The Effect of Cytokinin Spraying and Harvest Cutting on Essential Oil Production and Growth Characteristics of Thyme (Thymus vulgaris L.)
IranianJournalFieldC
14 views
14 slides
Mar 15, 2025
Slide 1 of 14
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
About This Presentation
Thyme (Thymus vulgaris L.) is a perennial plant that belongs to Lamiaceae family, and native to the Mediterranean regions. Thyme is used in the medical, cosmetic and food industries due to its unique aroma and taste. The yield of thyme can be affected by environmental factors and agricultural manage...
Slide Content
Iranian Journal of Field Crops Research
Homepage: https://jcesc.um.ac.ir
Research Article
Vol. 23, No. 1, Spring 2025, p. 31-44
The Effect of Cytokinin Spraying and Harvest Cutting on Essential Oil
Production and Growth Characteristics of Thyme (Thymus vulgaris L.)
Y. Norouzi
1
, M. Ghobadi
1*
, M. Saeidi
1
, D. Kahrizi
2
, H. Dogan
3
1- Department of Plant Production and Genetics, Campus of Agriculture and Natural Resources, Razi University,
Kermanshah, Iran
2- Agricultural Biotechnology Department, Faculty of Agriculture, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran
3- Department of Plant and Animal Production, Yozgat Bozok University, Yozgat, Turkey
(*- Corresponding Author Email: [email protected])
How to cite this article:
Norouzi, Y., Ghobadi, M., Saeidi, M., Kahrizi, D., & Dogan, H. (2025). The Effect of
Cytokinin Spraying and Harvest Cutting on Essential Oil Production and Growth
Characteristics of Thyme (Thymus vulgaris L.). Iranian Journal of Field Crops Research,
23(1), 31-44. (In Persian with English abstract) .
https://doi.org/10.22067/jcesc.2024.87425.1315
Received: 28 March 2024
Revised: 01 October 2024
Accepted: 16 October 2024
Available Online: 01 March 2025
Introduction
1
Thyme (Thymus vulgaris L.) is a perennial plant that belongs to Lamiaceae family, and native to the
Mediterranean regions. Thyme is used in the medical, cosmetic and food industries due to its unique aroma and
taste. The yield of thyme can be affected by environmental factors and agricultural management. Harvest cutting
is one of the important factors determining the quantitative and qualitative characteristics of the thyme. It has
also been reported that exogenous application of plant growth regulators at low concentrations has led to yield
improvement. Cytokinins (CKs) are one of the five main types of plant growth regulators (PGRs) that affect
plant growth and development. In addition to enhancing cell division and growth, CKs also prevent plant aging
by inhibiting the breakdown of chlorophyll, nucleic acids, proteins, and other substances. CKs play a role in the
transport and accumulation of photosynthesis products and affect the activity of enzymes. CKs also stimulate the
growth of lateral branches, too. This study was conducted to investigate the effect of foliar spraying of cytokinin
(benzylaminopurine) during harvest cuttings on the essential oil production and growth of thyme plant.
Materials and Methods
This experiment was carried out at the research farm of Razi University, Kermanshah, Iran (Longitude 47°, 9'
east and latitude 34°, 21' north, 1319 m above sea level) during three consecutive years of 2017, 2018 and 2019.
The research was conducted as a factorial experiment based on a randomized complete blocks design with three
replications. The first factor was the harvest cutting (late June and late September) and the second factor was the
concentrations of cytokinin (0, 100, 200 and 400 μM BAP). The measured traits included plant height, stem
diameter, number of branches, leaf, stem and total dry weight, percentage and yield of essential oil. The analysis
of variances (ANOVA) of data was performed using SAS ver.9 software and the means comparison was done
using LSD test at 5% probability level.
Results and Discussion
The results of analysis of variance showed that the effect of harvest cutting on the traits of plant height, stem
©2025 The author(s). This is an open access article distributed under Creative Commons Attribution 4.0
International License (CC BY 4.0), which permits use, sharing, adaptation, distribution and reproduction in
any medium or format, as long as you give appropriate credit to the original author(s) and the source.
https://doi.org/10.22067/jcesc.2024.87425.1315
Homepage: https://jcesc.um.ac.ir
Research Article
Vol. 23, No. 1, Spring 2025, p. 31-44
The Effect of Cytokinin Spraying and Harvest Cutting on Essential Oil
Production and Growth Characteristics of Thyme (Thymus vulgaris L.)
Y. Norouzi
1
, M. Ghobadi
1*
, M. Saeidi
1
, D. Kahrizi
2
, H. Dogan
3
1- Department of Plant Production and Genetics, Campus of Agriculture and Natural Resources, Razi University,
Kermanshah, Iran
2- Agricultural Biotechnology Department, Faculty of Agriculture, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran
3- Department of Plant and Animal Production, Yozgat Bozok University, Yozgat, Turkey
(*- Corresponding Author Email: [email protected])
How to cite this article:
Norouzi, Y., Ghobadi, M., Saeidi, M., Kahrizi, D., & Dogan, H. (2025). The Effect of
Cytokinin Spraying and Harvest Cutting on Essential Oil Production and Growth
Characteristics of Thyme (Thymus vulgaris L.). Iranian Journal of Field Crops Research,
23(1), 31-44. (In Persian with English abstract) .
https://doi.org/10.22067/jcesc.2024.87425.1315
Received: 28 March 2024
Revised: 01 October 2024
Accepted: 16 October 2024
Available Online: 01 March 2025
Introduction
1
Thyme (Thymus vulgaris L.) is a perennial plant that belongs to Lamiaceae family, and native to the
Mediterranean regions. Thyme is used in the medical, cosmetic and food industries due to its unique aroma and
taste. The yield of thyme can be affected by environmental factors and agricultural management. Harvest cutting
is one of the important factors determining the quantitative and qualitative characteristics of the thyme. It has
also been reported that exogenous application of plant growth regulators at low concentrations has led to yield
improvement. Cytokinins (CKs) are one of the five main types of plant growth regulators (PGRs) that affect
plant growth and development. In addition to enhancing cell division and growth, CKs also prevent plant aging
by inhibiting the breakdown of chlorophyll, nucleic acids, proteins, and other substances. CKs play a role in the
transport and accumulation of photosynthesis products and affect the activity of enzymes. CKs also stimulate the
growth of lateral branches, too. This study was conducted to investigate the effect of foliar spraying of cytokinin
(benzylaminopurine) during harvest cuttings on the essential oil production and growth of thyme plant.
Materials and Methods
This experiment was carried out at the research farm of Razi University, Kermanshah, Iran (Longitude 47°, 9'
east and latitude 34°, 21' north, 1319 m above sea level) during three consecutive years of 2017, 2018 and 2019.
The research was conducted as a factorial experiment based on a randomized complete blocks design with three
replications. The first factor was the harvest cutting (late June and late September) and the second factor was the
concentrations of cytokinin (0, 100, 200 and 400 μM BAP). The measured traits included plant height, stem
diameter, number of branches, leaf, stem and total dry weight, percentage and yield of essential oil. The analysis
of variances (ANOVA) of data was performed using SAS ver.9 software and the means comparison was done
using LSD test at 5% probability level.
Results and Discussion
The results of analysis of variance showed that the effect of harvest cutting on the traits of plant height, stem
©2025 The author(s). This is an open access article distributed under Creative Commons Attribution 4.0
International License (CC BY 4.0), which permits use, sharing, adaptation, distribution and reproduction in
any medium or format, as long as you give appropriate credit to the original author(s) and the source.
https://doi.org/10.22067/jcesc.2024.87425.1315
32 دلج ،ناریا یعارز یاهشهوژپ هیرشن23 هرامش ،1 ،راهب 1404
diameter, number of branches, leaf, stem and total dry weights and essential oil yield was significant, but its
effect on the essential oil percentage was not significant. Also, the effect of foliar spraying of BAP was
significant on all the mentioned traits. The interaction effect of harvest cutting × BAP spraying was significant
on the number of branches, dry weight of leaves and stems, total dry weight and essential oil yield. A
comparison of means showed that the highest plant height, number of sub-branches, leaf dry weight, stem dry
weight and total dry weight (4355 kg ha
-1
) were obtained by foliar spraying of 400 µM BAP. The percentage of
essential oil increased with the increase of BAP concentration. The highest essential oil (2.35%) was obtained by
foliar spraying of 200 μM BAP. The highest and lowest essential oil percentage were obtained in 2020 and 2018
experiments, respectively. Also, the yields of essential oil were different in different cuttings under the influence
of BAP foliar application. The increasing of the essential oil yield in the first harvest was higher compared to the
second harvest. Foliar spraying of 400 μM BAP in the first harvest produced the highest essential oil yield
(59.95 kg ha
-1
).
Conclusion
In general, the results of this study indicated that cytokinin spraying during the first harvest significantly
influenced on the enhancement of traits such as plant height (16%), number of lateral branches (59%), leaf dry
weight (200%), total dry weight (194%), and essential oil production (108-217%) in thyme. Additionally, as the
plant aged (in the third year of the experiment), this enhancement in essential oil production was more. To
enhance essential oil yield and vegetative growth of thyme, it is recommended to apply 400 µM cytokinin
spraying during the first harvest.
Keywords: Concentration, Growth regulator, Leaf dry matter, Yield
diameter, number of branches, leaf, stem and total dry weights and essential oil yield was significant, but its
effect on the essential oil percentage was not significant. Also, the effect of foliar spraying of BAP was
significant on all the mentioned traits. The interaction effect of harvest cutting × BAP spraying was significant
on the number of branches, dry weight of leaves and stems, total dry weight and essential oil yield. A
comparison of means showed that the highest plant height, number of sub-branches, leaf dry weight, stem dry
weight and total dry weight (4355 kg ha
-1
) were obtained by foliar spraying of 400 µM BAP. The percentage of
essential oil increased with the increase of BAP concentration. The highest essential oil (2.35%) was obtained by
foliar spraying of 200 μM BAP. The highest and lowest essential oil percentage were obtained in 2020 and 2018
experiments, respectively. Also, the yields of essential oil were different in different cuttings under the influence
of BAP foliar application. The increasing of the essential oil yield in the first harvest was higher compared to the
second harvest. Foliar spraying of 400 μM BAP in the first harvest produced the highest essential oil yield
(59.95 kg ha
-1
).
Conclusion
In general, the results of this study indicated that cytokinin spraying during the first harvest significantly
influenced on the enhancement of traits such as plant height (16%), number of lateral branches (59%), leaf dry
weight (200%), total dry weight (194%), and essential oil production (108-217%) in thyme. Additionally, as the
plant aged (in the third year of the experiment), this enhancement in essential oil production was more. To
enhance essential oil yield and vegetative growth of thyme, it is recommended to apply 400 µM cytokinin
spraying during the first harvest.
Keywords: Concentration, Growth regulator, Leaf dry matter, Yield
ناراکمه و یزورون، ریثأت لولحمشاپی سینکوتین نیچ و نشیوآ یشیور تایصوصخ و سناسا دیلوت رب تشادرب ... 33
هیرشنپناریا یعارز یاهشهوژ
Homepage: https://jcesc.um.ac.ir
یشهوژپ هلاقم
دلج23 هرامش ،1 راهب ،1404 ص ،44-31
ریثأتلولحمشاپی سینکوتین نیچ و نشیوآ یشیور تایصوصخ و سناسا دیلوت رب تشادرب
(Thymus vulgaris L. )
یزورون نیسای
1
یدابق راتخم ،
1*
یدیعس نسحم ،
1
یزیرهک لایناد ،
2
،ناگود ایلوه
3
:تفایرد خیرات09/01/1403
ت :شریذپ خیرا25/07/1403
هدیکچ
وآینش (Thymus vulgaris L.گ )یهای زا هلاسدنچهریت Lamiaceae موب وی دمیهنارت گ درکلمع .تسایها وآینش ثأت تحتیر حم لماوعیطی و
تیریدم زرواشکی رارقیمدریگ .لولحم رثا یسررب فده اب عون زا( نینیکوتیس یشاپنیروپونیمآ لیزنبنیچ رد ) دااشر و وناااسا درکلمع رب تشادرب یاه
یشیامزآ ،نشیوآ هایگ یشیورهبکولب حرط هیاپ رب لیروتکاف تروص رارکت هس اب یفداصت لماک یاه حت هااعرزم ردیتااا ی زار هاهااشنادی لاااس هااس رد
لاوتمی 1397 ،1398 و1399 نیچ .دش ارجاتشادرب یاه )رویرهش رخاوا و دادرخ رخاوا( هبتظلغ و لوا روتکاف ناونع ،رفص( نینیکوتیس یاه100 ،200 و
400 )نیروپونیمآ لیزنب عبنم زا ،رلاومورکیمهبهداد ونایراو هیزجت جیاتن .دندوب مود روتکاف ناونع رااطق ،هتوب عافترا تافص یور نیچ رثا هک داد ناشن اه
کشخ نزو ،یبناج هخاش دادعت ،هقاسینعم وناسا درکلمع و لک و هقاس ،گرب یاهیاانعم وناااسا دصرد رب یلو ،رادلولحم ،نیاانیمه .دواابن راد یااشاپ
نینیکوتیسدیق تافص مامت یورینعم هدشنیچ لبا تم رثا .دیدرگ راد × لولحم تافص یور یشاپبناااج هخاااش دادعتی، نزو ،هقاااس و گرااب کااشخ نزو
وناسا درکلمع و لک کشخ ینعم.دوب راد ا میهس میهنایناه ب هک داد ناشنیرتشین هتوب عافترا،یعرف هخاش دادعت ، ،گرب کشخ نزو کشخ نزو هقاس و
کشخ نزو ( لک4355 کیمرگول )راتکه رد اب لولحمشاپی 400 میرلاومورک نینیکوتیس هب .دمآ تسدبیرتشین ( وناااسا دصرد35/2 دااصرد) درااکلمع و
وناسا(95/59 کیمرگول راتکه رد) هببیترت لولحم ابشاپی 200 و400 میرلاومورک نینیکوتیس چ ردین لوا .دش لصاحهبروط یلک، اتنیج ا ااین هااعلاطم
لولحم هک داد ناشنچ رد نینیکوتیس یشاپین لوا تشادرب( هتوب عافترا و تشاد یرتشیب ریثأت16 ( یبناااج هخاش دادعت ،)دصرد59 کااشخ نزو ،)دااصرد
( گرب200 ( لک کشخ نزو ،)دصرد194 ( وناسا درکلمع و )دصرد108-217 .داد شیازفا ار )دصرد ناایا )موااس لاااس( هااایگ نس شیازفا اب ،نینیمه
.دوب رتشیب درکلمع شیازفا
هژاواه ی :یدیلک میظنت،دشر هدننک درکلمع ، ،تظلغگرب کشخ هدام
همدقم
1
نشیوآ( یغابThymus vulgaris L. )گایهای زا هلااسدنچهرایت
Lamiaceae .تسا هایگ نیا زاهبوراد فراصم و اذغ ناونعیی هدافتسا
می و دوشهبلدیل کرتیتااب زا نآ هالمج رد هاک لورکاورااک و لوامیت
انصیع اذغ داوم ،تافآ عفدیی، هتسباذغ داوم یدنبیی مزاول و و یشیارآ
تشادهبی یم هدافتسا ناشیوآ هاایگ ،دوشمها زاایت دااصتقای لااابیی
1- ،یزار هاهاشناد ،یاعیبط عباانم و یزرواشک ویدرپ ،یهایگ کیتنژ و دیلوت هورگ
ناریا ،هاشنامرک
2- ، ردام تایبرت هاهاشناد ،یزروااشک هدکاشناد ،یزروااشک یژوالونکتویب هورگ
ناریا ،نارهت
3- هورگ هیکرت ،تاگزوی ،تاگزوی هاهشناد ،یماد و یهایگ تادیلوت
*(- :لوئسم هدنسیون [email protected] Email:)
https://doi.org/10.22067/jcesc.2024.87425.1315
تاسا رادرواخرب (Silva et al., 2021.) ایک لوت رد ماهم هلئاسماید
گیناها وراد،یی ازفایش تسیز راد مگ هدوتینااها م وایناز لوباتمایت
وناثیه ش داوم زا هدافتسا نودبیمیایی ااهدوک داننام رضمی اشیمیایی ،
فلعشک تسا تافآ عفد مومس و اه(Bybordi, 2007.)
لولحممیظنت یشاپهدننکهایگ دشر یاه (PGRs) ،داشر دوبهب رد
تاسا هاتفای تیمها ییوراد ناهایگ وناسا دیلوت و درکلمع (Khan,
Afreen, Quasar, Khanam, & Uddin, 2023; Zahid,
Iftikhar, Shimira, Ahmad, & Kaçar, 2023) .PGRs رد
تظلغ میاظنت اای هداد راییغت ار هایگ یکیژولویزیف یاهدنیآرف ،مک یاه
یمیشخبرثا .دننک PGRs ناامز و زور داننام یافلتخم لاماوع هاب
دراد یهتسب یطیحم طیارش و یهایگ هنوگ ،تظلغ ،دربراک (Grzesik,
1989). بسانم تظلغ دربراکPGRs هایگ ره یارب، رد یامهم ش ن
تظلغ هب ناهایگ شنکاو اریز ،دراد جیاتن دوبهبفلتخم یاه، تواافتم
تسا (Carey, Whipker, McCall, & Buhler, 2008.)
هیرشنپناریا یعارز یاهشهوژ
Homepage: https://jcesc.um.ac.ir
یشهوژپ هلاقم
دلج23 هرامش ،1 راهب ،1404 ص ،44-31
ریثأتلولحمشاپی سینکوتین نیچ و نشیوآ یشیور تایصوصخ و سناسا دیلوت رب تشادرب
(Thymus vulgaris L. )
یزورون نیسای
1
یدابق راتخم ،
1*
یدیعس نسحم ،
1
یزیرهک لایناد ،
2
،ناگود ایلوه
3
:تفایرد خیرات09/01/1403
ت :شریذپ خیرا25/07/1403
هدیکچ
وآینش (Thymus vulgaris L.گ )یهای زا هلاسدنچهریت Lamiaceae موب وی دمیهنارت گ درکلمع .تسایها وآینش ثأت تحتیر حم لماوعیطی و
تیریدم زرواشکی رارقیمدریگ .لولحم رثا یسررب فده اب عون زا( نینیکوتیس یشاپنیروپونیمآ لیزنبنیچ رد ) دااشر و وناااسا درکلمع رب تشادرب یاه
یشیامزآ ،نشیوآ هایگ یشیورهبکولب حرط هیاپ رب لیروتکاف تروص رارکت هس اب یفداصت لماک یاه حت هااعرزم ردیتااا ی زار هاهااشنادی لاااس هااس رد
لاوتمی 1397 ،1398 و1399 نیچ .دش ارجاتشادرب یاه )رویرهش رخاوا و دادرخ رخاوا( هبتظلغ و لوا روتکاف ناونع ،رفص( نینیکوتیس یاه100 ،200 و
400 )نیروپونیمآ لیزنب عبنم زا ،رلاومورکیمهبهداد ونایراو هیزجت جیاتن .دندوب مود روتکاف ناونع رااطق ،هتوب عافترا تافص یور نیچ رثا هک داد ناشن اه
کشخ نزو ،یبناج هخاش دادعت ،هقاسینعم وناسا درکلمع و لک و هقاس ،گرب یاهیاانعم وناااسا دصرد رب یلو ،رادلولحم ،نیاانیمه .دواابن راد یااشاپ
نینیکوتیسدیق تافص مامت یورینعم هدشنیچ لبا تم رثا .دیدرگ راد × لولحم تافص یور یشاپبناااج هخاااش دادعتی، نزو ،هقاااس و گرااب کااشخ نزو
وناسا درکلمع و لک کشخ ینعم.دوب راد ا میهس میهنایناه ب هک داد ناشنیرتشین هتوب عافترا،یعرف هخاش دادعت ، ،گرب کشخ نزو کشخ نزو هقاس و
کشخ نزو ( لک4355 کیمرگول )راتکه رد اب لولحمشاپی 400 میرلاومورک نینیکوتیس هب .دمآ تسدبیرتشین ( وناااسا دصرد35/2 دااصرد) درااکلمع و
وناسا(95/59 کیمرگول راتکه رد) هببیترت لولحم ابشاپی 200 و400 میرلاومورک نینیکوتیس چ ردین لوا .دش لصاحهبروط یلک، اتنیج ا ااین هااعلاطم
لولحم هک داد ناشنچ رد نینیکوتیس یشاپین لوا تشادرب( هتوب عافترا و تشاد یرتشیب ریثأت16 ( یبناااج هخاش دادعت ،)دصرد59 کااشخ نزو ،)دااصرد
( گرب200 ( لک کشخ نزو ،)دصرد194 ( وناسا درکلمع و )دصرد108-217 .داد شیازفا ار )دصرد ناایا )موااس لاااس( هااایگ نس شیازفا اب ،نینیمه
.دوب رتشیب درکلمع شیازفا
هژاواه ی :یدیلک میظنت،دشر هدننک درکلمع ، ،تظلغگرب کشخ هدام
همدقم
1
نشیوآ( یغابThymus vulgaris L. )گایهای زا هلااسدنچهرایت
Lamiaceae .تسا هایگ نیا زاهبوراد فراصم و اذغ ناونعیی هدافتسا
می و دوشهبلدیل کرتیتااب زا نآ هالمج رد هاک لورکاورااک و لوامیت
انصیع اذغ داوم ،تافآ عفدیی، هتسباذغ داوم یدنبیی مزاول و و یشیارآ
تشادهبی یم هدافتسا ناشیوآ هاایگ ،دوشمها زاایت دااصتقای لااابیی
1- ،یزار هاهاشناد ،یاعیبط عباانم و یزرواشک ویدرپ ،یهایگ کیتنژ و دیلوت هورگ
ناریا ،هاشنامرک
2- ، ردام تایبرت هاهاشناد ،یزروااشک هدکاشناد ،یزروااشک یژوالونکتویب هورگ
ناریا ،نارهت
3- هورگ هیکرت ،تاگزوی ،تاگزوی هاهشناد ،یماد و یهایگ تادیلوت
*(- :لوئسم هدنسیون [email protected] Email:)
https://doi.org/10.22067/jcesc.2024.87425.1315
تاسا رادرواخرب (Silva et al., 2021.) ایک لوت رد ماهم هلئاسماید
گیناها وراد،یی ازفایش تسیز راد مگ هدوتینااها م وایناز لوباتمایت
وناثیه ش داوم زا هدافتسا نودبیمیایی ااهدوک داننام رضمی اشیمیایی ،
فلعشک تسا تافآ عفد مومس و اه(Bybordi, 2007.)
لولحممیظنت یشاپهدننکهایگ دشر یاه (PGRs) ،داشر دوبهب رد
تاسا هاتفای تیمها ییوراد ناهایگ وناسا دیلوت و درکلمع (Khan,
Afreen, Quasar, Khanam, & Uddin, 2023; Zahid,
Iftikhar, Shimira, Ahmad, & Kaçar, 2023) .PGRs رد
تظلغ میاظنت اای هداد راییغت ار هایگ یکیژولویزیف یاهدنیآرف ،مک یاه
یمیشخبرثا .دننک PGRs ناامز و زور داننام یافلتخم لاماوع هاب
دراد یهتسب یطیحم طیارش و یهایگ هنوگ ،تظلغ ،دربراک (Grzesik,
1989). بسانم تظلغ دربراکPGRs هایگ ره یارب، رد یامهم ش ن
تظلغ هب ناهایگ شنکاو اریز ،دراد جیاتن دوبهبفلتخم یاه، تواافتم
تسا (Carey, Whipker, McCall, & Buhler, 2008.)
34 دلج ،ناریا یعارز یاهشهوژپ هیرشن23 هرامش ،1 ،راهب 1404
نینیکوتیس اهیکی لصا عون جنپ زای میظنتهدننکگ دشر یاهایهای
دشر هک دنتسهوگ ومنیناها م راراق ریثأات تاحت اری دانهد(Honig,
Plihalova, Husickova, Nisler, & Dolezal, 2018) .هولاعراب
و تیت س تیم لولسی دشر ووگ ومنی،ناها نینیکوتیاسانیمه اهین ااب
زجت راهمیه فورلکی،ل سایاهدی ئلکونی،ک نیئتورپااس و اهیر رد داوام
گیناها زوت ویع رورض یاهدیساونیمآ ددجمی، نومروهکمن ،اه یااه
ندعمی اس ویر کرتی،تاب پ زایری گیها گوالجیری یم داننک(Ullah et
al., 2018.) نینیکوتیسلمح رد اهو زتناسوتف تلاوصحم عمجت و ل ن
لاعف رب ریثأت ویت اسیر زنآیمنیمه و دنراد ش ن اهین ز ریثأتایدای راب
آرفیاهدانی فیزیژوالویکی ب ویاشویمیایی دانراد (Wang, Yang, &
Chan, 2023.) رحت لوئسم نینیکوتیسیک هخااش دشرااهی بنااجی
نیمه ،تساین رحت ثعابیک اسیکوتیزن رد و اس ت هاجیتنیم لولاسی
میدوش (& Vasileva, 2023 Truba,, Sosnowskiزرازگ .) هدش
هااک تااسالولحمیااشاپ ازاافا ثااعاب نینیکوتیااس و هنیمآدیااسایش
اهرتماراپی درکلمع و دشر هایگ .دش و هنیمآدیاسا تاظلغ شیازافا ااب
تافص ،نینیکوتیسگرب کشخ نزو ،هخاش دادعت ،هتوب عافترا، طاس
گرااب ، ،هااناد درااکلمع درااکلمع و دااصرد نااغور هااایگHibiscus
sabdariffa L. ( تافای شیازافاMahdy, Mubarak, El-Azab,
Rheem, 2019-& Abd El ,Mohammed.) لولحمشاپی نیسکا و
)نیندآ لیزنب( نینیکوتیس هبلدیل ازفایش بذجینواهی
+
K ،
+2
Ca و
2+
Mgسا عمجت ،یاهدی مآیهان اهدانق ،دازآی ئتورپ و لوالحمینااهی
لاعف و لواالحماایت د دیااسکا رپوااسی،زاتومااس ااسکارپ ،زلااااتاکیزاد و
سکارپ تابروکسآیزاد، تافص یدشرشخب دوبهب ارید (Abdel Latef,
Arif, 2021-Ul-& Tahjib ,Akter.) نایاش رکذ تبثم رثا هک تسا
نینیکوتیسن زتنسوتف رب اهایز پ رد ریخأات هابایری هداد تباسن گراب
یم دوش(Zahid et al., 2023 ،یغااب ناشیوآ یور هعلاطم کی رد .)
تاسیز داشر نیرتشیب تاظلغ رد هدوت5/0 رلاوامورکیملایزنبنیندآ
(BA) هااب داامآ تااسد تااابیکرت .ماااش وناااسا یلااصا لγ- ،ننیپراات
یپّمک تارییغت و دندوب لومیت و نمیاس ریثأات تاحت تاابیکرت نایا ی
تظلغمیظنت فلتخم یاههدننکداش هدهااشم داشر یاه ( Affonso,
Lage, & Sato, 2009 Bizzo,.) هعلاطم رد ،یغاب نشیوآ یور رهید
هک داد ناشن جیاتن بیکرت 3GA ای IBA لوناتم هارمه هبهب لباق روط
هخاش دادعت ،گرب ضرع و لوط رب یهجوت نزو ،گرب کشخ نزو ،اه
لومیت راد م و وناسا نازیم ،رذب نزو ،هایگ کشخ نزو ،هقاس کشخ
تشاد ریثأت (Bahman, Mehrafarin, & Naghdi Badi, 2017.)
زرازگ هک تسا هدشارشیط بآواواهیی ور هرود لواط ردیاشی
لباق ریثأتور رب یهجوتاّمک دراکلمع ی دراد ناشیوآ هاایگ یافیک و ی
(Beata, & Kieltyka-Dadasiewicz, 2015.) یور هعلاطم کی رد
ییاااند نااشیوآ(Thymus daenensis Celak. ) هااک دااش زرازااگ
کاشخ هداام دراکلمع نیراتمک و نیرتشیبهاب و لوا نیاچ رد بیترت
مراهچهب نآ ،نیانیمه .دمآ تسد نیرتاشیب هاک داندرک زرازاگ ااه
(07/3 ( نیرتمک و )دصرد83/2 ونااسا )دصردهاب هاب وابرم بیترت
نیچ مواااس و لوا یااااهدواااب تاااشادرب (Akbarinia, Sharifi
Ashoorabadi, & Mirza, 2010هاعلاطم رد .) ناشیوآ یور راهید
یغاب، هک داد ناشن جیاتن دراکلمع و کاشخ هداام دراکلمع نیرتشیب
لوا نیااچ رد وناااساهااب ( داامآ تااسدAmani Machiani,
Javanmard, Ostadi, & Morshedloo, 2021.) یااسررب رد
ناشیوآ هانوگ ود ونااسا دراکلمعThymus daenensis Celak و
Thymus vulgaris L. زرازگ رد ونااسا درکلمع نیرتشیب هک دش
( داش دیلوت شیامزآ مود لاسSafaii, Ashoorabadi, Emami, &
Afiuni, 2014.)
راثا یاسررب فداه ااب شیاامزآ نایا ،هدشرکذ بلاطم هب هجوت اب
لولحمتظلغ یشاپنیچ رد نینیکوتیاس فالتخم یااه فالتخم یااه
داشر تایاصوصخ یاخرب نیانیمه و ونااسا درکلمع یور تشادرب
یغااب ناشیوآ هایگ یشیور(Thymus vulgaris L.) طیاراش تاحت
بآو.دش ماجنا هاشنامرک ناتسرهش ییاوه
شور و داوماه
شیامزآ نیا حت هعرزم ردیتا یژولویزیف هاهشیامزآ و ی نااهایگ
یعارزدرپیو زرواشکی بط عبانم ویاعی زار هاهاشنادهااشنامرک ی رد
یلاوااتم لاااس هااس1397 ،1398 و1399 ارااجا.داایدرگ تاااصتخم
ییایفارغجلماش شیامزآ یارجا لحم ییایفارغج لوط47 هاجرد و9
ه یقد ییایفارغج ضرع و یقرش34 و هجرد21 ه یقد یلامش و1319
ایرد طس زا عافترا رتم یمداشاب. واپ هداامآ زا ،نیامز هایلوا یزااس
هب ،کاخ ییایمیش و یکیزیف تایصوصخ یسررب روظنمهنومنیرادرب زا
قمع30-0 یتناس رد نآ جیاتن هک تفرگ ماجنا یرتم لوداج1 هائارا
،نینیمه .تسا هدش لودج2 زین ها طنم یاسانشاوه تااعلاطا ار رد
هب شیامزآ یارجا نامز هصلاخ تروصیم ناشندهد .
هب شیامزآ نیاکولب حراط هایاپ رب لیروتکاف تروص لاماک یااه
.دش ارجا رارکت هس اب یفداصت لماش لوا روتکاف راخاوا( تاشادرب نیچ
لااگ هاالحرم رد رویرهااش رااخاوا و دادرااخ)یهد لماااش مود روتکاااف و
تظلغیاه ( نینیکوتیاس نوامروه0 ،100 ،200 و 400 رلاوامورکیم )
( نیرواپ وانیمآ لیزنب عبنم زا نینیکوتیس .دوبBAP تکراش تخااس )
Duchefa روشکتشک نشیوآ .دش نیمأت دنله شیاامزآ نایا رد هدش
( یغاااب نااشیوآ هاانوگThymus vulgaris L. مااقر )Deutscher
Winter زاشناد تکرش راف ریسکا راپ ناینب لااس تشهبیدرا رد
1397 .دش هیهت لماش ترک ره شاش هلاصاف هاب تاشاک فایدر40
یتناسهب و رتملوط هس رتم واطخ یور راب هاتوب ود نیب هلصاف .دوب
تااشاک25 یتناااساهاااشن تااشک .دااش هااتفرگ رااظن رد رتم لاایاوا رد
تشهبیدرا لاس هام1397 تشک یاهااشن لاا تنا قایرط زا و رد هداش
ماجنا هنازخ .تفرگ
نینیکوتیس اهیکی لصا عون جنپ زای میظنتهدننکگ دشر یاهایهای
دشر هک دنتسهوگ ومنیناها م راراق ریثأات تاحت اری دانهد(Honig,
Plihalova, Husickova, Nisler, & Dolezal, 2018) .هولاعراب
و تیت س تیم لولسی دشر ووگ ومنی،ناها نینیکوتیاسانیمه اهین ااب
زجت راهمیه فورلکی،ل سایاهدی ئلکونی،ک نیئتورپااس و اهیر رد داوام
گیناها زوت ویع رورض یاهدیساونیمآ ددجمی، نومروهکمن ،اه یااه
ندعمی اس ویر کرتی،تاب پ زایری گیها گوالجیری یم داننک(Ullah et
al., 2018.) نینیکوتیسلمح رد اهو زتناسوتف تلاوصحم عمجت و ل ن
لاعف رب ریثأت ویت اسیر زنآیمنیمه و دنراد ش ن اهین ز ریثأتایدای راب
آرفیاهدانی فیزیژوالویکی ب ویاشویمیایی دانراد (Wang, Yang, &
Chan, 2023.) رحت لوئسم نینیکوتیسیک هخااش دشرااهی بنااجی
نیمه ،تساین رحت ثعابیک اسیکوتیزن رد و اس ت هاجیتنیم لولاسی
میدوش (& Vasileva, 2023 Truba,, Sosnowskiزرازگ .) هدش
هااک تااسالولحمیااشاپ ازاافا ثااعاب نینیکوتیااس و هنیمآدیااسایش
اهرتماراپی درکلمع و دشر هایگ .دش و هنیمآدیاسا تاظلغ شیازافا ااب
تافص ،نینیکوتیسگرب کشخ نزو ،هخاش دادعت ،هتوب عافترا، طاس
گرااب ، ،هااناد درااکلمع درااکلمع و دااصرد نااغور هااایگHibiscus
sabdariffa L. ( تافای شیازافاMahdy, Mubarak, El-Azab,
Rheem, 2019-& Abd El ,Mohammed.) لولحمشاپی نیسکا و
)نیندآ لیزنب( نینیکوتیس هبلدیل ازفایش بذجینواهی
+
K ،
+2
Ca و
2+
Mgسا عمجت ،یاهدی مآیهان اهدانق ،دازآی ئتورپ و لوالحمینااهی
لاعف و لواالحماایت د دیااسکا رپوااسی،زاتومااس ااسکارپ ،زلااااتاکیزاد و
سکارپ تابروکسآیزاد، تافص یدشرشخب دوبهب ارید (Abdel Latef,
Arif, 2021-Ul-& Tahjib ,Akter.) نایاش رکذ تبثم رثا هک تسا
نینیکوتیسن زتنسوتف رب اهایز پ رد ریخأات هابایری هداد تباسن گراب
یم دوش(Zahid et al., 2023 ،یغااب ناشیوآ یور هعلاطم کی رد .)
تاسیز داشر نیرتشیب تاظلغ رد هدوت5/0 رلاوامورکیملایزنبنیندآ
(BA) هااب داامآ تااسد تااابیکرت .ماااش وناااسا یلااصا لγ- ،ننیپراات
یپّمک تارییغت و دندوب لومیت و نمیاس ریثأات تاحت تاابیکرت نایا ی
تظلغمیظنت فلتخم یاههدننکداش هدهااشم داشر یاه ( Affonso,
Lage, & Sato, 2009 Bizzo,.) هعلاطم رد ،یغاب نشیوآ یور رهید
هک داد ناشن جیاتن بیکرت 3GA ای IBA لوناتم هارمه هبهب لباق روط
هخاش دادعت ،گرب ضرع و لوط رب یهجوت نزو ،گرب کشخ نزو ،اه
لومیت راد م و وناسا نازیم ،رذب نزو ،هایگ کشخ نزو ،هقاس کشخ
تشاد ریثأت (Bahman, Mehrafarin, & Naghdi Badi, 2017.)
زرازگ هک تسا هدشارشیط بآواواهیی ور هرود لواط ردیاشی
لباق ریثأتور رب یهجوتاّمک دراکلمع ی دراد ناشیوآ هاایگ یافیک و ی
(Beata, & Kieltyka-Dadasiewicz, 2015.) یور هعلاطم کی رد
ییاااند نااشیوآ(Thymus daenensis Celak. ) هااک دااش زرازااگ
کاشخ هداام دراکلمع نیراتمک و نیرتشیبهاب و لوا نیاچ رد بیترت
مراهچهب نآ ،نیانیمه .دمآ تسد نیرتاشیب هاک داندرک زرازاگ ااه
(07/3 ( نیرتمک و )دصرد83/2 ونااسا )دصردهاب هاب وابرم بیترت
نیچ مواااس و لوا یااااهدواااب تاااشادرب (Akbarinia, Sharifi
Ashoorabadi, & Mirza, 2010هاعلاطم رد .) ناشیوآ یور راهید
یغاب، هک داد ناشن جیاتن دراکلمع و کاشخ هداام دراکلمع نیرتشیب
لوا نیااچ رد وناااساهااب ( داامآ تااسدAmani Machiani,
Javanmard, Ostadi, & Morshedloo, 2021.) یااسررب رد
ناشیوآ هانوگ ود ونااسا دراکلمعThymus daenensis Celak و
Thymus vulgaris L. زرازگ رد ونااسا درکلمع نیرتشیب هک دش
( داش دیلوت شیامزآ مود لاسSafaii, Ashoorabadi, Emami, &
Afiuni, 2014.)
راثا یاسررب فداه ااب شیاامزآ نایا ،هدشرکذ بلاطم هب هجوت اب
لولحمتظلغ یشاپنیچ رد نینیکوتیاس فالتخم یااه فالتخم یااه
داشر تایاصوصخ یاخرب نیانیمه و ونااسا درکلمع یور تشادرب
یغااب ناشیوآ هایگ یشیور(Thymus vulgaris L.) طیاراش تاحت
بآو.دش ماجنا هاشنامرک ناتسرهش ییاوه
شور و داوماه
شیامزآ نیا حت هعرزم ردیتا یژولویزیف هاهشیامزآ و ی نااهایگ
یعارزدرپیو زرواشکی بط عبانم ویاعی زار هاهاشنادهااشنامرک ی رد
یلاوااتم لاااس هااس1397 ،1398 و1399 ارااجا.داایدرگ تاااصتخم
ییایفارغجلماش شیامزآ یارجا لحم ییایفارغج لوط47 هاجرد و9
ه یقد ییایفارغج ضرع و یقرش34 و هجرد21 ه یقد یلامش و1319
ایرد طس زا عافترا رتم یمداشاب. واپ هداامآ زا ،نیامز هایلوا یزااس
هب ،کاخ ییایمیش و یکیزیف تایصوصخ یسررب روظنمهنومنیرادرب زا
قمع30-0 یتناس رد نآ جیاتن هک تفرگ ماجنا یرتم لوداج1 هائارا
،نینیمه .تسا هدش لودج2 زین ها طنم یاسانشاوه تااعلاطا ار رد
هب شیامزآ یارجا نامز هصلاخ تروصیم ناشندهد .
هب شیامزآ نیاکولب حراط هایاپ رب لیروتکاف تروص لاماک یااه
.دش ارجا رارکت هس اب یفداصت لماش لوا روتکاف راخاوا( تاشادرب نیچ
لااگ هاالحرم رد رویرهااش رااخاوا و دادرااخ)یهد لماااش مود روتکاااف و
تظلغیاه ( نینیکوتیاس نوامروه0 ،100 ،200 و 400 رلاوامورکیم )
( نیرواپ وانیمآ لیزنب عبنم زا نینیکوتیس .دوبBAP تکراش تخااس )
Duchefa روشکتشک نشیوآ .دش نیمأت دنله شیاامزآ نایا رد هدش
( یغاااب نااشیوآ هاانوگThymus vulgaris L. مااقر )Deutscher
Winter زاشناد تکرش راف ریسکا راپ ناینب لااس تشهبیدرا رد
1397 .دش هیهت لماش ترک ره شاش هلاصاف هاب تاشاک فایدر40
یتناسهب و رتملوط هس رتم واطخ یور راب هاتوب ود نیب هلصاف .دوب
تااشاک25 یتناااساهاااشن تااشک .دااش هااتفرگ رااظن رد رتم لاایاوا رد
تشهبیدرا لاس هام1397 تشک یاهااشن لاا تنا قایرط زا و رد هداش
ماجنا هنازخ .تفرگ
ناراکمه و یزورون، ریثأت لولحمشاپی سینکوتین نیچ و نشیوآ یشیور تایصوصخ و سناسا دیلوت رب تشادرب ... 35
لودج1- زجتیه ف یزیک یو شیمیایی کاخ
Table 1- Physical and chemical analysis of the soil
میسلک
تانبرک
(%) 3CaCo
هتیدیسا
PH
یلآ نبرک
Organic
carbon
(%)
نژورتین
N
(%)
رفسف
P
-
mg kg(
)
1
میساتپ
K
-
mg kg(
)
1
زنگنم
Mn
-
mg kg(
)
1
نهآ
Fe
-
mg kg(
)
1
یور
Zn
-
mg kg(
)
1
سم
Cu
-
mg kg(
)
1
تفاب
Texture
28 7.8 0.99 0.09 18 360 14 4.5 0.48 1.8
یسر- یتلیس
Clay-
silty
لودج2ـ سانشاوه تاعلاطای رد هقطنم هرودارجای امزآی ش
Table 2- Meteorological information of the region during the experiment period.
تاعلاطا
یسانشاوه
Weather
informatio
n
لاس
Year
نیدرورف
April
تشهبیدرا
May
دادرخ
Juan
ریت
July
دادرم
August
رویرهش
September
رهم
October
نابآ
November
رذآ
December
ید
January
نمهب
February
دنفسا
March
یگدنراب
Rainfall
(mm)
1397
2018
63.4 169 5.2 0 0 0 29.1 125.3 104 41.5 96.3 79.01
1398
2019
194.8 17.5 0 0 0 0 15.4 56.1 114.8 25.6 43.5 148.2
1399
2020
88.13 38.86 0 0 0 0 - - - - - -
امد طسوتم
Mean
temperature
(
o
C)
1397
2018
14.9 15.9 23.9 30.6 31.3 27.1 21.1 12.3 7.4 4.5 5.4 6.5
1398
2019
10.4 16.7 26 29.9 31.1 26.3 21.6 10.2 5.9 4.4 3.7 9.7
1399
2020
11.5 17.7 25.7 28.89 29.64 26.09 - - - - - -
تبوطر طسوتم
Mean
humidity
(%)
1397
2018
47 64 33 16 17 17 32 62 71 61 60 60
1398
2019
65 51 29 17 18 18 25 53 67 58 55 56
1399
2020
55.23 39.97 13.52 13.48 13.29 12.06 - - - - - -
یاهرامیت نومروهنینیکوتیس زا لبقلگیهد یاراب .داش لامعا
لولحم ،نومروه ریخبت زا یریگولج مااجنا باتفآ بورغ کیدزن یشاپ
.تفرگ هداام زا ،نینیکوتیس نومروه رتهب بذج تهج نیوات- 20 ااب
تظلغ1/0 هب دصردداش هدافتاسا تناتکفروس ناونع. نااهایگ یاراب
لولحم ،دهاش طیاراش اب بسانتم هعرزم یرایبآ .دش ماجنا بآ اب یشاپ
هب ادتبا رد ،هایگ یدشر هلحرم و طیحمهب وپس و یتشن تروص تروص
فلع نیجو .تفرگ ماجنا ینارابهب دشر لصف یط رد زره یاه ترواص
،یاسررب دروم تافص هعلاطم تهج .دش ماجنا یتسدهانومنیرادرب رد
هلحرم50 دصردلاگیهد داک(BBCH65) (Meier, 2018 ) مااجنا
هقااس نیرتدانلب یااهتنا اات کاخ طس زا هایگ عافترا .تفرگطاسوت
طخهزاداانا شااک .دااش یریگ عااافترا رد یلااصا هقاااس رااطق دودااح10
یتناس و کاخ طس یلااب یرتمهبهلیسو هزادنا لاتیجید ویلوک یریگ
.دشهب یبناج هخاش دادعت زرامش واطخ هتوب جنپ زا یفداصت تروص
ماجنا ینایم تفرگ. هزادنا تهج نزو و هقااس ،گرب کشخ نزو یریگ
،لک کشخهتوب رد دوجوم یاه.داش تشادرب ترک ره زا عبرمرتم هس
تشادرب نشیوآ هدشدازآ یاوه رد و هیاس کشخ دیدرگ کشخ نزو و
نآهزادنا اهدش یریگوناسا .گرب زا یریگکشخ یاه رد نشیوآ هدش
،هیاسهب و بآ اب ریط ت زورطسوت یارب .تفرگ ماجنا رجنولک هاهتسد
راد م ،راک نیا30 وپاس ،هدوامن نزو ار کشخ یهایگ هدام مرگ هاب
،نآ راد م5/0 نلاب رد بآ رتیل .دایدرگ هفااضا رتیل کی مجح هب ییاه
نلاب زا داعب .دیدرگ لصو هطوبرم تلااصتا و هداد رارق رتیه یور ار اه
رثکادح یور امد ادتبا ،رتیه ندرک نشورتشه یامد هب کیدزن هجرد
دوداح و دش زاب بآ ریش و تفرگ رارق زوج10 یالا15 داعب ها یقد
هبنلاب لخاد بآ ندمآ زوج ضحمامد ،اه یورهس .دش میظنت هجرد
هب تدمهس ،)تاسا تواافتم ناامز نایا فالتخم نااهایگ رد( تعاس
نلااب لخاد نشیوآهالول رد ونااسا رادا م اات داش هدنااشوج ااه یاه
لودج1- زجتیه ف یزیک یو شیمیایی کاخ
Table 1- Physical and chemical analysis of the soil
میسلک
تانبرک
(%) 3CaCo
هتیدیسا
PH
یلآ نبرک
Organic
carbon
(%)
نژورتین
N
(%)
رفسف
P
-
mg kg(
)
1
میساتپ
K
-
mg kg(
)
1
زنگنم
Mn
-
mg kg(
)
1
نهآ
Fe
-
mg kg(
)
1
یور
Zn
-
mg kg(
)
1
سم
Cu
-
mg kg(
)
1
تفاب
Texture
28 7.8 0.99 0.09 18 360 14 4.5 0.48 1.8
یسر- یتلیس
Clay-
silty
لودج2ـ سانشاوه تاعلاطای رد هقطنم هرودارجای امزآی ش
Table 2- Meteorological information of the region during the experiment period.
تاعلاطا
یسانشاوه
Weather
informatio
n
لاس
Year
نیدرورف
April
تشهبیدرا
May
دادرخ
Juan
ریت
July
دادرم
August
رویرهش
September
رهم
October
نابآ
November
رذآ
December
ید
January
نمهب
February
دنفسا
March
یگدنراب
Rainfall
(mm)
1397
2018
63.4 169 5.2 0 0 0 29.1 125.3 104 41.5 96.3 79.01
1398
2019
194.8 17.5 0 0 0 0 15.4 56.1 114.8 25.6 43.5 148.2
1399
2020
88.13 38.86 0 0 0 0 - - - - - -
امد طسوتم
Mean
temperature
(
o
C)
1397
2018
14.9 15.9 23.9 30.6 31.3 27.1 21.1 12.3 7.4 4.5 5.4 6.5
1398
2019
10.4 16.7 26 29.9 31.1 26.3 21.6 10.2 5.9 4.4 3.7 9.7
1399
2020
11.5 17.7 25.7 28.89 29.64 26.09 - - - - - -
تبوطر طسوتم
Mean
humidity
(%)
1397
2018
47 64 33 16 17 17 32 62 71 61 60 60
1398
2019
65 51 29 17 18 18 25 53 67 58 55 56
1399
2020
55.23 39.97 13.52 13.48 13.29 12.06 - - - - - -
یاهرامیت نومروهنینیکوتیس زا لبقلگیهد یاراب .داش لامعا
لولحم ،نومروه ریخبت زا یریگولج مااجنا باتفآ بورغ کیدزن یشاپ
.تفرگ هداام زا ،نینیکوتیس نومروه رتهب بذج تهج نیوات- 20 ااب
تظلغ1/0 هب دصردداش هدافتاسا تناتکفروس ناونع. نااهایگ یاراب
لولحم ،دهاش طیاراش اب بسانتم هعرزم یرایبآ .دش ماجنا بآ اب یشاپ
هب ادتبا رد ،هایگ یدشر هلحرم و طیحمهب وپس و یتشن تروص تروص
فلع نیجو .تفرگ ماجنا ینارابهب دشر لصف یط رد زره یاه ترواص
،یاسررب دروم تافص هعلاطم تهج .دش ماجنا یتسدهانومنیرادرب رد
هلحرم50 دصردلاگیهد داک(BBCH65) (Meier, 2018 ) مااجنا
هقااس نیرتدانلب یااهتنا اات کاخ طس زا هایگ عافترا .تفرگطاسوت
طخهزاداانا شااک .دااش یریگ عااافترا رد یلااصا هقاااس رااطق دودااح10
یتناس و کاخ طس یلااب یرتمهبهلیسو هزادنا لاتیجید ویلوک یریگ
.دشهب یبناج هخاش دادعت زرامش واطخ هتوب جنپ زا یفداصت تروص
ماجنا ینایم تفرگ. هزادنا تهج نزو و هقااس ،گرب کشخ نزو یریگ
،لک کشخهتوب رد دوجوم یاه.داش تشادرب ترک ره زا عبرمرتم هس
تشادرب نشیوآ هدشدازآ یاوه رد و هیاس کشخ دیدرگ کشخ نزو و
نآهزادنا اهدش یریگوناسا .گرب زا یریگکشخ یاه رد نشیوآ هدش
،هیاسهب و بآ اب ریط ت زورطسوت یارب .تفرگ ماجنا رجنولک هاهتسد
راد م ،راک نیا30 وپاس ،هدوامن نزو ار کشخ یهایگ هدام مرگ هاب
،نآ راد م5/0 نلاب رد بآ رتیل .دایدرگ هفااضا رتیل کی مجح هب ییاه
نلاب زا داعب .دیدرگ لصو هطوبرم تلااصتا و هداد رارق رتیه یور ار اه
رثکادح یور امد ادتبا ،رتیه ندرک نشورتشه یامد هب کیدزن هجرد
دوداح و دش زاب بآ ریش و تفرگ رارق زوج10 یالا15 داعب ها یقد
هبنلاب لخاد بآ ندمآ زوج ضحمامد ،اه یورهس .دش میظنت هجرد
هب تدمهس ،)تاسا تواافتم ناامز نایا فالتخم نااهایگ رد( تعاس
نلااب لخاد نشیوآهالول رد ونااسا رادا م اات داش هدنااشوج ااه یاه
36 دلج ،ناریا یعارز یاهشهوژپ هیرشن23 هرامش ،1 ،راهب 1404
هیبعتعمج هدشلایو وپس .ددرگ یروآ ااب و هدوامن نزو ار یلااخ یاه
لایو لخاد ار وناسا ،تپیپ زا هدافتسا نآ راپ نزو و هدوامن هایلخت اه
.دیدرگ تبث هب وناساتسد باسانم رادا م زا هدافتاسا ااب هدمآ میداس
( تافلوس1/0 هب وناسا نزوتسددش کشخ )هدمآ . صلاخ نزو وپس
داش نیایعت هانومن ره یارب وناسا(Omidbeigi, 2000 .) دراکلمع
زا وناسالصاح درکلمع رد وناسا دصرد برض هدامکشخ رد گراب
راتکه میس ت رب ددع 100 دش هبساحم. هبروظنم هداد ونایراو هیزجت-
،اه ندوب لامرن یسررب زا وپنآاه باکرم هیزجت ، لااس هاس رد ااب
مرن زا هدافتسارازفاSAS ver.9 اماجن داش. لااس ،باکرم هایزجت رد
هب رثا ناونعهب نینیکوتیس و تشادرب نیچ و یفداصت رد تباث رثا ناونع
.دندش هتفرگ رظننیهنایم هسیا منوامزآ زا هدافتاسا ااب ااه LSD رد
لامتحا طس ماجنا دصرد جنپ تفرگ.
ثحب و جیاتن
هتوب عافترا
هداد ونایراو هیزجت زا لصاح جیاتن( اه لوداج3 هاک داد نااشن )
نینیکوتیس رد لاس لبا تم رثا و نینیکوتیس ،تشادرب نیچ هداس تارثا
هتوب عافترا یور لامتحا طس ردیک دصرد یانعماج( دنداش راد لود
3هداد نیهنایم هسیا م جیاتن .)( اه لکش1 هاتوب عاافترا هک داد ناشن )
تظلغ ریثأت تحت هاس راه رد .دواب تواافتم نینیکوتیس فلتخم یاه
دربرااک مداع اب هسیا م رد نینیکوتیس تظلغ شیازفا اب ،شیامزآ لاس
ینعم شیازفا هتوب عافترا ،نآیدوجو اب داد ناشن جیاتن .تفای یراد هک
تظلغ نیب هتوب عافترا رب ریثأت رظن زا راه رد نینیکوتیاس فلتخم یاه
ینعم توافت یرامآ ظاحل زا لاس هسّما ؛تشادن دوجو یراد نیرتاشیب ا
( هتوب عافترا84/18 یتناسلولحم هاب وابرم )رتم تاظلغ یاشاپ400
لاس( شیامزآ موس لاس رد نینیکوتیس رلاومورکیم1399( دوب ) لکش
1 .)لولحم ریثأت تحت هتوب عافترا شیازفایم نینیکوتیاس یشاپ داناوت
هب شیازفا لیلد و لولس هزادنا و دادعتیا ازافایش اذاغ داوام بذاج یی
داشاب (Halmann, Frei, & Steinfeld, 2002) داشاب .انیمهی،ن
لااس رد هاتوب عافترا توافتاهی اامزآ فالتخمیش میداناوت هابلدیل
ازفایش گ نسیها یا ارشیط بآواواهیی .داشاب میظنتهداننک داشر یاه
گیهای میدنناوت س تیم ونداش لایوط رط زا ار لولاسایق ازافایش
فاطعنایریذپ دیهراو رحت لولسیک رد و دننک ازافا ثاعاب هاجیتنیش
( دنواش داشرRohamare et al., 2013.) هاک تاسا هداش زرازاگ
االحملویااشاپ نینیکوتیااس جیار()نینیکوتیااس عواان نیراات وری گاایها
اسیبمزینی ازافا ثاعابیش لاصا هقااس داداعت و هااتوب عاافترای دااش
(Doustipour, Barmaki, Hassanpanah, & Khomari, 2016.)
لولحمشاپی کیاون
1
ازافا ثاعاب نینیکوتیاس اابیش داش هاتوب عاافترا
1- Chenopodium quinoa Willd
(Salek Mearaji, Tavakoli, & Niazsepahvand, 2020 .)
نیمهین اتنیج ب هک داد ناشنیرتشین ( هاتوب عافترا17/19 تنااسیرتم )
چ ردین تشادرب لواهب ا م رد هک دمآ تسدیهس چ ابین تاشادرب مود
دودح 16 ازفا دصردیش ( داد ناشن لکش2) هاتوب عافترا ندوب رتشیب .
یم تشادرب لوا نیچ ردبآ طیاراش زا رثأتم دناوتو هرود لواط ییاواه
راتمک مود تاشادرب هب تبسن لوا تشادرب رد امد نیهنایم .دشاب دشر
هدواب رتاشیب زین یگدنراب و تبوطر دصرد طسوتم نینیمه .تسا هدوب
( تسا لودج2.)
یعرف هخاش دادعت
جیاتن( ونایراو هیزجت لودج3 نیاچ هدااس تاراثا هک داد ناشن )
نیچ رد لاس ،نینیکوتیس رد لاس لبا تم تارثا و نینیکوتیس ،تشادرب
هخااش داداعت یور داصرد کی لامتحا طس رد نینیکوتیس رد نیچ و
ینعم یعرف( دندوب راد لودج3 تاحت هاتوب ره رد یعرف هخاش دادعت .)
لولحم ریثأتلاس رد نینیکوتیس یشاپ تواافتم شیاامزآ فالتخم یاه
هاسیا م رد نینیکوتیس تظلغ شیازفا اب ،شیامزآ لاس هس ره رد .دوب
هخاش دادعت )دهاش( نآ دربراک مدع اب شیازافا هاتوب ره رد یعرف یاه
ینعمهب .داد ناشن یراد( یعرف هخاش دادعت نیرتشیب ،لاثم روط67/23
لولحم رامیت رد )هخاش یاشاپ400 لااس رد نینیکوتیاس رلاوامورکیم
هب شیامزآ موس یاعرف هخاش دادعت نیرتمک اب هسیا م رد هک دمآ تسد
(5/14 دودح ،شیامزآ لوا لاس رد دهاش رد )هخاش63 شیازافا دصرد
( داد ناشن لکش3 .)هب جیاتن اساربتسد هخااش دادعت نیرتشیب ،هدمآ
( داش لاصاح لوا نیاچ رد ،شیامزآ لاس هس ره رد یعرف لکاش4) .
هب ،یلک روط مواس لااس لوا نیاچ رد یاعرف هخااش داداعت نیرتلاااب
هب شیامزآ( دمآ تسد لکش4 رد تاشادرب لوا نیاچ نیب ،نینیمه .)
لاس1397 و1398 یانعم تواافت یرامآ رظن زا داشن هدهااشم یراد
( لکش4.) تظلغ رثا رد یاعرف هخاش دادعت رب نینیکوتیس فلتخم یاه
( دوب توافتم تشادرب مود و لوا نیچ لودج4)هاب . ریثأات ،لااثم روط
تظلغ ااب هاسیا م رد تاشادرب لوا نیاچ رد نینیکوتیس فلتخم یاه
تاظلغ شیازافا ااب ،تاشادرب نیاچ ود راه رد .دواب رتشیب مود نیچ
هب .داد ناشن شیازفا یعرف هخاش دادعت نینیکوتیس نیرتشیب ،یلک روط
( یعرف هخاش دادعت89/23 لولحم رامیت رد )هخاش تاظلغ یاشاپ400
هسیا م رد هک دش لصاح تشادرب لوا نیچ رد نینیکوتیس رلاومورکیم
( یعرف هخاش نیرتمک اب15 هب )هخاشتسد دربرااک مداع رامیت رد هدمآ
دودح ،تشادرب مود نیچ رد نینیکوتیس59 داد نااشن شیازافا دصرد
( لودج4 ریثأات تاحت یاعرف هخااش داداعت شیازافا لیلاد زا یکی .)
لولحمیم نینیکوتیس یشاپهب دناوت لیلدبلاغ شهاکیت اهتنا داشاب یی
(Azizi et al., 2015 .) زرازگهدش تساکرت هکیب هاب نینیکوتیاس
سکا هارمهینازفا ثعاب اهیش ثکت تعرسیر هخاشیم اهدوش (Palai,
Rout, & Das, 1997). واالحمل یااشاپگاایها ورادیاای وبجنرداباایه
هیبعتعمج هدشلایو وپس .ددرگ یروآ ااب و هدوامن نزو ار یلااخ یاه
لایو لخاد ار وناسا ،تپیپ زا هدافتسا نآ راپ نزو و هدوامن هایلخت اه
.دیدرگ تبث هب وناساتسد باسانم رادا م زا هدافتاسا ااب هدمآ میداس
( تافلوس1/0 هب وناسا نزوتسددش کشخ )هدمآ . صلاخ نزو وپس
داش نیایعت هانومن ره یارب وناسا(Omidbeigi, 2000 .) دراکلمع
زا وناسالصاح درکلمع رد وناسا دصرد برض هدامکشخ رد گراب
راتکه میس ت رب ددع 100 دش هبساحم. هبروظنم هداد ونایراو هیزجت-
،اه ندوب لامرن یسررب زا وپنآاه باکرم هیزجت ، لااس هاس رد ااب
مرن زا هدافتسارازفاSAS ver.9 اماجن داش. لااس ،باکرم هایزجت رد
هب رثا ناونعهب نینیکوتیس و تشادرب نیچ و یفداصت رد تباث رثا ناونع
.دندش هتفرگ رظننیهنایم هسیا منوامزآ زا هدافتاسا ااب ااه LSD رد
لامتحا طس ماجنا دصرد جنپ تفرگ.
ثحب و جیاتن
هتوب عافترا
هداد ونایراو هیزجت زا لصاح جیاتن( اه لوداج3 هاک داد نااشن )
نینیکوتیس رد لاس لبا تم رثا و نینیکوتیس ،تشادرب نیچ هداس تارثا
هتوب عافترا یور لامتحا طس ردیک دصرد یانعماج( دنداش راد لود
3هداد نیهنایم هسیا م جیاتن .)( اه لکش1 هاتوب عاافترا هک داد ناشن )
تظلغ ریثأت تحت هاس راه رد .دواب تواافتم نینیکوتیس فلتخم یاه
دربرااک مداع اب هسیا م رد نینیکوتیس تظلغ شیازفا اب ،شیامزآ لاس
ینعم شیازفا هتوب عافترا ،نآیدوجو اب داد ناشن جیاتن .تفای یراد هک
تظلغ نیب هتوب عافترا رب ریثأت رظن زا راه رد نینیکوتیاس فلتخم یاه
ینعم توافت یرامآ ظاحل زا لاس هسّما ؛تشادن دوجو یراد نیرتاشیب ا
( هتوب عافترا84/18 یتناسلولحم هاب وابرم )رتم تاظلغ یاشاپ400
لاس( شیامزآ موس لاس رد نینیکوتیس رلاومورکیم1399( دوب ) لکش
1 .)لولحم ریثأت تحت هتوب عافترا شیازفایم نینیکوتیاس یشاپ داناوت
هب شیازفا لیلد و لولس هزادنا و دادعتیا ازافایش اذاغ داوام بذاج یی
داشاب (Halmann, Frei, & Steinfeld, 2002) داشاب .انیمهی،ن
لااس رد هاتوب عافترا توافتاهی اامزآ فالتخمیش میداناوت هابلدیل
ازفایش گ نسیها یا ارشیط بآواواهیی .داشاب میظنتهداننک داشر یاه
گیهای میدنناوت س تیم ونداش لایوط رط زا ار لولاسایق ازافایش
فاطعنایریذپ دیهراو رحت لولسیک رد و دننک ازافا ثاعاب هاجیتنیش
( دنواش داشرRohamare et al., 2013.) هاک تاسا هداش زرازاگ
االحملویااشاپ نینیکوتیااس جیار()نینیکوتیااس عواان نیراات وری گاایها
اسیبمزینی ازافا ثاعابیش لاصا هقااس داداعت و هااتوب عاافترای دااش
(Doustipour, Barmaki, Hassanpanah, & Khomari, 2016.)
لولحمشاپی کیاون
1
ازافا ثاعاب نینیکوتیاس اابیش داش هاتوب عاافترا
1- Chenopodium quinoa Willd
(Salek Mearaji, Tavakoli, & Niazsepahvand, 2020 .)
نیمهین اتنیج ب هک داد ناشنیرتشین ( هاتوب عافترا17/19 تنااسیرتم )
چ ردین تشادرب لواهب ا م رد هک دمآ تسدیهس چ ابین تاشادرب مود
دودح 16 ازفا دصردیش ( داد ناشن لکش2) هاتوب عافترا ندوب رتشیب .
یم تشادرب لوا نیچ ردبآ طیاراش زا رثأتم دناوتو هرود لواط ییاواه
راتمک مود تاشادرب هب تبسن لوا تشادرب رد امد نیهنایم .دشاب دشر
هدواب رتاشیب زین یگدنراب و تبوطر دصرد طسوتم نینیمه .تسا هدوب
( تسا لودج2.)
یعرف هخاش دادعت
جیاتن( ونایراو هیزجت لودج3 نیاچ هدااس تاراثا هک داد ناشن )
نیچ رد لاس ،نینیکوتیس رد لاس لبا تم تارثا و نینیکوتیس ،تشادرب
هخااش داداعت یور داصرد کی لامتحا طس رد نینیکوتیس رد نیچ و
ینعم یعرف( دندوب راد لودج3 تاحت هاتوب ره رد یعرف هخاش دادعت .)
لولحم ریثأتلاس رد نینیکوتیس یشاپ تواافتم شیاامزآ فالتخم یاه
هاسیا م رد نینیکوتیس تظلغ شیازفا اب ،شیامزآ لاس هس ره رد .دوب
هخاش دادعت )دهاش( نآ دربراک مدع اب شیازافا هاتوب ره رد یعرف یاه
ینعمهب .داد ناشن یراد( یعرف هخاش دادعت نیرتشیب ،لاثم روط67/23
لولحم رامیت رد )هخاش یاشاپ400 لااس رد نینیکوتیاس رلاوامورکیم
هب شیامزآ موس یاعرف هخاش دادعت نیرتمک اب هسیا م رد هک دمآ تسد
(5/14 دودح ،شیامزآ لوا لاس رد دهاش رد )هخاش63 شیازافا دصرد
( داد ناشن لکش3 .)هب جیاتن اساربتسد هخااش دادعت نیرتشیب ،هدمآ
( داش لاصاح لوا نیاچ رد ،شیامزآ لاس هس ره رد یعرف لکاش4) .
هب ،یلک روط مواس لااس لوا نیاچ رد یاعرف هخااش داداعت نیرتلاااب
هب شیامزآ( دمآ تسد لکش4 رد تاشادرب لوا نیاچ نیب ،نینیمه .)
لاس1397 و1398 یانعم تواافت یرامآ رظن زا داشن هدهااشم یراد
( لکش4.) تظلغ رثا رد یاعرف هخاش دادعت رب نینیکوتیس فلتخم یاه
( دوب توافتم تشادرب مود و لوا نیچ لودج4)هاب . ریثأات ،لااثم روط
تظلغ ااب هاسیا م رد تاشادرب لوا نیاچ رد نینیکوتیس فلتخم یاه
تاظلغ شیازافا ااب ،تاشادرب نیاچ ود راه رد .دواب رتشیب مود نیچ
هب .داد ناشن شیازفا یعرف هخاش دادعت نینیکوتیس نیرتشیب ،یلک روط
( یعرف هخاش دادعت89/23 لولحم رامیت رد )هخاش تاظلغ یاشاپ400
هسیا م رد هک دش لصاح تشادرب لوا نیچ رد نینیکوتیس رلاومورکیم
( یعرف هخاش نیرتمک اب15 هب )هخاشتسد دربرااک مداع رامیت رد هدمآ
دودح ،تشادرب مود نیچ رد نینیکوتیس59 داد نااشن شیازافا دصرد
( لودج4 ریثأات تاحت یاعرف هخااش داداعت شیازافا لیلاد زا یکی .)
لولحمیم نینیکوتیس یشاپهب دناوت لیلدبلاغ شهاکیت اهتنا داشاب یی
(Azizi et al., 2015 .) زرازگهدش تساکرت هکیب هاب نینیکوتیاس
سکا هارمهینازفا ثعاب اهیش ثکت تعرسیر هخاشیم اهدوش (Palai,
Rout, & Das, 1997). واالحمل یااشاپگاایها ورادیاای وبجنرداباایه
ناراکمه و یزورون، ریثأت لولحمشاپی سینکوتین نیچ و نشیوآ یشیور تایصوصخ و سناسا دیلوت رب تشادرب ... 37
(Mellisa officinalis L. )ازفا ثعاب نینیکوتیس ابیش هخااش داداعت
عرفی، اوتحمی فورلکی،ل رطق ،هتوب عافترا ،گرب دادعت رات نزو ،هقاس
اوااه ماداانایی، م لوااطاایناهرگ ( دااش هرااگ دادااعت وValiyari &
Nourafcan, 2018.) اواااانیک هااااایگ یور هااااعلاطم کاااای رد
(Chenopodium quinoa willd هاک داش زرازاگ ) داداعت رثکاداح
لولحم رد یعرف هخاش یشاپ100 داش لصاح نینیکوتیس رلاومورکیم
(Salek Mearaji et al., 2020.)
لودج3- زجتیه راویسنا اهرثا بکرمی ن ،لاسینژورت ،نآ لباقتم رثا و نینیکوتیس سررب دروم تافص رظن زا اهی گ ردیها وآی نش
Table 3- Combined analysis of variance for the effects of year, nitrogen, cytokinin and their interaction in terms of investigated
traits in thyme plants
رییغت عبانم
S.O.V
هجرد
یدازآ
df
عافترا
هتوب
Plant
height
هخاش دادعت
یعرف
No. of
branches
کشخ نزو گرب
Leaf dry
weight
کشخ نزو
هقاس
Stem dry
weight
لک کشخ نزو
Total dry
weight
هقاس رطق
Stem
diameter
دصرد
سناسا
Essential
oil (%)
درکلمع
سناسا
Essential
oil yield
لاس (Y)
Year
2
ns
1.02
**
41.76
92641.62
ns ns
267796.01
ns
436489.56
ns
0.28
*
0.39
ns
311.12
)لاس( کولب
Block
(Year)
6 1.69 0.22 786129.79 698267.58 2838708.28 0.31 0.05 293.14
( تشادرب نیچA )
Harvest
cutting
1
**
127.81
**
125.34
9046840.06
**
3614912.34
**
240999153.13
**
2.50
** ns
0.008
4432.26
**
( نینیکوتیسB)
Cytokinin
3
**
22.33
**
143.34
3808723.67
**
1856503.01
**
10958391.31
**
0.46
** **
0.15
2520.97
**
A×Y 2
ns
0.04
**
0.26
2629.01
ns
4300.18
ns
11811.50
ns
0.02
* ns
0.003 4.60
ns
B×Y 6
**
0.10
**
0.26
1211.46
ns
5867.18
ns
6729.41
ns
0.002
ns ns
0.0005 2.33
ns
B×A 3
ns
0.02
**
0.82
69318.24
**
113851.27
**
352197.53
**
0.01
ns ns
0.005 70.68
**
B × A × Y 6
ns
0.0009
0.02ns 1123.03
ns
2602.82
ns
6333.69
ns
0.004
ns ns
0.005
2.21
ns
اطخ
Error
42 0.99 1.61 124372.27 154298.06 512364.09 0.17 0.01 70.47
تارییغت بیرض
CV (%)
20.04 6.66 5.58 34.79 20.97 4.62 22.07 24.66
ns ، و * **: هبترت یب نعم فلاتخا نودبی راد نعم ویراد رد دصرد کی و جنپ لامتحا طس.
ns: no significant, **, *: Significant at 1 and 5% probability levels, respectively.
لکش1- نیگنایم هسیاقم لباقتم رثا تظلغنینیکوتیس یاه × زا لاس عافترا رظن
هتوب
Figure 1- Means comparison of cytokinin concentrations × year
interaction in terms of the plant height (LSD=1.16)
لکش2- هتوب عافترا رب تشادرب نیچ رثا نیگنایم هسیاقم
Figure 2- Means comparison of harvest cutting in
terms of the plant height (LSD=0.47)
b
b b
a a aa a aa a a
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
20
22
2018 2019 2020
هتوب عافترا
(
رتم یتناس
)
Plant height (
cm)
لاس
Year
Ck 0 Ck100 Ck 200 Ck 400
a
b
0
5
10
15
20
25
First harvestSecond harvest
هتوب عافترا
(
رتم یتناس
)
Plant height (
cm)
تشادرب نیچ
Harvests
(Mellisa officinalis L. )ازفا ثعاب نینیکوتیس ابیش هخااش داداعت
عرفی، اوتحمی فورلکی،ل رطق ،هتوب عافترا ،گرب دادعت رات نزو ،هقاس
اوااه ماداانایی، م لوااطاایناهرگ ( دااش هرااگ دادااعت وValiyari &
Nourafcan, 2018.) اواااانیک هااااایگ یور هااااعلاطم کاااای رد
(Chenopodium quinoa willd هاک داش زرازاگ ) داداعت رثکاداح
لولحم رد یعرف هخاش یشاپ100 داش لصاح نینیکوتیس رلاومورکیم
(Salek Mearaji et al., 2020.)
لودج3- زجتیه راویسنا اهرثا بکرمی ن ،لاسینژورت ،نآ لباقتم رثا و نینیکوتیس سررب دروم تافص رظن زا اهی گ ردیها وآی نش
Table 3- Combined analysis of variance for the effects of year, nitrogen, cytokinin and their interaction in terms of investigated
traits in thyme plants
رییغت عبانم
S.O.V
هجرد
یدازآ
df
عافترا
هتوب
Plant
height
هخاش دادعت
یعرف
No. of
branches
کشخ نزو گرب
Leaf dry
weight
کشخ نزو
هقاس
Stem dry
weight
لک کشخ نزو
Total dry
weight
هقاس رطق
Stem
diameter
دصرد
سناسا
Essential
oil (%)
درکلمع
سناسا
Essential
oil yield
لاس (Y)
Year
2
ns
1.02
**
41.76
92641.62
ns ns
267796.01
ns
436489.56
ns
0.28
*
0.39
ns
311.12
)لاس( کولب
Block
(Year)
6 1.69 0.22 786129.79 698267.58 2838708.28 0.31 0.05 293.14
( تشادرب نیچA )
Harvest
cutting
1
**
127.81
**
125.34
9046840.06
**
3614912.34
**
240999153.13
**
2.50
** ns
0.008
4432.26
**
( نینیکوتیسB)
Cytokinin
3
**
22.33
**
143.34
3808723.67
**
1856503.01
**
10958391.31
**
0.46
** **
0.15
2520.97
**
A×Y 2
ns
0.04
**
0.26
2629.01
ns
4300.18
ns
11811.50
ns
0.02
* ns
0.003 4.60
ns
B×Y 6
**
0.10
**
0.26
1211.46
ns
5867.18
ns
6729.41
ns
0.002
ns ns
0.0005 2.33
ns
B×A 3
ns
0.02
**
0.82
69318.24
**
113851.27
**
352197.53
**
0.01
ns ns
0.005 70.68
**
B × A × Y 6
ns
0.0009
0.02ns 1123.03
ns
2602.82
ns
6333.69
ns
0.004
ns ns
0.005
2.21
ns
اطخ
Error
42 0.99 1.61 124372.27 154298.06 512364.09 0.17 0.01 70.47
تارییغت بیرض
CV (%)
20.04 6.66 5.58 34.79 20.97 4.62 22.07 24.66
ns ، و * **: هبترت یب نعم فلاتخا نودبی راد نعم ویراد رد دصرد کی و جنپ لامتحا طس.
ns: no significant, **, *: Significant at 1 and 5% probability levels, respectively.
لکش1- نیگنایم هسیاقم لباقتم رثا تظلغنینیکوتیس یاه × زا لاس عافترا رظن
هتوب
Figure 1- Means comparison of cytokinin concentrations × year
interaction in terms of the plant height (LSD=1.16)
لکش2- هتوب عافترا رب تشادرب نیچ رثا نیگنایم هسیاقم
Figure 2- Means comparison of harvest cutting in
terms of the plant height (LSD=0.47)
b
b b
a a aa a aa a a
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
20
22
2018 2019 2020
هتوب عافترا
(
رتم یتناس
)
Plant height (
cm)
لاس
Year
Ck 0 Ck100 Ck 200 Ck 400
a
b
0
5
10
15
20
25
First harvestSecond harvest
هتوب عافترا
(
رتم یتناس
)
Plant height (
cm)
تشادرب نیچ
Harvests
38 دلج ،ناریا یعارز یاهشهوژپ هیرشن23 هرامش ،1 ،راهب 1404
لکش3- نیگنایم هسیاقم لباقتم رثا تظلغ رظن زا لاس×نینیکوتیس یاه
یعرف هخاش دادعت
Figure 3- Means comparison of cytokinin concentrations×year
interaction in terms of the number of branches (LSD=1.48)
لکش4- نیگنایم هسیاقم لباقتم رثا هتوب عافترا رظن زا لاس×نیچ
Figure 4- Means comparison of cuttings×year interaction in
terms of the number of branches (LSD=1.05)
هقاس رطق
یسررب راویونا هداد( اه لودج3اچ هداس تارثا هک داد ناشن )ین
لااس لبا تم رثا و نینیکوتیس ،تشادرب نیاچ رد وری هقااس راطق رد
لامتحا طسیک نعم دصردیراد دندوب ( لودج3). نیهنایم هسیا م اه
( لکش5 رد هقااس راطق ،نینیکوتیاس تظلغ شیازفا اب هک داد ناشن )
ینعم شیازفا دهاش اب هسیا م نیاب یراامآ راظن زا دنچره .تفای یراد
تظلغیاانعم توااافت نینیکوتیااس فاالتخم یاااه .دااشن هدهاااشم یراد
( هقاس رطق نیرتشیب06/2 یتناسلولحم هاب هاطوبرم )رتم یاشاپ200
( دوب نینیکوتیس رلاومورکیم لکش5نیچ رد هقاس رطق .) فالتخم یاه
لوا نیاچ رد هقاس رطق ،شیامزآ لاس هس ره رد .دوب توافتم تشادرب
هاب .دواب رتشیب تشادرب مود نیچ هب تبسن راطق نیرتاشیب ،یالک روط
( موس لاس رد و لوا نیچ رد هقاس1399 شیامزآ )هب( دمآ تسد لکش
6 تواافت یرامآ رظن زا شیامزآ لاس ره رد لوا نیچ نیب ،نینیمه .)
ینعم( دشن هدهاشم یراد لکش6 .)
لکش5- نیگنایم هسیاقم لباقتم رثا هقاس رطق رظن زا لاس×نیچ
Figure 5- Means comparison of cuttings×year interaction in
terms of the stem diameter (LSD=0.34)
لکش6- تظلغ نیگنایم هسیاقم هقاس رطق رظن زا نینیکوتیس یاه
Figure 6- Means comparison of cytokinin concentrations in
terms of the stem diameter (LSD=0.28)
h
g
f
fg
ef
dde
cd
bbc
b
a
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
20
22
24
26
2018 2019 2020
یعرف هخاش دادعت
No.
of branches
لاس
Year
Ck 0 Ck100 Ck 200 Ck 400
b
b
a
d
c
b
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
20
22
24
2018 2019 2020
یعرف هخاش دادعت
No.
of branches
لاس
Year
First harvestSecond harvest
ab
a
a
c
bc
ab
0
1
2
3
2018 2019 2020
هقاس رطق
(
رتم یتناس
)
Stem diameter (
cm)
لاس
Year
First harvestSecond harvest
b
ab
a
a
0
1
2
3
0 100 200 400
هقاس رطق (
رتم یتناس )
Stem diameter (
cm)
نینیکوتیس(رلاوم ورکیم)
Cytokinin (µM)
لکش3- نیگنایم هسیاقم لباقتم رثا تظلغ رظن زا لاس×نینیکوتیس یاه
یعرف هخاش دادعت
Figure 3- Means comparison of cytokinin concentrations×year
interaction in terms of the number of branches (LSD=1.48)
لکش4- نیگنایم هسیاقم لباقتم رثا هتوب عافترا رظن زا لاس×نیچ
Figure 4- Means comparison of cuttings×year interaction in
terms of the number of branches (LSD=1.05)
هقاس رطق
یسررب راویونا هداد( اه لودج3اچ هداس تارثا هک داد ناشن )ین
لااس لبا تم رثا و نینیکوتیس ،تشادرب نیاچ رد وری هقااس راطق رد
لامتحا طسیک نعم دصردیراد دندوب ( لودج3). نیهنایم هسیا م اه
( لکش5 رد هقااس راطق ،نینیکوتیاس تظلغ شیازفا اب هک داد ناشن )
ینعم شیازفا دهاش اب هسیا م نیاب یراامآ راظن زا دنچره .تفای یراد
تظلغیاانعم توااافت نینیکوتیااس فاالتخم یاااه .دااشن هدهاااشم یراد
( هقاس رطق نیرتشیب06/2 یتناسلولحم هاب هاطوبرم )رتم یاشاپ200
( دوب نینیکوتیس رلاومورکیم لکش5نیچ رد هقاس رطق .) فالتخم یاه
لوا نیاچ رد هقاس رطق ،شیامزآ لاس هس ره رد .دوب توافتم تشادرب
هاب .دواب رتشیب تشادرب مود نیچ هب تبسن راطق نیرتاشیب ،یالک روط
( موس لاس رد و لوا نیچ رد هقاس1399 شیامزآ )هب( دمآ تسد لکش
6 تواافت یرامآ رظن زا شیامزآ لاس ره رد لوا نیچ نیب ،نینیمه .)
ینعم( دشن هدهاشم یراد لکش6 .)
لکش5- نیگنایم هسیاقم لباقتم رثا هقاس رطق رظن زا لاس×نیچ
Figure 5- Means comparison of cuttings×year interaction in
terms of the stem diameter (LSD=0.34)
لکش6- تظلغ نیگنایم هسیاقم هقاس رطق رظن زا نینیکوتیس یاه
Figure 6- Means comparison of cytokinin concentrations in
terms of the stem diameter (LSD=0.28)
h
g
f
fg
ef
dde
cd
bbc
b
a
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
20
22
24
26
2018 2019 2020
یعرف هخاش دادعت
No.
of branches
لاس
Year
Ck 0 Ck100 Ck 200 Ck 400
b
b
a
d
c
b
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
20
22
24
2018 2019 2020
یعرف هخاش دادعت
No.
of branches
لاس
Year
First harvestSecond harvest
ab
a
a
c
bc
ab
0
1
2
3
2018 2019 2020
هقاس رطق
(
رتم یتناس
)
Stem diameter (
cm)
لاس
Year
First harvestSecond harvest
b
ab
a
a
0
1
2
3
0 100 200 400
هقاس رطق (
رتم یتناس )
Stem diameter (
cm)
نینیکوتیس(رلاوم ورکیم)
Cytokinin (µM)
ناراکمه و یزورون، ریثأت لولحمشاپی سینکوتین نیچ و نشیوآ یشیور تایصوصخ و سناسا دیلوت رب تشادرب ... 39
نینیکوتیس اه(هبهژیو BAP) لولاس زیاامت و میس ت کیرحت اب اه
نیئتورپ زتنس کیرحت نینیمه و یمتسیرم یحاون رد یاهدیاسا و ااه
هقااس دشر تیو ت ثعاب کیئلکوننآ راطق شیازافا و اهیم ااهدنواش
(Rademacher, 2015ولحم هااک تااسا هدااش زرازااگ .)لیشاپ
رحمکاهی ز هقااس راطق شیازفا ثعاب یغاب نشیوآ هایگ یور یتسی
دش(Naghdi Badi et al., 2015 راهید هاعلاطم کی رد ،نینیمه .)
هیوبجنرداب هایگ یورلولحم هک تسا هدش زرازگ نینیکوتیس اب یشاپ
دش هقاس رطق شیازفا ثعاب(Valiyari & Nourafcan, 2018).
سناسا دصرد
نشیوآ وناسا دصرد رب نینیکوتیس و لاس رثاهب بیترت حوطس رد
دصرد کی و جنپ لامتحاینعمدندوب راد ( لودج3 تاظلغ شیازفا اب .)
نشیوآ وناسا دصرد ،نینیکوتیسهبینعم لکش .تافای شیازافا یراد
دنچ ره اسارب ینعم یرامآ فلاتخا نیهنایم هسیا م جیاتن نیب یراد
تظلغ100، 200 و400 ّما .تشادن دوجو رلاومورکیمهاب اروط یالک،
( وناسا دصرد نیرتشیب35/2 لولحم اب )دصرد یشاپ200 رلاومورکیم
( دش لصاح نینیکوتیس لکش7 .) تاحت نشیوآ وناسا دصرد شیازفا
ریثأت لولحمیشاپ تسا نکمم نینیکوتیسهب لیلد گراب طس شیازفا
تیاهن رد و، لولس هزادنا و دادعت شیازفاعمجت یاههدننک هاک وناسا
دنراد رارق گرب طس رد، .دشابوناسا عمجت و زتنسویب ناشیوآ هاایگ
کرک ردهدغ یاه یایم مااجنادرایگ (Hornok, 1992; Prakash,
1990.) میظنتهدننکدشر یاه هایگ یملکاش رد دنناوت هعاسوت و یریگ
هریخذ یاهراتخاس و وناسا زتنسویب یزاسریثأت زا هدافتسا رثا .دنراذهب
میظنتهدننکدشر یاه هایگ راتخاس لیکشت رب ددغیحشرت ونااسا رد
وناااسا داایلوت رااب نینیکوتیااس رااثا هااعلاطم یااط هااایگThimus
mastichina دش هدهاشم (Farooqi, Khan, & Sharma, 2003) .
نآاه دربرااک هک دندرک زرازگ لایزنب اندآ نی(BA) رد تاظلغ1/0
یلیممرگ داصرد شیازافا ثاعاب ونااساداش. نااهایگ گراب ردT.
mastichina رامیت اب هدشBA، زا یرتشیب مکارتکرکیااه هداغ یا
)وناااسا عاامجت لااحم( دوااجوتااشادرد . هااایگ ودوخوطااسا
(Lavandula dentataتشک ناهایگ رد گرب یرتشیب راد م ) رد هدش
یهاهشیامزآ طیارشهب تدمتشه ااب هتفه تاظلغ 1/0 یلیم رد مراگ
رتیل(BA) زرازگ گرب .دش زبس گنر اهیرتشیب یارب و دنداد ناشن
ینلاوط تدمهدهاشم رثا .دندنام ناوج یرتت اب هدشأ و گرب یریپ ریخ
دواب هارامه یحاشرت هداغ زیاامت(Sudria et al., 2004ا حم .)ان
زرازگ هدرکدنا هک رییغت رد دصرد وناسا هب لیلددادعت کرک هداغیا
یور طس گرب ناهایگ تسا (Khetsha, Sedibe, Pretorius, &
van der Watt, 2021; Gershenzon, 1994 .)،نیارباانب راییغت
یاوتحم وناسا وپ زا لولحمیشاپ میظنتهداننکیاه داشر ااب راییغت
طس گرب و مکارت کرک هداغیا ،گراب لاباق فیاصوت تاسا. نیاب
لاس رظن زا شیامزآ فلتخم یاهریثأت یغااب ناشیوآ وناسا دصرد رب
ینعم توافت .داش هدهاشم یرادهاب( نیرتاشیب بیترت4/2 نیراتمک و )
(15/2 لاس رد وناسا دصرد )1399 و1397 دوداح هاک داش لصاح
6/11 شیازفا دصرد( داد ناشن لکش8). هرود یاط یاطیحم طیاراش
لاس رد هایگ دشراه .دوب توافتم شیامزآ فلتخم ی
لکش7- تظلغ نیگنایم هسیاقم سناسا دصرد رظن زا نینیکوتیس یاه
Figure 7- Means comparison of cytokinin concentrations in
terms of the essential oil percentage (LSD=0.07)
لکش8- سناسا دصرد رظن زا لاس نیگنایم هسیاقم
Figure 8- Means comparison of year in terms of the
essential oil percentage (LSD=0.06)
c
b
a ab
0
1
2
3
0 100 200 400
سناسا دصرد
Essential oil (%)
نینیکوتیس(رلاوم ورکیم)
Cytokinin (µM)
c
b
a
0
0.5
1
1.5
2
2.5
3
2018 2019 2020
سناسا دصرد
Essential oil (%)
لاس
Year
نینیکوتیس اه(هبهژیو BAP) لولاس زیاامت و میس ت کیرحت اب اه
نیئتورپ زتنس کیرحت نینیمه و یمتسیرم یحاون رد یاهدیاسا و ااه
هقااس دشر تیو ت ثعاب کیئلکوننآ راطق شیازافا و اهیم ااهدنواش
(Rademacher, 2015ولحم هااک تااسا هدااش زرازااگ .)لیشاپ
رحمکاهی ز هقااس راطق شیازفا ثعاب یغاب نشیوآ هایگ یور یتسی
دش(Naghdi Badi et al., 2015 راهید هاعلاطم کی رد ،نینیمه .)
هیوبجنرداب هایگ یورلولحم هک تسا هدش زرازگ نینیکوتیس اب یشاپ
دش هقاس رطق شیازفا ثعاب(Valiyari & Nourafcan, 2018).
سناسا دصرد
نشیوآ وناسا دصرد رب نینیکوتیس و لاس رثاهب بیترت حوطس رد
دصرد کی و جنپ لامتحاینعمدندوب راد ( لودج3 تاظلغ شیازفا اب .)
نشیوآ وناسا دصرد ،نینیکوتیسهبینعم لکش .تافای شیازافا یراد
دنچ ره اسارب ینعم یرامآ فلاتخا نیهنایم هسیا م جیاتن نیب یراد
تظلغ100، 200 و400 ّما .تشادن دوجو رلاومورکیمهاب اروط یالک،
( وناسا دصرد نیرتشیب35/2 لولحم اب )دصرد یشاپ200 رلاومورکیم
( دش لصاح نینیکوتیس لکش7 .) تاحت نشیوآ وناسا دصرد شیازفا
ریثأت لولحمیشاپ تسا نکمم نینیکوتیسهب لیلد گراب طس شیازفا
تیاهن رد و، لولس هزادنا و دادعت شیازفاعمجت یاههدننک هاک وناسا
دنراد رارق گرب طس رد، .دشابوناسا عمجت و زتنسویب ناشیوآ هاایگ
کرک ردهدغ یاه یایم مااجنادرایگ (Hornok, 1992; Prakash,
1990.) میظنتهدننکدشر یاه هایگ یملکاش رد دنناوت هعاسوت و یریگ
هریخذ یاهراتخاس و وناسا زتنسویب یزاسریثأت زا هدافتسا رثا .دنراذهب
میظنتهدننکدشر یاه هایگ راتخاس لیکشت رب ددغیحشرت ونااسا رد
وناااسا داایلوت رااب نینیکوتیااس رااثا هااعلاطم یااط هااایگThimus
mastichina دش هدهاشم (Farooqi, Khan, & Sharma, 2003) .
نآاه دربرااک هک دندرک زرازگ لایزنب اندآ نی(BA) رد تاظلغ1/0
یلیممرگ داصرد شیازافا ثاعاب ونااساداش. نااهایگ گراب ردT.
mastichina رامیت اب هدشBA، زا یرتشیب مکارتکرکیااه هداغ یا
)وناااسا عاامجت لااحم( دوااجوتااشادرد . هااایگ ودوخوطااسا
(Lavandula dentataتشک ناهایگ رد گرب یرتشیب راد م ) رد هدش
یهاهشیامزآ طیارشهب تدمتشه ااب هتفه تاظلغ 1/0 یلیم رد مراگ
رتیل(BA) زرازگ گرب .دش زبس گنر اهیرتشیب یارب و دنداد ناشن
ینلاوط تدمهدهاشم رثا .دندنام ناوج یرتت اب هدشأ و گرب یریپ ریخ
دواب هارامه یحاشرت هداغ زیاامت(Sudria et al., 2004ا حم .)ان
زرازگ هدرکدنا هک رییغت رد دصرد وناسا هب لیلددادعت کرک هداغیا
یور طس گرب ناهایگ تسا (Khetsha, Sedibe, Pretorius, &
van der Watt, 2021; Gershenzon, 1994 .)،نیارباانب راییغت
یاوتحم وناسا وپ زا لولحمیشاپ میظنتهداننکیاه داشر ااب راییغت
طس گرب و مکارت کرک هداغیا ،گراب لاباق فیاصوت تاسا. نیاب
لاس رظن زا شیامزآ فلتخم یاهریثأت یغااب ناشیوآ وناسا دصرد رب
ینعم توافت .داش هدهاشم یرادهاب( نیرتاشیب بیترت4/2 نیراتمک و )
(15/2 لاس رد وناسا دصرد )1399 و1397 دوداح هاک داش لصاح
6/11 شیازفا دصرد( داد ناشن لکش8). هرود یاط یاطیحم طیاراش
لاس رد هایگ دشراه .دوب توافتم شیامزآ فلتخم ی
لکش7- تظلغ نیگنایم هسیاقم سناسا دصرد رظن زا نینیکوتیس یاه
Figure 7- Means comparison of cytokinin concentrations in
terms of the essential oil percentage (LSD=0.07)
لکش8- سناسا دصرد رظن زا لاس نیگنایم هسیاقم
Figure 8- Means comparison of year in terms of the
essential oil percentage (LSD=0.06)
c
b
a ab
0
1
2
3
0 100 200 400
سناسا دصرد
Essential oil (%)
نینیکوتیس(رلاوم ورکیم)
Cytokinin (µM)
c
b
a
0
0.5
1
1.5
2
2.5
3
2018 2019 2020
سناسا دصرد
Essential oil (%)
لاس
Year
40 دلج ،ناریا یعارز یاهشهوژپ هیرشن23 هرامش ،1 ،راهب 1404
)تابوطر داصرد و امد ،یگدنراب( یسانشاوه یاهرتماراپ رد توافت
یم .داشاب راذاگریثأت وناسا دصرد یور دناوت ردیاسررب طیاراش راثا
دشر فلتخم لحارم و یطیحمدرکلمع رب و لوصحم داصرد ونااسا
صخاشم نشیوآدیدرگ هک طیاراش نس و یطیحم هایگ راب دراکلمع
هایگ،دوب راذگریثأت نشیوآ بهیروط هکدصرد زا وناسا32/0 اات83/0
دوب ریغتم (Ozguven & Tansi, 1998.)
گرب کشخ نزو
رثا یاهچ هداسین لابا تم راثا و نینیکوتیاس ،تاشادرب رد نیاچ
نینیکوتیااسیور گرااب کااشخ نزو لااامتحا طااس رداایک دااصرد
نعمیراد دندوب ( لودج3). نیهنایم هسیا م کشخ نزو هک داد ناشن اه
تظلغ ریثأت تحت گربنیچ رد نینیکوتیس فلتخم یاه تاشادرب یاه
( دوب ریغتم لودج4 ،نینیکوتیاس تاظلغ شیازافا اب ،نیچ ود ره رد .)
یاانعم شیازاافا گرااب کااشخ نزولولحم .داد ناااشن یراد یااشاپ
تاشادرب لوا نیاچ رد نینیکوتیس، یرتاشیب یاشیازفا ریثأات راب نزو
گرب کشخ هب .تشاد مود نیچ اب هسیا م رد نزو نیرتشیب ،یلک روط
( گرب کشخ2608 لولحم ریثأت تحت )راتکه رد مرگولیک یاشاپ400
( داش دایلوت لوا نیاچ رد نینیکوتیاس رلاوامورکیم لوداج4) رد هاک
اب هسیا م لولحم مدع( مود تاشادرب رد )دهاش( نینیکوتیس یشاپ868
دودح )راتکه رد مرگولیک200 داد شیازافا ار گرب کشخ نزو دصرد
( لودج4 .)لولحمشاپی نینیکوتیاس نوامروه اب ااب و داداعت شیازافا
هزادنا لولس (Rohamare et al., 2013) گرزب ثعاب گرب ندشااه
یمیم قیرط نیا زا هک ددرگ گراب کاشخ نزو شیازافا ثاعاب دناوت
هاک تسا هدش زرازگ .ددرگلولحماشاپی نینیکوتیاس اابیور گایا ه
ناااحیر (Ocimum basilicum ) هاایوبجنرداب و بیرتااشین صخاااش
تاشاد دهااش هاب تباسن ار گرب طس (Noroozi Shahri, Jalali
Honarmand, Saeidi, & Mondani, 2020.) بیرتشین گرب مهس
گ ردیناها لوا زاین رتمک و تشادربین رخآ رد نآین هدهااشم تشادرب
ا .دشین شان ًلاامتحای گرب زاادزیی ل ویهینن هقاس ندشهدوب اه تسا
(Beata & Kieltyka-Dadasiewicz, 2015.)
هقاس کشخ نزو
هدااس تارثااچین اچ لابا تم راثا و نینیکوتیاس ،تاشادربین رد
نینیکوتیس لامتحا طس ردکی نشیوآ هقاس کشخ نزو یور دصرد
ینعم( دندش راد لودج3)تظلغ ریثأات تاحت هقاس کشخ نزو . یااه
دوب توافتم تشادرب نیچ ود رد نینیکوتیس فلتخم، هبیروط نیاچ هک
تظلغ ماامت ریثأات تاحت ،تاشادرب مود نیچ اب هسیا م رد لوا یااه
( درک دیلوت یرتشیب هقاس کشخ نزو نینیکوتیس لودج4 ود راه رد .)
تظلغ مامت ،تشادرب نیچ دربرااک مداع اب هسیا م رد نینیکوتیس یاه
،تاشادرب نیاچ ود راه رد .دیدرگ هقاس کشخ نزو شیازفا ثعاب نآ
لولحم یشاپ400 دایلوت ار هقاس نزو نیرتشیب ،نینیکوتیس رلاومرکیم
هاب .درکروط ( هقااس کاشخ نزو نیرتاشیب ،یالک1747 رد مرگوالیک
لولحم ریثأت تحت )راتکه یشاپ400 نیاچ رد نینیکوتیس رلاومورکیم
هااب تااشادرب لوا ( داامآ تااسد لودااج4 .)هدااش زرازااگ تااسا هااک
ظنتیمهدننکاهی دشرهب هجوت لباق روطی ازجا ربء و دراکلمع ،درکلمع
کرتیب ونااسا ( زر لاگRosa damascena Mill.) ثأاتیر .دنتاشاد
لگ دادعتاهی گیها (3/73 لگ رت نزو و )لگ (5/203 ت رد )مراگیراام
15 میلیمرگ دینفیل ل رد هروایرت ا م ردیهس ااس ابیر تیااهرام ابه روط
نعمیرادی بیرتش دوب .دربراک 15 میلیمرگ ل ردیرت دینفایل ،هروا30 و
35 میلیمرگ ل ردیرت کیتنی،ن ار هزات لگ درکلمعهبترتیب 56 ،6/41 و
8/35 ا م رد دصردیهس ازفا دهاش ابیش داد دن(Thakur & Kumar,
2020.)
لک کشخ نزو
اچ هدااس تارثاین اچ لابا تم راثا و نینیکوتیاس ،تاشادربین رد
طس رد نینیکوتیس دصرد کی لامتحایور کشخ نزولک نعمیراد
دندوب ( لودج3.) نزو راب یتواافتم ریثأات نینیکوتیاس و تشادرب نیچ
.دنتشاد نشیوآ هایگ لک کشخ اسارب ( نیهنایم هسیا م جیاتن لودج
4تظلغ ،) هاب تباسن تشادرب نیچ ود ره رد نینیکوتیس فلتخم یاه
.دنداش لاک کشخ نزو شیازفا ثعاب )نینیکوتیس دربراک مدع( دهاش
مود تاشادرب نیچ اب هسیا م رد لوا تشادرب نیچ رد لک کشخ نزو
هب .دوب رتشیبروط یلک، ( لاک کشخ نزو نیرتشیب4355 رد مرگوالیک
تظلغ دربراک ریثأت تحت )راتکه400 نیچ رد نینیکوتیس رلاومورکیم
لواهب ( لاک کاشخ نزو نیراتمک اب هسیا م رد هک دمآ تسد1483
نیاچ رد نینیکوتیاس دربراک مدع رامیت ریثأت تحت )راتکه رد مرگولیک
دودح ،لوا194 ( داد ناشن شیازفا دصرد لودج4) . هدام نزو شیازفا
یم لک کشخ دناوتهب لیلد تافص شیازفا رب نینیکوتیس می تسم ریثأت
هقااس و گرب کشخ نزو و هقاس رطق ،یعرف هخاش دادعت ،هتوب عافترا
یم لاک کشخ هدام درکلمع شیازفا بجوم تیاهن رد هک دشاب .دواش
میظنتهدننکیهایگ دشر یاه میغت ثعاب دنناوتییر خرب ردی سمیاهری
لوباتمیکیاصوصخ و دراکلمع ،زتناسوتف دراکلمع ،یتا تخیر یاسانش
گیناها .دنوش هولاعرباینفیصوت ، هداشهاک تاسا میظنتهداننک یاه
یهایگ دشر میرط زا دنناوتیق ازفایش ئتورپ زتنسینلاعف ،ایت نیتارات
ذغت و بآ بذج ،زاتکودریه ندعمیلوت ،ید تاردیهوبرک لا تنا و هدزاب ،اه
ب و زتنااسوتفیزتنااسو هاانادهنردااشر ،اهوگ ومناایها دنااشخب دواابهب ار
(Muthulakshmi, & Pandiyarajan, 2015; Khan, Mujeeb,
Aha & Farooqui, 2015; Dar et al., 2015 )الحملویاشاپ ااب
ازفا ببس نینیکوتیسیش گ عافترا ،گرب دادعت تافصی،ها ،گراب طس
گ کاشخ و رات نزوایها داش نااجمداب(Opabode & Owojori,
)تابوطر داصرد و امد ،یگدنراب( یسانشاوه یاهرتماراپ رد توافت
یم .داشاب راذاگریثأت وناسا دصرد یور دناوت ردیاسررب طیاراش راثا
دشر فلتخم لحارم و یطیحمدرکلمع رب و لوصحم داصرد ونااسا
صخاشم نشیوآدیدرگ هک طیاراش نس و یطیحم هایگ راب دراکلمع
هایگ،دوب راذگریثأت نشیوآ بهیروط هکدصرد زا وناسا32/0 اات83/0
دوب ریغتم (Ozguven & Tansi, 1998.)
گرب کشخ نزو
رثا یاهچ هداسین لابا تم راثا و نینیکوتیاس ،تاشادرب رد نیاچ
نینیکوتیااسیور گرااب کااشخ نزو لااامتحا طااس رداایک دااصرد
نعمیراد دندوب ( لودج3). نیهنایم هسیا م کشخ نزو هک داد ناشن اه
تظلغ ریثأت تحت گربنیچ رد نینیکوتیس فلتخم یاه تاشادرب یاه
( دوب ریغتم لودج4 ،نینیکوتیاس تاظلغ شیازافا اب ،نیچ ود ره رد .)
یاانعم شیازاافا گرااب کااشخ نزولولحم .داد ناااشن یراد یااشاپ
تاشادرب لوا نیاچ رد نینیکوتیس، یرتاشیب یاشیازفا ریثأات راب نزو
گرب کشخ هب .تشاد مود نیچ اب هسیا م رد نزو نیرتشیب ،یلک روط
( گرب کشخ2608 لولحم ریثأت تحت )راتکه رد مرگولیک یاشاپ400
( داش دایلوت لوا نیاچ رد نینیکوتیاس رلاوامورکیم لوداج4) رد هاک
اب هسیا م لولحم مدع( مود تاشادرب رد )دهاش( نینیکوتیس یشاپ868
دودح )راتکه رد مرگولیک200 داد شیازافا ار گرب کشخ نزو دصرد
( لودج4 .)لولحمشاپی نینیکوتیاس نوامروه اب ااب و داداعت شیازافا
هزادنا لولس (Rohamare et al., 2013) گرزب ثعاب گرب ندشااه
یمیم قیرط نیا زا هک ددرگ گراب کاشخ نزو شیازافا ثاعاب دناوت
هاک تسا هدش زرازگ .ددرگلولحماشاپی نینیکوتیاس اابیور گایا ه
ناااحیر (Ocimum basilicum ) هاایوبجنرداب و بیرتااشین صخاااش
تاشاد دهااش هاب تباسن ار گرب طس (Noroozi Shahri, Jalali
Honarmand, Saeidi, & Mondani, 2020.) بیرتشین گرب مهس
گ ردیناها لوا زاین رتمک و تشادربین رخآ رد نآین هدهااشم تشادرب
ا .دشین شان ًلاامتحای گرب زاادزیی ل ویهینن هقاس ندشهدوب اه تسا
(Beata & Kieltyka-Dadasiewicz, 2015.)
هقاس کشخ نزو
هدااس تارثااچین اچ لابا تم راثا و نینیکوتیاس ،تاشادربین رد
نینیکوتیس لامتحا طس ردکی نشیوآ هقاس کشخ نزو یور دصرد
ینعم( دندش راد لودج3)تظلغ ریثأات تاحت هقاس کشخ نزو . یااه
دوب توافتم تشادرب نیچ ود رد نینیکوتیس فلتخم، هبیروط نیاچ هک
تظلغ ماامت ریثأات تاحت ،تاشادرب مود نیچ اب هسیا م رد لوا یااه
( درک دیلوت یرتشیب هقاس کشخ نزو نینیکوتیس لودج4 ود راه رد .)
تظلغ مامت ،تشادرب نیچ دربرااک مداع اب هسیا م رد نینیکوتیس یاه
،تاشادرب نیاچ ود راه رد .دیدرگ هقاس کشخ نزو شیازفا ثعاب نآ
لولحم یشاپ400 دایلوت ار هقاس نزو نیرتشیب ،نینیکوتیس رلاومرکیم
هاب .درکروط ( هقااس کاشخ نزو نیرتاشیب ،یالک1747 رد مرگوالیک
لولحم ریثأت تحت )راتکه یشاپ400 نیاچ رد نینیکوتیس رلاومورکیم
هااب تااشادرب لوا ( داامآ تااسد لودااج4 .)هدااش زرازااگ تااسا هااک
ظنتیمهدننکاهی دشرهب هجوت لباق روطی ازجا ربء و دراکلمع ،درکلمع
کرتیب ونااسا ( زر لاگRosa damascena Mill.) ثأاتیر .دنتاشاد
لگ دادعتاهی گیها (3/73 لگ رت نزو و )لگ (5/203 ت رد )مراگیراام
15 میلیمرگ دینفیل ل رد هروایرت ا م ردیهس ااس ابیر تیااهرام ابه روط
نعمیرادی بیرتش دوب .دربراک 15 میلیمرگ ل ردیرت دینفایل ،هروا30 و
35 میلیمرگ ل ردیرت کیتنی،ن ار هزات لگ درکلمعهبترتیب 56 ،6/41 و
8/35 ا م رد دصردیهس ازفا دهاش ابیش داد دن(Thakur & Kumar,
2020.)
لک کشخ نزو
اچ هدااس تارثاین اچ لابا تم راثا و نینیکوتیاس ،تاشادربین رد
طس رد نینیکوتیس دصرد کی لامتحایور کشخ نزولک نعمیراد
دندوب ( لودج3.) نزو راب یتواافتم ریثأات نینیکوتیاس و تشادرب نیچ
.دنتشاد نشیوآ هایگ لک کشخ اسارب ( نیهنایم هسیا م جیاتن لودج
4تظلغ ،) هاب تباسن تشادرب نیچ ود ره رد نینیکوتیس فلتخم یاه
.دنداش لاک کشخ نزو شیازفا ثعاب )نینیکوتیس دربراک مدع( دهاش
مود تاشادرب نیچ اب هسیا م رد لوا تشادرب نیچ رد لک کشخ نزو
هب .دوب رتشیبروط یلک، ( لاک کشخ نزو نیرتشیب4355 رد مرگوالیک
تظلغ دربراک ریثأت تحت )راتکه400 نیچ رد نینیکوتیس رلاومورکیم
لواهب ( لاک کاشخ نزو نیراتمک اب هسیا م رد هک دمآ تسد1483
نیاچ رد نینیکوتیاس دربراک مدع رامیت ریثأت تحت )راتکه رد مرگولیک
دودح ،لوا194 ( داد ناشن شیازفا دصرد لودج4) . هدام نزو شیازفا
یم لک کشخ دناوتهب لیلد تافص شیازفا رب نینیکوتیس می تسم ریثأت
هقااس و گرب کشخ نزو و هقاس رطق ،یعرف هخاش دادعت ،هتوب عافترا
یم لاک کشخ هدام درکلمع شیازفا بجوم تیاهن رد هک دشاب .دواش
میظنتهدننکیهایگ دشر یاه میغت ثعاب دنناوتییر خرب ردی سمیاهری
لوباتمیکیاصوصخ و دراکلمع ،زتناسوتف دراکلمع ،یتا تخیر یاسانش
گیناها .دنوش هولاعرباینفیصوت ، هداشهاک تاسا میظنتهداننک یاه
یهایگ دشر میرط زا دنناوتیق ازفایش ئتورپ زتنسینلاعف ،ایت نیتارات
ذغت و بآ بذج ،زاتکودریه ندعمیلوت ،ید تاردیهوبرک لا تنا و هدزاب ،اه
ب و زتنااسوتفیزتنااسو هاانادهنردااشر ،اهوگ ومناایها دنااشخب دواابهب ار
(Muthulakshmi, & Pandiyarajan, 2015; Khan, Mujeeb,
Aha & Farooqui, 2015; Dar et al., 2015 )الحملویاشاپ ااب
ازفا ببس نینیکوتیسیش گ عافترا ،گرب دادعت تافصی،ها ،گراب طس
گ کاشخ و رات نزوایها داش نااجمداب(Opabode & Owojori,
ناراکمه و یزورون، ریثأت لولحمشاپی سینکوتین نیچ و نشیوآ یشیور تایصوصخ و سناسا دیلوت رب تشادرب ... 41
2018). راتیخ وآ تشادربینش گ دراکلمع رابایها ک ویفایت ریثأات نآ
ازسبیی .تشاد ،نینیمهارشیط بآواوهیی ور هرود لوط ردیشی، رثا
یدایز گ درکلمع ربیها ائزج ریثأت وی ک رابیفایت نآتاشاذگ ااج راب
(Beata & Kieltyka-Dadasiewicz, 2015.)
سناسا درکلمع
اتنیج زجتیه راویونا هداد( اه لودج3) هدااس تارثا هک داد ناشن
چین چ لبا تم رثا و نینیکوتیس ،تشادربین رد طاس رد نینیکوتیاس
دصرد کی لامتحایور وناسا درکلمع انعمیراد دایدرگ ( لوداج3.)
نیهنایم هسیا م جیاتن( اه لوداج4) ونااسا دراکلمع هاک داد نااشن
نیچ رد راتکه رد هدشدیلوتلوالحم ریثأات تاحت فالتخم یاه یاشاپ
هب .دوب توافتم نینیکوتیس تظلغ شیازفا اب ،نیچ ود ره رد ،لاثم روط
وناسا درکلمع ،نینیکوتیسهبیانعم لکش و داد نااشن شیازافا یراد
رتشیب مود نیچ اب هسیا م رد لوا نیچ رد وناسا درکلمع شیازفا نیا
هب .دوبروط لولحم ،یلک یشاپ400 نینیکوتیس رلاومرکیم لوا نیچ رد
( نیرتشیب دیلوت ثعاب95/59 لوداج( داش راتکه رد وناسا )مرگولیک
2 مود و لوا نیچ رد )نینیکوتیس دربراک مدع( دهاش اب هسیا م رد هک )
هااب بیترت7/108 و86/217 ( داد ناااشن شیازاافا دااصرد لودااج4 .)
ازفایش وناسا درکلمعهبلدیل ازفایش کاشخ هداام و وناسا دصرد
ثأت تحت گربیر لولحمشاپی رط زا نینیکوتیسیق ارش دوبهبیط و دشر
ازفایش بیرتنسو م وناسایدشاب. رد هایگ ( عاانعنMentha arvensis
L.)، زا هدافتساppm 200 نیتنیک )نینیکوتیس یعون( شیازفا هب رجنم
تسیز دیلوتدش هدوت هاک دراکلمع شیازافا هابونااسا دراک کامک
(Farooqi, Khan, & Sharma, 2003). دربرااک15 میلی رد مراگ
لیرت یدلینف هروا و 30 میلیل رد مراگیرات کیاتنین هابترتیب 8/72 و
8/52 دصرد وناسا درکلمعرد ار یا مهاس دهااش اابدانداد شیازافا
(Thakur & Kumar, 2020.) ب توافتین ودنیچ هاب تاسا نکمم
گ ددجم دشریها بآ لماوع وواوهیی دوش هداد تبسن(Abbaszadeh
& Layegh Haghighi, 2013.)
لودج4- تظلغ ×نیچ لباقتم رثا نیگنایم هسیاقم نشیوآ هایگ رد یسررب دروم تافص رظن زا نینیکوتیس یاه
Table 4- Means comparison of cutting× cytokinin concentrations interaction in terms of the investigated traits of thyme
سناسا درکلمع
Essential oil
yield
)
1-
ha kg(
لک کشخ نزو
Total dry
)
1-
ha kgweight (
هقاس کشخ نزو
Stem dry
)
1-
ha weight (kg
گرب کشخ نزو
Leaf dry
weight (kg ha
-
1
)
هخاش دادعت
یعرف
No. of
branches
اهرامیت
Treatments
نینیکوتیس
Cytokinin (μM)
تشادرب نیچ
Cutting harvest
28.72
f
2244
e
841
def
1402
e
17.00
d*
0
لوا نیچ
First cutting
47.46
bc
3423
bc
1341
bc
2082
bc
19.44
c
100
55.38
ab
3903
ab
1541
ab
2362
ab
21.89
b
200
59.95
a
4355
a
1747
a
2608
a
23.89
a
400
18.86
g
1483
f
614
f
868
f
15.00
e
0
مود نیچ
Second cutting
30.72
ef
2139
ef
791
ef
1347
e
16.56
d
100
37.86
de
2723
de
1101
cde
1622
de
19.11
c
200
41.30
cd
2951
cd
1170
bcd
1781
cd
21.00
b
400
7.99 681 373.70 335.50 1.21 LSD (5%)
* هباشم فورحناشن ،نوتس ره ردهدنهد ینعم مدعیم اهرامیت نیب یراد( دشابLSD ≤ 0.5 .)
* Similar letters in each column indicate non-significance between treatments (LSD ≤ 0.5).
هجیتن یریگ
هعلاطم نیا رد، نیچ ریثأتلولحم و تشادرب یاه نینیکوتیس یشاپ
یاسررب دروم یغاب نشیوآ یشیور دشر تایصوصخ و وناسا دیلوت رب
.تفرگ رارقاتنیج هعلاطم نیا لولحم هاک داد ناشناشاپی نینیکوتیاس
وری ،لاک و هقااس ،گرب کشخ نزو ،یعرف هخاش دادعت ،هتوب عافترا
وناسا درکلمع و دصرد ،هقاس رطقنعمی راددوب . نیاچ راثا ،نینیمه
ب( تافص نیا یمامت یور تشادربهینعم )وناسا دصرد زج .دیدرگ راد
بههولاعچ لبا تم رثا ،ین ردلولحمشاپی داداعت تافاص رب نینیکوتیس
بناج هخاشی، دراکلمع و لاک کاشخ نزو ،هقاس و گرب کشخ نزو
نعم وناسایراد درگید. نیرتاشیب هاک داد ناشن نیهنایم هسیا م جیاتن
لولحم هاب وبرم هتوب عافترا یاشاپ400 رد نینیکوتیاس رلاوامورکیم
.دوب شیامزآ موس لاسنیمهین بیرتاشین اچ رد هاتوب عاافتراین لوا
تشادربهب .دمآ تسد تاظلغ شیازافا ااب ،شیاامزآ لااس هس ره رد
نینیکوتیس ،هخاش دادعت یانعم شیازفا هتوب رد یعرف.داد نااشن یراد
لولحم راامیت رد یعرف هخاش دادعت نیرتشیب یاشاپ400 رلاوامورکیم
.داش لاصاح تاشادرب لوا نیاچ رد نینیکوتیاس ازافا اابیش تاظلغ
نینیکوتیس، ا م رد هقاس رطقیهس ازفا نآ دربراک مدع ابیش نعمیرادی
یتفاامزآ لاس هس ره رد .یش، چ رد هقاس رطقین اچ هب تبسن لواین
ب تشادرب مودیرتش .دوب نینیکوتیس تظلغ شیازفا اب، ونااسا داصرد
( وناسا دصرد نیرتشیب .تفای شیازفا35/2 لولحم ااب )دصرد یاشاپ
2018). راتیخ وآ تشادربینش گ دراکلمع رابایها ک ویفایت ریثأات نآ
ازسبیی .تشاد ،نینیمهارشیط بآواوهیی ور هرود لوط ردیشی، رثا
یدایز گ درکلمع ربیها ائزج ریثأت وی ک رابیفایت نآتاشاذگ ااج راب
(Beata & Kieltyka-Dadasiewicz, 2015.)
سناسا درکلمع
اتنیج زجتیه راویونا هداد( اه لودج3) هدااس تارثا هک داد ناشن
چین چ لبا تم رثا و نینیکوتیس ،تشادربین رد طاس رد نینیکوتیاس
دصرد کی لامتحایور وناسا درکلمع انعمیراد دایدرگ ( لوداج3.)
نیهنایم هسیا م جیاتن( اه لوداج4) ونااسا دراکلمع هاک داد نااشن
نیچ رد راتکه رد هدشدیلوتلوالحم ریثأات تاحت فالتخم یاه یاشاپ
هب .دوب توافتم نینیکوتیس تظلغ شیازفا اب ،نیچ ود ره رد ،لاثم روط
وناسا درکلمع ،نینیکوتیسهبیانعم لکش و داد نااشن شیازافا یراد
رتشیب مود نیچ اب هسیا م رد لوا نیچ رد وناسا درکلمع شیازفا نیا
هب .دوبروط لولحم ،یلک یشاپ400 نینیکوتیس رلاومرکیم لوا نیچ رد
( نیرتشیب دیلوت ثعاب95/59 لوداج( داش راتکه رد وناسا )مرگولیک
2 مود و لوا نیچ رد )نینیکوتیس دربراک مدع( دهاش اب هسیا م رد هک )
هااب بیترت7/108 و86/217 ( داد ناااشن شیازاافا دااصرد لودااج4 .)
ازفایش وناسا درکلمعهبلدیل ازفایش کاشخ هداام و وناسا دصرد
ثأت تحت گربیر لولحمشاپی رط زا نینیکوتیسیق ارش دوبهبیط و دشر
ازفایش بیرتنسو م وناسایدشاب. رد هایگ ( عاانعنMentha arvensis
L.)، زا هدافتساppm 200 نیتنیک )نینیکوتیس یعون( شیازفا هب رجنم
تسیز دیلوتدش هدوت هاک دراکلمع شیازافا هابونااسا دراک کامک
(Farooqi, Khan, & Sharma, 2003). دربرااک15 میلی رد مراگ
لیرت یدلینف هروا و 30 میلیل رد مراگیرات کیاتنین هابترتیب 8/72 و
8/52 دصرد وناسا درکلمعرد ار یا مهاس دهااش اابدانداد شیازافا
(Thakur & Kumar, 2020.) ب توافتین ودنیچ هاب تاسا نکمم
گ ددجم دشریها بآ لماوع وواوهیی دوش هداد تبسن(Abbaszadeh
& Layegh Haghighi, 2013.)
لودج4- تظلغ ×نیچ لباقتم رثا نیگنایم هسیاقم نشیوآ هایگ رد یسررب دروم تافص رظن زا نینیکوتیس یاه
Table 4- Means comparison of cutting× cytokinin concentrations interaction in terms of the investigated traits of thyme
سناسا درکلمع
Essential oil
yield
)
1-
ha kg(
لک کشخ نزو
Total dry
)
1-
ha kgweight (
هقاس کشخ نزو
Stem dry
)
1-
ha weight (kg
گرب کشخ نزو
Leaf dry
weight (kg ha
-
1
)
هخاش دادعت
یعرف
No. of
branches
اهرامیت
Treatments
نینیکوتیس
Cytokinin (μM)
تشادرب نیچ
Cutting harvest
28.72
f
2244
e
841
def
1402
e
17.00
d*
0
لوا نیچ
First cutting
47.46
bc
3423
bc
1341
bc
2082
bc
19.44
c
100
55.38
ab
3903
ab
1541
ab
2362
ab
21.89
b
200
59.95
a
4355
a
1747
a
2608
a
23.89
a
400
18.86
g
1483
f
614
f
868
f
15.00
e
0
مود نیچ
Second cutting
30.72
ef
2139
ef
791
ef
1347
e
16.56
d
100
37.86
de
2723
de
1101
cde
1622
de
19.11
c
200
41.30
cd
2951
cd
1170
bcd
1781
cd
21.00
b
400
7.99 681 373.70 335.50 1.21 LSD (5%)
* هباشم فورحناشن ،نوتس ره ردهدنهد ینعم مدعیم اهرامیت نیب یراد( دشابLSD ≤ 0.5 .)
* Similar letters in each column indicate non-significance between treatments (LSD ≤ 0.5).
هجیتن یریگ
هعلاطم نیا رد، نیچ ریثأتلولحم و تشادرب یاه نینیکوتیس یشاپ
یاسررب دروم یغاب نشیوآ یشیور دشر تایصوصخ و وناسا دیلوت رب
.تفرگ رارقاتنیج هعلاطم نیا لولحم هاک داد ناشناشاپی نینیکوتیاس
وری ،لاک و هقااس ،گرب کشخ نزو ،یعرف هخاش دادعت ،هتوب عافترا
وناسا درکلمع و دصرد ،هقاس رطقنعمی راددوب . نیاچ راثا ،نینیمه
ب( تافص نیا یمامت یور تشادربهینعم )وناسا دصرد زج .دیدرگ راد
بههولاعچ لبا تم رثا ،ین ردلولحمشاپی داداعت تافاص رب نینیکوتیس
بناج هخاشی، دراکلمع و لاک کاشخ نزو ،هقاس و گرب کشخ نزو
نعم وناسایراد درگید. نیرتاشیب هاک داد ناشن نیهنایم هسیا م جیاتن
لولحم هاب وبرم هتوب عافترا یاشاپ400 رد نینیکوتیاس رلاوامورکیم
.دوب شیامزآ موس لاسنیمهین بیرتاشین اچ رد هاتوب عاافتراین لوا
تشادربهب .دمآ تسد تاظلغ شیازافا ااب ،شیاامزآ لااس هس ره رد
نینیکوتیس ،هخاش دادعت یانعم شیازفا هتوب رد یعرف.داد نااشن یراد
لولحم راامیت رد یعرف هخاش دادعت نیرتشیب یاشاپ400 رلاوامورکیم
.داش لاصاح تاشادرب لوا نیاچ رد نینیکوتیاس ازافا اابیش تاظلغ
نینیکوتیس، ا م رد هقاس رطقیهس ازفا نآ دربراک مدع ابیش نعمیرادی
یتفاامزآ لاس هس ره رد .یش، چ رد هقاس رطقین اچ هب تبسن لواین
ب تشادرب مودیرتش .دوب نینیکوتیس تظلغ شیازفا اب، ونااسا داصرد
( وناسا دصرد نیرتشیب .تفای شیازفا35/2 لولحم ااب )دصرد یاشاپ
42 دلج ،ناریا یعارز یاهشهوژپ هیرشن23 هرامش ،1 ،راهب 1404
200 .دش لصاح نینیکوتیس رلاومورکیمهب نیراتمک و نیرتشیب بیترت
لاس رد وناسا دصرد1399 و1397 ،گراب کاشخ نزو .دش لصاح
تظلغ ریثأت تحت لک و هقاسنیچ رد نینیکوتیس یاه تاشادرب یااه
( گرب کشخ نزو نیرتشیب .دوب ریغتم2608 نزو ،)راتکه رد مرگولیک
( هقاس کشخ1747 ( لاک کاشخ نزو و )رااتکه رد مرگوالیک4355
تااظلغ دربراااک ریثأاات تااحت )راااتکه رد مرگواالیک400 رلاواامورکیم
لوا نیچ رد نینیکوتیسهب دیلوت ونااسا دراکلمع .دمآ تسد رد هداش
نیچ رد راتکهلوالحم ریثأات تاحت فالتخم یااه نینیکوتیاس یاشاپ
نیاچ ااب هسیا م رد لوا نیچ رد وناسا درکلمع شیازفا .دوب توافتم
لولحم .دوب رتشیب مود یشاپ400 نینیکوتیس رلاومرکیم لوا نیاچ رد
( وناسا نیرتشیب دیلوت ثعاب95/59 هاب .داش )راتکه رد مرگولیکروط
یلک، لولحم هک داد ناشن هعلاطم نیا جیاتن ود ره رد نینیکوتیس یشاپ
ّمک درکلمع شیازفا ثعاب تشادرب نیچاب .دایدرگ ناشیوآ ینیا ،لااح
دروام تافص مامت رد مود نیچ اب هسیا م رد لوا نیچ رد شیازفا نیا
.دوب رتشیب یسررب اسارب شیازافا یاراب ،هاعلاطم نایا جیاتن دایلوت
وناسا ویشیور تافص لولحم ،یغاب نشیوآ یشاپ400 رلاوامورکیم
نینیکوتیسب(هیم هیصوت )تشادرب لوا نیچ رد هژیو.ددرگ
References
1. Abbaszadeh, B., & Layegh Haghighi, M., (2013). Effect of nutrition and harvest time on growth and essential oil
content of Thymus vulgaris L. Journal of Medicinal plants and By-Product, 2(2), 143-151. (in Persian).
https://doi.org/10.22092/jmpb.2013.108587
2. Abdel Latef, A. A. H., Akter, A., & Tahjib-Ul-Arif, M. (2021). Foliar application of auxin or cytokinin can confer
salinity stress tolerance in Vicia faba L. Agronmy Journal, 11(4), 790. https://doi.org/10.3390/agronomy11040790
3. Akbarinia, A., Sharifi Ashoorabadi, E., & Mirza, M. A. H. D. I. (2010). Study on drug yield and essential oil
content and composition of Thymus daenensis Celak. Under cultivated condition. Iranian Journal of Medicinal
and Aromatic Plants Research, 26(2), 205-212. (in Persian). https://doi.org/10.22092/ijmapr.2010.6863
4. Amani Machiani, M., Javanmard, A., Ostadi, A., & Morshedloo, M. R. (2021). Evaluation of essential oil yield
and ecological indices in the intercropping of thyme (Thymus vulgaris L.) and soybean (Glycine max L.) with
application of arbuscular mycorrhizal fungus. Journal of Agricultural Science and Sustainable Production, 31(3),
31-50. (in Persian). https://doi.org/10.22034/saps.2021.13687
5. Azizi, P., Rafii, M. Y., Maziah, M., Abdullah, S. N. A., Hanafi, M. M., Latif, M. A., Rashid, A. A., & Sahebi, M.
(2015). Understanding the shoot apical meristem regulation: A study of the phytohormones, auxin and cytokinin,
in rice. Mechanisms of Development, 135, 1-15. https://doi.org/10.1016/j.mod.2014.11.001
6. Beata, K. R. O. L., & Kieltyka-Dadasiewicz, A. (2015). Yield and herb quality of thyme (Thymus vulgaris L.)
depending on harvest time. Turkish Journal of Field Crops, 20(1), 78-84. https://doi.org/10.17557/.89347
7. Bybordi, A. (2007). Effect of foliar applications of Iron and Zinc on the yield and quality of white qom and red ray
onion varieties in grown Khosrowshahr regions. Pajouhesh and Sazandegi, 74, 153-160. (in Persian).
8. Carey, D. J., Whipker, B. E., McCall, I., & Buhler, W. (2008). Cytokinin based PGR affects growth of vegetative
petunia. In Proceedings of the 35th Annual Meeting of the Plant Growth Regulation Society of America, San
Francisco, CA, USA, 3–7 August; Plant Growth Regulation Society of America: Atlanta, GA, USA.
9. Dar, T. A. M., Uddin, M., Khan, M. A., Ali, A., Hashmi N., & Idrees, M. (2015). Cumulative effect of gibberellic
acid and phosphorus on crop productivity, biochemical activities and trigonelline production in Trigonella
foenumgraecum L. Cogent Food and Agriculture, 1, 1-14. https://doi.org/10.1080/23311932.2014.995950
10. Doustipour, S., Barmaki, M., Hassanpanah, D., & Khomari, S. (2016). Study the effects of synthetic cytokinin on
growth and yield of potato cultivares. M.Sc. Dissertation, Faculty of Agriculture and Natural Resources,
University of Mohaghegh Ardabili, Iran. (In Persian).
11. Farooqi, A. H. A., Khan, A., & Sharma, S. (2003). Effect of kinetin and chlormequat chloride on growth, leaf
abscission and essential oil yield in Mentha arvensis. Indian Perfumer, 47(4), 359-363.
12. Gershenzon, J. (1994). Metabolic costs of terpenoid accumulation in higher plants. Journal of Chemical Ecology,
20, 1281-1328. https://doi.org/10.1007/BF02059810
13. Grzesik, M. (1989). Factors influencing the effectiveness of growth regulators in nursery production. Acta
Horticulturae, 251, 371–375.
14. Halmann, M., Frei, A., & Steinfeld, A. (2002). Thermo-neutral production of metals and hydrogen or methanol by
the combined reduction of the oxides of zinc or iron with partial oxidation of hydrocarbons. Energy, 27(12), 1069-
1084. https://doi.org/10.1016/S0360-5442(02)00080-4
15. Honig, M., Plihalova, L., Husickova, A., Nisler, J., & Doležal, K. (2018). Role of cytokinins in senescence,
antioxidant defence and photosynthesis. International Journal of Molecular Sciences, 19, 4045.
https://doi.org/10.3390/ijms19124045
16. Hornok, L. (1992). Cultivation and Processing of Medicinal Plants. Academiai Kiado. Budapest, Hungary. 338 p.
17. Khan, A. F., Mujeeb, F., Aha, F., & Farooqui, A. (2015). Effect of plant growth regulators on growth and essential
oil content in palmarosa (Cymbopogon martinii). Asian Journal Pharmaceutical Clinical Research, 8(2), 373-376.
200 .دش لصاح نینیکوتیس رلاومورکیمهب نیراتمک و نیرتشیب بیترت
لاس رد وناسا دصرد1399 و1397 ،گراب کاشخ نزو .دش لصاح
تظلغ ریثأت تحت لک و هقاسنیچ رد نینیکوتیس یاه تاشادرب یااه
( گرب کشخ نزو نیرتشیب .دوب ریغتم2608 نزو ،)راتکه رد مرگولیک
( هقاس کشخ1747 ( لاک کاشخ نزو و )رااتکه رد مرگوالیک4355
تااظلغ دربراااک ریثأاات تااحت )راااتکه رد مرگواالیک400 رلاواامورکیم
لوا نیچ رد نینیکوتیسهب دیلوت ونااسا دراکلمع .دمآ تسد رد هداش
نیچ رد راتکهلوالحم ریثأات تاحت فالتخم یااه نینیکوتیاس یاشاپ
نیاچ ااب هسیا م رد لوا نیچ رد وناسا درکلمع شیازفا .دوب توافتم
لولحم .دوب رتشیب مود یشاپ400 نینیکوتیس رلاومرکیم لوا نیاچ رد
( وناسا نیرتشیب دیلوت ثعاب95/59 هاب .داش )راتکه رد مرگولیکروط
یلک، لولحم هک داد ناشن هعلاطم نیا جیاتن ود ره رد نینیکوتیس یشاپ
ّمک درکلمع شیازفا ثعاب تشادرب نیچاب .دایدرگ ناشیوآ ینیا ،لااح
دروام تافص مامت رد مود نیچ اب هسیا م رد لوا نیچ رد شیازفا نیا
.دوب رتشیب یسررب اسارب شیازافا یاراب ،هاعلاطم نایا جیاتن دایلوت
وناسا ویشیور تافص لولحم ،یغاب نشیوآ یشاپ400 رلاوامورکیم
نینیکوتیسب(هیم هیصوت )تشادرب لوا نیچ رد هژیو.ددرگ
References
1. Abbaszadeh, B., & Layegh Haghighi, M., (2013). Effect of nutrition and harvest time on growth and essential oil
content of Thymus vulgaris L. Journal of Medicinal plants and By-Product, 2(2), 143-151. (in Persian).
https://doi.org/10.22092/jmpb.2013.108587
2. Abdel Latef, A. A. H., Akter, A., & Tahjib-Ul-Arif, M. (2021). Foliar application of auxin or cytokinin can confer
salinity stress tolerance in Vicia faba L. Agronmy Journal, 11(4), 790. https://doi.org/10.3390/agronomy11040790
3. Akbarinia, A., Sharifi Ashoorabadi, E., & Mirza, M. A. H. D. I. (2010). Study on drug yield and essential oil
content and composition of Thymus daenensis Celak. Under cultivated condition. Iranian Journal of Medicinal
and Aromatic Plants Research, 26(2), 205-212. (in Persian). https://doi.org/10.22092/ijmapr.2010.6863
4. Amani Machiani, M., Javanmard, A., Ostadi, A., & Morshedloo, M. R. (2021). Evaluation of essential oil yield
and ecological indices in the intercropping of thyme (Thymus vulgaris L.) and soybean (Glycine max L.) with
application of arbuscular mycorrhizal fungus. Journal of Agricultural Science and Sustainable Production, 31(3),
31-50. (in Persian). https://doi.org/10.22034/saps.2021.13687
5. Azizi, P., Rafii, M. Y., Maziah, M., Abdullah, S. N. A., Hanafi, M. M., Latif, M. A., Rashid, A. A., & Sahebi, M.
(2015). Understanding the shoot apical meristem regulation: A study of the phytohormones, auxin and cytokinin,
in rice. Mechanisms of Development, 135, 1-15. https://doi.org/10.1016/j.mod.2014.11.001
6. Beata, K. R. O. L., & Kieltyka-Dadasiewicz, A. (2015). Yield and herb quality of thyme (Thymus vulgaris L.)
depending on harvest time. Turkish Journal of Field Crops, 20(1), 78-84. https://doi.org/10.17557/.89347
7. Bybordi, A. (2007). Effect of foliar applications of Iron and Zinc on the yield and quality of white qom and red ray
onion varieties in grown Khosrowshahr regions. Pajouhesh and Sazandegi, 74, 153-160. (in Persian).
8. Carey, D. J., Whipker, B. E., McCall, I., & Buhler, W. (2008). Cytokinin based PGR affects growth of vegetative
petunia. In Proceedings of the 35th Annual Meeting of the Plant Growth Regulation Society of America, San
Francisco, CA, USA, 3–7 August; Plant Growth Regulation Society of America: Atlanta, GA, USA.
9. Dar, T. A. M., Uddin, M., Khan, M. A., Ali, A., Hashmi N., & Idrees, M. (2015). Cumulative effect of gibberellic
acid and phosphorus on crop productivity, biochemical activities and trigonelline production in Trigonella
foenumgraecum L. Cogent Food and Agriculture, 1, 1-14. https://doi.org/10.1080/23311932.2014.995950
10. Doustipour, S., Barmaki, M., Hassanpanah, D., & Khomari, S. (2016). Study the effects of synthetic cytokinin on
growth and yield of potato cultivares. M.Sc. Dissertation, Faculty of Agriculture and Natural Resources,
University of Mohaghegh Ardabili, Iran. (In Persian).
11. Farooqi, A. H. A., Khan, A., & Sharma, S. (2003). Effect of kinetin and chlormequat chloride on growth, leaf
abscission and essential oil yield in Mentha arvensis. Indian Perfumer, 47(4), 359-363.
12. Gershenzon, J. (1994). Metabolic costs of terpenoid accumulation in higher plants. Journal of Chemical Ecology,
20, 1281-1328. https://doi.org/10.1007/BF02059810
13. Grzesik, M. (1989). Factors influencing the effectiveness of growth regulators in nursery production. Acta
Horticulturae, 251, 371–375.
14. Halmann, M., Frei, A., & Steinfeld, A. (2002). Thermo-neutral production of metals and hydrogen or methanol by
the combined reduction of the oxides of zinc or iron with partial oxidation of hydrocarbons. Energy, 27(12), 1069-
1084. https://doi.org/10.1016/S0360-5442(02)00080-4
15. Honig, M., Plihalova, L., Husickova, A., Nisler, J., & Doležal, K. (2018). Role of cytokinins in senescence,
antioxidant defence and photosynthesis. International Journal of Molecular Sciences, 19, 4045.
https://doi.org/10.3390/ijms19124045
16. Hornok, L. (1992). Cultivation and Processing of Medicinal Plants. Academiai Kiado. Budapest, Hungary. 338 p.
17. Khan, A. F., Mujeeb, F., Aha, F., & Farooqui, A. (2015). Effect of plant growth regulators on growth and essential
oil content in palmarosa (Cymbopogon martinii). Asian Journal Pharmaceutical Clinical Research, 8(2), 373-376.
ناراکمه و یزورون، ریثأت لولحمشاپی سینکوتین نیچ و نشیوآ یشیور تایصوصخ و سناسا دیلوت رب تشادرب ... 43
18. Khan, M. M. A., Afreen, R., Quasar, N., Khanam, N., & Uddin, M. (2023). Steam-mediated foliar application of
catechol and plant growth regulators enhances the growth attributes, photosynthesis, and essential oil production
of lemongrass [Cymbopogon flexuosus (Steud.) WATS]. Biocatalysis and Agricultural Biotechnology, 48, 102638.
https://doi.org/10.1016/j.bcab.2023.102638
19. Khetsha, Z. P., Sedibe, M. M., Pretorius, R. J., & van der Watt, E. (2021). Cytokinin, gibberellic acid and
defoliation on density and morphology of trichome of pelargonium graveolens l’hér for essential oil
biosynthesis. Agrociencia, 55(4), 331-346. https://doi.org/10.47163/agrociencia.v55i4.2481
20. Mahdy, H. A. A., Mubarak, D. M., El-Azab, M. E., Mohammed, K. A. S., & Abd El-Rheem, K. M. (2019). Effect
of foliar spraying with amino acid and cytokinin on growth, yield quality and quantity of nutritional status of
roselle plants. Bioscience Research, 16(1), 102-109. https://doi.org/10.47163/agrociencia.v55i4.2481
21. Meier, U. (2018). Growth stages of mono- and dicotyledonous plants. BBCH Monograph. Julius Kuhn-Institute
(JKI). Quedlinburg, Germany. https://doi.org/10.5073/20180906-074619
22. Muthulakshmi, S., & Pandiyarajan, V. (2015). Effect of Iaa on the Growth, Physiological and Biochemical
Characteristics in Catharanthus roseus L. G. Don. International Journal of Science and Research, 4(3), 442-48.
23. Naghdi Badi, H., Labbafi, M. R., Qavami, N., Qaderi, A., Abdossi, V., Agharebparast, M. R., & Mehrafarin, A.
(2015). Responses of quality and quantity yield of garden thyme (Thymus vulgaris L.) to foliar application of bio-
stimulator based on amino acids and methanol. Journal of Medicinal Plants, 14(54), 146-158.
https://dorl.net/dor/20.1001.1.2717204.2015.14.54.12.5
24. Noroozi Shahri, F., Jalali Honarmand, S., Saeidi, M., & Mondani, F. (2020). Evaluation of growth phytohormones
and different concentrations of plant derived smoke applications on growth characteristics and biological yield of
medicinal plants Lemon balm (Melissa officinalis) and Basil (Ocimum basilicam). Journal of Crops Improvement,
22(1), 89-102. https://doi.org/10.22059/jci.2019.280801.2211
25. Omidbeigi R. (2000). Production and processing of medicinal plants. Volume I, Second Edition, Tarahan
Publication, Iran. 424 pp. (in Persian).
26. Opabode, J. T. & Owojori, S. (2018). Response of African eggplant (Solanum macrocarpon L.) to foliar
application of 6-benzylaminopurine and gibberellic acid. Journal of Horticultural Research, 26(2), 37-45.
https://doi.org/10.2478/johr-2018-0014
27. Ozguven, M., & Tansi, S. (1998). Drug yield and essential oil of Thymus vulgaris L. as in influenced by ecological
and ontogenetical variation. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 22, 537-542.
28. Palai, S. K., Rout, G. R., & Das, P. (1997). Micropropagation of ginger (Zingiber officinale Rosc.)-interaction of
growth regulators and culture conditions. Biotechnology of spices, medicinal and aromatic plants. India: Indian
Society for Spices, Kerala. 20-24.
29. Prakash, V. (1990). Leafy Spices. CRS Press. Boca Ra. U.S.A. 114 p.
30. Rohamare, Y., Nikam, T. D., & Dhumal, K. N. (2013). Effect of foliar application of plant growth regulators on
growth, yield and essential oil components of ajwain (Trachyspermum ammi L.). International Journal of Seed
Spices, 3(2), 34-41.
31. Safaii, L., Ashoorabadi, E. S., Emami, S. D., & Afiuni, D. (2014). The effect of harvesting stages on quantitative
and qualitative characters of essential oil and phenolic yield composition in two thyme species (Thymus daenensis
Celak and T. vulgaris L.) in Iran. International Journal of Agriculture and Crop Sciences, 7(13), 1346.
32. salek Mearaji, H., Tavakoli, A., & Niazsepahvand, A. A. (2020). The Effect of cytokinin on physiological and
related traits with yield of quinoa under drought stress conditions. Journal of Crops Improvement, 22(3), 419-432.
https://doi.org/10.22059/jci.2020.292821.2298
33. Silva, A. S., Tewari, D., Sureda, A., Suntar, I., Belwal, T., Battino, M.,& Nabavi, S. F. (2021). The evidence of
health benefits and food applications of Thymus vulgaris L. Trends in Food Science and Technology, 117, 218-
227. https://doi.org/10.1016/j.tifs.2021.11.010
34. Sosnowski, J., Truba, M., & Vasileva, V. (2023). The impact of auxin and cytokinin on the growth and
development of selected crops. Agriculture, 13(3), 724. https://doi.org/10.3390/agriculture13030724
35. Sudria, C., Palazon, J., Cusido, R., Bonfill, M., Pinol, M. T., & Morales, C. (2004). Effect of benzyladenine and
indolebutyric acid on ultrastructure, glands formation, and essential oil accumulation in Lavandula dentata
plantlets. Physiol Plant, 44(1), 1-6.
36. Thakur, M., & Kumar, R. (2020). Foliar application of plant growth regulators modulates the productivity and
chemical profile of damask rose (Rosa damascena Mill.) under mid hill conditions of the western Himalaya.
Journal Industrial Crops and Products, 158, 113024. https://doi.org/10.1016/j.indcrop.2020.113024
37. Ullah, A., Manghwar, H., Shaban, M., Khan, A. H., Akbar, A., Ali, U., Ali, E., & Fahad, S. (2018).
Phytohormones enhanced drought tolerance in plants: A coping strategy. Environmental Science and Pollution
Research, 25, 33103–33118. https://doi.org/10.1007/s11356-018-3364-5
38. Valiyari, M., & Nourafcan, H. (2018). Effect of IAA and BAP on morphophysiological traits of lemon balm.
Agroecology Journal, 13(4), 23-32. (In Persian).
39. Wang, Y., Li, J., Yang, L., & Chan, Z. (2023). Melatonin antagonizes cytokinin responses to stimulate root growth
18. Khan, M. M. A., Afreen, R., Quasar, N., Khanam, N., & Uddin, M. (2023). Steam-mediated foliar application of
catechol and plant growth regulators enhances the growth attributes, photosynthesis, and essential oil production
of lemongrass [Cymbopogon flexuosus (Steud.) WATS]. Biocatalysis and Agricultural Biotechnology, 48, 102638.
https://doi.org/10.1016/j.bcab.2023.102638
19. Khetsha, Z. P., Sedibe, M. M., Pretorius, R. J., & van der Watt, E. (2021). Cytokinin, gibberellic acid and
defoliation on density and morphology of trichome of pelargonium graveolens l’hér for essential oil
biosynthesis. Agrociencia, 55(4), 331-346. https://doi.org/10.47163/agrociencia.v55i4.2481
20. Mahdy, H. A. A., Mubarak, D. M., El-Azab, M. E., Mohammed, K. A. S., & Abd El-Rheem, K. M. (2019). Effect
of foliar spraying with amino acid and cytokinin on growth, yield quality and quantity of nutritional status of
roselle plants. Bioscience Research, 16(1), 102-109. https://doi.org/10.47163/agrociencia.v55i4.2481
21. Meier, U. (2018). Growth stages of mono- and dicotyledonous plants. BBCH Monograph. Julius Kuhn-Institute
(JKI). Quedlinburg, Germany. https://doi.org/10.5073/20180906-074619
22. Muthulakshmi, S., & Pandiyarajan, V. (2015). Effect of Iaa on the Growth, Physiological and Biochemical
Characteristics in Catharanthus roseus L. G. Don. International Journal of Science and Research, 4(3), 442-48.
23. Naghdi Badi, H., Labbafi, M. R., Qavami, N., Qaderi, A., Abdossi, V., Agharebparast, M. R., & Mehrafarin, A.
(2015). Responses of quality and quantity yield of garden thyme (Thymus vulgaris L.) to foliar application of bio-
stimulator based on amino acids and methanol. Journal of Medicinal Plants, 14(54), 146-158.
https://dorl.net/dor/20.1001.1.2717204.2015.14.54.12.5
24. Noroozi Shahri, F., Jalali Honarmand, S., Saeidi, M., & Mondani, F. (2020). Evaluation of growth phytohormones
and different concentrations of plant derived smoke applications on growth characteristics and biological yield of
medicinal plants Lemon balm (Melissa officinalis) and Basil (Ocimum basilicam). Journal of Crops Improvement,
22(1), 89-102. https://doi.org/10.22059/jci.2019.280801.2211
25. Omidbeigi R. (2000). Production and processing of medicinal plants. Volume I, Second Edition, Tarahan
Publication, Iran. 424 pp. (in Persian).
26. Opabode, J. T. & Owojori, S. (2018). Response of African eggplant (Solanum macrocarpon L.) to foliar
application of 6-benzylaminopurine and gibberellic acid. Journal of Horticultural Research, 26(2), 37-45.
https://doi.org/10.2478/johr-2018-0014
27. Ozguven, M., & Tansi, S. (1998). Drug yield and essential oil of Thymus vulgaris L. as in influenced by ecological
and ontogenetical variation. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 22, 537-542.
28. Palai, S. K., Rout, G. R., & Das, P. (1997). Micropropagation of ginger (Zingiber officinale Rosc.)-interaction of
growth regulators and culture conditions. Biotechnology of spices, medicinal and aromatic plants. India: Indian
Society for Spices, Kerala. 20-24.
29. Prakash, V. (1990). Leafy Spices. CRS Press. Boca Ra. U.S.A. 114 p.
30. Rohamare, Y., Nikam, T. D., & Dhumal, K. N. (2013). Effect of foliar application of plant growth regulators on
growth, yield and essential oil components of ajwain (Trachyspermum ammi L.). International Journal of Seed
Spices, 3(2), 34-41.
31. Safaii, L., Ashoorabadi, E. S., Emami, S. D., & Afiuni, D. (2014). The effect of harvesting stages on quantitative
and qualitative characters of essential oil and phenolic yield composition in two thyme species (Thymus daenensis
Celak and T. vulgaris L.) in Iran. International Journal of Agriculture and Crop Sciences, 7(13), 1346.
32. salek Mearaji, H., Tavakoli, A., & Niazsepahvand, A. A. (2020). The Effect of cytokinin on physiological and
related traits with yield of quinoa under drought stress conditions. Journal of Crops Improvement, 22(3), 419-432.
https://doi.org/10.22059/jci.2020.292821.2298
33. Silva, A. S., Tewari, D., Sureda, A., Suntar, I., Belwal, T., Battino, M.,& Nabavi, S. F. (2021). The evidence of
health benefits and food applications of Thymus vulgaris L. Trends in Food Science and Technology, 117, 218-
227. https://doi.org/10.1016/j.tifs.2021.11.010
34. Sosnowski, J., Truba, M., & Vasileva, V. (2023). The impact of auxin and cytokinin on the growth and
development of selected crops. Agriculture, 13(3), 724. https://doi.org/10.3390/agriculture13030724
35. Sudria, C., Palazon, J., Cusido, R., Bonfill, M., Pinol, M. T., & Morales, C. (2004). Effect of benzyladenine and
indolebutyric acid on ultrastructure, glands formation, and essential oil accumulation in Lavandula dentata
plantlets. Physiol Plant, 44(1), 1-6.
36. Thakur, M., & Kumar, R. (2020). Foliar application of plant growth regulators modulates the productivity and
chemical profile of damask rose (Rosa damascena Mill.) under mid hill conditions of the western Himalaya.
Journal Industrial Crops and Products, 158, 113024. https://doi.org/10.1016/j.indcrop.2020.113024
37. Ullah, A., Manghwar, H., Shaban, M., Khan, A. H., Akbar, A., Ali, U., Ali, E., & Fahad, S. (2018).
Phytohormones enhanced drought tolerance in plants: A coping strategy. Environmental Science and Pollution
Research, 25, 33103–33118. https://doi.org/10.1007/s11356-018-3364-5
38. Valiyari, M., & Nourafcan, H. (2018). Effect of IAA and BAP on morphophysiological traits of lemon balm.
Agroecology Journal, 13(4), 23-32. (In Persian).
39. Wang, Y., Li, J., Yang, L., & Chan, Z. (2023). Melatonin antagonizes cytokinin responses to stimulate root growth
44 دلج ،ناریا یعارز یاهشهوژپ هیرشن23 هرامش ،1 ،راهب 1404
in Arabidopsis. Journal of Plant Growth Regulation, 42(3), 1833-1845. https://doi.org/10.1007/s00344-022-
10663-9
40. Zahid, G., Iftikhar, S., Shimira, F., Ahmad, H. M., & Kaçar, Y. A. (2023). An overview and recent progress of
plant growth regulators (PGRs) in the mitigation of abiotic stresses in fruits: A review. Scientia Horticulturae,
309, 111621. https://doi.org/10.1016/j.scienta.2022.111621
41. Rademacher, W. (2015). Plant growth regulators: backgrounds and uses in plant production. Journal of Plant
Growth Regulation, 34, 845-872. https://doi.org/10.1007/s00344-015-9541-6
42. Affonso, V. R., Bizzo, H. R., Lage, C. L. S., & Sato, A. (2009). Influence of growth regulators in biomass
production and volatile profile of in vitro plantlets of Thymus vulgaris L. Journal of Agricultural and Food
Chemistry, 57(14), 6392-6395. https://doi.org/10.1021/jf900816c
43. Bahman, S., Mehrafarin, A., & Naghdi Badi, H. (2017). Influence of gibberellic acid, indole butyric acid, and
methanol on morpho-physiological and phytochemical traits in Thymus vulgaris L. Journal of Medicinal Plants,
16(61), 33-44. https://dorl.net/dor/20.1001.1.2717204.2017.16.61.8.9
in Arabidopsis. Journal of Plant Growth Regulation, 42(3), 1833-1845. https://doi.org/10.1007/s00344-022-
10663-9
40. Zahid, G., Iftikhar, S., Shimira, F., Ahmad, H. M., & Kaçar, Y. A. (2023). An overview and recent progress of
plant growth regulators (PGRs) in the mitigation of abiotic stresses in fruits: A review. Scientia Horticulturae,
309, 111621. https://doi.org/10.1016/j.scienta.2022.111621
41. Rademacher, W. (2015). Plant growth regulators: backgrounds and uses in plant production. Journal of Plant
Growth Regulation, 34, 845-872. https://doi.org/10.1007/s00344-015-9541-6
42. Affonso, V. R., Bizzo, H. R., Lage, C. L. S., & Sato, A. (2009). Influence of growth regulators in biomass
production and volatile profile of in vitro plantlets of Thymus vulgaris L. Journal of Agricultural and Food
Chemistry, 57(14), 6392-6395. https://doi.org/10.1021/jf900816c
43. Bahman, S., Mehrafarin, A., & Naghdi Badi, H. (2017). Influence of gibberellic acid, indole butyric acid, and
methanol on morpho-physiological and phytochemical traits in Thymus vulgaris L. Journal of Medicinal Plants,
16(61), 33-44. https://dorl.net/dor/20.1001.1.2717204.2017.16.61.8.9
Categories
GeneralDownload
Download Slideshow Get the original presentation fileQuick Actions
Statistics
- Views 14
- Slides 14
- Age 283 days
Related Slideshows
22
Pray For The Peace Of Jerusalem and You Will Prosper
RodolfoMoralesMarcuc
45 views
26
Don_t_Waste_Your_Life_God.....powerpoint
chalobrido8
48 views
31
VILLASUR_FACTORS_TO_CONSIDER_IN_PLATING_SALAD_10-13.pdf
JaiJai148317
44 views
14
Fertility awareness methods for women in the society
Isaiah47
41 views
35
Chapter 5 Arithmetic Functions Computer Organisation and Architecture
RitikSharma297999
43 views
5
syakira bhasa inggris (1) (1).pptx.......
ourcommunity56
42 views