Tiếp cận thiếu máu ở trẻ em Case-based Learning ĐH Y Dược TP. Hồ Chí Minh
Mục tiêu học tập - Nhận biết dấu hiệu lâm sàng liên quan đến thiếu máu - Phân biệt nguyên nhân dựa trên cơ chế bệnh sinh - Phân tích xét nghiệm cận lâm sàng - Đưa ra chẩn đoán và quyết định điều trị
Ca lâm sàng Bé trai 24 tháng tuổi nhập viện vì da xanh xao. - Bệnh kéo dài 4 tháng, ăn bú kém, quấy khóc. - Không sốt, không vàng da, không xuất huyết. - Tiền căn: sanh non 34 tuần, nhẹ cân, bú mẹ hoàn toàn 6 tháng. - Chế độ ăn thiếu hợp lý, nhiều sữa, ít thực phẩm giàu sắt.
Nguyên nhân thiếu máu - Giảm sản xuất hồng cầu: thiếu sắt, B12, folate, suy tủy, bệnh mạn tính - Tán huyết: Thalassemia, G6PD, bệnh Hb, miễn dịch - Mất máu: xuất huyết cấp/mạn, giun móc, phẫu thuật
Tiếp cận trẻ xanh xao - Đánh giá sinh hiệu, bệnh sử, khám lâm sàng - Trường hợp cấp cứu: xét nghiệm khẩn (TPTTBM) - Nếu kéo dài/nhẹ: hỏi bệnh sử, khám chi tiết, làm cận lâm sàng
Biểu hiện lâm sàng thiếu máu - Da xanh, niêm nhạt, mệt mỏi - Thường có âm thổi tâm thu chức năng - Có thể kèm: chậm phát triển, pica, suy dinh dưỡng
Biện luận lâm sàng - Hội chứng thiếu máu mạn tính - Nguyên nhân phù hợp nhất: Thiếu máu thiếu sắt do dinh dưỡng - Yếu tố nguy cơ: sanh non, chế độ ăn nhiều sữa, ít sắt
Cận lâm sàng cần làm - Huyết đồ, phết máu ngoại biên - Hồng cầu lưới, nhóm máu - Sắt huyết thanh, Ferritin - Điện di Hb (nghi Thalassemia) - Xét nghiệm phân tìm máu ẩn, giun
Điều trị - Nguyên tắc: điều trị nguyên nhân, bù sắt - Sắt uống: 3-6 mg/kg/ngày, kéo dài 2-3 tháng sau khi Hb bình thường - Truyền máu: khi Hb < 5 g/dL hoặc kèm suy dinh dưỡng nặng - Dinh dưỡng: tăng cường thức ăn giàu sắt, hạn chế sữa quá mức
Phòng ngừa thiếu máu thiếu sắt - Bú mẹ ít nhất 6 tháng - Sử dụng sữa/bột tăng cường sắt - Bổ sung sắt cho trẻ sinh non, nhẹ cân - Ăn dặm hợp lý, đủ vi chất
Kết luận - Thiếu máu là bệnh cảnh thường gặp ở trẻ em - Tiếp cận dựa trên bệnh sử, lâm sàng, cận lâm sàng - Nguyên nhân hay gặp: thiếu máu thiếu sắt - Phòng ngừa bằng dinh dưỡng hợp lý và bổ sung sắt sớm