Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej
(TRJN) - rząd Rzeczpospolitej Polskiej
powołany przez prezydenta Krajowej Rady
Narodowej Bolesława Bieruta 28 czerwca
1945 na podstawie porozumienia zawartego
na konferencji w Moskwie pomiędzy KRN a
częścią polityków emigracyjnych skupionych
wokół Stanisława Mikołajczyka i Stronnictwa
Ludowego. Rząd powstał na bazie ministrów
Rządu Tymczasowego RP, również Prezesem
Rady Ministrów (premierem) rządu pozostał,
związany z PPS, Edward Osóbka-Morawski.
Bolesław Bierut
Edward Osóbka-Morawski
•5 lipca 1945 TRJN został uznany przez USA, uznawały
go także inne państwa koalicji antyhitlerowskiej, m. in.
Francja, Wielka Brytania, natomiast uznania odmówiły
mu m.in. Watykan i Hiszpania.
•TRJN 16 października 1945 podpisał Kartę Narodów
Zjednoczonych, przez co Polska stała się członkiem
ONZ.
•Delegacja TRJN uczestniczyła w lipcu 1945 w
konferencji poczdamskiej. 16 sierpnia 1945 zawarł
umowę ze Związkiem Radzieckim, uznając nieco
zmodyfikowaną linię Curzona za wschodnią granicę
Polski, w oparciu o porozumienie o granicy zawarte
pomiędzy PKWN i rządem ZSRR 27 lipca 1944.
Skład Rządu
TRJN liczył 21 członków - 7 z Polskiej Partii
Robotniczej (PPR), 6 z Polskiej Partii
Socjalistycznej (PPS), 3 ze Stronnictwa
Ludowego, 3 ludowców - od sierpnia 1945
członków Polskiego Stronnictwa Ludowego
(PSL) i 2 ze Stronnictwa Demokratycznego.
Przeciwko uchwałom konferencji moskiewskiej i
powołaniu nowego rządu ostro protestował u
aliantów rząd RP na uchodźstwie.
Ministrowie
•Edward Osóbka-Morawski (PPS) –
prezes Rady Ministrów, minister spraw
zagranicznych
•Władysław Gomułka (PPR) – I
wiceprezes Rady Ministrów
•Stanisław Mikołajczyk (SL, od 22
sierpnia 1945 PSL) – II wiceprezes Rady
Ministrów, minister rolnictwa i reform
rolnych
•Władysław Kiernik (PSL) – minister
administracji publicznej
•Czesław Wycech (PSL) – minister
oświaty
•Stefan Matuszewski (PPS) – minister
informacji i propagandy
•Wincenty Rzymowski (SD) - minister
spraw zagranicznych
•Konstanty Dąbrowski (PPS) – minister
skarbu
Siedziba
Pierwsza siedziba w wyzwolonej
Warszawie centralnych władz
państwowych mieściła się w budynku
Dyrekcji Kolei Państwowych w Warszawie.
Tymczasowy Rząd Jedności
Narodowej zakończył swą
działalność 5 lutego 1947,
po wyborach do Sejmu
Ustawodawczego.
PROCES SZESNASTU
Proces szesnastu, pokazowy proces
polityczny przywódców polskiego państwa
podziemnego. Toczył się w dniach 18-21
VI 1945 w Moskwie przed Kolegium
Wojskowego Sądu Najwyższego ZSRR,
któremu przewodniczył generał W. Ulrich.
Oskarżał m.in. prokurator Rudenko, który
później reprezentował ZSRR na procesie
norymberskim.
Przed sądem radzieckim stanęli
przywódcy państwa i narodu polskiego
aresztowani podstępnie przez NKWD w
marcu 1945 w Pruszkowie pod
Warszawą , gdzie zostali zaproszeni przez
generała Sierowa w celu odbycia rozmów
politycznych.
Proces był jawnym pogwałceniem prawa
międzynarodowego, które nie uznaje
sądzenia władz państwowych jednego
państwa przez organa sądowe innych
państw. W tym samym czasie prowadzone
były w Moskwie rozmowy w sprawie
utworzenia Tymczasowego Rządu
Jedności Narodowej, zgodnie z decyzjami
zwycięskich mocarstw podjętymi na
konferencji w Jałcie.
W akcie oskarżenia stwierdzono arbitralnie
nielegalność AK i Rady Jedności
Narodowej (RJN), wskazując
równocześnie na prawo do sprawowania
władzy przez komunistyczny Polski
Komitet Wyzwolenia Narodowego i
Krajową Radę Narodową. Oskarżonym
przedstawiono fikcyjne zarzuty nie mające
najmniejszego pokrycia w rzeczywistości.
Po niedbale i szybko przeprowadzonym procesie
pełnym inwektyw i oszczerstw wydano wyrok,
w którym na karę więzienia zostali skazani:
L. Okulicki - dowódca AK (10 lat), J.S. Jankowski
- delegat rządu RP, wicepremier (8 lat), A. Bień
i S. Jasiukowicz - zastępcy delegata rządu,
ministrowie (5 lat), K. Pużak - przewodniczący RJN
(1,5 roku), A. Zwierzyński - wiceprzewodniczący
RJN, K. Bagiński - wiceprzewodniczący RJN, E.
Czarnowski, J. Chaciński, S. Mierzwa, Z.
Stypułkowski i F. Urbański - członkowie RJN (4-18
miesięcy).
Uniewinnieni zostali:
K. Kobylański, S. Michałowski i J. Stemler-
Dąbski. A. Pajdak został wyłączony z
procesu i wkrótce potem skazany na 5 lat
więzienia.
Okresu odbywania kary nie przeżyli:
L. Okulicki, J.S. Jankowski, S.
Jasiukowicz.