SÓNG ĐIỆN NÃO BÌNH THƯỜNG EEG normal

EEG

1. SÓNG ĐIỆN NÃO BÌNH THƯỜNG TRÊN EMG

2. 2

3. Khái niệm cơ bản

4. Tần số : Tần số của các hoạt động điện não (chu kỳ/s hay Hz), sự đồng bộ về tần số giữa hai bán cầu (chênh nhau trên 1Hz được coi là không đồng bộ). 4 Lê Quang Cường , Pierre Jallon, Bùi Mỹ Hạnh ; Điện não đồ lâm sàng . Nhà xuất bản y học , 2022

5. 5 Nội dung Tần số Delta < 3,5 giây ( thường 0,1 – 3,5/ giây ) Theta 4 – 7,5/ giây Alpha 8 – 13/ giây Beta > 13/ giây ( thường 14 – 40 giây ) Gamma > 40/ gây Bệnh viện nhân dân 115, TÀI LIỆU CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO EEG, 2024

6. Biên độ : Biên độ của hoạt động điện não, đặc biệt chú ý đến vùng hoạt động điện não nổi trội (biên độ sóng tại vùng ưu thế cao hơn 50% so với các vùng khác). Tính đối xứng của biên độ hoạt động điện não giữa hai bán cầu (khác nhau trên 50% được coi là không đối xứng). Trên thực hành thường chia làm 3 mức độ: biên độ rất thấp (20-49 µV), trung bình (50-149 µV), cao ( từ 150 µV trở lên ) 6 Lê Quang Cường , Pierre Jallon, Bùi Mỹ Hạnh ; Điện não đồ lâm sàng . Nhà xuất bản y học , 2022

7. Hoạt động nền (background activity/activité de fond) là hoạt động nổi trội trên bản ghi. Ở người trưởng thành khi tỉnh, thư giãn, hai nhịp sinh lý ghi được trên điện não đồ là nhịp alpha và beta. Nhịp alpha (a): tần số 8 – 13 Hz, thường có dạng sóng hình tròn hay hình sin; hình nhọn cũng thường gặp , nhất là ở người trẻ , thiếu niên và trẻ lớn . Biên độ thay đổi nhưng thường dưới 50mV ở người lớn . Phân bố rõ ở nửa đầu phía sau , thường thấy trên các kênh vùng chẩm , đỉnh và thái dương sau , rõ nhất khi nhắm mắt và trong điều kiện thư giãn , bị ức chế tạm thời khi mở mắt . Nhịp beta (b): tần số trên 13 Hz. Biên độ ít khi vượt quá 30mV. Hoạt động beta nhịp nhàng được thấy chủ yếu tại vùng trán và vùng trung tâm , thường không quá 35 Hz, hầu như có ở người lớn khỏe mạnh . 7 Lê Quang Cường , Pierre Jallon, Bùi Mỹ Hạnh ; Điện não đồ lâm sàng . Nhà xuất bản y học , 2022 Bệnh viện nhân dân 115, TÀI LIỆU CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO EEG, 2024

8. Nhịp trung tâm (m): các điện cực C3 và C4 đặt trên rãnh trước trung tâm là vị trí tốt nhất để ghi lại nhịp trung tâm . Tần số nhịp trung tâm là 10 Hz. Hình dạng vòng cung . Biên độ tương đương với biên độ của nhịp alpha. Nhịp trung tâm thường xuất hiện thành những dải ngắn . Nhịp delta (d): có tần số từ 0,5 – 3,5 Hz. Biên độ khoảng 20 mV. Người lớn khỏe mạnh , ở trạng thái thức không ghi được song delta. Nhịp delta chủ yếu xuất hiện ở một số trẻ em nhỏ . Sóng lamda : là những sóng nhọn thoáng qua, xảy ra ở vùng chẩm , khi đang thức trong lúc thăm dò thị giác . Hình dạng hai pha hoặc ba pha , có hình tam giác hoặc rang cưa . Biên độ thường dưới 20 mV. Phân bố rõ nhất tại các chuyển đạo chẩm , có thể lan sang đỉnh hoặc thái dương . 8 Lê Quang Cường , Pierre Jallon, Bùi Mỹ Hạnh ; Điện não đồ lâm sàng . Nhà xuất bản y học , 2022 Bệnh viện nhân dân 115, TÀI LIỆU CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO EEG, 2024

9. Các hoạt động điện não bệnh lý

10. Các hoạt động kịch phát Theo Gastaut , các hoạt động kịch phát là các hoạt động đơn giản hay phức tạp có khởi đầu và kết thúc đột ngột , nhanh chóng đạt tới biên độ cao nhất , tách biệt rõ rang khỏi các hoạt động nền . Hình thái có thể gặp là nhọn , nhọn chậm , đa nhọn , nhọn sóng , đa nhọn sóng . Các hoạt động này thường quan sát thấy giữa các cơn động kinh một cách tự phát hay sau khi thực hiện nghiệm pháp hoạt hóa . Nhọn hay gai (Spike): các sóng có thời khoảng ngắn (10-70 ms ), dốc đứng lên cao và xuống thấp , hai hoặc ba pha . Pha khởi đầu thường là âm và biên độ rất khác nhau . Bản chất của các nhọn là sự tăng đồng bộ liên quan đến hiện tượng tăng kích thích của neuron thần kinh . Nhọn là biểu hiên cơ bản của hoạt động kịch phát . Các nhọn ở vùng trung tâm , thái dương – đỉnh , vùng chẩm thường lành tính . Ngược lại các nhọn ở vùng trán hoặc đa ổ thường có nguồn gốc động kinh . 10 Bệnh viện nhân dân 115, TÀI LIỆU CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO EEG, 2024

11. Các hoạt động kịch phát Nhọn chậm hay sóng nhọn (sharp wave): sóng có thời khoảng từ 70-200 ms , hình dáng kém dốc hơn so với nhọn , chân sóng rộng hơn với đỉnh nhọn . Thành phần chủ yếu của loại này là pha âm Đa nhọn ( polyspikes ): là biểu hiện của một loạt nhọn kế tiếp nhau ( từ 2 nhọn trở lên ), thường thấy ở ca hai bên bán cầu , ít khi ở một bên . Nhọn – sóng (spike-wave): một nhọn tiếp theo là một sóng chậm . Khi tần số của phức hợp nhọn – song dưới 2,5 Hz, gọi là nhọn sóng chậm . Đa nhọn - sóng ( polyspikes – waves): nhiều nhọn tiếp theo gồm một hoặc nhiều sóng chậm 11 Bệnh viện nhân dân 115, TÀI LIỆU CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO EEG, 2024

12. Các hoạt động kịch phát Nhọn hay gai (Spike): các sóng có thời khoảng ngắn (10-70 ms ), dốc đứng lên cao và xuống thấp , hai hoặc ba pha . Pha khởi đầu thường là âm và biên độ rất khác nhau . Bản chất của các nhọn là sự tăng đồng bộ liên quan đến hiện tượng tăng kích thích của neuron thần kinh . Nhọn là biểu hiên cơ bản của hoạt động kịch phát . Các nhọn ở vùng trung tâm , thái dương – đỉnh , vùng chẩm thường lành tính . Ngược lại các nhọn ở vùng trán hoặc đa ổ thường có nguồn gốc động kinh . Nhọn chậm hay sóng nhọn (sharp wave): sóng có thời khoảng từ 70-200 ms , hình dáng kém dốc hơn so với nhọn , chân song rộng hơn với đỉnh nhọn . Thành phần chủ yếu của loại này là pha âm 12 Bệnh viện nhân dân 115, TÀI LIỆU CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO EEG, 2024

13. 13 Nhọn Đa nhọn Nhọn - sóng Nhọn – chậm Đa nhọn - sóng Sóng chậm Bệnh viện nhân dân 115, TÀI LIỆU CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO EEG, 2024

14. 14 Bệnh viện nhân dân 115, TÀI LIỆU CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO EEG, 2024

15. 15 Bệnh viện nhân dân 115, TÀI LIỆU CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO EEG, 2024

16. Các hoạt động không kịch phát ( hoạt động chậm ) Tần số delta: hình thái đơn dạng , đa dạng , các phức hợp chậm một hoặc hai pha ; biên độ rất cao ; xảy ra ở người lớn . Tần số theta: hình thái đơn dạng hoặc đa dạng ; biên độ thay đổi ; các hoạt động của băng tần số theta không phải lúc nào cũng là bệnh lý . Các hoạt động theta khu trú , xuất hiện ở một vùng nhất định của não , ở người trưởng thành , có thể thấy ở các ổ tổn thương khu trú . 16 Bệnh viện nhân dân 115, TÀI LIỆU CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO EEG, 2024

17. 17 Bệnh viện nhân dân 115, TÀI LIỆU CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO EEG, 2024

18. ĐIỆN NÃO ĐỒ Ở NGƯỜI TRƯỞNG THÀNH BÌNH THƯỜNG

19. Là nhịp cơ bản, có thể ghi được từ thời điểm 4 tháng tuổi với tần số 4 Hz. Nguồn gốc của nhịp này được cho là ở vỏ não. Tại thời điểm 12 tháng tuổi, tần số của nhịp alpha tăng lên 6 Hz và ở 3 tuổi là 8 Hz. Lúc10 tuổi, tần số của nhịp alpha là 10 Hz. Đối với người cao tuổi, nhịp này có khuynh hướng giảm đi về tần số do có thể mắc nhiều bệnh lý phối hợp (các bệnh lý thoái hoá, các bệnh lý mạch máu...). Biên độ của sóng alpha thay đổi tuỳ theo hoàn cảnh lâm sàng và điều kiện ghi điện não. Giá trị trung bình của biên độ nhịp alpha khoảng 50 µ V, nhưng biên độ từ 5-10 µ V cũng có thể gặp được ở người bình thường. Berger là người đầu tiên phát hiện ra sự biến mất của nhịp alpha khi mở mắt. Nhịp alpha cũng có thể bị mờ nhạt đi khi có kích thích tiếng động, xúc giác. Khoảng 1,6% bản ghi có biểu hiện mờ nhạt nhịp alpha khi làm tính nhẩm (Niedermayer, 1989). Alpha bệnh lý có thể gặp ở người bệnh hôn mê có tổn thương các cấu trúc gian não, không phản ứng đối với các kích thích. 19 Nhịp alpha Lê Quang Cường , Pierre Jallon, Bùi Mỹ Hạnh ; Điện não đồ lâm sàng . Nhà xuất bản y học , 2022

20. Alpha kinh điển Tần số: 8-13 Hz . Biên độ: trung bình khoảng 50 µ V . Hình thái: dạng sóng hình sin, đều đặn. Vị trí: ở vùng chẩm hai bên, đối xứng và đồng bộ. Hoàn cảnh xuất hiện: trên 6 tuổi, thức tỉnh, thư giãn, nhắm mắt. Phản ứng đối với các kích thích: biến mất hoặc mờ nhạt đi khi mở mắt. Ý nghĩa: nhịp sinh lý ở người trưởng thành khi tỉnh táo. 20 Nhịp alpha Lê Quang Cường , Pierre Jallon, Bùi Mỹ Hạnh ; Điện não đồ lâm sàng . Nhà xuất bản y học , 2022

21. Biến thể nhanh: nhịp alpha có tần số gần gấp đôi so với bình thường: 16- 20 Hz. 21 Nhịp alpha Lê Quang Cường , Pierre Jallon, Bùi Mỹ Hạnh ; Điện não đồ lâm sàng . Nhà xuất bản y học , 2022

22. Biến thể chậm : nhịp alpha tần số giảm một nửa ( còn gọi là nhịp theta sinh lý vùng sau đầu ), tần số 4-6 Hz, biên độ 50-100 μ V, đều đặn , ít nhiều hình sin, hình móc do nhịp alpha bên cạnh chồng lên . Xuất hiện từng cụm dài phía sau đầu ( hàng chục giây đến vài phút ) xen kẽ các nhịp alpha. Không có ý nghĩa bệnh lý . 22 Nhịp alpha Lê Quang Cường , Pierre Jallon, Bùi Mỹ Hạnh ; Điện não đồ lâm sàng . Nhà xuất bản y học , 2022

23. Biến thể về hình thái : Alpha đa hình thái (alpha hình răng lược, “alpha nhọn”), đối xứng. Nhịp alpha với các sóng có móc tạo nên hình dáng của nhịp nhanh. 23 Nhịp alpha Lê Quang Cường , Pierre Jallon, Bùi Mỹ Hạnh ; Điện não đồ lâm sàng . Nhà xuất bản y học , 2022

24. Biến thể về định khu Alpha biên độ không đối xứng (hình 2.7). Cần thận trọng trước khi kết luận có “suy giảm hoạt động điện não một bên”. 24 Nhịp alpha Lê Quang Cường , Pierre Jallon, Bùi Mỹ Hạnh ; Điện não đồ lâm sàng . Nhà xuất bản y học , 2022

25. Biến thể về định khu Không có nhịp alpha: ở một số người trưởng thành bình thường có thể không thấy nhịp alpha. Alpha liên tục: xuất hiện liên tục trên bản ghi, đáp ứng với nhắm-mở mắ t. 25 Nhịp alpha Lê Quang Cường , Pierre Jallon, Bùi Mỹ Hạnh ; Điện não đồ lâm sàng . Nhà xuất bản y học , 2022

26. Thuật ngữ beta (Berger, 1929) sử dụng dựa theo thứ tự các chữ của Hy lạp do nhịp này được phát hiện tiếp sau nhịp alpha . Tần số: trên 13 Hz (từ 14 đến 45 Hz). + Biên độ: 5-20 µV. Hình thái: không đồng bộ, thường bị nhịp alpha che khuất. Vị trí: thường thấy ở vùng trung tâm, hai bên, không đối xứng, không đồng bộ. Phản ứng: hoạt động này mờ nhạt đi khi cử động (phản ứng ngừng vận động) và khi kích thích cảm giác xúc giác ở bên đối diện của cơ thể. Hoàn cảnh xuất hiện: hay thấy ở người trưởng thành. Ý nghĩa: đây có thể là nhịp sinh lý, nhưng thường do thầy thuốc gây nên (khi dùng các thuốc an thần, ví dụ: nhóm benzodiazepine và các thuốc khác). 26 Nhịp beta Lê Quang Cường , Pierre Jallon, Bùi Mỹ Hạnh ; Điện não đồ lâm sàng . Nhà xuất bản y học , 2022

27. Có thể xuất hiện theta 4-7 ck/s, đôi khi cả delta biên độ thấp , không vượt quá 10% đối xứng hai bên bán cầu . 27 Nhịp theta Lê Quang Cường , Pierre Jallon, Bùi Mỹ Hạnh ; Điện não đồ lâm sàng . Nhà xuất bản y học , 2022 Bệnh viện nhân dân 115, TÀI LIỆU CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO EEG, 2024

28. Giấc ngủ sinh lý chia thành hai giai đoạn : Ngủ không cử động mắt nhanh (non-rapid eye movement sleep): Thiu ng ủ : alpha tan rã , gai vertex Ng ủ vừa : nhọn nhanh , gai vertex, phức hợp K, theta chủ đạo trên các kênh ghi Ng ủ sâu : nhiều sóng chậm delta, xen kẽ delta, phức hợp K Ng ủ rất sâu : chủ đạo delta, thưa thớt xen kẽ ít theta, phức hợp K thưa hơn , thoi ngủ ít hơn . Ng ủ có cử động mắt nhanh (rapid eye movement sleep): sóng chậm 2-6 ck/s, biên độ thấp xuất hiện nhiều hoạt động nhanh của mắt , tần số 5-10 ck/s. 28 Điện não đồ giấc ngủ Bệnh viện nhân dân 115, TÀI LIỆU CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO EEG, 2024

29. 29 Bệnh viện nhân dân 115, TÀI LIỆU CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO EEG, 2024

30. Nhịp alpha chậm hơn , biên độ thấp hơn , số lượng nghèo nàn hơn Hoạt động beta nhiều hơn Hoạt động theta tang cường hơn , tuổi càng cao theta càng nhiều . Các tác giả cho rằng theta có liên quan đến sa sút trí tuệ ở người già do thiểu năng động mạch nuôi dưỡng tế bào thần kinh Để phân biệt giữa một bản ghi bệnh lý và một bản ghi khi giảm độ tỉnh táo, trong quá trình ghi điện não, cần đánh giá khả năng phản ứng của hoạt động điện não bằng những nghiệm pháp hoạt hoá đặc biệt như tiếng động, gọi tên, kích thích đau. Nếu các hoạt động điện não lập tức thay đổi (tăng tần số) thì các hoạt động chậm đó không có ý nghĩa bệnh lý 30 Điện não của người trung niên và người già Lê Quang Cường , Pierre Jallon, Bùi Mỹ Hạnh ; Điện não đồ lâm sàng . Nhà xuất bản y học , 2022 Bệnh viện nhân dân 115, TÀI LIỆU CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO EEG, 2024

31. 31 Lê Quang Cường , Pierre Jallon, Bùi Mỹ Hạnh ; Điện não đồ lâm sàng . Nhà xuất bản y học , 2022

32. ĐIỆN NÃO ĐỒ BÌNH THƯỜNG Ở TRẺ EM

33. Điện não nền chủ yếu song delta biên độ thấp không ổn định Vùng trung tâm có hoạt động 5 – 6 ck/s không bị ức chế khi mở mắt Vùng chẩm có hoạt động 3 – 4 ck/s không bị ức chế khi mở mắt Khi k ích thích ánh sáng có thể đáp ứng khoảng dưới 3 Hz 33 Điện não của trẻ 1-3 tháng Bệnh viện nhân dân 115, TÀI LIỆU CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO EEG, 2024

34. Nhịp trung tâm thường là 5 – 8 ck/s Vùng chẩm : hoạt động 5 ck/s xuất hiện khi mở mắt , ức chế khi nhắm mắt Kích thích ánh sáng : đồng hóa nhịp 5 -6 Hz 34 Điện não của trẻ 4-6 tháng Bệnh viện nhân dân 115, TÀI LIỆU CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO EEG, 2024

35. Nhịp trung tâm thường là 5 – 8 ck/s Vùng chẩm : hoạt động 6-7 ck/s xuất hiện khi mở mắt , ức chế khi nhắm mắt Nhọn nhanh biên độ cao 6 -8 ck/s có thể xen kẽ trên các kênh vùng sau Sóng chậm 2 pha ngắt quãng ở vùng chẩm liên quan đến hoạt động của mắt cần thận trọng vì dễ nhầm với điện não thường 35 Điện não của trẻ 6 tháng đến 2 tuổi Bệnh viện nhân dân 115, TÀI LIỆU CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO EEG, 2024

36. Vùng trung tâm nhịp tối đa 8-9 ck/s ở 2-3 năm đầu của cuộc sống . Nh ịp chẩm 6-8 ck/s ( có thể biến đổi từ 5-8 ck/s trong 2-3 năm đầu đời ). C ác hoạt động của điện não tăng dần về biên độ trong năm đầu tiên , sau đó giảm dần sau 6 tuổi với biên độ cao ở vùng chẩm . Sóng delta, theta giảm rõ rệt với delta dần mất hẳn và theta thì còn rải rác ở các vùng kênh trước . 36 Điện não của trẻ 2-5 tuổi Bệnh viện nhân dân 115, TÀI LIỆU CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO EEG, 2024

37. Sóng alpha tăng dần từ 8-14 tuổi , tần số 8-9ck/s Đến 15-16 tuổi tần số 10 ck/s giống với người trưởng thành Ở tuổi 13-14 sóng alpha biên độ tương đối cao là đặc trưng của lứa tuổi này , vùng trán - thái dương có thể xuất hiện ít theta (10-15%). Nghiệm pháp thở sâu : Dưới 8 tuổi sóng chậm xuất hiện nhiều ở vùng chẩm Sau 8 tuổi song chậm nhiều ở vùng trán - thái dương Kích thích ánh sáng Dưới 9 tuổi đồng hóa nhịp 16 Hz Dưới 10 tuổi đồng hóa nhịp 8-15 Hz 37 Điện não của trẻ 6-16 tuổi Bệnh viện nhân dân 115, TÀI LIỆU CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO EEG, 2024

38. 38

39. 39