The physiology of gallbladder in Persian

The gallbladder physiology

1. بسم الله الرحمن الرحیم

2. Physiology of Gallbladder ترتیب و ارائه: نصرالله مولوی زاده استاد راهنما: متخصص صاحب عبدالقدیر رحمانی

3. کیسه صفرا چیست؟ کیسه صفرا، اندامی به شکل گلابی است که انتهای آن به یک مجرای کیسه‌ای باز می‌شود. کیسه صفرا، رنگی طوسی و آبی دارد . طول کیسه صفرا هنگام پر بودن و در افراد بالغ و سالم ، حدود ۷ تا ۱۰ سانتی‌متر و قطر آن ۴ سانتی‌متر است. ظرفیت کیسه صفرا حدود 30 تا 50 ملی لیتر میباشد. بعد از خوردن غذا، کیسه صفرا، مانند یک بادکنک تخلیه شده خالی و مسطح می‌شود. اما کیسه صفرا قبل از خوردن غذا، معمولا پر از صفرا و به اندازه یک گلابی کوچک است. کیسه صفرا از سه قسمت ساخته شده fundus, body and neck

4. موقعییت کیسه صفرا محل کیسه صفرا در جانوران مختلف می‌تواند متفاوت باشد. در انسان، کیسه صفرا در قسمت راست بطن و تحت لوب راست کبد قرار دار د. یک عضو داخل پریتوانی میباشد.

5. تشکل صفرا و ترکیبات آن کبد انسان نارمل با رژیم غذایی مناسب به صورت دایمی روزانه 500 تا 1000 ملی لیتر صفرا تولید مینماید. که افراز آن تحت تاثیر محرک های عصبی، هورمونی و کیمیاوی صورت میگیرد. تحریک عصب واگوس، اسید معده، پروتین های هضم شده و اسید های شحمی باعث افزایش افرازات صفراوی. تحریک عصب اسپلانکنیک باعث کاهش افراز صفرا میگردد. صفرا در کبد تولید و از آنجا به قنات های کبدی و بعدا به قنات مشترکه کبدی و از آن طریق به قنات صفراوی مشترکه و در نهایت توسط معصره اودی به اثنا عشر رهنمایی میگردد.

6. ادامه غلظت نمک های صفراوی (سودیم، پوتاشیم، کلسیم و کلور) همانند پلازما بوده و دارای PH خنثی یا کمی قلوی بوده ولی با رژیم غذایی پروتینی کمی اسیدی شده و %80 اسید های صفراوی conjugated در ileum terminal دوباره جذب شده و %15 دیگر آن توسط باکتری های امعا Deconjugated شده و در کولون ها جذب و به کبد انتقال میگردد. %95 اسید های صفراوی دوباره جذب و وارد دوران معایی کبدی میگردد و فقط %5 آن توسط مواد غایطه اطراح میگردد. صفرا در زمان خروج از کبد مرکب است از %97 آب و %3 باقی آن حاوی نمک های صفراوی، فاسفولیپید، کلسترول و بیلیروبین میباشد.

7. ادامه در فواصل زمانی بین وعده های غذایی، صفرا در کیسه صفرا ذخیره شده و غلظت آن تا سرعت 20% در ساعت افزایش میابد. هنگام جذب آب از صفرا، سودیم همراه با بایکربنات یا کلر فعالانه از کیسه صفرا جذب میگردد.

8. نمک های صفراوی و سیکل معایی_کبدی نمک های صفراوی، لیسیتین و کلسترول حدود 90% از مواد صفرا را تشکیل میدهند و 10% بقیه آن عبارتند ازبیلیروبین، اسید های شحمی و نمک های غیر ارگانیک. نمک های صفراوی مولیکول های استروئیدی هستند که در حجرات کبدی از کلسترول ساخته میشوند. دو نمک صفراوی اولیه کولات و کنوداوکسی کولات در کبد ساخته میشوند، این نمک ها قبل از وارد شدن به صفرا با گلایسین یا تورین کانژوگیت شده و حلالیت آنها در آب افزایش میابد. باکتری های معایی این ترکیبات را به نمک های صفراوی ثانویه یعنی دی اوکسی کولات و لیتوکولات تبدیل میکند.

9. ادامه دی اوکسی کولات بازجذب شده و وارد صفرا میشود ولی لیتوکوولات نامحلول بوده و با مدفوع دفع میشود.

10. جریان صفرا سه عامل جریان صفرا را تنظیم میکند: ترشح کبدی، انقباض کیسه صفرا و مقاومت اسفنکتر کلدوک. پس از هر وعده غذایی کیسه صفرا منقبض میگردد، اسفنکتر باز میشود و هر بار که فشار داخل مجرا از مقاومت اسفنکتر بیشتر گردد صفرا به صورت متناوب به درون اثنا عشر رانده میشود. بهترین محرک فزیولوژیک برای انقباض کیسه صفرا و باز شدن اسفنکتر بعد از غذا کولی سیستوکینین است ولی تحریکات واگوس نیز عمل آن را تسهیل میکند.

11. وظیفه کیسه صفرا ذخیره گاه صفرا : در زمان فاقگی مقاومت در مقابل جریان صفرا از طریق اسفنکتر اودی زیاد بوده و صفرای خارج شده از کبد به داخل کیسه صفرا تجمع مینماید، بعد از تغذیه مقاومت در برابر جریان از طریق اسفنکتر اودی کاهش یافته، کیسه صفرا تقلص نموده و صفرا به داخل اثنا عشر میگردد. Motor response طرق صفراوی تا حدودی تحت تاثیر هورمون کولیسیستوکینین میباشد. تغلیظ صفرا: تغلیظ 5-10 برابر با جذب فعال آب، سودیم کلوراید و بای کاربنات از طریق غشای مخاطی است. ترشح مخاط: تقریبا روزانه 20 ملی لیتر مخاط نیز تولید مینماید

12. معصره اودی معصره اودی حدود 4 تا 6 ملی متر طول داشته و در حالت استراحت دارای فشار تقریبا 13 ملی لیتر سیماب یعنی بالاتر از فشار اثنا عشر را دارا میباشد. جریان صفرا را به اثنا عشر تنظیم نموده و مانع بازگشت محتویات اثنا عشر به شجر صفراوی گردیده و صفرا را به کیسه برمیگرداند. در حالت گرسنگی فعالیت معصره توسط تخلیه دوری کیسه صفرا و افزایش جریان صفرا هماهنگ میگردد.

13. اروای کیسه صفرا توسط cystic artery که شعبه ی از right hepatic artery میباشد اروا میگردد. تخلیه وریدی آن توسط cystic vein مستقیما به portal vein صورت میگیرد. چندین شریان و ورید بسیار کوچک دیگر نیز بین کبد و کیسه صفرا موجود میباشد. تخلیه لمفاوی آن در cystic lymphatic node که در نزدیک عنق کیسه موقعییت دارد صورت گرفته و از آنجا اوعیه لمفاوی در hepatic nodes عبور نموده و سیر hepatic artery را تعقیب نموده و به celiac nodes تخلیه میگردد.

14. تعصیب کیسه صفرا کیسه صفرا دارای تعصیب سمپاتیک، پاراسمپاتیک و حسی میباشد. celiac plexus حامل الیاف سمپاتیک و حسی میباشد. vagus nerve الیاف پاراسمپاتیک را منتقل میکند. همچنان کیسه صفرا در پاسخ به هورمون cholecystokinin که توسط غشای مخاطی اثنا عشر تولید در پاسخ به غذای چرب تولید میگردد تقلص مینماید.

15. کمال سپاس و امتنان از حسن توجه تان.