بازتاب سوگوارى و عزادارى در ادبيات فارسى معاصر : مطالعه موردى اشعار حبيب الله چايچيان، عليرضا قزوه و عبد الجبار كاكايى

بازتاب سوگوارى و عزادارى در ادبيات فارسى معاصر : مطالعه موردى اشعار حبيب الله چايچيان، عليرضا قزوه و عبد الجبار كاكايى
حسین علی عباس
گروه زبان فارسی، دانشکده زبان ها، دانشگاه بغداد، بغداد، عراق
چكيده
ادبیات فارسی معاصر آینه‌ای تمام‌نما از مفاهیم عمیق عرفانی، انسانی و اجتماعی است که در طی قرن‌ها، شاعران برجسته‌ای را در دامان خود پرورش داده است. در این میان، سوگواری و مرثیه‌سرایی به‌عنوان شاخه‌ای برجسته از ادبیات غنایی، جایگاه ویژه‌ای در شعر فارسی داشته و همواره بستری برای بازتاب احساس‌های انسانی، باورهای مذهبی و انتقادهاي اجتماعی فراهم کرده است. مرثیه، چه در سوگ خویشاوندان و یاران و چه در رثای ائمه‌ي معصومین (ع)، یکی از ابزارهای مهم شاعران برای پرداختن به اندوه، شکیبایی و حماسه است. این پژوهش با رویکرد تحلیلی ـ توصیفی به بررسی بازتاب سوگواری و مرثیه‌سرایی در شعر سه شاعر فارسی معاصر، حبیب‌الله چایچیان، علیرضا قزوه و عبدالجبار کاکایی می‌پردازد. هدف پژوهش، تحلیل بازتاب سوگواری در سروده‌های این شاعران و تبیین جایگاه مضامین عاشورایی و عزاداری در ادبیات معاصر فارسی است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که مرثیه‌های مذهبی، به‌ویژه سروده‌هایی در رثای عاشورا و امام حسین (ع)، به‌واسطه‌ی تأثیرات معنوی و فرهنگی عمیق، از برجستگی خاصی برخوردارند. چایچیان با زبانی نرم و احساس‌برانگیز، قزوه با لحنی حماسی و اعتراضی و کاکایی با بهره‌گیری از تصویرهای مدرن و استعاری، توانسته‌اند تنوع ابعاد سوگواری را به‌خوبی بازنمایی کنند. نتایج پژوهش حاکی از آن است که این سروده‌ها، در کنار تقویت باورهای مذهبی، به‌عنوان رسانه‌ای مؤثر برای انتقال پیام‌های انسانی و فرهنگی، نقش‌آفرینی کرده و ادبیات فارسی معاصر را به بستری برای بازنمایی مفاهيم معنوی و مقاومت، تبدیل کرده‌اند.

واژگان کلیدی: ادبیات فارسی معاصر، سوگواری، مرثیه‌سرایی، حبیب‌الله چایچیان، علیرضا قزوه، عبدالجبار کاکایی.

دهمین کنفرانس بین المللی بررسی مسائل جاری زبان ها، زبان شناسی، ترجمه و ادبیات
13-14 بهمن 1403، اهواز
جهت اطلاعات بیشتر ، به وبسایت کنفرانس مراجعه شود:
WWW.TLLL.IR

1. دمهین ب سنارفنکین للملای سرربی راج لئاسمی ه نابزسانش نابز ،ای، و همجرت بدایتا (WWW.TLLL.IR)،
13-14 نمهب1403 باتک ،زاوها ،تلااقم هعومجم-جمراهچ دل

59

علاطم : رصاعم ىسراف تايبدا رد ىرادازع و ىراوگوس باتزاب للها بيبح راعشا ىدروم ه
نايچياچىياكاك رابجلا دبع و هوزق اضريلع ،
سحين لعی سابع
سراف نابز هورگی، قارع ،دادغب ،دادغب هاگشناد ،اه نابز هدکشناد
هديكچ
تایبدا یسراف رصاعم هنیآمامت یاامن زا میهافم قیمع افرع،ین یناسنا و جایعامت تسا هک رد یط نرق،اه نارعاش
هتسجربیا ار رد ناماد دوخ هداد شرورپ تسا .رد نیا ،نایم یراوگوس و هیثرمییارس هبناونع هخاش زا هتسجرب یا
تایبدا ،ییانغ هاگیاج هژیویا رد رعش یسراف هتشاد و هراومه یرتسب یارب باتزاب ساسحایاه ،یناسنا یاهرواب
ذمیبه و یاهداقتنا یعامتجا مهارف هدرک تسا .،هیثرم هچ رد گوس نادنواشیوخ و نارای و هچ در یاثر همئای
،)ع( نیموصعم یکی زا یاهرازبا مهم نارعاش یارب نتخادرپ هب ،هودنا ییابیکش و هسامح تسا. انی شهوژپ اب
درکیور یفیصوت ـ یلیلحت هب یسررب باتزاب یراوگوس و هیثرمییارس رد رعش هس رعاش رافبیبح ،رصاعم یسللها
،نایچیاچ اضریلع هوزق و رابجلادبع ییاکاک یمدزادرپ .فده ،شهوژپ لیلحت باتزاب وگوسیرا رد هدورسیاه نیا
نارعاش و نییبت هاگیاج نیماضم ییاروشاع و یرادازع رد تایبدا رصاعم یسراف تسا .هتفاییاه شهوژپ ناشن یمدهد
هک هیثرمیاه بهذم،ی هبهژیو هدورسییاه رد یاثر اروشاع و ماما نیسح (ع)، هبهطساوی تاریثأت یونعم و یگنهرف
،قیمع زا یگتسجرب یصاخ دنرادروخرب .نایچیاچ اب ینابز مرن و ساسحا،زیگنارب هوزق با ینحل یسامح و یضارتعا و
ییاکاک اب هرهبیریگ زا یاهریوصت نردم و ،یراعتسا هتسناوتدنا عونت داعبا راوگوسی ار هبیبوخ ییامنزاب دننک.
جیاتن تسا نآ زا یکاح شهوژپ هک نیا هدورس،اه رانک رد تیوقت یاهرواب ،یبهذم هبناونع هناسریا رثؤم یارب
لاقتنا مایپیاه یناسنا و ،یگنهرف شقنینیرفآ هدرک و تایبدا یسراف رصاعم ار هب یرتسب یارب ییامنزاب میهافم
یونعم و واقم،تم لیدبت هدرکدنا.

ناگژاو یديلك: تایبدا یسراف ،رصاعم ،یراوگوس هیثرم،ییارس بیبح،نایچیاچ للها ،هوزق اضریلع رابجلادبع
.ییاکاک

1همدقم .
هب ،یسراف تایبدانهک زا یکی ناونعینغ و نیرتهنیجنگ نیرتاومه ،ناهج یبدا یاهباتزاب هرهدنهدی
هشیدنااه ،تفایردورد یاهین ،تایبدا نیا .تسا یگنهرف و یناسنا یاهرواب و ر نیتسخن زایاهزو لکش یریگ
ییامنزاب یارب بسانم یرتسب ،دوخناجیهاههشیدنا ، مهارف یعامتجا لئاسم و ینافرع یاهیمدنک و
یمدناوت شزراهویش هب ار یقلاخا و یونعم یاههخاش نایم رد .دنک لقتنم راذگریثأت و هنادنمرنه یاه یا
یراوگوس ،یسراف تایبدا فلتخم
(1)
هیثرم ود یساسا یشقن ،زاغآ نامه زا و هتشاد هژیو یهاگیاج ،ییارس ر
لکشییانغ تایبدا هب یهد، افیایمدنک.
هیثرمگوس اب ادتبا ،یسراف تایبدا رد ییارسهروطسا یاه دننام یسامح و یا«گوس شوایس» و
« راگدایریرزنا»
(2)
هولج نهک نوتم رد رگیمدوش هرود رد سپس وی ییاروشاع نیماضم اب ،یملاسا، جوا
ییافوکش لماکت و دوخیم هبرجت اردنک نیا رد .هنوگی زا هدافتسا اب نارعاش ،یبداناجیهیاه قیمع

2. دمهین ب سنارفنکین للملای سرربی راج لئاسمی ه نابزسانش نابز ،ای، و همجرت بدایتا (WWW.TLLL.IR)،
13-14 نمهب1403 باتک ،زاوها ،تلااقم هعومجم-جمراهچ دل

60

هزومآ زا ماهلا و یناسناهب ار نزح و هودنا ،ینید یاه ،ربص نوچمه یمیهافم لاقتنا یارب یرازبا ناونع
و تمواقمهب ملظ ربارب رد یگداتسیا راکیمدنریگهعقاو .ی هب ،اروشاعهتسجرب زا یکی ناونع نیرت
ماهلا زورما ات زابرید زا ،ملاسا خیرات یاهدادیوریسراف نارعاش شخبهیثرم بلاق رد و هدوب نابز ،ییارس
نیمزرس نیا تایبدا و گنهرف رد قیمع یباتزابدراد.
تارییغت اب ،رصاعم نارود رد هلحرم دراو یسراف تایبدا ،یگنهرف و یسایس ،یعامتجادیدج یا یمدوش .
ثعاب تلاوحت نیا رد ینوگرگدهیثرمنابز رظن زا ییارس ییاوتحم و ییم.ددرگ ؛عقاوردعاش اب ،رصاعم نار
هرهب شلات و هدمآرب یرادازع و یراوگوس میهافم ینیرفآزاب ددصرد ،یتنس ثاریم زا یریگیمدننک نیا ات
هغدغد و اهزاین اب ار میهافمبیبح .دنهد دنویپ هعماج زور یاهجلادبع و هوزق اضریلع ،نایچیاچ للها راب
هاگدید اب هک دنتسه ینارعاش هلمج زا ،ییاکاککبس و اه و یراوگوس فلتخم داعبا ،دوخ توافتم یاه
هیثرم رعش رد ار ییارس یسرافهب رصاعم ریوصتیم.دنشک ،نایچیاچ نابز ابداس ی ،فیطل و هساسحایاه بان
رد ار هنامیمص ورعش یم شیامن هب دوخهبنج رب و دراذگهعقاو یساسحا و یونعم یاهی دیکأت اروشاع
یمرم بلاق رد ار تلادع و تمواقم نوچمه یمیهافم ،یضارتعا و یسامح یدرکیور اب ،هوزق .دنکهیث یاه
یم باتزاب دوخارب یرتسب هب ار یرادازع و دهد تیوقت یرهیحوی لیدبت ملظ ربارب رد یگداتسیا یم .دنک
ییاکاک زینهرهب اب ،هیثرم ،هناروآون یاهریوصت و نردم نابز زا یریگهب ار ییارسهزات لکشیا، ینیرفآزاب
یمدیامن گنهامه رصاعم بطاخم یگنهرف و ینابز یاهزاین اب ار نآ ویمدنک.
یلیلحت درکیور اب ،شهوژپ نیا ـصوتهیثرم و یراوگوس باتزاب یسررب هب ،یفی رد ییارسهدورسیاه نیا
یم هتسجرب رعاش هسیم شلات و دزادرپِعون نیا هاگیاج و شقن ات دنک هرواب تیوقت رد ار یبدا ،ینید یاا لاقتن
هعماج یعمج تیوه ییامنزاب و یناسنا میهافمی یناریا، لحت ،شهوژپ یلصا فده .دزاس نشورحن لیهوی
زابهیثرم و ییاروشاع نیماضم ینیرفآ رعش رد ییارس یسراف و رصاعمیامنزابی تایبدا رب نآ ریثأت و یبهذم
تسا هرود نیا یگنهرف.

1.1 هلئسم نايب .
یراوگوس و هیثرمییارس هبناونع یکی زا هخاشیاه یلصا تایبدا ،ییانغ جیهاگیا هژیویا رد نایب جنراه و
تمواقم یناسنا دراد .نیا هنوگی ـ یبدا زا گوس شوایس رد همانهاش ات هیثرمیاه ییاروشاع رد تایبدا
یملاسا،ـ رازبا یدنمتردق یارب لاقتنا میهافم ،یونعم یقلاخا و یسامح تسا.
تایبدا یسراف ،رصاعم هب لیلد عوقو یاهدادخر یعامتجا و یبهذم هتسجرب نوچمه بلاقنا یملاسا
57 و گنج ،یلیمحت تلاوحت هدمعیا ار هبرجت یمدنک و نیا تلاوحت رد بلاق هیثرمییارس و یراوگوس
باتزاب یم یصاخدنبای .هعقاوی ،اروشاع هبناونع یکی زا یروحمنیرت عیاقو خیرات ،ملاسا یریثأت یمعق رب
تایبدا یسراف دراد و نیماضم ،نآ رد هرودی رصاعم زین هبروط هژیو رد راثآ رعاشنا حرطم یم.دوش
اوردهیثرم ؛عقیاه ،ییاروشاع رتارف زا نایب ناجیهیاه ،یدرف هب یرازبا یارب تجیور میهافم ،تمواقم صرب
و یگداتسیا رد ربارب ،ملظ یم لاقتنا.دنبای
رد نیا ،نایم یسررب هدورسیاه بیبحللها ،نایچیاچ اضریلع هوزق و رابجلادبع ،ییاکاک ناشنهدنهدی

3. دمهین ب سنارفنکین للملای سرربی راج لئاسمی ه نابزسانش نابز ،ای، و همجرت بدایتا (WWW.TLLL.IR)،
13-14 نمهب1403 باتک ،زاوها ،تلااقم هعومجم-جمراهچ دل

61

عونت و لماکت هیثرمییارس رد تایبدا یسراف رصاعم تسا .نایچیاچ اب ینابز یساسحا و ،هداس هتسناوت
قمع ساسحایاه ییاروشاع ار اب یتیمیمص صاخ هبریوصت دشکب .هوزق اب یدرکیور یضارتعا و ،یسامح
یمیهافم نوچمه تمواقم و تلادع ار رد بلاق هیثرمیاه دوخ باتزاب یمدهد .ییاکاک زین اب هدافتسا زا
یاهریوصت نردم و هراعتسایاه ،عیدب هیثرمییارس ار هبهنوگیا هناقلاخ هب یاهزاین ینابز و یگنهرف
هعماجی ،رصاعم کیدزن یم.دنک
نیا ،شهوژپ اب فده لیلحت هدورسیاه نیا ،نارعاش هب لابند خساپییوگ هب نیا شسرپ تسا هک
هنوگچ نیماضم ییاروشاع و یراوگوس رد تایبدا یسراف رصاعم زاببات تسا هتفای و نیا باتزاب هچ یشقن
رد تیوقت شزرایاه یگنهرف و ینید ،هعماج .دراد

2.1شهوژپ فده و تّيمها ،ترورض .
ترورض هعلاطمی شهوژپ نیا عوضوم زا نآ تهج تسا هک هیثرم،اه رتارف زا نایب دناهو ،یدرف هبناونع
یرازبا دنمتردق رد تیوقت تیوه یعمج و لاقتنا مایپهیا یناسنا و یقلاخا ا میهافم و یونعم و یعامتج
رد رتسب خیرات لمع یمتخانش هک دننک قیقدرت نیا هزوح یمدناوت هب کرد رتهب زا تیفرظیاه یگنهرف
و یبدا تایبدا ،رصاعم کمک دنک.
لیلحت تیمها هدورسوس نیماضم اب ییاههیثرم و یراوگ،زین ییارس هب تخانش رتهب فلتخم یایاوز
رف،یگنه ینابز و یرکف هعماجی رصاعم کمک یمدنک و ناشن یمدهد هک هنوگچ عاشنار یمدنناوت زا
میهافم ینید و یتنس یارب خساپییوگ هب هغدغدیاه یعامتجا و یونعم هنامزی ،دوخ دنریگ هرهب.
فده ؛هجیتنرد نیا ،شهوژپ یسررب و لیلحت باتزاب یراوگوس و هیثرمییارس رد تایبدا سرافی ،رصاعم
اب هیکت رب هدورسبیبح نوچمه ینارعاش یاهللها ،نایچیاچ اضریلع هوزق و رابجلادبع ییاکاک تسا .نیا
هعلاطم هب لابند نییبت شقن نیا هس رعاش رد هبیریگراک نیماضم ییاروشاع و زع،یرادا هویشیاه ینابز و
یکبس اهنآ رد ییامنزاب میهافم یراوگوس و تیمها تجا ـ یگنهرفیعام نیا راثآ رد تیوقت شزرایاه
یناسنا و یبهذم تسا.

3.1شسرپ .شهوژپ یاه
فده اب شهوژپ نیا یسررب هیثرم و یراوگوس باتزاب رب هیکت اب رصاعم یسراف تایبدا رد ییارسش رع
بیبحع و هوزق اضریلع ،نایچیاچ للهاییاکاک رابجلادب ، هب خساپ لابند هبشسرپیاه تسا ریز:
1. هنوگچ وسیراوگ و هیثرمییارس رد تایبدا یسراف ،رصاعم ییامنزاب یم ؟دوش
2. هچ توافتاه و تهابشییاه رد یاهدرکیور ینابز و یکبس بیبحللها ،نایچیاچ اضریلع هوزق و
رابجلادبع ییاکاک تبسن هب باتزاب یراوگوس دوجو ؟دراد
3. هنوگچ نیماضم ییاروشاع رد هدورسیاه نیا ،نارعاش هب تیوقت وابیاهر ینید و فیگنهر
هعماجی رصاعم کمک یم ؟دنک
4. هدورسیاه طبترم اب هیثرمییارس نیا هس ،رعاش هچ یشقن رد لاقتنا میهافم ا،یناسن یقلاخا و یسامح
؟دنراد

4. دمهین ب سنارفنکین للملای سرربی راج لئاسمی ه نابزسانش نابز ،ای، و همجرت بدایتا (WWW.TLLL.IR)،
13-14 نمهب1403 باتک ،زاوها ،تلااقم هعومجم-جمراهچ دل

62

5. هچ رصانع ،ینابز یریوصت و یراعتسا رد هدورسیاه نیا ،نارعاش یارب ییامنزاب یراوگوس هبراک
یم؟دور

4.1هيضرف .یاه شهوژپ
رب شسرپ و شهوژپ فده ساساحرطم یاههیضرف ،هدشیم هئارا ریز یاهدنوش:
1. یراوگوس و هیثرمییارس رد تایبدا یسراف ،رصاعم هبهژیو رد هدورسیاه بیبحللها ،نایچیاچ
اضریلع هوزق و رابجلادبع ،ییاکاک باتزابهدنهدی نیماضم ،یبهذم یگنهرف و عیفطا تسا هک هب تیوقت
یوهت ینید و یعامتجا هعماجی ،رصاعم کمک یمدننک.
2. هدورسیاه بیبحللها نایچیاچ اب ینابز یفطاع و ،یساسحا نیماضم یاروشاعی ار هبهنوگیا
ییامنزاب یمدننک هک رب قمع یونعم میهافم رتشیب و شزرایاه ،یبهذم دیکأت ادهتش دشاب.
3. اضریلع هوزق رد رعش دوخ زا یدرکیور یضارتعا و یسامح هرهب یمدرب هک رد زاببات تبیصمیاه
،اروشاع شقن یرثؤم رد جیورت گنهرف تمواقم و یگداتسیا .دراد
4. رابجلادبع ییاکاک اب هدافتسا زا هراعتسااه و یاهریوصت ،نردم هتسناوت تسا سیراوگو ار رد
بلاقیاه هزاتیا هئارا دهد هک اب یاهزاین ینابز و یگنهرف بطاخم ،رصاعم خمهاوین دراد.
5. هیثرمیاه ییاروشاع رد تایبدا ،رصاعم یسراف هبلیلد راب یونعم و گنهرفی ،دوخ یریثأت رتارف زا
نایب هودنا یصخش دراد و یرتسب یارب لاقتنا مایپیاه یقلاخا و یعامتجا مهارف یم.دننک

5.1شهوژپ شور .
نیا ،شهوژپ زا عون یفیک و یلیلحت تسا و اب هرهبیریگ زا ورش یلیلحت ـ یفیصوت و هناخباتک تاعلاطم یا
هیثرم و یراوگوس باتزاب یسررب هب ،یبدا ربتعم یدانسا وهدورس رد ییارساکاک و هوزق ،نایچیاچ یاه یی
یم.دزادرپ

6.1هنيشيپ .شهوژپ ی
هنیشیپهیثرم یسررب رد شهوژپ ییم ناشن یسراف تایبدا رد یراوگوس و ییارسهنوگ نیا هک دهدا ی یبد
هب هراومه یعامتجا و ینید میهافم لاقتنا ،یعمج و یدرف هودنا باتزاب یارب یرازبا ناونعو یاقو تبث ع
تسا هدوب هجوت دروم یخیرات هتخادرپ عوضوم نیا هب زین رایسب یشهوژپ راثآ ووژپ اما .دنایلقتسم شه هک
رپب هلاقم کی رد شهوژپ نیا رظندروم رعاش هس رعش لیلحت هب دناوتب.دشن ادیپ ،دزاد یاوژپ ن شلات شه
یم زا ات دنکهنیمز رد نیا زا شیپ هک یتاعلاطم و راثآهیثرم یصاعم یسراف تایبدا رد نآ شقن ،ییارس و ر
،تسا هدش ماجنا نآ لوحت رد هتسجرب نارعاش ریثأتهرهبنیا رد .دنک یرادربهراشا عبانم یخرب هب شخب
یم :دوش
( یماما1369هیثرم اب )رس( یئاسف راگتسر ؛ناریا یسراف تایبدا رد ییا1397 ؛یسراف رعش عاونا اب )
( اسیمش1383ضایف ؛یبدا عاونا باتک اب )( شنم1381هلاقم اب ) ی« یسررب،تاعوضوم نیماضم و

5. دمهین ب سنارفنکین للملای سرربی راج لئاسمی ه نابزسانش نابز ،ای، و همجرت بدایتا (WWW.TLLL.IR)،
13-14 نمهب1403 باتک ،زاوها ،تلااقم هعومجم-جمراهچ دل

63

بلاقگنج رعش یاه»سابع یلاع ؛( دابآ1391نایرج باتک اب ) یرعش راثآ هعومجم ،رصاعم رعش یسانش
بیبحچیاچ للها نیا لیلحت یارب یبسانم رتسب هک عبانم ریاس و ییاکاک رابجلادبع و هوزق اضریلع ،نای
هدومن مهارف شهوژپیم هراشا اهنآ هب نایاپ رد و دنا .دوش

2)عوضوم یليلحت شزادرپ( یرظن ینابم .
تایبدا ،یسراف هبناونع یکی زا نیرتراذگریثأت یاهرازبا ،یگنهرف هراومه باتزابهدنهدی جهبنیاه
نوگانوگ یگدنز ناسنا تسا .نیا ،تایبدا هولاع رب هئارای ییابیزیاه ینابز و نه،یر یرتسب یارب یسررب
میهافم قیمع ،یناسنا ینافرع و یبهذم مهارف یمدنک .رد نایم هنوگیاه فلتخم ،یبدا هیثرمییارس ای
یراوگوس یهاگیاج هژیو ؛دراد ارچ هک نیا ِعون یبدا شیب زا ره چزی هب نایب ،هودنا مهیلد و هشیدنا رد
باب میهافم یداینب یگدنز نوچمه ،گرم تبیصم و دیما هب ییاهر زا ،ملظ یمدزادرپ.
هیثرمییارس رد لوط خیرات تایبدا یسراف زا یدرکراک یدرف و یساسحا رتارف تفره و هب یرازبا یعمج
یارب تیوقت تیوه یگنهرف و لاقتنا مایپیاه یعامتجا و ذمیبه لیدبت یمدوش .نیا هنوگی ،یبدا زا
گوسیاه هروطسایا و یخیرات ات هیثرمیاه ،ییاروشاع هبناونع یرتسب بیار نایب شزرایاه یقلاخا و
،یونعم هتخانش هدش و هتسناوت تسا شقن یمهم رد لکشیهد یاهرواب یعمج افیا دنک.
نیا ،شهوژپ اب فده نییبت هاگیاج و تیمها یراوگوس و هیثرمییارس رد تایبدا ف،یسرا ادتبا هب
یسررب هنیشیپی یخیرات نیا ِعون یبدا و هاگیاج نآ رد گنهرف و نابز یسراف یمدزادرپ .سپس اب دیکأت رب
تلاوحت نآ رد هرودی ،رصاعم شقن و ریثأت نآ رب ییامنزاب میهافم ییاروشاع و یگنهرف، یسررب یمدوش .
نیا بوچراچ ،یرظن یرتسب یارب کرد رتهب یگژیویاه یکبس و ییاوتحم هدورسیاه نارعاش هدیزگربی
،شهوژپ مهارف یمدنک.

1.2هيثرم و یراوگوس باتزاب . یسراف تايبدا رد یيارس
تایبدا یسراف زا زابرید هبهنیآ ناونعناجیه زا یا یاهرواب و اهجهعماهراومه ،یناریا ی یرتسب یارب نایب
ساسحاب و ینورد یاههشیدنا باتزا،نایم نیا رد .تسا یناسنا و ینافرع قیمع یاه یراوگوس و
هیثرمیطابترا رد ،ییارس گنتاگنت اب ،گنهرف نییآاه و یاهرواب د،ینی .دراد رارق

1.1.2هيثرم و یسراف تايبدا .هاگياج و هنيشيپ :یيارس
هیثرمییارس هبناونع هخاشیا زا تایبدا ،ییانغ یکی زا نهکنیرت هنوگیاه یبدا تسا هک هب امنزابیی
ناجهیامیساسحا یاه یدرف و یعمج تبسن هب گرم و تبیصم یمدزادرپ .نیا ِعون یبدا رد گنهرف
،یناریا هراومه شقن یمهم رد لکشیهد تیوه یعامتجا و لاقتنا مایپیاه یقلاخا و یبهذم دراد و
هبنایب یارب یرتسب ناونع هودنا و نزح رد بلاقیاه فلتخم یرعش هتخانش یم.دوش
یراوگوس رد تایبدا یسراف هب نارود شیپ زا ملاسا یمزاب،ددرگ ییاجهک رد نوتم یولهپ و
هروطسایاه ،یناریا هیثرمیاه طبترم اب «وگزرم اثر» ،«گوس شوایس» و «ناریرز راگدای»، هاگیاج

6. دمهین ب سنارفنکین للملای سرربی راج لئاسمی ه نابزسانش نابز ،ای، و همجرت بدایتا (WWW.TLLL.IR)،
13-14 نمهب1403 باتک ،زاوها ،تلااقم هعومجم-جمراهچ دل

64

هتسجربیا دنراد .رد نیا ،راثآ گرم نانامرهق هبناونع دادیورییاه کیژارت باتزاب هداد یمدوش هک مهنامز
رب ساسحایاه یناسنا و شزرایاه یعامتجا دیکأت .دنراد (،یماما 1369 :21ـ20) ناتساد گرم زیدبش ار
یمناوت هبناونع هنومنیا رگید زا گوسییارس رد هرودی نایناساس حرطم درک .نیا تیاور رد تایبدا یبرع
زین هاگیاج یصاخ دراد :
بسا بوبحم ورسخ ،زیورپ ،زیدبش هب یرامیب راچد یمدوش .ورسخ زیورپ هک زا گرم نیا بسا نارگاهب
میب ،دراد نامرف یمدهد هک سکره ربخ گرم زیدبش ار هب وا ،دناسرب دیاب رظتنم اجمتاز گرم دشاب .
ماجنارس زیدبش ناج یمدراپس و سیئر هلیوطی یتنطلس هک راچان هب علاطایناسر نیا هعقاو هب ورسخ
زیورپ ،تسا هار هراچیا زج یورندروآ هب دبراب یمندبای .دبراب یمدریذپ ات یهار یارب ندناسر نیا ربخ هب
ورسخ دبایب .وا رد یکی زا سلاجم شیع و رورس هاش رضاح یمدوش و اب ینحل ،نیگمغ دناتسا گرم
زیدبش ار تیاور یم.دنک (نامه :23)
نیا ،تیاور نامههنوگ هک هراشا ،دش ناشن یمدهد هک رد گنهرف یبدا شیپ زا ساملا زین گوسییارس و
هیثرمیناوخ هبناونع یکی زا رصانع مهم یبدا و یفطاع دوجو هتشاد هک هاگیاج هژیویا رد باتزاب هودنا و
تبیصم دراد.
اب دورو ملاسا و شرتسگ گنهرف یملاسا رد ،ناریا نیا ِعون ،یبدا ینوگرگد ییانعم یمدبای و هب یکی زا
مهمنیرت هخاشیاه تایبدا یسراف لیدبت یمدوش .هیثرمیاه یبهذم رد یان ،هرود هبهژیو اب دیکأت بر
هعقاوی اروشاع و تبیصمیاه لهاتیب (ع)، هب جوا دوخ یمدنسر و نیماضم د،ینی ینافرع و یقلاخا ار رد
دوخ یاج یم.دنهد (،اسیمش 1383 :177)
نیتسخن رمهیثیاه یملاسا یسراف هب دمحم نب فیصو ،یناتسیس رعاش رابرد ،نایرافص نتبس هداد
یمدوش هک اب هدیصقیاه ،دوخ هودنا و نزح ار هبهویشیا راذگریثات هبریوصت یمدشک .سپ زا ،وا یکدور با
یراوگوسییاه ریظن هیثرم یارب دیهش یخلب و نسحلاوبا ،یدارم هاگیاج هتسجربیا رد نیا هنیمز ادیپ یمدنک .
یخرب ،نارگشهوژپ یکدور ار نیتسخن رعاش گوسارس یم.دنناد گوس زا سپ ،یکدور یاهدورس
گوسیاهدورس سابعلاوبا لضفنبینجنبر ییاراخب امع روصنموبا ویمیدق ءزج ،یزورم هرگوس نیرت یاهدورس
یسراف رعش .دنا(،یماما 1369 :84)
نیا دنور رد هرودی ،هیوفص با شرتسگ عّیشت و دیکات رب هیثرمییارس یاروشاع،ی یلکش ماظنرتدنم
یمدبای و هب یکی زا ناکرا یلصا رعش یبهذم لیدبت یمدوش .رد نیا ،هرود یثرمهییارس هولاع رب نایب
ناجیه،ینورد یاه هب یرازبا یارب جیورت شزرایاه یگنهرف و یبهذم یدبتل هدش و هنیمززاس تلاوحت
یدعب رد رعش یسراف یم.دوش (،اسیمش 1383 :177زا ؛نیاربانب ) یراوگوسیاه هروطسایا رد همانهاشی
،یسودرف نوچمه «گرم شوایس» و «ناریرز راگدای»، ات هیثرمیاه ییاروشاع رد نارود ا،یملاس نیا
هنوگی یبدا هراومه باتزابهدنهدی ،اهدرد یماکانیاه یقلاخا هدوب تسا .هیثرمییارس رد تایبدا ،یسراف
رتارف زا زاربا ،هودنا هبهباثمی یرازبا یارب تیوقت تیوه ،یعمج لاقتنا یپمایاه یبهذم ـ یگنهرف و
تمواقم رد ربارب ،ملظ شقنینیرفآ یم.دنک

7. دمهین ب سنارفنکین للملای سرربی راج لئاسمی ه نابزسانش نابز ،ای، و همجرت بدایتا (WWW.TLLL.IR)،
13-14 نمهب1403 باتک ،زاوها ،تلااقم هعومجم-جمراهچ دل

65

2.1.2یيارگون و تنس دنويپ :رصاعم یسراف تايبدا رد یراوگوس .
تایبدا ،رصاعم یسراف رد هرودیا زا تلاوحت قیمع ،یعامتجا یسایس و یگنهرف لکش تفرگه هک نیا
ینوگرگداه رب نیماضم و کبسیاه ،یبدا یریثأت فرگش دراد .یراوگوس و هیثرمییارس هبناونع یکی زا
هخاشیاه مهم تایبدا ،ییانغ اب دورو هب نیا ،نارود هناهنت هب ثاریم یتنس وخد رادافو ،هدنام هکلب اب ذپشری
،تارییغت هب یرازبا یارب باتزاب لئاسم و هغدغدیاه هعماجی رصاعم لیدبت یم.دوش (،یماما 1369 :22)
رد تایبدا ،رصاعم هعقاوی اروشاع نانچمه هبناونع یکی زا یروحمنیرت تاعوضوم هیثرمییارس حرطم
نارعاش .تسا رصاعم اب هرهبیریگ زا ،نابز اهریوصت و یاهدامن ،دیدج هتسناوتدنا میهافم یتنس را اب ینیاهزا
ینابز و یرکف هعماج زورما قیفلت دننک .نیا دنویپ نایم تنس و ،ییارگون هیثرمییارس ار زا تیدودحمیاه
ینییآ و یبهذم رتارف هدرب و نآ ار هب یرتسب یارب نییبت میهافم یعامتجا و یسایس یدبتل هدرک .تسا
(،اسیمش 1383 :185)
رد تایبدا ،رصاعم اروشاع یدامن زا قمتموا و یگداتسیا رد ربارب ملظ تسا .،نارعاش با ماهلا زا نیماضم
،ییاروشاع هیثرمییاه یمدنیارس هک هولاع رب نایب ،هودنا هب باتزاب نامرآیاه تلادعهناهاوخ و یدازآ،هنابلط
یمدنزادرپ .نیا ،اهرعش اب داجیا دنویپ نایم هسامحی اروشاع و لئاسم ،زور تهتسناودنا نابطاخم صاعمر ار هب
یشیدنازاب رد شزرایاه یعامتجا و ،یقلاخا راداو .دننک (نامه :202)
رد ؛عقاورد نارود ،رصاعم هیثرمییارس اب تلاوحت یگنهرف و یعامتجا هارمه یمدوش و نارعاش زا نیا بلاق بیار
نایب یماکانیاه یعامتجا و یسایس زین هرهب یمدنریگ .بلاقنا ؛نارود نیا رد لاسامی 57 و گنج ،یلیمحت
هنیمززاس شرتسگ هیثرمییاه یمدنوش هک هولاع رب دیکأت رب میهافم ،ییاروشاع هب تمواقم و ایگداتسی رد ربارب ظمل
و دادبتسا یمدنزادرپ .نارعاش رصاعم نوچمه بیبحللها ،نایچیاچ اضریلع هوزق و رابجلادبع ،ییاکاک اب هرهبیریگ زا
رصانع ینابز و یکبس یدج،د هیثرمییارس ار هب یرتسب یارب ییامنزاب لئاسم یعامتجا و یونعم هنامزی ،دوخ لیدبت
یم.دننک (نامه :185)
هیثرمییارس ،رصاعم زا بلاقیاه یتنس نوچمه بیکرت،دنب لزغ و هدیصق اهدافتس ،هدرک اما رد نیع،لاح
راچد یتلاوحت رد راتخاس و اوتحم هدش تسا .نارعاش رصاعم اب هبهریریگ زا هراعتسا،اه یاهریوصت نردم و
ینابز هداسرت و میقتسم،رت هتسناوتدنا میهافم ییاروشاع ار هب یلکش یسحرت و لباق کردرت یارب نابطاخم
ییامنزاب دننک. هبناونع ،لاثم ،نایچیاچ اب ینابز یفطاع و ،یساسحا میهافم وشاعییار ار اب یتیمیمص خصا
هب ریوصت یمدشک .وا هتسناوت تسا اب ظفح بلاقیاه ،یتنس ینیماضم دننام ،تداهش یراکادف و ناهود ار اب
ینایب ناور و لباقمهف هئارا .دهد (،یماما 1369 :22 )رد ،لباقم اضریلع هوزق اب لینح یسامح و ،یضارتعا زا
هیثرم هبناونع یرازبا یارب دقن یعامتجا و یسایس هدافتسا یمدنک .وا تسناوته زرم نایم رعش تمواقم و
هیثرم ار گنرمک دنک و زا میهافم ییاروشاع یارب جیورت تمواقم و یگداتسیا هرهب .دربب (،اسیمش 1383 :
185 )ییاکاک زین اب هدافتسا زا هراعتسایاه ون و یاهریوصت ،عیدب هتسناوت تسا ثرمهیییارس ار هب زناب و
گنهرف بطاخم رصاعم کیدزنرت .دنک

8. دمهین ب سنارفنکین للملای سرربی راج لئاسمی ه نابزسانش نابز ،ای، و همجرت بدایتا (WWW.TLLL.IR)،
13-14 نمهب1403 باتک ،زاوها ،تلااقم هعومجم-جمراهچ دل

66

3.1.2ضم .هيثرم یاوتحم و نيما یسراف تايبدا رد اه
رد تایبدا ،یسراف هیثرماه هولاع رب نایب ساسحایاه یبهذم و ،یسامح هب یرتسب بیار باتزاب لئاسم
یعامتجا و یسایس لیدبت هدشدنا .نیا ،اهرعش هناهنت رد هصرعی ،تایبدا هکلب رد تیوقت هیحوری یعمج و
جیورت شزرایاه ینید و لاخا،زین یق .دنراذگریثأت (،یماما 1369 :92یبدا یاوتحم )تا یراوگوس و یرادازع
،یسراف رد ساسارب بطاخم و عوضوم هب هس هتسدی یلصا میسقت یمدنوش:

1.3.1.2. گوس دنزرف
نیا هتسد زا گوسییارساه هک رد گرم ،دنزرف هدورس یم،دنوش اب قیمعنیرت ساسحایاه یناسنا هارمه
تسا .رمگ ،دنزرف هبرجتیا کاندرد تسا هک رعاش نآ ار اب مامت دوجو سمل یمدنک .نیا هدورس،اه ینایب
هناقداص و روشرپ زا هودنا یصخش و رگتیاور هظحلیاه متامراب یگدنز یم رعاشدنشاب .اهریوصت و یمیهافم
هک رد نیا عون هیثرماه هبراک یم،دنور یمیمصنیرت و مرگنیرت هولجیاه سیراوگو ار هب نهذ ،بطاخم ااقل
یمدننک و بلغا یبزا هرهب هنوگره راظتنا ای هزیگنای یجراخ.دنا (راگتسر ،یئاسف 1397 :177)

2.3.1.2. ارزو و نامكاح گوس
نیا عون زا هیثرم،اه هک رتشیب طسوت نارعاش یرابرد هدورس هدش،دنا هب نایب سگو و هودنا رد گرم
نایاورنامرف و یارزو یتنطلس صاصتخا دنراد .نیا اهرعش بلغا هبنجی یتاغیلبت هتشاد و هبیعون رازبا
هیجوت و شیامن یرادافو نارعاش هب رابرد بوسحم یمدنوش .هبناونع ،لاثم رمهیثی یخرف یناتسیس یارب
ناطلس ،دومحم هنومنیا هتسجرب زا نیا عون تسا .اب نیا،لاح نیا اهرعش ًلاومعم یبزا هرهب حس تیمیمص
و هفطاعیا یقیقحدنا و هاگ یتلاح یعنصت و نیغورد .دنراد (نامه :172)

3.3.1.2. گوس نارگيد
رد نیا ،گوس زا هتسد رعاش یارب ناتسود و نایانشآ دوخ هیثرم یمدیارس .تدش فطاعه رد نیا عون
گوسییارس،اه هتسب هب نازیم تیمیمص رعاش اب ِدرف ،هتشذگرد رییغت لباق اتس .نیا هدورساه بلغا رب
لیاصخ یقلاخا و یبوخیاه درف ،هتشذگرد دیکأت دنراد و دننام هیثرمیاه طوبرم هب ،نادنزرف یبهیاریپ و
هناقداص هدورس یمدنوش.
رد ؛هجیتنرد گوسییارسیاه طوبرم هب نادنزرف و ،ناتسود رعاش زا میمصتی و یصولخ یفطاع هرهب
یمدرب هک رد هیثرمیاه کاحنام رتمک هدید یمدوش .نیا ،صولخ زرم نایم ثرمهییاه یقیقح و یعنصت ار
هبیبوخ نایامن یمدنک .هیثرمیاه ،دنزرف اب یزاسریوصت ،هناقداص رتروشرپ زا هیثرمیاه یتموکحدنا و
هبلیلد نتشادن ،یجراخ لماوع زا راظتنا زا یسح یقیقحرت دنرادروخرب. )نامه(

9. دمهین ب سنارفنکین للملای سرربی راج لئاسمی ه نابزسانش نابز ،ای، و همجرت بدایتا (WWW.TLLL.IR)،
13-14 نمهب1403 باتک ،زاوها ،تلااقم هعومجم-جمراهچ دل

67

4.1.2یگژيو .ههيثرم یياوتحم و یرنه یا یسراف تايبدا رد اه
هیثرماه رد تایبدا یسراف هراومه یکی زا نیرتراذگریثات و ساسحارپنیرت بلاقیاه یرعش دنتسه هک از
رظن یرنه و ،ییاوتحم یراتخاس هیلادنچ و هدیچیپ دنراد .نیا یگژیواه هب هیثرمییارس ناکما یمهدند ات
هولاع رب نایب هودنا و ،نزح یرتسب یارب لاقتنا میهافم ،یعامتجا یگنهرف و ،ینید ارفمه دنک.
هیثرمییارس رد تایبدا یسراف اب هدافتسا زا هراعتسا،اه اهریوصت و هدامنیا طبترم اب هودنا و داهش،ت
هتسناوت یریثأت قیمع رب نابطاخم دراذگب .هدافتسا زا بلاقیاه یتنس دننام بیکرت،دنب هدیصق و ونثمی
هب نارعاش ناکما یمدهد ات میهافم ینغ و هیلادنچیا زا یراوگوس ار ییامنزاب ک.دنن زا ییوس،رگید
ینیماضم نوچمه ملظ،یزیتس ،ربص راثیا و ،تمواقم هبهژیو رد هیثرمیاه ،ییاروشاع هب نیا هنوگی یبدا
یهاگیاج رتارف زا نایب ،هودنا هدیشخب تسا. (،اسیمش 1383 :202)
هیثرماه زا رظن یرنه اب هدافتسا زا رصانع ،ینابز یریوصت و ،ییاقیسوم بطاخم ار هبیلکش یفطاع
ریگرد یمنارعاش و دننک هیثرمارس اب زین هرهبیریگ زا راعتساهیاه قیمع و یاهریوصت ،نیدامن ممیهاف
هودنا و تداهش ار تیوقت یمدننک .هدافتسا زا ییاهریوصت نوچ "لگ رپرپ"، "نوخ اپک"، "ریشمش
هتسکش" و "شتآ همیخاه"، هب نایب سح ،کیدژارت کمک ینایاش یم.دنک (نامه :185)
هیثرماه رتشیب رد بلاقیاه کیسلاک نوچ بیکرت،دنب هدیصق و یونثم هدورس یمدنوش .نیا بلاقاه هب
نارعاش ناکما یمدنهد ات اب هرهبیریگ زا یاهراتخاس ،یتنس میهافم هیلادنچیا ار هبریوصت .دنشکب زا رظن
،زین ییاوتحم هیثرماه هب نیماضم ،یفطاع ،ینید یعامتجا و یسامح یممهم .دنزادرپنیرت نومضم
ییاوتحم هیثرم،اه نایب هودنا و یلستندیشخب هب ناگدنامزاب تسا .نیا هرعش،ا بطاخم ار اب ساسحا
ِکرتشم تسد زا،نداد انشآ هدرک و یلدمه یعمج داجیا یمک.دنن هیثرماه بلغا اب هدافتسا زا ،رارکت
جاوییارآ و هیفاقیاه ،ناور یعون یقیسوم ینورد داجیا یمدننک هک اب سح هودنا و لمأت بطاخم
گنهامه تسا .)نامه(
هیثرم،اه هبهژیو رد طابترا اب ،اروشاع رب نیماضم تداهش و راثیا دیکأت دنراد .نیا نومضم،اه شزرایاه
یناسنا چمهنو یراکادف و یرادافو ار هتسجرب یم .دننک(،اسیمش 1383 :177) رد هیثرمیاه ،ییاروشاع
هعقاوی لابرک هبناونع دامن تمواقم رد ربارب ملظ و ،دادبتسا ییامنزاب هدش تسا .نارعاش ،رصاعم زا نیا
نومضم یارب تیوقت هیحوری تمواقم رد ربارب ،رابکتسا هرهبیرایسب ی یم.دنرب وردهیثرم ؛عقاییارس اب
دیکأت رب یمیهافم نوچمه ،ربص لکوت و ،نامیا هب نابطاخم مایپ ،دوخیاه یقلاخا و ینید لقتنم
یمدننک و تیوه یبهذم هعماج ار تیوقت یم.دنیامن هب،نایچیاچ ؛لاثم ناونع اب ینابز یساسحا و ،فیطل
هودنا هعقاوی اروشاع ار هبیلکش یفطاع و هنامیمص هبوصتری یمدشک .هیثرمیاه وا اب زکرمت رب تیمولظم
ماما نیسح (ع)، لهاتیب و )ع( ،شنارای بطاخم ار اب قمع نزح ،هعقاو هارمه یمدنک( .،یماما 1369 :
92) اضریلع ،زین هوزق رد هیثرمیاه دوخ اب هرهبیریگ زا میهافم ،ییاروشاع هب باتزاب تمواقم رد ربارب ملظ
و رابکتسا یمدزادرپ و هیثرم ار هب یرازبا یارب نایب هغدغدیاه یعامتجا و یسایس ،هنامز لیدبت یمدنک .
رابجلادبع نینچمه ،ییاکاک هیثرمییارس ار هب یاهزاین یگنهرف و ینابز بطاخم رصاعم کیدزنرت یم و دنک
اب بیکرت میهافم یتنس و کبسیاه ،دیدج یریوصت ون زا یراوگوس هئارا یم ؛هجیتنرد .دهدهیثرماه رد

10. دمهین ب سنارفنکین للملای سرربی راج لئاسمی ه نابزسانش نابز ،ای، و همجرت بدایتا (WWW.TLLL.IR)،
13-14 نمهب1403 باتک ،زاوها ،تلااقم هعومجم-جمراهچ دل

68

تایبدا ،یسراف هبهژیو رد نارود ،رصاعم زا تیدودحمیاه ینییآ رتارف هتفر و هب یرتسب یارب ییامنزاب
لئاسم ،یعامتجا یگنهرف و ینید لیدبت یمنداددنویپ اب هک دنوش تنس و ،ییارگون مه هب ثاریم یبدا
هتشذگ رادافو یمدننام و مه یاهزاین یگنهرف و یعامتجا هعماجی رصاعم ار خساپ یمدنهد.

5.1.2هيثرم یعامتجا و یگنهرف شقن .یسراف تايبدا رد یيارس
هیثرمییارس رد تایبدا ،رصاعم یسراف اهنت هب نایب ساسحاهفطاع و اهیاه دودحم یدرف یمن؛دوش هکلب
شقن یمهم رد تیوقت یاهرواب ،یبهذم جیورت گنهرف ییاروشاع و ییامنزاب تیوه و یگنهرفایعامتج
دراد .هیثرمیاه ،ییاروشاع زا کیوس رد لاقتنا شزرایاه یقلاخا و یگنهرف به لسنیاه دیدج قفوم
هدوبدنا و زا یوس،رگید یرتسب یارب لمأت رب یتاعوضوم نوچمه ،تلادع تعاجش و یگداتسیا مهارف
یمدننک. نیا ؛عقاورد هنوگی ،یبدا هدافتسااب زا نیماضم ،ینید یقلاخا و اامتج،یع یرتسب یارب منزابییا
شزرایاه ،یعمج تیوقت یاهرواب یبهذم و نداددنویپ لسناه مهارف یم.دنک (،اسیمش 1383 :177)
رد مسارم ،یرادازع هیثرماه شقن یمهم رد تیوقت ساسحایاه یگتسبمه ،کرتشم و همیدرد
یعمج افیا یمدننک .زا یوس،رگید هیثرمییارس اب تیروحم تبیصمهیا لهاتیب (ع)، یدامن زا تمواقم رد
ربارب رابکتسا و یبیتلادع هک تسا نیا میهافم ار یشزرا هبناونع شزرایاه یعمج رد نهذ ،هعماج حک
یم.دنک
هیثرم نیماضم،اه هولاع رب نایب ،هودنا رازبا یمهم یارب لاقتنا شزرایاه یقلاخا و یگنهرف زا لسنی هب
لسن یم رگیدب هک دنشابا ینابز هنادنمرنه و ،راذگریثات یمیهافم دننام ذگر زا یایند یناف و شلات بیار
یبایتسد هب یلاعت یونعم ار هبروط قیمع رد یاهرواب ،یعمج تیوقت یم.دننک (،یماما 1369 :64)
رد نارود ،رصاعم هیثرماه هولاع رب میهافم ،ینید هب ییاهرازبا یارب یرادیب امتجایع و تمواقم رد باربر ملظ
زین لیدبت یمیم راداو ار نارعاش و دنوشهب ،نردم هاگ و یضارتعا ،یسامح ینحل اب ات دننک باتزاب هغدغدیاه
یعامتجا و یسایس دنزادرپب و یمیهافم نوچمه تلادعیهاوخ و قحیبلط ار هب اخم،بط اقلا .دننک (،اسیمش
1383 :185)
هیثرم ؛عقاوردییارس هبناونع یکی زا رنکیاه مهم تایبدا ،ینییآ شقن میمه رد ظفح و یایحا ثاریم
یگنهرف و یبهذم نایناریا دراد .نیا ،اهرعش اب باتزاب مسارم و نییآیاه ،یرادازع تهتسناودنا تیوه ینییآ
هعماج ار ظفح و تیوقت و دننکزا قیرط لاقتنا مایپیاه یقلاخا و ،ینید یعون شزومآ غمیقتسمری هب هعماج
ئاراه دنهد .نیا ،اهرعش اب دیکأت رب ینیماضم نوچمه ندوبارذگ ،ایند ربص رد ربارب یصمتباه و تیمها دعتلا
و قح،یبلط هبتروص ،میقتسمریغ نابطاخم دوخ ار هب یشیدنازاب رد یگدنز و راشزیاه ،یقلاخا
یمارف.دنناوخ (،یماما 1369 :64)
هیثرم ؛هجیتنردییارس رد تایبدا ،یسراف یشقن رتارف زا کی هنوگی یبدا افیا یمدنک .نیا هدورس،اه
هولاع رب نایب هودنا و ،ساسحا هب یرازبا یارب تیوقت تیوه ،ینید داجیا یگتسبمه ،یعامتجا لاقتنا
شزرایاه یگنهرف و شزومآ میقتسمریغ لیدبت یمدنوش .رد نارود ،رصاعم هیثرماه اب شریذپ رصانع

11. دمهین ب سنارفنکین للملای سرربی راج لئاسمی ه نابزسانش نابز ،ای، و همجرت بدایتا (WWW.TLLL.IR)،
13-14 نمهب1403 باتک ،زاوها ،تلااقم هعومجم-جمراهچ دل

69

هنایارگون و ییامنزاب اسملئ یعامتجا و ،یسایس نانچمه هبناونع یکی زا نیرترثؤم یاهرازبا یگنهرف و
یعامتجا هتخانش یمدنوش.

2.2 یسررب .هيثرم و یراوگوس باتزابهدورس رد یيارسبيبح ؛رصاعم یسراف نارعاش یاه للها
یياكاك رابجلادبع و هوزق اضريلع ،نايچياچ
تایبدا یسراف ،رصاعم هبهژیو رد هزوحی هیثرم،ییارس یدنویپ قیمع نایم ستنیاه یبدا و تلاوحت
یرکف و ینابز هنامز رارقرب یم.دنک نارعاش نیا ،هرود اب ماهلا زا ثاریم ینغ ذگ،هتش میهافم یراوگوس و
یرادازع ار ینیرفآزاب هدرک و هب نایب هفطاعیاه یناسنا و یاهرواب یبهذم رد بلاقیاه یرنه ون
یمدنزادرپ.
هیثرمییارس رد رعش رصاعم ،یسراف هناهنت یرازبا یارب باتزاب هودنا یدرف و جیعم ،تسا هکلب یرتسب
یارب لاقتنا مایپیاه ،یقلاخا یعامتجا و یسایس مهارف یمدنک .نیا ِعون ،یبدا اب هیکت رب وهعقای اروشاع و
تبیصمیاه لهاتیب (ع)، هتسناوت تسا یهاگیاج هژیو رد تایبدا یسراف اعمرص ایبدب و نابطاخم دوخ ار
رد قمع نزح و یانعم یسامح هعقاوی ،لابرک کیرش دنک. رد نیا ،نایم بیبحللها ،نایچیاچ اضریلع هوزق
و رابجلادبع ،ییاکاک کیره اب هاگدیداه و کبسیاه صاخ ،دوخ یاهزرم هیثرمییارس ار شرتسگ هداد و
هولجیاه نوگانوگ نیا هنوگی یرعش ار هبریوصت یمدنشک .نایچیاچ اب زیناب یفطاع و ،فیطل هوزق اب
ینحل یسامح و یضارتعا و ییاکاک اب هرهبیریگ زا یاهریوصت نردم و ینابز ،نیون سیراوگو ار زا
بلاقیاه یتنس رتارف هدرب و نآ ار اب هغدغدیاه ،رصاعم دنویپ یم.دنهد
رد ،همادا هب یسررب یاضف یرعش کیره زا نیا هس رعاش و لیلحت هاگیاج هیثرم در راثآ نانآ هتخادرپ
یمدوش ات ناشن هداد دوش هک هنوگچ نارعاش نیا هتسناوتدنا زا نیماضم یتنس ربیا قلخ راثآ ،هناروآون
هرهب دنریگ و مایپیاه ،یعامتجا یگنهرف و ینید ار هب بطاخم لقتنم دننک.

1.2.2 .هيثرم و یراوگوس باتزابهدورس رد یيارسح یاهبيبلها هب قشع دامن ؛نايچياچ للها)ع( تيب
بیبحللها ( نایچیاچ1396 ـ1302،) صلختم هب «ناسح»، زا نارعاش هتسجربی ینییآ رصاعم ناریا تسا
هک هدورسشیاه اب قشع و صولخ یبلق هب لهاتیب (ع)، هتخیمآ یمدوش .وا رد لاس 1302 رد هدید ،زیربت
هبیم ناهجدیاشگ و شیب زا مین نرق زا رمع دوخ ار هب شیارس هرعشییا اب تیروحم هیثرمیاه ییاروشاع
و شیاتس همئای راهطا (ع )صاصتخا یمدهد .،نایچیاچ اب هرهبیریگ زا ینابز س،هدا یفطاع و ،ناور
یمدناوت نابطاخم هدرتسگیا ار زا یمامت یاهرشق هعماج هب هدورسیاه دوخ بذج دنک. ؛عقاورد نیا
یگژیو ببس میدوش هدورسیاه وا هناهنت رد نایم لها ،بدا هکلب رد نییآیاه یبهذم و یرادازع زین
هاگیاج هژیویا ادیپ دنک.
یاهرعش ،نایچیاچ زا و هداس ینابز ناور و همهمهف رادروخرب تسا هک نودب یگدیچیپیاه ،ینابز
ساسحایاه قیمع ار هب بطاخم لقتنم یمدنک .نیا ،یگژیو هدورسیاه او ار هب یکی زا عبانم یلصا هحونییارس
رد سلاجم یرادازع لیدبت یمدنک. یاهرعش یو رد نیعلاح هک راشرس زا ناجیهیاه یفطاع و مغزیگنا ،تسا

12. دمهین ب سنارفنکین للملای سرربی راج لئاسمی ه نابزسانش نابز ،ای، و همجرت بدایتا (WWW.TLLL.IR)،
13-14 نمهب1403 باتک ،زاوها ،تلااقم هعومجم-جمراهچ دل

70

نیماضم یسامح ار زین رد دوخ یاج هداد تسا .وا زا زراب تیصخش ماما نیسح (ع )هبناونع ییوگلا یارب
،تمواقم ربص و یگداتسیا رد باربر ملظ دای یمدنک و نیا مایپ ار هب نابطاخم دوخ لقتنم زین یمدزاس. لگیاه
رپرپ ،)رثن و مظن(نازخ زیرلگ ،ناتسغاب قشع ،هیاسیاه مغ ،یا کشااه دیزیرب (ود دلج) وهاگتولخ زارزا ، هلمج
راثآ صخاش وا نیا .دنتسه راثآ رتشیب رب روحم هیثرمییارس یارب لهاتیب (ع)، هبژیوه ماما نیسح (ع )و ،شنارای
تسا زکرمتم .نینچمه راثآ یرثن و یشهوژپ وا دننام ،)س( بنیز یوناب نامرهق لابرک (همجرت باتک ی هلطب
لابرک یطاّشلا ُتنب رتکد هب فورعم نمحرلادبع هشیاع زا) هریغ و، ناشنهدنهدی تعسو هاگن و ییاناوت وا رد
هزوحیاه فلتخم تایبدا ینییآ .تسا (چ،نایچیا 1390 :75)
هدورس رد نایچیاچنب و اهدامن زا ،دوخ یاههیامیم هرهب یبهذم یاهیزاسریوصت اب وا .دریگ یاه
نیا ،قیمعیم وگزاب اروشاع مایق هب تبسن ار دوخ یداقتعا و ینید یاهرواب نینچ :دنک

ج ،لابرك حبذ یاانوت جح یادف اه

یاابرق ،قشع یانم رد ار دوخ هكیم نینك

یم وت درگرب هبعك تفاوط ردنيسح ددرگ

یم ناميپ ديدجت ،قح تيب رد یدمآك... ینك


نیا رعش اب هدافتسا زا یاهدامن یبهذم نوچ «حبذ»، «لابرک»، «انم»، «فاوط» و «هبعک»، یطابترا قیمع
نایم تداهش ماما نیسح (ع )و کسانم جح رارقرب یمدنک .،رعاش لابرک ار «یانم قشع» میدمان و ماما
نیسح (ع )ار ینابرقیا یمدناد هک دوخ ار رد نیا ،انم یم ینابرقدنک .یزاسریوصت «فاوط هبعک هب درگ
نیسح» یدامن زا تیهولا و یسدقندوب مایق تساروشاع .نیا عون یزاسریوصت ناشنهدنهدی هاگن قیمع
نایچیاچ هب هعقاوی اروشاع و دنویپ نآ اب هشیریاه ایداقتع ملاسا تسا.
،نایچیاچ ماما نیسح (ع )ار هنطقف کی دیهش ،یخیرات هکلب ییوگلا هنادواج یارب ناناس زورما یمدناد .وا اب
ینابز یفطاع و رد نیعلاح ،یسامح مایپ مایق اروشاع ار هبناونع ییامنهار اربی تلادعیبلط و گداتسیای رد
ربارب ملظ ریسفت یمو وا ؛عقاورد .دنکهعقاهسردم ار اروشاع ییا یارب یریگدای میهافم یناسنا و یقلاخا
یمدناد .رد هدورسیاه ،یو یمیهافم نوچ ملظ،یزیتس یدازآیهاوخ و تمواقم رد ربارب ،ملظ اهراب دروم
دیکأت رارق هتفرگ تسا.

،نيسح هتشك زوريد و ربهر زورما تسا

مايق تسوا هك هتسويپ تضهنزومآ تسا

مامت یگدنز ،وا هديقع دوب و داهج

هچرگا تدم گنج ،نيسح کي زور تسا

ناوت ركشل ،ناميا یمندور زا نيب

ضيف ز یراي ،قح هكنوچ تردقزودنا تسا

13. دمهین ب سنارفنکین للملای سرربی راج لئاسمی ه نابزسانش نابز ،ای، و همجرت بدایتا (WWW.TLLL.IR)،
13-14 نمهب1403 باتک ،زاوها ،تلااقم هعومجم-جمراهچ دل

71

رد نیا ،رعش ،نایچیاچ ماما نیسح (ع )ار هبناونع ییوگلا یارب مامت لسناه یفرعم یمدنک .وا اب
هدافتسا زا لباقت «زورید» و «ازورم»، یگنادواج مایق ماما ار )ع( ناشن یمدهد .هلمجی «مامت یگدنز ا،و
هدیقع دوب و داهج» ناشنهدنهدی تیروحم شزرایاه یقلاخا و یداقتعا رد زیگدن ماما نیسح (ع )تسا .
دیکأت رب «کی زور گنج نیسح»، تردق یراگدنام نآ ار رد خیرات هبریوصت یمدشک.
نایچیاچ رد یاهرعش وخ،د هب باتزاب تیمولظم لهاتیب (ع )و جنرییاه هک رب نانآ هتشذگ ،تسا
یمدزادرپ .وا اب ینابز ،روشرپ هظحلیاه کیژارت هعقاوی ار لابرک دننام تیگنش یلع،)ع( رغصا تداهش نارای
ماما و )ع( نیسح جنریاه ترضح بنیز (س)، هبریوصت یمدشک:

ار وا ،بابر یهگ ،هيقر هگ

کشاهدرشفا هنيس هب ،ناشفا

درب رخآ ردپ هب شناديم

اب یلد رادغاد و هدرزآ

شدهد ات هك هعرج یبآ

مرجلا یوس نانمشد هدرب

،هآ دمآ نيسح و رغصا ار

هدرب ناشطع و هنشت هدروآ


نیا رعش اب زکرمت رب تیمولظم یلعرغصا (ع )و ردام ،بابر ،وا یکی زا یفطاعنیرت هظحلیاه کلابر ار
فیصوت یمدنک .رعاش زا ینابز یساسحا و هراعتساییاه نایامن هدافتسا یمدنک .هژاوییاه نوچمه
«ناشطع»، «هنشت»، «کشاناشفا» و «هنیس هدرشفا»، قمع هودنا و تبیصم ار هب اخمبط لقتنم یمدننک
و اب داجیا ییاهریوصت ،هدنز سح مهیدرد بطاخم ار یمربدنزیگنا. ؛عقاورد رد رعاش نیا ،رعش هب هودنا و
جنر هیقر (س )و بابر رد هعجافی اروشاع یمدزادرپ .«کشا،ناشفا هب هنیس هدرشفا» هراعتسایا یارب نایب
جوا مغ و لدیگتسکش ناردام و نادنزرف رادغاد تسا .لباقت «هعرج یبآ» اب «یوس نانمشد هدرب»،
ناشنهدنهدی جوا تیمولظم و ملظ هدشدراو هب لهاتیب (ع )تسا.
یکی زا یگژیویاه صاخ یاهرعش ،نایچیاچ باتزاب قیقد تایئزج هعقاوی تساروشاع .وا هبهنوگیا
هنادنمرنه هب حرش هظحلییاه نوچمه عادو ماما نیسح (ع )اب لها،)ع( تیب نانخس ترضح بنیز (س )
سپ زا هعقاوی اروشاع و تیمولظم ناریسا ،لابرک یمدزادرپ .رد یکی زا هدورسیاه ،دوخ وا تساوخرد
تلهم ماما نیسح (ع )زا هاپس نمشد ار نیاهنوگ تیاور یمدنک:

بشما یا مدرم تلفغ،هدز تلهم ديهد

ات هك «رح» یوس هر تسار ز ههاريب دوش

مرغصا ار ديراذگب هك ات ادرف حبص

نس نابرق شندش لماك و ششههام دوش

(،نایچیاچ 1388 :241)

14. دمهین ب سنارفنکین للملای سرربی راج لئاسمی ه نابزسانش نابز ،ای، و همجرت بدایتا (WWW.TLLL.IR)،
13-14 نمهب1403 باتک ،زاوها ،تلااقم هعومجم-جمراهچ دل

72

رد یان ،رعش رعاش هب تساوخرد ماما نیسح (ع )زا هاپس ،نمشد یارب تلهمنداد هراشا یمدنک .بیکرت
«مدرم تلفغهدز» ناشنهدنهدی یبیمحر و یبیهجوت نانمشد هب حتقیق تسا .«نس نابرقشندش لماک و
ششههام دوش» هراعتسایا خلت یارب هاتوکندوب یگدنز یلعرغصا (ع )تسا هک رد نیع اس،یگد ریثأت یقیمع
رب بطاخم دراد.
هبهدورس یونعم و یعامتجا داعبا ،اهرعش هنومن نیا اب ؛یلک روطیم صخشم نایچیاچ یاه .دوش
هولاع وا یاهرعش رب نایب درد و ،هودنا مایپییاه یعامتجا و یونعم رد دوخ دنراد .وا نابطاخم دوخ ار به
یشیدنازاب رد مایپیاه مایق اروشاع و ریثأت نآ رب یگدنز ،هرمزور یمارفدناوخ( .،نایچیاچ 1388 :210)
بیبح ؛نیاربانبللها ،نایچیاچ اب کبس هداس و راذگریثأت ،دوخ تسناوت هیثرمییارس ییاروشاع ار هبیلکش
نیون و یمدرم ینیرفآزاب دنک .یاهرعش ،وا یبیکرت زا ،هفطاع هسامح و دهعت یعامتجا تسا هک یدنویپ
نایم تنس یثرمهییارس نهک و یاهزاین ینابز و یرکف هعماج رصاعم رارقرب یمدزاس. وا اب هیکت رب تایئزج
قیقد هعقاوی لابرک و مایپیاه هنادواجی ،اروشاع ییاهرعش یمدنیرفآ هک هناهنت باتزابهدنهدی هودنا و نزح
،دنتسه ناوارف هکلب یمایپ نشور زا ،تمواقم یدازآیهاوخ و ملظ،یزیتس ربیا نابطاخم هئارا یمدنهد.
راثآ ؛عقاورد ،وا اب زکرمت رب ینیماضم نوچ تداهش ماما نیسح (ع)، تیمولظم لها،)ع( تیب تداشریاه
نارای ماما و هزومآیاه ،ییاروشاع یلپ نایم شزرایاه یتنس و یاهزاین رصاعم اجهعم رارقرب یمدننک .نیمه
یگژیو،اه نایچیاچ ار هب یکی زا راگدنامنیرت نارعاش ینییآ لیدبت هدرک هک هیثرمیاه وا نانچمه
ماهلاشخب لفاحم یبهذم و مسارم یرادازع تسا.

2.2.2 .هيثرم و یراوگوس باتزابهدورس رد یيارس هسامح یادص و تمواقم رعاش ؛هوزق اضريلع یاه
اضریلع ( هوزق1342،) زا نارعاش هتسجربیا تسا هک اب هدورسیاه دوخ هبناونع یادص تایبدا تمواقم و
هسامح رد ناریا هتخانش یمدوش .هولاع یو رب شیارس ،رعش رد هزوحیاه یتاعوبطم و یگنهرف زین
تیلاعف دراد نونکات و کیدزن هب 40 رثا رد بلاقیاه ،رعش ،دقن همانرفس و شهوژپ مرشتن هدرک تسا هک
زا هلمجی اهنآ یمناوت هب زا ناتسلخن ات نابایخ(1386،) یلبش و شتآ(1375 ،)دقشع تعکر و
(1377،) فسوی همه نیا (1376 ،)هدشمگ یاهدیشروخ (1376 ،)هزین ناوراک اب (1384 ،)تشپ ره
تسادخ گنس (1387هراشا ،هریغ و ) درک .،نینچمه حیحصت هخسنیاه یطخ ناوید لدیب هدو یول
هرکذتی تاملکیارعشلا ،شوخرس لضفادمحم زا رگید تیلاعفیاه وا رد هزوحی شهوژپ .تسا (راگتسر
،یئاسف 1397 :46)
یلصا نیماضم رعش هوزق لماش گنهرف ،تداهش ،اروشاع عافد ،سدقم ضارتعا هب یبیتلادع و شیاتس
راثیا و تمواقم و ساکعنا نینچمههدنهدی هیحوری ،یسامح نامرآییارگ و یرادیاپ تسا .،هوزق گنج ار
یدادخر کیرات و کاندرد یمناد،د اما رد نیعلاح زا نآ هبناونع یرتسب بیار تیوقت هیحوری تمواقم و
شزرایاه یناسنا هرهب یمدریگ .وا دقتعم تسا هک تداهش رد هار ،ادخ دامن لاعینیرت لکش راثیا و قشع
تسا و نیا مایپ ار اب ینابز هداس و ،یریوصت یموهفم هب بطاخم لقتنم دوخ یم ،اسیمش( .دنک1383 :
64)

15. دمهین ب سنارفنکین للملای سرربی راج لئاسمی ه نابزسانش نابز ،ای، و همجرت بدایتا (WWW.TLLL.IR)،
13-14 نمهب1403 باتک ،زاوها ،تلااقم هعومجم-جمراهچ دل

73

هوزق رد هدورسیاه دوخ زا یاهریوصت ون و یعیدب هدافتسا یمدنک هک هاگ زا فیاض یتنس هلصاف
یمدنریگ .نیا ،یموهفم یاهریوصت رعش وا ار یارب بطاخم باذج ،رصاعمرت یم.دننک
خرچ ـ مدز هچ ،هاگان روت مدش هچ ناسآ
حور نم زا هنيدم،تس کاخ نم زا ناسارخ
یوس نآ ؟نم ربارب تسيك نم رعشم
هتشكمهاگن نآ ی، نابرق ديع بش رد
رد نیا ،هدورس رعاش اب هدافتسا زا ریوصت «ندیخرچ» و «ندشراتفرگ رد روت»، هب یرفس ینورد و
یناحور هراشا یمدنک هک یناهگان و ناسآ قافتا یمدتفا .نیا «ندیخرچ»، یدامن زا تکرح رد ریسم
نافرع و یبایتسد هب تقیقح و تسا «روت» هبناونع یدامن زا ندشراتفرگ رد قشع ای قیاقح ینافرع هبراک
یمدور. یبهذم دعُب رد ون ریوصت نیا ؛عقاورد ـ هراعتسا ،یراوگوس و نافرع لباقت و یسامحیا زا ِناسنا رد
تسجیوجو تقیقح و ندشراتفرگ رد اهدرد و جنریاه طبترم اب نیا ریسم تسا .
بیکرت «حور نم زا هنیدم،تس خکا نم زا ناسارخ »،زین یدنویپ نایم ناکمیاه سدقم یملاسا
رارقرب یمدنک . ِسدقم ناکم ود نیا زا هدافتسا اب یو«هنیدم» هاگتساخ( ربمایپ ساملا (ص)) و «رخناسا»
لحم( هاگمارآ ماما اضر (ع)) هب دنویپ قیمع یفطاع و یخیرات نایم میهافم یراوگوس و عنافر هراشا
یمهک دنک ناشنهدنهدی یتیوه ینافرع ـ یبهذم و تسا طابترا رب تللاد یحور شرعا اب نیا ناکم اه
دراد .نیا ،تیب یعون هاگن هناگود هب أدبم و دصقم یناحور ناسنا ،ار اقلا یمدنک.
«رعشم »،زین یکی زا هاگتسیایاه کسانم جح تسا هک یدامن زا یرگنزاب و تشگزاب هب خدو تسا .رد
،اجنیا رعاش اب حرط نیا لاؤس هک «تسیک ربارب ؟نم»، هب شلاچ ناسنا اب سفن و تیدودحمیاه دوخ هراشا
دراد .ترابع «هتشکی نآ ،مهاگن رد بش دیع نابرق»، هب ینابرقندش سفن رد هار قشع اهراش یمروآدای و دنک
قیمعنیرت رهاظم یراوگوس رد اروشاع تسا. نیا ،بیکرت هطباریا قیمع نایم دیع رقناب (ینابرقندرک رد هار
ادخ )و میلست هناقشاع رد ربارب قوشعم ای تقیقح ،یهلا داجیا یمدنک. عاش ؛عقاو ردرد ر اجنیا زا دیع رق،ناب هک
دامن ینابرقندش رد هار ادخ ،تسا هدافتسا یمدنک ات تداهش ماما نیسح (ع )و رایشنا ار باتزاب دهد .رد
گنهرف یراوگوس ،ییاروشاع موهفم «رقیناب» یهاگیاج یدیلک دراد و رعاش نیا موهفم ار اب تیریوص ینافرع و
یسامح بیکرت یم.دنک
ـديورب یا هنيآ نم رد هك نزب گنس
ناطيش هتفرگ روش نم رد هك نزب گنس
رد ؛همادا رعاش زا موهفم «گنسندز» هک رد کسانم جح یدامن زا یمر تارمج و رودندرک ناطیش
،تسا هرهب یمدریگ .گنسندز یارب «ندییور هنیآ»، هراعتسایا زا شیلااپ ینورد و نایامنندش تقیقح
رد دوجو ناسنا تسا .یم ؛رگید ینایب هبنیا رد رعاش هک تفگ ناوتیعون هب اج راوگوسی ینورد هراشا
یمدنک هک زا شیلااپ سفن و هزرابم اب هسوسویاه ناطیش تأشن یمدریگ. نیا ؛عقاورد شیلااپ یمدناوت
هراعتسایا زا یراوگوس یارب ناهانگ ای یهودنا قیمع یارب تقیقحیاه شومارفهدشی اروشاع دشاب .رد
،اجنیا رعاش هبروط میقتسمریغ هب یراوگوس یارب شزرایاه یونعم زا تسد،هتفر هراشا یمدنک.

16. دمهین ب سنارفنکین للملای سرربی راج لئاسمی ه نابزسانش نابز ،ای، و همجرت بدایتا (WWW.TLLL.IR)،
13-14 نمهب1403 باتک ،زاوها ،تلااقم هعومجم-جمراهچ دل

74

زا یوس،رگید «نتفرگروش ناطیش»، ناشنهدنهدی هسوسویاه یناسفن و شلاچییاه سات هک ناسنا
رد ریسم ینافرع و یونعم اب نآ هجاوم تسا .نیا لباقت نایم «هنیآ» هبناونع دامن یکاپ و تقیقح و
«ناطیش» هبناونع دامن سفن و ،یهارمگ رد نیع ،یگداس یموهفم قیمع داجیا یمدنک.
ـلسلس بشما نك ملد رذنهار بهذلا
ريجنز ريغ هب تسيچ، هلسلسنافرع یاه
«هلسلسذلابه »هک هب لقن یسدق ثیدحزا هدش ماما اضر (ع )هراشا ،دراد ایروآد موهفم یگتسویپ
یونعم و طابترا هناقشاع اب همئای راهطا (ع )تسا. هب رعاش«هسلسنافرع یاه»یریجنز ؛ زا فراعم و
یاهرواب ینافرع هک ناسنا ار هب دنوادخ دنویپ یمیم هراشا ،دهدیاهریجنز .دنک نافرع جنیا رد،ا یدامن زا
یراوگوس یعمج یارب ماما نیسح (ع )و نارای تسوا هک زا قیرط هیثرمییارس و یرادازع رد گنهرف
،هعیش هنادواج هدش تسا .،رعاش یاهریجنز نافرع ار هب یاهریجنز هودنا و قشع یارب لهاتیب (ع)، دنویپ
یمدهد. رعاش ؛عقاورد نیا ثیدح ار هبناونع یرذن یارب لد دوخ یمدبلط هک ناشنهدنهدی قمع
یگتسباو یبهذم و یونعم تسوا .نیا ریجنز رد تیب ،مود هراعتسایا یارب ریسم نافرع اتس هک ناسنا ار
زا دنب ییارگایند شهاوخ واهر یناسفن یاه یمدنک و هب یوس یلاعت م،تقیقح و یونع تیاده یمدیامن.
ـديخرچب نم لد اب ،بشما دينزب فد
خرچب وگب لقعناخرچب وگب قشع ،د
ليل بت نياهیحضا ديع بت اي ردقلاتس
؟نابرق ديع بش اي تسا رطف ديع بش نيا
رد همادا،هدورس نیمه ی رعاش زا لقع یگناگود و قشع یفطاع یموهفم ونخس ، یمرد هک دیوگ
مسارم یراوگوس زین شقن یمهم دراد. «فدندز »هک یدامن زا روش و یداش نا ،تساناس ار هب حتکر و
صقر ینورد توعد یمدنک .رعاش زا قشع یمدهاوخ هک لقع ار تیاده ؛دنک هک ارچ قشع رد نافرع
یملاسا یهاگیاج رتلااو زا لقع دراد .«ندیخرچ »،زین یدامن زا عامس رد فوصت تسا هک در نآ قشع
هبناونع کرحم ِیلصا تکرح ناسنا هبیوس ادخ لمع یمدنک. نیا ؛هجیتنرد«فدندز» و «ندیخرچ»
هبروط یراعتسا یمدنناوت هب عامس ینافرع و یعون یراوگوس هنامداش هراشا دهتشا دنشاب هک رد زا یخرب
نییآیاه یبهذم دومن دراد .نیا تکرحاه یدامن زا میلست هب تقیقح اروشاع و یذپشر یهودنا تسا هک
اب قشع هارمه تسا.
رعاش رد نایاپ ،رعش اب حرط یشسرپ هرابردی متیها ،بش هب یعون زا تلاح یبینامز و یبیناکم
ینافرع هراشا یمدنک .وا نیا بش ار هب بشیاه سدقم یبهذم دننام هلیل،ردقلا دیع رطف و دیع نابرق
تبسن یمدهد .رعاش ؛عقاورد اب هدافتسا زا بشیاه سدقم ،یملاسا یتلاح زا ودناه و راظتنا ار فیصوت
یمدنک هک هبروط یقتسمریغم هب یراوگوس یارب تقیقح گرزب ،اروشاع دنویپ یمدروخ.
«بت »،زین هناشنیا زا روش و قوش تسا ینورد مغ و یونعم هک و یونعم تقیقح اب دروخرب رد
رعاش ،یسامح ار رد یتلاح زا راظتنا و ،میلست هاگن یمدراد .لباقت نایم نیا بش،اه یدامن زا دیدرت و رد
نیعلاح یگناگی هظحلهیا ینافرع رد نهذ رعاش تسا. رعاش ،رگید ینایب هب رد اجنیا هب یتلاح هراشا دراد

17. دمهین ب سنارفنکین للملای سرربی راج لئاسمی ه نابزسانش نابز ،ای، و همجرت بدایتا (WWW.TLLL.IR)،
13-14 نمهب1403 باتک ،زاوها ،تلااقم هعومجم-جمراهچ دل

75

هک ناسنا رد دروخرب اب بشیاه ،سدقم راچد سح هودنا و نزح یونعم یمدوش هک رد گنهرف یراوگوس
یملاسا و ،یعیش جیار تسا.
یم لیلحت نیا اب،هدورس نیا ؛تفگ ناوت یکی زا راثآ نیدامن و قیمع ریلعاض هوزق تسا هک اب ساهدافت زا
یاهریوصت ،ون هراعتسایاه عیدب و میهافم یبهذم و ،ینافرع هتسناوت ییاضف یونعم و راذگریثأت قلخ دنک .
هرهب اب هوزق ،عقاورددامن ،عیدب یاهریوصت زا یریگیاه یبهذم ار اب ینابز هناقلاخ و وآونهنار ینیرفآزاب
یمدنک. یو زا ینابز یراعتسا هرهب یمدریگ هک هب یاهرعش وا قمع و یگیلادنچ خیم یصادشخب .ره
ریوصت رد رعش ،وا ییانعم رتارف زا رهاظ دوخ دراد و بطاخم ار هب رکفت یماو.دراد
یاهرعش هوزق ینابز هداس اما قیمع دنراد هک بطاخم ماع و صاخ ار هب کی هزادنا بذج میدننک .وا زا
یگدزراعش یرود هدرک و شلات یمکدن مایپیاه دوخ ار اب هراعتسا و یاهدامن ،ینغ ملقتن دنک. هوزق رد
یاهرعش دوخ زا ییاهریوصت عیدب هرهب یمدریگ هک هاگ اب کبس یتنس هلصاف دراد .یان ،اهریوصت اب ماهلا زا
گنهرف اروشاع و عافد ،سدقم قمع ییانعم هدورسیاه وا ار شیازفا یمدنهد. وا ؛عقاورد اب ظفح رصانع
س،یتن ییاهرعش نیون قلخ یمدنک هک هبیبوخ اب هیحوری رصاعم گنهامه تسا .اهدافتس زا یاهدامن
یبهذم دننام ،لابرک اروشاع و ،ادهش هارمه اب کبس ضارتعا،زیمآ یاهرعش یو ار به یرثا هبرصحنمدرف
لیدبت یمدننک. اضریلع ؛عقاورد ،هوزق هبناونع یکی زا نارعاش هتسجربی تایبدا تمواقم و ،اروشاع ب ا
هداس ینابز و ناور هک ریثأت یمیقتسم رب بطاخم ییاهرعش ،دراد یمدیارس هک یکرتیب زا گنهرف ،تداهش
هسامح و ضارتعادنا. سابع یلاع( ،دابآ1391 :78) هدورس رد یو ار ینیسح تضهن ،دوخ یسامح یاه
یم نایب ،ناسنا یارب هدنزاس یتضهن ،هوزق( .دنک1372 :46)
هوزق ؛هجیتنرد رد یاهرعش دوخ زا یاهریوصت یسح و یناوارف ینیع هرهب یمدریگ هک هبیگداس یارب
بطاخم لباق کرد دنتسه .یاهدامن ینید و ییاروشاع دننام «لابرک»، «اروشاع»، «شدیه» و «ماما نیسح
(ع)» رد هدورسیاه وا ناوارف هبمشچ یمدنروخ .نیا اهدامن ثعاب یمدنوش یاهرعش وا اب گنهرف یبهذم
،هعماج یدنویپ قیمع رارقرب دنک. نورد زاهیامیم یو یلصا یاهشیاتس هب ناوت نادیهش و نییبت گنهرف
هعقاو ،تداهشیب هب ضارتعا ،)ع( نیسح ماما تداهش و اروشاع ی.درک هراشا هریغ و ملظ و یتلادع هوزق
تداهش ار هن هبناونع ،گرم هکلب هبناونع یگدنز واجهناد یفرعم یماروشاع و دنک ار هعقاو کی زا یخیرات ی
نآ و هدرب رتارفهب ارناونع ییوگلا یارب تمواقم رد ربارب ملظ و یحایا شزرایاه یشبنج ،یناسناج یارب هنادوا
همهلسن ینامز و اهحرطم اه یم ،اسیمش( .دیامن1383 :46 )

3.2.2 .هيثرم و یراوگوس باتزابدورس رد یيارسهمه رد یرعاش ؛یياكاك رابجلادبع یاه اب یتسيز
تمواقم و یرادياپ تايبدا
رابجلادبع ( ییاکاک1342) هک لاسیاه نیزاغآ یگدنز دوخ ار رد ملایا یرپس ،دومن رد نارود یناوجون اب
هدیدپیا خلت هبمان گنج یلیمحت هبورور یمدوش .هبرجتی میقتسم گنج و روضح ههبج رد یصخش یاه
نجقطانم و گ ،یتایلمع حور وا ار اب میهافم ،تمواقم راثیا و تداهش یم مهرددزیمآ و نیا میهافم رد راثآ
وا هبروط هتسجرب باتزاب یمدبای . ،ینیسحلام(1388 :57هبرجت ؛عقاورد )هنیمز ،یو یصخش یاهزاس

18. دمهین ب سنارفنکین للملای سرربی راج لئاسمی ه نابزسانش نابز ،ای، و همجرت بدایتا (WWW.TLLL.IR)،
13-14 نمهب1403 باتک ،زاوها ،تلااقم هعومجم-جمراهچ دل

76

لکشیریگ شرگن صاخ وا تبسن هب یمیهافم نوچ ،تداهش یگداتسیا و ملظیزیتس یمدوش. ییاکاک هب
هطساوی نیا هبرجت،اه رعش ار یرازبا یارب ساکعنا تیعقاویاه یعامتجا و تمواقم رد ربارب ملظ و متس
رارق یمدهد .یو زا تایبدا یرادیاپ یارب لاقتنا مایپیاه یناسنا و تیوقت هیحوری یرولاد و یگداتسیا
هرهبیناوارف ی یمدرب. هتسجرب نارعاش اب واه یادیس نوچم نسح ( ینیسح1383 ـ1335،) رصیق
نیماروپ (1386 ـ1338و ) ناملس ( یتاره1365 ـ1338مه ،) ،هشفرد( .تسا هرود1391 :48)
ییاکاک شیب زا ره زیچ هب ندورس لزغ و یونثم هقلاع دراد و رد همادای تیلاعفیاه ،دوخ هب ندورس
هنارت زین شیارگ ادیپ یمدنک .نابز وا رد ،رعش بباتزاهدنهدی هعماج و تیعقاویاه دوخ نوماریپ اتس و
رتشیب شراثآ رب هیاپی هغدغدیاه یعمج و میهافم یناسنا راوتسا تسا .زا هلمج ثآرا وا یمناوت هب
هعومجمیاه یرعش دننامنیسپاو یاهزاوآ (1369 ،)هیثرمی حور (1369) ،لاسنونکات یاه (1372،)
یتح رگا هنییآ یشاب (1375) ،)یسررب و دقن( ناریا رصاعم رعش هب یهاگن (1376 ،) یبنزیل زا هنارت
(1381) ؛بایان تصرف (1381 ؛)هنارت نیا وت ابتسا یندینش اه (1390 ،)بیتسا یناراب و رتچ (1391 و )
،هریغ هراشا درک.
ییاکاک یکی زا هتسجربنیرت نارعاش تایبدا تمواقم تسا هک رد شیاهرعش موهفم هشتدا را هبناونع
یلاعنیرت لکش راثیا و یراکادف رد هار نطو و نید هبریوصت یمدشک .یو تداهش ار یروحم زا هک ـ نیرت
هن ،ـ تسوا یرعش نیماضماهنت دامن تداشر و ،یگداتسیا هکلب یلجت کی یگدنز ادواجهن یمدناد .
یمیرک( ،یمیرلا1388 :87هب )هن ار تداهش وا ،یترابعاهنت کی لمع یدرف هکلب یهار یعمج یارب داجیا
تیوه یلم و یبهذم یمدناد .رعش وا رد نیا ،هزوح نایم ود هجو یفطاع و ،یسامح عتلدا رارقرب یمدنک.
ییاکاک رابجلادبع هبناونع یرعاش هک گنج ار زا کیدزن سمل ،هدرک هتسناوت تسا هبنجیاه فلتخم
نآزا ،ار یدژارتیاه یناسنا و یعامتجا فرگهت ات تارطاخ خلت و ریثأت نآ بر یگدنز رد ،هرمزور هدورسیاه
دوخ باتزاب .دهد یکی ؛عقاورد زا یگژیویاه هتسجربی یاهرعش ،ییاکاک فیصوت قیقد یخلتیاه گنج
و راثآ نآ رب یگدنز مدرم یداع تسا .وا اب هرهبیریگ زا ینابز کیرولکلوف و هداس، یعیاقو نوچ عییشت
،ادهش یبیهانپ ناکدوک و نانز و ترسحیاه ناردام ار باتزاب یمدهد .رد یرعش هک هب زورون لاسیاه
گنج صاصتخا ،دراد هیثرم و تداهش ،تمواقم ،راثیا نوچمه یمیهافم اب نیماضم نیا هبیبوخ نایامن
:تسا
ـیب هچلاس نآ راهب دش هفوكش
لاس نآ رات یاوه دش درس هچ
ربت یمخز تخرد نت دوب
زا هدنرپ یب هدنرپدوب ربخ
دنداد ديع یوب و گنر هچوك هب
هچوك مامتدنداد ديهش اه
هرفس رانكس هزات نيس تفه
یب ديهش کي کلاپهزانج

19. دمهین ب سنارفنکین للملای سرربی راج لئاسمی ه نابزسانش نابز ،ای، و همجرت بدایتا (WWW.TLLL.IR)،
13-14 نمهب1403 باتک ،زاوها ،تلااقم هعومجم-جمراهچ دل

77

،ییاکاک(1387: 202)
نیا ،رعش داضت نایم نشج زورون و تیعقاو خلت گنج ار اب ییاهریوصت هداس اما گریثأتراذ ناشن
یمدهد .«مامت هچوکاه دیهش دنداد»، هراعتسایا زا یریگارف گنج و روضح گرم در یگدنز هرمزوری
مدرم تسا.
رد نیا ،رعش «کلاپ دیهش کی یبهزانج» هب یدامن زا دوبمک و ترسح لیدبت یمدوش .رعاش اب هدافتسا زا
یاهریوصت هداس و ،یسح بطاخم ار هب قمع یراوشدیاه گنج یمدرب و یهودنا یعمج ار در لد ،هدنناوخ هدنز
یمدنک.
ییاکاک زا میهافم ییاروشاع هبناونع ییوگلا یارب یگداتسیا و تمواقم هرهب یمدریگ .رد یاهرعش ،وا
تضهن ،اروشاع رتارف زا کی هعقاوی ،یخیرات یدامن زا تمواقم رد ربارب ملظ و متس سات .یو رد فیصوت
هعقاوی ،اروشاع زا اهریوصت و هراعتسایاه دنمتردق هدافتسا یمکدن و نیا هافممی ار اب گنج یلیمحت
دنویپ یم.دهد وا زا میهافم ییاروشاع هبناونع ییوگلا یارب یگداتسیا و قم،تموا یم هدافتسادنک .
ضایف( ،شنم1381 :119)
دنخب ـ یا لد هك ات ايند هدنخب
هب تخب هچره هدنمدرد راز
یلعمربكا زا ههبج دموا
نامه هِتوبات هك شدق ... هدنلب
ندموي ات هك رتسكاخ دش رخآ
لگ یابيز نم رپرپ دش رخآ
نووج و دق دنلب و اب ايح دوب
کلاپ و رهُم رتشگنا دش رخآ
،ییاکاک(1387 :211)
رد نیا ،رعش هدافتسا زا ییاهدامن دننام «یلعربکا»، «کلاپ» و «رهُم رتشگنا»، رگنایب دنویپ نایم
یادهش گنج یلیمحت و نانامرهق اروشاع اتس .ییاکاک اب نیا ،بیکرت هتسناوت تسا نایم دو هزابی ینامز
،یخیرات ـ طابترا ییانعم رارقرب دنک و مایپ اروشاع ار رد یاهرعش دوخ هدنز هگن دراد. نیا رعش اب یروحمت
،تداهش زا یاهدامن یبهذم هرهب یشزرا و یمدریگ. ؛عقاورد ییاکاک اب هرهبیریگ زا دامن «یلعربکا »
یدامن( یم ادف ار دوخ ناج ،هدیقع و نطو هار رد هک ناناوج زا،)دننک یدنویپ مییانع نایم وجنانا دیهش
گنج یلیمحت و دنزرف ماما نیسح (ع)، داجیا یمدنک .وا اب هدافتسا زا هراعتساییاه نوچ «توبات دنلب» و
«کلاپ و رهُم»، هبجنر یبوخ ناردام دیهش و هیحور ییرگراثیا ناناوج ار هبریوصت یمدشک .نیا ،رعش
سح یراکادف و تمظع تداهش ار اب ینایب هنارعاش و یفطاع لقتنم یمهیثرم موهفم و دنک رد ار ییارس
هلاه،راثیا نیا تمظع و مارتحا زا یا یم ناشن.دهد
نابز ییاکاک هبتدش باتزابهدنهدی تیعقاویاه یعامتجا تسا .وا زا رعش هبناونع یرازبا یارب
آندرکراکش قیاقح و هتسجربندرک یاهدرد ناهنپ هعماج هدافتسا یمدیامن .هدورسیاه وا راشرس زا

20. دمهین ب سنارفنکین للملای سرربی راج لئاسمی ه نابزسانش نابز ،ای، و همجرت بدایتا (WWW.TLLL.IR)،
13-14 نمهب1403 باتک ،زاوها ،تلااقم هعومجم-جمراهچ دل

78

تایئزج یگدنز مدرم یداع و هغدغدیاه هرمزوری اهنآ رد نامز گنج تسا. رد یو یاهرعش دوخ زا
ینابز هداس و ناور هدافتسا یمدنک هک هبیبوخ اب یگدنز مدرم یداع گنهامه تسا .نیا ابزن یمدرم
ثعاب یمدوش یاهرعش وا هب لد بطاخم دنیشنب و مایپشیاه هبتعرس کرد دوش. وا ؛عقاورد اب قیفلت
عقاوییارگ (مسیلائر )و یاهریوصت ،یراعتسا یم ییاهرعشدنیرفآ هک مهنامز یسح و هنارعاش یبیکرت و زا
ناجیهینورد یاه ،قیمع یاهدامن دنمتردق و ینابز کیرولکلوف تسا که هتسناوت یهاگیاج راگدنام رد
تایبدا یرادیاپ ناریا هب دوخ صاصتخا دهد.
***
تایبدا یسراف ،رصاعم هبهژیو رد هزوحی هیثرمییارس و تایبدا ،تمواقم پیدنوی قیمع نایم میهافم
،یبهذم یعامتجا و یسامح رارقرب یم.دنک نیا عون تایبدا اب هیکت رب هشیریاه یگنهرف و ،یخیرات
وتهتسنا تسا عیاقو یمهم دننام اروشاع و گنج یلیمحت ار هبناونع ییاهروحم ونعمی و ،یعامتجا
هبریوصت دشکب. نارعاش هتسجربیا نوچمه بیبحللها ،)ناسح( نایچیاچ ریلعاض هوزق و رابجلادبع اکاکیی
اب مادکره نابز و کبس صاخ ،دوخ یاهزرم نیا تایبدا ار شرتسگ هداد و هب نآ یانغ بتشییر
یمدنشخب .راثآ نیا نارعاش اب تیروحم یمیهافم نوچ ،اروشاع تداهش و ،تمواقم ابباتزهدنهدی
هیحوری ملظیزیتس و نامرآییارگ تسا و هبرجت زایعامتجا یاه و ،یخیرات هرهبیناوارف ی یمدنریگ .
مایپ ،نانآیاه هنادواجی اروشاع ار هب ،زورما لسن هب لاقتنا یاربیابیزهب یریوصت یمو دنشک نیماضم
ییاروشاع هیثرم و یراوگوس میهافم وار ییارس اب یساسحا یوق و ییاهریوصت سح،ی وگزاب یمدننک.
ره نیاربانب هس رعاش اب قلخ یاهریوصت ،یفطاع و یسح یمیهافم نوچ ،راثیا نامیا و اقمتمو ار هب
دوخ نابطاخم یم باتزابهدورس .دنهدنانآ یاه هنهنتا باتزابهدنهدی یاهدادخر ،یخیرات هکلب لماح یپمایاه
هنادواج یارب لسنیاه هدنیآ تسا .نیا نارعاش اب هیکت رب رصانع یبهذم و ،یعامتجا اتایبد یسراف ار هب
یرتسب یارب تیوقت تیوه ،یعمج تیونعم و تلادعیهاوخ لیدبت یم تمواقم تایبدا رد هژیو یهاگیاج و دننک
پ ییاروشاع ویم ادیدنیامن .

3هجيتن .یريگ
رعش رصاعم ،یسراف هبهژیو رد هزوحی هیثرمییارس و ،یراوگوس یرتسب مهم بیار نایب هودنا یعمج و
باتزاب تیمولظمیاه یناسنا مهارف یمدنک .نیا هنوگ،یبدا ی اب هرهبیریگ زا میهافم قیمع ،یبهذم
یعامتجا و ،یناسنا شقن یرثؤم رد لاقتنا شزرایاه یگنهرف و یتیوه افیا یمدیامن .یسررب هدورسیاه
نارعاش هتسجربیا نوچمه بیبحللها اضریلع ،نایچیاچ هوزق و رابجلادبع ییاکاک نناش یمدهد هک
مادکره زا نیا ،نارعاش اب ،نابز کبس و هاگن صاخ ،دوخ هتسناوتدنا نیماضم راوگوسی و هیثرمییارس ار
هبیلکش هناروآون و نتمبسا اب طیارش یعامتجا و یخیرات ،رصاعم ینیرفآزاب دننک.
یاهرعش ،نایچیاچ اب ینابز راشرس زا ساسحا و ،هفطاع رتشیب هب هبنجیاه یبهذم و ییاروشاع هیثرم
یمدزادرپ .وا اب دیکأت رب تایئزج هعقاوی ،لابرک نوچمه تداهش یلعرغصا (ع )و تیمولظم لهاتیب (ع)،

21. دمهین ب سنارفنکین للملای سرربی راج لئاسمی ه نابزسانش نابز ،ای، و همجرت بدایتا (WWW.TLLL.IR)،
13-14 نمهب1403 باتک ،زاوها ،تلااقم هعومجم-جمراهچ دل

79

یطابترا یفطاع و تراذگریثأ اب بطاخم رارقرب یمدنک .هیثرمییارس یو یباتزاب زا قشع و تدارا هناصلاخ هب
لهاتیب (ع )و یشلات یارب هدنز هگننتشاد مایپ یگدازآ و نامیا مایق تساروشاع.
،هوزق رد هدورسیاه ،دوخ هیثرمییارس ار زا بلاق یتنس رتارف یمدرب و نآ ار اب میهافم یسامح و
یعامتجا دنویپ یم.دهد وا اب هدافتسا زا یاهریوصت نیون و نابز ،یضارتعا تداهش و یراوگوس ار هب یرازبا
یارب دقن یبیتلادع و هزرابم اب ملظ لیدبت یمدنک .،هوزق اروشاع ار هبناونع ییوگلا هنادواج یارب همهی
لسناه یفرعم یم.دنک وا اب هتسناوت هرهبیریگ زا هراعتسایاه هدیچیپ و ینابز ،هداس هیثرم ار اب نیاهزای
یرکف و یعامتجا بطاخم ،رصاعم مه اتسار.دیامن
ییاکاک زین اب قیفلت نابز کیرولکلوف و یاهریوصت ،هدنز هیثرمییارس ار هب طسیح دیدج رد تایبدا
یرادیاپ یمدناسر .یاهرعش ،وا اب زکرمت رب یراوشدیاه گنج و ریثأت نآ رب زیگدن هرمزوری م،مدر
یراوگوس ار زا حطس یدرف هب حطس یعمج یم لاابدرب .یو زا ییاهدامن نوچ «کلاپ» و «تخرد یمخز»
هرهب یمو دریگ قمع هودنا و جنر یشان زا تداهش و گنج ار هبریوصت یمدشک .هیثرمییارس رد یاهرعش
،وا هناهنت زاربا ،هودنا هکلب یباتزاب زا تمواقم و یرادیاپ رد ربارب مانامیلاهنامز ت تسا.
هتفاییاه شهوژپ ناشن یمدهد هک هیثرمییارس ،رصاعم فلاخرب هتشذگ هک لغاب رد یبوچراچ یبهذم
دودحم ،دوب هزورما هتسناوت تسا هب هزوحیاه یعامتجا و یسایس زین دورو دنک .نیا وحتل ثعاب هدش هیثرم هب
یرازبا دنمتردق یارب لاقتنا مایپیاه یگنهرف و یتیوه لیدبت دوش. ،هجیتنرد تایبدا فیسرا ،رصاعم هبهژیو رد
هزوحی هیثرم،ییارس شقن یمهم رد هدنز هگننتشاد شزرایاه ،یونعم تزاببا یماکانیاه یخیرات و داجیا پدنوی
نایم هتشذگ و زورما افیا یمدنک .هدورسیاه ،نایچیاچ هوزق و ییاکاک هنومنیاه یزراب زا نیا ییاناوت یبداتا
یسراف رد یراگزاس اب تارییغت یعامتجا و خساپ و یسایسییوگ هب یاهزاین نهرف و ینیدنابطاخم یگ رصاعم
تسا .نیا ،نارعاش اب ظفح تیوه یبهذم و ،یگنهرف یاهزرم یدیدج یارب هیثرمییارس فیرعت یمدننک و نآ ار
هب یرازبا یرنه و یعامتجا یارب لاقتنا مایپیاه ،هنادواج لیدبت یمدنیامن.

یپتشوناه
(1) ردهمانتغل ،ادخهد ی«یراوگوس » هژاو لیذ رد«گوس » :تسا هدمآ«تبیصم و مغ و متام و هودنا»، «مغ و متام
روس فلاخرب .» ،ادخهد(1373 :855)
(2) «گوس شوایس» و «راگدای ناریرز» ود ناتساد یسامح مهم رد تایبدا ناریا دنتسه هک هب هرودیاه یفلتخم زا خیرات
طساهرویا و یسامح ناریا قلعت دنراد. «گوس شوایس » و یروراب نییآ یعون مان ،)نوشووَس ای نوشَووس ،ناشوایس(
یکی زا کیژارتنیرتراذگریثأت و نیرت شخبیاه همانهاشی یسودرف هولج و تسایب زا یا و تنایخ ،تیمولظم ،یهانگ
ماقتناهب ار ییوجیم ریوصت.دشک ،شوایس رسپ ،سوواکیک به لیلد ییوگدب هبادوس (رسمه سوواکیک )و یبیدامتعا
،شردپ زا ناریا هب ناروت هانپ یمدرب .،بایسارفا هاشداپ ،ناروت ادتبا وا ار اب مارتحا یم،دریذپ اما اهدعب هب کیرحت
زویسرگ (شردارب )هب وا نامگدب هدش و نامرف شلتق ار رداص یمدنک .شوایس رد تبرغ و یبیهانگ هتشک یم،دوش و
نیا دادخر هنیمززاس ماقتناییوج ،شرسپ ،ورسخیک زا نایناروت یمدوش. «راگدای ناریرز »یکی زین زا نهکنیرت نوتم
یسامح هب نابز یولهپ (نابز نارود یناساس )تسا هک هب گنج نایناریا اب نانویخ (یکی زا ماوقا مجاهم )رد هرودی
پساتشگهاش یمدزادرپ .رد نیا ،دربن یرز،ر ردارب پساتشگ و یکی زا ناناولهپ ،ناریا هب تسد نمشد هتشک یم،دوش اما
،شرسپ ،روتسب اب تداشر ماقتنا ردپ ار یمدریگ .نیا ناتساد رگنایامن یکی زا نیتسخن تیاوریاه یناولهپ یناریا تسا

22. دمهین ب سنارفنکین للملای سرربی راج لئاسمی ه نابزسانش نابز ،ای، و همجرت بدایتا (WWW.TLLL.IR)،
13-14 نمهب1403 باتک ،زاوها ،تلااقم هعومجم-جمراهچ دل

80

هک اهدعب رد همانهاش و رگید نوتم یسامح رارکت هدش تسا. ره ود ،ناتساد ناشنهدنهدی شقن ،تنایخ گرم
کیژارت نامرهق و ماقتناییوج لسن دعب رد هسامحیاه یناریا دنتسه.

عبانم
،یماما ـ للهارصن (1369 .)هیثرمییارس رد تایبدا یسراف ناریاپاچ ، :زاوها،لواجداه .یهاگشناد
( للها بیبح ،نایچیاچ ـ1388 .)کشا یادیزیرب اههیملع :نارهت ،هیملاسا ی
یچیاچ ـ( للها بیبح ،نا1390 .)زار هاگتولخهقردب :نارهت . .نادیواج ی
( ایعل ،هشفرد ـ1391 .)هناحتاف یایوررعاش کی یا باتک یرازگربخ :نارهت ، .ناری
ـ،ادخهد یلعربکا (1373 .)همانتغل، پاچ هاگشناد :نارهت ،لّوا ۀسسوم نارهت ادخهد.
( روصنم ،یئاسفراگتسر ـ1397 .)ف رعش عاونایسرا .دیون :زاریش ،
( سوریس ،اسیمش ـ1383 .)یبدا عاونا .سودرف :نارهت ،مهد پاچ ،
سابع یلاع ـ( فسوی ،دابآ1391 .)نایرجرصاعم رعش یسانش .نخس :نارهت ،لوا پاچ ،
ضایف ـ( دنرپ ،شنم1381« .)یسررب ،تاعوضوم نیماضم بلاق وگنج رعش یاه»همانلصف ، شهوژپ ی
اف تایبدا و نابزهرود ،یسر ی1هرامش ، ی1 صص ،128 ـ113.
( اضریلع ،هوزق ـ1372 .)،نابایخ ات ناتسلخن زا .یرنه هزوح :نارهت
( رابجلادبع ،ییاکاک ـ1387 .)یم فرح توکس ابمنز.ملع :نارهت ،لوا پاچ ،
یمیرک ـ( اضر ،یمیرلا1388 .)هولجهدورس رد یرادیاپ تایبدا یاهیناردنزام نارعاش یاهس ، زکرم :یرا
.ملع هعسوت تاراشتنا
( دمحم ،ینیسحلام ـ1388« .)یگدنزهمانکاک رابجلادبع یییا .» .نیلانآ یرهشمه
https://www.hamshahrionline.ir/news/