بررسی نقش عناصر زمان و مکان در جذابیت آثار ادبی (مطالعه موردی: ادبیات عاشقانه معاصر در اثار صادق هدايت وغاده السمان)

بررسی نقش عناصر زمان و مکان در جذابیت آثار ادبی (مطالعه موردی: ادبیات عاشقانه معاصر در اثار صادق هدايت وغاده السمان)
مکی خالد عبدالرزاق
گروه زبان فارسی، دانشکده زبان ها، دانشگاه بغداد، بغداد، عراق
چکیده
هر اثر ادبی، جهانی منحصربه‌فرد را در بستری از زمان و مکان می‌آفریند. عنصر زمان، نه‌تنها چارچوب وقوع رویدادها، بلکه بازتاب‌دهنده‌ی نگرش نویسنده به جریان هستی است. مکان نیز، به‌عنوان بستر اصلی رخدادها و حرکت شخصیت‌ها، نقشی کلیدی در ایجاد تجربه‌ای ملموس و زیباشناختی برای خواننده دارد. این دو عنصر به‌ویژه در ادبیات عاشقانه، فراتر از ابزارهای روایی، به عناصری کارکردی در بیان مفاهیم عمیق ادبی و اجتماعی بدل می‌شوند و نقشی حیاتی در ایجاد فضای احساسی، تصویرسازی و ارتباط با مخاطب ایفا می‌کنند. این پژوهش، با رویکردی تحلیلی ـ تطبیقی، نقش زمان و مکان را در جذابیت ادبیات عاشقانه‌ی معاصر، با مطالعه‌ی آثار دو نویسنده‌ی برجسته‌، صادق هدایت و غاده السمان، بررسی مي‌كند. هدایت، در آثار خود همچون بوف کور، از زمان و مکان برای احیای گذشته‌های تاریخی و اسطوره‌ای و خلق فضایی انزواگر و پُررمز و راز بهره می‌برد که بازتاب‌دهنده‌ی بستری چندلایه برای اندیشه‌های فلسفی ـ روان‌شناختی و احساسات عاشقانه‌ی پیچیده و تلخ است. در مقابل، غاده السمان در آثاری مانند بیروت 75، با بهره‌گیری از توصیف‌های دقیق زمانی و مکانی، به‌تصویرگری واقع‌گرایانه از عشق و رنج در میان نابرابری‌ها و جنگ مي‌پردازد. عشق در آثار او، نه‌تنها یک تجربه‌ی شخصی، بلکه مفهومی اجتماعی و اعتراضی است که برای آزادی و عدالت می‌جنگد. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که زمان و مکان در این آثار، به‌عنوان عناصری فراتر از زمینه‌ی روایت، بر جذابیت، درون‌مایه و عمق مفاهیم عاشقانه تأثیرگذارند و با پیونددادن ذهن خواننده به جهان داستان، تجربه‌ای ماندگار و تأمل‌برانگیز را برای او رقم می‌زنند.
واژگان کلیدی: زمان در ادبیات، مکان در ادبیات، ادبیات عاشقانه‌ی معاصر، ادبیات تطبیقی، بوف کورِ صادق هدایت، بیروت 75 غاده السمان.

دهمین کنفرانس بین المللی بررسی مسائل جاری زبان ها، زبان شناسی، ترجمه و ادبیات
13-14 بهمن 1403، اهواز
جهت اطلاعات بیشتر ، به وبسایت کنفرانس مراجعه شود:
WWW.TLLL.IR

1. دمهین ب سنارفنکین للملای سرربی راج لئاسمی سانش نابز ،اه نابزی، رتو همج بدایتا (WWW.TLLL.IR)،
13-14 نمهب1403 باتک ،زاوها ،تلااقم هعومجم-جمراهچ دل

1

سرربی باذج رد ناکم و نامز رصانع شقنیت بدا راثآی دروم هعلاطم(یبدا :یتا م هناقشاعرصاع
)نامسلا هداغو تياده قداص راثا رد
کمی قازرلادبع دلاخ
سراف نابز هورگی، قارع ،دادغب ،دادغب هاگشناد ،اه نابز هدکشناد
هدیکچ
هبرصحنم یناهج ،یبدا رثا ره و نامز زا یرتسب رد ار درف ناکممیهن ،نامز رصنع .دنیرفآ عوقو بوچراچ اهنت
باتزاب هکلب ،اهدادیورهدنهدهب ،زین ناکم .تسا یتسه نایرج هب هدنسیون شرگن ی و اهدادخر یلصا رتسب ناونع
تیصخش تکرحهبرجت داجیا رد یدیلک یشقن ،اه رصنع ود نیا .دراد هدنناوخ یارب یتخانشابیز و سوملم یا
هببدا رد هژیورد یدرکراک یرصانع هب ،ییاور یاهرازبا زا رتارف ،هناقشاع تای قیمع میهافم نایب ا و یبدا یعامتج
یم لدبیم افیا بطاخم اب طابترا و یزاسریوصت ،یساسحا یاضف داجیا رد یتایح یشقن و دنوش نیا .دننک
ع تایبدا تیباذج رد ار ناکم و نامز شقن ،یقیبطت ـ یلیلحت یدرکیور اب ،شهوژپهناقشااب ،رصاعم ی هعلاطم ی
هدنسیون ود راثآهتسجرب ییم یسررب ،نامسلا هداغ و تیاده قداص ، نوچمه دوخ راثآ رد ،تیاده .دنکروک فوب ،
هتشذگ یایحا یارب ناکم و نامز زاهروطسا و یخیرات یاهیم هرهب زار و زمررُپ و رگاوزنا ییاضف قلخ و یا هک درب
باتزابهدنهدچ یرتسب یهشیدنا یارب هیلادنناور ـ یفسلف یاههناقشاع تاساسحا و یتخانش خلت و هدیچیپ ی
دننام یراثآ رد نامسلا هداغ ،لباقم رد .تساتوریب 75هرهب اب ،فیصوت زا یریگ ،یناکم و ینامز قیقد یاه
هبعقاو یرگریوصتیرباربان نایم رد جنر و قشع زا هنایارگیم گنج و اه رد قشع .دزادرپهن ،وا راثآهبرجت کی اهنت ی
یم تلادع و یدازآ یارب هک تسا یضارتعا و یعامتجا یموهفم هکلب ،یصخششن شهوژپ نیا جیاتن .دگنج نا
یمهب ،راثآ نیا رد ناکم و نامز هک دهدهنیمز زا رتارف یرصانع ناونعنورد ،تیباذج رب ،تیاور ی قمع و هیام
یپ اب و دنراذگریثأت هناقشاع میهافمهبرجت ،ناتساد ناهج هب هدنناوخ نهذ نداددنو و راگدنام یاتلمأ یارب ار زیگنارب
یم مقر وادننز.

لک ناگژاویدی: بدا رد نامزی،تا بدا رد ناکمی،تا بدایتا هناقشاعی بدا ،رصاعمیتا بطتیقی، ِروک فوب داصق
ادهی،ت بیتور 75 نامسلا هداغ .

1همدقم .
دیچیپ زا یباتزاب ،تایبدایگرصحنم یناهج ،ددعتم رصانع بیکرت اب هک تسا ناسنا یگدنز یاههبیم درف رد .دنیرفآ
هن ،ناکم و نامز ،رصانع نیا نایمیم لیکشت ار تیاور یلصا بوچراچ اهنتهب هکلب ،دنهد ییاهرازبا ناونع
هدننکاقلا و شخبانعم ،یتخانشابیزقیمع سح یرت، رد یم لمع ناتسادویپ ،نامز .دننکدنهدنهد لاح ،هتشذگ ی
ُک یارب ار ییاضف ،ناکم و تسا هدنیآ وشن یناتساد یاهفیم مهار اب هک دروآفطاع و سحهتیصخش ، و اه
نوردهیامهب ،رصانع نیا .تسا هتخیمآرد رثا ی ،قشع هکارچ ؛دنراد نادنچود یشقن ،هناقشاع تایبدا رد هژیو
هنیمز نودب هک تسا یناهج و یعازتنا یموهفم تیوه ،ناکم و نامز زا صخشم یالباقیلوبق یمندبای.
هناقشاع تایبدا ردهب اب ناگدنسیون ،رصاعم یهنادنمشوه یریگراک شلات ،ناکم و نامز ییمدننک هبرجت یاه
هصرع هب و هدرب رتارف یدرف یاهزرم زا ار هناقشاعهدنسیون ،تیاده قداص .دنهد دنویپ یگنهرف و یعامتجا ی ی
تسجربههرهب اب ،یناریا ینامز زا یریگهروطسا یاهناکم و یا صاخ ییاضف ،دولآزار یاه دوخ راثآ رد قلخیمدنک

2. دمهین ب سنارفنکین للملای سرربی راج لئاسمی سانش نابز ،اه نابزی، رتو همج بدایتا (WWW.TLLL.IR)،
13-14 نمهب1403 باتک ،زاوها ،تلااقم هعومجم-جمراهچ دل

2

یم خلت و هدیچیپ یموهفم ،نآ رد قشع هکبوکرس یاهزار و هودنا ،اوزنا تاساسحا اب هک یقشع ؛دبای هرگ هدش
نوچمه یراثآ رد تیاده .تسا هدروخروک فوب ناکم و نامز زا ،هناهنت هب هکلب ،ناتساد تیاور یارب ناونع
تیصخش ناور یواکاو یارب ییاهرازبایم هرهب یعامتجا دقن و اهدریگ .هدنسیون ،نامسلا هداغ ،لباقم رد ی
هتسجربیم ناکم و نامز هب توافتم یدرکیور اب ،یروس ی دننام یراثآ رد وا .دزادرپ توریب75، ار ناکم و نامز
باتزاب یارب یرتسبیرباربانتیدودحم زا ییاهر یارب شلات و گنج تارثا ،یعامتجا یاه یسایس و یگنهرف یاه
یممه ،قشع ،وا راثآ رد .دزاسیم انعم یناریو و گنج رتسب رد هک یموهفم ؛تسا یعامتجا و یصخش نامز اب و دبای
مرآانیم هرگ تلادع و یدازآ نوچمه ییاهدروخ .
یدرکیور اب ،شهوژپ نیا یلیلحت ـ اع تایبدا تیباذج رد ناکم و نامز شقن یسررب هب ،یقیبطتهناقش رصاعم ی
یم ناشن و هتخادرپهن ،رصانع نیا هنوگچ هک دهدیم لکش ار ناتساد یاضف اهنتهب هکلب ،دنهد و شخبانعم یرازبا ناونع
هبرجت و کرد رب ،یتخانشابیزیم ریثأت هدنناوخ یلیلحت .دنراذگ و تیاده قداص راثآیارب یتصرف ،نامسلا هداغ کرد
توافت ناکم و نامز ،قشع میهافم ،کی ره هک تسا هناقشاع تایبدا هب عونتم یاهدرکیور و یگنهرف یاهرهویش هب ا یا
هبرصحنمدرف، ییامنزابیم.دننک اکم و نامز هک دهد ناشن ات تسا شلات رد شهوژپ نیاهن ،راثآ نیا رد ناهنت رصانع
ناکرا هکلب ،یکمک ناور لئاسم زا یباتزاب و هناقشاع میهافم قلخ نیداینبیفسلف و یعامتجا ،یتخانش دنتسه.

1.1 هلئسم نایب .
هب ،تایبداباتزاب ،هناقشاع تایبدا هژیوهدنهدشزرا ،یناسنا فطاوع یشلاچ و یعامتجا یاه .تسا یگنهرف یاه
ناهج و هدیچیپ یموهفم ،قشعهب یبدا راثآ رد ،لومشر تروصمهرد یتیاوتیعقاو ،فطاوع زا هدینتاهایور و اه،
هبیم هدیشک ریوصتع میهافم یاقلا و تخاس رد یتایح شقن ناکم و نامز رصنع ود ،نایم نیا رد .دوش هناقشا
دنرادهن ،نامز .هب اهنتهب هکلب ،اهدادیور بوچراچ ناونعهیلا ،هدنیآ و لاح ،هتشذگ دنویپ یارب یرازبا ناونع یاه
انعمهزات یییم تیاور هب یاهب زین ناکم .دشخبتیصخش تکرح یارب یلمحم و اهدادخر رتسب ناونع قلخ هب ،اه
نآ اب هارمه فطاوع و یناتساد یاضف، یم کمکدنک.
؛عقاوردهناقشاع تایبدا ردهن ناکم و نامز ،رصاعم یباتزاب هکلب ،تیاور یارب یبوچراچ اهنتهدنهد ی
نوردهیامامتجا یاهناور و یخیرات ،یعهویش هب رصانع نیا زا رصاعم ناگدنسیون .دنتسه یتخانش هناقلاخ یا
هدافتسایمدننک یگدیچیپ دنناوتب اتهنیمز رد قشع یاهدننک ییامنزاب ار یخیرات و یگنهرف ،یعامتجا یاه .
هدنسیون ود ،نامسلا هداغ و تیاده قداصهتسجرب یب ،یبرع و یسراف رصاعم تایبدا یه روطصاخ نامز زا و
هناقشاع راثآ رد ناکم هرهب دوخ ییمدنربناکم هب نتخادرپ اب ،تیاده .نامز و دولآزار یاهُپ و هتسسگ یاهار ،ماهب
ناتساد قلخ ییاهیمدنک اهنآ رد هک، شکمشک و هودنا ،اوزنا اب قشع دنویپ یفسلف یاهیمدروخا راثآ رد ناکم . ،و
باتزاب ًابلاغهدنهدر یناوتیصخش یسانشیم هئارا ار لاح و هتشذگ زا یطخریغ یتیاور ،نامز و تساه هک دهد
هبرجت هب ار هدنناوخیم نیدامن و ینهذ یادناشک .
عقاو یدرکیور اب نامسلا هداغ ،لباقم ردفشآ ییامنزاب یارب یرازبا ار نامز و ناکم ،هنایارگیگت و یعامتجا یاه
یم برع ناهج یسایس وا .دنادیب ،گنج رتسب رد ار قشعتیدودحم و یتلادعهب یگنهرف یاهیم ریوصت زا و دشک
ناکمنامز و یعقاو یاهیم هرهب سوملم ییاضف قلخ یارب صخشم یاههب هن ار قشع ،وا راثآ .دریگهبرجت ناونع یا
ًلاماک هب هکلب ،یصخشیعامتجا یموهفم ناونع یم حرطم یضارتعا ودنک .
ابکیور نیا دوجوهرابرد یقیبطت تاعلاطم ،نوگانوگ یاهدرهدنسیون ود نیا راثآ رد ناکم و نامز شقن ی ی
هتسجربرصاعم یهب ،هزوح رد هژیو نآ شهوژپ نیا یلصا شسرپ .تسا یفاکان و دودحم زونه ،هناقشاع تایبدا ی

3. دمهین ب سنارفنکین للملای سرربی راج لئاسمی سانش نابز ،اه نابزی، رتو همج بدایتا (WWW.TLLL.IR)،
13-14 نمهب1403 باتک ،زاوها ،تلااقم هعومجم-جمراهچ دل

3

هب ،نامسلا هداغ و تیاده قداص راثآ رد ناکم و نامز هنوگچ هک تساینب یرصانع ناونع رثا هناقشاع تیاور رب ،نیدا
یم ؟دنراذگ وتهابش هچتوافت و اههویش رد ییاههرهب ی ؟دراد دوجو رصانع نیا زا هدنسیون ود نیا یریگ
راثآ لیلحت اب ،رضاح شهوژپ قداص و تیاده هداغیم شلات ،نامسلا خساپ یشهوژپ فاکش نیا هب دنکد و ده
یم هنوگچ ناکم و نامز هک دهد ناشنناوتبوچراچ زا رتارف دنهداس یاه ،شخبانعم یرازبا هب ،تیاور ی
.دنوش لیدبت هناقشاع میهافم ییامنزاب رد راذگریثأت و یتخانشابیز ؛عقاوردیسررب نیا حت ولیلرد ،هچی یارب یا
قیمع تخانشهناقشاع تایبدا رتو یناتساد یاضف قلخ رب یناکم و ینامز رصانع لباقتم ریثأت کرد و رصاعم ی
مایپ یاقلاناور و یعامتجا یاهیتخانش، یم مهارفدروآ.

2.1شهوژپ فده و تّیمها ،ترورض .
رصانع ًلاومعم ،یبدا تاعلاطم رد ،ناکم و نامزهب لقتسم و یئزج تروص(سپهنیمز )لمکم و یایسررب هدش و دنا
رتمک هجوت هناقشاع میهافم ییامنزاب رد اهنآ یلماعت شقن هبهدش زفا .تسایبدا ،نیا رب نویسراف تا ،یبرع و
دوجواب تهابشیاه رتمک ،یخیرات و یگنهرفبوچراچ رد یقیبطت، یسررب لیلحت وهدش .دنارورض ؛نیاربانب ت
هویش هب کیره هک نامسلا هداغ و تیاده قداص نوچ یناگدنسیون راثآ لیلحت ناکم و نامز زا صاخ یاد تایبدا ر
هتفرگ هرهب هناقشاعیم ،دناوتُپ هب دنانک کمک یشهوژپ فاکش نیا ندرکر.د
زا شهوژپ نیادنچ رظنمیاراد تیمهاهاگدید زا .تسا یتایبدا، ناکم و نامز شقن لیلحتد ،هناقشاع راثآ ر
هبهسیاقم رد هژیوهدنسیون ود یهتسجرب ییم ،یبرع و یسراف یقیمع کرد دناوت و یگنهرف یاهدرکیور زا یرت
قشع هب فلتخم یرنهیناتساد تیاور و، نک مهارفهاگدید زا .د یعامتجا و یگنهرف ،زین د ،قشع و تیاده راثآ ر
هداغنرحب باتزاب و یعامتجا دقن یارب رازبا کی هب ،یدرف موهفم کی زا رتارف ،نامسلا یگنهرف یاهو یخیرات
یم عوضوم نیا یسررب .تسا هدش لیدبتیم هناقشاع تایبدا هنوگچ هک دهد ناشن دناوت نایب هب دناوتم لئاس
دناسر یرای یناسنا و یعامتجاهتشرانیب رظنم زا نینچمه .نایم( یاهتشر یقیبطت یسررب اب شهوژپ نیا ،)یا
قفا ،یبرع و یسراف تایبداهزات یاههزوح ود نیا نایم یلپ و هدوشگ ینابز و یگنهرف تاعلاطم رد ار یا ینغ ی
یم داجیا.دنک
شهوژپ رضاحفادها ابه ینوچم هناقشاع تایبدا تیباذج رد ناکم و نامز شقن لیلحت رصاعم یاب هیکت اثآ رب ر
نامسلا هداغ و تیاده قداصتهابش یسررب ؛توافت و اههرهب رد هدنسیون ود نیا یاههب ناکم و نامز زا یریگ ناونع
؛یموهفم یتخانشابیز رد یرازبا ناشن نداد رب ناکم و نامز ریثأتناتساد یاضف قلخی؛ تیوقت فم و میها
نوردهیامهناقشاع یاه؛ ناور و یعامتجا میهافم ییامنزابیتخانش تیفرظ نییبت وشاع راثآ قلخ رد یگنهرف یاه ،هناق
یم نمض ات دشوکقمعیشخب هب ،هناقشاع تایبدا رد ناکم و نامز شقن تخانشدهچیر یقیبطت تاعلاطم یوس هب یا
هدرتسگهنیمز رد رتراف تایبدا یدیاشگب یبرع و یس.

3.1شسرپ .شهوژپ یاه
فده اب شهوژپ نیاهناقشاع تایبدا تیباذج رد ناکم و نامز شقن یقیبطت یسرربهعلاطم اب رصاعم ی یدروم ی
روک ِفوب و تیاده قداص توریب75 هتشون ،نامسلا هداغ یهب خساپ لابند هب شسرپیاه تسا ریز:
1 .اثآ رد ناکم و نامز رصانع هنوگچنورد و تیباذج رب نامسلا هداغ و تیاده قداص رهیامثأت هناقشاع یاه ری
یمدنراذگ ؟

4. دمهین ب سنارفنکین للملای سرربی راج لئاسمی سانش نابز ،اه نابزی، رتو همج بدایتا (WWW.TLLL.IR)،
13-14 نمهب1403 باتک ،زاوها ،تلااقم هعومجم-جمراهچ دل

4

2مز .ناور و یساسحا ییاضف داجیا هب هنوگچ تیاده قداص راثآ رد ناکم و ناع تیاور رد یتخانش هناقشا
کمکیمدننک ؟
3. بان ،گنج رتسب رد قشع ییامنزاب یارب ناکم و نامز زا هنوگچ نامسلا هداغئاسم و یربارمتجا لهرهب یعا
یمدرب ؟
4 .تهابش هچتوافت و اههوحن رد ییاههب ی ناکم و نامز یریگراکد ؟دراد دوجو هدنسیون ود نیا راثآ ر
5. د یگنهرف و یعامتجا لئاسم و هناقشاع میهافم نایم طابترا تیوقت رد ناکم و نامز شقن راثآ رص قدا
و تیاده هداغ ؟تسیچ نامسلا

4.1 .هیضرفیاه شهوژپ
رب ساسا فده شهوژپ و شسرپیاه حرطم،هدش هیضرفیاه ریز هئارا یمدنوش:
1. نامز و ناکم رد راثآ قداص تیاده و هداغ ،نامسلا هبناونع یرصانع ،یدیلک یشقن رفرتا زا هنیمزیزاس یارب
تیاور افیا هدرک و هبروط میقتسم رب تیباذج و قمع میهافم هناقشاعی نیا ،راثآ ریثأت یمدنراذگ .
2. رد راثآ قداص ،تیاده نامز و ناکم هبتروص یطخریغ و دولآزمر هئارا یمدنوش و باتزابهدنهدی تیعضو
ناوریتخانش تیصخشاه و هاگدید یفسلف هدنسیون هرابردی قشع و اوزنا یمدنشاب.
3. هداغ نامسلا زا نامز و ناکم هبناونع یرازبا یارب ییامنزاب قشع رد رتسب رباربانییاه ،یعامتجا گنج و تشلا
یارب ییاهر زا تیدودحمیاه یگنهرف هرهب یمدرب.
4. ره ود ،هدنسیون نامز و ناکم ار اب یفادها رتارف زا دربشیپ تیاور هبراک یمدنرب و نیا رصانع رد ناشراثآ ادیار
یاهدرکراک نیدامن و یموهفمدنا.
5. رد راثآ ره ود دنسیون،ه نامز و ناکم هبناونع یرازبا یارب داجیا یاضف یناتساد و تیوقت نوردهیامیاه
،هناقشاع کرد و مهتاذیرادنپ هدنناوخ ار اب تیصخشاه و تیعقومیاه ،یناتساد ناسآ یم.دننک

5.1 .شور شهوژپ
نیا ،شهوژپ زا عون یفیک و یلیلحت تسا و اب هرهبیریگ زا شور یفیصوت ـ یلیلحت اب یوریدرک یقیبطت
(هسیاقمیا )و تاعلاطم هناخباتکیا ربتعم ،یبدا هب یسررب شقن نامز و ناکم رد تیباذج تایبدا هناقشاعی رصاعم
رب هیکت ابِفوب روک قداص تیاده و توریب 75 هداغ ،نامسلا یمدزادرپ.

6.1 .هنیشیپی شهوژپ
هکنیا هب هجوتابشهوژپ یاهیرایسب هرابردی یلحتمر دقن و لان یاه روک فوبتیاده قداص رثا و توریب75 تشونه هداغ ی
نامسلا ماجناتسا هدش هب مادکره ویعون هبنج هبفلتخم یاه یس ،یعامتجا ،یگنهرف یبدا و یساپ رثا ود نیاهتخادردنا اما ،
یبدا راثآ تیباذج رد ناکم و نامز رصانع شقن یقیبطت یسررب هک یلقتسم شهوژپ نونکاتهناقشاعاب رصاعم ی هعلاطم ی
یدرومروک فوب و توریب75 یم شلات شهوژپ نیا .تسا هدشن هدید ،دشاب هتخادرپهرهب اب ات دنک ،نیشیپ تاعلاطم زا یریگ
مشچ اب ون یماگهصرع رد دیدج یزادنانیا اب .درادرب یناتساد و ییاور تایبدا یشهوژپ یخرب ،لاح هدافتسا دروم عبانم و اه
ابع :زا دنتر
( ینیدباعریم1400 اب )ناتساد لاسدصناریا یسیوننویامه ؛( نایزوتاک1401 باتک اب ) گرم و تیاده قداص
هدنسیون( یرغصا ؛1388 شهوژپ اب )« ییابیز یسرربناتساد رد ناکم رصنع تخانش»؛ ( تیاده1400 نامر اب ) فوب

5. دمهین ب سنارفنکین للملای سرربی راج لئاسمی سانش نابز ،اه نابزی، رتو همج بدایتا (WWW.TLLL.IR)،
13-14 نمهب1403 باتک ،زاوها ،تلااقم هعومجم-جمراهچ دل

5

روک( نامسلا ؛1393 نامر اب ) توریب75 وب هک عبانم ریاس مهارف یقیبطت شهوژپ نیا لیلحت یارب یبسانم رتس
هدومنیم هراشا اهنآ هب نایاپ رد و دنا .دوش

2)عوضوم یلیلحت شزادرپ( یرظن ینابم .
رد تایبدا ،یناتساد نامز و ناکم هبناونع ود نکر ،نیداینب شقن نییعتهدننکیا رد لکشیهد هب راتخاس و
نوردهیامی تیاور افیا یمدننک .نیا ،رصانع هولاع رب دربشیپ ،ناتساد یرتسب بیار لماعت تیصخش،اه شرتسگ
گنریپ و یاقلا میهافم قیمعیرت نوچمه فطاوع ،یناسنا طباور یعامتجا و لئاسم ناوریتخانش مهارف یمدنروآ .
رد تایبدا ،هناقشاع نیا شقناه هتسجربرت یم؛دنوش اریز اب قشع یموهفم هدیچیپ و ،یدعبدنچ یندنمزا یبوچراچ
تسا هک دناوتب تاساسحا و هبرجتیاه هناقشاع ار هبیلکش سوملم و لباقکرد یارب ،بطاخم ییامنزاب دنک.
،نامز هبناونع یروحمنیرت دعُب رد ،تیاور هناهنت بیترت عوقو اهدادخر را میظنت یم،دنک هکلب عون رتیاو و
هوحنی باتزاب فطاوع تیصخشاه ار تحتریثأت رقرا یمدهد .نامز یمدناوت یطخ دشاب و تیاور ار هبیلکش هتسویپ
و نشور شیپ دربب ای یطخریغ دشاب و اب داجیا هیلایاه ،هدیچیپ تاساسحا ضقانتم و جودنچیه ار رد بطاخم
دزیگنارب .هبناونع،لاثم رد راثآ قداص ،تیاده نامز یطخریغ هب یرازبا بیار شیامن یگتفشآیاه ینورد و
رجتهبیاه ناوریتخانش لیدبت یمدوش.
ناکم زین زا رتسب یاهدادخر یناتساد رتارف هتفر و هب یرصنع زاسانعم لدب یمدوش .ناکم یمدناوت هب یباتزاب
زا تیعضو یناور تیصخشاه ای یشیامن زا طیارش یعامتجا و یخیرات لدب دوش .رد تایبدا شاعهناقی ،رصاعم
ناکمییاه دننام هناخیاه هنابلطاوزنا رد راثآ تیاده ای نابایخاه و نادیمیاه گنجهدزی توریب رد ثآرا هداغ
،نامسلا هب یرازبا یارب لاقتنا تاساسحا ،هناقشاع جنریاه یناسنا و مایپیاه یعامتجا لیدبت یم.دنوش
،تیاده اب هرهبیریگ زا نامز و ناکمیاه ،نیدامن قشع ار هب هزوحیا ناوریتخانش و فیفسل یم،درب
یلاحردهک هداغ ،نامسلا اب دیکأت رب عقاو،ییارگ قشع ار رد رتسب نارحبیاه یعامتجا و یسایس هبریوصت یمدشک .
هعلاطمی نیا ود ،هاگدید هناهنت هب کرد قیمعیرت زا شقن نامز و ناکم رد تایبدا هناقشاع کمک یم،دنک هکلب
یلپ نایم ود گنهرف یبدا ،ینغ ینعی رافیس و ،یبرع رارقرب یمدزاس. ؛هجیتنرد نیا هوژپش رد شلات تسا ات اب
لیلحت یقیبطت شقن نامز و ناکم رد راثآ قداص تیاده و هداغ ،نامسلا تیمها نیا ود رصنع ار در قلخ هبرجتیا
،هناقشاع راذگریثأت و رادانعم یسررب دنک.

1.2 .باتزاب شقن نامز و ناکم رد تایبدا هناقشاع
رد تایبدا ،هناقشاع رصانع نامز و ناکم هبناونع یرتسب یارب ییامنزاب قشع هدیالآ و ،ینامزارف شقن ییازسب رد
لکشیهد هب تیاور و یراذگریثأت رب بطاخم افیا یمدننک .نیا ،رصانع هولاع رب اجیاد رتسب ،ثداوح هب قمعیشخب
تاساسحا و یریذپرواب ناتساد کمک یمدنیامن .رد تایبدا هناقشاعی کیسلاک ،زین زا انی رصانع هبتروص نیدامن
یارب تیوقت داعبا ینامرآ قشع هرهب یمدندرب.
رد راثآ هناقشاعی ،کیسلاک نامز بلغا هخرچیا و اتسیا تسا و هب لابند ناشننداد تیدبا قشع تسا .یارب
،هنومن رد وئمور و تیلوژ رثا ،ریپسکش نامز هبهنوگیا یحارط هدش هک تیدژار قشع اب یتعرس سفنریگ خر دهد و
هدنناوخ ار ریگرد فطاوع تیصخشاه دنک .نیا باتش ،ینامز رب تدش تاساسحا و کیتاماردندوب ناتساد دیکأت
دراد .نینچمه رد تایبدا ،یقرش دننام یلیل و نونجم رثا ،یماظن نامز باتزابهدنهدی یروبص و رارمتسا رد قشع

6. دمهین ب سنارفنکین للملای سرربی راج لئاسمی سانش نابز ،اه نابزی، رتو همج بدایتا (WWW.TLLL.IR)،
13-14 نمهب1403 باتک ،زاوها ،تلااقم هعومجم-جمراهچ دل

6

تسا .قشع رد نیا ،راثآ یوسارف نامز رارق هتفرگ و هب ینامرآ تسدینتفاین لیدبت یمدوش .ناکم رد زین تایبدا
کیسلاک بلغا ییاضف ینامرآ ای دولآزار تسا هک دامن قشع صلاخ و یبلیدب تسا .
اما رد تایبدا هناقشاعی ،رصاعم نامز و ناکم زا تلاح ینامرآ هلصاف هتفرگ و هب رصانع ویعقا و هاگ نیدامن
ربیا باتزاب شلاچیاه یناسنا و یعامتجا لیدبت یمدنوش .نیا ،رصانع هولاع رب قلخ اتاساسح ،هناقشاع یارب
شیامن تیعقاویاه یعامتجا و ناوریتخانش تیصخشاه هبراک یمدنور.
نامز رد ناتسادیاه هناقشاعی رصاعم یمدناوت هبتروص یطخ ای یطخریغ هبراک هتفرگ دوش .رد تیاوراهی
،یطخ ثداوح هببیترت ینامز خر یمدنهد و ریس یعیبط ناتساد ار شیپ یمدنرب .اما رد تیاوریاه ،یطخریغ
هدنسیون ای رعاش اب هباجییاج ،نامز هب قمعیشخب تاساسحا و شیامن یگدیچیپ طباور هناقشاع یمدزادرپ و قشع
ار زا یاهزرم دودحم هتشذگ و لاح رتارف یم،درب هبهنوگیا هک قشع رد ،یریپ اب یانعم صاخی هبریوصت هدیشک
یمدوش .رد راثآ هناقشاعی یناریا دننام فوب روک رثا قداص ،تیاده نامز هبتروص یطخریغ و وتردوت تیاور
یمدوش هک نیا رما هب داجیا ییاضف مهودولآ و دیکأت رب تلااح یناور تیصخش یلصا ککم یمدنک .
ناکم زین رد ناتسادیاه هناقشاعی ،رصاعم یرتسب یارب عوقو هثداحاه و لماعتیاه تیصخشاه مهارف
یمدروآ .باختنا ناکمیاه صاخ یمدناوت رب تاساسحا و یاهراتفر تیصخشاه ریثأت دراذگب و هب تیوقت
نوردهیامیاه هناقشاع کمک دنک .؛عقاورد رد تایبدا ،رصاعم ناکماه هب باتزاب لئاسم یعامتجا و نهرفیگ دبتلی
یمدنوش .یارب ،هنومن رد توریب75 هداغ ،نامسلا توریب هبناونع یرصنع هدنز و پایو و یدامن زا ،قشع ،گنج
یناریو و یزاسزاب رد ،ناتساد روضح دراد هک نیا ،عونت هب قمع و یگیلادنچ تیاوریاه هناقشاعی هدنسیون
یمدیازفا .،نینچمه رد تایبدا نردم ،یسراف دننام فوب روک، ناکمییاه مهودولآ و ،ماهبارُپ هبریوصت هدیشک
یمدنوش هک ناشنهدنهدی ییاهنت و تسسگ تیصخشاه رد قشع یمدنشاب .
هبروط ،یلک نامز و ناکم رد تایبدا هناقشاعی ،کیسلاک بلغا ییاضف ینامرآ و هدیالآ داجیا یمدننک هک
قشع ار زا تیدودحمیاه یویند رتارف یمدرب .اما رد تایبدا ،رصاعم نیا رصانع یعقاورت و سوملمرت هدشدنا و
هولاع رب فیصوت ،قشع هب باتزاب لئاسم ناور،یتخانش یعامتجا و یگنهرف یمدنزادرپ .نیا لوحت ناشنهدنهدی
لماکت شرگن ناسنا هب قشع و طابترا نآ اب تیعقاویاه یگدنز تسا .

1.1.2 .شقن هناقلاخی نامز و ناکم رد شرتسگ یاوتحم تایبدا هناقشاع
رد تایبدا ،هناقشاع نامز و ناکم هناهنت بوچراچیاه نیداینب تیاور ار مهارف یم،دننک هکلب هب یرصانع زاسانعم و
یساسحا لیدبت یمدنوش هک ناتساد ار زا کی تیاور هداس هب هبرجتیا سوملم و هیلادنچ اقترا یمدنهد .نیا
رصانع یمدنناوت ورتیا ار ،رتریذپرواب تیصخشاه ار هدنزرت و مایپ ناتساد ار عقیمرت دننک .
نامز رد تایبدا ،هناقشاع ًلاومعم شقن هناگودیا افیا یمدنک :مه هبناونع یرصنع یراتخاس یارب دربشیپ
ناتساد و مه هبناونع یرازبا یارب لاقتنا میهافم ناوریتخانش و یفطاع.
رد تیاوریاه ناقشاعهی ،یطخ نامز هبیلکش مظنم شیپ یمدور و هب هدنناوخ هزاجا یمدهد هک ثداوح
ناتساد ار هبروط فافش لابند دنک .اما رد تیاوریاه ،یطخریغ بیترت ینامز هباجاج یمدوش ات یگدیچیپیاه
یفطاع تیصخشاه ار هتسجرب دنک .ًلاثم رد فوب روک قداص ،تیاده نامز هبیلکش لایس و خریغیط لمع یمدنک
و هدنناوخ ار رد یاضف ینهذ هتفشآی تیصخش ،یلصا هطوغرو یمدزاس( .،تیاده 1400 :10 )نیا عون نامز،یدنب
هولاع رب قلخ سح ،قیلعت هب ییامنزاب قمع هودنا و یمگردرس ،تیصخش کمک یمدنک .نامز رد تایبدا هناقشاع

7. دمهین ب سنارفنکین للملای سرربی راج لئاسمی سانش نابز ،اه نابزی، رتو همج بدایتا (WWW.TLLL.IR)،
13-14 نمهب1403 باتک ،زاوها ،تلااقم هعومجم-جمراهچ دل

7

یمدناوت نیدامن زین ؛دشاب ًلاثم هدافتسا زا «شب» یارب شیامن یگدولآزار قشع و ای «هدیپسمد» هبناونع یدامن زا
دیما و زاغآ هرابود .
ناکم زین رد تیاور هناقشاع هناهنت یاضف یکیزیف ناتساد ار لکش یم،دهد هکلب هب یرصنع زاسانعم و
راذگریثأت رب تاساسحا و راتفر تیصخش،اه لیدبت یمدوش.
ناکمییاه هک رد تایبدا اقشاعهن هبریوصت هدیشک یم،دنوش بلغا یباتزاب از تلااح ینورد تیصخشاه دنتسه .
یارب ،لاثم رد راثآ ،تیاده ناکمییاه نوچ هناخیاه کیرات و هچوکیاه ،گنت یاضف اوزنا و یگدرسفا ار اقلا
یمدننک و اب تیصخشیاه ناتساد یناوخمه دنراد .رد ،لباقم رد راثآ هداغ ،نامسلا شره توریب هبناونع یدامن زا
،روش ناجیه و ،یناریو یرتسب یارب باتزاب تاساسحا ضقانتم هناقشاع تسا .توریب رد نامر ریبتو 75 هناهنت کی
ناکم ،ییایفارغج هکلب یدامن زا ،گنج قشع و ضقانتیاه یعامتجا تسا .
رد یرایسب زا راثآ ،هناقشاع ناکم هراعتسایا زا تیعضو یفطاع و ینهذ تیصخشاه تسا .ًلاثم نابایب رد
هموظنمی یلیل و نونجم رثا ،یماظن هناهنت یناکم ،یکیزیف هکلب یدامن زا ،ییادج جنر و یکاپ قشع تسا.
نامز و ناکم بلغا یارب باتزاب لئاسم یعامتجا و یگنهرف زین هبراک هتفرگ یم؛دنوش ًلاثم رد تایبدا یسراف
،رصاعم نامز و ناکم یمدنناوت یاهدامنی زا تلاوحت یعامتجا دنشاب .رد فوب روک، اضفی مهودولآ و ناکمییاه
دننام هیشاحی قدنخیاه رهش ،یر باتزابهدنهدی نارحبیاه یعامتجا و اورین هعماجی نارود هدنسیون دنتسه .
،نینچمه رد راثآ هداغ ،نامسلا ناکمیاه یرهش دننام نابایخاه و نادیمیاه گنج،هدز هبناونع نییاهدام زا
،یرباربان قشعیاه بوکرسهدش و تمواقم یم.دنشاب
شقن هناقلاخی نامز و ناکم رد شرتسگ اوتحم رد تایبدا هناقشاع،رصاعم ی هب یشهویاه یفلتخم شرتسگ
هداد یمدنوش :
ـ هدنسیون یمدناوت اب تارییغت ینامز دننام لایرج لایسنهذ و تشگرب هب نارود گهتشذ (Flashback) ای
زکرمت رب تایئزج ،یناکم یانعم یرتشیب هب تیاور هفاضا دنک و داجیا هیلایاه ییانعمدنچ دیامن .
ـ رصانع نامز و ناکم یمدنناوت یارب باتزاب طیارش یعامتجا و کرد ناوریتخانش تیصخشاه هبراک دنور .
ـ هدافتسا زا تایئزج یناکم و ،ینامز هبهنوگیا هک هدنناوخ دناوتب ناتساد ار رد نهذ دوخ یزاسریوصت دنک .
یارب ،لاثم فیصوت هناخیا هک رون زا هرجنپیاه کچوک نآ روبع یم،دنک یمدناوت سح اوزنا و نوکس ار هب
هدنناوخ لقتنم دنک( .،یرغصا 1388 :32ـ 28 )
؛نیاربانب شقن نامز و ناکم رد شرتسگ اوتحم رد تایبدا ،هناقشاع هبناونع اهرازبایی فرتار زا بوچراچ
یناتساد یمدنشاب .نیا رصانع یمدنناوت تاساسحا ار تیوقت ،هدرک تیاور ار چیپهدیرت دننک و مایپیاه قیمعیرت
ار هب هدنناوخ لقتنم دنیامن .رد تایبدا ،کیسلاک نیا رصانع رتشیب هبنجی ینامرآ ،دنراد اام رد تایبدا ،رصاعم به
یرازبا یارب ییامنزاب لئاسم جا،یعامت یگنهرف و ناوریتخانش لیدبت یم.دنوش

2.1.2. هب ناکم و نامزناقشاع تایبدا رد تياور راتخاس ِیدرکراک و زاسانعم ،یراعتسا رصانع ناونعه ی
رصاعم
هب ناکم و نامز ،یناتساد تایبدا ردلکش رد یدیلک شقن ،نیداینب رصنع ود ناونعتیوقت و تیاور راتخاس یهد
سانعم میهافمهن ،رصانع نیا .دنراد زایم مهارف ناتساد یاهدادخر عوقو یارب یبوچراچ اهنتیم هکلب ،دننک دنناوت
تیصخش نوچمه یناتساد رصانع ریاس اب دنویپ ردنورد و شکمشک ،یزادرپقیمع ار ناتساد یانعم ،هیام و رت
.دننک نادنچود ار نآ ریثأت

8. دمهین ب سنارفنکین للملای سرربی راج لئاسمی سانش نابز ،اه نابزی، رتو همج بدایتا (WWW.TLLL.IR)،
13-14 نمهب1403 باتک ،زاوها ،تلااقم هعومجم-جمراهچ دل

8

شلاچ زا یکیناتساد رد نیداینب یاه،یسیون اگدنسیون هکنامزاس و شزادرپ رد نناتساد ناکم و نامز رصانع یهد اب
هجاوم نآ ،دناشیارگ هبهدایز)بانطا ای طارفا( ییوگ یا فیصوت رد ود نرصنع د تسا نکمم هدنسیون .تسایارب شلات ر
ناکم و نامز قیقد نییعتاهدادخرهدایز ماد راچد ،هب .دوش ییوگهب هتبلا و( یلک روطد زجسیون هک یراثآ رهب هدن لیلد
باختناکبس یاههب ار ناکم و نامز دراد دصق یتخانش هک تسا فظوم یوار ،)دراد هگن صخشمان و مهبم یدمع روط
هراشاو دشاب هتشاد رصنع ود نیا هب یفاک یاه تروص ردترورضهب ،ناتساد رد هژیو و قیقد یفیصوت ،یتسیلائر یاه
دهد تسد هب اهنآ زا سوملمناتساد نامز و اضف اب بسانتم یطابترا دناوتب هدنناوخ ات، ک رارقربدن.
ناتسادهفرح یاههیلادنچ راتخاس یاراد هراومه یرنه و یاهیلا زا کیره هک دنتسه یا انعم لاقتنا رد صاخ یشقن اه
یم افیاهیلا رد .دنکهب ناتساد ،راکشآ ای یحطس یباذج تیاور کی ناونع د یریگیپ لباق و هک یصاخ تیصخش لوح ر
هعومجم ریگردیم شیپ ،تسا هژیو یاهدادیور زا یامرگرس یفده بلغا هیلا نیا .دور .دراد بطاخم یارب باذج و هدننک
هیلا رد اماقیمع یهن رثا ،ادیپان ای رتیم تیاور ار یحطس یاهدادیور اهنتهب هکلب ،دنک یپ رد میقتسمریغ و ینمض روط
لاد و میهافم یاقلاتلهدیچیپ یاهت هب هک تسا یرتلیلحیعامتجا طباور ،یناسنا یاه و یسایس و یگنهرف تیعضو ای
یم طبترم هعماجنامزاس و قیقد شنیزگ مزلتسم یراثآ نینچ قلخ .دنوشهنادنمشوه یهدلتخم رصانع ی ِف تسا تیاور
هیلا اتهب ،مود ی و حیرصریغ یناعم ،ناهنپ و رثؤم روطینمض نناوخ هب اردنک لقتنم هدزا . هلمجسا رصانع نیا ی هک یسا
لکش ردیم ،دنراد یدیلک شقن ناتساد ییانعم یانغ و یهد،رصنع ود نیا باختنا .درک هراشا ناکم و نامز هب ناوت ینامز
هب هکباسح و هناهاگآ روطیم ماجنا هدشیم ،دوشیاور راتخاس دناوتهبرجت کی هب ار هدنناوخ و دنک تیوقت ار یی
ییابیزهن ناکم و نامز یفداصت ای بسانمان باختنا ،لباقم رد .دنک تیاده قیمع یتخانشیم اهنتتسس بجوم دناوت ندش
رابع هب .داد دهاوخ شهاک یدایز نازیم هب ار نآ یراذگریثأت هکلب ،دوش ناتساد یراتخاس ماجسناگید تباختنا ،ر تسرد
هن تیاور رد ناکم و نامزکرد تیوقت هب اهنت اد ینورد نامز و اضف زا بطاخمیم کمک ناتساجیا ناکما هکلب ،دنک کی د
هبرجتیم مهارف ار ارگانعم و هیلادنچ یقیمع لئاسم رد لمأت هب ار وا ،بطاخم بذج رب هولاع هک دروآ و یناسنا رت
یم راداو زین یعامتجادزاس. ،ینیدباعریم(1400ج :1 ،68)
اکم و نامز هک یناتساد قلخ یاربن هب دیاب ،دنشاب هتشاد زاسانعم و یتللاد شقن نآ رد نخ تاک هجوت یصا
تاکن نیا زا یکی .درکنآ یم ناکم هک تساهب دناوتهراعتسا ناونع یلصا تیصخش یحور تلااح زا یا.دشاب رد
هب یزیچ ،هراعتسایم رگید یزیچ یاجدیآ؛ اهنآ نایم اریزهبنجیناسمه یاه هدنسیون رگا .دراد دوجو شاب رداق د
هب ار ناکمهراعتسا ناونعهب تیصخش یحور تیعضو زا یاهناشن هب اهدادیور ناکم ،دریگ راک زا میقتسمریغ یا
یم لیدبت تیصخش تایحورهیلا و دوشر انعم زا یمود ییم داجیا ناتساد رد ادنک . نامر رد ،هنومن یارببروک فو
هیحور زا یلصا تیصخش ،تیاده قداص رثافشآ یایم جنر یوزنم و هتیپ یناور تیعضو کی رد یوار .درب هدیچ
رسیمدنک یم گرم و خزرب نایم یتیعضو رد ار دوخ و یراددوخ نارگید اب سامت زا وا .دنیبیمدیامن هناخ رد و یا
تسا هتسب یتوبات نوچمه هک، یم یگدنزهن ناکم ،اضف نیا رد .دنکتزاب هکلب اهدادیور عوقو یارب یلحم اهنتا زا یب
تسج رد یوار ،لاثم یارب .تسا تیصخش نوردایشا یوجوی هناخ نیمزریز هب فلتخمیم شا یتدم رابره و دور
یم اجنآ رد ینلاوط نیا هک ،دنامراتفر نورد و تیصخش یاوزنا زا یدامن دوخاکم ریوصت .تسوا ییارگن نوچ ییاه
قاتاهدرپ و هتسب یاههب ،هدیشک یاه یسح میقتسمریغ روطرد و تیدودحم زا بدنب هدنناوخ هب ار تیصخش ندو
یم لقتنمیم لیدبت یدرکراک یرصنع هب ناتساد نیا رد ناکم ،نیاربانب .دنکتیصخش اب هک دوش هرگ یزادرپ
یم رثا هب ار مود یانعم و هدروخدشخب. ،هدازدمحا(1395 :38)
یم نامزهب دناوتهدنسیون شرگن عون باتزاب یارب یرازبا ناونع تیصخش ردهب یزادرپ نامز باختنا .دور راک
هب دیاب اهدادیور عوقوهنوگهرابرد ار هدنسیون ینمض هاگدید هک دشاب یاسنا تخانش یانهب اه هب یحیولت روط

9. دمهین ب سنارفنکین للملای سرربی راج لئاسمی سانش نابز ،اه نابزی، رتو همج بدایتا (WWW.TLLL.IR)،
13-14 نمهب1403 باتک ،زاوها ،تلااقم هعومجم-جمراهچ دل

9

هب هدنسیون رگا .دنک لقتنم هدنناوختسیلائر دننام ،تخانش نوریب زا دیاب ار ناسنا هک تسا رواب نیا رب اه
مهم یاهدادیور یم رارق زور لوط رد ارهب هدنسیون رگا اما ؛دهد یوریپ هک تسا دقتعم تسینردم ناگدنسیون زا
نورد ساسارب ار ناسنا دیابیناور تیدرف و ییارگهب ار بش ،تخانش شایم باختنا بسانم نامز ناونع اب زور .دنک
یعادت دوخ رون و ییانشوررد ،تسا روما یمامت تخانش و ندید تیلباق رگ یلاحیکیرات اب بش هکیم اقلا شا دنک
تیدودحم هک یخرب و دراد دوجو ندید رد ییاههبنجاه یم ناهنپ مشچ زا .دننام ،شخبرون(1381 :30)
دناکم فیصوت ر زینهب زین هناگجنپ ساوح ریاس ،ییانیب سح رب هولاع هک تسا یرورض ،وش هتفرگ راک ات دن
عماج یریوصتسوملم و رت اضف زا رتو ًلاومعم .دوش هئارایم نایم هب نخس ناکم فیصوت زا یتقا روصت نیا ،دیآ داجی
یمیگژیو اهنت هک دوشیم مشچ هب هنوگچ ناکم هک انعم نیا هب ،تسا رظندم ناکم یرصب یاه رثؤم فیصوت اما .دیآ
یم لکش ینامزهبرجت هک دریگتیصخش ساسحا و ناکم نآ رد ندوب یاجنآ رد روضح زا اه هب هب میقتسم روط
.دوش لقتنم هدنناوخ؛عقاورد ناتسادهب و یبدا فیصوت ماد رد ندشراتفرگ زا دیاب سیونرطمطرُپ نابز یریگراک و قا
فیصوت نینچ .دنک زیهرپ یعونصمنم نابز اب بلغا هک ییاهُپ و هنایشهارمه ماهباردنهب ،م یکیدزن داجیا یاج نای
ند زا ار نآ ،ناتساد یاضف و هدنناوخم تیعقاو زا رود و یعنصت ییاضف و هدرک ادج تیاور یاییدنزاس.
هب ؛یلک روطتیصخش ،گنریپ دربشیپ هب دیاب ناتساد رد ناکم و نامز فیصوتیاقلا و یزاس نورد کمک هیام
نیا ریغ رد ،دنکیب تروص و هدیافیفاضا .دوب دهاوخیم عقاورد ؛تفگ ناوت رد جیار تلاکشم زا یکی
ناتسادیون،یس هدایزهب دیاب یوار ًلاومعم .تسا ناکم و نامز فیصوت رد ییوگ رصتخم روط هب رصنع ود نیاراشاه
دهد هئارا ار یتایئزج ،زاین تروص رد و دنک، هبناتساد رد هژیویتسیلائر یاه وت هکهبنج ناکم و نامز فیص ی
دراد یرتشیب تیمها و یدرکراک ساد رصانع ریاس اب یمیقتسم طابترا و رارقرب ناتیم .دننک
هعلاطم ؛هجیتنردناشن ،نامسلا هداغ و تیاده قداص دننام یناگدنسیون راثآ یقیبطت یهدنهد و عونت ی
یم هک تسا ناکم و نامز رصانع زا هدافتسا رد تیقلاخهچیرد دناوت .دیاشگب یبدا تاعلاطم هب هزات یا

2.2 رد ناکم و نامز شقن یسررب .اع تایبدا تیباذجهناقش ؛رصاعم یروک فوب اص رثا و تياده قد
توریب75 هتشوننامسلا هداغ ی
نامز و ناکم رد تایبدا هناقشاعی ،رصاعم رتارف زا یاهرازبا ،یفیصوت هب رصانع ینیداینب تلیدب یمدنوش هک کرد
قیمعیرت زا شنکاو،یساسحا یاه تیعقومیاه یعامتجا و تینهذ تیصخشاه هئارا یمدنهد .یان ود ،رصنع اب
داجیا ییاضف ،سوملم ناکما مهتاذیرادنپ هدنناوخ ار مهارف هدرک و رتسب میبسان یارب تیاور ناتسادیاه
هناقشاعیا هک رد نایم نارحبیاه ناوریتخانش ای یعامتجا لکش هتفرگ،دنا هبیم دوجودنروآ .رد فوب روک قداص
،تیاده نامز و ناکم هناهنت یرتسب یارب وقوع ،ناتساد هکلب یلماع یارب شیامن ناور،یشیرپ اوزنا و تسکشیاه
ینورد تیصخش یلصادنا .رد ،لباقم توریب 75 هداغ ،نامسلا اب هرهبیریگ زا ناکمیزادرپ قیقد و نامز ،یخیرات
یتیاور عقاوهنایارگ زا ،قشع یدازآ و جنر رد رتسب هعماجیا نارحبهدز هئارا یمدهد .نیا ود ،رثا هچرگا از رظن کبس
و اوتحم توافتییاه ،دنراد اما رد کی هطقن کرتشمدنا نآ و هدافتسای هنادنمشوه زا نامز و ناکم یارب
قمعیشخب میهافم هناقشاع و ،یعامتجا هک رد تیاهن رب تیباذج ییاور اهنآ ریثأت ییازسب هتشاذگ تسا.

1.2.2 رد ناکم و نامز شقن باتزاب . نامر تیباذج فوب ؛روکتياده قداص نردم راکهاش
نامرروک فوبهتسجرب رکفنشور و مجرتم ،هدنسیون ،تیاده قداص رثا ،هب هک تسا یناریا ی نامر نیتسخن ناونع
یم هتخانش یناریا نردم لاس رد هک رثا نیا .دوش1315بز هب ،هدش هتشون ناتسودنه هب تیاده رفس یط ،ان یاه

10. دمهین ب سنارفنکین للملای سرربی راج لئاسمی سانش نابز ،اه نابزی، رتو همج بدایتا (WWW.TLLL.IR)،
13-14 نمهب1403 باتک ،زاوها ،تلااقم هعومجم-جمراهچ دل

10

سنارف و یسیلگنا هلمج زا یددعتمگرزب زا یکی نامر نیا هچرگا .تسا هدش همجرت یوهتسجرب و نیرت راثآ نیرت
یم رامش هب یسراف تایبداهب هتسناوتن نانچمه اما ،دورهزادنایگتسیاش یدریگ رارق هجوت دروم برغ یایند رد شا.
رنام فوب روکهنامز یارب ون رایسب یناتساد ، یتح و دوخ یسلا دعب اهتساهب ؛یروط هک زا فلتخم نادقتنم
هبنجگرم ،یمایخ ینیبدب ،خسم هب داقتعا( یفسلف ،یعامتجا نوگانوگ یاه یخیرات ،)یسایس قانتخا و یشیدنا
ناور و )ناتساب ناریا هب شیارگ(،یتخانش نآ ریسفت هبیمدنزادرپ ،ینیدباعریم( .0014ج :1، 66)
دلوتم ،تیاده قداص1281 یشن و زارف رپ یگدنز ،نارهت رد یبدراد لاس رد تیاهنرد هک0133 یشکدوخ اب
یو نایاپ هب سیراپ ردیمدسرهفسلف یدج ناوریپ زا وا .مسیلایسناتسیزگا ی
(1)
ناژ و ـلپ رتراس
(2)
تسا و فوب
روک یم ارتحت یعون هب ناوت نامر ریثأتعوهت خ ،رثا ود ره .تسناد رتراسگرس ییایند هب ار هدنناوهجی و یلایخ ،روآ
کتیم هدنوشرارییاج ،دنربهیواز هکهب تیاور و دید ییم رییغت موادم روطدنک. (نویامه ،نایزوتاک1401 :189)
روک فوب زا یبیکرت هکیاهروصت نلآ راگدا راثآ کبس هب کانسرتوپ
(3)
(1849 ـ1809)ماهلا ،ییاه زا و رازه
بش کی یتسه و یفسلف یرصانع نینچمه ودنناوخ ،دراد هناسانشح اب ار ه مجیدایز یرج و اهدامن زاان یاه
یم انشآ یرکفهرمز رد ،رثا نیا .دنکمر نیرتهب یان.تسا هتفرگ رارق متسیب نرق یاه
(4)

روک فوبیم هرهب ییاور یکبس زا ،ناهج تایبدا نردم یاهراکهاش زا یرایسب دننام ،تهابش هک درب هب یدایز
فارتعاهماننیا .دراد یبدا یاه ر عونهب ار هدنناوخ ،تیاوناکت ناهج دراو جیردتهدنهدیم یوار یییاج ،دنک هک
ناور و کیرات یتایئزج اب ناتسادیم شیپ یتخانشیم نایاپ هب یناهگان یکوش اب تیاهنرد و دور ،کبس نیا .دسر
یاهرتفد نوچمه یراثآ ردهگیرب سیروئلا هدلام ،هکلیر ایرام رنیار رثاطوقس وماک ربلآ زا و اوناخلاکساپ هد هتراود
هسوخ ولیماک رثایم هدید زین لاس .دوشدنبایرد(ر ،ی1376 :219)
ردروک فوبشخب رد هک یوار ،هب ناتساد زا ییاهیم یفرعم یناوج شاقن ناونعشخب رد و دوش شقن رگید ییاه
هدنسیونا ار لهأتم یایم افی اب ار هدنناوخ ،دنکر نیدامن و هتسسگ ،ینهذ یتیاویم هجاومدزاس. ()نامه
روک فوبهب ، رارق ناهج تایبدا ناگرزب زا یرایسب شیاتس دروم ،یسراف نردم نامر نیلوا ناونعمیدریگ .
هدنسیون ،رلیم یرنههرابرد ،ییاکیرمآ ی باتک نیا ییمدیوگ :«زرآ نم هک تسا یباتک روک فوبیظن یزور مراد و ر
هدیدن ینابز چیه رد ناتساد نیا دننام .مسیونب ار نآیم تسود ًاعقاو ار نآ .مامراد. » ،رلیم(1344 :729) ،وللا هنر
هدنسیون و دقتنمهب هملک لیصا یانعم هب ار رنه تیمها ،رثا نیا هک تسا دقتعم زین یوسنارف ی باتزاب یبوخ
یمدهد نینچمه .ملیف ،ییوجرهم شویراد ناریا نردم تایبدا یارب یزاغآرس ار نامر نیا ،یناریا زاسمی و دناد
:تسا دقتعمروک فوب ،هبتایبدا رثا نیتسخن ناونع ،یناریا نردمهمادانرق کی هک تسا ینایرج ی رد شیپ مینو
هلئسم حرط و هاگآدوخ ناسنا روهظ اب اپورایرشب تشونرس ی، آدش زاغ. »وجرهم( ،یی1373 :65 )
نامر رد روک فوبهن ناکم و نامز ،اهنت هبهب هکلب ،ییاور رصانع ناونعهباثم رد زاسانعم و یدرکراک رصانع ی
قمع تمدخمهو یاضف یاقلا و تیاور هب یشخب ناتساد دولآیمدنشابنیع رد .فیصوت ،لاح و ناکم زا تیاده یاه
هیلا رد نانچ ،نامزذ یاههدش هدینت ناتساد نیدامن و ینهماهبا هاگ هک دنایم رظن هب دولآدنسر.

1.1.2.2 . یناتساد تياور رد نامز رصنع لیلحتروک فوب
یگژیو زا یکیهتسجرب یاه ی رصنع رد نامزروک فوبیطخریغ ، ،ینامز یلاوت نتسکش اب تیاده .تسا نآ ندوب
زا ییایند رد ار هدنناوخهرطاخ یاهدنکارپ ،همهو یاهرادنپدولآ هطوغ یوار ینهذ یاهرفس ویم رو رد نامز .دنک

11. دمهین ب سنارفنکین للملای سرربی راج لئاسمی سانش نابز ،اه نابزی، رتو همج بدایتا (WWW.TLLL.IR)،
13-14 نمهب1403 باتک ،زاوها ،تلااقم هعومجم-جمراهچ دل

11

ناتساد لومعم قطنم زا و تسا یوار نهذ زا یعبات ،رثا نیایمن یوریپ ییوگنامز عون نیا .دنکهب ،یدنب روط
یگتفشآ میقتسمناور و ینورد یاهیم باتزاب ار یلصا تیصخش یتخانشهد.د
نامز ردروک فوب ،هبناونع وز و یژلاتسون سح یاقلا یارب یرازباهب لایم راک.دور تیاده ،زا قیرط
تشگزاب یاهیپیپرد هب تبسن یوار هودنا و ترسح ،هتشذگ هبهوکش تسدزاهتفر ار یناریا گنهرف و یر رهش ی
یم هتسجربهن ،ترسح نیا .دنکفیصوت رد اهنت زین تیاور یلک نحل رد هکلب ،ناتساد یخیرات یاهامننای .تسا
هبهداج فیصوت ،لاثم ناونعناشن ،هتشذگ هوکش یروآدای و میظعلادبع هاش یهدنهدهتشذگ نایم داضت ی ی
لاوز لاح و راختفارپتسا هتفای ؛عقاورد . رد نامزروک فوبهب هکنآ زا رتشیب ،ینهذ یتلاح ،دوش هئارا ینیع تروص
ینورد وسا یوار نهذ نایرج عبات ،نامز نیا .درادهظحل هب هظحل کی زا هک تیم رگید یا یصخشم یلاوت و درپ
درادن هب ولایس نایرج ،حلاطصایم هدناوخ نهذ.دوش ار یناور تیعضو رد ار هدنناوخ ،رما نیایم کیرش یو و دنک
مگ سحیب و یگتشگ وا هب ار ینامزا اقلیم.دیامن
هدافتسا یطخریغ و ینهذ نامز زا تیاده هچرگایمدنکاما ، هناشننتم رد زین یخیرات نامز زا ییاه راد دوجو .د
هرود فیصوت ،لاثم یاربنیدلارصان نارود هب هک هداج رانک ناتخرد و راجاق ییمزاب هاش کمک هدنناوخ هب ،دندرگ
یمهشیر ات دنکنیااب .دنک کرد ار عیاقو ینامز یاههناشن نیا ،لاحهب اههنوگهدش هدینت نتم رد یامز هک دنا یعقاو نا
یلایخ و، یم مهرددنزیمآ ،شخبرون( .1381 :802 )رد نامر نیاهب نامز ،راعتسا تروصها ییب زا ینامزیم لمع .دنک
؛عقاوردهظحل هن ،نامز و لاح و هتشذگ نایم داضت باتزاب هب هک تسا یعازتنا یموهفم هکلب ،صاخ یاح یوار ترس
د صاصتخا هتشذگ هوکش نارود هب تشگزاب یاربنیمه هب .درا هدنناوخ ،لیلد ،نامر نیا ردهراومه ح نایمتشذگ ،لا ه
چیه و تسا تکرح رد لایخ و صخشم نامز کی هب هاگو یمن تسد یعطقدبای.
؛نیاربانب رد نامز رصنعروک فوب هب ،تیاده قداصزا یباتزاب ،ناتساد یدیلک رصانع زا یکی ناونع هقلاع قیمع ی
گنهرف و خیرات هب هدنسیون هتشذگساوسو یهجوت اب ،تیاده .تسا ناریا یتسدزا تمظع و هوکش هب هنوگهتفر ی
هب ،ناریایم شلات ،یر رهش هژیوهب یرنه و نیدامن یبلاق رد ار یخیرات ترسح نیا دنکتیاور .دشکب ریوصت یاه
لباق تایئزج و تقد اب ،هتشذگ یاضف زا یوارهن ،هجوتناشن اهنتهدنهدب وا دنویپ یلب ،هتشذگ ا یارب شلات رگنایب هک
فیصوت نیا .تسا هدشمگ یتیوه ییامنزاباههناشن رب هیکت اب ،نهذ یرفس هب ار هدنناوخ ،یخیرات یاه نایم یرقنیاه
یم فلتخملاوز لاح و نهک گنهرف نایم طابترا و دربراکشآ ار هتفای یم نیا .دزاسهاگدیدر نامز ، یرصنع هب ا
یم لیدبت یراعتساکیتیوه و یساسحا یموهفم هب و هتفر رتارف اهدادیور نایب زا هک دن، یدبتیم ل.دوش
؛هجیتنرد نامرروک فوبنامز نایم تکرح اب ،هن ،یطخریغ تیاور و فلتخم یاه و باذج یناتساد اهنت
لمأت زیگناربتسالادج یرازبا هب ار نامز رصنع هکلب ،یگدیچیپ ییامنزاب یارب زیمآع و ینهذ یاهیوار یفطا،
لیدبتیمدنکهتشذگ هب یوار ینهذ رفس .کش لاوز هب تبسن ار وا ترسح و یگتفشآ ،یعقاو و یلایخ یاه هو
هتشذگ، هبیم راکشآ یبوخهناهاگآ باختنا .دنکود زا تیاده یهرهدس دننام یخیرات یاه یاهمهد وهدراهچ رد ،
هناشن رانکهب یاهناشن ،نتم رد هتفرراکهدنهدگن یب هدنسیون رادانعم و قیقد هارثا نیا .تسا نامز رصنع ه قلخ اب ،
مهرد ییاضفنامز زا هدینتیم توعد یساسحا و یرکف یشلاچ هب ار بطاخم ،فلتخم یاه ،تیوه یناوخزاب هک دنک
یم نکمم ار ناسنا ناور و خیراتدزاس.

2.1.2.2 . یناتساد تياور رد ناکم رصنع لیلحتروک فوب
ردروک فوب ناکم ،اهنت هراعتسا هکلب ،تسین یکیزیف ییاضف قیرط زا ،تیاده .تسا یوار یناور تلااح زا یا
ناکم فیصوتهناخ دننام ییاههداج و ،نیمزریز ،یوار ی یگتفشآ و یلصا تیصخش یاوزنا ،میظعلادبع هاش ی

12. دمهین ب سنارفنکین للملای سرربی راج لئاسمی سانش نابز ،اه نابزی، رتو همج بدایتا (WWW.TLLL.IR)،
13-14 نمهب1403 باتک ،زاوها ،تلااقم هعومجم-جمراهچ دل

12

هب ار وا ینوردیم ریوصتهناخ ،لاثم یارب .دشک روصحم و هتسب ییاضف هک یوار یهدرپ و دراد هشیمه نآ یاه
هدش هدیشکهتسب و کیرات ،دودحم یایند زا یدامن ،دناهن ،ناکم نیا .تسوا ینهذ یباتزاب اهنتهدنهد بارطضا ی
یب و ناقفخ سح هدنناوخ هب هکلب ،تسا تیصخش سأی ویم لقتنم یهانپدنک . هب اهراب یوار هک زین نیمزریز
اجنآیمزابددرگرب نیدامن یناکم ، اب ههجاوم و ینوریب تیعقاو زا زیرگ یارب ییاج ،نیمزریز .تسا هاگآدوخان یا
هب یبدا نوتم زا یرایسب رد ،ناکم نیا .تسا یوار نهذ کیرات و ناهنپ یایاوزهناشن ناونعهیلا هب دورو زا یا یاه
قیمعیهاگآ و ناور رت، هدافتسایم ؛نیاربانب .دوشههرهب اب ،تیادناکم زا یریگیاه یعقاو یخیرات و یگنهرف
هداج و میظعلادبع هاش دننامیم رارقرب لاح و هتشذگ نامز نایم یدنویپ ،نآ فارطا یاه ناتخرد فیصوت .دنک
نیدلارصان یاهرفس ثاریم هک ،هداج رانک نیا .تسا نویسازینردم زا صقان دیلقت زا یدامن ،دنتسه اپورا هب هاش
ناکمت یایفارغج شیامن رب هولاع ،اههتشذگ ترسح ،یر یخیرا ار ناریا هوکشاب ی زینهبیم ریوصتنشک.د
یگژیو زا یکیهتسجرب یاه رد ناکم یروک فوبعقاو قیفلت ،ناکم .تسا لایخ و تییعقاو رهاظ رد هک ییاه اب ،دنا
مهو یرصانعیعیبطریغ و دولآ ناکم(یثا و لائرروس یاه )یریم بیکرتدنوش .هب ناتخرد ،لاثم ناونع«یرسوت و هدروخ
نیرفنهدز» و«هناخیرتسکاخ یاهگنر» وارف و یریثا ییاضف ،هداج رانک کیرات ویم داجیا یعقاناکم نیا .دننک ،اه
یم هگن مهوت و تیعقاو ،یرادیب و باوخ نایم زرم رد ار بطاخمدنراد ،تیاده( .1400 :27ـ 26)
«و تعرس اب هکسلاک. دوب هتفرگ ار هداج فارطا ظیلغ هم و تشد و هوک زا صوصخم یتحار
یم هناخدورمشچ کي نم فارطا .تشذگیب و ديدج زادنا هن و باوخ رد هن هک دوب ادیپ یدننام
تخرد .مدوب هديد یرادیب ردیرسوت بيرغ و بیجع یاههدروخنيرفن ی هداج بناج ود زا هدز
هبلا زا هک ادیپهناخ نآ یلایرتسکاخ یاههس لاکشا هب گنر ،هشوگ اب روشنم و بعکم
هرجنپیم هديد هشیش نودب کيرات و هاتوک یاهیمن .دش دنتشاد هچ ناشدوخ اب اهراويد مناد
یم لاقتنا ناسنا بلق ات ار تدورب و امرس هک هدنز دوجوم کي زگره هک دوب نيا لثم .دنداد
یمنهناخ نيا رد تسناوتهياس یارب دياش ،دشاب هتشاد نکسم اه،یریثا تادوجوم ی يا ن
هناخ ...دوب هدش تسرد اه ».. تياده(4001 :27-26)
هن نامر نیا رد ناکمیم کمک ناتساد یاضف یاقلا هب اهنت ًلاثم .تسا تیاور دربشیپ یارب یلماع هکلب ،دنک
هب یوار نهذ رد هک ،میظعلادبع هاش هب رفسهنوگهروطسا یا و نورد هب رفس زا یدامن ،هدش میسرت کانلوه و یا
خربدرو قح ابتقییاه فیصوت نیا .تسا یگدنز کاندرداههیلا دراو ار بطاخم ،قیمع یاهیم ناتساد رت هب و دنک
هبرجت یرکف و یسح یالیدبت یمدزاس. رصنع ؛نیاربانب رد ناکمروک فوب، کی زا رتارف لمع یکیزیف رتسب
یمهب و دنکوزنا سح و هتفشآ ناور باتزاب هب ،نیدامن یرصنع ناونعیم یلصا تیصخش یا اب ،تیاده .دزادرپ
فیصوتنیعرد و قیقد ییاهمهو لاحیم قلخ ییاضف ،دولآهناخ .یلایخ ًلاماک هن و تسا یعقاو ًلاماک هن هک دنک ی
هدرپ و هتسب یاهراوید اب ،یوارناکم نیا .تسوا نهذ دودحم و روصحم یایند زا یدامن ،هدیشک یاهلمج زا ،اه ه
و نیمزریز ،هناخهداج یتحباتزاب ،میظعلادبع هاش هب یهتنم یهدنهد .دنتسه یوار یعامتجا و یناور تیعضو ی
هب ،هناخ نیمزریز ،لاثم یاربهراعتسا ،زومرم و کیرات ییاج ناونعدوجو زا ناهنپ یشخب و هاگآدوخان زا یا یوار
یم هانپ نآ هب تیعقاو زا رارف ای تقیقح نتفای یارب اهراب وا هک تسادربناکم نیا .هن ،اهرب یطیحم اهنت یا
قمع یارب یرازبا هکلب ،یناتساد یاهدادخرمایپ تیوقت و تیاور هب یشخبناور یاه یتخانشیمدنشاب.
؛هجیتنردهرهب اب تیادهفیصوت و یر رهش یخیرات یایفارغج زا یریگ و ترسح ،راجاق نارود زا هتفرگرب یاه
هب تبسن یوار هودناهوکش تسدزاتفرههب ار هتشذگ ییم ریوصتهداج فیصوت .دشک ناتخرد و میظعلادبع هاش ی

13. دمهین ب سنارفنکین للملای سرربی راج لئاسمی سانش نابز ،اه نابزی، رتو همج بدایتا (WWW.TLLL.IR)،
13-14 نمهب1403 باتک ،زاوها ،تلااقم هعومجم-جمراهچ دل

13

هتشاکهیشاح رد هدشهب هک تسا هتینردم زا صقان دیلقت زا یدامن ،نآ ی ار لاوز و امرس ،تفرشیپ یاقلا یاج
یم یعادتناکم نیا .دنکلائرروس ییاضف رد ،دنتسه لایخ و یخیرات تیعقاو زا یبیکرت هک ،اه ریثا وی شیامن هب
یمردمهو و تیعقاو نایم زرم رد ار بطاخم هک ییاضف ؛دنیآ، یم هگن ناکم .درادروک فوب رد سح یاقلا رب هولاع ،
هتشذگ نایم داضت نایب و یعامتجا دقن یارب یرازبا هب ،مهو و اوزنالاوز لاح و راختفارپ ییم لیدبت هتفای .دوش
هدافتسا نیا ار نآ ،ناکم زا هیلادنچ ی ِنامر ییاور و نیدامن راتخاس رد رصانع نیرترثؤم زا یکی هب روک فوب، ت لدب
یمدنک.

2.2.2 رد ناکم و نامز شقن باتزاب . نامر تیباذج توریب75 ؛نامسلا هداغ یعامتجا راکهاش
نابز و تایبدا ،برع اب قمع و تفارظ یبریظن ،دوخ هراومه هتسناوت تسا قفایاه یدیدج رد نایب اساسحات و
فطاوع یناسنا دیاشگب .ناگژاو ،یبرع اب هریادی هدرتسگ و یبرامش ،دوخ هچرگا فافش و حیرص هب رظن یم،دنسر
اما یقمع تفگشزیگنا و یراعتسا دنراد هک هاگ ییانعم رتارف زا ناشرهاظ اقلا یمدننک .تایبدا برع نیا تردق ار
دراد هک رد هظحلیا ام ار قشاع یقوشعم دنک هک چیه دوجو یجراخ ؛درادن ییوگ نارعاش و ونناگدنسی ،برع
تبهومییاه یهلادنا هک هتسناوتدنا تاساسحا یناسنا ار هب یلاعنیرت لکش ییامنزاب دننک .رد نیا شخب زا
،شهوژپ هب یفرعم هداغ رصتخم ،نامسلا یکی زا هتسجربنیرت ناگدنسیون و نارعاش یایند عو بر توریب75رثا ،
راذگریثأت وا یممیزادرپ.
هداغ ،نامسلا ،هدنسیون رعاش و همانزورراگن ،یروس یکی زا هرهچیاه صخاش تایبدا مرصاع برع تسا .وا هک زا
ههدی تصش یدلایم دراو هصرعی یگدنسیون یم،دوش زا ناینبناراذگ رعش ون رد اتایبد برع هبرامش یمدور .
نونکات شیب زا لهچجنپو رثا زا وا لماش نامر،اه یاهنآوید ،رعش هعومجم ناتساداه و تلااقم رشتنم هدش تسا .زا
نیرتروهشم راثآ وا یمناوت هب نامریاه توریب 75 و سوباکیاه توریب هراشا درک. نیتسخن نامر ا،و توریب 75، رد
لاس 1974 رشتنم یمدوش و هب حرش عاضوا یعامتجا و یسایس توریب یمدزادرپ .نیا ثا،ر هک هطقنی یفطع رد
تایبدا یناتساد رصاعم برع بوسحم یم،دوش یهاگن دنت و یداقتنا هب نارحبیاه هعماجی نانبل دراد.
هداغ ،نامسلا اب یهاگن یفسلف و یشنیب هروطسا،یا یمیهافم نوچمه ،نامز ،راظتنا دازآی و یگتشگرس ار رد
شراثآ باتزاب یمدهد .وا هب ،نامز هن هبناونع کی طخ میقتسم، هکلب هبتروص هریادیا یم؛درگن هخرچیا هک زاغآ
و ینایاپ درادن و یمیهافم نوچ هتشذگی ،ینتشگزاب لاح یرارکت و هدنیآیروحم رد نآ رارکت یمدوش .
،ناراکمه و یناتسرهش(1398 :46)
هدورس رد نامسلا هداغشیاه یارب نایب ضارتعایاه دوخ هب یبیتلادعیاه ،یسایس یعامتجا و یداصتقا هرهب
یمدریگ و شراثآ باتزابهدنهدی اهدرد و شلاچیاه یایند برع تسا .وا عاشیر تسا هک قشع هب ،یدازآ هچ رد
یانعم یصخش و هچ رد یانعم ،یعامتجا روحم یرایسب زا هدورسشیاه یمدشاب .نیا قشع هب یدازآ ات ییاج
شیپ یمدور هک ترجه زا نیمزرس یردامشا ار زین یارب یبایتسد هب نآ یرورض یمدناد .رد یراعشا دننام
«ینلستلا نع ینطو»، ،وا ،نطو قشع و تیوه ار اب یمیهافم نوچمه ،تبرغ یشومارف و یدازآ هرگ یمدنز و ینز
هدازآ ار هبریوصت یمدشک هک ییاهر زا اهدنبودیق ار مهمنیرت هتساوخی دوخ یم:دناد
«ا ناک ابمر ... ینطو نع ینلستلا نع ینلستلا/... نایسنلا :هسما ناک ابمر ... یبیبح نع ینلستلا /... یقاروا :هسم
هیرلحا اهسما و ... ادیج اهفرعا اهدحو ... یما نع ینلستلا / ... هیرغلا : هسما ناک ابمر ... یبا» ؛زا( نطو ایوج
وشم ...دشاب قرو ،شمان هکان هک اسب هچ ... سرپم مقوشعم زا / ... دشاب میاه / ... تسا یشومارف ،شم

14. دمهین ب سنارفنکین للملای سرربی راج لئاسمی سانش نابز ،اه نابزی، رتو همج بدایتا (WWW.TLLL.IR)،
13-14 نمهب1403 باتک ،زاوها ،تلااقم هعومجم-جمراهچ دل

14

/ مسانش یم بوخ ار وا اهنت ... سرپم مردام زا /... تسا تبرغ ،شمان هک اسب هچ ... سرپم ار مردپ مان
،نامسلا( )... تسا یدازآ شمان1397 :84)
هاگن هروطسایا هداغ هب قشع و ،نامز رد ییاهرعش دننام «رازه لاس تسا هک تتسود یممراد» زا ینز باتک
قشاع تاود نایم رد، هبینشور هدید یم؛دوش ییاجهک قشع هبناونع یموهفم یلزا و رتارف زا نامز و ناکم
ییامنزاب هدش تسا .راعشا هداغ ،نامسلا هزیمآیا زا ،ضارتعا قشع و هروطسا تسا هک رد ره ،هملک ینز شیدنادازآ
و روسج ار یم یلجت:دنک
ـ«لاسرازه تسا هک تسودتا یممراد!/ م،ن نانوچ زا /،وت نیتسخن ،شزگ هب قشع ناميا
یمناما /،مروآ یممناد هک ام شیپکي /،رترگيد ار راديد هدرکهب /،ميا ،ناراگزور رد منای
هناسفانیتسار یا./ و ام ،هرهچود کيرگيد ار رد شوغآ رب /،ميدرشف سگهرتی بآیاه
یدبا./ هياس،تا ،هتسویپ هب هياسی نم یم /ددنویپرد رذگ د /ناراگزورر نایم هنيآیاه یلزا
و زومرم نم /قشع هراومه زا وت رد /،مراشرس تولخ نرقیاه یپایپ»... ،نامسلا(1400 :28)
نایناریا بلغا هداغ نامسلا ار هبناونع رعاش یم،دنسانش اما رد یایند برع، وا رتشیب هبرطاخ نامراه و تلااقم
یعامتجاشا هتخانش یمدوش .غ،هدا رد ،شراثآ اب تراسج مامت هب لئاسم ،نانز یدازآیاه یدرف و دقن یاهراتخاس
یتنس هعماجی برع یمدزادرپ .وا هک رد هداوناخیا هتخیهرف و هقلاعدنم هب تایبدا شرورپ یم،دبای شرگن یبدا و
یعامتجا دوخ ار نویدم تیبرت ،یگداوناخ لیصحت رد هتشری تایبدا و یاهرفس ددعتم به اپورا یم.دناد (،نامسلا
1393 :10)
نیتسخن هعومجمناتساد هداغ نامسلا اب مان تنامشچ تشونرس نم تسا رد لاس 1963 نمرشت یمدوش .رثا
صخاش ،وا هب وت نلاعا قشع یممنک (1976)، هاگیاج وا ار هبناونع هدنسیونیا تسینیمف رد ناهج برع تیبثت
یمراثآ .دنک ،وا هاگدنچ ره هب لئاسم تیسنج و نانز یم،دزادرپ زگره اما هبلابند هرهبیرادرب زا تاعوضوم یسنج
تسین و رتشیب رب نایب جنر،اه قشعاه و شکمشکیاه یناسنا زکرمت دراد .نیمه هاگن قیمع و هک تسا یناسنا وا
ار زا یرایسب زا ناگدنسیون مه،شرصع زیامتم یمداغ ؛عقاورد .دنکه ،نامسلا رد هصقاه و نامر،شیاه هراومه هب
جنراه و شکمشکیاه مدرم نانبل و یاهروشک برع یمدزادرپ .وا هک زا هعماجیا یتنس و رلااسدرم ،هدمآرب
هبناونع ییادص روسج و ،ورشیپ تاساسحا هنانز و تارکفت یعامتجاشا ار رد یبلاق دبعی و راذگریثأت یم نایبدنک .
دنچره رد راثآ وا تیسنج یکی از متیاه یلصا ،تسا اما نیا عوضوم هراومه رد تمدخ اتسادنیزادرپ و
تیصخشیزاس رارق هتفرگ و چیههاگ یرازبا یحطس یارب بلج هجوت هدوبن تسا.
توریب 75، نیتسخن نامر دنلب هداغ ،نامسلا یرثا تسا هک رد بلاق یسایس ـ یعامتجا هتشاگن هدش و هتسناوت
تسا یریوصت قیمع و نیدامن زا عاضوا نانبل رد هناتسآی گنج یلخاد هئارا دهد .نیا ،رثا با هرهبیریگ زا ینابز
هناروسج و یتیاور ،هنادنمرنه یگدنز یدارفا ار هبریوصت یمدشک هک رد تسجیوجو ،یدازآ هافر و هدروآربندش
یاهایور دوخ یهار توریب یم،دنوش اما اب یرهش ولمم زا ،داضت ضیعبت و یبیتلادع هجاوم یمدندرگ .هداغ
،نامسلا رد نیا ،نامر توریب ار مهنامز هبناونع یرهش رگاوغا و سورع هنایمرواخ و زین هبناونع یدامن از
یشاپورف یعامتجا و یسایس هبریوصت یمدشک .نیا ؛عقاورد ،رثا اب یدرکیور ،نیدامن یگدنز و پاکتیو ناسنا برع
رد ههجاوم اب شلاچیاه نردم ار زابوگ یمدنک.

15. دمهین ب سنارفنکین للملای سرربی راج لئاسمی سانش نابز ،اه نابزی، رتو همج بدایتا (WWW.TLLL.IR)،
13-14 نمهب1403 باتک ،زاوها ،تلااقم هعومجم-جمراهچ دل

15

1.2.2.2 . یناتساد تياور رد نامز رصنع لیلحت توریب75
رصنع نامز رد توریب 75 هبروط میقتسم اب طیارش یخیرات و یعامتجا نانبل رد هناتسآی گنج یلخاد هرود و ی
بوشآرپ1975، دنویپ دراد .هداغ ،نامسلا اب یتقد ،هنادنمرنه ینامز ار باختنا یمدنک هک یکی زا حبینارنیرت و
نیرتداضترپ هرودیاه خیرات نانبل تسا .نیا ،هنامز هارمه اب داسف ،یسایس فاکشیاه ،یتاقبط ضیعبتیاه
یعامتجا و نارحبیاه ،یگنهرف هب یرتسب یارب تیاور ناتساد لیدبت هدش تسا .نامز یخیرات نیا ،رثا یباتزاب زا
هرودیا تسا هک رد نآ هعماجی ،نانبل نوچمه ایسبیر زا یاهروشک ،یبرع نایم تنس و نردمهتی راتفرگ هدش و
هبیوس طوقس و یناریو شیپ یمدور.
هداغ ،نامسلا اب ندادرارق ناتساد رد لاسیاه یهتنم هب گنج ،یلخاد هتسناوت تسا یاضف جنشتم و بوشآرپ
نآ نامز ار اب تایئزج قیقد و هنادنمرنه هبریوصت دشکب .فیصوتییاه زا تیعضو جات،یعام نابایخیاه مارآان و
یگدنز یمدرم هک رد ساره و یدیماان راگزور یم،دننارذگ ناشنهدنهدی نیا تسا هک نامز رد نیا ،نامر هناهنت
کی رصنع سپهنیمز،یا هکلب یرازبا یارب شیامن نارحبیاه یعامتجا و یسایس تسا.
رد توریب 75، نامز هبهنوگیا یحارط هدش هک سح لاوز و یشاپورف ار اقلا یمدنک .،تیاور رد ینامز هاتوک اما
شنترپ خر یمدهد هک نیا دوخ یدامن زا تدش و تعرس یشاپورف یعامتجا و یسایس نانبل تسا. هداغ ،نامسلا
اب هدافتسا زا نامز دودحم و یلاوت عیرس ،اهدادخر ناشن یمدهد هک هنوگچ هعماجی نانبل رد کی هزابی هاتوک هب
تمس گنج یلخاد و یناریو تکرح یمدنک. تیصخشیاه ،زین ناتساد نوچمه یناینابرق نتسهد هک رد هخرچیا
زا دیما و یدیماان راتفرگ هدشدنا .،نامز هبتروص ،یراعتسا باتزابهدنهدی تیعضو هعماجیا تسا هک هبیاج
تفرشیپ و ،ییافوکش هبیوس طوقس تکرح یمدنک .نیا سح ،لاوز اب فیصوتیاه یپیپرد زا یگدنز هرمزوری
تیصخشاه و طیحم فارطا ،اهنآ تیوقت یمدوش.
رد رانک نامز ،یخیرات نامز ینهذ و ناوریتخانش زین یشقن مهم رد نیا نامر افیا میدنک .هداغ ،نامسلا اب
هدافتسا زا تیاوریاه ینورد تیصخش،اه ینامز ار ییامنزاب یمدنک هک هبروط میقتسم اب هبرجتیاه یدرف و
یفطاع اهنآ دنویپ دراد .تیصخشییاه هک اب دیما و ایور هب توریب هدمآ،دنا هبتعرس رد ههجاوم اب تیعقاویاه خلت
نیا ،رهش سح رذگ عیرس و یبرمث نامز ار هبرجت یمدننک. هبناونع ،لاثم حرف و ،هنیمسای ود تیصخش نز
،ناتساد رد ههجاوم اب ضیعبتیاه یتیسنج و بانیرباریاه ،یعامتجا هبتعرس یاهوزرآ دوخ ار زا تسد یمدنهد .
نامز رد نیا شخب زا ،ناتساد هبهنوگیا تیاور یمدوش هک ییوگ تاظحل یگدنز شتیصخاه رد ،توریب هناهنت
،ارذگ هکلب یبرمث و یبتسانعم.
یکی زا یگژیویاه هتسجربی نامز رد توریب 75، هدافتسای نآ یارب شیپنیبی هدنیآی کیرات نانبل تسا .هداغ
،نامسلا اب تقد رد باختنا هناشنیاه ینامز و هراشا هب طیارش یعامتجا و ،یسایس عوقو گنج یلخاد ار شیپینیب
یمدنک .نیا شیپینیب هک هبهنوگیا نیدامن رد راتفر تیصخشاه و تیعضو توریب سکعنم ،هدش هب ،نامر یقمع
نادنچود یمدشخب .نامز در نیا ،نامر هناهنت هب ییامنزاب لاح و هتشذگ یم،دزادرپ هکلب یهاگن هدنهدرادشه هب
هدنیآ دراد. نامز ؛عقاورد رد توریب 75، هاگ هبناونع یرازبا یارب تشگزاب هب هتشذگ و باتزاب ترسح یارب هچنآ زا
تسد،هتفر لمع یمدنک .رد نایم تیاور ،ناتساد هناشنییاه زا هتشذگی وکشهدنم نانبل و یاهوزرآ تسد زاهتفری
مدرم نیا روشک هدید یمدوش .نیا لباقت نایم هتشذگ و ،لاح یکی زا متیاه یلصا نامر تسا هک هبیبوخ نارحب
یتیوه هعماجی نانبل ار راکشآ یمدزاس. ،نامز ؛رگید ییوس زا رد ،نامر نیا هراومه رد لاح تکرح هبیوس یدژارت
تسا و ریثأت نآ بر تیصخشاه هبیبوخ نایامن تسا .تیاور ناتساد هک رد هزابیا هاتوک خر یم،دهد تشونرس
مغزیگنا تیصخشاه ار رد سپهنیمزیا زا تلاوحت یعامتجا و یسایس شیامن یمدهد .نیا نامز ،هاتوک اب تدش و

16. دمهین ب سنارفنکین للملای سرربی راج لئاسمی سانش نابز ،اه نابزی، رتو همج بدایتا (WWW.TLLL.IR)،
13-14 نمهب1403 باتک ،زاوها ،تلااقم هعومجم-جمراهچ دل

16

یگدیچیپ ،اهدادیور تاریثأت بیرختهدننکی طیارش یخیرات و یعامتجا ار رب یصخشتاه هتسجربرت یمدنک.
هداغ ؛هجیتنرد ،نامسلا اب هرهبیریگ زا نامز رصنع هبناونع یرازبا یارب شیامن لاوز و ،یشاپورف هتسناوت تسا
نارحبیاه هعماجی برع ار رد یبلاق هنادنمرنه و راذگریثأت هبریوصت دشکب .نامز رد نیا ،نامر مه یدامن زا طوقس
هعماجی نانبل تسا و مه ایرازب یارب رادشه هب هدنیآیا کیرات هک رد شیپ تسا.

2.2.2.2 . یناتساد تياور رد ناکم رصنع لیلحت توریب75
ناکم رد توریب 75، یکی زا نیرترثؤم رصانع رد تیاور تسا هک هبهنوگیا نیدامن یارب ییامنزاب لاوز یعامتجا و
یسایس نانبل هبراک هتفر تسا .هداغ ،نامسلا اب فیصوتیاه قیقد و هاگ خلت زا رهش وریب،ت یریوصت هناگود زا نیا
رهش هئارا یمدهد .زا کی،وس توریب هبناونع سورع ،هنایمرواخ یدامن زا ،هوکش ییابیز و وغایرگا هبریوصت هدیشک
یمدوش و زا یوس،رگید ،داسف ضیعبت و یبیتلادعیاه یراتخاس نآ ار هب یرهش تسکشهدروخ و ناریو یدبتل
یمدنک .نیا اهداضت هک رد مامت یایاوز ِناکم تیاور دوجو ،دنراد باتزابهدنهدی تیعقاویاه خلت هعماجی نانبل
رد هناتسآی گنج یلخاد دنتسه. یارب ،لاثم توریب رد هاگن تیصخش،اه یرهش تسا هک اهنآ ار هبیوس دوخ
یمدناوخ و هدعوی هب یبایتسد ناشیاهایور ار یم،دهد اما نیا هدعواه رد عقاو یزیچ زج بارس دنتسین .
تیصخشیاه ،ناتساد سپ زا دورو هب نیا ،رهش اب یناکم رپ زا ،یگتفشآ یرباربان و یبیتلادع هجاوم یمدنوش هک
اهنآ ار هب یبیتکرح و یگدروخرس یمدناشک .هداغ ،نامسلا اب فیصوت قیقد نابایخ،اه هلحمیاه ناریو و هناخیاه
بیرختش،هد توریب ار هب یدامن زا یایور تسکشهدروخی ناهج ،برع لیدبت یمدنک.
،توریب رد نیا ،نامر هناهنت یناکم یکیزیف هکلب هصرعیا یعامتجا تسا هک یاهداضت ط،یتاقب یرباربانیاه
یتیسنج و داسف یسایس ار راکشآ یمدزاس .رد نیا ،رهش نادنمتورث و ناتسدارف رد هافر و آشیاس دنزیگ یم،دننک
یلاح ردهک رشق تسدورف و نارجاهم رد ،رقف یگدنامرد و نارحبیاه یعامتجا راتفرگ هدشدنا .فیصوت هلحمیاه
یفارشا رد رانک هلحمیاه ،نیشنریقف یریوصت قیقد و سوملم زا هلصافی یتاقبط رد نانبل اهئار یمدهد .نیا
،اهداضت ،تیاهنرد توریب ار هب هنحصیا زا ِتسکش اهدیما و اهایور لیدبت یمدنک. ،هدازرافص(1392 :10)
تیصخش تشونرس رد ناکم ؛نیاربانب نامر یاه توریب75قاورد .دراد یساسا یشقن ،کیره ؛ع زا تیصخشیاه
،ناتساد اب هزیگنایا صاخ یهار توریب یمدنوش و نیا رهش ار یناکم یارب ندروآرب رآیاهوز دوخ یمدنرادنپ .اما
،توریب هبیاج هدروآربندرک نیا هتساوخ،اه یتشونرس کیژارت یارب اهنآ مقر یمدنز .هداغ ،نامسلا اب هدافتسا از
ناکم هبناونع یرصنع ،زاسانعم تشونرس تیصخشاه ار هب یاضف توریب هرگ یمدنز .یارب ،لاثم نابایخاه و
هلحمیاه ،توریب هک هاگ دامن یرگاوغا و هاگ دامن لاوز ،دنتسه ههراوم تیصخشاه ار هب طوقس و یگدروخرس
قوس یمدنهد.
هداغ ،نامسلا هک دوخ رد توریب یگدنز هدرک و هبرجتی گنج و یناریو نیا رهش ار زا کیدزن کرد یم،دنک
هتسناوت اب تقد و ،تایئزج ییاضف هدنز و ریذپرواب زا نیا ناکم قلخ دنک .هبرجتی یدرف ،هدنسیون هب وا نیا ناکما
ار یمدهد هک توریب ار هناهنت هبناونع کی ،رهش هکلب هبناونع یتیدوجوم هدنز و ایوپ هبریوصت دشکب .نابایخیاه
درس و ،شوماخ هناخیاه ناریو و یاضف مکاح رب نیا ،رهش سح یبیهانپ و بارطضا ار هبیبوخ هب هدنناوخ
لقتنم یمدننک. ،توریب ؛عقاورد رد نیا ،نامر هناهنت گنایامنر نارحبیاه یعامتجا و یسایس ،نانبل هکلب یدامن زا
لاوز و یشاپورف ناهج برع تسا .هداغ ،نامسلا اب باختنا نیا رهش هبناونع هنحصی یلصا ،ناتساد هتسناوت تسا
نارحبیاه هدرتسگرت یایند ،برع زا هلمج ،داسف یرباربان و ضیعبت ار هبریوصت دشکب. ،ییاکاک(1380 :30 )
عقاوردتوریب ؛ رد توریب 75، مه یرهش ییایور تسا و مه یسوباک کانسرت .تیصخشیاه ،ناتساد رد ادتبا نیا

17. دمهین ب سنارفنکین للملای سرربی راج لئاسمی سانش نابز ،اه نابزی، رتو همج بدایتا (WWW.TLLL.IR)،
13-14 نمهب1403 باتک ،زاوها ،تلااقم هعومجم-جمراهچ دل

17

رهش ار یناکم یارب هب ندیسر یاهایور دوخ یمدننیب .اما هب،رورم نیا ایور هب یسوباک لیدبت یمدوش هک اهنآ ار رد
دوخ یمدعلب .نیا یگناگود هک رد مامت فیصوتیاه یناکم نامر دوجو ،دراد هناهنت هب تیاور قمع یم،دشخب هکلب
هدنناوخ ار زین ریگرد هبرجتی نیا اهداضت یمدنک. رصنع ؛هجیتنرد ناکم رد توریب 75، هبناونع یکی زا
هتسجربنیرت یگژیویاه نیا ،نامر هناهنت یرتسب یارب تیاور ،ناتساد هکلب یرصنع زاسانعم و نیدامن تسا هک
لاوز یعامتجا و یسایس نانبل ار باتزاب یمدهد .هداغ ،نامسلا اب فیصوت قیقد و هاگ خلت زا ،توریب یرهش قلخ
یمدنک هک مه ایور و مه سوباک ؛تسا یرهش هک مه هدعوی یدازآ و هافر یمدهد و مه تشونرس تیصخشاه ار
هب طوقس یمدناشک .ناکم رد نیا ،نامر اب هئارای اهداضت و شکمشکیاه هعماجی ،برع هب یرصنع یدیلک یارب
کرد مایپیاه قیمع یعامتجا و یسایس رثا لیدبت یمدوش.
***
فوب روک قداص تیاده و توریب 75 هتشونی هداغ ،نامسلا ره ود اب هدافتسای هنادنمشوه زا رصانع نامز و
،ناکم هتسناوتدنا تیاورییاه ،قیمع و باذج ،نیدامن راذگریثأت قلخ دننک هک رتارف زا بوچراچ ،یناتساد هب
باتزاب نارحبیاه ،یناور یعامتجا و یخیرات هعماجی دوخ یمدنزادرپ .
رد فوب روک، ناکمییاه دننام هناخی ،یوار نیمزریز و هداجیاه ،فارطا هب تزابیبا زا یگتفشآ ینورد و اوزنای
یناور تیصخش یلصا یم لیدبت؛دنوش یلاحردهک رد توریب 75، رهش توریب هبناونع یدامن زا هوکش و لاوز
هعماجی ،نانبل یرتسب یارب شیامن اهداضت و فاکشیاه یعامتجا تسا .ناکم رد ره ود رثا، هبهنوگیا نیدامن
؛تسا رد فوب روک، ناکم هب هراعتسایا زا هاگآدوخان و ناور هتفشآی تیصخش لیدبت هدش و رد توریب 75، ،ناکم
هدنیامنی طوقس یعامتجا و یسایس کی هعماجی نارحبهدز تسا.
رصنع نامز زین رد ره ود رثا یشقن رتارف زا بوچراچ یناتساد دراد .رد فوب ،روک نامز ریغیطخ و ،ینهذ
یگتفشآ یناور تیصخش یلصا ار ییامنزاب یمدنک و هدنناوخ ار نایم ،هتشذگ لاح و هذ روصتین تیصخش
نادرگرس هگن یمدراد .رد ،لباقم نامز رد بتوری 75، اب نتخادرپ هب یعطقم صاخ زا یراتخ ،نانبل مه
باتزابهدنهدی یشاپورف یعامتجا و مه هدنهدرادشه هب هدنیآیا کیرات تسا .ره دو ،نامر اب بیکرت نامز و ناکم
هبناونع یرصانع زاسانعم و ،هیلادنچ قفوم هب قلخ ییاضف راذگریثأت یمدنوش هک هدنناوخ ار هناهنت اب اتساد،ن
هکلب اب میهافم قیمعرت ناوریتخانش و یعامتجا هجاوم یمدنک .نیا هرهبیریگ هناقلاخ زا نامز و ،ناکم تیباذج
یبدا و یراگدنام نیا ود رثا ار رد نایم یاهراکهاش تایبدا ،ناهج نیمضت یم.دنک

3هجیتن .یریگ
نیا شهوژپ اب فده یسررب یقیبطت شقن نامز و ناکم رد ود تیباذج رثا هتسجرب،یبرع و یسراف رصاعم ی فوب
روک قداص تیاده و توریب 75 هداغ ،نامسلا شلات یمدنک ات ناشن دهد هنوگچ نیا ،رصانع فرتار زا یاهدرکراک
ییاور ،لومعم هب تیباذج و قمع ییانعم نیا ود راکهاش یبدا کمک یمدننک .
هتفاییاه شهوژپ ناشن یمدهد هک رد فوب روک، ناکمیاهی دننام هناخی ،یوار نیمزریز و هداجیاه ،فارطا هناهنت
یکیزیف یطیحم یارب یاهدادخر ،ناتساد هکلب یم زین نیدامن و یراعتسایباتزاب و دنشاب زا یگتفشآ ،یناور اوزنا و
سرتیاه ینورد تیصخش یلصا دنتسه .نیا ناکممهو یاه،لائرروس و هریت ،دولآ هبهژیو نیمزریز ،هناخ تساهراعیا زا
هاگآدوخان و یکیرات نهذ یواردنا هک هب شکمشکیاه ناوریتخانش وا قمع یمدنشخب .نامز زین رد نیا ،رثا هبتروص
ینهذ و یطخریغ یحارط هدش ؛تسا نیا تسسگیاه ،ینامز داضت نایم ،هتشذگ لاح و تاروصت یوار ار هب شیامن

18. دمهین ب سنارفنکین للملای سرربی راج لئاسمی سانش نابز ،اه نابزی، رتو همج بدایتا (WWW.TLLL.IR)،
13-14 نمهب1403 باتک ،زاوها ،تلااقم هعومجم-جمراهچ دل

18

هتشاذگ و هدنناوخ ار ریگرد یاضف مهودولآ و مضقانت ناتساد یمدنک .نیا ،بیکرت میهافم یفسلف و ناوریتخانش
ناتساد ار تیوقت هدرک و نآ ار هب یرثا هدیچیپ و راگدنام رد تایبدا رصاعم ،ناریا یم لیدبتدنک .
زا یوس،رگید رد توریب 75، رصنع ناکم اب باختنا رهش توریب هبناونع هنحصی یلصا ،ناتساد
باتزابهدنهدی لاوز و نارحبیاه هعماجی نانبل رد هناتسآی گنج یلخاد تسا .،توریب رد نیا ،رثا زا کیوس
هبناونع سورع ،هنایمرواخ دامن ییابیز و یرگاوغا تسا و زا یوس،رگید اب شیامن ضیعبت ،یتاقبط داسف یسایس و
،یعامتجا هب یدامن زا تسکش و یشاپورف لیدبت یمدوش .فیصوتیاه قیقد هداغ سلانام از هلحمیاه ،ناریو
هناخیاه بیرختهدش و نابایخیاه رپ زا ،ساره ییاضف سوملم زا هعماجیا رد هناتسآی یشاپورف هئارا یمدهد .
نامز رد زین نیا رثا هبتروص یخیرات و نیدامن تسا .،هدنسیون اب باختنا یعطقم ینارحب زا خیرات ،نانبل هناهنت
تیعضو یعامتجا و یسایس نیا روشک ار باتزاب ،هداد هکلب هدنیآیا کیرات و راشرس زا نوشخت و گنج ار
شیپینیب یمدنک.
ره ؛نیاربانب ود ،رثا اب هرهبیریگ زا نامز و ناکم هبناونع یرصانع زاسانعمو ،نیدامن قفوم هب قلخ ییاضف
هیلادنچ یمدنوش هک رتارف زا تیاور ،یناتساد هب باتزاب میهافم قیمعرت تجا،یعام تیخیرا و ناوریتخانش
یمدنزادرپ .نامز ؛عقاورد و ناکم رد نیا ،راثآ هناهنت رد دربشیپ گنریپ شقن د،دنرا هکلب هب یرازبا یارب ایبن
نارحبیاه ناسنا نردم و دقن یاهراتخاس یعامتجا و یگنهرف عماوج دوخ لیدبت یمدنوش.
نیا ؛هجیتنرد یسررب ناشن یمدهد هک هرهبیریگ خهناقلا و هیلادنچ زا نامز و ناکم رد فوب روک و توریب 75، به
نیا راثآ ناکما یمدهد ات رد نایم یاهراکهاش تایبدا ناهج هاگیاج هژیویا ادیپ دننک. نیا ،رصانع عهولا رب داجیا
تیباذج و قمع ،ییاور یرتسب یارب دقن عماوج ناریا و نانبل و نایب نارحبیاه یتیوه و جایعامت ارفمه یمدننک .
هجیتنی نیا لیلحت دییأت یمدنک هک رد تایبدا ،رصاعم نامز و ناکم رتارف زا بوچراچیاه یفیصوت لمع هدرک و
یمدنناوت هب یرازبا یارب نایب شکمشکیاه ،یناور یفسلف و یعامتجا لیدبت دنوش .انی یگژیو،اه راثآ ده قداصتیا
هداغ و نامسلا ار هب هنومنییاه راگدنام زا تردق نامز و ناکم رد تایبدا ،ناهج لیدبت میدننک.

یپتشوناه
(1) مسیلایسناتسیزگا (ای یتسهییارگ )کی بتکم یفسلف تسا هک هب یسررب دوجو ،ناسنا یدازآ را،هدا باختنا و تیلوئسم
یدرف یمدزادرپ .نیا هفسلف رب نیا رواب تسا هک ناسنااه دیاب یانعم یگدنز دوخ ار خناشدو اسبدنز و رد نیعلاح اب
،بارطضا یبییانعم و ییاهنت هک زا یدازآ و تیلوئسم یم،دیآ هجاوم دنوش. یکی زا ممهنیرت لوصا لایسناتسیزگامسی
نیا تسا هک "دوجو مدقم رب تیهام" ،تسا هب نیا انعم هک ناسنااه لوا دوجو دنراد و سپس دوخ ار یمدنزاس و
ناشتیوه ار زا قیرط باختنااه و مادقایاه دوخ لکش یمدنهد.
(2) هفسلفی ناژـلپ ،رتراس یکی زا مهمنیرت هخاشیاه مسیلایسناتسیزگا تسا که دیکأت یدایز رب یدازآ ،یدرف
تیلوئسم یصخش و یبییانعم یگدنز یمدنک .وا دقتعم تسا هک ناسنااه ادتبا "دنتسه" و سپس زا قیرط
باختنایاه دوخ "موهفم" ادیپ یمدننک .رتراس رد هفسلفشا موهفم "دوجو لبق زا متیها" ار حرطم یم؛دنک
ینعی ناسنااه چیه تیهام ای فده یتاذ دنرادن و دیاب ناشدوخ یانعم یگدنز ار زا قیرط ناباختناشیاه دنزاسب.
هفسلفی رتراس ریثأت یدایز رب ،تایبدا ،یسانشناور تسایس و رنه یمدراذگ و هبهژیو رد ههدیاه 1940 و 1950
،یدلایم یشقن یساسا رد شبنجیاه یرکف دراد.
(3) راگدا نلآوپ (Edgar Allan Poe )،رعاش ،هدنسیون و دقتنم ییاکیرمآ تسا هک رد 19 هیوناژ 1809 هب ایند یمدیآ
و رد 7 ربتکا 1849 یمورف ناهج زا مشچ.ددنب وا هبهژیو هب رطاخ شراثآ رد یاهرناژ ،تشحو امعم و یکیرات

19. دمهین ب سنارفنکین للملای سرربی راج لئاسمی سانش نابز ،اه نابزی، رتو همج بدایتا (WWW.TLLL.IR)،
13-14 نمهب1403 باتک ،زاوها ،تلااقم هعومجم-جمراهچ دل

19

تخانشه هدش تسا .زا هتسجربنیرت یگژیویاه هتشونیاه راگدا نلآوپ یمناوت هب یکریز رد قلخ یاهوج
،کانسرت یزاب اب تاساسحا ناسنااه رد ههجاوم اب گرم و یبیهانپ و هدافتسا نینچمه زا تیاوریاه لباقریغ
شیپینیب و ،هنوگامعم هراشا درک.
(4) هبهتفگ یناینب ،نوتورب هردنآم راذگ ،هسنارف رد مسیلائرروس بتک باتکفوب ،روک رب نامر تسیب زا یکی نرق رت
تسا یدلایم متسیب.

عبانم
( بیبح ،هدازدمحا ـ1395 .)تفگ،؟دش هتخادرپ و هتخاس هنوگچ روک فوب ،ای ،هیاس اب وگو :نارهت ،لوا پاچ
هروس تاراشتنا تکرش .یرنه هزوح هب هتسباو رهم ی
( داوج ،یرغصا ـ1388)« .ناتساد رد ناکم رصنع تخانش ییابیز یسررب»هیرشن ، یسراف بدا یشهوژپرثن ی
هرود ،)نابز و بدا(هرامش ،دیدج ی ی26 یپایپ(23 صص ،)45-29.
( هداغ ،نامسلا ـ1393 .) توریب75همجرت ، ،یناجاقآ هیمس یت.یهام :ناره
( ــــــــــــ ـ1397همجرت ،یدازآ قشاع .)زرف نیسحلادبع یچ :نارهت ،دا.همش
( ــــــــــــ ـ1403 .)تاود نایم رد قشاع ینزهمجرت ،.همشچ :نارهت ،متشه پاچ ،دازرف نیسحلادبع ی
،یردنبایرد ـ فجن (1376) .کی تفگرصان :وگو یریرح اب فجن یردنبایرد، هب ششوک نرصا ،یریرح ،لوا پاچ
نارهت :.همانراک
للاجریم ،یزازک ؛اضریلع ،یناتسرهش ـهپس و نیدلا( دوعسم ،یدنو1398« .)رف رعش رد یریطاسا نامز دازخرف غو
نامسلا هداغ و»شواک ،همانهرود ،یقیبطت تایبدا ی ی9 هرامش ،3یپایپ هرامش ،35 صص ،62-43 .
( هرهاط ، هدازرافص ـ1392« .)نامسلا هداغ و هدزارافص هرهاط رعش رد گنج نومضم یقیبطت یسررب»هلاقم ، ی
ارفنکنیب شیامه نیمتشه ،یسنهسانش ،ناریا یسراف تایبدا و نابز جیورت نمجنا یللملا هلاقم یلم ی189 ـISPL08 .
ـ( رابجلادبع ،ییاکاک1380 .)ناهج و ناریا رعش رد یرادیاپ تاعوضوم یقیبطت یسرربلوا پاچ ،یلاپ :نارهت ،.ناز
،ییوجرهم ـ شویراد (1373). تفگ رد( نوماهشویراد یوگو ییوجرهم نیمار و بناهج)ولگ، نارهت :.هنامز
( نسح ،ینیدباعریم ـ1400 .)ناتساد لاسدص،ناریا یسیون ج1 و2هت ،متفه پاچ ،.همشچ :نار
( یرنه ،رلیم ـ1344 .)«تفگییوگو نایم یرنه رلیم و ونیم ناوج»، ،نخس هرودی ،مهدزناپ هرامش .تفه
( دوعسم ،شخبرون ـ1381 .)تیاور هب نارهت ،خیرات4 :نارهت ،یدلج.ملع
( قداص ،تیاده ـ1400 .)روک فوی پاچ ،16 .نادیواج تاراشتنا :نارهت ،
نویامه ـیلعدمحم ،نایزوتاک (1401.) قداص تیاده و گرم هدنسیون .هد پاچنارهت ،م :زکرم .