Thạch Sanh 1740 câu truyendangian_com.docx

truyen tho (phien am) Thach Sanh 1740 cau

1. 1. Nay mừng vận mở thái hòa
2. Bốn phương lạc nghiệp, âu ca thái bình.
3. Nhớ xưa ở quận Cao Bình
4. Có ông Thạch Nghĩa hiền lành đức nhân.
5. Làm nghề đốn củi độ thân
6. Vợ là Dương thị bội phận đức duyên.
7. Lỗi sinh gặp vận suy hèn
8. Chẳng lo hiếm của, không phiền muộn con.
9. Đêm ngày giữ tấm lòng son
10.Cỏ cây là bạn, núi non là nhà.
11.Quang âm thấm thoắt bay qua
12.Thạch ông lẩn thẩn tuổi đà sáu mươi.
13.Xét mình thân thuộc không ai
14.Cho nên mong có chút trai nối giòng
15.Để sau hương hỏa tổ tông
16.Còn như thành bại mặc lòng trời toan.
17.Trải bao nhiêu sự nguy nan
18.Vợ chồng họ Thạch lòng vàng chẳng lay:
19.Vợ thì gánh nước liền tay
20.Để đem bố thí người nay lỡ đường.
21.Chồng thì khơi cống, khơi mương
22.Luôn tay cuốc thuổng sửa đường người qua.
23.Tiếng đồn khắp cả gần xa
24.Trong thôn ngoài ấp đều là cảm khen.
25.Lời phàm thấu cửu trùng thiên
26.Hỏi qua Vương Mẫu sự duyên thế nào?
27.Cùng là Bắc Đẩu, Nam Tào
28.Cớ sao họ Thạch công lao mà hèn?
29.Thần tiên đặt gối tâu lên
30.Trước sau số mệnh, phúc duyên mọi bề.
31.Ngọc Hoàng chỉ phán tức thì:
32.Truyền đòi thái tử cho đi xuống trần;
33.Làm con họ Thạch đền ân
34.Thọ trường trăm tuổi danh thơm sẽ về.
35.Ba mươi tuổi trước hàn vi
36.Đoạn xong vận kiển tới kỳ hanh thông.
37.Bấy giờ tỏ rạng mây rồng
38.Giàu sang bốn bể, vẫy vùng tám phương.
39.Thái tử nghe phán tỏ tường
40.Cúi vâng ngọc chỉ trổ đường đầu thai.
41.Thiều ca chỗi chập lưng trời
42.Quần tiên đưa đón đoạn thôi trở về.
43.Đoạn này họ Thạch mỏi mê
44.Chiêm bao thấy có rồng kề một bên.
45.Tiêu thiều, nhã nhạc vang rền
46.Tỉnh ra chồng vợ muôn nghìn vui tươi.
47.Thạch bà từ đấy thụ thai

2. 48.Tu nhân bồi nghĩa chẳng rời phút giây.
49.Ai ngờ sự lạ lùng thay
50.Ba năm hoài nghén mà rày chưa sinh!
51.Vợ chồng họ Thạch hãi kinh
52.Cùng nhau than thở một mình mà thôi.
53.Than rằng: Nhân nghĩa trọn đời
54.Cớ sao mặc phải tội trời thế ni?
55.Chắc rằng yêu quái giống chi
56.Hiện vào báo hại nền thì nghén lâu!
57.Thạch bà tầm tã tuồn châu
58.Ngày đêm lo nghĩ buồn rầu lắm thay!
59.Vui kia chưa kịp tới ngày
60.Sự đâu sóng gió buồn nay tới liền:
61.Thạch ông thoát nợ trần duyên
62.Hồn hoa sớm đã chơi tiên kia rồi!
63.Thạch bà than khóc vô hồi
64.Than rằng: Trời khéo buộc người tang thương.
65.Con trong lành dữ chưa tường
66.Chồng ngoài sớm đã suối vàng, than ôi!
67.Tuổi già, bóng xế cả đôi
68.Ông về, tôi ở, trách trời chẳng công!
69.Đương cơn nguy hiểm đau lòng
70.Lấy gì tống táng việc chồng cho an!
71.Kêu cùng dân xã trong làng
72.Kẻ nhiều, người ít vội vàng giúp cho.
73.Thạch ông thác đã yên mồ
74.Thạch bà sớm đã đủ no ngày giờ.
75.Tự nhiên không nắng không mưa
76.Có con sấm sét một giờ phát ngay.
77.Thạch bà trông thấy lo thay
78.Phút trong bụng nảy ra ngay một người:
79.Mày tằm, mắt phượng tốt tươi
80.Sinh ra sớm đã biết ngồi đứng ngay!
81.Thạch bà ôm lấy vui thay
82.Thấy con mà lại khó khuây nỗi chồng:
83.Suối vàng ông có thiêng không
84.Độ cho con nó qua vòng hiểm nguy?
85.Trông con rồi lại nằn nì:
86.Con ôi, có biết việc gì hay không?
87.Vì con mẹ phải nhọc lòng
88.Ba năm chín tháng chịu vòng đắng cay!
89.Cha con bóng hạc, xe mây
90.Một mình hẩm hút mẹ nay buồn rầu.
91.Thai sinh nay mẹ qua cầu
92.Thấy con, mẹ cũng bớt sầu nỗi cha.
93.Thương con đương độ ấu thơ
94.Con côi, mẹ góa bây giờ cậy ai!

3. 95.Đến khi đầy tháng vừa rồi
96.Bà liền mới đặt tên thời Thạch Sanh.
97.Tháng ngày rau cháo xin quanh
98.Nuôi con mong đợi lớn cành đỡ tay.
99.Bóng câu cửa sổ ngựa bay
100.Bảy năm thoát đã đến ngay bao giờ!
101.Thạch Sanh đã có thiên tư
102.Không cha, có mẹ, bấy giờ hỏi ngay:
103.Cúi xin mẹ tỏ con hay
104.Cha con sao vắng bấy nay ở nhà?
105.Mẹ nghe lời hỏi con thơ
106.Tức thì lụy đổ như mưa ướt đầm.
107.Rằng: Cha con sớm lìa trần
108.Thuở con trong bụng mẹ phân thực thà.
109.Con dù tưởng mẹ, nhớ cha
110.Cố noi nhân nghĩa để mà báo ân.
111.Thạch Sanh nghe mẹ giải phân
112.Hai hàng châu lệ chứa chan thảm sầu.
113.Mới hay phụ tử tình sâu
114.Tuy chưa thấy mặt, cũng đau đớn lòng.
115.Tủi thân sớm vắng nhà thông
116.Lấy ai dạy dỗ, cậy trông sau này?
117.Mẹ thì bóng xế non tây
118.Phỏng khi mưa nắng mai ngày nữa sao?
119.Cảm tình ruột xót như bào
120.Cúi đầu lạy mẹ thấp cao giãi bảy:
121.Cha con xấu số về nay
122.Chẳng qua máy tạo đổi thay không chừng.
123.Nhưng con còn mẹ vui mừng
124.Cúi xin mẹ hãy hết lòng nuôi con.
125.Còn trời, còn nước, còn non
126.Công phu đành báo tấc son có ngày.
127.Mẹ nghe con nói mừng thay
128.Chắc rằng con cũng có ngày làm nên.
129.Thu qua, đông tới, lại xuân…
130.Thạch Sanh tuổi đã đến tuần mười ba.
131.Ngọc Hoàng nghĩ đến gần xa
132.Liền sai Lý Tĩnh xuống qua phàm trần.
133.Bao nhiêu các phép tiên ban
134.Dạy cho họ Thạch chu toàn tinh thông.
135.Tiên ông vâng lệnh ghi lòng
136.Đằng vân, giá vũ, ruổi rong một giờ.
137.Đi vừa đến chốn cội đa
138.Thạch Sanh kiếm củi đường xa vừa về;
139.Thấy ông già cả ngồi kề
140.Hỏi rằng: Ông đến làm chi chốn này?
141.Tiên ông nghe nói tỏ bày:

4. 142.Ta đây Lý Tĩnh, chức rày Thiên Vương.
143.Tới đây vâng lệnh Ngọc Hoàng
144.Dạy con phép tắc sửa sang việc đời.
145.Thạch Sanh nghe nói mừng vui
146.Cúi đầu làm lễ vâng lời bảo ban.
147.Tiên ông đem phép vi tàng
148.Này cho họ Thạch tỏ tường thần thông.
149.Sau khi khảo hạch như lòng
150.Dạy rằng: Còn khá ra công ôn nhuần.
151.Chớ nên thổ lộ máy thần
152.Mai ngày sẽ được chăn dân, trị đời.
153.Nói thôi biến hóa về trời
154.Thạch Sanh vọng bái, kíp thời tiễn đưa.
155.Nghề riêng vẫn giữ giấu nhà
156.Côn quyền một búa vào ra làm lòng.
157.Tiêu dao ngày tháng thong dong
158.Bạn cùng trăng gió, vui cùng nước mây.
159.Hiếu thân lòng chẳng có khuây
160.Khói hương cúng vái đêm ngày mẹ cha.
161.Một hôm ngồi tựa cây đa
162.Có một nam tử đi qua ghé vào.
163.Tạm dừng hóng mát giải lao
164.Nhác trông họ Thạch anh hào uy phong.
165.Chắc rằng là kẻ ích dùng
166.Cho nên muốn kết bạn cùng anh em.
167.Nghĩ thôi mới hỏi sự duyên:
168.Quán quê người ở về miền đâu đây?
169.Cửa nhà sao vắng nhường này?
170.Xem trong tang hải vận nay bỡn bờ!
171.Thạch Sanh nghe tỏ liền thưa
172.Nỗi mình hoạn nạn, nỗi nhà truân chiên:
173.Cội đa đây vốn nhà em
174.Tên Sanh, họ Thạch, thú quen rừng tòng.
175.Còn anh xin tỏ thực lòng
176.Họ tên chi đó ở vùng đâu ta?
177.Chàng kia liền tỏ thực thà:
178.Tên Thông, họ Lý, vốn nhà bán buôn.
179.Làm nghề cất rượu sớm hôm
180.Nghi Dương từ mẫu hãy còn bình yên.
181.Thơ đào chưa định lương duyên
182.Muốn cùng người sẽ kết nguyền đệ huynh.
183.Thạch Sanh e lệ thế tình:
184.Cám ơn anh có lòng thành cùng em.
185.Song em muốn ngỏ lời đen
186.Xin anh chớ giận, chớ phiền làm chi.
187.Em nay gặp bước hàn vi
188.Sợ sau anh lại bấc chì mỉa mai.

5. 189.E khi có việc thì vời
190.Đến khi bình tĩnh lại rời nhau ra;
191.Hiểm nguy sum họp một nhà
192.Giàu sang rồi lại phải ra đứng đường!
193.Còn lòng từ mẫu chưa tường
194.Sợ người ghét bỏ, rẫy ruồng chẳng dung.
195.Bấy giờ đi ở khó lòng
196.Cội đa lại chẳng thoát vòng cội đa!
197.Thấy gần nên phải lo xa
198.Nữa khi oán hối sự đà lỡ thay!
199.Truyện thơ Thạch Sanh
200.Truyện thơ Thạch Sanh
201.Lý Thông nghe nói đáp ngay:
202.Anh đâu nỡ ở bạc rày thế ru?
203.Xin em chớ ngại đừng lo
204.Ai mà đơn bạc, phó cho vừng hồng;
205.Búa trăng, rìu sét đừng dung
206.Anh em xin ở hết lòng cùng nhau.
207.Thạch Sanh nghe tỏ gót đầu.
208.Theo chân họ Lý cùng nhau trở về.
209.Tới nơi đầu ngõ trước hè
210.Thạch Sanh đứng lại, còn e lão bà;
211.Bảo rằng: Anh hãy về nhà
212.Thưa cùng từ mẫu gần xa mấy lời
213.Rộng lòng mẹ có thương tôi
214.Thời anh ra dắt em noi theo vào.
215.Lý Thông nghe nói khen sao
216.Một mình gánh rượu liền vào trước thưa.
217.Mẹ già đứng cửa đương chờ
218.Thấy con liền hỏi: Về trưa thế à?
219.Lý Thông tỏ hết gần xa:
220.Có chàng họ Thạch còn chờ ngoài kia
221.Cùng con kết nghĩa trọn bề
222.Anh em sinh tử chẳng hề phụ nhau.
223.Dám xin từ mẫu rộng thâu
224.Có người, có việc mẹ hầu lo chi.
225.Lý bà liền thuận tức thì:
226.Vậy con ra gọi nó về cho an.
227.Thạch Sanh hết dạ nghi nan
228.Theo chân họ Lý vội vàng vào ngay.
229.Tới nơi làm lễ trình bày
230.Lão bà kíp nhận ngày rày làm con.
231.Thạch Sanh kể lể thiệt hơn:
232.Mẹ mà thương đến thì con hết lòng.
233.Con xin làm hết việc công
234.Dẫu lầy gan óc cũng không dám nài.
235.Đoạn này nói chuyện phố ngoài

6. 236.Vốn trong quận ấy có loài yêu tinh.
237.Nó là rắn lớn hiện hình
238.Nhờ hơi nhật nguyệt thành tinh hại người;
239.Hay đi nhũng nhiễu các nơi
240.Hiện hình nam tử, bắt người về ăn.
241.Tiếng đồn đã đến vua quan
242.Càng trừ, càng hại, hao tàn người thêm!
243.Khắp miền đạo sĩ chịu êm
244.Vua truyền lập miếu ngày dân phụng thờ ;
245.Đệ niên phải nộp lễ đưa
246.Một người nam tử bấy giờ mới xong.
247.Địa phương đã có sớ dâng
248.Cứ theo lần lượt đàn ông từng người
249.Tới kỳ phải đến tận nơi
250.Xà tinh xúc miệng dân thời đinh ninh.
251.Vả từ Lý, Thạch giao tình
252.Đến nay đã được rành rành bảy năm.
253.Thạch Sanh công việc đều chăm
254.Được lòng Lý mẫu muôn phần đều tin;
255.Bán buôn hưng thịnh liền liền
256.Cho nên nay có bạc tiền hơn xưa.
257.Một hôm, gánh rượu bước ra
258.Chưa ra đến chợ phút đà hãi kinh;
259.Tai nghe đôn dậy khắp thành:
260.Năm nay tới lượt nộp mình: Lý Thông!
261.Nghe thôi, bỏ gánh bô gồng
262.Vội về tỏ hết đục trong con tường.
263.Lý Thông bán rượu đầu làng
264.Vừa về đến cửa, bàng hoàng sợ thay!
265.Mẹ sao về sớm hôm nay
266.Lại đứng than khóc, ta nay việc gì?
267.Vào nhà, mẹ tỏ vân vi:
268.Con ôi! hết số, còn gì là con!
269.Chẳng nghe ngoài phố tiếng đồn
270.Đến vài ngày nữa phiên con nộp mình?
271.Mẹ sinh cây cỏ một cành
272.Lấy ai khuya sớm gia đình mai sau!
273.Lý Thông nghe nói, tuôn châu
274.Mẹ con lăn khóc cùng nhau rầm nhà.
275.Ai ngờ họ Lý gian tà
276.Nghĩ ngay một kế phân qua mẹ tường
277.Mẹ ơi! Xin chớ lo lường
278.Con đã có kế, có phương thoát nàn.
279.Mẹ đừng khóc lóc, than van
280.Nữa mà tiết lộ khó toàn mưu con.

7. 281.Thạch Sanh còn ở trong non
282.Nó về, mẹ để mặc con điều đình.
283.Nó nay chỉ có một mình
284.Dù mà sống, thác cũng đành phận thôi.
285.Mẹ sinh con có một chồi
286.Nếu nay còn thác, mẹ thời cậy ai?
287.Lý bà nghe nói, tạm vui
288.Song e ở thế, sợ trời không dung:
289.Thạch Sanh nó cũng có công
290.Bấy lâu chăm việc hết lòng cùng ta:
291.Tháng ngày hái củi đàng xa
292.Đem về khó nhọc cho ta tiêu dùng.
293.Thông rằng: Thương nó không xong
294.Xưa nay lưỡng lợi khó trông được nào.
295.Mẹ đừng suy nghĩ thấp cao
296.Nó không thế mạng, con nào được yên?
297.Nó dù hồn có khôn thiêng
298.Thì con cúng giỗ cũng yên một bề.
299.Nói thôi, sắp đặt phân chia
300.Cỗ bàn nấu nướng ê hề dọn ra.
301.Thạch Sanh gánh củi về nhà
302.Thấy có cơm rượu bày ra sẵn sàng.
303.Mẹ con họ Lý vội vàng
304.Gọi Thạch Sanh kíp lên giường ngồi ăn.
305.Mẹ con mời mọc ân cần
306.Xem ra quý trọng muôn phần hơn xưa.
307.Thạch Sanh chưa rõ tóc tơ
Hỏi nhà có việc chi mà cúng đây?
Lý Thông khi ấy tỏ bầy:
Hôm nay chính thực là ngày giỗ cha.
Anh quên bảo chú ở nhà
Cho nên em đến bây giờ mới hay.
Vả em khó nhọc bấy nay
Mẹ, anh dành để mâm này đãi em.
308.Thạch Sanh tưởng thật, đều khen:
Mẹ cùng anh ở chu tuyền quá sao!
Có chi là chút công lao
Mà anh dạy thế, em nào dám vâng!
309.Lý Thông cười nói tưng bừng
Chuyện trò bả lả ra chừng vui tươi.
Đoạn xong mới ngỏ một lời
Rằng: Anh có việc, em thời giúp anh
Nhân nay có lệnh triều đinh.
Đến phiên anh phải đi canh miếu thờ
Để mà kiểm điểm xem qua
Đĩa vàng chén ngọc bây giờ đủ không.
Để mà tâu với cửu trùng
Cho người yên dạ, khỏi lòng hồ nghi

8. Lệnh vua ai dám diên trì
Lẽ ra anh phải thân đi mới đành;
Trót cất mẻ rượu công trình
Anh đi sợ hỏng việc anh ở nhà.
Miếu thần em khá thẳng qua
Tuần xong em trở về nhà mà thôi.
310.Nói năng chưa kíp dứt lời
Trát quan đã đến thúc đòi đi ngay.
Nói rằng: Họ Lý nào đây
Đến phiên mình phải đi ngay tức thì!
Thạch Sanh nghe chẳng biết chi
Tưởng phiên canh thật, liền đi vội vàng.
311.Trải qua mấy dặm rừng hoang
312.Tới nơi phút thấy rõ ràng miếu thiêng.
313.Bộn bề vắng vẻ, yêm điềm
314.Trời vừa sầm tối, chàng liền nghỉ chân.
315.Giở ra cơm nắm toan ăn
316.Hay đâu gió thổi ầm ầm rung cây.
317.Lại thêm gầm hú, ghê thay
318.Trông ra thấy một vật nay dị kỳ.
319.Thạch Sanh chẳng biết vật chi
320.Trắng, đen, xanh, đỏ, hoe hoe cả mình
321.Hung hăng giơ vuốt, nhăn nanh
322.Phòng toan làm dữ như hình mọi khi.
323.Thạch Sanh hóa phép tức thì
324.Búa rìu liền phóng một khi yêu xà.
325.Mắng rằng: Mày giống tà ma

9. 326.Hại người tao chẳng dung tha mày nào!
327.Xà tinh liền nhảy xốc vào
328.Thạch Sanh liền lấy thần đao chém liền.
329.Ai ngờ Rắn có phép thiêng
330.Hóa ra lửa cháy bốn bên đỏ ngòm.
331.Thạch Sanh hóa nước mưa tuôn
332.Tự nhiên lửa tắt kinh hồn Xà tinh.
333.Lại e yêu nghiệt tàng hình
334.Trốn đi nơi khác ắt mình uổng công.
335.Bổ vây lưới sắt bịt bùng
336.Nguyên hình Rắn phải đùng đùng hóa ngay.
337.Chàng dùng dao báu chém rày
338.Rõ ràng con rắn vừa tày một gian.
339.Lấy đầu, đốt xác vừa an
340.Báu tên với một cung vàng hiện ngay.
341.Truyện thơ Nôm Thạch Sanh - Lý Thông
342.Truyện thơ Nôm Thạch Sanh – Lý Thông
343.Thạch Sanh thấy lạ, cầm tay
344.Cảm ơn trời đất cho nay vật kỳ.
345.Mai ngày phát tích có khi.

10. 346.Suối vàng cha mẹ ắt thì ngậm vui.
347.Chém xong rồi, mới canh hai
348.Xách đầu chạy thẳng một hơi đến nhà.
349.Bấy giờ mới có canh ba
350.Mẹ con Lý thị giấc hoa đang nồng.
351.Thạch Sanh đấm cửa đùng đùng:
352.Mẹ ơi, anh hỡi, dậy trông rắn này!
353.Mẹ con Lý thị hồn bay
354.Chắc rằng nó chết về đây trách mình:
355.Khôn thiêng em hỡi, Thạch Sanh!
356.Việc này xin chớ oán anh vô nghì.
357.Oan hồn xin hãy tạm đi
358.Ngày may xôi thịt ta thì cúng cho.
359.Vàng hương tống tiễn đủ đồ
360.Sống sao thác vậy, chớ lo chi mà.
361.Thạch Sanh nghe tỏ bấy giờ
362.Mới hay họ Lý lòng tà bất nhân.
363.Chứng minh phó mặc quỷ thần
364.Lòng ta cứ giữ ân cần trước sau:

11. 365.Anh ơi! mở cửa cho mau!
366.Em đây không phải ma đâu mà phòng
367.Xà tinh em đã trừ xong
368.Mẹ và anh hãy ra trông đây này!
369.Mẹ con nghe đã tỏ bày
370.Đá dao đánh lửa đèn nay thắp liền
371.Mở ra trông thấy quả nhiên
372.Thạch Sanh đứng đó chẳng phiền ngại chi.
373.Lại trông thấy một vật kỳ
374.Lù lù một đống, phút thì ngã lăn
375.Lý mẫu hoảng hốt tâm thần
376.Thạch Sanh đỡ dậy liền phân gót đầu.
377.Lý Thông là đứa hiểm sâu
378.Dọa rằng: Tội ấy chém đầu chẳng chơi.
379.Xà tinh ấy của vua nuôi
380.Để làm báu nước, sao ngươi giết xằng?
381.Thạch Sanh nghe nói kinh hoàng
382.Lạy anh cùng mẹ mở đường cứu sinh.
383.Lý Thông rằng: Muốn tốt lành,
384.Ngươi mau trốn tránh, điều đình mặc ta.
385.Nếu không, vạ đến cả nhà

12. 386.Bấy giờ thán hối lại là muộn thay!
387.Thạch Sanh từ tạ đi ngay
388.Than thân trách phận chẳng may nhiều bề!
389.Lại tìm chốn cũ hàn khê
390.Trước thăm mồ mả, sau về cội đa.
391.Cũng liều tuế nguyệt phôi pha
392.Chắc chi bĩ thái mà hòa trông mong.
393.Đoạn này nói chuyện Lý Thông.
394.Đuổi người mà chiếm lấy công, hay gì!
395.Thạch Sanh từ bước ra đi
396.Lý Thông liền đến kinh kỳ tâu vua.
397.Tâu rằng: Buổi tối hôm qua.
398.Là phiên tôi phải đi ra miếu ngoài.
399.Thấy Xà tinh muốn ra oai
400.Tôi liền giở hết phép tài của tôi.
401.Nên nay đã chém nó rồi
402.Hiện đầu còn ở tại nơi cửa nhà.
403.Vua nghe, liền mới phán ra:
404.Nếu ngươi chém được, ắt ta thưởng tài
405.Ví mà chẳng được như lời
406.Xét ra man tấu, tội thời tru di.

13. 407.Xà tinh nó làm phép kỳ
408.Bấy lâu ai dám làm gì nó đâu.
409.Vậy thì, quân lính ruổi mau!
410.Tới nơi nhà gã khiêng đầu về đây.
411.Nếu bằng sự quả dường này
412.Phong quan, thưởng tước, cho mày phu công.
413.Quân nhân vâng lệnh đền rồng
414.Kíp theo Lý thị thẳng xông về nhà.
415.Đến nơi, quân lính kêu la:
416.Đầu chi quái lạ anh ta rụng rời!
417.Bảo nhau khiêng vác lên vai
418.Nặng đà quá sức khó thời khiêng đi.
419.Lý Thông mắng nhiếc một khi:
420.Chúng bay ăn hại làm chi nên đời ?
421.Ấy là Rắn đã chết rồi
422.Mà còn chẳng nổi khiêng nơi cái đầu
423.Huống chi nó sống phép mầu
424.Thần thông biến hóa ai nào dám đương
425.Tao đà chém được rõ ràng
426.Một tay xách nó ra đàng như không!

14. 427.Quân nhân nghe nói hãi hùng
428.Bảo nhau cố gắng hết lòng khiêng đi,
429.Kẻo người tâu dộng đơn trì
430.Vua quan bắt phạt ta thì khổ thay.
431.Lý Thông nở mặt nở mày.
432.Đến kinh đô vội vào ngay sân rồng
433.Đức vua trông thấy, mừng lòng:
434.Khen thay nhà gã anh hùng không hai.
435.Xà tinh nó có phép tài
436.Mà ngươi giết được thực thời thần thông
437.Kíp truyền đô đốc gia phong
438.Cho ăn lộc ấy muôn chung tức thì!
439.Mẹ con bái tạ vinh qui
440.Ngựa xe đường sá tức thì như nêm.
441.Một tay chấp chưởng binh quyền
442.Khắp hòa thiên hạ đều khen phép mầu.
443.Rõ ràng một vị công hầu
444.Tranh công mà được sang giàu, lạ thay.
445.Hầu non gái tốt đêm ngày
446.Trân hảo, mỹ vị hưởng nay thanh nhàn

15. 447.Chẳng còn tưởng đến bạn vàng
448.Một hai muốn kiếm tìm đường giết đi.
449.Thạch Sanh oan khổ lưu ly
450.Tháng ngày kiếm củi, ngồi thì gốc đa.
451.Cũng đành tuế nguyệt phôi pha
452.Ngồi trông ngắm cảnh thế ra dường nào.
453.Đoạn này nói việc trong trào
454.Con vua lập một lầu cao kén chồng.
455.Quỳnh Nga công chúa sắc phong
456.Hoa nhường, nguyệt thẹn, mặn nồng thiên hương.
457.Viện vương sinh có một nàng
458.Nâng niu quý hóa, ngọc vàng kém xa.
459.Mặc lòng nghĩ ngợi khoan hòa
460.Kén ngôi phò mã đợi hòa mai sau.
461.Điệp đi các nước chư hầu
462.Cho các thế tử về chầu kén duyên.
463.Các nơi nghe thấy báo tin
464.Sắm sanh xe ngựa, binh quyền thẳng giong:
465.Cân đai đủ vẻ anh hùng
466.Trái duyên nên chẳng đẹp lòng công nương.

16. 467.Cho nên các nước thẹn thuồng
468.Tới lui hai lẽ khôn đương hồ đồ.
469.Ngự tiền biết ý căn do
470.Phán truyền các nước hồi đô ra ngoài.
471.Bao nhiêu lễ cống hứa lai
472.Bạc vàng tặng thưởng đền bồi công nay
473.Chư hầu lĩnh lấy, cảm thay.
474.Cùng nhau ai nấy phân tay ra về.
475.Viện vương lòng cũng sầu bi
476.Thương con vả lại mình thì cao niên
477.Lệnh sai quải bảng tống truyền
478.Xá dao cho khắp dưới trên trong ngoài.
479.Tuyển lâu lại lập một nơi
480.Liễn câu rủ dọc, biển bài treo ngang
481.Tứ bề trướng phủ, màn giăng.
482.Rõ ràng hai chữ thiếp vàng: Tuyển phu.
483.Nhân dân nghe thấu sự cơ
484.Sắm sanh ăn mặc đủ đồ ra đi.
485.Bảo nhau khắp chợ cùng quê
486.Đua nhau sắm sửa đi về ríu ran

17. 487.Thế tình chuộng lạ tham sang
488.Muốn làm rể chúa con hoàng một phen
489.Cho nên chẳng quản dặm nghìn
490.Băng chừng lối cũ đường quen đi về.
491.Sơn lâm cùng cốc, giang khê
492.Nghe tin hớn hở, đều về đế kinh
493.Người giàu má đỏ, mày xanh.
494.Quần là áo lượt đua tranh lên đường.
495.Người nào gia sản thường thường
496.Cũng lo quần áo phải nhường ra đi.
497.Người nào nghèo chẳng có chi
498.Bạc tiền vay mượn mang về sắm sanh.
499.May quần, thay áo cho xinh.
500.Trời cho ta có phúc lành thời nên.
501.Rủ nhau kéo đến Tràng Yên
502.Ngựa xe võng giá như nêm đầy đường.
503.Viện vương ra ngự tuyển tràng
504.Dạy đòi công chúa xe loan theo hầu.
505.Nàng bèn vâng lệnh ra chầu
506.Xa trông liếc mắt âu sầu ủ ê.
507.Chúa rằng: Thiên hạ dân quê

18. 508.Hết lòng cũng muốn dựa kề chí tôn
509.Tuyển tràng dóng dả vuông tròn
510.Gió đưa mùi xạ, hương tuôn khói trầm.
511.Lên xe tựa án, nương cằm
512.Khắp trong thiên hạ càng nhằm càng dơ.
513.Ngự tiền chỉ phán bấy giờ:
514.Sĩ dân ngần ấy, con vừa lòng ai?
515.Chúa rằng: Tủi phận trang đài
516.Bấy nhiêu người ấy chẳng ai Châu Trần
517.Vua nghe tỏ hết sự nhân
518.Truyền thôi cuộc tuyển, xã dân đều về.
519.Lên xe phụ tử đề huề
520.Tiền hô, hậu ủng, thiên uy lạ nhường!
521.Quân dân ra khỏi tuyển trường
522.Nhìn nhau buồn bã hổ han mọi bề
523.Người giàu phí tổn chẳng chi
524.Cũng như xem hội trở về khi nay.
525.Thương cho kẻ phải đi vay
526.Người đòi, kẻ thúc, thẹn thay tấm lòng!
527.Trở về bán ruộng trả xong

19. 528.Một thân cay đắng cực lòng mỉa mai.
529.Viện vương dạ cũng bi ai
530.Tấm lòng chua xót bực hai ba phần.
531.Nỗi nàng công chúa hồng quần
532.Lòng thương cha mẹ muôn phần kém tươi.
533.Hiên tây cửa khép, then cài
534.Lược gương biếng chải, hán hài biếng trau
535.Giọt sương gieo nặng cành đào
536.Càng lo bể ái, càng dào mạch tương
537.Than rằng: Tệ mấy Đằng vương
538.Nỡ ngăn tấm gió, chẳng thương chút tình!
539.Ngày nào đông đúc yến oanh
540.Kẻo còn như cuốc cầm canh mùa hè;
541.Ngày nào lan huệ sánh kề
542.Kẻo còn như dế rì rề kêu sương!
543.Đêm xuân khuya khoắt canh trường.
544.Ngày xuân lắm mối tơ vương bận lòng!
545.Vui xem tô lục chuốt hồng
546.Buồn trông thấy nỗi tình chung mà sầu!
547.Thôi ra gác, lại vào lầu

20. 548.Lược ngà biếng chải, gương tầu biếng soi
549.Thôi bút vẽ, lại đề bài
550.Thơ hòa mấy vận, châu rơi mấy hàng!
551.Canh chầy mơ giấc hoàng lương
552.Tỉnh ra lại thấy muôn nhường như không.
553.Một hôm dạo mát vườn hồng
554.Nhởn nhơ thị nữ não nùng theo sau.
555.Đại bàng bay ở trên cao
556.Vội sà xuống cắp má đào liền bay.
557.Thị tỳ quáng mắt chẳng hay
558.Mê hồn ngã xuống gốc cây tức thì.
559.Trong ngoài chẳng biết nỗi chi
560.Đại bàng cắp chúa bay thì đã xa.
561.Thạch Sanh đương lúc thẩn thơ
562.Thấy chim cắp một người mà đang bay;
563.Giương cung chàng mới bắn ngay
564.Trúng bên cánh tả chim rày liền rơi.
565.Rút tên lại cắp lấy người
566.Phép yêu lại biến một thôi đến nhà
567.Sanh bèn theo dấu nẻo xa

21. 568.Trông chừng bèn thấy máu hòa cùng tên.
569.Lấy tên, chàng mới băng miền
570.Đến nơi sơn động tuyệt hơi khôn tầm
571.Hóa ra trăm tướng hãm cầm
572.Trở về cũng chẳng rì rầm với ai.
573.Thị tỳ chợt tỉnh hồn mai
574.Vào chầu thưa hết mọi lời quì tâu:
575.Chúng tôi buổi sớm đi hầu
576.Theo công nương dạo vườn sau chơi bời
577.Chẳng hay yêu quái đến nơi
578.Nó liền đã bắt lấy người đem đi.
579.Chúng tôi hoảng hốt biết gì
580.Tỉnh ra nên phải về quì tâu vua.
581.Viện vương nghe hết căn do.
582.Vội vàng mặc áo liền ra điện tiền
583.Lệnh truyền nổi trống mau lên
584.Bá quan nghe trống, bốn bên kéo vào.
585.Ngự tiền chỉ phán tiêu hao:
586.Mất nàng công chúa ai nào biết hay
587.Các quan nghe nói hãi thay!
588.Chia làm ba đội quân nay đi tìm.

22. 589.Gươm đao, khí giới, quân quyền
590.Tìm tòi chẳng thấy hóa nên buồn rầu.
591.Triều đình kéo đến quì tâu:
592.Chúng thần tìm khắp chẳng hầu thấy chi!
593.Vua nghe lời nói vân vi
594.Việc này tra hỏi biết thì cậy ai?
595.Thương con luống những thở dài
596.Giọt sương sa nặng, khóc ngoài bệ đan
597.Phán rằng: Văn vũ bá quan
598.Ai mà tìm thấy được nàng chúa tiên
599.Ta cho phối ngẫu lương duyên
600.Nhường ngôi Thiên tử, cầm quyền quốc bang.
601.Quần thần nghe lệnh nhà vàng
602.Quì tâu kể hết mọi đàng khúc nhôi
603.Chúng tôi hết sức tìm tòi
604.Lỗi này, cả thể chịu nơi đền rồng.
605.Muôn tâu giãi hết tấm lòng
606.Xin sai họ Lý quận công việc này.
607.Vả, chàng trí lược gồm thay
608.Chém yêu tinh trước, ai rày chẳng kinh.
609.Vua nghe ngẫm nghĩ tâm tình

23. 610.Chiếu đòi họ Lý vào thành một khi
611.Lý Thông vào đến đơn trì
612.Tung hô vạn tuế vậy thì chầu vua.
613.Ngự tiền phán bảo căn do:
614.Việc này quan trạng phải cho tinh tường
615.Bởi vì công chúa tòa chương
616.Bị loài yêu quái phi thường bắt đi.
617.Trạng mà tìm thấy một khi
618.Thì ta hậu thưởng, nhường vì chẳng quên
619.Gả nàng công chúa hợp duyên
620.Để cho sửa trị cầm quyền giáo dân.
621.Vâng lời bái tạ thánh quân
622.Ra ngoài buồn bã thở than mọi điều:
623.Biết đâu là quỷ, là yêu?
624.Lệnh trên ban hỏi những điều hiểm sâu!
625.Biết rằng công chúa ở đâu
626.Mà đi tìm trước, kiếm sau bây giờ?
627.Một mình nghĩ ngợi bơ vơ
628.Lập mưu mở rạp hát đua mười ngày.
629.Thôn dân nô nức đến nay.
630.Chắc là xem hội truyền rày cùng nhau.

24. 631.Thừa cơ nghe ngóng trước sau
632.Ắt là bắt được, sự âu lo gì.
633.Nhân dân ai cũng đều đi
634.Tiếng đồn quan quận người thì cho chơi.
635.Hát đà tám chín ngày trời
636.Chẳng ai có nói một lời chi đâu.
637.Lý Thông chi xiết nỗi sầu
638.Cố lòng chờ đợi về sau liệu bài.
639.Hát đà đến tối thứ mười…
640.Thạch Sanh kiếm củi về thời bữa trưa.
641.Mấy người đi chợ kinh đô
642.Đồn chàng họ Lý bây giờ hiển vinh.
643.Thạch Sanh nghe rõ sự tình
644.Đến nơi thấy hát rành rành vui thay.
645.Bước vào nhà hát xem ngay
646.Quân canh chúng hỏi rằng: Mày đi đâu?
647.Nghe đây trống hát thì vào
648.Đến xem cho biết thấp cao vân mòng
649.Nhìn lâu rõ mặt Lý Thông.
650.Chào anh mới hỏi rằng công việc gì?
651.Thông xem rõ mặt một khi

25. 652.Mời Sanh vội vã ngồi thì ở trên.
653.Các quan hầu hạ hai bên
654.Đứng thưa thời hỏi rằng: Viên nào rày?
655.Thông rằng: Cựu khế tôi đây
656.Cùng nhau kết bạn những ngày còn thơ.
657.Hội riêng may lại tình cờ
658.Nghĩ rằng ai đó mà ngờ gặp đây.
659.Truyền đem quần áo đổi thay
660.Lụa tơ gấm vóc thực nay lạ lùng.
661.Sanh rằng: Ơn đội tấm lòng
662.Phận hèn đâu dám phô sòng khoe khoang.
663.Thấy nhau mà lại bẽ bàng
664.Hổ lời hải thệ thẹn đàng sơn minh!
665.Thông rằng: Em giận trách anh
666.Nào anh có dám quên tình em đâu.
667.Từ ngày xa cách mặt nhau
668.Nhớ em buồn bã khó hầu thăm lênh.
669.Vả, nay có lệnh triều đình
670.Gượng làm vui vậy, việc mình mới xong.
671.Sanh rằng: Vinh hiển quận công
672.Còn chi trở ngại mà lòng phải lo?

26. 673.Thông rằng: Có một việc to
674.Dẫu tài hiền thánh khó lo vẹn toàn.
675.Sanh rằng: nếu việc cơ quan
676.Thì anh khá tỏ sự doan em tường.
677.Thông rằng: Công chúa tòa chương
678.Bị loài yêu quái đón đường bắt đi.
679.Không hay lành dữ thị phi
680.Người thì chẳng biết, ma thì cũng không.
681.Quả nhiên thực giống lạ lùng
682.Bây giờ có chiếu cửu trùng sai anh.
683.May mà ta lại gặp mình
684.Phiền lòng gắng sức để danh muôn đời.
685.Có hay yêu quái mọi loài
686.Thì đi cứu lấy nạn người tiên cung.
687.Sanh nghe nói lại cùng Thông:
688.Làm chi việc ấy mà hòng không ra!
689.Chính danh tên nó Mãng xà
690.Động sơn chốn ấy vốn là yêu tinh.
691.Thông liền nói lại cùng Sanh.
692.Rằng: Vua hạ chiếu cho anh tìm về.
693.Nhường ngôi thiên tử trị vì

27. 694.Gả nàng công chúa kết nghì hợp duyên.
695.Em đà biết rõ căn nguyên
696.Để anh thu xếp cho tuyền việc công
697.Về sau tước lộc hưởng chung
698.Đệ huynh vinh hiển yên lòng mẹ cha.
699.Thạch Sanh vốn dạ thực thà
700.Thấy lời Thông nói mặn mà dễ nghe.
701.Cho nên đáp lại một khi:
702.Kiếm dây cho lính tức thì theo tôi
703.Nghe lời Sanh nói mừng vui
704.Dậy làm yến đãi khuyên mời Thạch Sanh.
705.Sáng mai truyền bảo quân binh
706.Chỉnh tề khí giới theo mình ra đi.
707.Thông thì ngựa cưỡi, tàn che
708.Tiền hô hậu hét bốn bề vang rên.
709.Sanh thì chẳng ngựa, chẳng yên
710.Mình trần trùng trục đi lên dẫn đàng.
711.Động sơn phút đã gần hang
712.Sanh, Thông bèn mới tỏ tường bảo nhau.
713.Rằng: Hang nó ở còn sâu
714.Việc làm cẩn mật dễ hầu lo toan.

28. 715.Lấy dây chàng mới làm thang
716.Dặn xong, Sanh mới xuống hang phen này.
717.Bảo rằng: Thấy động đầu dây
718.Thì anh rút thẳng đưa rày nàng lên.
719.Dây kia lại bỏ xuống liền
720.Để tôi lại buộc tôi lên chớ chầy.
721.Thông nghe mới bảo dòng dây
722.Sanh vừa xuống đến, nàng rày vừa ra.
723.Hỏi rằng: Chàng ở đâu ta
724.Nhân sao mà xuống đây hòa việc chi?
725.Sanh rằng: Vâng lệnh triều nghi
726.Xuống đưa công chúa nay thì hồi dương.
727.Công chúa nghe nói tỏ tường
728.Đáp rằng: Cảm nghĩa ơn chàng cứu em.
729.Thiếp xin kết nghĩa lương duyên
730.Phượng loan chung gối, phỉ nguyền keo sơn.
731.Sanh rằng: Việc ở triều gian
732.Lý Thông vâng lệnh thiên nhan đưa về.
733.Vả tôi là nghĩa bạn bè
734.Nếu ăn ở thế, lỗi nghì đệ huynh.
735.Nàng rằng: Dẫu việc triều đình

29. 736.Thì em cũng kết duyên lành từ đây.
737.Sanh liền hỏi: Nó đâu đây
738.Thì nàng sẽ nói tôi hay được tường?
739.Nàng rằng: Nó ở trong giường
740.Phải tên ai bắn nó đang đau rày.
741.Sanh bèn đưa thuốc khi nay
742.Bảo rằng: Cho nó uống rày luôn đi.
743.Uống vào nó sẽ phát mê
744.Bấy giờ nàng sẽ trở về cùng tôi.
745.Nàng bèn vâng cứ như lời
746.Bưng vào nàng mới khuyên mời một phen:
747.Thiếp nay có chén thuốc tiên.
748.Khuyên chàng uống lấy kết nguyền thất gia.
749.Rồi ra ta sẽ giao hòa
750.Kẻo đau thế vậy, xót xa trong lòng!
751.Xà tinh là giống ác hung
752.Thấy lời thục nữ trong lòng liền mê
753.Thuốc vừa uống khỏi một khi
754.Ruột gan bải hoải, tứ chi bàng hoàng.
755.Nàng ra mới nói cùng chàng
756.Sanh bèn mới buộc để nàng lên ngay.

30. 757.Lý Thông thấy động đầu dây
758.Sai quân rút thẳng đưa rày nàng lên.
759.Đưa nàng võng giá về đền
760.Bảo cùng chư tướng cũng liền về ngay:
761.Tao còn chực đánh nó đây
762.Các ngươi ở lại khốn thay trăm đường!
763.Chư quân nghe nói kinh hoàng
764.Võng ngay công chúa dặm trường xa bay.
765.Nỗi nàng công chúa thương thay
766.Trông sau vắng bạn ngày rày hóa câm.
767.Lý Thông lăn đá ầm ầm
768.Cửa hang phút lấp tuyệt tăm tích người!
769.Thạch Sanh bị hãm, thương ôi!
770.Giương cung bèn phá lâu đài Xà vương
771.Bao nhiêu điện, các, cung, chương
772.Chàng thì phá hết chẳng nhường vật chi.
773.Mãng xà chợt tỉnh cơn mê
774.Thét lên một tiếng thực thì ghê thay:
775.Thằng nào lạ mặt xuống đây
776.Cả gan phá tán chốn này của tao?
777.Phá nhà, cướp vợ lung lao

31. 778.Hung hăng mặt dữ, ta nào có thua?
779.Sanh rằng: Tao tướng dương tòa
780.Phụng ban quyền sắc vậy hòa xuống đây
781.Giết loài yêu quái chúng bay
782.Bắt người giam hãm, tớ thầy khôn dung.
783.Xà vương nghe nói, nổi hung
784.Mắng rằng: Mày bé, thị hùng được sao
785.Xà vương biến tướng hùng hào
786.Tam đầu cửu vĩ ai nào chẳng ghê!
787.Thạch Sanh trông thấy cười xuề
788.Giơ đao áp lại, bốn bề giao công
789.Ngoài dư trăm trận đột xung
790.Xà tinh đã khiếp Thạch ông, tướng trời.
791.Nó liền hóa phép trận bài
792.Hỏa hào đốt nấu trong ngoài như nung
793.Sanh bèn niệm chú hư không
794.Hóa mưa tưới tắt lửa hồng một khi.
795.Song long nó hóa tức thi
796.Hai bên tướng quỷ, bốn bề quân ma.
797.Ầm ầm sét đánh xông pha
798.Sự cơ thắng bại thực là chưa phân.

32. 799.Thạch Sanh trông thấy tần ngần
800.Tức thì niệm chú Đồng Tân bấy giờ.
801.Búa đồng chàng mới giang ra.
802.Bao nhiêu ác quỷ bấy giờ liền tan.
803.Xà tinh lắm phép nhiệm tàng
804.Trận bày song kiếm, chim bằng dư trăm
805.Đều phun lửa cháy ầm ầm
806.Hơn trăm câu móc vây tầm ở trên.
807.Dưới thì giăng lưới giữ gìn
808.Lại vào trong chốn trận tiền giao công.
809.Thạch Sanh đứng vững như đồng
810.Khẩn cầu các vị tiên ông phù trì
811.Cầm đao chàng mới ra uy
812.Bao nhiêu lưới sắt tức thì phá tan!
813.Cung vàng bắn với tên vàng
814.Bao nhiêu câu móc chim bằng tan không.
815.Xà tinh hết phép, thế cùng
816.Biến làm bàng thước toan hòng trốn đi.
817.Thạch Sanh hóa phép tức thì
818.Phủ vây lưới sắt khó bề trốn thay.
819.Giương cung tên bắn chết ngay

33. 820.Đại bàng rơi xuống thác ngay dưới đàng.
821.Thần đao chàng chém tan hoang
822.Trông lên đã thấy lấp hang bao giờ!
823.Chàng bèn đứng lại ngẩn ngơ
824.Thế cùng khôn rõ lối bò, đường lên.
825.Trở vào trông khắp bốn bên
826.Thấy Xà tinh ở quả nhiên rộng dài.
827.Kìa trướng phủ, nọ màn vây
828.Sập ken vân mẫu, gác rày pha lê.
829.Trập trùng núi giả, tường huê
830.Chốn cao nơi thấp khác gì động tiên.
831.Thạch Sanh bèn phá huỷ liền
832.Trở ra dạo khắp bốn bên thành vàng.
833.Thẩn thơ tìm khắp dưới hang
834.Nhác trông thấy có một chàng, lạ thay!
835.Ngồi trong cũi sắt bằng nay
836.Trông chừng diện mạo cũng tay phi thường.
837.Căn do mới hỏi tỏ tường:
838.Cớ sao phải chịu vấn vương chốn này.
839.Hoàng nghe thôi mới giãi bày:
840.Tôi là thái tử con nay Thủy tề

34. 841.Vì chàng du ngoạn giang khê
842.Gặp chim yêu quái bắt về hãm đây.
843.Ơn nhờ tráng sĩ ra tay
844.Cứu cho thoát khỏi nạn này, muôn trông.
845.Nghe lời, Sanh mới giương cung.
846.Tên vàng bắn phá cũi đồng liền tan.
847.Bấy giờ thái tử bình an
848.Bước ra bái tạ tỏ tường một khi:
849.“Chẳng hay quê quán nơi chi
850.Đầu đuôi căn cước khá thì cho hay
851.Cớ sao mà lại xuống đây?
852.Xin anh giãi hết niềm tây chu toàn”.
853.Sanh rằng: “Ta ở dương gian
854.Vì tình nên phải cứu nàng Chúa tiên
855.Cứu nàng ta đã đưa lên
856.Xà tinh nó mới đấu quyền cùng ta.
857.Tiễu trừ phân bổ làm ba
858.Trông lên, đá đã lấp hòa cửa hang!
859.Ta ben tức ruột căm gan
860.Phá thôi lại đến cứu chàng, cho nên…”
861.Hoàng nghe Sanh tỏ sự duyên

35. 862.Khen rằng: “Anh có phép tiên đại tài.
863.Vào chầu Vương phụ kim giai
864.Để người biết mặt biết tài kinh luân.
865.Trước xin trả nghĩa cùng anh
866.Sau là phụ tử thỏa tình nhớ nhung.”
867.Nghe lời, Sanh đáp lại cùng:
868.“Làm ơn, ai có dễ hòng đền ơn.
869.Anh xin hỏi thật nguồn cơn:
870.Xà tinh nó bắt hãm cầm từ bao?”
871.Hoàng rằng: “Nó bắt đã lâu.
872.Ở trong cũi sắt vừa hầu một năm.”
873.Sanh rằng: “Nó bắt hãm cầm
874.Tháng ngày nó có cho ăn vật gì?”
875.Hoàng nghe xiết nỗi sầu bi:
876.“Ăn toàn rêu đá qua thì hôm mai!”
877.Thạch Sanh nghe nói thở dài:
878.“Trách yêu tinh ở cùng người khắt khe:
879.Thôi em sắm sửa ra về.
880.Kẻo Vương phụ nhớ, cùng thì trông mong.
881.Còn anh sẽ liệu chước dùng
882.Tìm đường kiếm lối dương cung ra về.”

36. 883.Hoàng rằng: “Em chẳng có nghe
884.Có anh theo dõi thì về mới xong.
885.Ở đây hang đá trập trùng.
886.Biết đâu lối suốt, nẻo thông mà về
887.Chẳng bằng trở lại Thủy tề
888.Bẩm tâu Vương phụ mọi bề sự duyên;
889.Rút đường, rẽ nước đưa lên
890.Chấp kinh anh phải tòng quyền mới xong.”
891.Sanh nghe Hoàng nói gạn gùng
892.Chịu lời khi ấy đành lòng đi theo.
893.Hoàng bèn căn vặn hết điều:
894.“Khi anh xuống đến cung tiêu Thủy tề;
895.Vua cha đáp nghĩa vật chi
896.Nếu cho vàng bạc, anh thì chớ tham.
897.Quý này, có một cái đàn
898.Của vua Thượng đế Ngọc Hoàng ban cho.
899.Em tâu Vương phụ người cho
900.Trong đàn có đủ trận đồ, thủy cương
901.Thông thay các phép lạ dường
902.Hoạn nạn lánh khỏi, giặc loàn cũng yên
903.Thì anh lĩnh lấy về liền

37. 904.Ắt sau dương thế có phen cần dùng.”
905.Căn do sau trước vừa xong
906.Nay đâu đã tới mé sông giang hà.
907.Giang thần nghe nói gần xa
908.Kíp truyền sĩ tốt đều ra đón về.
909.Trên sông sóng vỗ bốn bề
910.Dưới sông cá nước chỉnh tề đón đưa.
911.Giang thần đứng lại, quỳ thưa:
912.Lạy mời điện hạ vào tòa khi nay.
913.Vội vàng mở tiệc yến diên
914.Tiêu thiều nhã nhạc vang rền vui thay!
915.Còn đương yến ẩm sum vầy
916.Bấy giờ thái tử tỏ bày cùng Sanh:
917.“Anh em ta lại Thủy đình
918.Để cho Vương phụ tỏ tình một khi.”
919.Hai người từ tạ ra đi
920.Giang thần tiễn biệt đưa về đỗi xa.
921.Lại truyền khắp hết giang hà.
922.Muôn loài thủy tộc phải ra lạy người.
923.Truyền ra chưa kịp dứt lời
924.Côn thời đến trước, Kình thời theo sau.

38. 925.Cá Lăng, cá Vược theo hầu
926.Nhởn nhơ là lượt mọi màu khoe tươi.
927.Cá Chày, cá Chép đua chơi
928.Cá Nghê cúi mặt, cá Voi nghiêng mình
929.Cá (Trung) Vàng, cá Bạc (Má) tốt lành
930.Tôm He, cá Mực tranh hành ngược xuôi.
931.Mảng xem cả nước vầy vui
932.Thoắt đà trông thấy đền đài tòa chương.
933.Truyền cho cá lại hà giang
934.Anh em bước xuống thủy vương điện tiền
935.Nhủ Sanh: “Tạm đứng cung bên
936.Để em vào tấu sẽ liền tiếp nghinh.”
937.Nhủ thôi bước xuống đan đình
938.Quan quân trông thấy sự tình lạ ghê!
939.Trở vào tâu dộng vua hay
940.Thủy vương nghe biết ngày rày vui sao.
941.Vội vàng bước xuống long lâu
942.Ôm con mừng tủi trước sau than rằng:
943.“Từ ngày con tếch dặm băng
944.Bị yêu cầm hãm, cha hằng cử binh;
945.Nhiều phen hóa trận lôi đình

39. 946.Ai ngờ phép tắc yêu tinh cũng tài!
947.Năm ngày ai chẳng hơn ai
948.Sa cơ nên phải thu lai hồi thành.
949.Thương con, chua xót sự tình
950.Biết rằng sinh tử, tử sinh dường nào.
951.Nay về, cơn cớ bởi sao?
952.Thì con kể hết tiêu hao cha tường.”
953.Hoàng bèn tâu hết dọc ngang:
954.“Có người trung giới tên chàng: Thạch Sanh;
955.Đã nên phép tắc oai linh
956.Khâm sai xuống chém yêu tinh cứu người.
957.Cứu xong công chúa lên rồi
958.Xà tinh chàng lại một hồi phanh thây.
959.Phá tan động phủ khi nay
960.Dạo tìm khắp cả đông tây mọi vùng.
961.Giương cung bắn phá cũi đồng
962.Vậy nên con mới thoát vòng gian nan.
963.Chàng đòi trở lại dương gian
964.Nhưng con lại cứ đặt chàng về đây.
965.Hãy còn đứng đợi hiên tây
966.Dám xin vương phụ truyền nay cho vào.”

40. 967.Nghe lời con nói tiêu hao
968.Triều thiên mũ đội, cẩm bào mặc ra;
969.Tiếp nghênh họ Thạch vào tòa
970.Lệnh truyền yến ẩm xướng ca tức thì.
971.Phán rằng: “Chàng thực uy nghi
972.Đáng tài trị quốc, đáng vì minh quân
973.Trẫm ban trăm lạng kim ngân
974.Gọi là lễ mọn đền ân tấm lòng.”
975.Sanh rằng: “Cảm tạ cửu trùng
976.Dù rằng ban thưởng tôi không dám rày
977.Vả, tôi chút phận thơ ngây
978.Vì vua nên phải trừ rày yêu tinh.
979.Tôi cùng hoàng tử giao tình.
980.Giúp nhau một chút, công trình là bao.
981.Dù người thương kẻ công lao
982.Xin cho một phép hồi trào dương gian.”
983.Vua nghe lời nói có doan
984.Hỏi rằng: “Cha mẹ quê nhang là gì?
985.Ở trên dương thế làm chi?
986.Thụ hà tước lộc chức gì cư quan.”
987.Nghe thôi quỳ trước bệ đan

41. 988.Tâu vua kể hết đoạn tràng khúc nhôi:
989.“Cội đa chốn ấy quê tôi
990.Mẹ cha sớm đã chầu trời một khi
991.Rừng mai sớm lại tối đi
992.Bóng đa nghỉ mát vậy thì hôm mai.”
993.Ngự tiền nghe tỏ đầu đuôi:
994.“Thế thì chẳng ở thủy đài cùng ta.”
995.Nghe lời, chàng mới tâu qua:
996.“Mẹ cha tôi sớm đã qua mất rồi.
997.Anh em chẳng có một ai
998.Họ hàng thân thích trong ngoài cũng không.
999.Nếu tôi vẹn thửa chữ trung
1000.Ắt bên chữ hiếu bỏ không sao đành.
1001.Bây giờ tiếc lộc tham danh
1002.Chữ tu thân ấy đã đành đơn sai.”
1003.Vua nghe trạng nói hết lời:
1004.“Thế thì trạng hãy ở chơi vài ngày,
1005.Cùng con Trẫm được vui vầy
1006.Nếu không lòng trẫm nhớ thay muôn phần.”
1007.Hoàng nghe cha phán sự nhân
1008.Bảo Sanh: “Hãy ở vài tuần khi nay

42. 1009.Phả phê rồi sẽ phân tay
1010.Nếu không vương phụ người nay buồn rầu.”
1011.Thạch Sanh nghe nói gật đầu:
1012.“Vậy cho tôi tạm ra sau chơi bời.”
1013.Hoàng nghe thực ý vâng lời
1014.Dám xin dạo hết trong ngoài năm cung.
1015.Thủy tề nghe nói mừng lòng
1016.Tức thì hạ bút chiếu rồng cho đi.
1017.Lại truyền nội thị một khi
1018.Đào tiên một quả cho đi ăn đường.
1019.Nhủ rằng: “Đi phải vội vàng
1020.Rồi về kẻo lại mắc nàn như xưa.”
1021.Vâng lời dạy bảo bấy giờ
1022.Anh em từ tạ bước ra đi liền.
1023.Xe loan giong ruổi đường liền
1024.Quan quân tiếp đón hai bên hầu kề.
1025.Mải xem lối nọ đường kia
1026.Ai ngờ lạc đến thành trì yêu tinh.
1027.Hồ tinh giống nó uy linh
1028.Vốn là chín mắt, lập đình ở đây.
1029.Thấy hai người, nó vui thay

43. 1030.Hóa làm mỹ nữ ngày rày đứng trông;
1031.Mày ngài, mắt phượng, lưng ong
1032.Chào hai quân tử thong dong chơi bời.
1033.Thiếp nay là phận nữ hài
1034.Mẹ cha bức bách ép nài nhân duyên;
1035.Cho nên thiếp phải băng miền
1036.Hay đâu trời định lương duyên vậy thì.
1037.Hoàng rằng: Quê quán tên chi
1038.Chẳng hay tên họ là gì cho hay?
1039.Sanh rằng: Chẳng phải người ngay.
1040.Nó, loài yêu quái hiện rày trêu em!
1041.Yêu tinh biết ý khôn kiên
1042.Hóa ra chín mắt đứng nhìn trơ trơ.
1043.Hoàng bèn trông rõ bấy giờ
1044.Tứ chi ngũ tạng đều là sởn ghê!
1045.Hồ tinh xông đột tứ bề
1046.Bước lên toan bắt vậy thì cả hai.
1047.Sanh bèn bước xuống ra oai
1048.Đao thần chuyển lực ra tài một khi.
1049.Ào ào xông đột tứ vi
1050.Giương cung bắn nó, nó thì thu tên.

44. 1051.Sanh xem thấy sự kỳ nhiên
1052.Búa đồng kíp bổ, đấu quyền ra tay.
1053.Hồ tinh nó chẳng sợ rày.
1054.Cùng chàng giao chiến cả ngày không nao.
1055.Sanh càng ra sức anh hào
1056.Hồ tinh lướt thẳng xông vào mới ghê!
1057.Sanh bèn niệm chú tức thì
1058.Cung vàng tên lắp tức thì ra tay.
1059.Hồ tinh bước sấn đến ngay
1060.Tràn ngang bèn ẵm ngang rày Thạch Sanh
1061.Vội vàng hóa phép hiển linh
1062.Hỏa hào đốt cháy yêu tinh bấy giờ.
1063.Hồ tinh biết trước liền che
1064.Dập ngay lửa tắt bấy giờ mới xong:
1065.Sanh bèn niệm chú thinh không
1066.Hóa ra đỉnh núi bao vòng xung quanh.
1067.Làm cho khủng khiếp yêu tinh
1068.Sa cơ phải hiện nguyên hình hồ ly.
1069.Thạch Sanh rộng xá một khi
1070.Bảo cho nó phải an bề tu thân.
1071.Lên xe, kể hết sự nhân

45. 1072.Rằng: “Hồ tinh thực phép thần dọc ngang.
1073.Đấu cùng với nó tài thường
1074.Tưởng rằng không phép chống đương được nào.”
1075.Hoàng rằng: “Vốn nó lung lao
1076.Ở đây Ngũ vị ai nào dám qua!
1077.Lập riêng cho nó một tòa
1078.Chẳng ai dám đến gần mà trêu ngươi.
1079.Bây giờ bắt được nó rồi
1080.Thực là ơn ấy muôn đời ở anh.”
1081.Xe loan thoắt lại đăng trình
1082.Phút đâu xe đã về thành Thủy vương.
1083.Ngự tiền phán hỏi tỏ tường
1084.Rằng: “Con đi dạo ở phương nào rày?”
1085.Hoàng nghe đặt gối tâu bày:
1086.“Chúng con đi dạo thủa rày ngũ cung
1087.Thạch Sanh thực đấng anh hùng
1088.Tù oan thì giải, tù công thì hành
1089.Khi về lại gặp Hồ tinh.
1090.Từ xưa Ngũ vị đã kinh đến rày.
1091.Chàng bèn hóa phép ra tay
1092.Bây giờ mới ruổi xe mây về chầu.”

46. 1093.Thủy vương nghe rõ trước sau
1094.Sắc phong quốc trạng, chức đầu quận công.
1095.Chàng bèn lĩnh lấy chiếu rồng
1096.Quỳ tâu, kể hết sự lòng vân vi:
1097.“Tâu rằng kỵ nhật đến kỳ
1098.Tôi xin trở lại nay thì dương gian.”
1099.Nghe lời chàng tỏ nguồn cơn:
1100.“Lấy chi báo đáp đền ơn bây giờ?”
1101.Hoàng rằng: “Muôn đội ơn xưa
1102.Cứu con thoát khỏi sự cơ vận nàn
1103.Muốn lưu tình nghĩa trả ân
1104.Xin cha cho một cái đàn là xong.”
1105.Vua rằng: “Sự ấy tùy lòng
1106.Con nên theo tiễn quận công lên đường.
1107.Lấy đàn đưa trạng hồi hương
1108.Châu phê tức khắc dẫn đường trạng lên.”
1109.Thạch Sanh bái tạ điện tiền
1110.Lĩnh đàn, theo nước thẳng miền dương gian.
1111.Tới nơi công việc vừa an
1112.Hoàng từ Trạng, mới đôi đàng biệt ly:
1113.“Ngày nay anh ở, em về

47. 1114.Tấm lòng ân ái mọi bề nhớ thương.”
1115.Sanh rang: “Xin chớ ngại ngùng
1116.Mặt tuy xa cách, nhưng lòng không xa.
1117.Anh em tình nghĩa mặn mà
1118.Non sông dời đổi dám là vội quên.
1119.Thôi em hãy trở lại đền
1120.Xin đừng thương nhớ kém yên mình vàng.”
1121.Hoàng nghe vâng lĩnh ý chàng.
1122.Kíp truyền Hà Bá đưa chàng trạng lên.
1123.Chia tay nam bắc băng miền
1124.Tạm cho Hà Bá lĩnh quyền binh cơ.
1125.Phép thần rẽ nước bấy giờ
1126.Thạch Sanh khi ấy lên bờ một khi.
1127.Lại về chốn cũ như y
1128.Đêm ngày luyện tập tinh vi phép thần.
1129.Cội đa có nghĩa ân cần
1130.Từ ngày chàng vắng muôn phần ủ ê.
1131.Ngày nay lại thấy chàng về
1132.Lá xanh, hoa thắm đề huề lại tươi.
1133.Mới hay cảnh cũng tùy người
1134.Cỏ cây còn thế luống người tri năng

48. 1135.Nỗi nàng công chúa bàng hoàng
1136.Sự mình chẳng có nói rằng cùng ai.
1137.Vua cha thở vắn thở dài
1138.Thương con bỏ vắng đền đài chẳng ra;
1139.Hai hàng lệ ngọc nhỏ sa
1140.Khôn phương phép nhiệm, khôn hòa bùa linh.
1141.Lý Thông quì tấu phân minh:
1142.“Từ tôi phụng chiếu triều đình vua phê
1143.Tìm nàng công chúa đem về
1144.Yêu tinh chém giết đã ghê kinh hoàng.
1145.Tôi đà lấp mất cửa hang
1146.Vậy xin trở lại đền vàng tâu qua.”
1147.Nghe lời Thông nói căn do
1148.Vua bên phán bảo triều đô tức thì .
1149.Phong làm quốc tế (rể) triều nghi
1150.Gả nàng công chúa nhường vì quốc gia
1151.Chờ nàng công chúa nói ra
1152.Bấy giờ thì sẽ giao hòa hợp duyên.
1153.Vâng lời bái tạ điện tiền
1154.Về cung chàng mới khấn nguyền hôm mai.
1155.Lầm rầm: “Lạy chín phương Trời

49. 1156.Lạy mười phương Phật độ tôi an hòa.
1157.Cho nàng công chúa nói ra
1158.Thì tôi bái tạ ba tòa Hoàng thiên.”
1159.Trong thì vua Viện khấn nguyền
1160.Tăng ni niệm phật dưới đền đã vang;
1161.Ngoài thì họ Lý lập đàn
1162.Đêm ngày khấn nguyện đèn nhang chẳng rời.
1163.Hành phù chư tướng bời bời
1164.Pháp sư, phù thuỷ đánh tươi ba đồng
1165.Truyền cho đủ một tháng ròng
1166.Đồng kia chẳng ngã trong lòng sợ thay!
1167.Cháy đồng lại để mê thầy
1168.Gót chân chín dạn, bàn tay tơi bời.
1169.Hô binh, hô tướng hết hơi
1170.Trầu thời bỏ mốc, cau thời bỏ meo;
1171.Chuối khô, oản rắn, chè thiu
1172.Mõ rìu đã dập, cảnh tiu cũng rè!
1173.Đạo tràng mỏi mệt chán chê
1174.Thầy cùng quan tướng ủ ê đoạn tràng!
1175.Bao nhiêu thần tướng mọi phương.
1176.Cùng thời tức khắc mọi đường phá tan.

50. 1177.Lý Thông vào điện phàn nàn.
1178.Quỳ quỳ bái bái vội vàng một khi.
1179.Thiết riêng lập lại một vì
1180.Khấn chư tổ khảo cùng thì ông cha;
1181.Trong ngoài tiên tổ những là
1182.Đất trời phù hộ nàng hòa nói ngay:
1183.Thì tôi trả lễ bằng nay:
1184.“Lợn thì chín chục, trâu rày sáu mươi.”
1185.Khôn thiêng khấn Phật, vái Trời
1186.Thơm danh để đức muôn đời về sau.
1187.Đem ngày hương lửa dài lâu
1188.Xôn xao khấn nguyện đã hầu ba trăng!
1189.Nàng thì chẳng nói chẳng rằng
1190.Miệng hoa âm ỉ chẳng hằng nói chi.
1191.Viện vương mặt ủ mày ê
1192.Thương con chua xót, mồm thì hôi tanh.
1193.Này đoạn trong miếu yêu tinh
1194.Đền đài phá tán, bùa linh yểm trừ
1195.Ngẩn ngơ ở bãi ở bờ
1196.Cơ hàn đói khát thực là khốn thay!
1197.Ngày ngày thơ thẩn ăn mày

51. 1198.Đêm thì ăn trộm của rày thôn dân;
1199.Bắt gà, bắt chó kiếm ăn
1200.Làm cho hủy hoại thôn dân ngày ngày.
1201.Mãng xà hồn cũng ghê thay!
1202.Khốn cùng ăn những thủa nay ngô đồng.
1203.Cùng nhau ăn trộm làm xong
1204.Bắt gà bắt chó khắp vùng thôn dân.
1205.Làm cho chó cắn ầm ầm
1206.Thôn dân xơ xác nhiều phần khốn thay!
1207.Một đêm thanh vắng gió mây.
1208.Xà tinh bèn mới gặp rày Trăn tinh;
1209.Cùng nhau mới hỏi sự tình:
1210.Chẳng hay sở ngụ quê thành đâu ta?
1211.Làm sao ngao ngán xót xa
1212.Thì anh nói hết thực thà ta hay.
1213.Nghe lời Trăn mới trình bày:
1214.Quê tôi thời ở ngày rày Miếu sơn (?);
1215.Có lầu có các cung chương
1216.Bạc vàng cũng đủ mọi đường hẳn hoi.
1217.Mỗi năm phải nộp một người.
1218.Tháng ngày no đủ vui chơi bảo đình

52. 1219.Hay đâu gặp đứa anh linh
1220.Nó bèn đấu trận tung hoành với tôi.
1221.Phép mầu nó thực không hai
1222.Vậy nên tôi phải lạc loài đến đây.
1223.Nói thôi mới hỏi rằng nay:
1224.Thế thì quê quán anh rày ở đâu?
1225.Nhân sao xin nói gót đầu
1226.Thì anh tỏ bảo tôi hầu được hay.
1227.Xà tinh mới nói khi nay:
1228.Quê tôi chính thực ở rày Động sơn (?)
1229.Thiên thành cao rộng một hang
1230.Ra vào đài, các, cung chương bời bời.
1231.Dạo tìm thiên hạ khắp nơi
1232.Tìm người mà bắt được thời khiếp uy.
1233.Bị thằng mặt đỏ tài kỳ
1234.Mày xanh biêng biếc nó thì đánh tôi.
1235.Vậy nên thân phải lạc loài
1236.Bắt gà bắt chó rông rài cho qua.
1237.Nghe lời Trăn cũng nói ra:
1238.Ấy tháng ngày trước nó đà đánh tôi.
1239.Bây giờ thực đã rõ mười

53. 1240.Đinh ninh hai mặt một lời tri chu
1241.Âu là ta quyết trả thù
1242.Gieo oan cho nó để vua bắt rầy.
1243.Xà tinh mới hỏi khi nay:
1244.Vậy thì tên tuổi nó rày là chi?
1245.Chẳng hay nó ở quê gì?
1246.Trả thù ta biết lấy chi báo cùng?
1247.Trăn rằng: Anh chớ ngại ngùng
1248.Để tôi liệu kế vân mòng cho hay.
1249.Tên nó là Thạch Sanh nay
1250.Cửa nhà chẳng có, ở rày bóng đa.
1251.Nó thì không mẹ không cha
1252.Anh em chẳng có, chẳng hòa vật chi.
1253.Việc làm nào có khó gì
1254.Biến vào kho nội trộm thì của vua.
1255.Chạy ra rồi lại chạy vô
1256.Để quân canh biết tri hô ngày rày.
1257.Xà tinh khen: Trí giỏi thay!
1258.Mưu kia Gia Cát, trí nay Phượng Sồ.
1259.Hai hồn khi ấy vào kho
1260.Cùng nhau lấy hết cả đồ kim ngân.

54. 1261.Trở đi, trở lại tần ngần
1262.Cho quân canh biết dời chân ra ngoài;
1263.Gốc cây, trông thấy nằm hoài
1264.Bảo nhau bắt lấy nó thời chẳng sai.
1265.Thạch Sanh mới hỏi một hai
1266.Thưa rằng: Các chú bắt ai vậy mà?
1267.Bảo rằng: Sao dám vào tòa
1268.Bạc vàng trộm lấy vậy mà trốn đây?
1269.Sanh rằng: Việc ấy lạ thay!
1270.Thế mà các chú bắt rày làm chi?
1271.Bảo tôi, tôi sẽ theo đi
1272.Phỏng như trộm cắp vậy thì cỏ chăng?
1273.Quân rằng: Này bạc, này vàng
1274.Mày còn biến trá nói năng chi rày?
1275.Sanh rằng: Như vậy oan thay!
1276.Vốn tôi vẫn ở xưa nay thật thà.
1277.Việc này thôi hẳn oan ta
1278.Chịu gông, khi ấy về tòa Viện vương.
1279.Bằng này của cải bạc vàng
1280.Quân vào thưa hết mọi đàng được hay:
1281.Canh ba đường thuở khuya rày

55. 1282.Thấy thằng mặt đỏ, xanh mày vào kho;
1283.Trộm toàn vàng bạc đủ no
1284.Chúng tôi bắt được đem vô nộp trình.
1285.Thông nghe hết tỏ chân tình
1286.Chắc rằng hẳn chú Thạch Sanh đó rày.
1287.Nhân sao vào được mới hay
1288.Khen cho phép tắc thằng này cũng ghê!
1289.Dạy đem giam Ngục Lại lê
1290.Canh cho nghiêm mật chớ hề hở hang.
1291.Vâng lời Thông dạy, liền giam
1292.Đêm ngày tra khảo, nỗi chàng mà thương!
1293.Ngục quan thét mắng đã vang
1294.Nào là cha mẹ, quê hương chốn nào?
1295.Truyền đem giam lại cho tao.
1296.Tấn tra mới hỏi rằng: Nào tiền canh?
1297.Sanh rằng: Ta có một mình
1298.Quê hương thì ở Cao Bình, đường xa.
1299.Thuở nay vốn ở cội đa
1300.Mẹ cha chẳng có, cửa nhà cũng không.
1301.Tiền thì chẳng có một đồng
1302.Đêm ngày kiếm củi làm cùng kiếm ăn.

56. 1303.Ví bằng có nói dối chăng
1304.Này dao, này búa, này rằng cung tên;
1305.Này là cái đàn tam huyền
1306.Lấy chi thì lấy nhưng tiền thì không.
1307.Sai quân tước lấy cái cung
1308.Ba đời nhà nó tham cùng hơn ai!
1309.Mó vào thì rụng rời tay!
1310.Dẫu mà muốn lấy khó nay được toàn!
1311.Ngục quan nghe nói mừng rơn.
1312.Lấy dao, lấy búa, lấy đàn vân vi.
1313.Vừa thò tay mó một khi
1314.Ai ngờ một lũ đều thì ngã ra!
1315.Ngục quan bèn giận những là
1316.Bước vào đỡ lấy thấy lòa con ngươi
1317.Quan quân thấy sự lạ đời
1318.Bước vào tâu hết mọi lời quỳ thưa.
1319.Thông rằng: Bay cứ canh giờ
1320.Để tao sớ tấu vậy mà giết đi.
1321.Vâng lời Thông nói một khi
1322.Về nhà mới bảo: vậy thì nghiêm canh.
1323.Lý Thông ngồi nghĩ một mình:

57. 1324.Nếu mà tâu, sợ sự mình tỏ ra.
1325.Chẳng bằng khâm mệnh quốc gia
1326.Chờ ba ngày nữa đem ra xử tù.
1327.Sanh từ đến ở ngục u
1328.Trong lòng cũng chẳng giận thù cùng ai.
1329.Nhân khi vắng vẻ thảnh thơi
1330.Chàng bèn mới hỏi rằng ai lạ lùng?
1331.Quân rằng: Quốc tế quận công
1332.Chính danh tên gọi Lý Thông thực người.
1333.Sanh nghe quan nói đầu đuôi.
1334.Biết rằng Thông thực là người bất nhân!
1335.Biết mà lòng chẳng oán hờn
1336.Mặc ai vô nghĩa, bất nhân cũng đành.
1337.Biết mà lòng chẳng phàn nàn
1338.Lấy đàn mới gẩy nhặt khoan tính tình.
1339.Đàn kêu nghe tiếng nên xinh
1340.Đàn kêu: tang tịch, tình tinh, tang tình
1341.Đàn kêu: ai chém Trăn tinh
1342.Cho mày vinh hiển dự mình quyền sang?
1343.Đàn kêu: ai chém Xà vương?
1344.Đem nàng công chúa triều đường về đây?

58. 1345.Đàn kêu: hỡi Lý Thông mày!
1346.Cớ sao phụ nghĩa lại rày vong ân?
1347.Đàn kêu: sao ở bất nhân?
1348.Biết ăn quả lại quên ân người trồng!
1349.Đàn kêu năn nỉ trong lòng
1350.Tiếng ti tiếng trúc đều cùng như ru.
1351.Đàn kêu: trách Hán quên Hồ
1352.Trách Tần quên Sở, trách Ngô quên Tề.
1353.Đàn kêu thấu đến cung Phi
1354.Trách nàng công chúa vậy thì sai ngoa
1355.Nàng đương rầu rĩ mặt hoa
1356.Tiếng đàn lừng lẫy như là oán ân;
1357.Khác nào như kẻ phùng xuân
1358.Cười cười, nói nói trước sau trình bày:
1359.Rằng: Đàn ai gẩy đâu đây?
1360.Xin cha đòi lại ngày rày cho con!
1361.Viện vương nghe nói, phút cười
1362.Trong lòng hớn hở mừng vui nào tày.
1363.Rằng: Từ phải nạn đến nay
1364.Làm sao con cứ chẳng hay nói mà?
1365.Làm cho chua xót lòng cha

59. 1366.Cầu trời khấn phật kể đà hết hơi.
1367.Hay là nghe tiếng đàn người
1368.Thì con phải nói khúc nhôi cha tường
1369.Nàng nghe bày tỏ mọi đường,
1370.Rằng: Người đàn ấy thực chàng cứu con.
1371.Dưới hang đã tỏ lòng son:
1372.Rằng về loan phượng kết đôi duyên vàng.
1373.Lý Thông bạc ác phụ phàng
1374.Cửa hang lấp lại tìm đường tranh công.
1375.Vì con lâu chẳng thấy chồng
1376.Trong lòng luống những giận lòng câm đi.
1377.Nghe lời con nói một khi
1378.Lệnh truyền nội giám tức thì đòi ngay.
1379.Lý Thông nghe tiếng đàn rày
1380.Bảo: Đừng gẩy nữa mà mày chết tươi!
1381.Sanh rằng: Nói cũng nực cười
1382.Tôi buồn, tôi gẩy đàn chơi chút mà.
1383.Dù rằng chết cũng nên ma,
1384.Được về thượng giới cũng là qui tiên.
1385.Thị thần bèn bước đến liền.
1386.Trình Thông mới nói việc viên gẩy đàn:

60. 1387.Tôi xin lĩnh lại đền vàng
1388.Vào chầu để đức thiên nhan ngài đòi.
1389.Thông nghe, vâng lệnh cứ lời
1390.Giao tù, bụng những thở dài mà lo.
1391.Sanh từ bước đến triều đô
1392.Lần qua cửa tía, bước vô đền vàng.
1393.Còn xa, chưa tỏ mặt nàng
1394.Đến gần, công chúa thấy chàng mừng vui:
1395.Kể từ gắn bó kết đôi
1396.Đến nay tôi những ngậm ngùi toan lo.
1397.Lòng tôi trăm mối tơ vò
1398.Nghĩ rằng xa cách Việt, Hồ đôi nơi.
1399.Nhân sao anh được tái hồi
1400.Sự tình xin tỏ khúc nhôi vân mòng?
1401.Chàng đương nghĩ ngợi, nói cùng:
1402.Hãy khoan, xin kể vân mòng cho hay
1403.Viện vương phán bảo niềm tây:
1404.Chẳng hay quê quán chàng rày nơi nao?
1405.Cửa nhà, cha mẹ thế nào?
1406.Căn do tình tự làm sao phải bày
1407.Xuân thu tuổi đã bao rày?

61. 1408.Tính danh vốn gọi tên này là chi?
1409.Nghe lời Sanh mới tâu quì
1410.Xin bày tình tự vân vi mọi lời:
1411.Cao Bình chốn ấy quê tôi.
1412.Mẹ cha nay đã chầu trời một khi.
1413.Tên tôi xin kể vân vi:
1414.Thạch Sanh tên đặt vậy thì chẳng sai.
1415.Xuân thu tuổi mới mười hai.
1416.Bóng đa chốn ấy hôm mai bạn cùng.
1417.Ngày thì luyện tập đao cung
1418.Cứ đi kiếm củi non bồng hôm mai.
1419.Lý Thông chàng mới gặp tôi.
1420.Kết làm bằng hữu định lời đệ huynh.
1421.Dặn tôi, chàng bảo đi canh
1422.Chẳng là chàng phải nộp mình miếu trung
1423.Trăn tinh mới gọi Lý Thông
1424.Vậy nên tôi phải giao công nhọc lòng.
1425.Tôi bèn chuyển lực uy hùng
1426.Trăn tinh bị phải búa đồng chết ngay!
1427.Đầu trăn cho gã khi nay
1428.Mà gã nói dối vua rày vẫn nuôi!

62. 1429.Bảo tôi đi trốn một nơi
1430.Chẳng ngờ, chàng nộp đan đài lấy công
1431.Vua phong cho chức quận công
1432.Thì tôi cũng chẳng oán lòng trách chi.
1433.Oán ân cũng chả làm gì
1434.Củi than lại cứ sớm khuya việc thường.
1435.Chẳng ngờ công chúa tòa chương
1436.Bị con yêu Mãng xà vương bắt rày.
1437.Tôi liền trông thấy nó bay
1438.Giương cung mới bắn nó rày ngã ra.
1439.Gớm thay phép tắc yêu xà!
1440.Bỏ tên lại cắp vượt hòa xuống hang.
1441.Tôi theo thẳng đến cửa hang
1442.Đã trông thấy nó đem nàng xuống ngay
1443.Tôi bèn trở lại bằng nay
1444.Hay đâu vua lại bắt rày Thông đi.
1445.Tìm tôi, Thông mới tỉ tê, (?)
1446.Ân cần một dạ, thề nghi nặng lời.
1447.Thấy chàng nói thảm ngùi ngùi
1448.Nghĩ mình cũng ở đất trời, đất vua;
1449.Cho nên chẳng ngại công phu

63. 1450.Dặn dò sau trước, nhỏ to một lời:
1451.Đưa nàng lên khỏi vừa rồi
1452.Cửa hang chàng lấp, chẳng thời có thương.
1453.Tôi bèn chuyển lực uy dương
1454.Phép làm biến hóa Xà vương bắt rày.
1455.Trông lên đá đã lấp đầy
1456.Giận mình bèn mới phá rày dưới hang.
1457.Thấy chàng thái tử Long đường
1458.Bị con yêu Mãng xà vương bắt rày.
1459.Hãm trong cũi sắt khốn thay!
1460.Giương cung, bèn bắn phá rày cũi ra.
1461.Chàng bèn mời xuống thủy hà
1462.Tâu cùng Thủy tế vua cha được tường.
1463.Thủy tế cầm lại cung chương
1464.Cho đi khám xét ngục trường các cung.
1465.Ngục tù đông đã nên đông
1466.Tù oan thì giải, tù công thì hành.
1467.Trở về, lại gặp yêu tinh
1468.Được nhờ pháp bảo tiên linh yểm trừ
1469.Nên vua Thủy chiếu bấy giờ
1470.Phong làm Quốc trạng thủy hà Long cung.

64. 1471.Cho đàn trả nghĩa, đền công
1472.Đưa đường, rẽ nước, dương cung ra về.
1473.Lên bờ từ đó một khi
1474.Bóng đa chốn ấy vẫn nghề củi than.
1475.Đêm ngày luyện tập cung tên
1476.Quả không biết bạc, biết vàng là đâu!
1477.Xin vua rộng xét đuôi đầu
1478.Tha cho khỏi tội, dám hầu sai ngoa.
1479.Ngự nghe khi ấy phán ra
1480.Lệnh truyền cởi trói cho mà Thạch Sanh;
1481.Liền một bước lại đan đình
1482.Truyền làm yến đãi Thạch Sanh bấy giờ.
1483.Tiệc đương yến ẩm say sưa
1484.Châu phê hạ chiếu bấy giờ sắc phong
1485.Ban cho hai chức quận công
1486.Trừ yêu hai chức, thần thông hai quyền
1487.Gả nàng công chúa hợp duyên
1488.Phong làm Quốc tế cầm quyền quốc gia.
1489.Chàng vâng bái tạ vua cha
1490.Tay cầm chiếu chỉ vào tòa một khi.
1491.Viện vương phán bảo một khi:

65. 1492.Tội Lý Thông ấy mặc thì Thạch Sanh;
1493.Để ngươi liệu định cho minh
1494.Báo thù trả oán, sự tình bấy nay
1495.Sanh nghe đặt gối tâu bày
1496.Rằng: Xin rộng lượng vua nay xét cùng:
1497.Nay chàng ăn ở khác lòng.
1498.Máu tham quen giữ thói đồng dâm ô.
1499.Làm chi đứa dại ngoan ngu
1500.Xin tha cho nó về tù bản hương.
1501.Vua rằng: Sự ấy mặc chàng
1502.Giết tha cho bõ lòng vàng thời thôi.
1503.Sanh từ nghe phán mọi lời
1504.Đòi tù họ Lý đến nơi đan đình.
1505.Sanh rằng: Khéo thực là anh!
1506.Tội trời phụ nghĩa bạc tình chẳng oan.
1507.Lý Thông thẹn mặt hổ han
1508.Cúi đầu chẳng dám kêu van một lời.
1509.Viện vương mắng: Lý Thông ôi!
1510.Không Sanh, mày chết bỏ đời Miếu Sơn.
1511.Làm sao phụ nghĩa vong ân.
1512.Tranh công rồi lại ra phần bạc đen!

66. 1513.Ấy là phạm tội một phen
1514.Công tìm công chúa mày liền lại tranh.
1515.Ví chàng ăn ở hẹp tình
1516.Tội ngươi đã đáng tan tành thịt xương.
1517.Tha cho trở lại quê hương.
1518.Cũng may mà có lời chàng mới tha.
1519.Thông nghe bái tạ bước ra
1520.Quan quân sỉ hổ, người ta chê cười
1521.Mẹ con bị nhục thương ôi!
1522.Ngọc Hoàng ngự phán kim giai tức thời.
1523.Kíp sai Ngũ bộ Thiên Lôi.
1524.Đằng vân giá vũ đến nơi lạ dường.
1525.Mẹ con về đến giữa đường
1526.Thiên Lôi Ngũ bộ đánh nhường cả hai.
1527.Cho hay những kẻ phi loài
1528.Người dù không giết thì trời chẳng tha.
1529.Triệu hồn hai mẹ con ra
1530.Ngọc Hoàng truyền chỉ đem ra tức thì.
1531.Mấy lời phán tỏ một khi:
1532.Mày trên dương thế ở thì chẳng hay.
1533.Cùng người làm bạn không ngay.

67. 1534.Bắt mày hóa kiếp làm rày bọ hung.
1535.Làm người bạo ngược hai lòng
1536.Hành, tàng đã thấu công đồng sát tri.
1537.Viện vương phán bảo triều nghi
1538.Truyền làm sính lễ vậy thì hợp duyên.
1539.Sanh bèn bái tạ điện tiền
1540.Cùng nàng công chúa hợp duyên vui vầy;
1541.Cầm quyền việc nước ra tay
1542.Thăng quan, xá thuế, cùng rày tù tha.
1543.Miếu sơn lại lập một tòa
1544.Thờ Trăn tinh đấy thực là anh linh.
1545.Động sơn lại lập một thành
1546.Thờ Xà tinh đấy anh linh khác rày.
1547.Đoạn thôi lại lập đàn chay
1548.Tế thiên, Địa phủ cùng rày Thủy cung
1549.Tạ từ diệu pháp tiên ông
1550.Lại cùng táng lễ báo lòng mẹ cha.
1551.Nghe thôi các nước truyền ra
1552.Thông tin mới bảo nhau hòa một khi:
1553.Cũng đòi con đức thượng vì
1554.Con dòng chẳng lấy, lấy thì khố không.

68. 1555.Rủ nhau phấn lữ binh nhung
1556.Báo thù cho bõ chút lòng chê ta.
1557.Nghe tin các nước gần xa
1558.Nước nào nước ấy binh gia chập chùng.
1559.Đi bộ: núi lở tan không.
1560.Đi thủy: nước chảy khô sông, lạ dường!
1561.Đầu binh còn ở nước Lương
1562.Cuối binh còn hãy ở ngang nước Tề.
1563.Quân triều trông thấy đã ghê
1564.Phá năm cửa ải tức thì tan hoang!
1565.Sớ về lâu với Viện vương
1566.Triều đình nghe biết, kinh hoàng lắm thay!
1567.Sai binh khiến tướng đi ngay
1568.Đi bao nhiêu lại hết rày bấy nhiêu!
1569.Viện vương hoảng hốt trăm chiều
1570.Lệnh sai Quốc tế vào chầu một khi:
1571.Phiền con gắng sức ra uy
1572.Cử binh trợ lực phù trì khi nay.
1573.Thạch Sanh đặt gối tâu bày:
1574.Để cho các nước nó vây lấy thành,
1575.Thì con sẽ liệu hành binh

69. 1576.Ắt là các nước sẽ xin lại hàng.
1577.Vua rằng: Binh nó vô vàn
1578.Bổ vây bốn mặt đôi đàng khó nên.
1579.Sanh rằng: Để nó reo lên
1580.Lo gì đánh nó mà phiền lòng vua.
1581.Chư quân kéo đến reo hò
1582.Gọi: Nào quốc tế triều đô đâu nào?
1583.Không ra đối địch cùng tao
1584.Hay là khiếp sợ ta nào có tha!
1585.Viện vương nghe nói xót xa
1586.Cung phi hoàng hậu trong tòa đều lo!
1587.Bấy giờ công chúa nói vô
1588.Bảo chàng sao chẳng toan lo đánh rày?
1589.Chàng rằng: Nàng khéo nói bây
1590.Nào ai có khiến lo thay cho người.
1591.Nói thôi mỉm miệng liền cười.
1592.Rằng: Nàng có muốn ra chơi xem rày?
1593.Nàng rằng: Phận gái thơ ngây
1594.Có gì mà dám xem rày việc binh.
1595.Chàng rằng: Hãy cứ nghe anh
1596.Cùng xem đánh giặc quyền hành thế kia.

70. 1597.Nàng nghe chàng nói một khi
1598.Theo chàng xem đánh giặc thì làm sao.
1599.Xe loan chàng thiếp ngự vào
1600.Tay tiên bèn gẩy thanh tao cung đàn.
1601.Đàn kêu: tích tịch tình tang
1602.Tiếng ti, tiếng trúc cung đàn đua vui.
1603.Đàn kêu hơn thiệt mọi lời
1604.Nhân duyên phu phụ số trời đã xe.
1605.Đàn kêu: ta dỗ thì nghe
1606.Nên đem binh lại, hàng về chưng nay.
1607.Đàn kêu, nghe thấy lạ thay!
1608.Cùng nhau cá nước (hai vợ chồng), rồng mây phải thời.
1609.Đàn kêu: chớ có lược lời
1610.Trước là tổn tướng, sau thời hại binh.
1611.Đàn kêu: thương kẻ hành chinh
1612.Rằng: đi chiến trận tử sinh khôn lường;
1613.Vợ con nhà vắng ngại dường
1614.Khôn hay sinh tử chiến trường làm sao!
1615.Đàn kêu: bay phải hàng tao
1616.Đàn kêu nhủ bảo thấp cao sự thường…
1617.Quân thần đây luận đó bàn:

71. 1618.Nhân tâm chẳng thuận sao bàn thuận qui?
1619.Đàn kêu nhủ bảo vân vi
1620.Hàng tao, tao lại cho về cựu bang.
1621.Chư quân nghe tiếng đàn vang
1622.Khác nào như nước cành dương tưới nhuần.
1623.Đàn kêu thực nghĩa thực nhân
1624.Thánh tha thánh thót, muôn phần giá cao.
1625.Trận bày như động hỏa hào
1626.Đàn như lửa cháy nước vào tan không!
1627.Thực là nên đấng anh hùng
1628.Tuốt gươm bước lại sân rồng khoan khoan.
1629.Ầm ầm một đạo hào quang
1630.Cung đàn dỗ bảo quân thường ngã ra.
1631.Lại vâng chiếu chỉ quốc gia
1632.Trong mười tám nước can qua về đầu.
1633.Lệnh truyền các nước đâu đâu
1634.Can qua tức khắc lai chầu một khi.
1635.Sanh rằng: Sao chẳng đánh đi
1636.Thuận thì đã thuận, ai thì tranh ai.
1637.Ví dù chẳng có nghe lời
1638.Cung này ta bắn trong ngoài cũng tan.

72. 1639.Phản vương phục tội đền vàng
1640.Đương cơn phản gián khôn bàn phải chăng.
1641.Sanh rằng: Tội đã bằng non
1642.Trăm khôn nghìn khéo, ai còn giận đâu.
1643.Cùng ta nay đã hàng đầu
1644.Thì cho trở lại, về hầu trị dân.
1645.Vâng lời truyền bảo chư quân
1646.Đưa nhau kéo đến trước sân tỏ tường:
1647.Xin vua tạm cấp ít lương
1648.Để cho các nước ăn đưòng về nay.
1649.Sanh nghe đáp lại khi rày:
1650.Lương ban mười tám hộc này ra cho.
1651.Nguyễn Đạt là tướng nước Ngô
1652.Bảo nhau mới nói nhỏ to mọi lời:
1653.Binh ta vô số là người
1654.Sức ta ăn hết mỗi người một lương.
1655.Bước về tấu bẩm cùng chàng
1656.Rằng: binh hàng vạn, quân ngàn đông thay.
1657.Lương ban mười tám hộc này
1658.Lấy gì cho đủ quân nay ăn đường?
1659.Tôi nay ăn một hộc lương

73. 1660.Người ban cho thế, ăn đường làm sao?
1661.Sanh nghe mới nói thấp cao:
1662.Chàng đừng chê vội, ta nào có nghe.
1663.Nguyễn Đạt đáp lại một khi:
1664.Ăn mà chẳng hết người thì chiết lương.
1665.Sanh nghe mới phán tỏ tường:
1666.Ta nay đánh cuộc cùng chàng một keo:
1667.Ta thì, lương có một niêu
1668.Đố ngươi ăn hết, nhường triều lại cho.
1669.Như ngươi hết dạ hồ đồ,
1670.Thì ngươi đoan (cam kết) lại lời cho thật thà.
1671.Nguyễn Đạt ngồi nghĩ nói ra:
1672.Sức ăn ít kẻ được qua tôi rày.
1673.Vẻ chi có một niêu này
1674.Ăn mà chẳng hết buộc tay xưng thần.
1675.Muôn năm lai cống triều tân
1676.Bao nhiêu đồ số (bản đồ) trước sân nộp người.
1677.Sanh nghe chàng nói khúc nhôi
1678.Truyền thổi lập tức một nồi xem qua.
1679.Nồi cơm Sanh mới đem ra
1680.Phán đòi Nguyễn Đạt ngồi mà ăn đi.

74. 1681.Đạt liền ngồi xuống một khi
1682.Dỡ ra bèn mới vậy thì ngồi ăn.
1683.Nồi cơm có phép chi chăng?
1684.Ăn hoài ăn hủy ba lưng lại đầy!
1685.Ra công ăn hết khi nay
1686.Cơm ăn thì đã no rày là no.
1687.Sanh bèn bảo tướng nước Ngô:
1688.Trong mười tám nước ăn hầu (hầu dễ) đã xong.
1689.Nguyễn Đạt bái tạ Thạch công.
1690.Đoạn rồi các nước ngoài trong đều vào.
1691.Đua nhau kéo đến ào ào
1692.Thấy nồi ai cũng ngán ngao làm vầy:
1693.Binh ta vô số đông thay!
1694.Một niêu ăn uống phỏng rày đủ sao?
1695.Sanh rằng: Bay hãy bước vào
1696.Ăn mà hết được thì tao thưởng tài.
1697.Quân liền bước xuống ăn ngay
1698.Lao xao một lũ ăn rày thực no.
1699.Niêu cơm cũng chẳng hết cho
1700.Bấy giờ ai cũng nhỏ to đều hàng.
1701.Thạch Sanh trở lại đền vàng

75. 1702.Cầm tay công chúa thiếp chàng hồi cung.
1703.Thạch Sanh vào tạ cửu trùng
1704.Quỳ tâu tỏ nỗi giao công chiến trường:
1705.Chư hầu nay đã đầu hàng
1706.Không còn ngạo ngược chịu làm hầu vương.
1707.Viện vương nghe nói vội vàng
1708.Mừng vui bèn mới khen chàng Thạch Sanh:
1709.Tài so Hạng Vũ (tướng đời Tần) Hán Minh (Khổng minh)
1710.Anh hùng sửa trị một mình đã ghê!
1711.Nay nhân các nước đều về
1712.Tôn chàng thay mặt, nhường vì thiên nhan.
1713.Thạch Sanh vâng lệnh đền vàng
1714.Chàng bèn cùng với hầu vương đều vào.
1715.Hầu vương nghe lệnh xôn xao
1716.Long lanh áo mạo, hồng bào, cân đai.
1717.Viện vương phán bảo trong ngoài
1718.Cho chàng lĩnh ấn lên ngai bảo tòa.
1719.Chàng vâng lệnh trước triều ca, (vua và các quan)
1720.Khấu đầu chịu lấy vào tòa thiên nhan.
1721.Đoạn thời lĩnh chiếu vua ban.
1722.Hoàng hậu (Quỳnh Nga) đặng chiếu triều đường thủa nay.

76. 1723.Văn ban vũ bá sắp bày
1724.Kim ngân ban tặng ngày rày thiếu ai.
1725.Lại ban mười tám nước ngoài
1726.Phong làm vương tước thay trời trị dân.
1727.Đoạn thôi yến đãi triều tân
1728.Phán cho các nước đem quân ra về.
1729.Chư quân đâu đấy đều nghe
1730.Muôn dân vạn họ theo nghề nông tang.
1731.Nỗi nàng công chúa tòa vàng
1732.Từ ngày lửa bén hơi hương thỏa tình.
1733.Quế lan nay đã nảy cành
1734.Thu đi, thu lại một ngành hóa ba.
1735.Mới hay người ở thực thà
1736.Trời kia chẳng phụ, ắt là thanh tao.
1737.Cứ trong tích cũ chép sao
1738.Viện triều yên nối, Nam giao (nước Nam) vững vàng.
1739.Bút hoa ghi chép tỏ tường
1740.Truyện này thong thả thư đường mà xem.