Telugu sandhulu

1. తెలుగు వ్యాకరణం Presentation created By – B. Saikrishna

2. సంధులు 1. పూర్వ , పరస్వరములకు పరస్వరము ఏకాదేశమగుటను సంధి అంటారు. 2. రెండు పదముల కలయిక సంధి

3. నిత్యము : వ్యాకరణ కార్యము తప్పక జరుగుటను నిత్యము అంటారు

4. నిషేధము: వ్యాకరణ కార్యము జరగక పోవుటను నిషేధమందురు.

5. వైకల్పికము : వ్యాకరణ కార్యము ఒక మారు జరుగుట, ఒకమారు జరగక పోవుటను వైకల్పికము అందురు.

6. విభాష నిషేధ, వైకల్పికాలను విభాష అందురు.

7. బహుళము: నిత్య, నిషేధ, వైకల్పికములకు అన్య బహుళము అందురు

8. ఆగమము: సంధి జరుగుతున్నపుడు ఒక అక్షరము మిత్రునివలే వచ్చి చేరుటను ఆగమము అందురు.

9. ఏకాదేశము: సంధి జరుగుతున్నపుడు, పూర్వ పరస్వర్గాన్ని పోగొట్టి కొత్తవర్ణము వచ్చి చేరుటను ఏకాదేశమందురు.

10. ఆమ్రేడితము: ద్విరుక్తము యొక్క పరరూపమును ఆమ్రేడితము అందురు

11. సంధులు రెండు రకాలు. 1. తెలుగు సంధులు 2. సంస్కృత సంధులు

12. 1. తెలుగు సంధులు

13. అకారసంధి: అత్తునకు అచ్చుపరమైనచో సంధి బహుళము ఉదా: రామ + అయ్య = రామయ్య.

14. ఇకార సంధి: ఏమ్యాదులకు ఎత్తునకు సంధి వైకల్పికముగానగు ఉదా: ఏమి + అంటివి = ఏమంటివి.

15. ఉకార సంధి: ఉత్తునకు అచ్చుపరమగునపుడు సంధి నిత్యముగానగు ఉదా: దిక్కు + ఇది = దిక్కిది

16. ఇకార సంధి: ఏమ్యాదులకు ఎత్తునకు సంధి వైకల్పికముగానగు ఉదా: ఏమి + అంటివి = ఏమంటివి.

17. ఉకార సంధి: ఉత్తునకు అచ్చుపరమగునపుడు సంధి నిత్యముగానగు ఉదా: దిక్కు + ఇది = దిక్కిది

18. ఆమ్రేడిత సంధి : 1. ఆమ్రేడితం పరమైనపుడు కడాదుల తొలి అచ్చు మీది వర్ణాలకెల్ల ఆద్యంతమైన ద్విరుక్తటకారంవస్తుంది. ఉదా: పగలు + పగలు = పట్ట పగలు

19. 2. అచ్చునకు ఆమ్రేడితంపరమైతే సంధి తరచుగా వస్తుంది ఉదా: అమ్మ + అమ్మ = అమ్మమ్మ ఆమ్రేడిత సంధి :

20. పుంప్వాదేస సంధి: కర్మధారయ సమాసంలో "ము" వర్ణానికి "పుంపు"లు ఆదేసంగా వస్తాయి. ఉదా: స్వప్నము + సెజ్జ = స్వప్నపుసెజ్జ

21. ద్విరుక్తటకార సంధి: కఱు, చిఱు, కడు, నడు, నిడు శబ్ధాలలోని ఱ - డలకు అచ్చు పరమైతే ద్విరుక్తటకారం వస్తుంది . ఉదా:1. కఱు +ఉసురు = కుట్టుసురు 2. చిఱు + ఉసురు = చిట్టెలుక 3. కడు + ఎదురు = కట్టెదురు 4. నిడు +ఊర్పు= నిట్టూర్పు

22. గసడదవాదేశ సంధి ప్రధమా విభక్తి ప్రత్యయాలకు తర్వాత ఉన్న పరుషాలకు గ, స, డ, ద వ లు బహుళంగా వస్తాయి. ఉదా: 1. నదులు +త్రావవు = నదులుద్రావవు 2. వర్షధార + పోలె = వర్షధారవోలె

23. గసడదవాదేశ సంధి 2. ద్వంద్వ సమాసంలోని మొదటిపదం తరువాత గల పరుషాలకు గ, స,డ, ద వ లు బహుళంగా వస్తాయి. ఉదా: 1. తల్లి +తండ్రులు = తల్లితండ్రులు 2. కూర +కాయలు = కూరగాయలు

24. టుగాగమ సంధి: 1. కర్మధారయ సమాసంలోఉత్తునకు అచ్చుపరమగునపుడు టుగాగమంబగు ఉదా: నిగ్గు + అద్దము = నిగ్గుటద్దము

25. పడ్వాది సంధి: పడ్వాదులు పరమగునపుదు "ము" వర్ణానికి (పడు, పడి) లోప పూర్ణబిందువులు విభాషణంగా వస్తాయి. ఉదా: భయము +పడు = భయపడు కష్టము +పడి = కష్టపడి.

26. సరళాదేశ సంధి దృతప్రకృతం మీద పరుషాలకు సరళాలు వస్తాయి(౦, (, న్) ఉదా: తలన్ + తాల్చి = తల(దాల్చి

27. త్రిక సంధి ఆ, ఈ, ఏ అను సర్వ నామాలు త్రికములు అనబడును ఉదా: ఆ + కన్య = అక్కన్య

28. త్రికంబుమీది అసంయుక్త హల్లునకు ద్విత్వంబు బహుళముగానగు. ఉదా : ఈ + విధం = ఇవ్విధం ద్విరుక్తమైన హల్లు పరమైనపుడు ఇచ్చికమైన దీర్ఘానికి హ్రస్వంబగు ఉదా: ఏ + కడ = ఎక్కడ త్రిక సంధి

29. రుగాగమ సంధి పేదాదిశబ్ధాలకు ఆలు శబ్ధం పరమైతే కర్మధారయ సమాసంలో రుగాగమం వస్తుంది. ఉదా: పేద + ఆలు = పేదరాలు

30. యడాగమసంధి సంధి జరగని చోట అచ్చుకంటే పరంగా ఉన్న అచ్చునకు యడాగమం వస్తుంది. ఉదా: నీ + అంతరంగము = నీయంతరంగము

31. సంస్కృత సంధులు

32. సవర్ణదీర్ఘసంధి అ, ఇ, ఉ, ఋ లకు అవే అచ్చులు పరమైనచో వాటి దీర్ఘాలు ఏకాదేశమగును. ఉదా: ప్రళయ + అగ్ని = ప్రళయాగ్ని కవి + ఇంద్ర = కవీంద్ర గురు + ఉపదేశం = గురూపదేశం పితృ + ఋణం = పితౄణం

33. గుణ సంధి అకారమునకు ఇ, ఉ, ఋ లు పరమైనపుడు క్రమంగా ఏ, ఓ, అర్ లు ఏకాదేశమగును. ఉదా: గజ + ఇంద్ర = గజేంద్ర సూర్య + ఉదయం = సూర్యోదయం దేవ + ఋషి = దేవర్షి.

34. యణాదేశ సంధి ఇ, ఉ, ఋ లకు అ సవర్ణములైన అచ్చులు పరమైతే క్రమంగా య, వ, ర, లు ఆదేశమగును. ఉదా: ప్రతి + అక్షం = ప్రత్యక్షం అణు + అస్త్రం = అణ్వస్త్రం పితృ + అంశ=పిత్రంశ

35. వృద్ధి సంధి అకారానికి ఏ, ఐ లు పరమైతే "ఐ" కారము, ఓ, ఔ లు పరమైతే అఔకారము, ఋ, ౠ లు పరమైతే ఆర్ ఆదేశంగా వస్తాయి. ఉదా: భువన +ఏక = భువనైక పాప + అఔఘం = పాపౌఘం ఋణ + ఋణం = ఋణార్ణం

36. అనునాసిక సంధి క, చ, ట, త, ప ల కు "నమ" లు పరమైతే వాటి అను నాసికాక్షరాలు వికల్పంగా వస్తాయి. ఉదా: వాక్ + మహిమ = వాఙ్మహిమ జగత్ + మాత = జగన్మాత.

37. ధన్య వాదములు