτικές στρατηγικές για την πρόληψη και παρέμβαση σε ανεπιθύμητες συμπεριφορές, με στόχο τη δημιουργία θετικού μαθησιακού περιβάλλοντος, τη μείωση της έντασης και την ενίσχυση της σχέσης εκπαιδευτικού-μαθητή.

1. Διαχείριση
Σχολικής Τάξης
σε Επαγγελματικά
Λύκεια
Παναγιωτάκη Ειρήνη ΣΕ-ΠΕ80
Σταυρόπουλος Βασίλειος ΣΕ-ΠΕ83

2. Σε αυτή την επιμόρφωση θα εστιάσουμε:
Στο τι σημαίνει
διαχείριση της
σχολικής τάξης και
γιατί ξεπερνά τα
όρια της
πειθαρχίας.
Στο γιατί αποτελεί
θεμέλιο για
επιτυχημένη
μαθησιακή εμπειρία
και ικανοποιημένο
εκπαιδευτικό.
Σε τεχνικές πρόληψης
και παρέμβασηςπου
μπορούμε να
εφαρμόσουμε
καθημερινά στη σχολική
ζωή
01 02 03
Και θα συζητήσουμε ρεαλιστικά σενάρια, για να γεφυρώσουμε τη θεωρία
με την πράξη.…

3. Διαχείριση τάξης: Υποστηρικτικό περιβάλλον μάθησης
Η διαχείριση της σχολικής τάξης, δεν
περιορίζεται στη χρήση πειθαρχικών
πρακτικών, αλλά περιλαμβάνει όλες
εκείνες τις δράσεις με τις οποίες ο
εκπαιδευτικός δημιουργεί ένα
υποστηρικτικό περιβάλλον μάθησης για
όλους τους μαθητές.

4. Περίπτωση: Μαθητής μιλάει διαρκώς στο μάθημα
Ο εκπαιδευτικός διακόπτει το
μάθημα για να επιπλήξει δημόσια
τον μαθητή.
Του δίνει αποβολή χωρίς διάλογο
ή εναλλακτική.
Δεν ερευνά τα βαθύτερα αίτια της
συμπεριφοράς.
Υπενθύμιση κανόνων όπως: «Όταν κάποιος
μιλάει, οι άλλοι ακούν»..
Κοντινή παρουσία στον μαθητή, οπτική επαφή ή
σήκωμα χεριού για να του δείξει ότι πρέπει να
σταματήσει.
Ενισχύει τη θετική συμπεριφοράμε
ενθάρρυνση και επιβράβευση.
Επικοινωνία ατομικά με τον μαθητήγια να
καταλάβει τι συμβαίνει (π.χ. βαριέται,
δυσκολεύεται, ζητά προσοχή).
4
Υποστηρικτική διαχείριση τάξης:
Μόνο πειθαρχική προσέγγιση:

5. Η διαχείριση της τάξης:
Είναι ο σπουδαιότερος παράγοντας για μια
πετυχημένημαθησιακή διαδικασία.
Αποτελεί την πιο ισχυρή πηγή στρεςστην
επαγγελματική ζωή του εκπαιδευτικού.
Η ανεπιτυχής διαχείριση της τάξης έχει ως
επακόλουθο την ανεπιθύμητη συμπεριφορά
των μαθητών.

6. Το περιβάλλον μάθησης επηρεάζεται
από:
Γνωστικούς παράγοντες (ικανότητες, ανάγκες μαθητών)
Ψυχολογικούς παράγοντες (αυτοεκτίμηση, άγχος, αίσθηση
ασφάλειας)
Συναισθηματικούς παράγοντες (σχέσεις εμπιστοσύνης,
ενσυναίσθηση)
Κοινωνικούς παράγοντες (συνεργασία, αποδοχή από την ομάδα)
Περιβαλλοντικούς-φυσικούς παράγοντες (διάταξη τάξης, φωτισμός,
θόρυβος)

7. Προηγούμενεςγνώσεις:
Ιδέες και αντιλήψεις συχνά ασυμβίβαστες
Κοινωνία της πληροφορίας:
Κύρος εκπαιδευτικού αμφισβητείται
Σύνθετη διαχείριση καθημερινότητας
Απαιτεί σχεδιασμό και ευελιξία
Η αφετηρία της σχολικής χρονιάς

8. Η εκπαίδευση στη διαχείριση της σχολικής τάξης είναι
αναγκαία.
«Δεν υπάρχουν μαγικές λύσεις… μόνο δουλειά και μέθοδος!»

9. Βασικέςαρχές & στρατηγικές
διαχείρισης σχολικής τάξης

10. ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ
ΠΡΟΛΗΨΗΣ
Α.

11. Ποιες στρατηγικές μπορεί να εφαρμόσει ο εκπαιδευτικός για
να διαμορφώσει θετικό περιβάλλον;
Βασικός παράγοντας για την ομαλή λειτουργία της
τάξης είναι το ψυχολογικό-κοινωνικό περιβάλλον
Η ποιότητα του περιβάλλοντος χτίζεται μέσα από τις
σχέσεις:
1. εκπαιδευτικού και μαθητών,
2. μεταξύ των μαθητών,
3. μεταξύ μαθητών και διδακτικού αντικειμένου.

12. Σχετικές έρευνες υποστηρίζουν ότι ο εκπαιδευτικός
διαμορφώνει θετικό Ψυχολογικό-κοινωνικό
περιβάλλον όταν:
Στηρίζει ψυχολογικάτους μαθητές και τους εμπνέει να προσπαθούν.
Επιλέγει μαθητοκεντρικέςπροσεγγίσεις στη διδασκαλία και την οργάνωση.
Παρέχει άμεση και χρήσιμη ανατροφοδότηση.
Δημιουργεί ατμόσφαιρα σεβασμού και συνεργασίας.
Ενισχύει τηδιαπροσωπική επικοινωνία.
Αναγνωρίζει και επιβραβεύει την πρόοδο.
Προσφέρειστήριξη για ακαδημαϊκό ή επαγγελματικό προσανατολισμό (κίνητρα).
Εκφράζει εμπιστοσύνηστους μαθητές.
Καθορίζει ξεκάθαρους κανόνες συμπεριφοράς.

13. Στρατηγική #1
η
:Σχεδιασμός μαθήματος και μαθητική
εμπλοκή
Οργάνωση της διδασκαλίας / χρήση χρόνου:
●Προετοιμασία των μέσων και των υλικών (π.χ. διαδραστικός, εργαστήριο).
●Εκκίνηση χωρίς «νεκρό χρόνο».
●Γρήγορες και ομαλές μεταβάσεις από δραστηριότητα σε δραστηριότητα (π.χ. καθορισμένες ομάδες).
●Ακρίβεια στο τέλος του μαθήματος.
Συμμετοχή των μαθητών:
●Ελκυστικότητα μαθήματος (πολυτροπικήδιδασκαλία).
●Ενεργητικές εκπαιδευτικές τεχνικές.
●Διαφοροποιημένη διδασκαλία.
●Σύνδεση μαθήματος με θέματα-προβλήματα από τη σύγχρονη ζωή.
●Αξιολόγηση που προσφέρει βιώματα επιτυχίας (εναλλακτικές μορφές αξιολόγησης).

14. Στρατηγική #2
η
: Διαδικασίες (ρουτίνες) για
ομαλή λειτουργία της τάξης
✅Πώς ξεκινάει η σχολική μέρα (π.χ. είσοδος στο εργαστήριο ή στην τάξη, προετοιμασία υλικών).
✅Πώς και πότε καταγράφονται οι απουσίες (συμπεριλαμβανομένων καθυστερήσεων ή
αποχωρήσεων για συμμετοχή σε άλλη σχολική δραστηριότητα).
✅Πώς γίνεται η μετάβαση από μία δραστηριότητα στην άλλη (π.χ. από θεωρία σε εργαστηριακή
άσκηση).
✅Πώς παραδίδουν τις εργασίες ή τις αναφορές τους οι μαθητές όταν τελειώσουν
(γραπτές/ηλεκτρονικές εργασίες, παραδοτέα εργαστηρίου).
✅Πώς αποχωρούν από την τάξη ή το εργαστήριο (π.χ. τακτοποίηση χώρου, εξοπλισμού,
αποχαιρετισμός)
ΚΑΛΕΣ ΕΔΡΑΙΩΜΕΝΕΣ
ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ
Οι ρουτίνες
διδάσκονται
ΕΠΕΞΗΓΗΣΗ
ΔΟΚΙΜΗ
ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ

15. Οι κανόνες για να είναι αποτελεσματικοί:
Διαμορφώνονται στην αρχή του σχολικού έτους, με συμμετοχή και
συμφωνία όλων των εμπλεκόμενων.
Είναι απλοί και σαφείς.
Βασίζονται σε συγκεκριμένη συλλογιστική.
Διατυπώνονται θετικά.
Είναι λίγοι.
Στρατηγική #3
η
: Θέσπιση και εφαρμογή
κανόνων τάξης

16. Παραδείγματα κανόνων:
Φέρνουμε πάντα τον απαραίτητο εξοπλισμό (βιβλία, εργαλεία, ατομικά μέσα
προστασίας κ.λπ.).
Μπαίνουμε στην τάξη ή στο εργαστήριο μόλις χτυπήσει το κουδούνι, έτοιμοι για
μάθημα.
Ακούμε προσεκτικά όταν μιλάει ο εκπαιδευτικός ή κάποιος συμμαθητής.
Τηρούμε αυστηρά τους κανόνες ασφαλείας στους εργαστηριακούς χώρους.
Σεβόμαστε την περιουσία του σχολείου και των άλλων (προσωπικά αντικείμενα
και εξοπλισμός).
Συμμορφωνόμαστε με όλους τους κανόνες του σχολείου και του εργαστηρίου.

17. “Τα καλύτερα αποτελέσματα
επιτυγχάνονται όταν υπενθυμίζουμε
συστηματικά στους μαθητές τους
κανόνες και τις διαδικασίες και
παρακολουθούμε αν τους τηρούν.”
Cotton, 1990

18. Στρατηγική#4η: Στάση και συμπεριφορά
εκπαιδευτικού
Ο εκπαιδευτικός:
Δείχνει ενδιαφέρον, φροντίδα και ενσυναίσθηση.
Είναι συνεπής και αμερόληπτος.
Εξηγεί με σαφήνεια τι θέλει και βεβαιώνεται ότι οι
μαθητές το κατάλαβαν.
Καλλιεργεί θετικές σχέσεις ανάμεσα στους μαθητές.
Έχει ρεαλιστικές και θετικές προσδοκίες από τους
μαθητές.
Επικοινωνεί με γονείς/κηδεμόνες.

19. Η επικοινωνία εκπαιδευτικού και μαθητών θα πρέπει να διέπεταιαπό
σεβασμό και να αποφεύγεται :
ταπείνωση,
σωφρονιστική διάθεση,
ειρωνικά σχόλια,
χαρακτηρισμοί,
χρήση ψευδωνύμων
αναφορά σε εξωτερικά χαρακτηριστικά.
Αντιθέτως είναι καλό να επιδιώκονται:
Ενθάρρυνση θετικής στάσης ή συμπεριφοράς,
Αναγνώριση προσπάθειας,
Σχόλια επιβράβευσης,
Διάλογος πάνω σε ζητήματα που αφορούν τα γνωστικά αντικείμενα.
Η επικοινωνία εκπαιδευτικού και μαθητών

20. Στρατηγική#5: Αυτοπεποίθηση και γνώση της τάξης
Ο εκπαιδευτικός:
Γνωρίζει τους μαθητές
(ονόματα, μαθησιακή ετοιμότητα, κοινωνική-οικονομική κατάσταση,
ενδιαφέροντα κ.λπ.)
Έχει αυτοπεποίθηση
(δεν μιλάει ούτε δρα βεβιασμένα, διατηρεί άνετη οπτική επαφή,
χαμογελάει, αποφεύγει υπερβολικές αντιδράσεις στη συμπεριφορά
των μαθητών)
Είναι ενήμερος για ό,τι συμβαίνει στην τάξη (withitness)

21. Στρατηγική#6:Κοινωνιομετρικό Τεστ
●Το κοινωνιομετρικότεστ χαρτογραφεί τις σχέσεις των μαθητών (φιλίες,
συνεργασίες, απορρίψεις).
●Το κοινωνιογράφημαβοηθά τον εκπαιδευτικό να δει πού υπάρχουν
αόρατες εντάσεις, απορρίψεις ή «παραμελημένοι» μαθητές.
●Δίνει τη δυνατότητα στον εκπαιδευτικό να σχεδιάσει στοχευμένες
παρεμβάσεις λαμβάνοντας υπόψητις θετικές και αρνητικές
προτιμήσεις(π.χ. δραστηριότητες που ενισχύουν τη συνεργασία, κοινά
projects, παιχνίδια ρόλων) για να βελτιώσει το συνολικό κλίμα της τάξης.

22. Παράδειγμα ΚοινωνιομετρικούΤεστ για ΕΠΑ.Λ.
Ερωτηματολόγιο προς τους μαθητές
Ονοματεπώνυμο: ______________________ Τμήμα: ________
1. Θέλω να συνεργάζομαι στο εργαστήριο με (γράψε 3 συμμαθητές):
2. Δεν θέλω να συνεργάζομαι στο εργαστήριο με (γράψε 3 συμμαθητές):
3. Στις εκδρομές θέλω να περνάω χρόνο με (γράψε 3 συμμαθητές):
4. Θεωρώ ότι δεν ταιριάζω πολύ με (γράψε 3 συμμαθητές):
ΠΡΟΣΟΧΗ!
Εξηγούμε για ποιο λόγο χρειαζόμαστε τις πληροφορίες αυτές, διαβεβαιώνουμε πως ότι
γράψουν θα παραμείνει μυστικό και δεν θα ανακοινωθεί ποτέ.
22

23. Δημιουργούμε έναν πίνακα διπλής εισόδου στον οποίο εισάγουμε τα ονόματα των παιδιών της
τάξης:
Εισάγουμε τις θετικές και τις αρνητικές επιλογές που έκανε το κάθε παιδί κάθετα:

24. Οι 5 κατηγορίες κοινωνιομετρικούstatus ή
δημοτικότητας
24
Δημοφιλής μαθητής (popular): Συγκεντρώνει κατά βάση αρκετές θετικές επιλογές
Μαθητής Μέσου Όρου (average):Συγκεντρώνει συνήθως θετικές επιλογές, αλλά ενίοτε και
κάποιες αρνητικές
Αντιφατικός μαθητής (controversial): Συγκεντρώνει συνήθως αρκετές θετικές, αλλά και
αρνητικές επιλογές
Παραμελημένος(neglected): Συνήθως συγκεντρώνει ελάχιστες ή καθόλου θετικές ή
αρνητικές επιλογές
Απορριπτόμενος(rejected): Συγκεντρώνει κατά βάση αρκετές αρνητικές επιλογές
Η προσπάθεια βέβαια να καθοριστεί εάν οι
διαφορετικές συμπεριφορές των παιδιών με υψηλό
και χαμηλό status ήταν οι αιτίες ή οι συνέπειες του
status θεωρείται εξαιρετικά δύσκολη.

25. Παραδείγματα παιδαγωγικής αξιοποίησης:
Ο εκπαιδευτικός του τομέα Ηλεκτρολογίας εφαρμόζει κοινωνιομετρικότεστ στο τμήμα Β΄ Ηλεκτρολογίας για να
χαρτογραφήσει τις σχέσεις στην τάξη.
Από τα αποτελέσματα παρατηρεί ότι:
Ο Γιάννης (παραμελημένος) δεν έχει καμία θετική επιλογή από συμμαθητές.
Ο Δημήτρης (δημοφιλής) λαμβάνει τις περισσότερες θετικές προτιμήσεις.
Ο Νίκος (αντιφατικός) έχει πολλές θετικές αλλά και αρκετές αρνητικές επιλογές.
Ο εκπαιδευτικός αξιοποιεί τα δεδομένα ως εξής:
??????Τοποθετεί τον Γιάννη δίπλα στον Δημήτρη, που έχει κοινωνική ευαισθησία και μπορεί να τον στηρίξει,
ενισχύοντας την αυτοπεποίθησή του.
??????Στηρίζει τον Νίκο αναθέτοντάς του τεχνικό ρόλο στην ομάδα (π.χ. υπεύθυνος υλικών), ώστε να αναδειχθεί
θετικά χωρίς να προκαλεί εντάσεις.
??????Σχεδιάζει ομαδικές δραστηριότητες με ανάμεικτες ομάδες για να σπάσουν τα «στρατόπεδα» και να
καλλιεργηθεί περισσότερη συνεργασία.
25

26. ΣΤΑΤΗΓΙΚΕΣ
ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ
Β.

27. •Αργεί στο μάθημα.
•Δεν προσέχει στο μάθημα.
•Δεν φέρνει μαζί του τα
«εργαλεία» της διδασκαλίας.
•Χρησιμοποιεί κινητό.
•Απασχολεί τους διπλανούς του.
•Παίρνει το λόγο χωρίς να του
δοθεί.
Χαμηλής
επικινδυνότητας
ανεπιθύμητες
συμπεριφορές
•Κακοποιεί φραστικά άλλους
μαθητές.
•Προβαίνει σε επιθετικές/
προκλητικές χειρονομίες.
•Αρνείται να συνεργαστεί.
•Φεύγει από τη τάξη χωρίς άδεια.
•Προβαίνει σε καταστροφές.
Σοβαρές
ανεπιθύμητες
συμπεριφορές

28. ΠΗΓΕΣ ΤΗΣ ΜΗ-ΕΠΙΘΥΜΗΤΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ
Οι μαθητές
Παθολογικοί παράγοντες
Στρατηγικές επιζήτησης της
προσοχής
Σχολική
αποτυχία/αυτοαντίληψη
Προσωπικά/συναισθηματικά
προβλήματα
Το σχολείο και ο
εκπαιδευτικός
Οργάνωση του σχολείου
Ωρολόγιο πρόγραμμα -
Εξετάσεις
Διδακτικές πρακτικές

29. ΑΡΧΕΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ
Η αρχή της ελάχιστης παρέμβασης
Η αρχή της προοδευτικής παρέμβασης
Μη λεκτικές/ έμμεσες
παρεμβάσεις
1.Προγραμματισμένη
αγνόηση
2. Παραγλωσσική
επιτίμηση
3.Έλεγχος δια της
εγγύτητας
4.Έλεγχος δια του
αγγίγματος
Λεκτικές/ άμεσες
παρεμβάσεις
1.Έμμεση υπόδειξη του αναμενόμενου
2.Αναφορά του ονόματος του μαθητή
3.Υποβολή ερώτησης στον μαθητή
4.Χιούμορ
5.Ανάδειξη των επιπτώσεων της μη
αποδοτικής συμπεριφοράς
6.Προβολή των θετικών επιπτώσεων μιας
αποδεκτής συμπεριφοράς
7.Ευγενής απαίτηση για τερματισμό της
παρεκτροπής
8.Υπενθύμιση των κανόνων
9.Επίπληξη και διαταγή

30. ΘΕΩΡΗΤΙΚΕΣΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ & ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ
ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ
ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
Δίνεται έμφαση στις συμπεριφορές.
Οι θετικές συμπεριφορές αμείβονται, οι αρνητικές τιμωρούνται.
ΓΝΩΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
Δίνεται έμφαση στη σκέψη και την κατανόηση.
Οι μαθητές πρέπει να κατανοούν τους κανόνες και να
αποδέχονται την προσωπική τους ευθύνη .
ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
Δίνεται έμφαση στο πλέγμα σχέσεων του ατόμου μέσα στη τάξη.
Η αλλαγή της συμπεριφοράς ενός μέλους του συστήματος,
οδηγεί σε αλλαγή συμπεριφοράς και των άλλων.

31. ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΚΕΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ:ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ
Η τεχνική αυτή για την ενθάρρυνση της επιθυμητής συμπεριφοράς
χρησιμοποιεί τις αμοιβές, τους επαίνους και τις επιδοκιμασίες και για την
αποθάρρυνση της ανεπιθύμητης συμπεριφοράς χρησιμοποιεί τις τιμωρίες
και τη στέρηση προνομίων.
Η τεχνική τροποποίησης της συμπεριφοράς διέρχεται από τέσσερα στάδια:
Παρατήρηση
συμπεριφοράς
Μελέτη
του
πλαισίου
Καθορισμός
επιδιωκόμενου
στόχου
Επιλογή τρόπου
παρέμβασης (Θετική/
αρνητική ενίσχυση)

32. Μελέτη περίπτωσης: Ο Κώστας στο εργαστήριο
ηλεκτρολογίας
Ανεπιθύμητη συμπεριφορά: Ο Κώστας συχνά μιλάει στους συμμαθητές του την
ώρα του εργαστηρίου, διακόπτοντας το μάθημα και αποσπώντας την προσοχή. Ο
καθηγητής παρατηρεί τη συμπεριφορά του για μία εβδομάδα.
ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ:
Παρατήρηση συμπεριφοράς: Ο Κώστας δυσκολεύεται να συγκεντρωθεί όταν έχει
πρακτικές ασκήσεις.
Μελέτη του πλαισίου: Η ομάδα του είναι «ζωντανή» και τον παρασύρει.
Καθορισμός στόχου: Να ολοκληρώνει τις ασκήσεις χωρίς διακοπές και να
συνεργάζεται ήσυχα.
Παρέμβαση: Ο καθηγητής εφαρμόζει θετική ενίσχυση στην ομάδα. Αν ολοκληρώνουν
την εργασία τους σωστά και ήσυχα, παίρνουν συλλογικό έπαινο και μικρά προνόμια
(π.χ. ). Ο Κώστας ορίζεται εκπρόσωπος της ομάδας —μετατρέπεται σε σύμμαχο αντί
για «πρωταγωνιστή» φασαρίας

33. ΓΝΩΣΙΑΚΕΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ: ΛΟΓΙΚΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ
Οι λογικές συνέπειες αναφέρονται στα λογικά αποτελέσματα που ακολουθούν μια συμπεριφορά,
είτε είναι επιθυμητή είτε όχι
Πλεονεκτήματα:
Οι λογικές συνέπειες αναγνωρίζουν τα δικαιώματα των παιδιών, ενώ η τιμωρία εκφράζει τη
δύναμη της εξουσίας που την εφαρμόζει.
Οι λογικές συνέπειες έχουν άμεση σχέση με την συμπεριφορά, ενώ η τιμωρία είναι
αυθαίρετη.
Οι λογικές συνέπειες δεν φέρουν κανένα στοιχείο κριτικής, ενώ η τιμωρία είναι προσωπική
και περιέχει κριτική.
Οι λογικές συνέπειες επιτρέπουν την επιλογή, ενώ η τιμωρία επιβάλει την υπακοή.

34. ΛΟΓΙΚΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ VS ΤΙΜΩΡΙΑ
Στοιχείο Σύγκρισης Λογικές Συνέπειες Τιμωρία
Σχέση με τη συμπεριφορά
Έχει άμεση σχέση –προκύπτει
λογικά από τη συμπεριφορά.
Είναι συχνά άσχετη ή αυθαίρετη.
Σκοπός
Εκπαιδευτικός –βοηθά το παιδί να
μάθει και να αναλάβει ευθύνη.
Τιμωρητικός–προκαλεί πόνο ή
ντροπή για "σωφρονισμό".
Τρόπος εφαρμογής
Χωρίς επίκριση, με σεβασμό και
σαφήνεια.
Με επίκριση ή αποδοκιμασία,
δείχνοντας εξουσία.
Δικαίωμα επιλογής
Το παιδί έχει την επιλογή να
αποφασίσει (με βάση τις συνέπειες).
Δεν υπάρχει επιλογή –επιβάλλεται
από τον ενήλικα.
Αντίδραση του παιδιού
Νιώθει υπευθυνότητα και μαθαίνει
να σκέφτεται.
Νιώθει φόβο, ντροπή ή θυμό.
Σεβασμός
Σέβεται την προσωπικότητα του
παιδιού.
Υπονομεύει την αυτοεκτίμηση του
παιδιού.
Μάθημα που δίνεται “Η πράξη μου έχει συνέπειες.”
“Πρέπει να υπακούω για να μη
τιμωρηθώ.”
34

35. Μελέτη περίπτωσης: Χρήση εργαλείων στο εργαστήριο
Ανεπιθύμητη συμπεριφορά: Ο Γιάννης αφήνει τα εργαλεία του εργαστηρίου ακατάστατα και
φεύγει χωρίς να τα τακτοποιήσει, παρά τις υπενθυμίσεις.
ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΙΣ ΛΟΓΙΚΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ:
Λογική συνέπεια: Την επόμενη φορά που χρειάζεται εργαλεία, του δίνεται τελευταία η σειρά
επιλογής, αφού πρώτα τακτοποιήσει ό,τι έχει αφήσει.
Μήνυμα: «Όταν αφήνουμε ακατάστατα τα εργαλεία, χάνουμε χρόνο —όποιος καθυστερεί,
καθυστερεί και η δική του σειρά».
Τι ΔΕΝ κάνουμε (τιμωρία):Δεν του βάζουμε αποβολή, δεν του κάνουμε ειρωνικά σχόλια
μπροστά στην τάξη.

36. ΓΝΩΣΙΑΚΕΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ: ΜΗΝΥΜΑΤΑ ΤΟΥ «ΕΓΩ», Gordon
Με τα μηνύματα του «Εγώ»,ο εκπαιδευτικός
αναγνωρίζει αυτό που του συμβαίνει συναισθηματικά
λόγω μιας συγκεκριμένης συμπεριφοράς μαθητή και
αναλαμβάνει την ευθύνη να το επικοινωνήσει
ειλικρινά και ανοικτά.
Για να είναι αποτελεσματικό ένα μήνυμα Εγώ πρέπει
να περιλαμβάνει τρία στοιχεία:
Την αιτία του προβλήματος χωρίς αρνητική
κριτική.
Την αρνητική επίδραση που έχει στη δουλεία
του/της εκπαιδευτικού.
Τα συναισθήματατου εκπαιδευτικού.
Όταν με διακόπτουν ενώ
μιλάω (περιγραφή της αιτίας
του προβλήματος χωρίς
κριτική) μου δημιουργείται
πρόβλημα γιατί πρέπει να
σταματήσω αυτό που λέω,
χάνω τον ειρμό μου
(συγκεκριμένη αρνητική
επίδραση) και αυτό με
εκνευρίζει( συναισθήματα
εκπαιδευτικού σε σχέση με την
επίδραση του προβλήματος)

37. ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΙΚΕΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ: Η ΤΕΧΝΙΚΗ ΤΗΣ ΑΝΑΠΛΑΙΣΙΩΣΗΣ
Ητεχνικήαυτήαναφέρεταιστηδιαμόρφωσημιαςθετικήςεναλλακτικήςερμηνείας
τηςπροβληματικήςσυμπεριφοράς.
Βασικάτηςστοιχεία:
Συνειδητοποίησητηςτωρινήςερμηνείαςτηςπροβληματικήςσυμπεριφοράς.
Διαμόρφωσηθετικώνεναλλακτικώνερμηνειώντηςσυμπεριφοράςαυτής.
Επιλογήμιαςεύλογηςθετικήςερμηνείαςτηςσυμπεριφοράς.
Δράσηπουαντανακλάαυτήτηνερμηνεία.
●

38. Μελέτη περίπτωσης:Διασπαστική συμπεριφορά μαθητή
Ανεπιθύμητη συμπεριφορά: Ο Μάριος εισέρχεται συχνά αργοπορημένος στο εργαστήριο,
διακόπτει το μάθημα με δυνατές συζητήσεις και γέλια με τους φίλους του, αποσπώντας την
προσοχή της ομάδας.
Αρχική αντίδραση εκπαιδευτικού: Ο εκπαιδευτικός νιώθει ενόχληση και σκέφτεται«Ο Μάριος
είναι αδιάφορος και δεν σέβεται το μάθημα. Πρέπει να του επιβληθεί ποινή για να
συμμορφωθεί.» Αρχικά, ο εκπαιδευτικός τον επιπλήττει ή τον αποβάλει.
ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΗΝ ΑΝΑΠΛΑΙΣΙΩΣΗ:
Ο εκπαιδευτικός παρατηρεί ότι ο Μάριος έχει ανάγκη να ξεχωρίσει και να τραβήξει την προσοχή.
Διαθέτει τεχνικές δεξιότητες και επιθυμεί να νιώθει σημαντικός μέσα στην ομάδα.
Δράση:Ο εκπαιδευτικός τον πλησιάζει και του αναθέτει ρόλο «Μάριε, παρατήρησα ότι έχεις
καλές ιδέες και τεχνικές ικανότητες. Θα ήθελες να αναλάβεις τον ρόλο του υπεύθυνου για τη
διανομή των εργαλείων σήμερα; Πιστεύω ότι μπορείς να βοηθήσεις την ομάδα να οργανωθεί
καλύτερα.»

39. ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΙΚΕΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ: Η ΤΕΧΝΙΚΗ ΤΗΣ
ΚΕΡΚΟΠΟΡΤΑΣ
Συχνά στις προβληματικές καταστάσεις το πρόβλημα μοιάζει με μια
κλειδαμπαρωμένη πόρτα, που στέκεται ανάμεσα σε μας και σε μια πιο
εποικοδομητική σχέση.
Ανεύρεση των μη –προβληματικών στοιχείων του οικοσυστήματος.
Εντοπισμός μερικών πιθανών θετικών στοιχείων ή συμπεριφορών του
“προβληματικού” ατόμου.
Επιλογής μιας θετικής πλευράς ή συμπεριφοράς του ατόμου.
Έκφραση ενός θετικού σχολίου. Τα θετικά σχόλια ακόμα κι αν δεν αφορούν την
προβληματική συμπεριφορά φαίνεται να την επηρεάζουν.

40. Μελέτη περίπτωσης:Αδιάφορος μαθητής
Ανεπιθύμητη συμπεριφορά: Ο Στέλιος, μαθητής της Β΄ ΕΠΑΛ, μέσα στο εργαστήριο
φαίνεται να αδιαφορεί, μιλάει με τους συμμαθητές του και δεν ασχολείται με την άσκηση
που πρέπει να κάνουν.
ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΗΝ ΚΕΡΚΟΠΟΡΤΑ:
Μια μέρα, αντί για επίπληξη, ο καθηγητής του λέει «Στέλιο, παρατήρησα ότι όταν
συνεργάζεσαι με τους άλλους για να φτιάξετε τις ασκήσεις, έχεις φοβερές ιδέες και
λύνεις προβλήματα που οι άλλοι κολλάνε. Θα ήθελα πολύ να σε δω να παίρνεις τον ίδιο
ρόλο και σήμερα.»
Αποτέλεσμα: Ο Στέλιος αρχίζει σιγά σιγά να παραδίδει πιο ολοκληρωμένες εργασίες και
δείχνει μεγαλύτερη εμπλοκή στο μάθημα.

41. ΣΕΝΑΡΙΑ –
ΟΜΑΔΙΚΗ
ΕΡΓΑΣΙΑ
Γ.

42. Σενάριο 1: «Το TikTokστο εργαστήριο»
ΑΝΕΠΙΘΥΜΗΤΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ : Ο Μάριος, μαθητής Β΄ ΕΠΑΛ, τη στιγμή που
ο καθηγητής δείχνει πώς λειτουργεί μια φρέζα, τραβάει βίντεο για Tik-Tok,
γελώντας με τους φίλους του. Παρά τις παρατηρήσεις, λέει: «Έλα, κύριε, για το
χαβαλέ το κάνω». Οι συμμαθητές του αποσπώνται και αρχίζουν να τον
μιμούνται»
Πώς μπορεί να αντιδράσει ο εκπαιδευτικός εκείνη τη στιγμή;
Τι πρέπει να κάνει στο τέλος του μαθήματος;
Πώς μπορεί να θέσει σαφή όρια χωρίς να γελοιοποιήσει τον μαθητή;

43. Σενάριο 2: «Η απαξίωση του μαθήματος»
ΑΝΕΠΙΘΥΜΗΤΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ: Η Ειρήνη, μαθήτρια Α΄ Λυκείου ΕΠΑΛ, λέει
φωναχτά μέσα στο μάθημα: «Τι να τα κάνουμε όλα αυτά; Σιγά μη μιλάω
αγγλικά στο κομμωτήριο!!!». Αυτό δημιουργεί κύμα γέλιου και αποθαρρύνει
τους υπόλοιπους. Ο καθηγητής αρχικά εξοργίζεται και σκέφτεται να την
αποβάλει.
Ποια μπορεί να είναι τα αίτια πίσω από τη συμπεριφορά;
Πώς μπορεί ο καθηγητής να αξιοποιήσει αυτό το σχόλιο χωρίς να το αφήσει
να περάσει έτσι;
Πώς θα μπορούσε να το γυρίσει σε μια εποικοδομητική κουβέντα;

44. Σενάριο 3: «Η μαγκιά με τους συμμαθητές»
ΑΝΕΠΙΘΥΜΗΤΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ: Παναγιώτης μπαίνει στο μάθημα
αργοπορημένος, χαιρετάει τους φίλους του φωνάζοντας «Τι έγινε μάγκες;»,
ενώ ο καθηγητής μιλάει. Ο καθηγητής έχει παρατηρήσει ότι αν του κάνει
άμεση παρατήρηση, αυτός θα απαντήσει ειρωνικά μπροστά στους άλλους.
Ποια μπορεί να είναι τα αίτια πίσω από τη συμπεριφορά;
Πώς μπορεί ο εκπαιδευτικός να διαχειριστεί αυτή τη «μαγκιά»;
Πότε είναι η κατάλληλη στιγμή για παρέμβαση;

45. Σενάριο 4:Επιθετική αντίδραση του παιδιού
ΑΝΕΠΙΘΥΜΗΤΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ : Ο Δημήτρης, μαθητής Α΄ ΕΠΑΛ, ήσυχος και
κλειστός, δέχεται για εβδομάδες πειράγματα από μια παρέα τεσσάρων αγοριών
στην τάξη. Του πετάνε χαρτάκια, κάνουν ειρωνικά σχόλια όταν μιλάει, του κρύβουν
πράγματα. Στην αρχή προσπαθεί να τους αγνοήσει, αλλά σιγά-σιγά η πίεση τον
φθείρει. Μια μέρα κάποιος του κρύβει το μπουφάν και τον ρωτάει ειρωνικά αν κάνει
κρύο σήμερα. Ο Δημήτρης γίνεται έξαλλος και πετάει το τετράδιό του πίσω.
Σηκώνεται, τους πλησιάζει απειλητικά.
Ακολουθεί ένταση, οι υπόλοιποι γελάνε ή γιουχάρουν και η κατάσταση βγαίνει
εκτός ελέγχου.
Ποιες ανάγκες ή συναισθήματα πιστεύετε ότι έχει τόσο ο Δημήτρης όσο και η
παρέα που τον πειράζει;
Ποια ήταν η ευκαιρία έγκαιρης παρέμβασης που χάθηκε εδώ; Τι θα μπορούσαμε
να είχαμε κάνει νωρίτερα;
Πώς διαχειριζόμαστε τον Δημήτρη και πώς την ομάδα που προκαλεί;

46. Σύμβουλος Εκπαιδευτικός