7th telugu with notes and images useful study

7th telugu with notes and images useful study

1. SCERT TELANGANA

2. |òüTq ‘Ó\+>±DqT
ø£Hêïe⁄sê u≤ !
eTq ‘Ó\+>±D ø£‘·
$Hêïe⁄sê u≤ !!
b˛sê≥ |ü{ÏeT≈£î
|ü⁄]{Ï\T¢ eTq H˚ !
~Ûø±ÿs¡ >∑fi¯yÓT‘·TÔ
<ÛÓ’s¡´ XÊ\Ts¡ H˚ !!
düeTàø£ÿ kÕs¡ø£ÿ
düeTsê+>∑D|ü⁄ ùV≤ !
bÕ|üqï >√˝§ÿ+&É
|”sƒ¡yÓTøÏÿq H˚ !!
ø=eTTs¡+ ;ÛeTqï
>∑T<äT|ü˝Ò|æq H˚ !
<=&ç¶ ø=eTTs¡j·T´ ˝Ò∫
<äT&ÉT¶ ˝Ò|æq H˚ !!
#êø£* nsTT\e«
s√ø£˝…‹Ôq H˚ !
‘=&É>={Ϻ <=s¡\qT
‘·]$Ty˚dæq H˚ !!
düTs¡es¡+ ø£e⁄\qT
ì<äTs¡˝Ò|æq H˚ !
c˛j·TãT˝≤¢U≤qT
düàè‹ì eTs¡Teì H˚ !!
>√<ëe] ø=+>∑T
ã+>±s¡T eTq H˚ !
ø£èwüíeTà ˇ&ç˝Àq
πø]+‘· ùV≤ !!
u≤\|òü÷{Ÿ •Ksê\
bÕsê&ÉT eTq H˚ !
ø£+~ø£˝Ÿ >∑T≥º\
n+<äTø=qï H˚ !!
y˚sTT düÔ+uÛ≤\j·T+
$\dæ*¢q H˚ !
ø±ø£rj·TT ø°]Ô
‘√s¡DeTTà ùV≤ !!
sêeT|üŒ >∑Tfi¯fl˝À
Hê≥´ø£‘ÓÔ ùV≤ !
Hê–ì q–o\T
qè‘·´e÷&çq H˚ !!
ãdüe ^‘ê\‘√
|üs¡e•+∫q H˚ !
uÛÑøÏÔ |ü<ë´e[
|ü]eT[+∫q H˚ !!
ã‘·Tø£eTà Ä≥˝À
ã‘·T≈£î #·÷ù| H˚ !
|”s¡¢ |ü+&ÉT>∑˝À XÊ+‹
bı]¢ bÕπs H˚ !!
•edü‘·TÔ ˝…–¬s–]
∫+<äT˝Òùd H˚ !
uÀHê |üs¡«+|ü⁄
uÛÀ>±\T >∑ H˚ !!
#Ós¡Te⁄\T ≈£î+≥\T
ˇs¡∫ bÕπs H˚ !
uÛÑ÷e÷‘· düÔq´eTTà
bı+>∑T u≤e⁄ H˚ !!
Væ≤+<äTe⁄\T ñs¡T‡˝§¢
∫+<äT˝Òùd H˚ !
eTTdæ¢+\T >∑Tfi¯fl˝À
eTT&ÉT|ü⁄ ø£fÒº H˚ !!
≈£î\>√&É\ìï+{Ï
≈£L*Ã y˚dæq H˚ !
es¡dü\T ø£\T|ü⁄≈£
|æ\TÃø=qT eTq H˚ !!
á eT{Ϻ H=ø£e÷s¡T
|ü⁄{Ϻj·TTqï #ê\T !
á eT{Ϻô|’ ø±\T
ô|{Ϻj·TTqï #ê\T !!
qe Hê&ÉT\+<äTq
qes¡düeTTà bı+>∑T !
qe JeqyÓTà‘·TÔ
uÛ≤eeTTà ñbıŒ+>∑T !!
|òüTq ‘Ó\+>±DqT
ø£Hêïe⁄sê u≤ !
eTq ‘Ó\+>±D ø£‘·
$Hêïe⁄sê u≤ !!
|üP]«≈£î ‘ê´>±\T
rs¡Ãe*‡q ãTTD+ !
Bì |ü⁄q]ï]à+∫
rs¡TÃø=+<äTeTT ‘·èD+ !!
` yÓπÕ{Ï sêeT¬s&ç¶
‘Ó\+>±D
O
O
|æ\¢\÷!...
♦MTs¡+<äs¡÷ <Ûësêfi¯+>± #·<äe>∑\>±*. ‘Ó*dæq <ëì >∑T]+∫ kı+‘·+>± sêj·T>∑\>±*. ˇø£y˚fi¯ MTs¡T #·<äTe&É+,
sêj·T&É+ #˚j·T˝Ò≈£î+fÒ MT ñbÕ<Ûë´j·TTì kÕj·T+‘√ #·<äTe&É+, sêj·T&É+ H˚s¡TÃø=+&ç.
♦MTø√dü+ MTs¡T H˚s¡TÃø√e\dæq n+XÊ\qT <äèwæº˝À ô|≥Tºø=ì ‘Ó\T>∑T |ü⁄düÔø±ìï s¡÷bı+~+#ês¡T. MT |ü⁄düÔø£+˝À
MTs¡T H˚s¡TÃø√e\dæq kÕeTsêú´ >∑T]+∫ ˇø£ ù|J˝À Ç#êÃs¡T. $<ë´dü+e‘·‡s¡+ |üPs¡Ôj˚T´dü]øÏ MTs¡T M{Ïì
#˚j·T>∑\>±*. yê{Ïì ‘·|üŒ≈£î+&Ü #·<äTe+&ç.
♦Á|ü‹ bÕsƒ¡+ ÁbÕs¡+uÛÑ+˝À u§eTà/|ü<ä´+/$wüj·T+ ñ+≥T+~. yê{Ï >∑T]+∫ e÷{≤¢&É+&ç. Á|üX¯ï\≈£î »yêãT\T #Ó|üŒ+&ç.
♦ª$<ë´s¡Tú\≈£î dü÷#·q\Tμ nH˚ o]¸ø£q ñqï dü÷#·q\T #·~$ ns¡ú+ #˚düTø=ì |ü<ë nsêú\T ‘Ó\TdüTø=+&ç.
♦MT ñbÕ<Ûë´j·TT&ÉT bÕsƒ¡+˝Àì $wüj·T+ >∑T]+∫ uÀ~Û+#˚≥|ü&ÉT ‘·|üŒìdü]>± MT≈£î ‘Ó*j·Tì |ü<ë\T, yêø±´\T, $wüj·÷ >∑T]+∫ Á|ü•ï+#·+&ç, #·]Ã+∫ ‘Ó\TdüTø=+&ç.
♦‘·s¡>∑‹>∑~˝À #·s¡Ã\T »s¡T>∑T‘·Tqï|ü&ÉT, »≥Tº|üqT\T ìs¡«Væ≤düTÔqï|ü&ÉT MTs¡T ≈£L&Ü bÕ˝§ZHê*, e÷{≤¢&Ü*, nedüs¡+ nsTT‘˚ Á|ü•ï+#ê*.
♦bÕsƒ¡+ ‘·sê«‘· ªÇ$ #˚j·T+&çμ nH˚ ù|s¡T‘√ nuÛ≤´kÕ\T ñHêïsTT. M{Ïì MTs¡T kı+‘·+>± #˚j·÷*. Á|üX¯ï\≈£î MTπs
Ä˝À∫+∫ kı+‘·+>± »yêãT\T sêj·÷*. m{Ϻ |ü]dæú‘·T˝À¢ ¬>’&ÉT¢, düº&û yÓT{°]j·T˝Ÿ, Á|üX¯ï »yêãT\T #·÷dæ
sêj·T≈£L&É<äT. ˇø£y˚fi¯ n{≤¢ sêùdÔ bòÕπsà{Ïyé eT÷˝≤´+ø£q+˝À MT≈£î e÷s¡Tÿ\T Çe«s¡T.
♦bÕsƒ¡+˝Àì ÁbÕC…≈£îº|üqT\T, Á|üX¯+dü≈£î dü+ã+~Û+∫q nuÛ≤´kÕ\qT MTs¡T MT $TÁ‘·T düVü‰j·T+‘√ #˚j·Te#·TÃ. M{Ïì m{≤¢ #˚j·÷˝À MT ñbÕ<Ûë´j·TTDÏí n&ç– ‘Ó\TdüTø=+&ç. M{Ïì #˚dæq ‘·sê«‘· MTs¡T m{≤¢ #˚XÊs¡T? @+ #˚XÊs¡T?
@+ H˚s¡TÃ≈£îHêïs¡T? yÓTT<ä˝…’q$ MT kı+‘·+>± #Ó|üŒe\dæ ñ+≥T+~.
♦düè»Hê‘·àø£‘·˝Àì n+XÊ\qT m{≤¢ #˚j·÷˝À ‘·s¡>∑‹>∑~˝À MT ñbÕ<Ûë´j·TT&çì n&ç– ‘Ó\TdüTø=+&ç. dü÷#·q\
Ä<Ûës¡+>± MTs¡T ‘·s¡>∑‹˝À sêdæ #·÷|æ+#ê*. Bìô|’q #·s¡Ã »]–q ‘·sê«‘·H˚ MT H√≥T|ü⁄düÔø±\˝À sêj·÷*.
♦#·<äe&É+, |ü<äC≤\+˝Àì nuÛ≤´kÕ\qT MTπs kı+‘·+>± #˚j·T+&ç. #˚j·T˝Òì yê{Ï >∑T]+∫ e÷Á‘·y˚T ñbÕ<Ûë´j·TT&çì
n&ç– ‘Ó\TdüTø=+&ç.
♦nuÛ≤´kÕ\˝À Ç∫Ãq ªuÛ≤wüqT >∑T]+∫ ‘Ó\TdüT≈£î+<ë+μ˝Àì yê´ø£s¡D≤+XÊ\T MT≈£î ns¡ú+ø±e&ÜìøÏ yÓTT<ä≥
ñ<ëVü≤s¡D\T Ç#êÃs¡T. yê{Ï Ä<Ûës¡+>± MT≈£î ns¡úeTj˚T´˝≤ dü÷Á‘êìï Ç#êÃs¡T. ø±ã{Ϻ ñ<ëVü≤s¡D\qT C≤Á>∑‘·Ô>±
|ü]o*+∫ yê{Ïì $X‚¢wæ+∫ dü÷Á‘êìï ‘Ó\TdüTø=+&ç.
♦Á|ü‹bÕsƒ¡+˝À ∫es¡≈£î ªH˚ì$ #˚j·T>∑\Hê?μ nH˚ ù|s¡T‘√ |ü{Ϻø£˝À ø=ìï yêø±´\T ñHêïsTT. ˇø=ÿø£ÿ yêø±´ìï
#·<äTe+&ç. #˚j·T>∑*–‘˚ ªWqTμ e<ä›, #˚j·T˝Ò≈£î+fÒ ªø±<äTμ e<ä› ª
3μ ô|≥º+&ç. M{Ï˝À MTs¡T #˚j·T˝Òìyê{Ï >∑T]+∫
MT ñbÕ<Ûë´j·TT&ç düVü‰j·T+‘√ |ü⁄qs¡uÛ≤´dü+ #˚j·T+&ç.♦ñ|üyê#·ø£+ bÕsƒê\qT MTπs kı+‘·+>± #·<äTe+&ç. yê{Ï >∑T]+∫ e÷{≤¢&É+&ç.
♦#·Tø£ÿ >∑Ts¡TÔqï |ü<ë´\qT MTs¡T ‘·|üŒìdü]>± ø£+sƒ¡düú+ #˚j·÷*.
♦bÕsƒê\≈£î dü+ã+~Û+∫q Ç‘·s¡ |ü⁄düÔø±\qT, Á>∑+<∏ë\qT bÕsƒ¡XÊ Á>∑+<∏ë\j·÷ìøÏ yÓ[fl n&ç– rdüTø=ì #·<äTe+&ç.
♦MTs¡T ‘·|üŒìdü]>± ì|òüT+≥Te⁄qT ñ|üjÓ÷–+#·&É+ n\yê≥T#˚düTø√+&ç. yêsêÔ|üÁ‹ø£\T, e÷´>∑C…’qT¢, ø£<∏ä |ü⁄düÔø±\T e+{Ï$ #·<äTe&É+ n\yê≥T>± #˚düTø=+&ç.
♦ø=ìï bÕsƒê\˝À Hê≥ø°ø£s¡D #˚j·T&É+, @ø£bÕÁ‘ê_Ûqj·T+ #˚j·T&É+, π>j·÷\qT sê>∑+‘√ bÕ&É&É+ ` n_Ûqj·T+#˚j·T&É+,
|ü<ë´\qT ø£+sƒ¡düú+ #˚dæ sê>∑ uÛ≤ej·TTø£Ô+>± bÕ&É&É+ e+{Ï$ ñHêïsTT. M{Ïì MTs¡T ‘·|üŒìdü]>± kÕ<Ûäq#˚j·T+&ç.
♦MTs¡T ‘·|üŒìdü]>± yê´kÕ\T, ˝ÒK\T, ìHê<ë\T, ø£s¡|üÁ‘·+, dü+uÛ≤wüD, b˛düºs¡T ‘·j·÷Ø e+{Ï$ sêj·T>∑\>±*.
♦düè»Hê‘·àø£‘·˝Àì n+XÊ\qT MTs¡T sêdæq ‘·s¡yê‘· ˇø£ |ü⁄düÔø£ s¡÷|ü+˝À dü+ø£\q+#˚dæ ‘·s¡>∑‹˝À Á|ü<ä]Ù+#·+&ç.
$<ë´s¡Tú\≈£î dü÷#·q\TSCERT TELANGANA

3. ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
i
ªªHê ‘Ó\+>±D ø√{Ï s¡‘êï MDμμ
‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·« Á|ü#·Ts¡D, ôV’≤<äsêu≤<é
$<ä´e\¢ m<ä>±* #·{≤º\qT >ös¡$+#ê*
$qj·T+‘√ yÓT\>±* Vü≤≈£îÿ\qT bı+<ë*
dü+bÕ<ä≈£eT+&É*
‘Ó\T>∑T yê#·ø£+ (‘Ó\T>∑T, Ä+>∑¢ e÷<Ûä´e÷\≈£î)
@&√ ‘·s¡>∑‹
qe edü+‘·+ ` 2
Ä#ês¡´ mHé. >√|æ, |üPs¡« ñ|ü≈£î\|ü‹, ‘Ó\T>∑T $X¯«$<ë´\j·T+, ôV’≤<äsêu≤<é.
Ä#ês¡´ ãqï nsTT\j·T´, ‘Ó\T>∑TXÊK, ø±ø£rj·T $X¯«$<ë´\j·T+, es¡+>∑˝Ÿ õ˝≤¢.
&܈ˆ <äVü≤>±+ kÕ+ãeT÷]Ô, $ÁXÊ+‘· Á|ü<ÛëHê#ês¡T´&ÉT, Á|üuÛÑT‘·« ñbÕ<Ûë´j·T $<ë´ ø£fi≤XÊ\, es¡+>∑˝Ÿ
y˚DT dü+ø√E, $ÁXÊ+‘· ñ|üHê´dü≈£î&ÉT, Á|üuÛÑT‘·« &çÁ^ ø£fi≤XÊ\, q\¢>=+&É õ˝≤¢.
dü+–XË{Ϻ lìyêdt, ndæôdº+{Ÿ Ábıô|òdüsY, Á|üuÛÑT‘·« &çÁ^ ø£fi≤XÊ\, CÀ–ù|≥, yÓT<äø˘ õ˝≤¢.
<˚X¯|ü‹ lìyêdt, Ä|ò”düsY ÄHé ôdŒwü˝Ÿ &É÷´{Ï, eTTK´eT+Á‹ ø±sê´\j·T+, ôV’≤<äsêu≤<é, ‘Ó\+>±D.
düTes¡í $Hêj·Tø˘,
ø√`Ä]¶H˚≥sY,
mdt.dæ.Ç.ÄsY.{Ï.,
ôV’≤<äsêu≤<é, ‘Ó\+>±D.
eTTK∫Á‘·+ : ≈£L¬sfi¯¢ lìyêdt, Á|ü<ÛëH√bÕ<Ûë´j·TT&ÉT, õ.|ü.ñ.bÕ. ≈£îπsà&ÉT, q\¢>=+&É õ˝≤¢.
&܈ˆ qq÷ïs¡T ñù|+<äsY ¬s&ç¶,
dü\Vü‰<ës¡T, $<ë´ dü+düÿs¡D\T,
bÕsƒ¡XÊ $<ë´XÊK,
ôV’≤<äsêu≤<é, ‘Ó\+>±D.
düeTq«j·T+, $wüj·Tì|ü⁄DT\T
bÕsƒ¡´|ü⁄düÔø£ Á|ü#·Ts¡D dü$T‹
mdt. »>∑Hêï<∏ä ¬s&ç¶ ¬ø. ø£èwüíyÓ÷Vü≤Hé sêe⁄ _. düT<Ûëø£sY
dü+#ê\≈£î\T, Áb ıô|òdüsY, $<ë´Á|üD≤[ø£, dü+#ê\≈£î\T,
sêh $<ë´|ü]XÀ<Ûäq, •ø£åD≤dü+düú,bÕsƒ¡´|ü⁄düÔø£ $uÛ≤>∑+,Á|üuÛÑT‘·« bÕsƒ¡´|ü⁄düÔø£ eTTÁ<äD≤\j·T+
‘Ó\+>±D, ôV’≤<äsêu≤<é. sêh $<ë´|ü]XÀ<Ûäq, •ø£åD≤dü+düú,‘Ó\+>±D, ôV’≤<äsêu≤<é.
‘Ó\+>±D, ôV’≤<äsêu≤<é.SCERT TELANGANA

4. ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
ii
© Government of Telangana, Hyderabad
First Published 2015
New Impressions 2016, 2017, 2018, 2019, 2020
All rights reserved
No part of this publication may be reproduced,
stored in a retrieval system, or transmitted, in any
form or by any means without the prior permission in
writing of the publisher, nor be otherwise circulated in
any form of binding or cover other than that in which
it is published and without a similar condition including
this condition being imposed on the subsequent
purchaser.
The copy right holder of this book is the Director of
School Education, Hyderabad, Telangana
This Book has been printed on 70 G.S.M. Maplitho
Title Page 200 G.S.M. White Art Card
‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
Printed in India
at the Telangana Govt.Text Book Press,
Mint Compound, Khairatabad, Hyderabad,
Telangana.SCERT TELANGANA

5. ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
iii
eTT+<äTe÷≥
2014 pHé 2e ‘˚Bq ‘Ó\+>±D sêh+ Ä$s¡“¤$+∫+~. ‘Ó\+>±D sêh+ @s¡Œ&çq dü+<äs¡“¤+>± eTq sêh
Á|üuÛÑT‘·«+ ‘Ó\+>±D dü+düÿè‹, kÕVæ≤‘·´+, #·]Á‘·qT ‘Ó*ù| $<Ûä+>± bÕsƒê\T ñ+&Ü\ì ìs¡ísTT+∫+~. Ç+<äTø√dü+ ø£e⁄\T,
s¡#·sTT‘·\T, uÛ≤cÕy˚‘·Ô\T, πøåÁ‘·kÕúsTT $wüj·Tì|ü⁄DT\‘√ ˇø£ ø£$T{°ì ìj·T$T+∫+~. ø£$T{° düuÛÑT´\T Á|üdüTÔ‘·+ neT˝À¢ ñqï
‘Ó\T>∑T bÕsƒ¡´|ü⁄düÔø±\qT |ü]o*+∫ ‘Ó\+>±D kÕVæ≤‘·´+, dü+düÿ è‹ Á|ü‹_+_+#˚≥≥T¢ bÕsƒ¡´|ü⁄düÔø±\qT s¡÷bı+~+#ês¡T.
‘Ó\T>∑T kÕVæ≤‘·´+|ü≥¢ ne>±Vü≤q @s¡Œ&É&ÜìøÏ Ç‘·s¡ ÁbÕ+‘ê\≈£î #Ó+~q ø£e⁄\T, s¡#·sTT‘· bÕsƒê\qT ≈£L&Ü bı+<äT|ü]#ês¡T.
uÛ≤cÕkÕeTsêú´\T, düè»Hê‘·àø£‘·, e÷qMj·T $\Te\T ô|+bı+~+#·&ÜìøÏ M\T>± ‘Ó\T>∑T yê#·ø±\qT s¡÷bı+~+#ês¡T.
Bì <ë«sê |æ\¢˝À¢ ne>±Vü≤q #˚düTø=ì Á|ü‹düŒ+~+#˚ kÕeTsêú´\‘√bÕ≥T d”«j·T s¡#·HêX¯øÏÔ ô|+bı+<äT‘·T+~. Á>±eTkÂ+<äs¡´
∫Á‘·D, eè<äTΔ\|ü≥¢ yÓ’K], HÓ’‹ø£$\Te\T, e÷‘·èÁù|eT, $<ä´ ÄeX¯´ø£‘·, <˚X¯uÛÑøÏÔ, ø£fi¯, ÁX¯eT kÂ+<äsê´\T, kÕe÷õø£
düeTs¡dü‘·, kÕ+düÿè‹ø£ $\Te\T yÓTT<ä˝…’q Ç‹eè‘êÔ Ä<Ûës¡+>± bÕsƒê\THêïsTT. ‘Ó\+>±D sêh+˝Àì ø£e⁄ s¡#·sTT‘·\
ÁbÕNq, Ä<ÛäTìø£ kÕVæ≤‘ê´ qT+&ç bÕsƒê´+XÊ\qT m+|æø£ #˚XÊs¡T. π>j·T+, ø£<∏ëø±e´+, K+&Éø±e´+, yê´dü+, X¯‘·ø£+,
Ä‘·àø£<∏ä, C≤q|ü<ä #ê]Á‘·ø£ π>j·Tø£<∏ä, |ü<ä´+, πs&çjÓ÷ Á|üdü+>∑+, e#·qø£$‘·, ãTÁs¡ø£<∏ä, ø£<∏ëìø£ yÓTT<ä˝…’q Á|üÁøÏj·T˝À¢
bÕsƒê´+XÊ\THêïsTT. $kÕÔs¡|üsƒ¡Hêì¬ø’ ‘Ó\+>±D ÁbÕ+‘· dü÷Œ¤]Ô<ë‘·˝…’q s¡TÁ<äeT<˚$, Äs¡T≥¢ ø£eT˝≤<˚$, XÊÅd”Ôj·T |ü]o\qqT
ô|+bı+~+|üCÒùd
www.ø±s¡&É$.ø±yéT, eTq kÕ+düÿè‹ø£ yês¡dü‘ê«ìï ‘Ó\TdüTø√e&ÜìøÏ eTq|ü+&ÉT>∑\T, e´øÏÔ‘·« $ø±dü+
ô|+bı+~+#·&ÜìøÏ n<äT“¤‘·yÓTÆq ôd\e⁄\T yÓTT<ä˝…’q n+XÊ\qT ñ|üyê#·ø£+>± ô|{≤ºs¡T. ñ‘·ÔeT e´øÏÔ‘·« ìsêàD≤ìøÏ, ‘Ó\+>±D
ø£fi¯\T, ø£fi≤ø±s¡T\|ü≥¢ n_Ûs¡T∫, Ä<äs¡D ø£*–+#·&ÜìøÏ á yê#·ø£+ ‘√&ÉŒ&ÉT‘·T+~.
Á|ü‹ bÕsƒ¡+˝À kÕeTsêú´ kÕ<Ûäqø£qT>∑TD+>± ªªÇ$ #˚j·T+&çμμ o]¸ø£‘√ nuÛ≤´kÕ\THêïsTT. Ä˝À∫+#·&É+,
Á|ü‹düŒ+~+#·&É+, n_ÛÁbÕj·÷\T #Ó|üŒ&É+, ãVüQø√D≤˝À¢ $X‚¢wæ+#·&É+, $_Ûqï ø√D≤˝À¢ Ä˝À∫+#·&É+, düùV≤‘·Tø£+>± $e]+#·&É+,
nq«sTT+#·&É+, düè»Hê‘·àø£+>±, Á|üX¯+kÕ‘·àø£+>± e´ø°Ôø£]+#·&É+ M{Ï dü«uÛ≤e+. |æ\¢\T bÕsƒ¡´|ü⁄düÔø£ |ü]~Ûì <ë{Ï H˚s¡TÃø√e&ÜìøÏ
M\T>± ÁbÕC…≈£îº|üqT e+{Ï$ #˚sêÃs¡T. Ç$ d”«j·T n<Ûä´j·THêìï, n<äq|ü⁄ / |üsêeTs¡Ù Á>∑+<∏ë\qT dü+Á|ü~+#·&Üìï
Áb˛‘·‡Væ≤+#˚≥≥T¢ ñHêïsTT. bÕsƒ¡+˝Àì $wüj·÷ìï ne>±Vü≤q #˚düTø√e&ÜìøÏ M\T>± dü+<äs√“¤∫‘· nsêú\qT ª|ü<ë\T`nsêú\Tμ
ù|s¡T‘√ |ü⁄düÔø£+ ∫es¡ #˚sêÃs¡T. M{Ï˝À M\sTTq+‘· y˚Ts¡≈£î ‘Ó\+>±D˝À $ìjÓ÷–+#˚ |ü<äC≤˝≤ìï bı+<äT|ü]#ês¡T.
ñbÕ<Ûë´j·TT\T k˛bÕqÁø£eT+ Á|üø±s¡+ bÕsƒêìï uÀ~Û+#·&ÜìøÏ M\T>± bÕsƒ¡+˝Àì $wüj·÷\qT bı+<äT|ü]#ês¡T.
>∑<ä´, |ü<ä´ bÕsƒê\qT y˚πs«s¡T>± Çe«≈£î+&Ü bÕsƒê dü«uÛ≤e+, ì&ç$ Ä<Ûës¡+>± es¡Tdü Áø£eT+˝À ñ+#ês¡T. yê´ø£s¡D
dü÷Á‘ê\qT düT\uÛÑ+>± Äø£[+|ü⁄ #˚düT≈£îH˚≥≥T¢ ñ<ëVü≤s¡D\T bı+<äT|ü]#ês¡T. uÛ≤c˛bÕ<Ûë´j·TT\T bÕsƒ¡+˝Àì $wüj·÷ìï
H˚s¡T>± uÀ~Û+#·≈£î+&Ü bÕsƒê´+X¯+ eTT+<äTqï n+XÊ\‘√ ÁbÕs¡+_Û+#ê*. ‘·sê«‘· bÕsƒê´+XÊìï #·s¡Ã\T, Á|ü‹#·s¡Ã <ë«sê
ne>±Vü≤q ø£*Œ+#ê*. Ä˝À∫+|üCÒùd Á|üX¯ï\T n&É>±*. nuÛ≤´kÕ\ô|’ kÕ<Ûäq #˚sTT+#ê*. bÕsƒê´+X¯+˝Àì C≤rj·÷\T,
|ü<äã+<Ûë\T, eTTK´yÓTÆq dü+<˚XÊ‘·àø£ yêø±´\T, dü+|òüT≥q >∑T]+∫ ˝À‘Ó’q #·s¡Ã<ë«sê ne>±Vü≤q, $eTs¡ÙHê‘·àø£ <äèø£Œ<∏ëìï
ô|+bı+~+#ê*. uÛ≤cÕkÕeTsêú´ kÕ<Ûäq˝À bÕsƒ¡´|ü⁄düÔø£+ ñbÕ<Ûë´j·TT&çøÏ ˇø£ düVü≤ø±] e÷Á‘·y˚T. |üsêeTs¡Ù Á>∑+<∏ë\qT,
bÕsƒ¡XÊ Á>∑+<∏ë\j·÷ìï ‘êqT $ìjÓ÷–+#·T≈£î+≥÷ |æ\¢\T $ìjÓ÷–+#·T≈£îH˚˝≤ uÛ≤cÕyê‘êes¡D≤ìï ø£*Œ+#ê*.
‘Ó\+>±D sêh+˝À e∫Ãq ‘=* yê#·ø£+ Ç~. ø±ã{Ϻ uÛ≤cÕ|üs¡+>± ˝Ò<ë Ç‘·s¡ n+XÊ >∑T]+∫ $E„\T Ç#˚Ã
dü\Vü‰\T, dü÷#·q\qT mdt.dæ.Ç.ÄsY.{Ï. d”«ø£]+∫ ‘·>∑T #·s¡´\T #˚|ü&ÉT‘·T+~. bÕsƒ¡´|ü⁄düÔø± s¡÷|üø£\Œqø√dü+ m|üŒ{Ïø£|ü&ÉT
dü\Vü‰\T dü÷#·q\T Ç∫à Áb˛‘·‡Væ≤+∫q ‘Ó\+>±D sêÁwüº ‘=* eTTK´eT+Á‹ >öˆˆ l ø£\«≈£î+≥¢ #·+Á<äX‚Ks¡sêe⁄>±]øÏ,
$<ë´XÊU≤eT+Á‹ l ø£&çj·T+ lVü≤]>±]øÏ, $<ë´XÊU≤ |üPs¡«eT+Á‹ l õ.»>∑BXŸ ¬s&ç¶ >±]øÏ, bÕsƒ¡XÊ $<ë´XÊK |üPs¡«
dü+#ê\≈£î\T l myéT.»>∑BX¯«sY >±]øÏ, Á|üdüTÔ‘· dü+#ê\≈£î\T l {Ï.∫s¡+Je⁄\T >±]øÏ, bÕsƒ¡XÊ $<ë´XÊK ø±s¡´<ä]Ù
leT‹ s¡+Jyé.ÄsY.Ä#ês¡´ >±]øÏ, sêÁwüº Á|üuÛÑT‘·« dü\Vü‰<ës¡T l ¬ø.$.s¡eTD≤#ê]>±]øÏ Á|ü‘˚´ø£ <Ûäq´yê<ë\T. á yê#·ø£
s¡÷|üø£\Œq˝À bÕ˝§Zqï ø£$T{° düuÛÑT´\T, dü+bÕ<äø£ eT+&É* düuÛÑT´\T, $wüj·T ì|ü⁄DT\T, ñbÕ<Ûë´j·TT\T, ∫Á‘·ø±s¡T\≈£î
<Ûäq´yê<ë\T. á yê#·ø£+ |æ\¢˝À¢ uÛ≤cÕ_Ûs¡T∫, kÕVæ≤‘ê´_Û˝≤wü, uÛ≤cÕkÕeTsêú´ kÕ<Ûäq≈£î <√Vü≤<ä|ü&ç ñ‘·ÔeT yÓ’Ks¡T\T
ø£*Zq e´≈£îÔ\T>± m<ä>∑&ÜìøÏ ‘√&ÉŒ&ÉT‘·T+<äì Ä•düTÔHêï+.
‘˚~ : 31`01`2015
dü+#ê\≈£î\T
düú\+ : ôV’≤<äsêu≤<é. sêh $<ë´|ü]XÀ<Ûäq, •ø£åD≤dü+düú, ‘Ó\+>±D, ôV’≤<äsêu≤<é.SCERT TELANGANA

6. ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
iv
bÕsƒ¡´|ü⁄düÔø£ düMTø£å eT]j·TT n_Ûeè~Δ ø£$T{Ï düuÛÑT´\T
$X¯«$<ë´\j·T kÕúsTT
Ä#ês¡´ s¡yê« lVü≤], |üPs¡« ñ|ü≈£î\|ü‹, Á<ä$&É $X¯«$<ë´\j·T+, ≈£î|üŒ+.
Ä#ês¡´ mHé. >√|æ, |üPs¡« ñ|ü≈£î\|ü‹, ‘Ó\T>∑T $X¯«$<ë´\j·T+, ôV’≤<äsêu≤<é.
Ä#ês¡´ ø√yÓ düTÁ|üdüHêï#ês¡´, $ÁXÊ+‘· Ä#ês¡T´&ÉT, ø±ø£rj·T $X¯«$<ë´\j·T+, es¡+>∑˝Ÿ õ˝≤¢.
Ä#ês¡´ mdt. $. sêe÷sêe⁄, $ÁXÊ+‘· Ä#ês¡T´&ÉT, ñkÕàìj·÷ $X¯«$<ë´\j·T+, ôV’≤<äsêu≤<é.
Ä#ês¡´ ãqï nsTT\j·T´, ‘Ó\T>∑TXÊK, ø±ø£rj·T $X¯«$<ë´\j·T+, es¡+>∑˝Ÿ õ˝≤¢.
&܈ˆ mdt. s¡|òüTT, ndæôdº+{Ÿ Ábıô|òdüsY, ‘Ó\T>∑TXÊK, ñkÕàìj·÷ $X¯«$<ë´\j·T+, ôV’≤<äsêu≤<é.
&܈ˆ mHé. s¡»ì, ‘Ó\T>∑T $uÛ≤>±~Û|ü‹, &܈ˆ _. ÄsY. n+uÒ<äÿsY kÕs¡«Á‹ø£ $X¯«$<ë´\j·T+, ôV’≤<äsêu≤<é.
&܈ˆ õ. u≤\lìyêdü eT÷]Ô, ndæôdº+{Ÿ Ábıô|òdüsY, ‘Ó\T>∑TXÊK, ‘Ó\+>±D $X¯«$<ë´\j·T+, ìC≤e÷u≤<é õ˝≤¢.
$<ë´y˚‘·Ô\T, $wüj·Tì|ü⁄DT\T
&܈ˆ #·Tø±ÿ sêeTj·T´, $<ë´y˚‘·Ô, ôV’≤<äsêu≤<é.
&܈ˆ <äVü≤>±+ kÕ+ãeT÷]Ô, $ÁXÊ+‘· Á|ü<ÛëHê#ês¡T´&ÉT, Á|üuÛÑT‘·« ñbÕ<Ûë´j·T $<ë´ ø£fi≤XÊ\, es¡+>∑˝Ÿ
&܈ˆ q+~ì dæ<Ûë¬s&ç¶, $ÁXÊ+‘· ñ|üHê´dü≈£î&ÉT, Á|üuÛÑT‘·« &çÁ^ ø£fi≤XÊ\, dæ~Δù|≥, yÓT<äø˘ õ˝≤¢.
&܈ˆ q*yÓT uÛ≤düÿsY, $ÁXÊ+‘· ñ|üHê´dü≈£î&ÉT, mdt.ÄsY.ÄsY. &çÁ^ ø£fi≤XÊ\, ø£Ø+q>∑sY õ˝≤¢.
&܈ˆ düT+øϬs&ç¶ Hêsêj·TD¬s&ç¶, $ÁXÊ+‘· Á|ü<ÛëHê#ês¡T´&ÉT, Á|üuÛÑT‘·« &çÁ^ ø£fi≤XÊ\, #·+&É÷s¡T, q\¢>=+&É.
&܈ˆ eTT~>∑+{Ï düTC≤‘ê¬s&ç¶, $ÁXÊ+‘· ñ|üHê´dü≈£îsê\T, ÄsY._.$.ÄsY.ÄsY. ø£fi≤XÊ\, ôV’≤<äsêu≤<é.
y˚DT dü+ø√E, $ÁXÊ+‘· ñ|üHê´dü≈£î&ÉT, Á|üuÛÑT‘·« eTVæ≤fi≤ &çÁ^ ø£fi≤XÊ\, q\¢>=+&É õ˝≤¢.
dü+–XË{Ϻ lìyêdt, ndæôdº+{Ÿ Ábıô|òdüsY, Á|üuÛÑT‘·« &çÁ^ ø£fi≤XÊ\, CÀ–ù|≥, yÓT<äø˘ õ˝≤¢.
<˚X¯|ü‹ lìyêdt, Ä|ò”düsY ÄHé ôdŒwü˝Ÿ &É÷´{Ï, eTTK´eT+Á‹ ø±sê´\j·T+, ôV’≤<äsêu≤<é, ‘Ó\+>±D.
&܈ˆ mHé. ñù|+<äsY ¬s&ç¶, dü\Vü‰<ës¡T, $<ë´ dü+düÿs¡D\T, bÕsƒ¡XÊ $<ë´XÊK, ôV’≤<äsêu≤<é, ‘Ó\+>±D.
¬ø. ø£èwüíyÓ÷Vü≤Hé sêe⁄, Ábıô|òdüsY, mdt.dæ.Ç.ÄsY.{Ï., ôV’≤<äsêu≤<é, ‘Ó\+>±D.
m+. B|æø£, ñ|üHê´dü≈£îsê\T, $<ë´ Á|üD≤[ø£ $uÛ≤>∑+, mdt.dæ.Ç.ÄsY.{Ï., ôV’≤<äsêu≤<é, ‘Ó\+>±D.
düTes¡í $Hêj·Tø˘, ø√`Ä]¶H˚≥sY, $<ë´ Á|üD≤[ø£ $uÛ≤>∑+, mdt.dæ.Ç.ÄsY.{Ï., ôV’≤<äsêu≤<é, ‘Ó\+>±D.
¬ø.sêCÒ+<äsY ¬s&ç¶, ø√`Ä]¶H˚≥sY, $<ë´ Á|üD≤[ø£ $uÛ≤>∑+, mdt.dæ.Ç.ÄsY.{Ï., ôV’≤<äsêu≤<é, ‘Ó\+>±D.
‘·˝≤¢e»® eTùV≤wtu≤ãT, ñ|üHê´dü≈£î&ÉT, õ˝≤¢ $<ë´ •ø£åD dü+düú, ìC≤e÷u≤<é.
πøåÁ‘· kÕúsTT
|ü˝…¢s¡¢ sêeTyÓ÷Vü≤q sêe⁄, j·Tdt.m., ‘Ó\T>∑T, õ.|ü.ñ.bÕ., y˚eTT\, eTVü≤ã÷uŸq>∑sY õ˝≤¢.
$. #Óqïj·T´, j·Tdt.m., ‘Ó\T>∑T, õ.|ü.ñ.bÕ., »>∑~Z] q>∑sY, s¡+>±¬s&ç¶ õ˝≤¢.
y=»® X¯s¡‘Y u≤ãT, ‘Ó.|ü+., Á|ü.ñ.bÕ.(u≤\Ts¡   u≤*ø£), d”‘ê|òü˝ŸeT+&ç, ôV’≤<äsêu≤<é.
ne⁄düT uÛ≤qTÁ|üø±XŸ, j·Tdt.m., ‘Ó\T>∑T, õ.|ü.ñ.bÕ., ˝Àìø£˝≤Hé, yÓT<äø˘ õ˝≤¢.
ø£+<ë&Ó’ s¡+>∑sêE, j·Tdt.m., ‘Ó\T>∑T, õ.|ü.ñ.bÕ., s¡+>±|ü⁄s¡+, s¡+>±¬s&ç¶ õ˝≤¢.
m˝Ÿ.myéT. Á|ükÕ<é, ‘Ó.|ü+., Á|ü.ñ.bÕ., Væ≤e÷j·T‘Y q>∑sY, dæ.|æ.m˝Ÿ., n+ãsYù|≥, ôV’≤<äsêu≤<é.
|ü*¢ e÷<Ûä$, ‘Ó.|ü+., uÛ≤s¡rj·T $<ë´uÛÑeHé, Ä‘·à≈£L] sêe÷sêe⁄ bÕsƒ¡XÊ\, p_¢Væ≤˝Ÿ‡, ôV’≤<äsêu≤<é.SCERT TELANGANA

7. ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
v
|ü⁄düÔø£+ >∑T]+∫...
mH√ï @fi¯flqT+&ç ø√{≤¢~ Vü≤è<äj·÷\T Äø±+øÏå+∫q Á|ü‘˚´ø£ ‘Ó\+>±D sêÁwüº ø£ kÕø±s¡yÓTÆq~.
bÕsƒ¡´|ü⁄düÔø±˝À¢ e÷s¡TŒ\T nìyês¡´yÓTÆHêsTT.
|üsƒ¡q+, n<Ûä´j·Tq+ nH˚$ $<ë´s¡Tú\≈£î eT]+‘·>± dü÷Œ¤]Ôì >∑*Z+#˚$, C≤„Hêìï ô|+#˚$, Äq+<ëìï
ø£*–+#˚$>± m<äT>∑T‘·THêïsTT. >∑‘·+˝Àø£+fÒ sTT|ü&ÉT $<ä´ Ä˝À#·Hê‘·àø£+>±, Äq+<äø£s¡+>±,
düè»Hê‘·àø£+>± e÷]b˛sTT+~. Ç+<äT≈£î ø±s¡D+ ` m|üŒ{Ïø£|ü&ÉT e÷]q ø±˝≤\ø£qT>∑TD+>±
Ä˝À#·Hê|üs¡T\T, n<Ûä´j·Tqo\Ts¡T, Ä#ês¡´es¡T´ #·s¡Ã\T,
SCERT ø£èwæ |òü*‘·+>± bÕsƒê´+XÊ (yê{Ï
ÁbÕ<Ûëq´‘·\‘√) s¡÷|üø£\Œq »]–, |ü⁄düÔø±\T $&ÉT<ä ø±e&É+.
á j˚T&Ü~ s¡÷bı+~q |ü⁄düÔø±\˝À eTTqT|ü{Ïø£qï ø=ìï Á|ü‘˚´ø£‘·\T #√≥T#˚düTø=ì ñHêïsTT.
ø=‘·Ô>± @s¡Œ&çq ‘Ó\+>±D sêÁwüº+˝Àì bÕsƒ¡´uÛ≤>± ìs¡íj·T+˝À ø√s¡<ä–q e÷s¡TŒ\≈£î ÁbÕeTTK´‘·
\_Û+∫+~. düŒwüº+>± |ü]>∑Dq˝ÀìøÏ rdüTø√e\dæq n+XÊ\qT >∑T]Ô+#·&É+, #˚s¡Ã&É+ »]–+~.
n+‘·≈£îeTT+<äT bÕsƒ¡´uÛ≤>±˝À¢ yÓ\T>∑T#·÷&Éì ø=+<äs¡T yÓ’‘ê[≈£î\T, ‘ê´>∑<ÛäqT\T, #·]Á‘·Á|üdæ<äTΔ\T,
ø£e⁄\T, s¡#·sTT‘·\T, ø£fi≤ø±s¡T\T, y˚T<Ûëe⁄\T, $$<Ûä kÕVæ≤‘·´`kÕ+düÿè‹ø£ ø£fi≤s¡÷bÕ e+{Ï $wüj·÷˝À¢
‘·–q ÁX¯<äΔ eVæ≤+#·&É+, yê{Ïì bÕsƒê´+XÊ\T>± #˚s¡Ã&É+ »]–+~. n+<äTe\¢, ‘Ó\+>±D ÁbÕ+‘·|ü⁄
#ê]Á‘·ø£, kÕ+Á|ü<ësTTø£ ø£fi≤$\Te\T ` dü÷Œ¤]Ô<ë‘·\qT >∑T]+∫q s¡#·q\≈£î düTBs¡Èø±\+ (Äs¡T<äXÊu≤›)
‘·s¡Tyê‘·, bÕsƒê´+XÊ\T>± >ös¡e+ <äøÏÿ+~.
á H˚|ü<∏ä´+˝À 7e ‘·s¡>∑‹øÏ #Ó+~q ‘Ó\T>∑Tyê#·ø£+˝À ÁX¯eT ` ø£fi≤kÂ+<äsê´\T, HÓ’‹ø£`kÕ+düÿè‹ø£
$\Te\T, kÕe÷õø£ düeTs¡dü‘·, Á>±eTkÂ+<äs¡´∫Á‘·D, »\dü+s¡ø£åD, $<ë´eX¯´ø£‘·, u≤*ø±$<ä´,
e÷‘·èÁù|eT, eè<äTΔ\|ü≥¢ yÓ’K] ‘·~‘·s¡ Ç‹eè‘êÔ bÕsƒê´+XÊ\T #√≥T#˚düT≈£îHêïsTT.
düT$XÊ kÕÁe÷»´bÕ\q >±$+∫q ‘=* ‘Ó\T>∑T eTVü‰sêDÏ s¡TÁ<äeT<˚$— ‘Ó\+>±D kÕj·TT<Ûä
b˛sê≥ jÓ÷<ÛäTsê˝…’q Äs¡T≥¢ ø£eT˝≤<˚$ J$‘· $X‚cÕ\‘√bÕ≥T $<ë´]úøÏ ÄdüøÏÔ ø£*–+#˚ ø±s¡&É$.ø±yéT,
n<äT“¤‘·yÓTÆq ôd\e⁄\T, eTq|ü+&ÉT>∑\T, nH˚ bÕsƒê\qT ñ|üyê#·ø£+˝À uÛ≤>∑+>± #˚s¡Ã&É+ »]–+~.
$<ë´]ú düeTÁ>∑ $ø±kÕìøÏ <√Vü≤<ä|ü&˚ $<Ûä+>± á bÕsƒê´+XÊ s¡÷|üø£\Œq »]–+~. nsTT‘˚ ‘Ó\+>±D˝À
$ìjÓ÷–düTÔqï ÁøÏj·÷|ü<ë $wüj·T+˝À @ø±_ÛÁbÕj·T+ #√≥T#˚düTø√q+<äTq Á|üdüTÔ‘·+ •wüº e´eVü‰]ø£
uÛ≤wüqT $ìjÓ÷–+#·&É+ »]–+~.
Ç+ø=+#Ó+ |ü<äTqT>± jÓ÷∫+#·&É+ ` e´ø°Ôø£]+#·&ÉeTH˚ Á|ü<Ûëq <Û˚´j·÷\‘√ uÛ≤cÕyê#·ø±\
s¡÷|üø£\Œq »]–+~. ì‘·´e´eVü‰s¡+˝Àì uÛ≤cÕkı>∑düT\T, ùd«#êäj·TT‘·yÓTÆq e´ø°Ôø£s¡D kÂø£s¡´+‘√
eTT+<äT≈£î kÕπ>$<Ûä+>± bÕsƒê´+XÊ s¡#·q≈£î ÁbÕ<Ûëq´‘· ø£*–+~. Ç+<äTe\¢ ªªeTq #Ó’‘·q´+ ` eTq
uÛ≤wüμμ nH˚ düŒèVü≤‘√ $<ë´]ú Á|ü|ü+#·+ ‘·eT $<ë´Á|ükÕúHêìï eT]+‘· eTT+<äT≈£î kÕ–+#·>∑\>±\H˚
ÄXÊeVü≤dæú‹ Ä$wüÿè‘·yÓTÆ+~. á bÕsƒ¡´|ü⁄düÔø£+ $<ë´s¡Tú˝À¢ $<ë´$\Te\‘√bÕ≥T Ä•+∫q kÕeTsêú´\T
kÕ~Û+#·&ÜìøÏ $X‚wü+>± ‘√&ÉŒ&ÉT‘·T+<äì Äø±+øÏådüTÔHêï+.
‘˚~ : 31`01`2015 bÕsƒ¡´|ü⁄düÔø£ n_Ûeè~Δ ø£$T{Ï,
düú\+ : ôV’≤<äsêu≤<é. ‘Ó\+>±D sêÁwüº+.SCERT TELANGANA

8. ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
vi
ñbÕ<Ûë´j·TT\≈£î dü÷#·q\T
♦ñbÕ<Ûë´j·TT |üìuÛ≤sêìï, |üì~Hê\qT <äèwæº˝À ô|≥Tºø=ì Ä#·s¡D≈£î M\T>± bÕsƒê´+XÊ dü+K´qT ‘·–Z+∫
s¡÷bı+~+∫q yê#·ø£+ Ç~. ˇø£ HÓ\˝Àì |üì~Hê\qT <äèwæº˝À ô|≥Tºø=ì e÷düyêØ>± bÕsƒê\qT πø{≤sTT+#ês¡T.
♦ªeTT+<äTe÷≥, bÕsƒ¡´|ü⁄düÔø£+ <ë«sê kÕ~Û+#ê*‡q kÕeTsêú´μ\qT ‘·|üŒìdü]>± #·<äTyê*. ª$<ë´s¡Tú\≈£î dü÷#·qμ\qT
eTT+<äT>± MTs¡T #·<äTyê*. yê{Ïì MT |æ\¢\‘√ #·~$+#ê*. yê]øÏ n$ ns¡úyÓTÆHêjÓ÷ ˝Ò<√ |ü]o*+#ê*.
♦á yê#·ø±ìï 180 ø±˝≤+XÊ\qT <äèwæº˝À ô|≥Tºø=ì s¡÷bı+~+#ês¡T. M{Ï˝À 168 ø±˝≤+XÊ\T bÕsƒê´+XÊ uÀ<Ûäq≈£î,
$T>∑‘ê ø±˝≤+XÊ\qT ñ|üyê#·ø£+˝Àì n+XÊ\qT #·]Ã+#·&ÜìøÏ $ìjÓ÷–+#ê*.
♦ñ|üyê#·ø£+˝Àì ˇø=ÿø£ÿ bÕsƒêìøÏ 2 ø±˝≤+XÊ\T $ìjÓ÷–+#ê*.
♦ñ|üyê#·ø±ìï |æ\¢\‘√ ‘·|üŒø£ #·~$+#ê*. eTTU≤´+XÊ\ô|’q e÷{≤¢&ç+#ê*. |üsƒ¡Hêe>±Vü≤q≈£î dü+ã+~Û+∫q
nuÛ≤´kÕ\qT s¡÷bı+~+∫ ìs¡«Væ≤+#ê*.
♦dü>∑≥Tq ˇø=ÿø£ÿ bÕsƒêìøÏ 14 ø±˝≤+XÊ\T nedüs¡eTe⁄‘êsTT.
♦M{Ï˝À ªÄ˝À∫+#·+&ç e÷{≤¢&É+&ç, H˚|ü<∏ä´+ / ñ<˚›X¯+, ø£$|ü]#·j·T+, $<ë´s¡Tú\≈£î dü÷#·q\Tμ o]¸ø£q Ç∫Ãq
ns¡údü+Á>∑Vü≤D ø£è‘ê´\≈£î ¬s+&ÉT ø±˝≤+XÊ\qT $ìjÓ÷–+#·Tø√yê*.
♦bÕsƒê´+X¯ $wüj·T+ô|’ #·]Ã+∫ ne>±Vü≤q ø£*Œ+#·&ÜìøÏ bÕsƒ¡+˝Àì $wüj·T+ ì&ç$ì ã{Ϻ ¬s+&ÉT qT+&ç Hê\T>∑T
ø±˝≤+XÊ es¡≈£î πø{≤sTT+#·Tø√yê*. Ç+<äTø£qT>∑TD+>± bÕsƒêìï $uÛÑõ+∫ s√eTHé n+¬ø˝À¢ dü÷∫+#ês¡T.
♦ªÇ$#˚j·T+&çμ ˝À Ç∫Ãq nuÛ≤´kÕ\˝À $ì, ns¡ú+ #˚düTø=ì, Ä˝À∫+∫ e÷{≤¢&É&É+ nuÛ≤´kÕìøÏ 1 ø±˝≤+X¯+,
<Ûësêfi¯+>± #·<äTe&É+ ` ns¡ú+ #˚düTø=ì Á|ü‹düŒ+~+#·&É+ nuÛ≤´kÕìøÏ 1 ø±˝≤+X¯+, d”«j·Ts¡#·q nuÛ≤´kÕìøÏ 2
ø±˝≤+XÊ\T, düè»Hê‘·àø£‘· / Á|üX¯+dü nuÛ≤´kÕìøÏ 1 ø±˝≤+X¯+, |ü<äC≤\+, yê´ø£s¡D≤+XÊ\≈£î ø£*|æ 2 ø±˝≤+XÊ\T,
ªÁbÕC…≈£îº|üìμì Á|ü<ä]Ù+|üCÒdæ #·]Ã+#·&ÜìøÏ 1 ø±˝≤+XÊìï πø{≤sTT+#·Tø√yê*.
♦bÕsƒ¡+ ÁbÕs¡+uÛÑ+˝À Ç∫Ãq ªÄ˝À∫+#·+&ç ` e÷{≤¢&É+&çμ nH˚ n+XÊ\T ñqTàFø£s¡D≈£î dü+ã+~Û+∫q$. M{Ïì
|üP]Ô ‘·s¡>∑‹ ø£è‘·´+>± ìs¡«Væ≤+#ê*.
♦bÕsƒê´+X¯+ ñ<˚›X¯+ / H˚|ü<∏ä´+, bÕsƒ¡´uÛ≤>∑ $esê\T, ø£$|ü]#·j·T+˝Àì n+XÊ\qT |æ\¢\‘√ #·~$+∫ #·]Ã+#ê*.
♦ª$<ë´s¡Tú\≈£î dü÷#·q\Tμ˝Àì ns¡údü+Á>∑Vü≤Dø£è‘ê´\qT e´øÏÔ>∑‘· ø£è‘ê´\T>± ìs¡«Væ≤+#ê*. Ç+<äTø√dü+ ‘·s¡>∑‹ >∑~˝À
‘·|üŒìdü]>± ì|òüT+≥Te⁄\qT n+<äTu≤≥T˝À ñ+#ê*.
♦bÕsƒ¡+˝Àì $wüj·T+ |ü≥¢ |æ\¢\≈£î ne>±Vü≤q ø£*Œ+#·&ÜìøÏ #·sêÃ|ü<äΔ‹, Á|üXÀï‘·Ôs¡ |ü<äΔ‹, ø£<∏ëø£<∏äq+, Á|ü<äs¡ÙHê
|ü<äΔ‹, Hê≥ø°ø£s¡D e+{Ï |ü<äΔ‘·T\qT Äj·÷ bÕsƒê dü«uÛ≤yêìï ã{Ϻ ñ|üjÓ÷–+#ê*. bÕsƒ¡+ eT<Ûä´˝À ªÄ˝À∫+#·+&ç`
#Ó|üŒ+&çμ
nH˚ ù|s¡T‘√ >∑&ç˝À Á|üX¯ï\THêïsTT. M{Ïì bÕsƒ¡+ uÀ~Û+#˚ düeTj·T+˝À n&É>±*. Ä˝À∫+∫ »yêãT\T
#Ó|üeTHê*.
♦bÕsƒ¡+ uÀ~Û+#·&ÉeT+fÒ $wüj·÷ìï $e]+#·&É+ e÷Á‘·y˚T ø±<äT. <ë+{À¢ì $\Te\qT, ø£$ Vü≤è<äj·÷ìï, n+‘·sêsêúìï
|æ\¢\T ns¡ú+ #˚düT≈£îH˚˝≤ #·÷&Ü*. Ç+<äTø√dü+ Ä˝À∫+|üCÒùd Á|üX¯ï\T n&É>±*. |ü<äã+<Ûë\T, C≤rj·÷\T,
Ä˝À#·Hê‘·àø£, dü+<˚XÊ‘·àø£ yêø±´\|ü≥¢ #·s¡Ã<ë«sê, Á|ü•ï+#·&É+ <ë«sê |æ\¢˝Ò ne>±Vü≤q bı+<˚≥≥T¢ #˚j·÷*. |æ\¢\
n_ÛÁbÕj·÷\qT #Ó|æŒ+#·&É+, düeTø±©q n+XÊ\‘√ nq«sTT+#·&É+, ãVüQø√D≤˝À¢ $X‚¢wæ+#·&É+ »s¡>±*.
♦ªÇ$#˚j·T+&çμ˝Àì nuÛ≤´kÕ\T |æ\¢ uÛ≤cÕkÕeTsêú´\qT ô|+bı+~+#·&ÜìøÏ ñ<˚›•+∫q$. M{Ïì |æ\¢˝Ò kı+‘·+>±
sêùd≥≥T¢ #·÷&Ü*.
♦ˇø=ÿø£ÿ nuÛ≤´kÕìøÏ πø{≤sTT+∫q ø±˝≤+XÊ\˝À |æ\¢\T yê{Ïì m{≤¢ sêj·÷˝À ne>±Vü≤q ø£*Œ+#ê*. |æ\¢\T sêdæq
n+XÊ\qT |ü]o*+∫ dü]~<ë›*.
♦|æ\¢\T kı+‘·+>± sêj·T&Üìï Áb˛‘·‡Væ≤+#ê*. ¬>’fi¯ófl, düº&ûyÓT{°]j·Tfi¯ófl, Á|üX¯ï u≤´+≈£î\T e+{Ï$ #·÷dæ sêj·T&Üìï
|üP]Ô>± ìùw~Û+#ê*. m+<äTø£+fÒ |üØø£å˝À¢ |ü⁄düÔø£+˝Àì Á|üX¯ï\T ñqï$ ñqï≥T¢>±H˚ sêe⁄. Ç{≤¢+{Ï dü«uÛ≤e+ ø£*–q
Á|üX¯ï\T ekÕÔsTT. bÕsƒ¡+˝Àì nuÛ≤´kÕ\qT kı+‘·+>± sêj·T>∑*Zq |æ\¢\T e÷Á‘·y˚T M{ÏøÏ düe÷<ÛëHê\T sêj·T>∑\TZ‘ês¡T.
♦ª$ì, ns¡ú+#˚düTø=ì Ä˝À∫+∫ e÷{≤¢&É&É+μ n+XÊìøÏ dü+ã+~Û+∫q Á|üX¯ï\qT |üP]Ô ‘·s¡>∑‹ ø£è‘·´+>± ìs¡«Væ≤+#ê*.
ª<Ûësêfi¯+>± #·<äTe&É+ ` ns¡ú+ #˚düTø=ì Á|ü‹düŒ+~+#·&É+μ n+XÊìøÏ ñ<˚›•+∫q nuÛ≤´kÕ\qT e´øÏÔ>∑‘· ø£è‘·´+>±
ìs¡«Væ≤+#ê*.
♦ªd”«j·Ts¡#·qμ nuÛ≤´dü+˝Àì \|òüTTdüe÷<Ûëq Á|üX¯ï\qT bÕsƒ¡+ uÀ~Û+#˚≥|ü&˚ Ç+{Ï|üì>± Çyê«*. yê´düs¡÷|ü düe÷<Ûëq
Á|üX¯ï\≈£î »yêãT\T sêj·T&ÜìøÏ |üP]Ô ‘·s¡>∑‹ >∑~˝À #·s¡Ã ìs¡«Væ≤+#ê*. Ä ‘·sê«‘· e´øÏÔ>∑‘·+>± sêsTT+#ê*.
yê{Ïì #·~$+#ê*. |æ\¢\T sêdæq n+XÊ\qT uÛ≤yê‘·àø£+>±, yêø±´\T, |ü<ë\T, nø£ås¡<√cÕ |üs¡+>± dü]#˚j·÷*.SCERT TELANGANA

9. ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
vii
♦ªdüè»Hê‘·àø£‘·/Á|üX¯+düμ ≈£î dü+ã+~Û+∫q Á|üX¯ï\≈£î |æ\¢\T düe÷<ÛëHê\T sêj·T&ÜìøÏ ‘·–q ñ<ëVü≤s¡D*∫à ne>±Vü≤q
ø£*Œ+#ê*. »≥¢˝À sêj·TeTHê*. M{Ïì Á|ü<ä]Ù+|üCÒdæ #·s¡Ã<ë«sê dü]~<ë›*. Ä ‘·s¡Tyê‘· M{Ïì e´øÏÔ>∑‘·+>±
sêj·TeTHê*
♦ªÁbÕC…≈£îº |üqT\μqT ≈£L&Ü Ç<˚$<Ûä+>± ìs¡«Væ≤+#ê*.
♦ª|ü<äC≤ $ìjÓ÷>∑+, uÛ≤wüqT >∑T]+∫ ‘Ó\TdüT≈£î+<ë+μ˝Àì nuÛ≤´kÕ\ô|’ ø=ìï ñ<ëVü≤s¡D\‘√ ne>±Vü≤q ø£*Œ+#ê*.
♦bÕsƒ¡+ |üP]Ô ø±e&ÉeT+fÒ ªÄ˝À∫+#·+&ç e÷{≤¢&É+&çμ nH˚ ñqTàFø£s¡D n+X¯+‘√ yÓTT<ä\Tø=ì bÕsƒ¡+˝À ∫es¡
Ç∫Ãq ªdü÷øÏÔμ es¡≈£î nìï n+XÊ\qT Á|üD≤[ø±ã<äΔ+>± ìs¡«Væ≤+∫ ne>±Vü≤q ø£*Œ+#·&É+. Ç+<äTø£qT>∑TD+>±
ñbÕ<Ûë´j·TT\T ‘·j·÷s¡Tø±yê*.
♦Ç+<äTø√dü+ ñbÕ<Ûë´j·TT\T yê]¸ø£, bÕsƒ¡´ Á|üD≤[ø£\T s¡÷bı+~+#·Tø√yê*.
♦yê]¸ø£ Á|üD≤[ø£˝À øÏ+~ n+XÊ\T+{≤sTT.
1) ‘·s¡>∑‹ 2) düu…®≈£îº ($wüj·T+) 3) nedüs¡yÓTÆq ø±˝≤+XÊ dü+K´
4) $<ë´dü+e‘·‡s¡+ |üPs¡Ôj˚T´dü]øÏ kÕ~Û+#ê*‡q kÕeTsêú´\T
5) e÷düyêØ>± bÕsƒê $uÛÑ»q
6) ñbÕ<Ûë´j·TT&ç Á|ü‹düŒ+<äq\T 7) Á|ü<ÛëH√bÕ<Ûë´j·TTì dü\Vü‰\T, dü÷#·q\T
♦ˇø£ bÕsƒêìï <äèwæº˝À ô|≥Tº≈£îì bÕsƒ¡´Á|üD≤[ø£qT øÏ+~ $<Ûä+>± s¡÷bı+~+#·Tø√yê*.
1) bÕsƒ¡+ ù|s¡T 2) nedüs¡yÓTÆq ø±˝≤+XÊ dü+K´ 3) bÕsƒ¡+ <ë«sê kÕ~Û+#ê*‡q kÕeTsêú´\T
4) ø±˝≤+XÊ yêØ>± $uÛÑ»q
5) ñbÕ<Ûë´j·TT&ç ‘·j·÷Ø (dü+dæ<äΔ‘·), n<äq|ü⁄ düe÷#ês¡ùdø£s¡D 6) ñbÕ<Ûë´j·TT&ç Á|ü‹düŒ+<äq\T
♦Á|ü‹ø±˝≤+X¯+˝À uÛ≤cÕuÀ<ÛäqqT øÏ+~ k˛bÕHê Á|üø±s¡+ ìs¡«Væ≤+#ê*. n$ `
I.ñb˛<ëÈ‘·+: |ü\Tø£]+|ü⁄, ñqTàFø£s¡D, o]¸ø± Á|üø£≥q, ñ<˚›X¯+, ø£$|ü]#·j·T+ ˝Ò<ë |ü\ø£]+|ü⁄, |ü⁄qX¯Ãs¡D.
II.bÕsƒê´+X¯uÀ<Ûäq #·s¡Ã ` ne>±Vü≤q: $<ë´s¡Tú Á|üø±X¯ |üsƒ¡q+, ñbÕ<Ûë´j·TT Ä<äs¡Ù |üsƒ¡q+, eTÚq|üsƒ¡q+,
ns¡údü+Á>∑Vü≤D+, bÕsƒê´+X¯ $wüj·T+ô|’ #·s¡Ã ` ne>±Vü≤q.
III.ªÇ$ #˚j·T+&çμ Ä<Ûës¡+>± kÕeTsêú´ kÕ<Ûäq.♦uÛ≤cÕuÀ<ÛäqqT bÕsƒ¡´|ü⁄düÔø±\πø |ü]$T‘·+ #˚j·T≈£L&É<äT. bÕsƒ¡XÊ Á>∑+<∏ë\j·÷ìï, n+‘·sê®˝≤ìï (Ç+≥¬sï{Ÿ),
y˚T>∑C…’Hé\T, yêsêÔ|üÁ‹ø£\T, u≤\kÕVæ≤‘·´+ e+{Ï$ ñ|üjÓ÷–+#·T≈£îH˚≥≥T¢ #·÷&Ü*.
♦‘·s¡>∑‹ >∑~˝À |æ\¢\T ùd«#·Ã¤>± e÷{≤¢&É&É+, Á|ü•ï+#˚ yê‘êes¡D≤ìï ø£*Œ+#ê*.
♦‘·s¡>∑‹ >∑~˝À uÛ≤cÕyê‘êes¡D≤ìï ø£*Œ+#·&ÜìøÏ nedüs¡yÓTÆq ì|òüT+≥Te⁄\T, ø£e⁄ J$‘· #·]Á‘·\T, <äèX¯´ÁX¯eD
kÕeTÁ– e+{Ï$ düeT≈£Ls¡TÃø=ì $ìjÓ÷–+#ê*. Ç+≥¬sï≥T ñ+fÒ ø£$ |ü]#·j·T+ ø√dü+ yê&ÉTø√yê*.
♦bÕsƒ¡XÊ\˝À uÛ≤cÕ_Ûeè~ΔøÏ <√Vü≤<ä|ü&˚ ø±s¡´ø£˝≤bÕ\T, uÛ≤c˛‘·‡yê\T, u≤\ø£$düy˚Tàfi¯Hê\T, eø£Ôè‘·«, yê´düs¡#·q
b˛{°\T, yê]¸ø√‘·‡yê\T e+{Ï$ ìs¡«Væ≤+#ê*.
♦|æ\¢\T sêdæq düè»Hê‘·àø£ n+XÊ\qT dü+ø£\q+ #˚dæ ‘·s¡>∑‹ >∑~˝À Á|ü<ä]Ù+#ê*.
♦@ bÕsƒêìï (n+XÊìï) uÀ~ÛdüTÔHêï dü+<äsꓤqTkÕs¡+>± HÓ’‹ø£, e÷qMj·T $\Te\T, ø£fi¯\T, dü+düÿ è‹, C≤rj·T‘·,
düe÷q‘·«+, XÊÁd”Ôj·T<äèwæº, |üsê´es¡D |ü]s¡ø£åD, Á|ü‘˚´ø±edüsê\T >∑ |æ\¢\|ü≥¢ düVü‰qTuÛÑ÷‹ ‘·~‘·sê+XÊ\ô|’
#·]Ã+|üCÒj·÷*.
♦dæ\ãdt |üP]Ôø±e&ÉeT+fÒ bÕsƒê\T |üP]Ô#˚j·T&É+ e÷Á‘·y˚T ø±<äT. bÕsƒê Ä<Ûës¡+>± kÕeTsêú´\T kÕ~Û+#·&É+.
ø±ã{Ϻ bÕsƒ¡+ ∫es¡ Ç∫Ãq d”«j·T eT÷˝≤´+ø£q+ Ä<Ûës¡+>± ìsêΔ]+∫, nedüs¡yÓTÆ‘˚ |ü⁄qs¡uÛ≤´dü+ ø£*–+#ê*.
e÷dü+
ù|s¡T
uÀ~Û+#˚ bÕsƒ¡+ nedüs¡yÓTÆq ø±˝≤+XÊ\T
nedüs¡yÓTÆq
eqs¡T\T / kÕeTÁ–
ìs¡«Væ≤+#ê*‡q
ø±s¡´Áø£e÷\T, dæ.dæ.Ç.
ø±˝≤+X¯+ dü+K´ uÀ<ÛäHê+X¯+ uÀ<Ûäq eP´Vü≤+ kÕeTÁ–eT÷˝≤´+ø£q+SCERT TELANGANA

10. ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
viii
e+<˚e÷‘·s¡+
- ã+øÏ+#·+Á<ä #Û·≥Ø®
e+<˚e÷‘·s¡+, e+<˚e÷‘·s¡+
düT»˝≤+ düT|òü˝≤+ eT\j·T» o‘·˝≤+
düdü´XÊ´eT˝≤+ e÷‘·s¡+— e+<˚e÷‘·s¡+
X¯óÁuÛÑCÀ´‘ê‡ï |ü⁄\øÏ‘· j·÷$T˙+
|òü⁄\¢ ≈£îdüT$T‘· Á<äTeT<äfi¯ XÀ_Û˙+
düTVü‰dæ˙+ düTeT<ÛäTs¡ uÛ≤wæD°+
düTK<ë+ es¡<ë+ e÷‘·s¡+ e+<˚e÷‘·s¡+.
C≤rj·T ^‘·+
- s¡M+Á<äHê<∏é sƒê>∑÷sY
»q>∑DeTq n~ÛHêj·Tø£ »j·TùV≤ !
uÛ≤s¡‘· uÛ≤>∑´ $<Ûë‘ê !
|ü+C≤ã dæ+<Ûé >∑T»sê‘· eTsêsƒê,
Á<ë$&É ñ‘·ÿfi¯ e+>± !
$+<Ûä´ Væ≤e÷#· j·Te≠Hê >∑+>±,
ñ#·Ã »\~Û ‘·s¡+>± !
‘·e X¯óuÛÑHêy˚T C≤π> !
‘·e X¯óuÛÑ Ä•wü e÷π> !
>±ùV≤ ‘·e »j·T >±<∏ë !
»q>∑D eT+>∑fi¯<ëj·Tø£ »j·TùV≤ !
uÛ≤s¡‘· uÛ≤>∑´ $<Ûë‘ê !
»j·TùV≤ ! »j·TùV≤ ! »j·TùV≤ !
»j·T »j·T »j·T »j·TùV≤ !
Á|ü‹»„
- ô|’&çeTÁ] y˚+ø£≥ düTu≤“sêe⁄
uÛ≤s¡‘·<˚X¯+ Hê e÷‘·èuÛÑ÷$T.
uÛ≤s¡rj·≠\+<äs¡÷ Hê düVü≤À<äs¡T\T.
H˚qT Hê <˚XÊìï Áù|$TdüTÔHêïqT.
düTdü+|üqïyÓTÆq, ãVüQ$<ÛäyÓTÆq Hê <˚X¯ yês¡dü‘·« dü+|ü<ä Hê≈£î >∑s¡«ø±s¡D+.
BìøÏ ns¡Ω‘· bı+<ä&ÜìøÏ düs¡«<ë H˚qT ø£èwæ #˚kÕÔqT.
Hê ‘·*¢<ä+Á&ÉT*ï, ñbÕ<Ûë´j·TT*ï, ô|<ä›\+<ä]ï >ös¡$kÕÔqT.
Á|ü‹yê]‘√qT eTsê´<ä>± q&ÉT#·Tø=+{≤qT.
»+‘·Te⁄\|ü≥¢ <äj·T‘√ ñ+{≤qT.
Hê <˚X¯+|ü{¢, Hê Á|ü»\|ü{¢, ùdyêìs¡‹ ø£*– ñ+{≤qì Á|ü‹»„ #˚düTÔHêïqT.
yê] ÁX‚jÓ÷_Ûeè<äTΔ˝Ò Hê Äq+<ëìøÏ e∂\+.
T
TSCERT TELANGANA

11. ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
ix
s¡÷|üø£\Œq˝À bÕ˝§Zqïyês¡T
{Ï.$. sê+øÏwüHé, Á&ÜsTT+>¥ e÷düºsY
õ.|ü.ñ.bÕ. <äT<Ó›&É, yÓT<äø˘ õ˝≤¢.
e&˚¶|ü*¢ yÓ+ø£fÒwt, ñbÕ<Ûë´j·TT&ÉT,
|æ.mdt., k˛eTes¡+, q˝§Z+&É õ˝≤¢.
<ëdæ düT<äs¡ÙHé, ∫Á‘·ø±s¡T&ÉT,
Hê>±s¡T®qkÕ>∑sY, q˝§Z+&É õ˝≤¢.
#Ó+#· yÓ+ø£≥s¡eTD, ñbÕ<Ûë´j·TT&ÉT,
|æ.mdt., fÒ≈£îeT≥¢, q˝§Z+&É õ˝≤¢.
|æ. Ä+&Üfi¯eTà, ∫Á‘·ø±]DÏ
n+ãsYù|≥, ôV’≤<äsêu≤<é.
∫Á‘·ø±s¡T\T
&ç.{Ï.|æ., ˝Ò W{Ÿ   &çC…’ì+>¥ : eT\¢+bÕ{Ï ø£ècÕísêe⁄, s¡•à Á>±|òæø˘‡, ôV’≤<äsêu≤<é.
≈£L¬sfi¯fl Áoìyêdt, Á|ü<ÛëH√bÕ<Ûë´j·TT&ÉT,
õ.|ü.ñ.bÕ. ≈£îπsà&ÉT, q˝§Z+&É õ˝≤¢.
_. øÏc˛sY ≈£îe÷sY, ñbÕ<Ûë´j·TT&ÉT,
j·TT.|æ.mdt. ñ≥÷ÿsY, q˝§Z+&É õ˝≤¢.
¬ø.u≤ãT, Á|ü<ÛëH√bÕ<Ûë´j·TT&ÉT,
õ.|ü.ñ.bÕ. eõ®|ü*¢¢, ìC≤e÷u≤<é õ˝≤¢.
≈£L¬sfi¯fl sê|òüTyê#ê], Á&ÜsTT+>¥ e÷düºsY,
õ.|ü.ñ.bÕ. qøÏπsø£˝Ÿ, q˝§Z+&É õ˝≤¢.
_.$.ÄsY. #ê], ∫Á‘·ø±s¡T&ÉT
nø£&É$Tø˘ ndæôdº+{Ÿ, ‘Ó\T>∑T $X¯«$<ë´\j·T+, ôV’≤<äsêu≤<é
düTes¡í $Hêj·Tø˘, ø√`Ä]¶H˚≥sY,
$<ë´Á|üD≤[ø£, bÕsƒ¡´ |ü⁄düÔø£ $uÛ≤>∑+,
sêh $<ë´|ü]XÀ<Ûäq, •ø£åD dü+düú, ‘Ó\+>±D, ôV’≤<äsêu≤<é.
y=»® X¯s¡‘Y u≤ãT, uÛ≤c˛bÕ<Ûë´j·TT&ÉT,
Á|ü.ñ.bÕ., d”‘ê|òü˝ŸeT+&ç, ôV’≤<äsêu≤<é.
|ü˝…¢s¡¢ sêeTyÓ÷Vü≤q sêe⁄, j·Tdt.m., ‘Ó\T>∑T,
õ.|ü.ñ.bÕ., y˚eTT\, eTVü≤ã÷uŸq>∑sY õ˝≤¢.
m˝Ÿ.myéT. Á|ükÕ<é, uÛ≤c˛bÕ<Ûë´j·TT&ÉT,
Á|ü.ñ.bÕ., dæ.|æ.m˝Ÿ., n+ãsYù|≥, ôV’≤<äsêu≤<é.
|ü*¢ e÷<Ûä$, uÛ≤c˛bÕ<Ûë´sTTì,
uÛ≤s¡rj·T $<ë´uÛÑeHé, Ä‘·à≈£L] sêe÷sêe⁄ bÕsƒ¡XÊ\,
p_¢Væ≤˝Ÿ‡, ôV’≤<äsêu≤<é.
ø=+&ÉT »Hês¡›Hé, j·Tdt.m., ‘Ó\T>∑T,
õ.|ü.ñ.bÕ. eT+∫sê´\, Ä~˝≤u≤<é õ˝≤¢.
|üdüTq÷{Ï kÕ+ãj·T´, j·Tdt.m., ‘Ó\T>∑T,
õ.|ü.ñ.bÕ. »>∑Zj·T´ù|≥, es¡+>∑˝Ÿ õ˝≤¢.
&܈ˆ _.$.j·THé.kÕ«$T, ñbÕ<Ûë´j·TT&ÉT,
õ˝≤¢ $<ë´ •ø£åD≤ dü+düú, ø£Ø+q>∑sY õ˝≤¢.
eTÁ]ô|*¢ lìyêdüT, j·Tdt.m., ‘Ó\T>∑T,
Á|ü.u≤.ñ.bÕ. (ñs¡÷› MT&çj·T+), eTTø£s¡+|ü⁄s¡, ø£Ø+q>∑sY õ˝≤¢.
ne⁄düT uÛ≤qTÁ|üø±XŸ, j·Tdt.m., ‘Ó\T>∑T,
õ.|ü.ñ.bÕ., ˝Àìø£˝≤Hé, yÓT<äø˘ õ˝≤¢.
ø£+<ë&Ó’ s¡+>∑sêE, j·Tdt.m., ‘Ó\T>∑T,
õ.|ü.ñ.bÕsƒ¡XÊ\, s¡+>±|ü⁄s¡+, s¡+>±¬s&ç¶ õ˝≤¢.
$. #Óqïj·T´, j·Tdt.m., ‘Ó\T>∑T,
õ.|ü.ñ.bÕ., »>∑~Z] q>∑sY, s¡+>±¬s&ç¶ õ˝≤¢.
n˝≤« \ø£åàDeT÷]Ô, j·Tdt.m., ‘Ó\T>∑T,
õ.|ü.ñ.bÕ. }s¡Tø=+&Éù|≥, eTVü≤ã÷uŸq>∑sY õ˝≤¢.
<=&Ó¢ XÊs¡<ä, j·Tdt.m., ‘Ó\T>∑T,
õ.|ü.ñ.bÕ. m&É|ü*¢, ìC≤e÷u≤<é õ˝≤¢.
eT~› eqC≤¬s&ç¶, j·Tdt.m., ‘Ó\T>∑T,
Á|ü.ñ.bÕ., >∑&ç¶ nHêïs¡+, ôV’≤Á<ëu≤<é õ˝≤¢.
eTVü≤à<é wüØ|òt, j·Tdt.m., ‘Ó\T>∑T,
õ.|ü.ñ.bÕ. eTT~e÷DÏø˘, yÓT<äø˘ õ˝≤¢.
ô|~›+{Ï nXÀø˘≈£îe÷sY, ñbÕ<Ûë´j·TT&ÉT,
j·TT.|æ.mdt. sêe÷Jù|≥, ø£Ø+q>∑sY õ˝≤¢.
u…C≤®s¡|ü⁄ $H√<é ≈£îe÷sY, j·Tdt.m.,
õ.|ü.ñ.bÕ., >±–˝≤¢|üPsY, ø£Ø+q>∑sY õ˝≤¢.
düj·T´<é eTrHé nVü≤à<é,
õ.|ü.ñ.bÕ., p\÷s¡T, q\¢>=+&É õ˝≤¢.SCERT TELANGANA

12. ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
xSCERT TELANGANA

13. 1. n<äT“¤‘·yÓTÆq ôd\e⁄\T p˝…’ 128
2. s¡TÁ<äeT<˚$ Ä>∑wüߺ 133
3. eTq |ü+&ÉT>∑\T ôdô|º+ãs¡T 140
4.
www.ø±s¡&É$.ø±yéT qe+ãsY 147
5. Äs¡T≥¢ ø£eT˝≤<˚$ &çôd+ãsY 156
|ü<ë\T`nsêú\T   $X‚cÕ+XÊ\T 160
ñ|üyê#·ø£+
$wüj·Tdü÷∫ø£
Áø£.dü+ bÕsƒ¡+ ù|s¡T ø£$ / s¡#·sTT‘· Ç‹eè‘·Ô+ Á|üÁøÏj·T HÓ\ |ü⁄≥
1. #·<äTe⁄ ø=i$ >√|üsêE $<ä´ ÄeX¯´ø£‘· ø£<∏ëø±e´+ pHé 2
42. Hêj·TqeTà eè<äTΔ\|ü≥¢ yÓ’K] / ø£<∏ëìø£ p˝…’ 10
≈£î≥T+ã $\Te\T
3. X¯‘·ø£ düT<Ûä X¯‘·ø£ ø£e⁄\T HÓ’‹ø£ $\Te\T X¯‘·ø£+ p˝…’ 20
44. neTà C≤„|üø±\T {Ï.ø£èwüíeT÷]Ô j·÷<äyée÷‘·èÁù|eT e#·q ø£$‘·Ä>∑wüߺ 32
5. |ü˝…¢ n+<ë\T Ä∫à y˚+ø£{≤#ês¡T´\T Á>±eTkÂ+<äs¡´∫Á‘·D ø±e´+Ä>∑wüߺ 42
6. Áù|s¡D &܈ˆ m.|æ.C…. nãT›˝Ÿ ø£˝≤+ e´øÏÔ‘·« $ø±dü+ Ä‘·àø£<∏ä ôdô|º+ãs¡T 54
7. •*Œ >∑Ti¿+ C≤wüßyê ø£fi≤kÂ+<äs¡´+ K+&Éø±e´+ nø√ºãs¡T 64
48. Á>±e÷\˝Àì y˚&ÉTø£\T <˚e⁄\|ü*¢ sêe÷qT»sêe⁄kÕ+düÿè‹ø£ $\Te\T πs&çjÓ÷Á|üdü+>∑+qe+ãs¡T 72
Áø°&Ü$H√<ë\T
9. @≈£î\+?#Ós¡ã+&É sêE kÕe÷õø£ düŒèVü≤π>j·T+qe+ãs¡T 84
10. d”‘· ÇcÕº\T u≤*ø± $<ä´ ãTÁs¡ø£<∏ä &çôd+ãs¡T 92
11. l\T bı+–q Je>∑&ɶ sêj·TÁb˛\T düTu≤“sêe⁄ <˚X¯uÛÑøÏÔ π>j·T+ »qe] 106
412. sêDÏ X¯+ø£s¡eTà #ê]Á‘·ø£ Ms¡>±<∏ä π>j·Tø£<∏ä |òæÁãe] 116
7e ‘·s¡>∑‹
>∑eTìø£ : 1. bÕsƒ¡+˝À + |ü⁄e⁄« >∑Ts¡TÔ>∑ |ü<ë´\T ø£+sƒ¡düú+ #˚j·÷*.
2. $wüj·Tdü÷∫ø£˝À 4 >∑Ts¡TÔ>∑ bÕsƒê\qT ø±+b˛õ{Ÿ ø√s¡T‡yês¡T
#·<äTyê*‡q nedüs¡+˝Ò<äT.SCERT TELANGANA

14. 2 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
1. #·<äTe⁄
` ø=i$ >√|üsêE
#·<äTe+&ç ` Ä˝À∫+#·+&ç ` #Ó|üŒ+&ç
1. Ä≥\T m+<äT≈£î Ä&ÉTø√yê*? m|ü&ÉT Ä&ÉTø√yê*?
2. @ düeTj·T+˝À #·<äTe⁄ø√yê*? m+<äT≈£î?
3. Ä≥\T Ä&É≈£î+&Ü {°.M #·÷dü÷Ô ≈£Ls¡TÃ+fÒ @eTÚ‘·T+~?
4. #·<äTe⁄ dü]>±Z #·<äTe⁄ø√≈£î+fÒ @eTÚ‘·T+~?
ˇø£|ü&ÉT ñ»®sTTì sêC≤´ìøÏ sêE $Áø£e÷s¡Tÿ&ÉT. n‘·ì ‘·sê«‘· ø±\+˝À uÛÀ»sêE Ä sêC≤´ìï
|ü]bÕ*+#ê&ÉT. uÛÀ»sêE $Áø£e÷s¡Tÿì ø£<∏ä\T nH˚ø£+>± $H˚yê&ÉT. Ä ø£<∏ä˝À¢ ø£eT˝≤ø£s¡Tì ø£<∏ä ˇø£{Ï.
ø£eT˝≤ø£s¡TìøÏ #·<äTe⁄ |ü≥¢ m≥Te+{Ï ÄdüøÏÔ ˝Ò<äT. ‘·+Á&ç Á‹$Áø£eTT&ÉT #·<äTe⁄ >=|üŒ‘·Hêìï ‘Ó\T|ü⁄‘·÷
ø=&ÉT≈£îqT eT+<ä*kÕÔ&ÉT. eT+<ä*+∫q $<Ûëq+, ø£eT˝≤ø£s¡T&ÉT e÷]q |ü<äΔ‹, á bÕsƒ¡+˝À ñqï~.
#·<äTe⁄ jÓTTø£ÿ ÄeX¯´ø£‘·qT ‘Ó*j·TC…|üŒ&É+ á bÕsƒ¡+ ñ<˚›X¯+.
Á|üX¯ï\T
bÕsƒ¡+ H˚|ü<∏ä´+ / ñ<˚›X¯+
‘˚ˆˆ^ˆˆ Ä≥˝≤&ÉT y˚fi¯\j·T+<äT Hê&Ée\j·TT
»<äTe⁄ø=q"<ä>∑T y˚fi¯\" »<äTe e\j·TT
q≥T¢ø±≈£îqï Hês√>∑´ eT+‘·]+#·T
<ëq, y˚T<ÛädüT‡ ã\V”≤q eTÚqT düTeTTà.SCERT TELANGANA

15. 3‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
Á|üy˚•ø£
#·<äTe⁄ eTìwæ˝À $y˚ø±ìï y˚T˝§ÿ*|æ $C≤„qe+‘·T&çì #˚düTÔ+~. $C≤„q+ e\¢ $qj·T+,
|üs√|üø±s¡ãT~Δ, ˝Öø£´+, <Ûäs¡àìs¡‹, Ä<äs¡ÙJeq+ e+{Ï ñ‘·ÔeT>∑TD≤\T n\e&ÉT‘êsTT. ‘·eT |æ\¢\T
ñ‘·ÔeT bÂs¡T\T>± e÷sê\ì ‘·*¢<ä+Á&ÉT\+‘ê ø√s¡T≈£î+{≤s¡T. #·<äTe⁄|ü≥¢ ìs¡¢ø£å´+ eVæ≤+#˚ |æ\¢\
>∑T]+∫ m+‘√ u≤<Ûä|ü&É‘ês¡T. $Áø£e÷s¡ÿ eTVü‰sêE jÓTTø£ÿ |ü⁄s√Væ≤‘·T&Ó’q Á‹$Áø£eTT&ÉT, ‘·q
ø=&ÉT≈£î ø£eT˝≤ø£s¡T&ÉT dü]>±Z #·<äTe⁄ø√e&É+ ˝Ò<äì eT<∏äq|ü&ܶ&ÉT. ø=&ÉT≈£î≈£î m{≤¢ Væ≤‘·e⁄ |ü*ø±&√
bÕsƒ¡+ <ë«sê ‘Ó\TdüT≈£î+<ë+!
á bÕsƒ¡+ ªø£<∏ëø±e´+μ Á|üÁøÏj·T≈£î #Ó+~q~. $$<Ûä ø£<∏ä\
düe÷Vü‰s¡ø±e´+ ø£<∏ëø±e´+. Bì˝À edüTÔe⁄ Á|ü<Ûëq+. s¡eTD°j·T
ø£<∏äq $<Ûëq+ ø£*–q ø±e´y˚T ø£<∏ëø±e´+. ˙‹ì, e´eVü‰s¡ <äø£å‘·qT
ø±s¡´≈£îX¯\‘·qT, ñ‘·ÔeT>∑TD≤\qT ô|+bı+~+#˚ ø£<∏ä\T Ç+<äT˝À ñ+{≤sTT.
ø=i$ >√|üsêE s¡∫+∫q dæ+Vü‰düq <ë«Á‹+•ø£ #·‘·TsêúXÊ«dü+˝ÀìBø£<∏ä.
uÛÀ»sêE≈£î ‘=$Tà<äe kÕ\uÛÑ+õø£ á ø£<∏äqT #Ó|æŒ+~.
bÕsƒ¡´uÛ≤>∑ $esê\T
$<ë´s¡Tú≈£î dü÷#·q\T
+bÕsƒ¡+˝Àì u§eTà\T #·÷&É+&ç. bÕsƒ¡+ eTT+<äTqï Á|üy˚•ø£ #·<äTe+&ç. bÕsƒ¡+˝Àì $wüj·÷ìï
}Væ≤+#·+&ç.
+bÕsƒêìï #·<äTe+&ç. ns¡ú+ø±ì |ü<ë\øÏ+<ä ^‘·\T ^j·T+&ç.
+ns¡ú+ø±ì |ü<ë\qT, yêø±´\qT >∑T]+∫ MT $TÁ‘·T\‘√ #·]Ã+#·+&ç.
+bÕsƒ¡´|ü⁄düÔø£+ ∫es¡q ñqï ª|ü<ë\T ` nsêú\Tμ |ü{Ϻø£ #·÷dæ, ‘Ó*j·Tì |ü<ë\≈£î nsêú\qT ‘Ó\TdüTø=+&ç.
ø£$ |ü]#·j·T+
ø=i$ >√|üsêE ‘·*¢<ä+Á&ÉT\T ø±e÷+_ø£, ø=i$ ø£düesêE. >√|üsêE
ìC≤e÷u≤<é õ˝≤¢˝Àì ;Û+>∑˝Ÿ ÁbÕ+‘·+yê&ÉT. Hê{Ï |ü*¢ø=+&É dü+kÕúHêBÛX¯ó&ÉT,
eTVü‰sêE sêD≤ eT\¢q ÄkÕúq |ü+&ç‘·T&ÉT. kÕVæ≤‘·´+‘√bÕ≥T sê»˙‹, #Û·+<ädüT‡,
jÓ÷>∑+, CÀ´‹wü+ yÓTT<ä˝…’q XÊÁkÕÔ\˝À Á|üMDT&ÉT. n+<ä]ø° düT\uÛÑ+>± ns¡úeTj˚T´
$<Ûä+>± ø£<∏ä\T #Ó|üŒ&É+ áj·Tq Á|ü‘˚´ø£‘·.
15e X¯‘êã›+SCERT TELANGANA

16. 4 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
I
Ä.yÓˆˆ uÛÑ{Ϻ eT+Á‹— ôd’q´bÕ* >√$+<ä #·+
Á<äT"&ÉT— Á‹$Áø£eTT&ÉT |ü⁄s√Væ≤‘·T+&ÉT—
q|üs√Væ≤‘·Tq≈£î Hê‘·àE+&É>∑T ø£eT
˝≤ø£s¡T+&Éq q$y˚øÏ >∑\"&ÉT. 1
ø£+ˆˆ Ä ø£eT˝≤ø£s¡T" &Ü ø£eT
˝≤ø£s¡ kÕ<äèX¯´eTT>∑ »&ÜX¯j·TT"&Ó’ qHé
XÀø£eTT eT~" u§<ä\+>∑ $
y˚ø£eTT |ü⁄{Ϻ+|ü" <ä+Á&ç yÓs¡e⁄q <ä÷i…Hé. 2
ø£+ˆˆ#·T≥ºeTT\≈£î" <ä*<ä+Á&ÉT\
¬ø{Ϻ jÓT&É+ Á_j·TeTT HÓi|üHÓ&É|üì #·<äTe⁄˝Ÿ
>∑{Ϻ>∑ HÓiT">∑ì |ü⁄Á‘·T"&ÉT
|ü⁄≥Tº≥ ≈£î\eTTq≈£î"<Óe⁄\T |ü⁄≥Tº≥#·TMTà. 3
ø£+ˆˆ$qT eTT‘·ÔeTeT>∑T |ü⁄≥Tºe⁄
>∑qT|üf…º&ÉT q{Ϻs¡÷|ü⁄ >∑ yÓ÷<äT>∑T" ã÷
e⁄qT eT÷s¡Tâ+&ÉTqT Áãã˝…&ÉT
eqeTTq uÛÑeqeTTq" <ä–q yêdüq >∑\<˚. 4
Ä˝À∫+#·+&ç ` #Ó|üŒ+&ç
+n$y˚øÏ \ø£åD≤\T @yÓTÆ ñ+{≤sTT?
+ø£$ ø£eT˝≤ø£s¡T&çì »&ÜX¯j·TT&ÉT nHêï&ÉTø£<ë!
Ç{≤¢ nq&É+ ‘·–q<˚Hê? m+<äT≈£î?
+ª#·<äTe⁄sêì |æ\¢\T e+XÊìøÏ ‘Ó>∑T\Tμ nHêï&ÉT ø£$. Bìô|’ MT n_ÛÁbÕj·T+ @$T{Ï?
II
+ ø£+ˆˆ |üs¡T\≈£î k˛<äs¡T\≈£î uÛÑ÷
es¡T\≈£î" >=qsê<äT düs¡«eX¯´eTT ‘êHÓ e«] øÏ∫Ãq" >√{Ï >∑TD√
‘·Ôs¡ eè~Δ uÛÑõ+#·T $<ä´ ‘·q <Ûäq yÓT|ü⁄&ÉTHé. 5
+ ø£+ˆˆ |üs¡uÛÑ÷$TøÏ" »qT#√" <ä
düÿs¡T\≈£î q>∑|ü&É<äT Áy˚>∑T>± <Ó#·Ã≥ HÓ
e«]HÓ’q Væ≤‘·T\" CÒj·TTqT
<Ûäs¡˝À eTiÏ $<ä´" uÀ <ÛäqeTT\T >∑\y˚. 6SCERT TELANGANA

17. 5‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
Ä˝À∫+#·+&ç ` #Ó|üŒ+&ç
+‘êqT H˚]Ãq #·<äTe⁄ Ç‘·s¡T\≈£î |ü+∫‘˚ ø√{Ϭs≥T¢
ô|s¡T>∑T‘·T+~. Bìì m{≤¢ düeT]úkÕÔs¡T?
+ª#·<äTe⁄ <=+>∑\≈£î ø£ì|æ+#·<äTμ #·]Ã+#·+&ç.
+n+<äs¡÷ yÓT#·TÃø√yê\+fÒ eTq+ @j˚T #·<äTe⁄\T #·<äyê*?
ñˆˆ >∑<ä´eTT" ã<ä´eTT+ u…qT|ü" ¬>’ø=qT {§+&Ó, Á<ÛäTyêÁ|üã+<Ûädü+
|ü<äT´‘·T" &Í≥ jÓTT+&Ó, eTè<äTuÛ≤wü\" Áu§<äT›\T |ü⁄#·TÃ{§+&Ó, ˝À ø√<ä´eT \ø£åD+ u…iT">∑T {§+&Ó, >∑&ÉTq“¤õsTT+#·T">±ø£ j˚T
$<ä´\T H˚s¡"&˚ì" |üX¯óy˚ j·T>∑T" >±<Ó >∑DÏ+∫ #·÷∫qHé. 7
Ä˝À∫+#·+&ç ` #Ó|üŒ+&ç
+|üX¯óe⁄\≈£î, eTqTwüß\≈£î
‘˚&Ü˝Ò$T{Ï?
+ø£eT˝≤ø£s¡Tì rs¡T>± MT¬s|ü&Ó’Hê Á|ü‹q |üPHêsê? m+<äT≈£î?
+ø£eT˝≤ø£s¡T&ÉT >∑Ts¡Te⁄≈£î ùde#˚dü÷Ô $<ä´qT H˚s¡TÃ≈£îHêï&ÉT. MTs¡T MT
ñbÕ<Ûë´j·TT\≈£î @j˚T
ùde\T #˚kÕÔs¡T?
III
+ Xʈˆ dü+^‘·+ãT" >∑$‘·« ‘·‘·Ô«eTTqT k»q´+ãT uÛ≤e+ãT dü
‘ê‡+>∑‘·´+ãT HÓiT+>∑&˚ì uÛÑT$ HêX¯Ãs¡´+ãT>± yê\eTTHé
X¯è+>∑ <ä«+<ä«eTT ˝Òì jÓT<䛑·"&Éq+ C…\T¢+ <äèD+ u≤‘·"&É
j·÷´+^ø£+ãTq y˚Tj·T" &Ü|üdüT uÛ≤>∑´+ _#·Ã≥+ >∑\TZ≥Hé. 8
d”ˆˆnqT#·T HÓ–Z+∫q Hê ø£eT˝≤ø£s¡T+
&É_Ûe÷ìjÓÆT ‘·q j·÷‘·à˝Àq
$<ä´\T H˚]à $y˚øÏHÓ’ ø±ì sT÷
»q≈£î eÁø£ÔeTT #·÷&ÉqqT#·T yÓ&É*
ø±oàs¡ <˚X¯+ãT ø£&É πø"– jÓTTø£ jÓ÷s¡
»+Á<äπø‘·T+&ÉqT dü+»„" ãs¡">∑T
qT‘·ÔeT ~«E" >=*Ãj·TT+&É>± Hê‘·+&ÉT
Áø£eTeTTq dæ<äΔ kÕs¡dü«‘·+ãT
‘˚.^ˆˆ ø£s¡TD H=dü"–q q‘·"&ÉT kÕ+>∑+ãT >±">∑
Hê\TZ y˚<äeTT\TqT >±e´ Hê≥ø£eTT\T
<äs¡Ùq+ãT\T ˙‹XÊÁdüÔeTT\T ~$]
ø£\j·T dü+^‘· kÕVæ≤‘·´ ø£fi¯\T H˚]à 9
e : n_ÛE„+&Ó’ >∑Ts¡THêq‹ e&Édæ ‹]–
<˚X¯ $X‚wü+ãT\+ p&É+»]sTT+#·T#·T...10SCERT TELANGANA

18. 6 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
1. $Áø£e÷s¡ÿ eTVü‰sêEjÓTTø£ÿ eT+Á‹ uÛÑ{Ϻ. Ä sêE e<ä› >√$+<ä#·+Á<äT&ÉH˚ ôd’q´bÕ\≈£î&ÉTHêï&ÉT.
$Áø£e÷s¡Tÿì |ü⁄s√Væ≤‘·T&ÉT Á‹$Áø£eTT&ÉT. Ä |ü⁄s√Væ≤‘·TìøÏ ø£eT˝≤ø£s¡T&ÉH˚ ø=&ÉT≈£îHêï&ÉT. n‘·&ÉT
n$y˚øÏ.
2. ø£eT˝≤ø£s¡+ n+fÒ »˝≤X¯j·T+. n~ ìX¯Ã\+>± ñ+≥T+~. Ä$<Ûä+>±H˚ ø£eT˝≤ø£s¡T&ÉT »&ÜX¯j·TT&ÉT.
m≥Te+{Ï ÄX¯j·T+ ˝Ò≈£î+&Ü düÔãΔ+>± ñHêï&ÉT. ø=&ÉT≈£îì #·÷dæ ‘·+Á&ç eTqdüT˝À <äT'œ+#ê&ÉT.
ø=&ÉT≈£îqT $y˚øÏì #˚j·÷\ì á$<Ûä+>± eT+<ä*+#ê&ÉT.
3. #·T{≤º\≈£î, ‘·*¢<ä+Á&ÉT\≈£î dü+‘√cÕìï ø£*–+#˚ #·<äTe⁄\T |æ\¢\T H˚s¡TÃø√yê*. n≥Te+{Ï #·<äTe⁄\T
H˚s¡«ì ø=&ÉT≈£î\T e+XÊìøÏ ‘Ó>∑T\T e+{Ïyês¡T.
4. #·ø£ÿì s¡÷|ü+ ñHêï ≈£L&Ü yÓ÷<äT>∑T|ü⁄e⁄« düTyêdüq\T yÓ<ä»\¢˝Ò<äT. n{≤¢π> ñ‘·ÔeTyÓTÆq »qà, m+‘·
eT+∫ s¡÷|üeTTqïyê&Ó’q|üŒ{Ïø° eT÷s¡Tâ&ÉT ≈£î≥T+ã+˝À yÓ\T>∑TqT ì+|ü˝Ò&ÉT.
5. |üP]Ô>± ‘·q nBÛqyÓTÆq $<ä´qT Ç‘·s¡T\T, nqï<äeTTà\T, sêE\T rdüTø√˝Òs¡T. eTq+ me«]øÏ∫ÃHê
ø√{Ϭs≥T¢ ô|s¡T>∑T‘·T+~. n+<äTπø $<ä´ m|ü&É÷ eTq kı+‘· <Ûäq+.
6. y˚πs ÁbÕ+‘ê\≈£î yÓ[flq|ü⁄&ÉT $<ë´<Ûäq+ <=+>∑\≈£î ø£qã&É<äT. n~ eTq≈£î uÛ≤s¡+ ≈£L&Ü ø±<äT.
mø£ÿ&ÉHÓ’Hê me«]HÓ’Hê eTq≈£î Væ≤‘·T\qT #˚düTÔ+~. n+<äTe\¢ á uÛÑ÷$Tô|’ $<ä´≈£î düe÷qyÓTÆq <Ûäq+
eTs=ø£{Ï ˝Ò<äT.
7. e#·qø±yê´\T, |ü<ä´ø±yê´\T #·<äTyê*. ˝Ò<ë Á<ÛäTyêÁ|üã+<Ûä dü+|ü<äqT (dü+^‘· Hê≥´ kÕVæ≤‘·´ C≤„Hêìï)
bı+<ë*. ˝Ò<ë eT+∫ e÷≥\T e÷{≤¢&ÉT‘·÷ bı<äT› >∑&ÉbÕ*. ˝Ò<ë ˝Àø£C≤„qyÓTÆHê bı+<ë
*. Ç$ @M
#˚j·T≈£î+&Ü me]ì m+‘· ùd$+∫Hê @ #·<äTe⁄\÷ H˚s¡TÃø√ìyês¡T |üX¯óe⁄ e+{Ïyêπs.
8. dü+^‘·+, ø£$‘·«+˝Àì kÕs¡+, eT+∫‘·q+, eTqdüT˝Àì uÛ≤e+, dü»®qT ‘√&ç ùdïVü≤+ M{Ïì Á>∑Væ≤+#·˝Òì
yê&çì uÛÑ÷$Tô|’ ‘√ø£, ø=eTTà\T ˝Òø£ ‹s¡T>±&˚ m<äT› nì nqe#·TÃ. n≥Te+{Ïyê&ÉT >∑&ç¶y˚Tj·Tø£b˛e&É+
nH˚~ |üX¯óe⁄ bÕ*{Ï n<äèwüºeTì #ÓbÕŒ*.
9. ‘·+Á&ç e´+>∑´|ü⁄ e÷≥\≈£î ø£eT˝≤ø£s¡T&ÉT n_Ûe÷q|ü&ܶ&ÉT. $<ä´ H˚s¡TÃø=ì $y˚øÏjÓÆTq ‘·s¡Tyê‘· ø±ì
‘·+Á&ç eTTK+ #·÷&Éqì eTqdüT˝À nqT≈£îHêï&ÉT. ø±oàs¡<˚X¯+˝Àì #·+Á<äπø‘·T&ÉT nH˚ ñ‘·ÔeT Áu≤Vü≤àD
>∑Ts¡Te⁄qT #˚] ùde #˚XÊ&ÉT. Ä |ü+&ç‘·Tì <ë«sê Áø£eT+>± Hê\T>∑T y˚<ë\T, y˚<ë+>±\T, ø±e´Hê≥ø±\T,
<äs¡ÙHê\T, ˙‹XÊÁkÕÔ\T, dü+^‘· kÕVæ≤‘·´ø£fi¯\T H˚s¡TÃ≈£îHêï&ÉT.
10. Ä ‘·sê«‘· >∑Ts¡Te⁄>±] nqTeT‹‘√ <˚X¯+˝Àì $X‚cÕ\T #·÷&Ü\ì ãj·T\T<˚sê&ÉT.
(á$<Ûä+>± ‘·*¢<ä+Á&ÉT\T, >∑Ts¡Te⁄\T, ô|<ä›\T, me«s¡T ì+~+∫Hê ø√bÕìï ‘Ó#·TÃø√sê<äT. <ëìì
Áù|s¡D>± rdüTø=ì m<ä>±* nì bÕsƒê´+X¯ uÛ≤e+).
‘ê‘·Œsê´\TSCERT TELANGANA

19. 7‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
1. øÏ+~ uÛ≤e+ e#˚à bÕ<ë\T |ü<ë´˝À¢ mø£ÿ&É ñHêïjÓ÷ #·÷dæ sêj·T+&ç.
n. #·<äTe⁄ H˚s¡TÃø√ì ø=&ÉT≈£î e+XÊìøÏ ‘Ó>∑T\T ø£*–kÕÔ&ÉT.
Ä. $<ä´ me«]øÏ∫ÃHê ø√{Ϭs≥T¢ eè~Δ #Ó+<äT‘·T+~.
Ç. á uÛÑ÷$Tô|’ $<ä´‘√ düe÷qyÓTÆq <Ûäq+ ñ+<ë?
á. @ #·<äTeP H˚s¡«ìyê&ÉT |üX¯óe⁄‘√ düe÷q+.
2. á øÏ+~ |ü<ë´ìï #·<äTe+&ç. uÛ≤e+ sêj·T+&ç.
ø£+ˆˆ#·<äTeì yê&ÉE„+&É>∑T
#·~$q dü<ädü~«y˚ø£ #·‘·Ts¡‘· >∑\TZHé
#·<äTe>∑ e\j·TTqT »qT\≈£î,
#·~$+#Ó<ä Hês¡T´˝§<ä› #·<äTe⁄eTT ‘·+Á&û! ` (b˛‘·q uÛ≤>∑e‘·+)
1. n+<ä]ø° #·<äTe⁄ nedüs¡+ nì ‘Ó\TdüT≈£îHêïs¡T ø£<ë! nsTTq|üŒ{Ïø° Ç+ø± eTq düe÷»+˝À
ø=+‘·eT+~ |æ\¢\T #·<äTe⁄ø√e&É+ ˝Ò<äT. Bìe\¢ yêfi¯ófl @y˚T$T ø√˝ÀŒ‘·THêïs¡T? yêfi¯ófl≈£L&Ü
#·<äTe⁄ø√yê\+fÒ eTqy˚T+ #˚j·÷*?
Ç$ #˚j·T+&ç
I$ì, ns¡ú+ #˚düTø=ì, Ä˝À∫+∫ e÷{≤¢&É&É+
II<Ûësêfi¯+>± #·<äTe&É+ ` ns¡ú+ #˚düTø=ì Á|ü‹düŒ+~+#·&É+
1. øÏ+~ Á|üX¯ï≈£î ◊<˚dæ yêø±´˝À¢ »yêãT\T sêj·T+&ç.
n. #·<äTe⁄ H˚s¡«ì yê]ì ø£$ y˚{Ï‘√ b˛˝≤Ã&ÉT?
Ä. Á‹$Áø£eTTìøÏ #·<äTe⁄ |ü≥¢ >∑ uÛ≤yê\T m˝≤+{Ï$?
Ç. ø£eT˝≤ø£s¡Tì dü«uÛ≤e+ m≥Te+{Ï~?
á. #·<äTe⁄ sêø£b˛‘˚ @j˚T ø£cÕº\T ø£\T>∑T‘êjÓ÷ }Væ≤+∫ sêj·T+&ç.
IIId”«j·Ts¡#·qSCERT TELANGANA

20. 8 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
u≤>± #·~y˚≥≥T¢ $TeTTà\qT Áù|πs|æ+∫q yê]øÏ ø£è‘·»„‘·\T ‘Ó\T|ü⁄‘·÷ ˝ÒK sêj·T+&ç. (˝Ò<ë)
#·<äTe⁄ ÄeX¯´ø£‘· ‘Ó*ù|≥≥T¢ ø=ìï ìHê<ë\T sêj·T+&ç.
1. øÏ+~ yêø±´˝À¢ ^‘·^dæq |ü<ë≈£î dü¬s’q nsêú\T sêj·T+&ç.
n. |üX¯óe⁄\T X¯è+>±\‘√ bı&ÉTkÕÔsTT.
Ä. lø£èwüßíì eÅø£ÔeTT ∫s¡Tqe⁄«‘√ XÀ_ÛdüTÔ+~.
Ç. ‘·èDeTT ‹ì Äe⁄ bÕ*düTÔ+~.
á. ñ‘·ÔeTyÓTÆq |ü⁄Á‘·T&ÉT ‘·*¢<ä+Á&ÉT\≈£î ø°]Ô ‘ÓkÕÔ&ÉT.
2. øÏ+~ |ü<ë\qT $e]dü÷Ô sêj·T+&ç.
n. eTè<äTuÛ≤wü\T Ä. kÕs¡dü«‘·eTT
Ç. k»q´uÛ≤e+ á. dü‘ê‡+>∑‘·´+
3. øÏ+~ |ü<ë≈£î |üsê´j·T |ü<ë\T sêj·T+&ç.
n. <Ûäs¡ R.........................., ..........................
Ä. Ä‘·àE&ÉT R .........................., ..........................
Ç. eq+ R .........................., ..........................
á. XÀø£+ R.........................., ..........................
IVdüè»Hê‘·àø£‘· / Á|üX¯+dü
V|ü<äC≤ $ìjÓ÷>∑+
VIuÛ≤wüqT >∑T]+∫ ‘Ó\TdüT≈£î+<ë+
uÛ≤cÕuÛ≤>± >∑T]+∫ øÏ+~ ‘·s¡>∑‘·T˝À¢ ‘Ó\TdüT≈£îHêïs¡T ø£<ë! øÏ+~ ù|sêqT #·<äTe+&ç. n+<äT˝Àì
uÛ≤cÕuÛ≤>±\qT >∑T]Ô+∫ |ü{Ϻø£qT |üP]+#·+&ç.
e÷ }] #Ós¡Te⁄ >∑≥Tºq dü+>∑y˚TX¯«s¡ <˚yê\j·T+ ñqï~. |ü#·Ãì Á|üø£è‹˝À |ü≈£åî øÏ\øÏ˝≤sêyê\‘√
n\sêπs Ä ÁbÕ+‘·eT+‘ê XÀuÛ≤j·Te÷q+>± ñ+≥T+~. nø£ÿ&ç eq+˝À õ+ø£\T, ≈£î+<˚fi¯ófl
2. øÏ+~ Á|üX¯ï≈£î |ü~ yêø±´˝À¢ »yêãT sêj·T+&ç.
#·<äTe⁄ bÕsƒ¡´ kÕsê+XÊìï MT kı+‘· e÷≥˝À¢ sêj·T+&ç.SCERT TELANGANA

21. 9‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
HêeTyê#·ø£+düs¡«HêeT+$X‚wüD+ÁøÏj·Tne´j·T+
‹s¡T>±&ÉT‘·T+fÒ düT+<äs¡+>± ñ+≥T+~. dü÷s√´<äj·T düeTj·T+˝À mÁs¡ì dü÷s¡´øÏs¡D≤\T ˙{Ï n\ô|’
Á|ü‹_+_düTÔqï|ü&ÉT Ä n<äT“¤‘·<äèXÊ´ìï #·÷&É{≤ìøÏ ¬s+&ÉTø£+&ÉT¢ #ê\e⁄. nuÀ“! á kÂ+<äsê´ìï
e]ídü÷Ô |üÁ‹ø£˝À¢ mH√ï ø£<∏äHê\T e#êÃsTT. ÄVü‰! Ä ø£<∏äHê\T #·<äTe⁄‘·÷+fÒ eTqdüT‡ Äq+<ä&√*ø£˝À¢
‘˚*b˛‘·T+~ ø£<ë!
O
O
dü÷øÏÔ
ø£qTï\T ˝Òìyê&ÉT n+<ÛäT&ÉT ø±&ÉT,
$<ë´ $V”≤qT&ÉT n+<ÛäT&ÉT.
` πøåy˚T+Á<äT&ÉT
H˚ì$ #˚j·T>∑\Hê ?
+bÕsƒ¡+˝Àì |ü<ë´\qT sê>∑+‘√, uÛ≤e+‘√ #·<äTe>∑\qT. ne⁄qT / ø±<äT
+Ç∫Ãq yêø±´\≈£î #Ó+~q |ü<ä´bÕ<ë\qT bÕsƒ¡+˝À >∑T]Ô+#·>∑\qT. ne⁄qT / ø±<äT
+#·<äTe⁄ ÄeX¯´ø£‘· >∑T]+∫ kı+‘· e÷≥˝À¢ sêj·T>∑\qT. ne⁄qT / ø±<äT
+#·<äTe⁄>∑T]+∫ Áù|s¡Dø£*Z+∫qyê]øÏ ø£è‘·»„‘·\‘√ ˝ÒK/#·<äTe⁄ ÄeX¯´ø£‘·
‘Ó*ù|≥≥T¢ ìHê<ë\T sêj·T>∑\qT. ne⁄qT / ø±<äT
#·<äTe⁄ ÁbÕeTTK´‘· ‘Ó*ù| |ü<ë´\T / bÕ≥\T ùdø£]+∫, ìy˚~ø£ sêdæ ‘·s¡>∑‹˝À #·~$ $ì|æ+#·+&ç.
ÁbÕC…≈£îº|üìSCERT TELANGANA

22. 10 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
2. Hêj·TqeTà
u§eTàqT #·÷&É+&ç ` Ä˝À∫+#·+&ç ` e÷{≤¢&É+&ç
Á|üX¯ï\T
1. ô|’ u§eTà˝À me¬ses¡THêïs¡T?
2. u§eTà˝À @+ »s¡T>∑T‘·Tqï~?
3. eTTdü\eTà≈£î ùde\T #˚düTÔqïyês¡T me¬s’ ñ+{≤s¡T?
4. MT Ç+{À¢ ñ+&˚ eè<äTΔ\≈£î MTs¡T m{≤¢+{Ï ùde\T #˚kÕÔs¡T?SCERT TELANGANA

23. 11‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
Á|üy˚•ø£
ø±˝≤\T e÷]Hê @fi¯ófl >∑&ç∫Hê uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À Ç|üŒ{Ïø° ≈£î≥T+ãe´edüú ì*∫ ñqï~. ªn+<ä]
düTK+˝À Hê düTK+ ñqï~. yê]ø√düy˚T Hê J$‘·+μ nH˚ uÛ≤eq uÛ≤s¡rj·T ≈£î≥T+u≤ìøÏ ÁbÕ‹|ü~ø£.
ne÷àHêqï\T, nø±ÿ#Ó˝…¢fi¯ófl, nHêï‘·eTTàfi¯ófl, ‘ê‘·j·T´Hêj·TqeTà... Ç<˚ ≈£î≥T+ã+. Ç~ düTKdü+‘√cÕ\
yêøÏ*. Äq+<ë ˝À–*. neTàeTà, Hêj·TqeTà, ‘ê‘·j·T´ ˇ&ç˝À ˇ~–b˛e&É+ ∫qï |æ\¢\¬ø’‘˚ eTVü‰düs¡<ë.
yê]øÏ Äràj·T+>± ùde\T #˚dæ ByÓq\T bı+<ë*. |æ\¢\T |üs¡düŒs¡+ n_Ûe÷Hêìï, ÄbÕ´j·T‘·qT
|ü+#·T≈£î+≥÷ ùdyêuÛ≤e+‘√ ñ+&Ü\H˚ dü÷Œ¤]Ô á bÕsƒ¡+ #·~$ bı+<äT<ë+...
bÕsƒ¡+ ñ<˚›X¯+
eè<äTΔ\|ü≥¢ kÕqT≈£L\yÓ’K] ô|+bı+~+#·Tø√yê*. yê]ì yÓøÏÿ]+#·≈£î+&Ü, nee÷ì+#·≈£î+&Ü
C≤Á>∑‘·Ô>± ùde\T #˚j·÷*. ˇø£y˚fi¯ eTqe\¢ ‘·|ü »]–‘˚ |üXÊÑêÔ|ü+‘√ ø£åe÷|üD n&É>±*. e÷qdæø£
|ü]es¡Ôq ø£\>±*. |æ\¢\T ás긴uÛ≤e+ $&ç∫ô|{≤º\ì, ô|<ä›\≈£î m≥Te+{Ï n|üø±s¡+ #˚j·T≈£L&É<äì,
yê]|ü≥¢ >ös¡euÛ≤e+‘√ yÓT\>±\ì ‘Ó*j·TC…|üŒ&Éy˚T á bÕsƒ¡+ ñ<˚›X¯+.
bÕsƒ¡´uÛ≤>∑ $esê\T
á bÕsƒ¡+ ªø£<∏ëìø£μ Á|üÁøÏj·T≈£î #Ó+~q~. ≈£î¢|üÔ‘·, düs¡fi¯‘·,
bÕÁ‘·\≈£î ‘·–q dü+uÛ≤wüD\T, Äø£≥Tº≈£îH˚ ø£<∏äq+ ø£<∏ëìø£ Á|ü‘˚´ø£‘·.
e÷qe‘ê $\Te\qT ‘Ó*j·TC…ù|Œ ø£<∏ëìø£ Ç~.
$<ë´s¡Tú\≈£î dü÷#·q\T
+bÕsƒ¡+˝Àì u§eTà\qT #·÷&É+&ç. bÕsƒ¡+ eTT+<äTqï Á|üy˚•ø£ #·<äTe+&ç. bÕsƒ¡+˝Àì $wüj·÷ìï
}Væ≤+#·+&ç.
+bÕsƒêìï #·<äTe+&ç. ns¡ú+ø±ì |ü<ë\øÏ+<ä ^‘·\T ^j·T+&ç.
+ns¡ú+ø±ì |ü<ë\qT, yêø±´\qT >∑T]+∫ MT $TÁ‘·T\‘√ #·]Ã+#·+&ç.
+bÕsƒ¡´|ü⁄düÔø£+ ∫es¡q ñqï ª|ü<ë\T ` nsêú\Tμ |ü{Ϻø£ #·÷dæ, ‘Ó*j·Tì |ü<ë\≈£î nsêú\qT ‘Ó\TdüTø=+&ç.SCERT TELANGANA

24. 12 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
I
s¡$ yêfi¯fl Ç+{À¢ neTà, Hêqï, ‘·eTTà&ÉT, #Ó˝…¢ Ç+ø± ˇø£ eTTdü* ne« ñ+{≤s¡T. eTTdü* ne« s¡$øÏ
Hêj·TqeTà.
Hêj·TqeTà≈£î ø£+&ÉT¢ dü]>±Z ø£ì|æ+#·e⁄. yÓ÷ø±fi¯ófl ≈£L&É n]–b˛e&É+‘√ q&Ée&É+ ≈£L&Ü ø£wüºyÓTÆ+~.
Hêj·TqeTàqT #·÷&É{≤ìøÏ e∫Ãq yêfi¯fl+<äs¡÷ ª@+ nyê«! eT+∫>∑Tqïyê?μ nì n&ç–‘˚ ª@+
eT+∫>∑T+&ÉT&ÉT _&ܶ! mefi¯fl≈£L |üìøÏsêì ã‘·T≈£îμ nì nH˚~.
ªª@+ ø±<äT˝Ò nyê«! nìï+{Ïø° Ä <˚e⁄&ÉTHêï&ÉTμμ nì e∫Ãqyêfi¯ófl n+≥T+fÒ ne« eTTK+ yÓ*–b˛j˚T~.
yêfi¯fl+‘ê ‘·\e+∫ <ä+&É+ ô|&ÉT‘·T+fÒ ªªdü\¢>∑T+&ÉT _&ܶμμ nì B$+#˚~.
ne« |ü+&ÉT≈£îH˚ eT+#·+ MT<ä |üs¡T|ü⁄, yÓT‘·Ô, #Ó<ä›s¡T Ç+ø± ø=ìï ã≥º\T+{≤sTT. |üø£ÿq ã\¢MT<ä
j·÷<ä–] qs¡dæ+Vü≤kÕ«$T |ü≥+, eTT+<äs¡ »|üe÷ ñ+≥T+~. Hêj·TqeTà≈£î s√p e÷\qT #˚‹‘√
|ü≥Tºø=ì »|ü+ #˚j·T&É+ n\yê≥T.
eT+#êìøÏ ¬s+&ÉT~≈£îÿ˝≤ @y˚T+ edüTÔe⁄\T ñ+{≤jÓ÷ ne«≈£î ‘Ó\TdüT. m+‘· sêÁ‹ ìÁ<ä˝Ò∫Hê Nø£{À¢H˚
Ä edüTÔe⁄\qT #˚‘√Ô{Ï n+<äT≈£î+≥T+~.
ne« eT+#êìøÏ ˇø£ ~≈£îÿ ˙fi¯fl_+<Ó, #Ó+ãT ñ+{≤sTT. <ä÷|ü nsTT‘˚ #Ó+ãT‘√ì ˙fi¯ófl eTT+#·Tø=ì
‘ê>∑T‘·T+~. eT+#êìøÏ Ç+ø√ ~≈£îÿ #Ó|ü\T+{≤sTT. eT+#·+ ~–‘˚ #·÷&É≈£î+&ÉH˚ ø±fi¯flqT #Ó|ü˝À¢ ô|{Ϻ
‘=&ÉT≈£îÿ+≥T+~.
ne« n+fÒ Ç+{À¢ n+<ä]ø° Çwüº+. ÄyÓTqT ã+>±s¡+˝…ø£ÿ #·÷düT≈£î+{≤s¡T. s¡$yêfi¯fl neTà, Hêqï
bı<äT›H˚ï Hêj·TqeTà≈£î kÕïq+ #˚sTT+#·&ÜìøÏ |ü≥Tºø=ì rdüT≈£îb˛‘ês¡T. kÕïq+ #˚sTT+∫q+ø£ eTfi≤¢ eT+#·+MT<ä
≈£L#·T+&Éu…{Ϻq|ü⁄&ÉT Hêj·TqeTà eTTK+MT<ä ˙fi¯fl#·Tø£ÿ\T yÓTs¡Tdü÷Ô m+‘√ n+<ä+>± ø£qã&ÉT‘êsTT.
s¡$yêfi¯fl neTà Hêj·TqeTà ‘·\qT <äTyÓ«q‘√
<ä÷dü÷Ô Hêj·TqeTà H=dü\TMT<ä eTT<äT›ô|≥Tº≈£î+≥T+~.
eT+#·+ |üø£ÿq ;s¡Tyê˝À Hêj·TqeTà eT+<äT\T+{≤sTT.
@eT+<äT >√©\T m|ü&ÉT y˚düTø√yê˝Àï Hêj·TqeTà≈£î
‘Ó\TdüT. s¡$yêfi¯fl neTà>±˙, Hêqï >±˙ eT+<äT\T
y˚j·TuÀ‘˚ ªªHê≈£î #ê‘·qsTT‘·~ _&ܶ... H˚H˚düT≈£î+≥μμ
n+≥T+~.
Ä˝À∫+#·+&ç ` #Ó|üŒ+&ç
+ªkÕ<Ûës¡D+>± |æ\¢\T Hêj·TqeTàqT
Çwüº|ü&É‘ês¡Tμ m+<äT≈£î?
+ªª@+ ø±<äT˝Ò nyê«! nìï+{Ïø° Ä <˚e⁄&ÉTqï&ÉTμμ
nì Ç+{ÏøÏ e∫Ãqyês¡T nq≥+˝À Ä+‘·s¡´
y˚T$T{Ï?
+ªdü\¢>∑T+&ÉT _&ܶμ nì @j˚T dü+<äsꓤ\˝À n+{≤s¡T?SCERT TELANGANA

25. 13‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
II
s¡$øÏ Hêj·TqeTà n+fÒ m+‘√ Çwüº+. Hêj·TqeTà≈£î @<Ó’Hê |üì #˚dæô|≥º&ÉeTHêï, Hêj·TqeTà #Óù|Œ
ø£<∏ä\T $q&ÉeTHêï, Hêj·TqeTà <ä>∑Zs¡ Vü‰sTT>± ìÁ~+#·&ÉeTHêï Çwüº+. s¡$πøø±<äT n‘·ì ‘·eTTàìøÏ, #Ó˝…¢≈£î
≈£L&É Hêj·TqeTà n+fÒ Çwüº+. Hêj·TqeTà ≈£L&É |æ\¢\T ã&çqT+∫ Ç+{ÏøÏ m|ü&ÉT ekÕÔs√ nì m<äTs¡T#·÷düTÔ+~.
ˇø£s√E yê[fl+{ÏøÏ ø£Ø+q>∑sY qT+&ç #·T{≤º\T e#êÃs¡T. yêfi¯ófl <ä>∑Z] #·T{≤º\T. yêfi¯fl ø=&ÉT≈£î X‚KsY,
s¡$ ˇπø á&ÉTyêfi¯ófl. ˇø£]‘√ ˇø£s¡T ø£\dæ Ä&ÉTø√e&ÉeT+fÒ yêfi¯fl≈£î #ê˝≤ Çwüº+. ø£*dæ m>∑Ts¡T‘ês¡T,
<äT+≈£î‘ês¡T, Ä&ÉT‘ês¡T, Á|ü|ü+#·+ yÓTT‘·Ô+ eT]Ãb˛‘ês¡T. X‚KsY edüTÔHêï&Éì s¡$ m–] >∑+‘·T\T y˚XÊ&ÉT.
X‚KsY nsTT‘˚ m|ü&ÉT s¡$ <ä>∑Zs¡≈£î b˛<ëe÷, m|ü&ÉT s¡$‘√ ø£\dæ Ä&ÉT≈£î+<ëe÷ nì Ä‘·è‘·‘√ ñHêï&ÉT.
X‚KsY yêfi¯fl ne÷à Hêqï ‘·eTTàì‘√ ø£\dæ Ç+{ÏøÏsê>±H˚ s¡$øÏ m+‘√ dü+ãTs¡yÓTÆ+~. Ç<ä›s¡÷ ø£\dæ
ø=+#Ó+ùd|ü⁄ Ä&ÉT≈£îHêïs¡T. ø±ì ø=+‘·ùd|ü{ÏøÏ s¡$ Ä≥qT Äù|dæ Hêj·TqeTà <ä>∑Zs¡≈£î b˛j·÷&ÉT. s¡$ ‘·q‘√
Ä&ÉT‘·Tqï Ä≥qT Ä|æ yêfi¯fl Hêj·TqeTà ø√düeTì b˛e&É+ X‚KsY≈£î q#·Ã˝Ò<äT. s¡$ ekÕÔ&˚yÓ÷qì X‚KsY
#·÷dæ+&ÉT. ø±˙ s¡$ Hêj·TqeTà≈£î nedüs¡yÓTÆq düVü‰j·T+ #˚düT≈£î+≥÷ nø£ÿ&ÉH˚ ñHêï&ÉT.
Á|ü‹s√p s¡$ Hêj·TqeTà <ä>∑Zs¡H˚ m≈£îÿeùd|ü⁄ ñ+&É&É+, ‘·q‘√ Ä&ÉTø√e&ÜìøÏ sêø£b˛e&É+ X‚KsY≈£î
q#·Ã˝Ò<äT. #ê˝≤ ø√|ü+ e∫Ã+~. ªªs¡M! ˙‘√ mH√ï Ä≥\T Ä&ÉTø√yê\ì m+‘√ ÄX¯‘√ e#êÃqT. Hê‘√bÕfÒ
m+<äT≈£î ñ+&Ée⁄μμ? nì n&ç>±&ÉT X‚KsY.
ªªHêj·TqeTà≈£î |üqT\T #˚düTø√e&É+ #ê‘·qsTT‘·
˝Ò<äT. n+<äTø£ì Hêj·TqeTà <ä>∑Zs¡H˚ ñ+&Ü*. πs|ü⁄
yÓTT‘·Ô+ ˙‘√fÒ ñ+≥˝Òμμ nHêï&ÉT s¡$.
‘Ó\¢yê] ˝Òe>±H˚ ‘·j·÷s¡sTT, X‚KsYqT ‘√\Tø√ì
ùdïVæ≤‘·T Ç+{ÏøÏ yÓfi≤fl&ÉT s¡$. n+<äs¡÷ ø£\dæ ã&ç˝À
Ä≥düú˝≤ìøÏ yÓ[fl ∫Ás¡>√HÓ, <ë>∑T&ÉTeT÷‘·\T, ø£ã&ç¶
mH√ï Ä≥\T Ä&ÉT≈£îHêïs¡T. Ä s√E X‚KsY m+‘√
dü+‘√wü+>± ñHêï&ÉT. ø±˙ e÷|ü{ÏøÏ Ç+{ÏøÏ sê+>∑H˚
Hêj·TqeTà‘√fÒ ñHêï&ÉT s¡$. X‚KsY≈£î Ç+ø± u≤<Ûä>±
nì|æ+∫+~.
Ä˝À∫+#·+&ç ` #Ó|üŒ+&ç
+MTs¡T @j˚T Ä≥\T Ä&ÉT‘ês¡T?
+MT‘√ Ä&É&ÜìøÏ ekÕÔqqï ùdïVæ≤‘·T&ÉT
sêø£b˛‘˚ MTπøeTì|ædüTÔ+~?
+ø£\dæ Ä&É&É+˝À ñqï Äq+<ä+ m≥Te+{Ï~?
+MTs¡T me]¬ø’Hê, m|ü&Ó’Hê düVü‰j·T+#˚XÊsê? m{≤¢+{Ï düVü‰j·T+ #˚XÊs√ #Ó|üŒ+&ç.
III
‘Ó˝≤¢πsdü]øÏ Hêj·TqeTà≈£î u≤>± »«s¡+ e∫Ã+~. s¡$ u≤<Ûä|ü&ܶ&ÉT. »«s¡+˝À Hêj·TqeTà eT÷\T>∑T‘·T+fÒ
s¡$øÏ @&ÉT|ü⁄ e∫Ã+~. X‚KsY <ä>∑Zs¡≈£î e∫à @&ÜÃ&ÉT. Ç+ø√ ¬s+&ÉTs√E\÷ s¡$ Hêj·TqeTà <ä>∑Zπs ñ+&ç
ÄyÓT≈£î ùde #˚kÕ&ÉT. s¡$ e÷Á‘·y˚T ø±<äT yêfi¯fl Ç+{À¢ n+<äs¡÷ Hêj·TqeTà‘√fÒ ñHêïs¡T.
¬s+&ÉTs√E˝À¢ Hêj·TqeTà≈£î »«s¡+ ‘·–Z+~. ø±˙ #ê‘·>±≈£î+&Ü ñ+&É&É+‘√ Hêj·TqeTà |üqT\≈£î
düVü‰j·T+ #˚düT≈£î+≥÷ s¡$ ÄyÓT <ä>∑Zs¡H˚ ñ+&çb˛j·÷&ÉT.SCERT TELANGANA

26. 14 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
m|ü&ÉT #·÷dæHê s¡$ Hêj·TqeTà <ä>∑Zs¡H˚ ñ+&É&É+‘√ X‚KsY≈£î Hêj·TqeTà
MT<ä ø√|ü+ e∫Ã+~. ‘·q‘√bÕ≥T s¡$ì Ä&ÉTø√˙j·T≈£î+&Ü #˚düTÔqï~ Hêj·TqeTàH˚
nì ÄyÓTMT<ä <˚«wü+ ô|+#·T≈£îHêï&ÉT.
s¡$ Hêj·TqeTà≈£î eT+<äT*dü÷Ô ùde\T#˚dü÷Ô ñ+&˚yê&ÉT. s¡$ ùde\T
#·÷düTÔqïø=B› X‚KsY≈£î ø√|ü+ ô|]–b˛sTT+~. @<√ ˇø£{Ï #˚j·÷\qT≈£îHêï&ÉT.
ˇø£s√E |ü>∑{Ï|üP≥ Hêj·TqeTà ìÁ<äb˛sTT+~. #·T≥Tº|üø£ÿ mes¡÷ ˝Ò≈£î+&Ü
#·÷dæ Hêj·TqeTà eT+#êìøÏ ¬s+&ÉT ~≈£îÿ˝≤ ñqï edüTÔe⁄\qT e÷sêÃ&ÉT. _+<Ó,
#Ó+ãT ñqï
~≈£îÿ #Ó|ü\qT,
#Ó|ü\T ñqï
~≈£îÿq _+<ÓqT
ñ+#ê&ÉT. ‘·sê«‘· @$T ‘Ó*j·Tq≥T¢ <ä÷s¡+>∑
≈£L#·Tì Hêj·TqeTàH˚ #·÷&ÉkÕ>±&ÉT.
á $wüj·T+ ‘Ó*j·Tì Hêj·TqeTà
ìÁ<ä˝Òe+>∑H˚ #Ó|ü\T ñ+&˚ ~≈£îÿqT+∫ øÏ+~øÏ
~–+~. ø±ì nø£ÿ&É #Ó|ü\≈£î ã<äT\T _+<Ó
ñ+&É&É+‘√ <ëì˝À ø±\T Çs¡T≈£îÿì øÏ+<ä |ü&ç+~. ÄyÓT u≤<Ûä‘√ n]∫+~. ÄyÓT ns¡T|ü⁄\T $ì Ç+{À¢
n+<äs¡÷ ñs¡T≈£î‘·÷ e#êÃs¡T. n+<äs¡÷ m+‘√ Ä+<√fi¯q |ü&ÉT‘·÷ Hêj·TqeTàqT ô|’øÏ˝Ò|æ eT+#·+MT<ä
|ü&ÉTø√u…{≤ºs¡T.
&Üø£ºs¡T e∫à |üØø£å\T #˚dæ ø±\T $]–+<äì #ÓbÕŒ&ÉT. mø˘‡`πs rsTT+#ê&ÉT. Hêj·TqeTà
‘=&ÉmeTTø£ $]–+<äì &Üø£ºs¡T #ÓbÕŒ&ÉT. Ä|üπswüHé #Ój·÷´*, ø±˙ Ç+‘· ô|<ä› ej·TdüT˝À
Ä|üπswüHé #˚ùdÔ ÁbÕD≤ìπø Á|üe÷<ä+ nì &Üø£ºsY #Ó|üŒ&É+‘√
n+<äs¡÷ u≤<Ûä|ü&ܶs¡T.
ndü\T #Ó|ü\T ñ+&˚#√≥ _+<Ó mes¡T
ô|{≤ºs√ me]ø° ns¡ú+ ø±˝Ò<äT. |üìeTìwæ
eT‹eTs¡T|ü⁄‘√ n{≤¢ #˚dæ+<˚yÓ÷qì
nqT≈£îHêïs¡T.
Ä˝À∫+#·+&ç ` #Ó|üŒ+&ç
+»«s¡+ e∫Ãq|ü⁄&ÉT Ç+{À¢ n+<äs¡÷ Hêj·TqeTà‘√H˚
ñHêïs¡Tø£<ë! Bìe\¢ ˙e⁄ @$T Á>∑Væ≤+#êe⁄?
+X‚KsY Hêj·TqeTàô|’ m+<äT≈£î <˚«wü+ ô|+#·T≈£îHêï&ÉT?
+˙≈£î m|ü&Ó’Hê me]MT<Ó’Hê ø√|ü+ e∫Ã+<ë? @ dü+<äs¡“¤+˝À e∫Ã+<√ ‘Ó\T|ü+&ç?SCERT TELANGANA

27. 15‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
IV
Hêj·TqeTà HÓ\s√E\T <äyêU≤Hê˝ÀH˚ ñqï~. s¡$‘√düVü‰ n+<äs¡÷ Á|ü‹s√p <äyêU≤Hê≈£î b˛‘·THêïs¡T.
Hêj·TqeTà≈£î ‘=+<äs¡>± qj·T+ ø±yê\ì <˚e⁄ìøÏ yÓTTø±ÿs¡T.
‘·q ne÷àHêqï\‘√düVü‰ Ç+{À¢ n+<äs¡÷ Hêj·TqeTà Äs√>∑´+ >∑T]+∫ u≤<Ûä|ü&ÉT‘·T+fÒ X‚KsY≈£î
≈£L&Ü ãT>∑T˝…’+~.
ªnjÓ÷´! Hêj·TqeTà≈£î á ø£wüº+ ø£\>∑
&ÜìøÏ ø±s¡D+ H˚H˚ø£<ë! @<Ó’Hê nqTø√ì~ »]–
Hêj·TqeTà ÁbÕD≤\≈£î Á|üe÷<ä+ »]–ñ+fÒμ
nì Ä˝À∫+#·>±H˚ n‘·ìøÏ #ê˝≤ u≤<Ûä>±
nì|æ+∫+~. Ç+ø√kÕ] ªÇ{≤¢π> e÷ neTà≈£î
≈£L&Ü »]– e÷ neTà ø±\T $]– ñ+fÒμ
nqTø√+>∑H˚ n‘·ìøÏ #ê˝≤ @&ÉT|ü⁄ e∫Ã+~.
mes¡÷ z<ës¡Ã˝Òq+‘· @&ÉT|ü⁄ e∫Ã+~. n+<ä]‘√
ø£*dæ eTTqT|ü{Ïrs¡T>∑ e÷{≤¢&É˝Òø£b˛j·÷&ÉT.
eTTuÛ≤e+>± ñ+&çb˛j·÷&ÉT. X‚KsY Ç{≤¢ m+<äT≈£î
ñ+≥THêï&√ me]ø° ns¡ú+ø±˝Ò<äT. X‚KsYqT e÷eT÷\T
eTìwæì #˚j·T&ÜìøÏ s¡$ m+‘·>±H√ Á|üj·T‹ï+#ê&ÉT. s¡$
m+‘· |æ*∫Hê n‘·ì‘√ Ä&ÉTø√e&ÜìøÏ b˛˝Ò<äT.
ø=~›s√E\≈£î Hêj·TqeTàqT Ç+{ÏøÏ rdüT≈£î e#êÃs¡T.
Hêj·TqeTà ø±\T≈£î ø£≥Tº‘√ eT+#·+MT<äH˚ ñ+&çb˛sTT+~.
X‚KsY≈£î Hêj·TqeTàqT #·÷ùdÔ <äT'K+ e#˚Ã~. ÄyÓT
<ä>∑Zs¡≈£î b˛sTT ÄyÓTH˚ #·÷düT≈£î+≥÷ ≈£L#·TH˚
yê&ÉT.
n{≤¢ $#ês¡+>± ≈£Ls¡TÃqï
X‚KsYqT Hêj·TqeTà |æ*#˚~. ‘·q
<ä>∑Zs¡Tqï |üfi¯ófl ‹qeTì Ç#˚Ã~.
<ëìeTà –+»\qT ˇ*∫ X‚KsY
H√{À¢ b˛ùd~.
n{≤¢ #˚düTÔqï Á|ü‹kÕØ
X‚KsY≈£î @&ÉT|ü⁄e#˚Ã~. Äs√E
Ä˝À∫+#·+&ç ` #Ó|üŒ+&ç
+X‚KsY |üXÊÑêÔ|ü|ü&ܶ&ÉTø£<ë! MTs¡T @j˚T dü+<äsꓤ˝À¢
|üXÊÑêÔ|ü|ü&ܶs√ #Ó|üŒ+&ç?
+X‚KsY n+<ä]‘√ì e÷{≤¢&É&É+ ‘·–Z+∫ eTTuÛ≤e+>± ñ+&çb˛e&ÜìøÏ ø±s¡D≤\T $e]+#·+&ç?
+Hêj·TqeTà ø£å$T+∫Hê X‚KsY m+<äT≈£î @&ÜÃ&ÉT?SCERT TELANGANA

28. 16 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
qT+&ç n‘·&É÷ s¡$e˝… Hêj·TqeTà≈£î Á|ü‹ |üì˝À düVü‰j·T+ #˚j·TkÕ>±&ÉT. Hêj·TqeTà n‘·&çì s¡$ì
#·÷dæq≥T¢>±H˚ Áù|eT>± #·÷&ÉkÕ–+~. Hêj·TqeTà ‘·qqT Áù|eT>± #·÷düTÔqïø=B› X‚KsY≈£î ‘êqT #˚dæq‘·|ü
>∑Ts¡TÔø=∫à @&ÉT|ü⁄e#˚Ã~. Ä @&ÉT|ü⁄qT+&ç m{≤¢ ‘·|æŒ+#·Tø√yê˝À n‘·ìøÏ ‘Ó\Te˝Ò<äT.
ˇø£s√E Ç+{À¢ mes¡÷ ˝Òq|ü&ÉT Hêj·TqeTà ˇ&ç˝À ‘·\yê*à @&ÜÃ&ÉT X‚KsY.
ªª@eTsTT+~?μμ n&ç–+~ Hêj·TqeTà.
ªªHêj·Tqe÷à! ˙MT<ä ø√|ü+‘√ì #Ó|ü kÕúq+˝À _+<ÓqT ô|{Ϻ+~ H˚H˚μμ nì uÛÀs¡Tq @&ÜÃ&ÉT.
Hêj·TqeTà @eTq˝Ò<äT. ªªHêj·Tqe÷à! Hê≈£î s¡$‘√ì Ä&ÉTø√e&ÉeT+fÒ u≤>± Çwüº+. ø±ì s¡$ m|ü&É÷
qqTï $&ç∫ô|{Ϻ ˙‘√H˚ ñ+fÒ Hê≈£î ø√|ü+ e∫Ã+~. n+<äTπø n{≤¢ #˚dæq. Ç+ø£ qTe⁄« ø={ϺHê Hêπø+
u≤<Ûä˝Ò<äTμμ nHêï&ÉT @&ÉTÃ≈£î+≥. Hêj·TqeTà X‚KsYqT <ä>∑Zs¡≈£î rdüT≈£îqï~. n‘·ì ø£˙ïfi¯ófl ‘·T&ç∫ q$«+~.
Hêj·TqeTà qe«+>∑H˚ X‚KsY @&ÉTe&É+ ÄbÕ&ÉT.
ªªn+‘ê eT+#˚ »]–+~sê... H˚qT ø£wüº |ü&É&É+ #·÷dæ ˙˝À e÷s¡TŒe∫Ã+~. s¡$ Hê‘√H˚ ñ+&É&É+‘√
˙≈£î HêMT<ä ás¡¸´ ø£*–+~. Ç|ü&Ü ás¡¸´ b˛sTT+~. ás¡¸´ nH˚~ eTìwæ eTqdüT≈£î $wü+ e+{Ï~.
qT$«+ø£ n+<ä]‘√ ø£*dæ Ä&ÉTø√... dü+‘√wü+>∑ ñ+&ÉTμμ n+≥÷ X‚KsY M|ü⁄MT<ä ‘·q ns¡#˚‘√Ô sêdü÷Ô
z<ë]Ã+~.
1. s¡$, X‚KsY Ç<ä›]ì >∑T]+∫ ‘Ó\TdüT≈£îHêïs¡Tø£<ë! M]<ä›]˝À m≈£îÿeeT+~ |æ\¢\T me]e˝…
ñ+{≤s¡T? m+<äT≈£î?
2. Hêj·TqeTà ø£<∏äqT kı+‘· e÷≥˝À¢ #Ó|üŒ+&ç?
Ç$ #˚j·T+&ç
I$ì, ns¡ú+ #˚düTø=ì, Ä˝À∫+∫ e÷{≤¢&É&É+
II<Ûësêfi¯+>± #·<äTe&É+ ` ns¡ú+ #˚düTø=ì Á|ü‹düŒ+~+#·&É+
1. øÏ+~ ù|sê #·<äTe+&ç. eTTK´yÓTÆq |ü<ë\T sêj·T+&ç.
ˇø£ •esêÁ‹Hê&ÉT •e⁄&çì <ä]Ù+#·&ÜìøÏ »q+ düeTTÁ<ä+˝≤>∑ e#êÃs¡T. Ä »qdüeTàs¡ú+˝À
ø£+&ÉT¢ dü]>± ø£q|ü&Éì ˇø£ eè<äTΔsê\T ø±\TC≤] |ü&çb˛sTT+~. ÄyÓT #˚‹˝Àì –HÓï >√‹˝ÀSCERT TELANGANA

29. 17‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
|ü&ç+~. qT<äT{ÏMT<ä <Óã“‘√ì ne« düŒèVü≤‘·|æŒ+~. me«s¡÷ Ä eTTdü\eTàqT |ü{Ϻ+#·Tø√˝Ò<äT.
n+<äs¡÷ •e⁄&çì #·÷&É&ÜìøÏ m>∑ã&ܶs¡T. ø±ì Ç<ä›s¡T Ä&É|æ\¢\T #·÷XÊs¡T. ÄyÓTqT ˝ÒeBdæ
≈£Ls√Ãu…{≤ºs¡T. <äTeTTà<Ûä÷[ <äT*|æ >±j·÷ìøÏ ø£≥Tºø£{≤ºs¡T. #·\¢ì ˙fi¯ófl ‘ê–+#ês¡T. •e|üP»≈£î
‘Ó∫Ãq ns¡{Ï|ü+&É¢qT ‹ì|æ+#ês¡T. ªªã+>±s¡T‘·\T¢˝≤sê! ùde#˚dæ Hê ÁbÕD+ ø±bÕ&Üs¡Tμμ nì
ne« Äq+<äu≤cÕŒ\T sê\Tdü÷Ô Ä |æ\¢*ï B$+∫+~.
ñ<ë : »qdüeTàs¡ú+, B$+#·≥+
1. .................. 2. .................. 3. ..................
4. .................. 5. .................. 6. ..................
2. øÏ+~ yêø±´\T #·<äTe+&ç. M{Ï˝À MTs¡T ªne⁄qTμ nì nqTø=H˚ yê{ÏøÏ ªμ ˝Ò≈£î+fÒ (I) >∑Ts¡TÔ
ô|≥º+&ç.
n. Hê≈£î eTTdü*yêfi¯fl+fÒ u≤>± Çwüº+. ( )
Ä. H˚qT eTTdü*yêfi¯fl≈£î m|ü&Ó’Hê |üqT\qT #˚dæô|&ÉT‘êqT. ( )
Ç. me] edüTÔe⁄\HÓ’Hê HêøÏwüºyÓTÆ‘˚ rdüTø=+{≤qT. ( )
á. Ç+{ÏøÏ e∫Ãq #·T{≤º\T, |æ\¢\‘√ m|ü&É÷ ø£*dæ Ä&ÉT≈£î+{≤qT. ( )
ñ. eTTdü*yêfi¯fl≈£î eT+∫˙[fle«&É+, eT+<äT\T Çe«&É+ e+{Ï$ #˚kÕÔqT. ( )
}. ne÷àHêqï\≈£î |üqT\˝À düVü‰j·T+ #˚kÕÔqT. ( )
m. me¬s’Hê Hê‘√ Ä&ÉTø√≈£î+fÒ Hê≈£î ø√|ü+ edüTÔ+~. ( )
@. Hêe\¢ me]¬ø’Hê u≤<Ûäø£*–‘˚, H˚qT≈£L&Ü u≤<Ûä|ü&ÉT‘êqT. ( )
◊. H˚qT #˚dæq ‘·|ü\qT ˇ|ü≈£î+{≤qT. ( )
1. øÏ+~ Á|üX¯ï\≈£î ◊<˚dæ yêø±´\˝À »yêãT\T sêj·T+&ç.
n. s¡$, X‚KsY eT+∫$TÁ‘·T\Tø£<ë! ˙≈£îqï eT+∫ $TÁ‘·T&Óes¡T? m+<äT≈£î?
Ä. MTs¡T eè<äTΔ\≈£î m≥Te+{Ï ùde\T #˚kÕÔs√ ‘Ó\T|ü+&ç.
Ç. ª≈£î≥T+ã+˝À ‘ê‘·, Hêj·TqeTà Ç{≤¢ n+<äs¡÷ ø£*dæ ñ+&Ü*μ. m+<äTø√ sêj·T+&ç.
á. ªás¡¸´ nH˚~ eTìwæ eTqdüT≈£î $wü+ e+{Ï~μ Bìï düeT]údü÷Ô sêj·T+&ç.
2. øÏ+~ Á|üX¯ï≈£î |ü~ yêø±´\˝À »yêãT sêj·T+&ç.
X‚KsY˝À e÷s¡TŒ sêe&ÜìøÏ ø±s¡D≤\T @$T{Ï? H˚{Ï ø±\+˝À ø=+‘·eT+~ eè<äTΔ\T eè<ëΔÁX¯e÷˝À¢
ñ+≥THêïs¡T. á <äTdæú‹øÏ ø±s¡D≤\T $e]+#·+&ç.
IIId”«j·Ts¡#·qSCERT TELANGANA

30. 18 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
eè<äTΔ\≈£î ùde#˚j·Te\dæq nedüsêìï $e]dü÷Ô $TÁ‘·TìøÏ ˝ÒK sêj·T+&ç.
IVdüè»Hê‘·àø£‘· / Á|üX¯+dü
1. á øÏ+~ |ü<ë\≈£î nsêú\T |ü{Ϻø£˝À yÓ‹øÏ sêj·T+&ç.
n. n+<ÛäT\T, <˚«wü+, C≤„|üø£+, ‘·T+≥], »|üe÷\, Ä‘·è‘·
2. bÕsƒêìï #·<äTe+&ç |ü{Ϻø£˝À dü÷∫+∫q |ü<ë\qT yÓ‹øÏ sêj·T+&ç.
V|ü<äC≤ $ìjÓ÷>∑+
|ü>∑
»|ü+ #˚düT≈£îH˚ e÷\
>∑Ts¡TÔ
n\¢] #˚ùdyê&ÉT
>∑T&ç¶yês¡T
‘=+<äs¡|ü&ÉT
nq´uÛ≤cÕ |ü<ë\T≈£î≥T+ã |ü<ë\TÄdüT|üÁ‹øÏ dü+ã+~Û+∫q$Ä≥≈£î dü+ã+~Û+∫q$
VIuÛ≤wüqT >∑T]+∫ ‘Ó\TdüT≈£î+<ë+
1. øÏ+~ yêø±´\qT dü¬s’q $uÛÑøÏÔ Á|ü‘·´j·÷\‘√ |üP]+#·+&ç.
n. Hêj·TqeTà ...................... eT+<äT\T y˚düTø√e&É+ #ê‘·qe⁄‘·T+~.
Ä. ø√|ü+ ............................. Ç{≤¢ »]–+~.
Ç. X‚KsY .............................. s¡$ m<äTs¡T#·÷XÊ&ÉT.
á. n+<ä] ........................... ø£\dæ Ä&ÉTø√!
2. øÏ+~ yêø±´˝À¢ ÁøÏj·T\T >∑T]Ô+∫ |üø£ÿH˚ sêj·T+&ç.
n. sêE ÄdüT|üÁ‹øÏ yÓfi≤fl&ÉT. .....................................
Ä. ÁXÊe´ |ü⁄düÔø£+ #·~$ ìÁ<äb˛sTT+~. .............................
Ç. eT<ÛäT yÓTÆ<ëq+˝À |üs¡T¬>‘·TÔ‘·THêï&ÉT. .............................
á. dü+‘√wt uÛÀ»q+ #˚dæ dæìe÷≈£î yÓfi≤fl&ÉT. ..........................
ô|’ yêø±´˝À¢ ¬s+&ÉT ÁøÏj·T\Tqï yêø±´\T @$? Ä ¬s+&ÉT ÁøÏj·T˝À¢ uÛÒ<ä+ >∑eTì+#êsê?
ñ<눈 ªÄμ yêø£´+˝À ª#·~$, ìÁ<äb˛sTT+~μ nH˚ ¬s+&ÉT ÁøÏj·T\T ñHêïsTT ø£<ë!SCERT TELANGANA

31. 19‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
Á|ü‹ yêø£´+˝Àq÷ ∫es¡ ñqï ÁøÏj·T\T |üì |üPs¡ÔsTT+<äì ‘Ó\T|ü⁄‘·THêïsTT. Ç{≤¢ |üì |üPs¡ÔsTTq≥T¢
‘Ó*ù| ÁøÏj·T\qT ªªdüe÷|üø£ ÁøÏj·T\Tμμ n+{≤s¡T. yêø£´+ eT<Ûä´˝À ñqï ÁøÏj·T\T |üì |üP]Ôø±˝Ò<äì
‘Ó\T|ü⁄‘·THêïsTT. |üì |üP]Ôø±q≥T¢ ‘Ó*ù| ÁøÏj·T\qT ªªndüe÷|üø£ ÁøÏj·T\Tμμ n+{≤s¡T.
3. øÏ+~ yêø±´˝À¢ düe÷|üø£, ndüe÷|üø£ ÁøÏj·T\T >∑T]Ô+#·+&ç.
n. #Ó+ãT‘√ ˙fi¯ófl eTT+#·Tø=ì, ‘ê>∑T‘·T+~.
ndüe÷|üø£ ÁøÏj·T .......................... düe÷|üø£ ÁøÏj·T ..........................
Ä. Ä≥qT Ä|æy˚dæ Hêj·TqeTà e<ä›≈£î yÓ[flb˛j·÷&ÉT.
ndüe÷|üø£ ÁøÏj·T .......................... düe÷|üø£ ÁøÏj·T ..........................
Ç. |üØø£å #˚dæ, ø±\T $]–+<äì #ÓbÕŒ&ÉT.
ndüe÷|üø£ ÁøÏj·T .......................... düe÷|üø£ ÁøÏj·T ..........................
á. <ä>∑Zs¡≈£î rdüTø=ì, ø£˙ïfi¯ófl ‘·T&ç∫+~.
ndüe÷|üø£ ÁøÏj·T .......................... düe÷|üø£ ÁøÏj·T ..........................
MT ÁbÕ+‘·+˝Àì ˇø£]<ä›s¡T eè<äTΔ\qT ø£\e+&ç. @j˚T |üqT\e\¢ yê]øÏ dü+‘√wü+ ø£\T>∑T‘·T+<√
‘Ó\TdüT≈£îì ìy˚~ø£ sêdæ ‘·s¡>∑‹˝À Á|ü<ä]Ù+#·+&ç. (˝Ò<ë)
MT ÁbÕ+‘·+˝Àì ‘ê‘·, Hêj·TqeTà\‘√ ø£*dæ ˇπø Ç+{À¢ ñ+≥Tqï ≈£î≥T+u≤ìï ø£*dæ, yê]‘√
e÷{≤¢&É+&ç. MT¬ø{≤¢ nì|æ+∫+<√ ìy˚~ø£ sêdæ ‘·s¡>∑‹˝À Á|ü<ä]Ù+#·+&ç.
ÁbÕC…≈£îº|üì
H˚ì$ #˚j·T>∑\Hê?
+Hêj·TqeTà ø£<∏äqT kı+‘·e÷≥˝À¢ #Ó|üŒ>∑\qT. ne⁄qT / ø±<äT
+Ç∫Ãq yêø±´\qT #·~$ Ä#·]+#˚ yê{Ïì >∑T]Ô+#·>∑\qT. ne⁄qT / ø±<äT
+ø±s¡D≤\qT $e]dü÷Ô sêj·T>∑\qT. ne⁄qT / ø±<äT
+eè<äTΔ\≈£î ùde #˚j·÷*‡q nedüsêìï $e]dü÷Ô ˝ÒK sêj·T>∑\qT. ne⁄qT / ø±<äT
O
O
dü÷øÏÔ
ás¡¸´ ˝Òø£b˛e&É+, <ëq>∑TD+, Á|æj·TuÛ≤wüD+,
ùdyêuÛ≤e+ Çy˚ $»j·÷ìøÏ k˛bÕHê\T.SCERT TELANGANA

32. 20 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
Á|üX¯ï\T bÕsƒ¡+ ñ<˚›X¯+
3. X¯‘·ø£ düT<Ûä
X¯‘·ø±\T HÓ’‹ø£$\Te\qT ô|+bı+~+|ü
CÒkÕÔsTT. düe÷» q&Ée&çø£qT, ˝Àø£+ b˛ø£&É\qT
‘Ó\TŒ‘êsTT. πs|ü{Ï düe÷C≤ìøÏ e÷qe‘ê
$\Te\qT n+~kÕÔsTT. eT+∫ #Ó&ÉT $#·ø£åDqT
H˚s¡TŒ‘êsTT. uÛ≤$J$‘êìï r]Ã~<äT›‘êsTT. X¯‘·ø£
|ü<ë´\˝Àì HÓ’‹ø£ $\Te\qT ‘Ó\T|ü⁄‘·÷, $<ë´s¡Tú
\qT eT+∫ bÂs¡T\T>± r]Ã~<ä›&Éy˚T á bÕsƒ¡+
ñ<˚›X¯+.
1. ô|’ u§eTà˝À me¬ses¡THêïs¡T? @$T
#˚düTÔHêïs¡T?
2. •wüß´\T @$T n&ç– ñ+&Ée#·TÃ?
3. >∑Ts¡Te⁄>±s¡T @+ #Ó|ü⁄Ô+&Ée#·TÃ?
4. MT≈£î ‘Ó*dæq ø=ìï ˙‹yêø±´\T #Ó|üŒ+&ç.
u§eTàqT #·÷&É+&ç ` Ä˝À∫+#·+&ç ` e÷{≤¢&É+&çSCERT TELANGANA

33. 21‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
á bÕsƒ¡+ X¯‘·ø£ Á|üÁøÏj·T≈£î #Ó+~q~. X¯‘·ø£+ q÷s¡T/q÷{ÏøÏô|’>±
|ü<ë´\‘√ ñ+≥T+~. kÕ<Ûës¡D+>± X¯‘·ø£|ü<ë´\˝À |ü<ë´ìøÏ ªeT≈£î≥+μ
ñ+≥T+~. Ç$ ªeTTø£Ôø±\Tμ. n+fÒ @ |ü<ë´ìø£<˚ dü«‘·+Á‘· uÛ≤e+‘√ ñ+≥T+~.
Á|üdüTÔ‘· bÕsƒ¡+˝À düTeT‹, <ëX¯s¡~∏, qs¡dæ+Vü≤,
qèπødü], y˚eTq, q>∑ïdü‘ê´\T, l lìyêdü u§eTà\, j·÷<ä–] \ø°åàqs¡dæ+Vü≤
X¯‘·ø±\˝Àì |ü<ë´\THêïsTT.
bÕsƒ¡´uÛ≤>∑ $esê\T
$<ë´s¡Tú\≈£î dü÷#·q\T
+bÕsƒ¡+˝Àì u§eTà\T #·÷&É+&ç. bÕsƒ¡+ eTT+<äTqï Á|üy˚•ø£ #·<äTe+&ç. bÕsƒ¡+˝Àì $wüj·÷ìï
}Væ≤+#·+&ç.
+bÕsƒêìï #·<äTe+&ç. ns¡ú+ø±ì |ü<ë\øÏ+<ä ^‘·\T ^j·T+&ç.
+ns¡ú+ø±ì |ü<ë\qT, yêø±´\qT >∑T]+∫ MT $TÁ‘·T\‘√ #·]Ã+#·+&ç.
+bÕsƒ¡´|ü⁄düÔø£+ ∫es¡q ñqï ª|ü<ë\T ` nsêú\Tμ |ü{Ϻø£ #·÷dæ, ‘Ó*j·Tì |ü<ë\≈£î nsêú\qT ‘Ó\TdüTø=+&ç.
2. <ëX¯s¡~∏ X¯‘·ø£+ ` ø£+#Ós¡¢ >√|üqï. sêeT<ëdüT>± ù|s¡Tbı+~q ø£+#Ós¡¢ >√|üqï
ª<ëX¯s¡B∏ ø£s¡TD≤|üjÓ÷ìBÛμ nqï eT≈£î≥+‘√ X¯‘·ø±ìï sêdæ, uÛÑÁ<ë#·\ lsêeT#·+Á<äTìøÏ n+øÏ‘·$T#êÃ&ÉT. KeTà+õ˝≤¢ H˚\ø=+&É|ü*¢øÏ #Ó+~q áj·Tq
ø°s¡Ôq\T Ç|üŒ{Ïø° ‘Ó\T>∑Tyê] Hê\ÿ\ô|’ Hê≥´e÷&ÉT‘·÷H˚ ñHêïsTT.
ø£e⁄ |ü]#·j·÷\T
17e X¯‘êã›+
1. düTeT‹ X¯‘·ø£+ ` ã<Ó›q. ˝ÖøÏø£˙‘·T\qT n‹düT\Te⁄>± ø£+<ä|ü<ë´˝À¢ Ç$T&çÃ
düTeT‹ X¯‘·ø±ìï sêdæq ø£$ ã<Ó›q. (y˚eTT\yê&É #êfi¯óø£´sêE uÛÑÁ<äuÛÑ÷bÕ\T&˚
ã<Ó›q nì #·]Á‘·ø±s¡T n_ÛÁbÕj·T+) áj·Tq ªdüTeT‹μ X¯‘·ø£+‘√bÕ≥T ª˙‹XÊÁdüÔ
eTTø±Ôe[μ nH˚ Á>∑+<∏ëìï sêXÊ&ÉT.
(13e X¯‘êã›+)SCERT TELANGANA

34. 22 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
6. q>∑ïdü‘ê´\T X¯‘·ø£+ ` sê$ø£+{Ï sêeTj·T´>∑T|üÔ. ªø£$s¡‘·ïμ áj·Tq _s¡T<äT.
áj·Tq ô|<ä›|ü*¢ õ˝≤¢˝Àì eT+<∏äìøÏ #Ó+~qyê&ÉT. >ö‘·y˚TX¯«s¡ X¯‘·ø£+, ^‘êeTè‘·+,
es¡<ä >√<ëe] áj·Tq s¡#·q\T. es¡ø£$>±, eT+Á‘·≈£L≥ y˚eTq>± düTÁ|üdæ<äTΔ&ÉT.
7. llìyêdü u§eTà X¯‘·ø£+ ` &܈ˆ Ä&Ó|ü⁄ #·+Á<äeTÚ[. es¡+>∑˝Ÿ ns¡“Hé õ˝≤¢
s¡+>∑XÊsTTù|≥ Á>±e÷ìøÏ #Ó+~q áj·Tq _s¡T<äT ªø£$X¯XÊ+ø£μ. y˚eTT\yê&É
sê»sêCÒX¯«s¡ X¯‘·ø£+, sêe÷j·TD s¡eTD°j·T+ (|ü<ä´ø±e´+) s¡∫+#ê&ÉT. düs¡fi¯yÓTÆq
uÛ≤wü˝À, n+<ä]ø° ns¡úeTj˚T´ XË’*˝À |ü<ë´\T sêj·T&É+ M] Á|ü‘˚´ø£‘·.
8. l j·÷<ä–] \ø°åàqèdæ+Vü≤ X¯‘·ø£+ ` l <Ûä÷bÕ{Ï dü+|ü‘·Tÿe÷sê#ês¡´. KeTà+
õ˝≤¢≈£î #Ó+~q áj·Tq ªj·÷<ä–]yêdü! qèdæ+Vü≤! s¡e÷$uÛÀ! Á|üuÛÀ!μ nH˚
eT≈£î≥+‘√ #·ø£ÿì |ü<ë´\T sêXÊ&ÉT. Çe˙ï uÛÑøÏÔ‘√bÕ≥T HÓ’‹ø£ $\Te\qT
ô|+bı+~+|üCÒkÕÔsTT.
7.4.1939 `
28.9.2009
20e X¯‘êã›+
5. y˚eTq X¯‘·ø£+ ` y˚eTq. y˚eTq |ü<ä´+ sêì ‘Ó\T>∑Tyêfi¯ófl ñ+&És¡T. düVü≤»ø£$>±
Á|üdæ~Δbı+<ë&ÉT. ø£&É|üõ˝≤¢≈£î #Ó+~q áj·Tq |ü<ë´\˝À ` ˙‹, ˝Àø£C≤„q+,
e÷qe‘ê $\Te\T ñ+{≤sTT. »q e´eVü‰s¡XË’*˝À, ‘˚*¬ø’q ñ|üe÷Hê\‘√
|ü<ë´\T s¡∫+#·&É+ y˚eTq Á|ü‘˚´ø£‘·.
17e X¯‘êã›+
17.6.1936 `
30.3.2009
3 4.qs¡dæ+Vü≤ X¯‘·ø£+ eT]j·TT qèπødü] X¯‘·ø£+ ` ø±≈£î‘·ú‡+ X‚wü|üŒø£$. »–‘ê´\
õ˝≤¢ <Ûäs¡à|ü⁄] Hês¡dæ+VüQìøÏ ‘·q J$‘êìï n+øÏ‘·+ Ç∫Ãq dü‘·ÿ$. qs¡Vü≤]
X¯‘·ø£+, <Ûäs¡à|ü⁄] sêe÷j·TD+, áj·Tq s¡#·q\T. »qe´eVü‰s¡ qT&çø±sê\T,
|ü<äã+<Ûë\T, ˝Àø√≈£îÔ\qT |ü<ä´s¡÷|ü+˝À e´ø°Ôø£]+∫q qs¡dæ+Vü≤X¯‘·ø£+ áj·Tq≈£î
n$T‘· ø°]Ôì ‘Ó∫Ãô|{Ϻ+~.
18e X¯‘êã›+SCERT TELANGANA

35. 23‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
I
+ 1. ø£+ˆˆ Ä" ø=qï ≈£L&Ó j·TeTè‘·eTT
‘ê" >=+ø£ø£ ì#·TÃyê"&Ó <ë‘· <Ûä]Á‹Hé
k˛" ø√s¡TÃyê"&Ó eTqTE"&ÉT
‘˚"≈£îe >∑\yê"&Ó e+X¯‹\≈£î"&ÉT düTeTr!
` düTeT‹ X¯‘·ø£+, ã<Ó›q.
+ 2. #·+ˆˆeqø£] ∫¬øÿ yÓTÆqdü≈£î, yê#·$øÏ+ C…&çb˛jÓT MTqT, ‘ê
$ìøÏøÏ" õ¬øÿ" õ\« >∑qTy˚<äTs¡T "C…+<ÓqT ˝Òfi¯ófl, ‘ê$H√
eTìøÏ q•+#Ó" <˚{Ï, ‘·s¡e÷ sTTs¡T eT÷{Ïì ¬>\«, HÓ’<äT kÕ
<ÛäqeTT ˙yÓ >±e<ä>∑T <ëX¯s¡B∏! ø£s¡TD≤|üjÓ÷ìBÛ!
` <ëX¯s¡B∏ X¯‘·ø£+, ø£+#Ós¡¢ >√|üqï.
+ 3. d”ˆˆ˝Àø£eT+<Óe&Ó’q ˝À_Ûe÷qe⁄&ÉTqï
_Ûø£åeT]úøÏ" #˚‘·" u…≥º˝Ò&ÉT
‘êqT u…≥ºø£j·TTqï ‘·>∑e⁄ |ü⁄≥º<äTø±ì
jÓTTs¡T\T ô|≥º>∑" p∫ jÓ÷s¡«˝Ò&ÉT
<ë‘· <ä>∑Zs¡ CÒ] ‘·q eTT˝…¢ y=sTTq≥T¢
õVü≤«‘√" C≤&û\T #Ó|ü#·T+&ÉT
|òü\eTT $|òüTï+u…’q ã\Tdü+‘·düeTTq+<äT
y˚T\Tø£*Zq"C≤ $T&ÉT≈£î#·T+&ÉT
‘˚.^ˆˆ ls¡e÷Hê<∏ä! sTT≥Te+{Ï ø£è≤s¡Tq≈£îqT
_Û≈£åî≈£î X¯Á‘·Teì ù|s¡Tu…≥ºe#·TÃ
uÛÑ÷wüD$ø±dü! l<Ûäs¡à|ü⁄s¡ ìyêdü!
<äTwüºdü+Vü‰s¡ qs¡dæ+Vü≤ <äT]‘·<ä÷s¡!
` qs¡dæ+Vü≤X¯‘·ø£+, ø±≈£î‘·ú‡+ X‚wü|üŒø£$.
Á|üy˚•ø£
|ü<ä´+ s¡kÕqTuÛÑ÷‹ì ø£*–düTÔ+~. |ü<ä´+˝Àì sê>∑j·TTø£Ô Ä˝≤|üq (\j·T) e÷qdæø£ Äq+<ëìïdüTÔ+~.
HÓ’‹ø£$\Te\qT |ü<ë´ <ë«sê H˚s¡TÃø=ì J$‘êìï Ä<äs¡Ù+>± r]Ã~<äT›ø√e#·TÃ. |ü<ë´\qT <Ûës¡D
#˚j·T&É+ <ë«sê ìs¡+‘·s¡+ Ä ˙‘·T\qT eTqq+ #˚düTø√e#·TÃ. eT]+¬ø+<äT≈£î Ä\dü´+? X¯‘·ø£ |ü<ë´\
‘√≥˝ÀøÏ yÓfi≤›+! HÓ’‹ø£ |ü]eTfi≤*ï ÄkÕ«~<ë›+!
Ä˝À∫+#·+&ç ` #Ó|üŒ+&ç
+e+XÊìøÏ ø°]Ô ‘˚e&ÉeT+fÒ MTπøeTs¡úyÓTÆ+~?
+#Ó&ÉT n\yê≥¢≈£î ˝§+–b˛‘˚ @+
»s¡T>∑T‘·T+~?
+ª_Û≈£åî≈£î\≈£î X¯Á‘·Te⁄ ˝À_Ûμ nqï ø£$ n_ÛÁbÕj·÷ìï MTs¡T @ø°uÛÑ$düTÔHêïsê? m+<äT≈£î?
+#ê&û\T#Ó|üŒ&É+ eT+∫ n\yê≥T ø±<äT. m+<äTø√ #Ó|üŒ+&ç?SCERT TELANGANA

36. 24 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
II
+ 6. Ä.yÓˆˆ<ÛäqeT<äeTTà #˚‘· <ëqe⁄+&Ó’ b˛sTT
ù|<äyê&ÉT |ü&Ó&ÉT u≤<Ûä >∑qø£
ø£wüºô|≥Tºyês¡T ø£\ø± eTT+<äTsê
ø£\¢>±<äT sê$ø£+{Ïe÷≥!
` q>∑ïdü‘ê´\T X¯‘·ø£+,
sê$ø£+{Ï sêeTj·T´>∑T|üÔ.
+@j˚T >∑TD≤\T n\es¡T#·T≈£î+fÒ eTq˝Àì ø£|ü≥+ ‘=\–b˛‘·T+~?
+dü»®qTì \ø£åD≤\T @$T{Ï?
+π>* #˚j·T&ÉeT+fÒ MTπøeTs¡úyÓTÆ+~?
+<ÛäqeT<äeTTà e+{Ï @j˚T >∑TD≤\T ø£*–ñ+fÒ <ëqe⁄˝Ö‘ês¡T?
Ä˝À∫+#·+&ç ` #Ó|üŒ+&ç
+ 5. ø£+ˆˆ‘·q eT~" >∑|ü≥eTT >∑*–q
‘·q e˝…H˚ ø£|ü≥eTT+&ÉT" <ä>∑ Je⁄\≈£îHé
‘·q eT~ ø£|ü≥eTT $&ç∫q
‘·q¬øe«&ÉT ø£|ü{Ï˝Ò&ÉT <Ûäs¡˝À y˚e÷!
` y˚eTq X¯‘·ø£+, y˚eTq.
+ 4. ñˆˆ @qT>∑T uÀe"p∫ <Ûä«qT˝…‘·TÔ#·T">∑Tø£ÿ\T >∑÷j·TkÕ>∑T#√
<ëì eTqdüT‡ ø√|ü|ü&ç <ä+<ä&ç yêìì yÓ+ã&ç+#·TH˚
e÷qe⁄\+<äT dü»®qT&ÉT, eT‘·TÔ\T ø=+<äs¡T π>* #˚j·TT #√
Ä qs¡T&É*Z yê+Á&É ã<äT˝≤&ÉTHÓ <Ûäs¡à|ü⁄Ø qèπødüØ!
` qèπødü] X¯‘·ø£+, ø±≈£î‘·ú‡+ X‚wü|üŒø£$.SCERT TELANGANA

37. 25‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
III
+ 7. Ä.yÓˆˆdü‘·TŒs¡Twüß yÓTÆÁ‹ dü\T|ü>± eTqdæeTTà
ø£eT\qj·Tq ìqTï >±+#·ìeTTà
$X¯«XÊ+‹ø√s¡T $C≤„qy˚T sTTeTTà
∫~«˝≤dü uÛ≤dü! lìyêdü!
` l lìyêdü u§eTà\X¯‘·ø£+,
&܈ˆ Ä&Ó|ü⁄ #·+Á<äeTÚ[.
+ 8. #·+ˆˆ»qìj·TT »qàuÛÑ÷$Tj·TTqT dü«s¡ZeTTø£qï |òüTqeTTà\qï dü÷
øÏÔì yÓ\sTT+|ü dü‘·´eTì ~e´|ü⁄sê$uÛÑyÓ’ø£ qe´ B
|æÔì >∑*–+|ü e÷‘·è|ü<ä|”]ƒ •s¡+ãT ‘·´õ+#·T ‘Ó+|ü⁄ ˙
eìX¯eTT >∑÷s¡TŒ j·÷<ä–]yêdü! qèdæ+Vü≤! s¡e÷$uÛÀ! Á|üuÛÀ!
` l j·÷<ä–] \ø°åàqèdæ+Vü≤ X¯‘·ø£+,
<Ûä÷bÕ{Ï dü+|ü‘·Tÿe÷sê#ês¡´.
Ä˝À∫+#·+&ç ` #Ó|üŒ+&ç
+ª$C≤„qeTT $X¯«XÊ+‹ø=s¡≈£îμ Bìô|’ MT n_ÛÁbÕj·÷\T #Ó|üŒ+&ç?
+ª»qì, »qàuÛÑ÷$T dü«s¡Z+ ø£qï $Tqïμ nì ø£$ m+<äTø£Hêï&ÉT?
‘ê‘·Œsê´\T
1. z eT+∫ ãT~Δ >∑\yê&Ü! u≤>± Äø£*y˚dæq|ü⁄&ÉT ‹qï nqïy˚T neTè‘·+e˝… #ê˝≤ s¡T∫>± nì|ædüTÔ+~.
yÓqTBj·T≈£î+&Ü <ëq+ #˚ùdyê&˚ á uÛÑ÷$T MT<ä ì»yÓTÆq <ë‘·. ø£cÕºìï zs¡TÃø=q>∑\yê&˚ eTìwæ.
<ÛÓ’s¡´eTTqïyê&˚ ‘·q e+XÊìøÏ eHÓï ‘ÓkÕÔ&ÉT.
2. ø£s¡TD≤düeTTÁ<äT&Ü! <äX¯s¡<∏ä|ü⁄Á‘·T&Ü! lsêe÷! ‘·qy˚Tì <äTs¡<äqT b˛>=≥Tºø√e&ÜìøÏ @qT>∑T, H√{ÏøÏ
s¡T∫ Ä•+∫ #˚|ü, sê>±ìøÏ ˝§+– bÕeTT, <äèwæºÁuÛÑeT≈£î˝ÀHÓ’ õ+ø£, |üP\yêdüq≈£î yÓTÆeTs¡∫ ‘·TyÓTà<ä\T
ã+B˝e⁄‘·THêïsTT. Ç{≤¢ ˇø=ÿø£ÿ ÁbÕDÏ ˇø=ÿø£ÿ Ç+Á~j·T #·|ü\‘·«+ e\¢ q•düTÔ+~. á |ü+#˚+Á~j·T
#ê|ü\´+ >∑ H˚qT yê{Ï qT+&ç m˝≤ ãj·T≥|ü&É>∑\qT? ˙y˚ Hê #ê+#·˝≤´ìï <ä÷s¡+#˚dæ dæús¡yÓTÆq
ãT~Δì Á|ükÕ~+#·TeTT.
3. ÄuÛÑs¡D≤\#˚ Á|üø±•+#˚yê&Ü! l <Ûäs¡à|ü⁄s¡+˝À ìedæ+#˚yê&Ü! <äTwüߺ\qT dü+Vü≤]+#˚yê&Ü! bÕbÕ\qT
<ä÷s¡+ #˚ùdyê&Ü! z qs¡dæ+Vü‰! |ædæHê] j·÷#·≈£î\≈£î ‘·q #˚‹‘√ _Ûø£å+ ô|≥º&ÉT. ô|≥ºø£b˛‘˚ @ >=&Ée
˝Ò<äT. ø±ì Ç‘·s¡T\T ô|{Ϻq|ü⁄&ÉT #·÷dæ ‘êqT zs¡«˝Ò&ÉT. <ëq+ #˚ùd <ë‘· <ä>∑Zs¡≈£î b˛sTT ‘·qeTT˝…¢
(kıeTTà) b˛sTTq≥T¢>± H√{Ï <äTs¡TdüT‘√ #ê&û\T #ÓãT‘ê&ÉT. ˝À_Û ‘êqT nqT≈£îqï≥Tº <ëq+ #˚j·T&É+SCERT TELANGANA

38. 26 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
$|òü\yÓTÆ‘˚ #ê˝≤ dü+‘√wækÕÔ&ÉT. Ç‘·s¡T\≈£î y˚T\T ø£*–‘˚ u≤<Ûä|ü&ÉT‘ê&ÉT. z ls¡e÷Hê<∏ë! Ç≥Te+{Ï
yê]ì _Û≈£åî≈£î X¯Á‘·Te⁄>± #Ó|üŒe#·TÃø£<ë!
4. <Ûäs¡à|ü⁄] qs¡dæ+Vü‰! @qT>∑T b˛‘·T+fÒ #·÷dæq ≈£îø£ÿ\T m+‘· yÓTT]–Hê Ä @qT>∑T yê{Ïô|’ ø√|ü+‘√
yÓqT~]– ‘·s¡TeT<äT. n{≤¢π> ˇø£ dü»®qT&çì ø=+<äs¡T eT÷s¡Tâ\T π>*#˚dæHê, n‘·&ÉT ø√|æ+∫ yê]‘√
yê<äT˝≤&ÉuÀ&ÉT. Ç~ dü»®qTì dü«uÛ≤e+.
5. z y˚e÷! ‘·q eTqdüT˝À yÓ÷dü|ü⁄ Ä˝À#·q\T ñ+fÒ Ç‘·s¡T˝À¢ ≈£L&Ü yÓ÷düy˚T ñqï≥T¢ ø£ì|ædüTÔ+~. ‘·q
eTqdüT‡qT+&ç n{≤¢+{Ï yÓ÷dü|üP]‘· uÛ≤yê\qT ‘=\–+#·T≈£î+fÒ á ˝Àø£+˝À ‘·q≈£î yÓ÷dü>±&˚ ø£ì|æ+#·&ÉT
ø£<ë!
6. <Ûäq ã\+‘√ sêø£ådüT\T>± e÷], ù|<äyês¡T u≤<Ûä|ü&ÉT‘·THêï ˝…ø£ÿ#˚j·Tø£, yê]ì ø£cÕº bÕ\T #˚ùd
e÷qe⁄\T ø£\ø±\+ ì\Tes¡T ø£<ë! Ç~ ì»+ nì ø£$ uÛ≤eq.
7. z lìyêkÕ! C≤„q $˝≤dü+ #˚‘· Á|üø±•+#˚yê&Ü! eT+∫yê]‘√ ùdïVü≤+ #˚ùd eTqdüTqT Çe⁄«. ø£eT˝≤\
e+{Ï ø£qTï\T ø£\yê&Ü! ìqTï ø£qT˝≤sê #·÷&Éìe⁄«. Á|ü|ü+#·XÊ+‹ì ø√πs $C≤„Hêìï Çe⁄«.
8. j·÷<ä–]yêkÕ! qs¡dæ+Vü‰! \ø°åà<˚$øÏ uÛÑs¡Ô nsTTqyê&Ü! Á|üuÛÀ! »qàì∫Ãq ‘·*¢, »qàuÛÑ÷$T dü«s¡Z+ ø£+f…
$Tqï. á dü÷øÏÔì ì»eTì #Ó|üŒ{≤ìøÏ, ~e´yÓTÆq ÁbÕNq yÓ’uÛÑyêìï q÷‘·q ø±+‘·T\‘√ ìs¡+‘·s¡+
yÓ*–+#·&ÜìøÏ ‘·*¢ bÕ<ä|”sƒ¡+ MT<ä ‘· ñ+∫ ÁbÕD≤\T $&ç#˚ ‘Ó>∑TeqT Hê≈£î Á|ükÕ~+#·T.
1. bÕsƒê´+X¯+˝Àì |ü<ë´\˝À @j˚T eT+∫ n\yê≥¢ >∑T]+∫ ø£e⁄\T #ÓbÕŒs¡T? yê{Ïì
n\es¡#·Tø√yê\+fÒ eTq+ @+ #˚j·÷*?
2. X¯‘·ø£ |ü<ë´\T m+<äT≈£î H˚s¡TÃø√yê˝À #Ó|üŒ+&ç.
Ç$ #˚j·T+&ç
I$ì, ns¡ú+ #˚düTø=ì, Ä˝À∫+∫ e÷{≤¢&É&É+
II<Ûësêfi¯+>± #·<äTe&É+ ` ns¡ú+ #˚düTø=ì Á|ü‹düŒ+~+#·&É+
1. øÏ+<ä Ç∫Ãq |ü<ä´+ #·<äTe+&ç. ns¡ú+ #˚düTø√+&ç. Ç∫Ãq Á|üX¯ï\≈£î »yêãT\T sêj·T+&ç.
n\TŒ&Ó|ü⁄&ÉT |ü\Tÿ Hê&É+ãs¡eTT>±qT
dü»®qT+&ÉT ã\Tÿ" »\¢>±qT
ø£+#·T ÁyÓ÷>∑Tq≥T¢ ø£qø£+ãT ÁyÓ÷>∑THê ?
$X¯«<ë_ÛsêeT $qTs¡y˚eT!SCERT TELANGANA

39. 27‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
n. dü»®qTì e÷≥ m{≤¢ ñ+≥T+~?
Ä. @~ yÓ÷–‘˚ m≈£îÿe <Ûä«ì $ì|ædüTÔ+~?
Ç. n\TŒ&ÉT ..................... e÷{≤¢&ÉT‘ê&ÉT.
á. á |ü<ë´ìøÏ o]¸ø£qT dü÷∫+#·+&ç.
ñ. ô|’ |ü<ä´+˝À me¬se]ì y˚{Ï‘√ b˛˝≤Ãs¡T?
2. øÏ+~ yêø±´\qT #·<äTe+&ç. dü¬s’q düe÷<ÛëHê\T nqT≈£îH˚yê{Ïô|’ ªμ nH˚ >∑Ts¡TÔqT ô|≥º+&ç.
n. H˚qT |ü≈£åî\ô|’/»+‘·Te⁄\ô|’ <äj·T ...
m|ü&É÷ ø£*–ñ+{≤qT / n|ü&É|ü&ÉT ø£*–ñ+{≤qT / ndü\T ø£*–ñ+&ÉqT
Ä. H˚qT j·÷#·≈£î\≈£î _Ûø£å ...
m|ü&É÷ ô|&ÉT‘êqT / n|ü&É|ü&ÉT ô|&ÉT‘êqT / ndü\T ô|≥ºqT
Ç. Hê≈£î eTqdüT˝À yÓ÷dü|ü⁄ Ä˝À#·q\T ...
m|ü&É÷ ekÕÔsTT / n|ü&É|ü&ÉT ekÕÔsTT / ndü\T sêe⁄
á. H˚qT eT+∫ <äèw溑√ ...
m|ü&É÷ ñ+{≤qT / n|ü&É|ü&ÉT ñ+{≤qT / ndü\T ñ+&ÉqT
ñ. H˚qT eT+∫yê]‘√H˚ ùdïVü≤+ ...
m|ü&É÷ #˚kÕÔqT / n|ü&É|ü&ÉT #˚kÕÔqT / ndü\T #˚j·TqT
}. H˚qT zs¡TŒ‘√ ...
m|ü&É÷ ñ+{≤qT / n|ü&É|ü&ÉT ñ+{≤qT / ndü\T ñ+&ÉqT
ãTT.H˚qT neTàqT, }s¡TqT ...
m|ü&É÷ >ös¡$kÕÔqT / n|ü&É|ü&ÉT >ös¡$kÕÔqT / ndü\T >ös¡$+#·qT
1. øÏ+~ Á|üX¯ï\≈£î ◊<˚dæ yêø±´\˝À »yêãT\T sêj·T+&ç.
n. ªdü‘·TŒs¡Twüß ùdïVü≤+ nedüs¡+μ. m+<äT≈£î?
Ä. ñqï }s¡T, ø£qï‘·*¢ dü«s¡Z+ e+{Ï$. m+<äT≈£î?
Ç. <Ûäq+ u≤>± ñ+fÒ @y˚T+ eT+∫|üqT\T #˚j·Te#·TÃ?
á. ª˝À_Û m|ü&É÷ dü+‘√wü+>± ñ+&É&ÉTμ. m+<äT≈£î?
2. øÏ+~ Á|üX¯ï≈£î |ü~ yêø±´\˝À »yêãT sêj·T+&ç.
bÕsƒ¡+˝Àì X¯‘·ø£|ü<ë´ Ä<Ûës¡+>± eTq Á|ües¡Ôq, q&Ée&çø£ m{≤¢ ñ+&Ü˝À $e]+#·+&ç?
IIId”«j·Ts¡#·qSCERT TELANGANA

40. 28 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
1. øÏ+<ä Ç∫Ãq |ü<ë nsêú\qT »‘·|üs¡#·+&ç.
n. qs¡T&ÉT ( ) 1. n|üVü‰dü´+
Ä. π>* ( ) 2. yÓ÷dü+
Ç. õVü≤« ( ) 3. e÷qe⁄&ÉT
á. ø£|ü≥eTT ( ) 4. uÛÑ÷$T
ñ. <Ûä]Á‹ ( ) 5. Hê\Tø£
2. øÏ+~ yêø±´\qT #·<äTe+&ç. Ç∫Ãq |ü<ë\≈£î n<˚ ns¡ú+ e#˚à |ü<ë\qT >∑T]Ô+#·+&ç.
n.<Ûä]Á‹ : uÛÑ÷$Tô|’ ø±\Twü´+ ô|]–+~. H˚ ø√‘·e\¢ |ü+≥\T |ü+&É≥+ ˝Ò<äT. neìì
‘·*¢>± |üPõkÕÔ+.
Ä.‘ê$ : |ü⁄e⁄«≈£î ‘ê$ e\¢ ø°]Ô edüTÔ+~. Ä |ü]eTfi¯+ ÄÁ|òü÷DÏ+#ê\ì me]≈£î+&É<äT?
n{Ϻ düTyêdüq\T m+‘√ dü+‘√cÕìïkÕÔsTT.
3. øÏ+~ yêø±´\˝À HêHêsêú\qT >∑T]Ô+#·+&ç.
n.l : kÕ˝…|ü⁄s¡T>∑T ‘·q >∑÷&ÉTqT n<äT“¤‘·+>± ø£&ÉT‘·T+~. bÕeTT ø√s¡˝À¢ $wü+ ñ+≥T+~.
dü+|ü<ä XÊX¯«‘·+ ø±<äT. ãT~Δã\+ nedüs¡+.
Ä.<ÛäqeTT : >√bÕ\T&ÉT $‘·ÔeTT rdæø=ì n+>∑&çøÏ yÓfi≤fl&ÉT. bÕ&çdü+|ü<äqT ô|+#·&ÜìøÏ
Äe⁄ eT+<äqT ø=Hêï&ÉT.
4. øÏ+~ ù|sêqT #·<äTe+&ç. U≤∞\˝À ‘·–q |ü<ë\qT sêj·T+&ç.
(ì»+, zs¡TŒ, u≤<Ûä, #ê&û\T, ˙‹)
dæ], XÊ+‹ ˇπø ‘·s¡>∑‹ yês¡T. dæ] s√p ã&ç˝À #Ó|æŒq bÕsƒê\qT m|üŒ{Ïø£|ü&ÉT
sêdüTø√e&É+, #·<äTe⁄ø√e&É+ #˚ùd~. XÊ+‹ ã&çøÏ dü]>±Z e#˚Ã~ ø±<äT. n+<ä]˙ ‘·q n\¢]‘√
...................... ô|fÒº~, ................. #Óù|Œ~. ˇø£s√E XÊ+‹, dæ] H√{ŸãTø˘qT <ë∫+~.
á $wüj·T+ ‘Ó*dæHê dæ] XÊ+‹ì @$T nq˝Ò<äT. n<˚ s√E ñbÕ<Ûë´sTTì $<ë´]úqT\
H√{ŸãTø˘\qT |ü]o*+#·&ÜìøÏ rdüT≈£î+~. yê{Ï˝À dæ] H√{ŸãTø˘ ˝Ò<äT. n+<äTø£ì ñbÕ<Ûë´sTTì
dæ]ì ªªH√{ŸãTø˘ Çe«˝Ò<˚+μμ nì n&ç–+~. dæ] eTÚq+>± ñ+&çb˛sTT+~.
|ü<ë´ Ä<Ûës¡+>± ˙‘·T\T ‘Ó*ù| dü÷≈£îÔ\qT ‘·j·÷s¡T#˚j·T+&ç. sêj·T+&ç. Á|ü<ä]Ù+#·+&ç.
IVdüè»Hê‘·àø£‘· / Á|üX¯+dü
V|ü<äC≤ $ìjÓ÷>∑+SCERT TELANGANA

41. 29‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
1. øÏ+~ yêø±´\˝À uÛ≤cÕuÛ≤>±\qT >∑T]Ô+#·+&ç. |ü{Ϻø£˝À sêj·T+&ç.
n. e÷$T&ç|ü+&ÉT ‹j·T´>± ñ+~.
Ä. njÓ÷´! s¡eT #·<äTe⁄ Ä–b˛sTT+<ë?
Ç. |æ\¢\T X¯‘·ø£|ü<ë´\qT #·<äTe⁄‘·THêïs¡T.
á. ÄyÓT eTVü‰ kÕ~Û«.
ñ. ø±+N|ü⁄s¡+˝À nH˚ø£ <˚yê\j·÷\T ñHêïsTT.
}. u≤\uÛ≤qT&ÉT ‘·÷s¡TŒq ñ<äsTTkÕÔ&ÉT.
ãTT.sêeTT&ÉT eT+∫ u≤\T&ÉT.
dü+~Û
✤øÏ+~ |ü<ë\qT ø£*|æq $<ÛëHêìï |ü]o*+#·+&ç.
H˚&ÉT G Çø£ÿ&É R H˚&çø£ÿ&É (&é G ñ) &ÉT G Ç J &ç (&é G Ç)
yês¡T G Ç#·Ã≥ R yê]#·Ã≥ (sY G ñ) s¡T G Ç J ] (sY G Ç)
ô|’ yÓTT<ä{Ï|ü<ä+˝À (H˚&ÉT) ∫e]n#·Tà (|üPs¡«dü«s¡+) ªñμ— ¬s+&Ée|ü<ä+ (Çø£ÿ&É) ˝À yÓTT<ä{Ïn#·TÃ
(|üs¡dü«s¡+) ªÇμ. ªñμ ø±sêìøÏ ªÇμ ø±s¡+ ø£*dæq|ü&ÉT ªÇμ ø±s¡y˚T ì\ã&ç+~. n+fÒ dü+~Û
»]–+<äqïe÷≥. |üPs¡«dü«sêìøÏ |üs¡dü«s¡+ e∫à #˚]q|ü&ÉT |üs¡dü«s¡y˚T ì\TdüTÔ+~. BìH˚
ªdü+~Ûμ n+{≤+. |üPs¡«, |üs¡ dü«sê\≈£î |üs¡dü«s¡+ @ø±<˚X¯eT>∑T≥ dü+~Û.
(@ø±<˚X¯eT+fÒ ˇø£es¡í+ kÕúq+˝À eTs=ø£ es¡í+ e∫Ã#˚s¡&É+.)
2. øÏ+~ |ü<ë\qT ø£*|æ sêj·T+&ç.
n. <ëqeTT G ˇdü+– R.............................................
Ä. ø£$‘·\T G n*¢q R.............................................
Ç. $|òüTï+ãT G ◊q R .............................................
á. ø£|ü≥eTT G ñ+&ÉT R.............................................
ñ. ã<äT\T G Ä&ÉTHÓ R.............................................
ñbÕ<Ûë´sTTì................. ‘Ó\TdüT≈£î+~. Ä ‘·sê«‘· |æ\¢\≈£î ..................... ø£<∏ä\qT
ñ<äVü≤]dü÷Ô, X¯‘·ø£|ü<ë´˝À¢ ñ+&˚ e÷qe‘ê $\Te\qT >∑T]+∫ #Ó|æŒ, ì»J$‘·+˝À yê{Ï
Ä#·s¡D m˝≤ ñ+&Ü˝À ‘·s¡>∑‹˝À #·]Ã+#ês¡T. XÊ+‹˝À |ü]es¡Ôq e∫Ã+~. dæ]øÏ, XÊ+‹
ø£åe÷|üD\T #Ó|æŒ+~. n+<äs¡÷ dæ] .......qT Á|üX¯+dæ+#ês¡T.
VIuÛ≤wüqT >∑T]+∫ ‘Ó\TdüT≈£î+<ë+
HêeTyê#·ø£+ düs¡«HêeT+$X‚wüD+ÁøÏj·T ne´j·T+SCERT TELANGANA

42. 30 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
H˚ì$ #˚j·T>∑\Hê ?
+|ü<ë´\qT sê>∑+‘√, uÛ≤e+‘√ #·<äTe>∑\qT. ne⁄qT / ø±<äT
+uÛ≤yê\qT ns¡ú+#˚düTø=ì kı+‘·e÷≥˝À¢ #Ó|üŒ>∑\qT. ne⁄qT / ø±<äT
+n|ü]∫‘· |ü<ë´ìï #·~$ Á|üX¯ï\≈£î »yêãT\T sêj·T>∑\qT. ne⁄qT / ø±<äT
+Á|ües¡Ôq, q&Ée&çø£ >∑T]+∫ kı+‘·e÷≥˝À¢ sêj·T>∑\qT. ne⁄qT / ø±<äT
+|ü<ä´uÛ≤yê Ä<Ûës¡+>± dü÷≈£îÔ\qT sêj·T>∑\qT. ne⁄qT / ø±<äT
O
O
dü÷øÏÔ
˙‹, dü<äTZD≤\T eÁC≤\ø£Hêï $\TyÓ’q$.
n$ eTìwæøÏ dü+‘·è|æÔìkÕÔsTT.
eT˙wæ>± r]Ã~<äT›‘êsTT.
bÕsƒ¡XÊ Á>∑+<∏ë\j·T+ qT+&ç $$<Ûä X¯‘·ø±\qT ùdø£]+∫, |ü]o*+∫ n+XÊ\yêØ>± øÏ+~
|ü{Ϻø£˝À sêj·T+&ç, ìy˚~ø£ sêdæ Á|ü<ä]Ù+#·+&ç.
ÁbÕC…≈£îº|üì
X¯‘·ø£+ eT≈£î≥+ ø£$ ù|s¡TÁø£.dü+.
1
2
3
4
5
6SCERT TELANGANA

43. 31‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
#·<äTe+&ç ` ‘Ó\TdüTø=+&ç
uÛ≤s¡rj·T $<ë´$<Ûëq+˝À XÀ¢ø±\≈£î Á|ü‘˚´ø£ kÕúq+ ñqï~. $<ä´ jÓTTø£ÿ ÁbÕ<Ûëq´‘·qT ‘Ó*ù| ø=ìï
XÀ¢ø±\qT ‘Ó\TdüT≈£î+<ë+.
XÀ¢ˆˆdü«>∑èùV≤ |üP»´‘˚ eT÷s¡â', dü«Á>±y˚T |üP»´‘˚ Á|üuÛÑT' ˆ
dü«<˚X‚ |üP»´‘˚ sêC≤, $<ë«Hé düs¡«Á‘· |üP»´‘˚ ˆˆ
uÛ≤e+ : eT÷s¡Tâ&ÉT ‘·q Ç+{À¢H˚ >ös¡$+#·ã&É‘ê&ÉT. n~Ûø±] ‘·q Á>±eT+˝ÀH˚ >ös¡$+#·ã&É‘ê&ÉT. sêE
‘·q sê»´+˝ÀH˚ >ös¡$+|üã&É‘ê&ÉT. ø±˙ $<ë´e+‘·T&ÉT (|ü+&ç‘·T&ÉT) n+‘·{≤ |üPõ+#·ã&É‘ê&ÉT.
XÀ¢ˆˆnqï<ëq+ eTVü‰<ëq+, $<ë´<ëq eT‘·' |üs¡+ ˆ
nH˚ïq ø£åDÏø± ‘·è|æÔ', j·÷eJ®e+ #· $<ä´j·÷ ˆˆ
uÛ≤e+ : nqï<ëq+ >=|üŒ<˚ø±˙ <ëìø£+fÒ $<ë´<ëq+ >=|üŒ~. nqïeTT e\¢ ‘ê‘êÿ*ø£yÓTÆq Äø£* r]
‘·è|æÔ ø£\T>∑T‘·T+<˚yÓ÷! ø±˙ $<ä´ e\¢ nC≤„q+ ‘=\– J$‘·eT+‘ê düTKXÊ+‘·T\T \_ÛkÕÔsTT.
XÀ¢ˆˆ $<ë´ <ä<ë‹ $qj·T+, $qj·÷<ë´‹ bÕÁ‘·‘êyéT ˆ
bÕÁ‘·‘ê«<äΔq e÷b˛ï‹, <ÛäHê<äΔs¡à+ ‘·‘·düT‡KyéT ˆˆ
uÛ≤e+ : $<ä´ e\¢ $qj·T+ \_ÛdüTÔ+~. <ëì‘√ bÕÁ‘·‘· edüTÔ+~. bÕÁ‘·‘· e\¢ <Ûäq+, <ëì<ë«sê düTU≤ìï
Á|ü»\T bı+<äT‘ês¡T.
XÀ¢ˆˆ $<ë´<Ûäq+ ÁX‚wü˜<Ûäq+, ‘·q÷à $T‘·s¡<äΔqyéT ˆ
<ëH˚q es¡Δ‘˚ ì‘·´+, q uÛ≤sêj·T q ˙j·T‘˚ ˆˆ
uÛ≤e+ : dü+|ü<ä\ìï+{Ï˝À $<ë´<Ûäq+ >=|üŒ~. $<ä´ e\q $$<Ûä <ÛäHê\qT kÕ~Û+#·e#·TÃ. $<ä´ |ü+∫qø=B›
ô|s¡T>∑T‘·T+<˚ø±ì ‘·s¡T>∑<äT. $<ë´e+‘·T&çøÏ $<ä´ ãs¡Te⁄ ø±<äT. <=+>∑≥Õ\T ndü˝Òø±<äT.
XÀ¢ˆˆ $<ë´ HêeT qs¡dü´ s¡÷|üeT~Ûø£+ Á|ü#·Ã¤qï>∑T|üÔ+ <Ûäq+,
$<ë´ uÛÀ>∑ø£Ø j·TX¯düT‡Kø£Ø $<ë´ >∑Ts¡÷D≤+ >∑Ts¡T' ˆ
$<ë´ ã+<ÛäT»H√ $<˚X¯>∑eTH˚ $<ë´ |üs¡+ ˝À#·q+
$<ë´ sê»düT |üP»´‘˚ qVæ≤ <Ûäq+ $<ë´$V”≤q' |üX¯ó' ˆˆ
uÛ≤e+ : e÷qe⁄\≈£î $<ä´j˚T kÂ+<äs¡´+. $<ä´j˚T <ë#·T≈£îqï <Ûäq+. #·<äTy˚ ø°]Ôì, düTU≤ìï ø£*–düTÔ+~.
$<ä´j˚T >∑Ts¡Te⁄\≈£î >∑Ts¡Te⁄ e+{Ï~. $<˚XÊ\≈£î yÓ[flq|ü⁄&ÉT $<ä´j˚T ã+<ÛäTe⁄. #·<äTy˚ eTs=ø£ ø£qTï.
sê»düuÛÑ\˝À $<ä´πø >ös¡e+ \_Û+∫+~ø±˙ <ÛäHêìøÏ ø±<äT. Ç≥Te+{Ï ÁX‚wü˜yÓTÆq $<ä´ ˝Òìyê&ÉT $+‘·
|üX¯óe⁄!SCERT TELANGANA

44. 32 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
Á|üX¯ï\T bÕsƒ¡+ ñ<˚›X¯+
4. neTà C≤„|üø±\T
` {Ï. ø£èwüíeT÷]Ô j·÷<äyé
neTà+fÒ Áù|eT. neTà+fÒ ÄbÕ´j·T‘·.
neTà+fÒ nqTsê>∑+. neTà ìs¡+‘·s¡+ ‘·q
≈£î≥T+ã+ ø√dü+ ùde\T #˚düTÔ+~. <˚e⁄&ÉT n+‘·≥
ñHêï&Éì #ê≥&ÜìøÏ neTàqT düèwæº+#ê&ÉT.
nqTsê>∑eT÷]Ô nsTTq neTà C≤„|üø±\T
HÓeTπsdüT≈£î+≥÷ neTà ùde\qT, neTà
ÁbÕ<ÛëHê´ìï, $\TeqT ‘Ó\T|ü&Éy˚T á bÕsƒ¡+
ñ<˚›X¯+.
1. ô|’ u§eTà˝À me¬ses¡THêïs¡T?
2. neTà @+ #˚düTÔqï~?
3. |æ\¢\ø√dü+ neTà @j˚T ùde\T #˚düTÔ+~?
4. MTs¡T MT neTàø√dü+ m|ü&Ó|ü&ÉT, m≥Te+{Ï
ùde\T #˚XÊs¡T?
5. MTs¡T MT neTàø√dü+ @yÓTÆHê #˚dæq|ü⁄&ÉT m{≤¢
nì|æ+∫+~?
u§eTàqT#·÷&É+&ç ` Ä˝À∫+#·+&ç ` e÷{≤¢&É+&çSCERT TELANGANA

45. 33‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
Á|üy˚•ø£
ø£$ |ü]#·j·T+
á bÕsƒ¡+ e#·q ø£$‘· Á|üÁøÏj·T≈£î #Ó+~q~. ‘Ó\T>∑T˝ÀìøÏ
e#·q ø£$‘· Ä+>∑¢ kÕVæ≤‘·´ Á|üuÛ≤e+‘√ e∫Ã+~. Ä+>∑¢+˝À Bìì
'Free Verse' n+{≤s¡T. |ü<ä´π>j·÷˝À¢ ñ+&˚ #Û·+<ädüT‡, e÷Á‘ê>∑D≤\
ìj·TeT+ ˝Ò≈£î+&Ü ùd«#·Ã¤>± uÛ≤ej·TTø£Ô+>± yêø±´\‘√ ñ+≥T+~. Bìì
ªe#·q ø£$‘·μ>± |æ\TdüTÔHêï+.
á bÕsƒ¡+ ø£èwüíeT÷]Ô j·÷<äyé s¡∫+∫q
ªX¯ãï+μ ø£$‘ê dü+|ü⁄{Ï˝Àì~.
bÕsƒ¡´uÛ≤>∑ $esê\T
$<ë´s¡Tú\≈£î dü÷#·q\T
+bÕsƒ¡+˝Àì u§eTà\qT #·÷&É+&ç. bÕsƒ¡+ eTT+<äTqï Á|üy˚•ø£ #·<äTe+&ç. bÕsƒ¡+˝Àì $wüj·÷ìï
}Væ≤+#·+&ç.
+bÕsƒêìï #·<äTe+&ç. ns¡ú+ø±ì |ü<ë\øÏ+<ä ^‘·\T ^j·T+&ç.
+ns¡ú+ø±ì |ü<ë\qT, yêø±´\qT >∑T]+∫ MT $TÁ‘·T\‘√ #·]Ã+#·+&ç.
+bÕsƒ¡´|ü⁄düÔø£+ ∫es¡q ñqï ª|ü<ë\T ` nsêú\Tμ |ü{Ϻø£ #·÷dæ, ‘Ó*j·Tì |ü<ë\≈£î nsêú\qT ‘Ó\TdüTø=+&ç.
neTà+fÒ Äràj·T‘· nqTsê>± ø£\uÀ‘·. neTà eT+≈£î #˚ùd |æ\¢yê&çøÏ #·+<äe÷eTqT
#·÷|ædü÷Ô >√s¡TeTT<ä›\T ‹ì|ædüTÔ+~. neTà >=|üŒ‘·q+ e÷≥\ø£+<äì~. ≈£î≥T+ã+ø√dü+ neTà |ü&˚
‘·|üq, Äsê≥+ nì‘·s¡kÕ<Ûä´+. neTà C≤„|üø±\qT Vü≤è<äj·÷ìøÏ Vü≤‘·TÔ≈£îH˚$<Ûä+>± ø£$ m{≤¢ e]í+#ê&√
#·÷<ë›+.
1940`2004
kÕe÷qT´ì ñ#êä«dü ìXÊ«kÕ\qT nø£åsê˝À¢øÏ bı~–, kÕe÷q´ Á|ü» uÛ≤wü˝À
ø£$‘·«+ s¡∫+∫q ø£$ {Ï. ø£èwüíeT÷]Ô j·÷<äyé. es¡+>∑˝Ÿ ns¡“Hé õ˝≤¢, ;ÛeT<˚es¡|ü*¢
eT+&É\+, ø=‘·Ô|ü*¢ Á>±e÷ìøÏ #Ó+~q áj·Tq ‘Ó\+>±D uÛ≤wü˝À j·÷dü˝À
e#·qø£$‘·«+ sêdæq ø£e⁄\˝À ˇø£&ÉT.
‘·q ‘=* ø£$‘ê dü+|ü⁄{Ï ª‘=≈£îÿ&ÉT ã+&Éμ ‘√ kÕVæ≤r πøåÁ‘·+˝À Á|üy˚•+#ê&ÉT.
ªX¯ãï+μ M] ¬s+&Ée ø£$‘êdü+|ü⁄{Ï. Á>±MTD J$‘êqTuÛÑyê\T, eT<Ûä´‘·s¡>∑‹ Jeq
∫Á‘·DqT ‘·q ø£$‘·«+˝À #=|æŒ+#ê&ÉT. düs¡fi¯yÓTÆq e#·Hê_Ûe´øÏÔ, ìsê&É+ãs¡yÓTÆq
XË’* ø£èwüíeT÷]Ô j·÷<äyé Á|ü‘˚´ø£‘·.SCERT TELANGANA

46. 34 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
I
neTà eTT>∑TZ˝ÒùdÔ
ÁbÕ+>∑D+ n<ä›ø£|ü⁄ Ns¡˝≤ ø£ìŒ+#˚~
#êj·T q\T|ü⁄ ø√\eTTK+ neTà qe⁄«‘·Tqï|ü&ÉT
|ü+&ÉT¢ bÕ\ãÕ˝≤¢ ø£ìŒ+#˚$
e÷≈£î |ü&çwü+|ü{Ϻ »«s¡yÓTT∫Ãq|ü⁄&ÉT
neTà Ç+{ÏH˚ Vü‰dæŒ≥˝Ÿ>± e÷πsÃ~
‘êH˚ qs¡‡sTT eT+#ê #·T≥÷º ‹s¡T>∑T‘·÷
Äj·TTπs«<ä|ü⁄ eT+<äT_fi¯fl˝Òdü÷Ô ñ+&˚~
bı<äT›H˚ï nj·T´
<=s¡ ãs¡¢bÕ\T |æ+&˚yê&ÉT
ø±\Twü´ ìs¡÷à\q ø±s¡´ø£s¡Ô˝≤
neTà ø=≥º+˝À ô|+&Éø£fi¯ófl rùd~
+neTà eTT>∑TZ˝ÒùdÔ yêøÏ* n<ä›ø£|ü⁄ Ns¡˝≤
ñ+<äq&É+˝À ø£$ Ä+‘·s¡´y˚T$T{Ï?
+neTàqT qs¡T‡ nì ø£$ m+<äTø£Hêï&ÉT?
+Ç+{Ïì Vü‰dæŒ≥˝Ÿ>± e÷s¡Ã≥+ n+fÒ MTπøeTs¡úyÓTÆ+~?
+ÄkÕúq|ü⁄ ‘Ó\¢≈£î+<˚fi¯ófl nì ø£$ me]ì ñ<˚›•+∫ nHêï&ÉT? m+<äT≈£î?
<ä÷&É H√fi¯ófl ø={Ϻ |æ‹øÏqbÕ\T
ÄkÕúq|ü⁄ ‘Ó\¢≈£î+<˚fi¯ófl ‘êπ>$
neTà eTT≈£îÿ≈£î eTT≈£îÿb˛>∑T
Äø±XÊìøÏ n‘·TÔ≈£îqï HÓ\e+ø£˝≤ ñ+&˚~.
Ä˝À∫+#·+&ç ` #Ó|üŒ+&çSCERT TELANGANA

47. 35‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
II
»MT+<ës¡T Ç+&É¢eTT+<äT ≈£î+<Óq˝À e&ÉT¢ b˛dæ
s√ø£*‘√ <ä+|ü⁄‘·Tqï|ü&ÉT eT<Ó› <äs¡Te⁄*ìŒ+#˚~
neTà ˇ&ç˝À k˛˝…&ÉT q÷ø£˝ÒdüTø=ì Ç+{ÏøÏ e#˚Ã~
>√e⁄ |üø£ÿq ˝≤´>∑˝≤¢ Ç+{ÏeTT+<äT Ä&ÉT≈£îH˚yêfi¯fl+
neTà eTT≈£îÿ|ü⁄\¢ es¡Vü‰e‘ês¡+
eTTf…ºMT<ä m‹Ôq uÛÑ÷>√fi¯+˝≤ ø£ìŒ+#˚~
#Óe⁄ ¬>+{°\T
>∑&çj·÷s¡+˝Àì ô|+&É÷´\+˝≤ }π>$
neTà n+ã* ‘ê– ø=&Ée* |ü≥Tºø=ì ø√‘·\≈£î b˛j˚T~
ø±\«>∑≥¢ bı+{Ï ø±fi¯ófl ø£&ÉTø=ÿì
ÁX¯eTqT eTs¡∫ }fiÀfløÏ e#˚à neTà≈£î
πø]+‘·\T ø=&É÷Ô m<äTπsπ>yêfi¯fl+
>∑TeTTà˝À¢ e&ÉT¢qïfÒº e÷ø√dü+
neTà ˇ&ç˝À |ü*¢ø±j·T\T, ô|düs¡Tø±j·T\T <=]πø$
neTà≈£î ø±fi¯flø£&çj·÷ ˝ÒdüTø√e&É+
ø£+#·T eTf…º\T ‘=&ÉTø√ÿe&ÉeT+fÒ #ê Çwüº+
neTà m|ü&É÷ |ü≥TºNs¡\T ø£≥Tºø√q÷ ˝Ò<äT
|üs¡T|ü⁄˝À¢ ìÁ<äb˛q÷ ˝Ò<äT
qT\ø£ eT+#·+MT<ä ìÁ<ä
#˚H˚‘· Ns¡\‘√H˚ ø±\+ >∑&çù|~
ôd\e⁄ MT<ä }fiÀfløÏ e∫Ãq|ü⁄&ÉT
‘˚HÓ{°>∑˝≤¢ neTà C≤„|üø±\T
Hê #·T≥÷º eTTdüTs¡T‘êsTT.
Ä˝À∫+#·+&ç ` #Ó|üŒ+&ç
+neTà bı<ä›+‘ê me] ø√dü+ ø£wüº|ü&ÉT‘·T+~?
MT¬ø{≤¢+{Ï ùde\T #˚düTÔ+~?
+MTs¡T πø]+‘·\T ø=&ÉT‘·÷ @j˚T dü+<äsꓤ˝À¢ Äq+<ä+>± ñ+{≤s¡T?
+neTà C≤„|üø±\T ‘˚HÓ{°>∑˝≤¢ eTTdüTs¡T‘êsTT nq&É+˝À ø£$ Ä+‘·s¡´y˚T$T{Ï?SCERT TELANGANA

48. 36 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
neTà yêøÏ{À¢ eTT>∑TZ˝ÒùdÔ s¡+>∑T\~›q Ns¡˝≤ ø£ì|æ+#˚~. neTà q$«q|ü&ÉT |ü+&ÉT¢ bÕ ãÕ˝≤¢
(‘Ó\¢>±) ø£ì|æ+#˚$. |æ\¢\≈£î »\TãT #˚dæq|ü&ÉT, »«s¡+ e∫Ãq|ü&ÉT neTà Ç+{ÏH˚ <äyêU≤Hê>± e÷]Ã
eT+#ê #·T≥÷º ‹s¡T>∑T‘·÷ ˇø£ qs¡T‡>± e÷] eT+<äT_fi¯fl\T y˚ùd~. (Çø£ÿ&É neTà eTT>∑TZ\qT n<ä›ø£|ü⁄ Ns¡‘√
b˛\Ã&É+ |ü+&É¢qT bÕ\ãÕ\‘√ b˛\Ã&É+ ø£$ }Vü‰X¯øÏÔøÏ ì<äs¡Ùq+.)
nj·T´ bı<äT›H˚ï <=s¡ ãs¡¢ø±&çøÏ b˛sTT bÕ\T|æ+&˚yê&ÉT. <=s¡ ø=≥º+˝À neTà ô|+&É rùd~. ˝Ò>∑<ä÷&É\T
‘ê>∑≈£î+&Ü yê{Ï H√fi¯ófl ø£{Ϻ |æ‹øÏq bÕ\T <=s¡ _&ɶ\T ‘êπ>yêfi¯ófl. (<=s¡ _&ɶ\qT ‘Ó\¢≈£î+<˚fi¯fl‘√ ø£$
b˛˝≤Ã&ÉT.) neTà ô|≥Tº≈£îqï eTT≈£îÿb˛>∑T Äø±XÊìøÏ Vü≤‘·TÔ≈£îqï HÓ\e+ø£˝≤ ns¡ú#·+Á<ëø±s¡+>± e⁄+&˚~.
uÛÑ÷kÕ«eTT Ç+&É¢eTT+<äT ≈£î+<Óq˝À b˛dæ e&É¢qT <ä+#·T‘·Tqï|ü&ÉT Ä #·|ü&ÉT eT<Ó› yÓ÷‘·>± $ì|æ+#˚~.
neTà s√»+‘ê |üì#˚dæ k˛˝…&ÉT q÷ø£\qT Ns¡¡ø=+>∑Tq eT÷≥>∑≥Tº>=ì Ç+{ÏøÏ e#˚Ã~. neTà e#˚Ãdü]øÏ
|æ\¢\T Ç+{ÏeTT+<äT Ä&ÉT≈£îH˚yêfi¯ófl. neTà ô|≥Tº≈£îqï eTT≈£îÿ|ü⁄\¢ esêVü‰e‘ês¡+˝À ($wüßíe⁄) eTTf…ºMT<ä
m‹Ôq uÛÑ÷>√fi¯+˝≤ ø£ì|æ+#˚~. n+fÒ ø£$ neTàqT ne‘ês¡eT÷]Ô>± uÛ≤$+#ê&Éì, neTà ô|≥Tº≈£îqï
¬>+{°\T (>∑+{°\T) >∑&çj·÷s¡+˝À ˝À\ø£+˝≤>∑ }π>eì #Ó|üŒ&É+ ø£$ ì•‘· |ü]o\q≈£î <äs¡ŒD+. neTà
n+ã* ‘ê–, ø=&Ée* |ü≥Tºø=ì, ø√‘·\≈£î b˛sTT eT∞fl e#˚Ã≥|ü&ÉT ø±\«>∑≥¢ bı+{Ï ø±fi¯ófl ø£&ÉTø=ÿì
bı<ä›+‘ê #˚dæq ø£cÕºìï eTs¡∫b˛sTT }fiÀfløÏ e#˚Ã~. neTà edüTÔ+fÒ |æ\¢\T m>∑Ts¡T‘·÷, <äT+≈£î‘·÷ ns¡T|ü⁄\‘√
m<äTπsπ>yêfi¯ófl. neTà ˇ&ç˝Àì |ü*¢ø±j·T\T, ô|düs¡ø±j·T\T rdüTø=ì |æ\¢\T dü+‘√wü+>± ‹H˚yêfi¯ófl. ø£$
neTà ˇ&çì >∑T$Tà‘√ b˛˝≤Ã&ÉT. n+fÒ >∑T$Tà˝À m|ü&É÷ <Ûëq´+ ì\« ñ+≥T+~. (neTà ˇ&çqT+∫ mìï
rdüT≈£îHêï Ç+ø± mH√ï $T–˝Ò ñ+{≤j·Tì ø£$ uÛ≤eq.)
neTà≈£î ø±fi¯fl≈£î ø£&çj·÷\T y˚düTø√e&É+, eTf…º\T ‘=&ÉTø√ÿe&É+ #ê˝≤ Çwüº+. neTà m|ü&É÷ |ü≥TºNs¡\T
ø£≥º˝Ò<äT, |üs¡T|ü⁄˝À¢ ìÁ<äb˛˝Ò<äT. H˚‘·Ns¡\T ø£fÒº~. qT\ø£eT+#·+MT<ä ìÁ<äb˛j˚T~. ôd\e⁄\≈£î }fiÀfløÏ
e∫Ãq|ü⁄&ÉT ‘˚HÓ‘·Tf…º #·T≥÷º eTTdæπs ‘˚HÓ{°>∑˝≤¢ neTà C≤„|üø±\T eTTdüTs¡T‘·THêïsTT. Ç{≤¢ nq&É+˝À ø£$
ñ<˚›X¯+ ‘˚HÓ{°>∑\T eT<ÛäTs¡dü+ ø√dü+ |üP\#·T≥÷º ‹]–q≥T¢ neTà C≤„|üø± e÷<ÛäTs¡´+ eTqdüT #·T≥÷º
eTTdüTs¡T‘·T+~. á ø£$‘· ªneTàqT m|üŒ{Ïø° eTs¡∫b˛˝Ò+μ nì ‘Ó*j·TCÒdüTÔqï~.
kÕsê+X¯+
1. neTà C≤„|üø±\qT ø£$ >∑Ts¡TÔ≈£î ‘Ó#·TÃ≈£îHêï&ÉT ø£<ë! MTs¡T MT neTà >∑T]+∫ #Ó|üŒ+&ç.
2. MTs¡T MT neTàqT dü+‘√wüô|{º&ÜìøÏ @y˚T$T #˚kÕÔs¡T?
Ç$ #˚j·T+&ç
I$ì, ns¡ú+ #˚düTø=ì, Ä˝À∫+∫ e÷{≤¢&É&É+SCERT TELANGANA

49. 37‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
1. bÕsƒ¡+ #·<äTe+&ç. $$<Ûä n+XÊ\qT ø£$ m{≤¢ b˛˝≤Ã&√ |ü{Ϻø£˝À sêj·T+&ç.
ñ<눈 eTT>∑TZ˝Òdæq ÁbÕ+>∑D+ n<ä›ø£|ü⁄ Ns¡
2. øÏ+~ ù|sê #·~$ Ç∫Ãq Á|üX¯ï\≈£î düe÷<ÛëHê\T sêj·T+&ç.
<Ûäs¡à+ eT÷ØÔuÛÑ$+∫q lsêeTTDÏí r]Ã~~›+~ ‘·*¢ øödü˝Ò´. \e≈£îX¯ó\T Ms¡T\T>±,
X¯Ss¡T\T>±, |üsêÁø£eTo\Ts¡T>± ‘·j·÷¬s’+~ ‘·*¢ d”‘·eTà •ø£åD˝ÀH˚. ø±*q&Éø£q Äùd‘·T Væ≤e÷#·\+
|üs¡´{Ï+∫, n<Ó’«‘· dæ<ëΔ+‘êìï uÀ~Û+∫, <˚X¯ düyÓTÆø£´‘·qT düeTÁ>∑‘·qT ø±bÕ&çq Ä~X¯+ø£s¡T\T
≈£L&É ‘·*¢ Äsê´+ã ˇ&ç˝ÀH˚ ô|]– ô|<ä›yê&Éj·÷´&ÉT. uÛ≤s¡‘·C≤‹øÏ >∑s¡«ø±s¡DyÓTÆq Ms¡T&ÉT>±,
X¯Ss¡T&ÉT>±, ù|s¡T Á|üU≤´‘·T\q+<äTø=ìq Ms¡•yêJ ‘·q‘·*¢ õõj·÷u≤sTT #˚‘·T\˝ÀH˚ ô|]–
ô|<ä›yê&Éj·÷´&ÉT. ˇø£ kÕe÷q´ u≤\Tì˝À HÓ’‹ø£, <Ûë]àø£, Ä<Ûë´‹àø£, <˚X¯uÛÑøÏÔ uÛ≤yê\qT Hê{Ï,
ô|+∫, b˛wæ+∫ >±+BÛì eTVü‰‘·Tàì>± s¡÷bı+~+#·>∑*–+~ Äj·Tq e÷‘·èeT÷]Ô |ü⁄‹©u≤sTT.
Á|ü|ü+#·#·]Á‘·qT düTì•‘·+>± |ü]o*ùdÔ ˇø£ yêdüÔe+ ‘˚≥‘Ó\¢eTÚ‘·T+~. C≤‹ >∑]«+#·<ä–q
Ms¡T\qT, X¯Ss¡T\qT, eTVü≤˙j·TT\qT, eTVü‰|ü⁄s¡Twüß\qT, Á|üeø£Ô\qT, dü+|òüTdü+düÿs¡Ô\qT,
C≤„qT\qT, jÓ÷>∑T\qT s¡÷|ü⁄~<ä›>∑*Zq •\TŒ\T e÷‘·èeT÷s¡TÔ˝Òqì düŒwüºeTe⁄‘·Tqï~.
n. d”‘·eTà \e≈£îX¯ó\qT m{≤¢ r]Ã~~›+~?
Ä. Ä~X¯+ø£s¡T ‘·*¢ ù|πs$T{Ï?
Ç. •yêJì õõj·÷u≤sTT m{≤¢ ô|+∫+~?
á. >±+BÛì eTVü‰‘·Tà&ç>± r]Ã~~›+~ mes¡T?
ñ. C≤‹ >∑]«+#·<ä–q eTVü≤˙j·TT\qT s¡÷|ü⁄~~›q eTVü‰•\TŒ\T mes¡T?
II<Ûësêfi¯+>± #·<äTe&É+ ` ns¡ú+ #˚düTø=ì Á|ü‹düŒ+~+#·&É+
n+X¯+ b˛*ø£
1. øÏ+~ Á|üX¯ï\≈£î ◊<˚dæ yêø±´˝À¢ »yêãT\T sêj·T+&ç.
n. á bÕsƒ¡+ sêdæq ø£$ >∑T]+∫ kı+‘·e÷≥˝À¢ sêj·T+&ç.
Ä. ªø±\Twü´ ìs¡÷à\q ø±s¡´ø£s¡Ô>± neTà |üì#˚dæ+~μ nì nq&É+˝À ø£$ ñ<˚›X¯+ @$T{Ï?
Ç. MT neTà ÇcÕº\qT >∑T]+∫ MT kı+‘· e÷≥˝À¢ sêj·T+&ç.
á. neTà #˚ùd |üqT˝À¢ eTq+ ≈£L&Ü m+<äT≈£î düVü‰j·T+ #˚j·÷*?
2. øÏ+~ Á|üX¯ï≈£î |ü~ yêø±´˝À¢ »yêãT sêj·T+&ç.
neTà >=|üŒ‘·Hêìï MT kı+‘·e÷≥˝À¢ sêj·T+&ç.
IIId”«j·Ts¡#·qSCERT TELANGANA

50. 38 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
1. øÏ+~ yêø±´˝À¢ ^‘·^dæq |ü<ë\≈£î dü¬s’q nsêú\T >∑T]Ô+#·+&ç.
1. C…+&Üe+<äq+ s√E e÷ bÕsƒ¡XÊ ÁbÕ+>∑D≤ìï eTT>∑TZ\‘√ n\+ø£]kÕÔ+. ( )
n) ãj·T≥ Ä) ˝À|ü Ç) eTT+–* á) Ç+{Ï˝À
2. e÷ }]˝À eÁkÕÔ\ô|’ n<ä›ø£+ #˚ùdyês¡T ñHêïs¡T. ( )
n) >√&É≈£î y˚ùd düTqï+ Ä) ã≥º\≈£î s¡+>∑T y˚ùd $<Ûëq+
Ç) s¡+>∑T y˚j·T&É+ á) s¡+>∑T rdæy˚j·T&É+
3. u≤düs¡ |ü⁄D´πøåÁ‘·+ >√<ëe] >∑≥Tºq ñ+~. ( )
n) ø£≥º Ä) >√&É Ç) rs¡+ á) <ä÷s¡+
2. øÏ+<ä ^‘·^dæq |ü<ë\≈£î |üsê´j·T|ü<ë\T sêj·T+&ç.
n. ø£+#·T yÓ÷>∑Tq≥T¢ ø£qø£+ãT yÓ÷>∑THê?
Ä.≈£î+<˚\T ñbÕj·T+‘√ nbÕj·÷ìï »sTT+∫+~.
Ç. Äe⁄ n+u≤ nì |æ*ùdÔ <ä÷&É >∑+‘·T\T y˚düT≈£î+≥÷ e∫Ã+~.
3. øÏ+<ä ^‘·^dæq Á|üø£è‹ |ü<ë\≈£î $ø£è‹|ü<ë\T, $ø£è‹ |ü<ë\≈£î Á|üø£è‹ |ü<ë\T sêj·T+&ç.
n. ≈£î\´˝À ø±–‘·|ü⁄ |ü&Ée\T y˚dæ |æ\¢\T Ä&ÉT≈£î+≥THêïs¡T.
Ä.Äø±X¯+˝À |ü≈£åî\T ùd«#·Ã¤>± m>∑Ts¡T‘·THêïsTT.
Ç. ÁXÊe´ yÓTT>∑eTT m+‘√ n+<ä+>± ñ+~.
neTà >=|üŒ‘·q+ ‘Ó*ù|≥≥T¢ ∫qï ø£$‘· sêj·T+&ç.
IVdüè»Hê‘·àø£‘· / Á|üX¯+dü
V|ü<äC≤ $ìjÓ÷>∑+
VIuÛ≤wüqT >∑T]+∫ ‘Ó\TdüT≈£î+<ë+
1. øÏ+~ |ü<ë\qT $&ÉBj·T+&ç.
n. n‘·&Óø£ÿ&É R ...................... G ......................
Ä. u§eTàì#ÓÃqT R...................... G ......................
Ç. eTìwüqïyê&ÉT R...................... G ......................
2. øÏ+~ |ü<ë\qT ø£\|ü+&ç.
n. y˚Tq G n\T¢&ÉT R .................................. Ä. |ü⁄{Ϻq G Ç\T¢ R ..................................
Ç. @$T G n+{Ï$ R ..................................SCERT TELANGANA

51. 39‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
ñ‘·Ô«dü+~Û
✤øÏ+~ |ü<ë\qT >∑eTì+#·+&ç.
n. sêeTT&ÉT G n‘·&ÉT R sêeTT&É‘·&ÉT R ñ G n R n
Ä. k˛eTT&ÉT G Ç‘·&ÉT R k˛eTT&ç‘·&ÉT R ñ G Ç R Ç
Ç. eTqeTT G ñ+{Ï$T R eTqeTT+{Ï$T R ñ G ñ R ñ
á. n‘·&ÉT G mø£ÿ&É R n‘·&Óø£ÿ&É R ñ G m R m
yÓTT<ä{Ï |ü<ä+˝Àì ∫e] n#·Tà ªñμ, ¬s+&Ée |ü<ä+˝Àì yÓTT<ä{Ï n#·TÑ√ ø£*dæq|ü⁄&ÉT
yÓTT<ä{Ï |ü<ä+˝Àì n#·Tà (ñ) ˝À|ædüTÔ+~. ¬s+&√ |ü<ä+˝Àì yÓTT<ä{Ï n#·Tà n{≤¢π> ì*∫
ñ+≥T+~. nq>± ñø±s¡+ MT<ä @<Ó’Hê n#·Tà e∫à #˚]‘˚ dü+~Û ‘·|üŒø£ »s¡T>∑T‘·T+~. BìH˚
ªñ‘·Ô«dü+~Ûμ n+{≤+.
ªñμø±sêìï ñ‘·TÔ n+{≤s¡T. ñ‘·TÔq≈£î n#·TÃ|üs¡yÓTÆ‘˚ dü+~Û ‘·|üŒø£ »s¡T>∑T‘·T+~.
3. øÏ+~ |ü<ë\qT ø£*|æ sêj·T+&ç.
n. #Ó≥Tº G møÏÿ R .....................
Ä. yê&ÉT G mø£ÿ&É R.....................
Ç. m<äTs¡T G @– R .....................
4. øÏ+~ |ü<ë\qT $&ÉBj·T+&ç.
n. q÷ø£˝ÒdüTø=ì R..................... G .....................
Ä. #·÷¬søÏÿ R ..................... G .....................
Ç. m≥T¢qï~ R ..................... G .....................
ˇø£s√E ñ<äj·T+ qT+&ç sêÁ‹ |ü&ÉT≈£îH˚ es¡≈£î neTàqT >∑eTì+#·+&ç. @y˚T$T |üqT\T #˚dæ+~? Äj·÷|üqT\T
#˚ùd≥|ü&ÉT ÄyÓT m{≤¢ ñqï~? MTπøeTì|æ+∫+~? á $esê\‘√ ìy˚~ø£ sêj·T+&ç. ‘·s¡>∑‹˝À Á|ü<ä]Ù+#·+&ç.
ÁbÕC…≈£îº|üì
H˚ì$ #˚j·T>∑\Hê ?
+neTà >∑T]+∫, neTàqT dü+‘√wüô|≥º&É+ >∑T]+∫ e÷{≤¢&É>∑\qT. ne⁄qT / ø±<äT
+bÕsƒ¡+ Ä<Ûës¡+>± b˛*ø£\qT |ü{Ϻø£˝À sêj·T>∑\qT. ne⁄qT / ø±<äT
+neTà >=|üŒ<äq+ >∑T]+∫ kı+‘· e÷≥˝À¢ sêj·T>∑\qT. ne⁄qT / ø±<äT
+neTà #˚ùd |üqT\T/ùde\T/yê{Ï>=|üŒ<äq+ Ä<Ûës¡+>± ø£$‘· sêj·T>∑\qT. ne⁄qT / ø±<äT
O
O
dü÷øÏÔ
Äø±X¯+ø£Hêï m‘·TÔ, düeTTÁ<ä+ø£Hêï ˝À‘Ó’q~ neTà Vü≤è<äj·T+.
neTà eTT+<äT me¬sdüTº •Ks¡yÓTÆHê ‘·\e+∫ rs¡T‘·T+~.SCERT TELANGANA

52. 40 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
#·<äTe+&ç ` ‘Ó\TdüTø=+&ç
b˛‘·q s¡∫+∫q uÛ≤>∑e‘·eT+‘ê uÛÑøÏÔdüT<Ûës¡íey˚T. ‘˚≥‘Ó\T>∑T<äq+, s¡eTD°j·T Ä\+ø±]ø£‘·,
<ÛësêXÀ_Û‘·yÓTÆq |ü<ä´XË’*‘√ n\sêπs b˛‘·q |ü<ë´\T Á|ü» Hê\ÿ\ô|’ Hê≥´e÷&ÉT‘·÷H˚ ñHêïsTT. n≥Te+{Ï
|ü<ë´\˝À eT#·TÃ≈£î...
eTˆˆ dæ]øÏ+ C…|üŒ"&ÉT— X¯+K#·Áø£ j·TT>∑eTT+ CÒ<√sTT dü+~Û+|ü "&˚
|ü]yês¡+ãTqT Js¡ "&ÉÁuÛÑ>∑|ü‹+ ãìï+|ü "&Üø£]íø±+
‘·s¡ <Ûä$Tà\¢eTT" »ø£ÿ H=‘·Ô"&ÉT $yê<ä Áb˛‹ú‘· l≈£î#√
|ü] #˚˝≤+#·\yÓTÆq M&É"&ÉT >∑»ÁbÕD≤eH√‘ê‡Væ≤jÓÆT! (düÿ+. 8`96e |ü<ä´+)
uÛ≤e+ : >∑»sêE ÁbÕD≤\qT ø±bÕ&Ü\H˚ ñ‘ê‡Vü≤+‘√ $wüßíe⁄ \ø°åà<˚$øÏ #Ó|üŒ˝Ò<äT. X¯+K #·Áø±\qT
#˚‘·T\˝ÀìøÏ rdüTø√˝Ò<äT. ùde≈£î HÓe]˙ |æ\Te˝Ò<äT. >∑s¡T&ÉyêVü≤q+ dæ<äΔ|üs¡#·Tø√˝Ò<äT. #Ó$˝Àì ‘êeTs¡
<äT<äT›es¡≈£L C≤]q E≥TºeTT&çì ≈£L&Ü #·ø£ÿ~<äT›ø√˝Ò<äT. yÓfi‚fl ‘=+<äs¡‘√ \ø°åà<˚$ ô|’≥ø=+>∑TqT ≈£L&Ü
e~*ô|≥º&É+ eT]#ê&ÉT.
XʈˆÇ+‹+‘Ó’, e≥T" &ç+‘·jÓÆT, eTiÏj·TT" <ëì+‘Ó’, quÛÀM~∏ô|’
q+‘Ó’, ‘√j·T<äeT+&É˝≤Á>∑eTTq ø£\¢+‘Ó’, Á|üuÛ≤sê•ô|’
q+‘Ó’, #·+Á<äTì ø£+‘·jÓÆT, Á<ÛäTe⁄ìô|’ q+‘Ó’, eTVü≤sê«{Ïô|’
q+‘Ó’, dü‘·´|ü<√qï‘·T+ &É>∑T#·T ÁãVü‰à+&Ü+‘·dü+e]ΔjÓÆT (düÿ+. 8`622e |ü<ä´+)
uÛ≤e+ : (ã*#·Áø£e]Ô eT÷&É&ÉT>∑T H˚\qT yêeTqT&çøÏ ÇkÕÔqHêï&ÉT. Ä‘·sê«‘· yêeTqT&ÉT ø=~›ø=~›>±
m~>±&ÉT.) Ç+‘·yê&ÉT n+‘·yê&Éj·÷´&ÉT. n+‘·yê&ÉT eT]+‘· yê&Éj·÷´&ÉT. Áø£eTÁø£eT+>± ô|]–b˛‘·THêï&ÉT.
es¡Tdü>± Äø±X¯+ ø£+f… y˚T|òüTeT+&É\+ø£+f…, yÓ\T>∑T\sê•ø£+f… ô|’øÏ ô|]>±&ÉT. #·+Á<äTìes¡≈£L,
Á<ÛäTe‘ês¡es¡≈£L eTVü≤s√¢ø£+es¡≈£L Äô|’q dü‘·´˝Àø£+es¡≈£L ô|s¡T>∑T‘·÷ ÁãVü‰à+&ÉeT+‘ê ì+&çb˛j·÷&ÉT.
ñˆˆ nqïeTT ˝Ò<äT, ø=ìï eT<ÛäTsê+ãTe⁄ \Tqï$— Á<ëe⁄eTqï— sê
eqï, X¯Øs¡<Ûës¡T\≈£î Hê|ü<ä e∫Ãq yê] j·÷|ü<ä˝Ÿ
Á>∑qïq e÷ìà yê]øÏ düTK+ãT\T ùdj·TT≥ø£+f… H=+&ÉT y˚T
\Tqï<Ó? Hê≈£î ~≈£îÿ |ü⁄s¡Tc˛‘·ÔeTT" &=ø£ÿ&É düTeTTà |ü⁄\ÿkÕ! (düÿ+. 9`648e |ü<ä´+)
uÛ≤e+ : ªªz nHêï! nqï+ ˝Ò<äTø±ì ‹j·T´{Ï ˙fi¯ó¢ ñHêïsTT. <ä>∑Zs¡≈£î sê! <ä|æŒø£ rπs≥≥T¢ Á‘ê>∑T. ‘√{Ï
<˚Vü≤<Ûës¡T\≈£î Ä|ü<ä ø£*–‘˚ yÓ+≥H˚ yê] ø£cÕº\qT b˛>={Ϻ yê]ì Ä<äTø√e&É+ ø£+fÒ e÷qe⁄\≈£î y˚πs
|üs¡e÷s¡ú+ ñqï<ë? Ä |ü⁄s¡Tc˛‘·ÔeTT&ÉT ˇø£ÿ&˚ Hê≈£î ~≈£îÿ!μμ
ñˆˆ q\¢ìyê"&ÉT |ü<äàqj·Tq+ãT yê"&ÉT ø£èbÕs¡dü+ãT ô|’"
»˝…¢&çyê"&ÉT eTÚ[ |ü]dü]Œ‘· |æ+#Û·eTTyê"&ÉT qe⁄« sê
õ˝…¢&ÉT yÓ÷eTT yê"&=ø£&ÉT #Ó\« e÷q<Ûäq+ãT" <√#ÓH√
eT*¢j·T˝≤sê! MT bı<ä\e÷≥Tq ˝Ò"&ÉT >∑<äeTà #Ó|üŒπs? (düÿ+.10`1011e |ü<ä´+)
uÛ≤e+ : q\¢ìyê&É÷ ø£eT\eTT\e+{Ï ø£qTï\T >∑\yê&É÷ ø£s¡TD≤s¡düeTT ∫+~+#˚yê&É÷ dæ>∑ô|’ yê´|æ+∫q
HÓeT*|æ+#Û·+ ø£\yê&É÷ ∫s¡Tq>∑e⁄ #Ó\Tyêπs yÓTT>∑eTT >∑\yê&É÷ nsTTq ˇø±H=ø£&ÉT, e÷ìqT e÷q<Ûäq+
<√∫ ‘Ó∫ÃHê&ÉT. z eT˝…¢r>∑˝≤sê! MT bı<ä\e÷≥Tq ˝Ò&ÉT>∑<ë! ñqï≥¢sTT‘˚ ø=+#Ó+ #Ó|üŒ+&Ée÷à!SCERT TELANGANA

53. 41‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
ø£+~* ` ˝≤+‘·s¡T
>√+<äT ` õ>∑Ts¡T
õeTà\T ` #˚|ü\T
\>±+∫ ` ã\+>±
Ä|ü‹ ` ø£wüº+
ñs¡T≈£î `|üs¡T>∑T
]ø±+ ` r]ø£
<ä&ç ` ø£+#Ó
eTTqT|ü⁄ `ÁøÏ‘·+
kıø£ÿ+ `eT+∫, ìC≤j·T‹
n\ÿ>± ` ‘˚*ø£>∑
ñdæ¬ø ` ÇdüTø£
ãT≈£îÿ ` ‹qT
dü+<äT>∑T `ô|f…º
uÀfi¯ófl ` e+≥–HÓï\T
ãj·÷q ` eTT+<äT Ç#˚Ã &ÉãT“
(n&Ü«qT‡)
j·÷sê\T ` ‘√&çø√&É\T
ø=ìï ‘Ó\+>±D |ü<ë\T
‹s¡¢eTs¡¢ ` yÓqTø£~ eTT+<äT≈£î,
eTT+<äT~ yÓqTø£≈£î
m˝…¢\ÿ\ ` yÓ\¢øÏ\ neT&É\T ` ø£e\T
<ä÷|ü ` <ä|æŒø£
<˚e⁄˝≤&ÉT ` yÓ‘·T≈£î
‘·¬øÿ&É ` Á‘êdüT
<äTs¡düTÔ `u≤>∑T#˚j·TT
‘·|ü⁄≈£î ` eT÷‘·
ãT>∑T\T ` uÛÑj·T+
#Ó+&ÉT ` ã+‹
|ü⁄&Ü ` bÕ¬ø{Ÿ
ø±s¡≥T `ñ‘·Ôs¡+
n>∑&ÉT `n‘ê´X¯
ôd’düT ` ñ+&ÉT
ø=ô|Œs¡ `y˚&ç˙fi¯fl ø±>∑T
‘·+‘Ó ` yÓT≥Tº
ø±bÕj·T+ ` bı<äT|ü⁄
ø=ìï ‘Ó\+>±D kÕyÓT‘·\T
n+‘·+‘· ;s¡ø±j·T ø£<ä›ùds¡T eTkÕ\.
<ä+∫+<ëìøÏ ãTøÏÿ+<˚ ≈£L*.
ñbÕdüeTT+f… n|üBs¡~. }|æ]‘√ u§Ás¡ ô|s¡>∑~.
m+–*¬ø>∑TZ˝Ò<äT ‘ê>∑TuÀ‘·T≈£î dæ>∑TZ˝Ò<äT.
bı‘·TÔ\|üì düTK+. ˇ+{Ï>∑ ‹+&ç düTK+.
|ü>∑{ÏeTT#·Ã≥ |üìøÏ#˚≥T. sêÁ‹eTT#·Ã≥ ìÁ<ä≈£î#˚≥T.
Hê_Ûø±&É #·\¢ã&ç‘˚ qyêãT‘√ì »yê_j·T´#·TÃ.
Hê\Tø£MT<ä ø±<äT ø£&ÉT|ü⁄\T+&Ü˝….
Hê>∑Tu≤eT+‘· ø√|ü+ C…Á]b˛‘·+‘· |æ]øÏ.
<ÛÓ’s¡´+ <ä+&ç~ #˚sTT yÓTT+&ç~.
>∑e« Ä+<ëì˝Ò<äT. >∑&çj·T |ü⁄s¡Tdü‘·T ˝Ò<äT.SCERT TELANGANA

54. 42 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
1. ô|’ u§eTà˝À @y˚T$T ø£ì|ædüTÔHêïsTT?
2. MTs¡T #·÷dæq |ü˝…¢≈£î, u§eTà˝Àì |ü˝…¢≈£î
‘˚&Ü˝Ò$T{Ï?
3. |ü˝…¢˝À¢ @y˚T$T ñ+{≤sTT?
|ü˝…¢≥÷s¡T¢ XÊ+‹ kÂuÛ≤>±´\≈£î ì\j·÷\T.
Áù|e÷qTsê>± ø√yÓ\T. |ü#·Ãì Á|üø£è‹øÏ
Ä\yê\+ |ü˝…¢. n≥Te+{Ï |ü˝…¢≥÷] kÂ+<äsê´ìï
‘Ó\T|ü&Éy˚T á bÕsƒ¡+ ñ<˚›X¯+.
Á|üX¯ï\T bÕsƒ¡+ ñ<˚›X¯+
u§eTàqT #·÷&É+&ç ` Ä˝À∫+#·+&ç ` e÷{≤¢&É+&ç
5. |ü˝…¢ n+<ë\T
` Ä∫à y˚+ø£{≤#ês¡T´\TSCERT TELANGANA

55. 43‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
ø£$ |ü]#·j·T+
Á|üy˚•ø£
á bÕsƒ¡+ ø±e´Á|üÁøÏj·T≈£î #Ó+~q~. Bì˝À Á>±MTD kÂ+<äs¡´
∫Á‘·D‘√bÕ≥T, |ü˝…¢ k˛j·T>±ìï ø£$ e]í+#ê&ÉT.
á bÕsƒ¡´uÛ≤>∑+ Ä∫à y˚+ø£{≤#ês¡T´\T s¡∫+∫q
ªe÷}s¡Tμ \|òüTTø±e´+ ˝Àì~.
bÕsƒ¡´uÛ≤>∑ $esê\T
|ü˝…¢≥÷s√¢ m≥T#·÷dæHê |ü#·Ã<äq+ ø£ì|ædüTÔ+~. |ü˝…¢ Äq+<ëìï ø£*–düTÔ+~. |ü˝…¢d”eT\T kÂ+<äs¡´
ì\j·÷\T. C≤\Tyêπs ôd\j˚Tfi¯ófl, #Ós¡Te⁄\T, ˙{Ï˝À ‘˚*j·÷&˚ ‘êeTs¡\T, s¡ø£s¡ø± |ü⁄cÕŒ\T, eèøå±\T,
ˇø£fÒ$T{Ï? n&ÉT>∑≈£î+&ÜH˚ n˙ï Ç#˚à |ü˝…¢‘·*¢ m+‘√ dü«#·Ã¤yÓTÆ+~. Á>±eTd”eT düT+<äs¡<äèXÊ´\T,
nø£ÿ&ç yê´bÕs¡ $<ÛëHê\T, $$<Ûä eè‘·TÔ yê] Jeq+ m+‘· ìwüÿ\àwü+>± ñ+{≤jÓ÷ #·÷<ë›+!
1914 ` 1985
s¡eTD°j·T uÛ≤yê\‘√ ø£eT˙j·T ø£$‘·\T s¡∫+∫q ø£$•U≤eTDÏ Ä∫Ã
y˚+ø£{≤#ês¡T´\T. H˚{Ï sê»qï dæ]õ\¢ õ˝≤¢ eTTkÕÔu≤<äT eT+&É\+, Äe⁄q÷s¡T
Á>±eT+˝À »ìà+#ê&ÉT. Ä+&ÜfiŸ ãTÁs¡ø£<∏ä, sê>∑e÷\, e÷}s¡T (@ø±XÊ«dü Á|üã+<Ûä+)
áj·Tq s¡#·q\T. |ü+&ç‘· e+X¯+˝À »ìà+∫q áj·Tq sêdæq bÕ≥\T, Vü‰s¡‘·T\T,
|ü<ë´\T Ç|üŒ{Ïø° Á|ü» Hê\ÿ\ô|’ Hê≥´e÷&ÉT‘·÷H˚ ñHêïsTT.
$<ë´s¡Tú≈£î dü÷#·q\T
+bÕsƒ¡+˝Àì u§eTà\qT #·÷&É+&ç. bÕsƒ¡+ eTT+<äTqï Á|üy˚•ø£ #·<äTe+&ç. bÕsƒ¡+˝Àì $wüj·÷ìï
}Væ≤+#·+&ç.
+bÕsƒêìï #·<äTe+&ç. ns¡ú+ø±ì |ü<ë\øÏ+<ä ^‘·\T ^j·T+&ç.
+ns¡ú+ø±ì |ü<ë\qT, yêø±´\qT >∑T]+∫ MT $TÁ‘·T\‘√ #·]Ã+#·+&ç.
+bÕsƒ¡´|ü⁄düÔø£+ ∫es¡q ñqï ª|ü<ë\T ` nsêú\Tμ |ü{Ϻø£ #·÷dæ, ‘Ó*j·Tì |ü<ë\≈£î nsêú\qT ‘Ó\TdüTø=+&ç.SCERT TELANGANA

56. 44 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
I
1.‘˚.^. }]Á|üø£ÿq >∑qŒ≥Tº H=<äT>∑T ˝Òì
ì+&ÉT >∑+>±fi¯eTT e+{Ï ¬s+&ÉT #ÓiTe⁄
˝§ø£ÿfÒj·Tì #Ó|ü#·TqT+&Ó q&ÉTeT
>∑\dæ j·TTqï{Ϻ j·T\T>∑T >∑&ÉTdüT<äqeTT.
2. ‘˚.^. ˙{Ï ìdüTeT+‘· >∑qT|ü&É˙ø£ yÓTT<ä{Ï
es¡≈£î yê´|æ+∫ e\>=qT |ü<äà\‘·\
kÕ<äTø=qT #·T+&Ó Áù|eT s¡kÕ H=*øÏ
e÷ ‘·{≤ø±\T \*‘·|ü<ëàø£sê\T.
+ 3. ‘˚.^.∫ìï ¬øs¡{≤ kÕïHê\T CÒdæ yê]Ã
‘·s¡TD ù|X¯ ø£eT |üÁ‘ê\HÓ‹Ô
ns¡TD øÏs¡D≤ <˚e‘· ø£s¡È´$T#·TÃ
Áã‘·T´wüdüT‡q e÷j·T÷] |ü<äà\‘·\T
Ä˝À∫+#·+&ç ` #Ó|üŒ+&ç
+ø£$ #Ós¡Te⁄qT >∑+>±fi¯+‘√ b˛˝≤Ã&ÉT ø£<ë! Ç+ø±
#Ós¡Te⁄qT y˚{Ï‘√ b˛\Ãe#·TÃ?
+ª#Ós¡Te⁄\T |ü<ëà\≈£î ì\j·÷\Tμ nì ø£$ nHêï&ÉT
ø£<ë! Ç|ü&ÉT #Ós¡Te⁄\T y˚{ÏøÏ ì\j·÷\T?
+dü÷s√´<äj·T düeTj·T+˝À #Ós¡Te⁄ m{≤¢ñ+≥T+~?SCERT TELANGANA

57. 45‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
II
4. ‘˚.^. ã+‹, #˚eT+‹ uÛÑøÏÔ‘√ ãdüe⁄ ~<ä›
s¡+>∑T >√s¡+≥ C≤‹ bÕsêDT\<ä›
|ü≥Tº ≈£î#·TÃ\T ≈£î+≈£îeT u§≥Tºu…≥º
q\s¡T e÷j·T÷s¡T ô|<ä› eTT‘ÓÔÌ<äTe≥T¢.
5. ñ. e÷¬s&ÉT \¢H˚s¡&ÉT\T e÷$T&ç πs>∑T\T C≤eT ìeTà\+
ps¡ q+≥T¢ <ë&çeT k˛>∑>∑T˝≤ãT\T eT˝…¢ yÓTT\¢ >∑
H˚ïs¡T\T <ëdüq˝Ÿ yÓ\dæ ìX¯Ã\‘·Hé <äeTø±s¡TÔ\+<äT ì+
bÕs¡ |òü˝≤ |üPe⁄\qT q+#Ó\yê]>∑ dü+‘·]+∫ e÷
j·T÷] ≈£îbÕj·Tq+ _&ÉT#·TqT+&ÉTqT <ä+|ü‘·T\≥T¢ ì‘·´eTTHé.
+ 6. ‘˚.^. e÷e⁄\Tqï$ ` eT<ÛäTs¡eTT˝Ÿ eT+∫˙{Ï
u≤e⁄\Tqï$, n+<ë\T |ü]eT[+#·T
‘êe⁄\Tqï$, |ü⁄D≤´ Áb˛e⁄˝…’q
j·÷e⁄\Tqï$, e÷j·T÷s¡ q‹X¯j·TeTT>∑.
Ä˝À∫+#·+&ç ` #Ó|üŒ+&ç
+|üPe⁄\qT @j˚T dü+<äsꓤ\˝À n\+ø£s¡D≈£î
yê&ÉT‘ês¡T?
+@j˚T ãTT‘·Te⁄˝À @j˚T |üP\T <=s¡T≈£î‘êsTT?
+MT Á>±eT Á|ü‘˚´ø£‘·\T @$T{Ï?SCERT TELANGANA

58. 46 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
1. e÷ }] #Ós¡Te⁄\T ì+&ÉT >∑+>±fi¯eTTe˝… |üP]Ô>± ì+&ç ñHêïsTT. yê{Ï n\T>∑T\T ¬s+&É÷ ø£\Te&É+‘√,
Ä >∑&ÉTdüT<äq+e\¢ n$ ˇπø #Ós¡Te⁄e˝… ñHêïsTT.
2. e÷ }] n+<äyÓTÆq #Ós¡Te⁄\T, ‘·eT˝Àì ˙{Ïì ø=+#Ó+ ≈£L&Ü ø£ìŒ+#·˙j·T≈£î+&Ü ô|’uÛ≤>∑eT+‘ê
yê´|æ+∫q |ü<ëà\qT Áù|eT‘√ kÕ<äT≈£î+≥THêïsTT.
3. e÷ }] #Ós¡Te⁄˝Àì |ü<ëà\T Á|ü‹s√p dü÷s√´<äj·T düeTj·T+˝À n\‘√ kÕïq+#˚dæ, ì>∑ì>∑˝≤&˚
düT≈£îe÷s¡yÓTÆq ‘·eT πs≈£î\qT m‹Ô dü÷s¡T´ìøÏ ns¡È´$Tdü÷Ô, dü+<Ûä´yês¡TdüTÔHêïj·÷ nqï≥T¢HêïsTT.
4. ã+‹, #˚eT+‹|üP\T e÷ }]øÏ |üdüT|ü⁄ ~~›q≥T¢HêïsTT. mi¿ì >√]+{≤≈£î e÷ }]øÏ bÕsêDÏ
n~›q≥T¢+~. |ü≥Tº≈£î#·Tà |üP\T e÷ }]øÏ ≈£î+≈£îeTu§≥Tº ô|{Ϻq≥T¢HêïsTT. M{Ïe\¢ e÷ }s¡T
|ü+&ÉT eTT‘ÓÔÌ<äTe⁄e˝… XÀ_Û\T¢‘·Tqï~. (Á|üø£è‹ <äèXÊ´˝À¢ kÕ+düÿè‹ø£ $\Te\T <ä]Ù+#·&É+ ø£$ }Vü‰‘·àø£
X¯øÏÔøÏ ‘êsêÿD+).
5. Äj·÷ ø±˝≤˝À¢ e÷πs&ÉT, n\¢H˚πs&ÉT, e÷$T&ç, πs>∑T, C≤eT, ìeTà, n+ps¡, ns¡{Ï, <ëìeTà yÓTT<ä˝…’q
eèøå±\T $$<Ûä |òü˝≤\q÷— n+<äyÓTÆq >∑T˝≤;, eT˝…¢, yÓTT\¢, >∑H˚ïs¡T, <ëdüq yÓTT<ä˝…’q yÓTTø£ÿ\T $$<Ûä
|ü⁄cÕŒ\q÷— <ä+|ü‘·T\e˝… e÷ }]øÏ m\¢y˚fi¯˝≤ ø±qTø£>± düeT]ŒdüTÔ+{≤sTT.
‘ê‘·Œsê´\T
III
7. ñ.H˚j·TT<äT¬sìïj˚Tì ø£eT˙j·T|ü⁄ Hê>∑]ø±+ãs¡eTTà\Hé
y˚j·TT<äT s¡<ä›ø£+ãT\‹ y˚ |ü⁄sê‘·q ∫Á‘·es¡íeTT˝Ÿ
k˛j·T>∑yÓTÆq H˚‘·|üì kı+|ü⁄ H˚s¡Œs¡T˝…’q |ü<äàXÊ
©j·T ≈£î≥T+ãeTT˝Ÿ s¡T∫s¡© edæ+#·TqT e÷ |ü⁄s¡eTTàqHé.
8. ñ.>√<ä\T bÕ&çπ><Ó\TqT ø=≥ºeTT ì+&ÉT>∑ <äTøÏÿf…<äT›\Hé
uÛÒ<äeTT ˝Òø£ kÕ≈£î#·TqT _&ɶ uÀ˝…qT ` ø±s¡T ø±s¡T øÏ+
bÕ~ø£ uÛÑ÷$T<äTqTïø=ì Vü‰sTT>∑ qT+<äTs¡T bÕ&ç|ü+≥ ˝≤
Vü‰¢<äeTT >∑÷s¡TŒ e÷|ü⁄s¡eTT q+<ä* ø±|ü⁄ ≈£î≥T+ãeTT˝Ÿ ‘·>∑Hé.
+ 9. ‘˚.^. ãVüQfi¯ edüTÔ Á|ü<Ûëq dü+|üqïeT>∑T#·T
HÓ\$T Áø£j·T $Áø£j·÷]ú dü+≈£î\eTTq>∑T#·T
»q>∑‘ê>∑‘· ø£˝À¢ kÕ+Á<äeT>∑T#·T
yÓ\j·TT e÷ j·T+>∑&ÉT\T qìïy˚fi¯\+<äT.
Ä˝À∫+#·+&ç ` #Ó|üŒ+&ç
+|ü˝…¢ J$‘·+ qT+&ç |üX¯ódü+|ü<ä
m+<äT≈£î <ä÷s¡+ nsTT´+~?
+|ü˝…¢˝Àì yê´bÕs¡T\T m{≤¢+{Ï yê´bÕs¡+ #˚ùdyês¡T? MT
Á>±eT+˝Àì yê´bÕs¡T\≈£î,
M]øÏ uÛÒ<ä+ ‘Ó\T|ü+&ç?
+MT }]˝À n+>∑&ç m{≤¢
»s¡T>∑T‘·T+~?SCERT TELANGANA

59. 47‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
6. e÷ }]˝À mH√ï e÷$T&ç ‘√≥\THêïsTT. rj·Tì eT+∫˙{Ï u≤e⁄\T nH˚ø£eTTHêïsTT. n+<ë |üP\
|ü]eTfi¯+ yÓ<ä»˝Ò¢ Á|ü<˚XÊ\T mH√ï ñHêïsTT. |ü⁄D´sêX¯ó˝…’q Äe⁄\T ndü+U≤´ø£+>± ñHêïsTT.
7. e÷ }s√¢ ñ+&˚ |ü<äàXÊ© ≈£î≥T+u≤\yêfi¯ófl H˚{Ï Hê>∑]ø£‘·≈£î dü]b˛j˚T mH√ï n+<äyÓTÆq eÁkÕÔ\qT
#·ø£ÿ>± H˚kÕÔs¡T. #ê˝≤|ü⁄sê‘·qyÓTÆq u§eTà\qT ≈£L&É mH√ï Äø£s¡¸D°j·TyÓTÆq s¡+>∑T\‘√ n<ä›ø£+ y˚kÕÔs¡T.
n+<äyÓTÆq H˚‘·|üì˝À H˚s¡Œs¡T˝…’q á |ü<äàXÊ© ≈£î≥T+u≤\T e÷ Á>±eT+˝À mH√ï ñHêïsTT.
8. e÷ }] ø±|ü⁄ ≈£î≥T+u≤\yês¡T, m&ÉT¢, bÕ*#˚à ãÁ¬s\T, <äTH˚ï m&ÉT¢ nH˚ uÛÒ<ä+ ˝Ò≈£î+&Ü |üX¯óe⁄\qìï+{Ïì
‘·eT _&ɶ\e˝… b˛wækÕÔs¡T. Á|ü‹ |ü+≥ø±\+˝À uÛÑ÷$Tì <äTìï, |ü+≥\T |ü+&çdü÷Ô bÕ&çì düeT≈£Ls¡Tdü÷Ô
dü+‘√wü+>± J$kÕÔs¡T.
9. e÷ }]˝Àì n+>∑fi¯ófl nìïy˚fi¯˝≤ nH˚ø£ edüTÔe⁄\‘√ dü+|üqïyÓTÆ, neTàø±ìøÏ, ø=q&ÜìøÏ e∫Ãq
»q+‘√ ÁøÏøÏÿ]dæ, »q+ sêø£b˛ø£ dü+<ä&ç‘√ yÓ\T>=+<äT‘êsTT.
1. øÏ+~ ù|sê #·<äTe+&ç. Á|üX¯ï≈£î »yêãT\T sêj·T+&ç.
Á|üø£è‹ n+<ä#·+<ë\T neT÷\´ dü+|ü<ä\T. >∑\>∑∏Õπs ôd\j˚Ts¡T, ñ<äsTT+#˚ ns¡TD
øÏs¡D≤ dü÷s¡T´&ÉT, |ü≈£åî øÏ\øÏ˝≤sêyê\T, |ü#·Ãì ø=+π>dæq≥T¢qï eqd”eT\T ˇø£fÒ$T{Ï?
mHÓïH√ï n+<ë\‘√ $\dæ˝Ò¢ |ü˝…¢ Äq+<ëìøÏ HÓ\e⁄. |ü˝…¢ ÄÁX¯j·T$T∫à n≈£îÿq #˚s¡TÃ≈£îH˚ ‘·*¢.
ÄbÕ´j·T‘·≈£î, nqTsê>±\≈£î |ü≥Tº>=eTà. |ü˝…¢ ne÷j·Tø£‘·«+, ~e´‘·«+‘√ ñqï n<äT“¤‘· •\Œ+.
n. neT÷\´ dü+|ü<ä\T n+fÒ @$T{Ï?
Ä. Äq+<ëìøÏ HÓ\e⁄ n+fÒ @$T{Ï?
Ç$ #˚j·T+&ç
1. bÕsƒ¡+˝Àì |ü<ë´ <ë«sê }s¡T >∑T]+∫ ‘Ó\TdüT≈£îHêïs¡Tø£<ë! MTs¡T #·÷dæq }s¡T‘√ Bìï
b˛*Ã e÷{≤¢&É+&ç?
2. bÕsƒ¡+˝Àì |ü<ë´\qT sê>∑+‘√ #·<äTe+&ç. yê{Ï uÛ≤yê\T #Ó|üŒ+&ç.
I$ì ns¡ú+ #˚düTø=ì, Ä˝À∫+∫ e÷{≤¢&É&É+
II<Ûësêfi¯+>± #·<äTe&É+ ` ns¡ú+ #˚düTø=ì Á|ü‹düŒ+~+#·&É+SCERT TELANGANA

60. 48 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
bÕsƒ¡+˝Àì 3e, 4e |ü<ë´\˝À }] n+<ë\qT ø£$ e]í+#ê&ÉT ø£<ë! MTs¡T #·÷dæq / MT≈£î
‘Ó*dæq }s¡T n+<ë\qT e]ídü÷Ô sêj·T+&ç.
(˝Ò<ë)
eT÷&Ée |ü<ä´+ Ä<Ûës¡+>± ∫Á‘·+ ^dæ s¡+>∑T\T y˚j·T+&ç. <ëì >∑T]+∫ ∫qï ø£$‘· sêj·T+&ç.
1. øÏ+~ Á|üX¯ï≈£î ◊<˚dæ yêø±´\˝À »yêãT\T sêj·T+&ç.
n. ø£$ n+>∑&çì ãVüQfi¯ edüTÔÁ|ü<Ûëq+ nHêï&ÉTø£<ë! MT }] n+>∑&ç ≈£L&Ü ÇfÒ¢
ñ+≥T+<ë? $e]+#·+&ç.
Ä. Á>±e÷˝À¢ ø±|ü⁄\T, |ü<äàXÊ©\T ø±≈£î+&Ü Ç+ø± me¬ses¡T ñ+{≤s¡T? M] e\¢ }]yêfi¯flπø+
˝≤uÛÑ+ ø£\T>∑T‘·T+~?
Ç. Ä<äs¡ÙÁ>±eT+ m≥T¢+&Ü\ì ˙eqT≈£î+≥THêïe⁄?
á. }s¡T≈£î, #Ós¡Te⁄≈£î ñqï ã+<Ûä+ m{≤¢+{Ï~?
2. øÏ+~ Á|üX¯ï≈£î |ü~ yêø±´\˝À »yêãT sêj·T+&ç.
n. }]øÏ n+<ëìï#˚à n+XÊ˝Ò$? Á|üdüTÔ‘·+ |ü˝…¢≥÷s¡¢˝À Ç$ ñ+≥THêïj·÷? MT
n_ÛÁbÕj·÷\qT kı+‘· e÷≥˝À¢ sêj·T+&ç.
IIId”«j·Ts¡#·q
IVdüè»Hê‘·àø£‘· / Á|üX¯+dü
Ç. n≈£îÿq #˚s¡TÃø√e&É+ n+fÒ MTπø+ ns¡úeTsTT+~?
á. nqTsê>±\≈£î |ü≥Tº>=eTà n+fÒ @$T{Ï?
ñ. ô|’ ù|sê≈£î ù|s¡Tô|≥º+&ç.
2. bÕsƒ¡+ Ä<Ûës¡+>± øÏ+~ uÛ≤e+ ‘Ó*ù| |ü<ä´bÕ<ë\qT yÓ‹øÏ sêj·T+&ç.
n. n\T>∑T >∑&ÉTdüT<äq+‘√ ˇπø #Ós¡Tyê nì ‘Ó\T|ü⁄‘·Tqï≥T¢HêïsTT. Ä. dü÷s¡T´ìøÏ ns¡È´$TdüTÔqï≥T¢HêïsTT.
Ç. <ä+|ü‘·T\e˝… e÷ }]øÏ ø±qTø£\T düeT]ŒdüTÔHêïsTT.
á. »q+ sêø£b˛ø£\‘√ e÷ n+>∑fi¯fl˙ï dü+<ä&ç‘√ ñ+{≤sTT.SCERT TELANGANA

61. 49‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
1. øÏ+<ä ^‘·^dæq |ü<ë≈£î n<˚ nsêúìï#˚à |ü<ë\T sêj·T+&ç.
ñ<ë:dü+|ü<ä ‘√ >∑s¡«|ü&É≈£L&É<äT. ( ø£*$T, <ÛäqeTT )
n.‘·{≤ø£+˝À s¡ø£s¡ø± #˚|ü\T J$kÕÔsTT. (..............., ...............)
Ä. |ü⁄{Ϻqs√Eq ø=‘·Ô n+ãsê\T <Ûä]kÕÔ+. (..............., ...............)
Ç. e÷ |ü⁄s¡+˝À #·ø£ÿì ã&ç ñqï~. (..............., ...............)
2. øÏ+~ yêø±´\˝À ^‘· ^dæq |ü<ë≈£î nsêú\T sêj·T+&ç.
n. düeTTÁ<ä+˝À ¬øs¡{≤\T ñyÓ«‘·TÔq ˝ÒdüTÔHêïsTT. ( )
Ä. #Ós¡Te⁄ ì+&ç‘˚ n\T>∑T bÕs¡T‘·T+~. ( )
Ç. ø=≥º+˝À |üX¯óe⁄\T ñ+{≤sTT. ( )
3. bÕsƒ¡+ Ä<Ûës¡+>± øÏ+~ yê{ÏøÏ ø±s¡D≤\qT |ü{Ϻø£˝À sêj·T+&ç.
n. }s¡T |üdüT|ü⁄ n~›q≥T¢+&É&ÜìøÏ ø±s¡D+
Ä. mÁs¡ì bÕsêDÏ n~›q≥T¢+&É&ÜìøÏ ø±s¡D+
Ç. ≈£î+≈£îeTu§≥Tº ô|{Ϻq≥T¢ ñ+&É&ÜìøÏ ø±s¡D+
á. |ü+&ÉT eTT‘ÓÔÌ<äTe>± ñ+&É&ÜìøÏ ø±s¡D+
V|ü<äC≤ $ìjÓ÷>∑+
4.uÛ≤eHê∫Á‘·eT+fÒ ˇø£ n+XÊìøÏ dü+ã+~Û+∫q uÛ≤eq\ìï+{Ï˙ eØZø£]+#·Tø√e&Éy˚T! ˇø£
Á>±e÷ìøÏ #Ó+~q uÛ≤eHê∫Á‘·+ ^j·TTeTqï|ü⁄&ÉT Á>±eT+˝Àì Á|ü‘˚´ø£‘·\T, Á>±eT+˝Àì ø°\ø£
Á|ü<˚XÊ\T, Á|ü»\T, eè‘·TÔ\T ‘·~‘·s¡ n+XÊ\˙ï |ü]>∑DÏkÕÔ+.
e÷ }s¡T
Áø°&É\T
kÂø£sê´\T
ã&ç
yÓ’<ä´XÊ\
ãkÕº+&ÉT
|ü+#êsTTr
|ü+≥\T
˙{Ïedü‘·T\T
eè‘·TÔ\TSCERT TELANGANA

62. 50 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
VIuÛ≤wüqT >∑T]+∫ ‘Ó\TdüT≈£î+<ë+
Ç∫Ãq ñ<ëVü≤s¡D n+XÊ\qT >∑eTì+#·+&ç. Äj·÷ n+XÊ Ä<Ûës¡+>± ô|’ uÛ≤eHê
∫Á‘êìï |üP]Ô#˚j·T+&ç.
1. øÏ+~ |ü<ë\qT ø£*|æ sêdæ, dü+~Ûì >∑T]Ô+#·+&ç.
ñ<ë :˙e⁄ G mø£ÿ&É R˙yÓø£ÿ&É ` (ñ‘·Ô«dü+~Û)
n. ;ÛeTT&ÉT G Ç‘·&ÉT R...................... ` (......................)
Ä. n‘·&ÉT G mø£ÿ&É R...................... ` (......................)
Ç. Ç‘·&ÉT G ˇø£&ÉT R...................... ` (......................)
á. Ä≥\T G Ä&ÉT R...................... ` (......................)
2. øÏ+~ |ü<ë\qT ø£*|æ sêj·T+&ç.
n. @$T G n~ R ..................................
Ä. me]øÏ G m+‘· R ..................................
Ç. eT] G Ç|ü&ÉT R ..................................
á. n$ G @$ R ..................................
ô|’ |ü<ë\qT $&ÉBdæq Áø£e÷ìï, ø£*|æq Áø£e÷ìï >∑eTì+#·+&ç.
yÓTT<ä{Ï |ü<ä+ ∫e] n#·Tà ªªÇμμø±s¡+. (Ç‘·TÔ). ¬s+&Ée |ü<ë yÓTT<ä{À¢ n˙ï n#·TÃ˝Ò e∫Ãq$.
á$<Ûä+>± ªª@$Tμμ yÓTT<ä˝…’q |ü<ë ªÇμø±sêìøÏ (Ç‘·TÔ≈£î) n#·Tà |üs¡yÓTÆq|ü⁄&ÉT dü+~Û »s¡T>∑T‘·T+~.
ø=ìï#√≥¢ Ç{≤¢ dü+~Ûø±s¡´+ »s¡T>∑<äT. Ä |ü<ë\qT #·÷<ë›+.
ñ<ë: @$T G njÓT´ R @eTjÓT´ ` dü+~Û »]–+~.
@$T G njÓT´ R @$Tj·TjÓT´ ` dü+~Û »s¡>∑ø£ j·T&Ü>∑eT+ e∫Ã+~.
ˇø£kÕ] dü+~Û (ì‘·´eTT) »]–, eTs=ø£kÕ] dü+~Û »s¡T>∑ø£ (ìùw<ÛäeTT) b˛e&Üìï yê´ø£s¡D
|ü]uÛ≤wü˝À ª$ø£\ŒeTTμ (yÓ’ø£*Œø£eTT) n+{≤s¡T.
ªª@$Tμμ yÓTT<ä˝…’q |ü<ë\≈£î n#·TÃ|üs¡yÓTÆ‘˚ dü+~Û yÓ’ø£*Œø£eTT nì ‘Ó\TdüTÔ+~ø£<ë! BìH˚ Ç‘·«dü+~Û
n+{≤s¡T.
@e÷´<äT\j·T+<äT ªÇ‘·TÔμq≈£î n#·TÃ|üs¡yÓTÆ‘˚ dü+~Û yÓ’ø£*Œø£+>± »s¡T>∑T‘·T+~.SCERT TELANGANA

63. 51‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
MT }]˝À ñqï #Ó≥¢qT, |üP\qT, »]π> yê´bÕsê\qT, #˚‹eè‘·TÔ\yê]ì |ü]o*+#·+&ç. |ü{Ϻø£˝À
qyÓ÷<äT #˚j·T+&ç. ìy˚~ø£ sêdæ Á|ü<ä]Ù+#·+&ç.
ÁbÕC…≈£îº|üì
#Ó≥T¢
ñ<눈 e÷$T&ç
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
|üP\T
>∑H˚ïs¡T
yê´bÕs¡+
_j·T´+
#˚‹eè‘·TÔ\yês¡T
eÁ&É+>∑T\T
Ç‘·s¡eTT\T
3. á øÏ+~ |ü<ë\qT $&ÉBdæ dü+~Û ù|s¡T sêj·T+&ç.
ñ<ë : sêyê\ì R sêyê* G nì (Ç‘·Ô«dü+~Û)
n. #ÓbÕŒ\+fÒ R ..................... G ..................... ( )
Ä. ˇø£ÿfÒ R..................... G ..................... ( )
Ç. sêì<äì R ..................... G ..................... ( )
á. ˙{ÏìdüTeT+‘· R ..................... G ..................... ( )
ñ. #Ó|æŒq~j˚T$TR..................... G ..................... ( )
}. e∫Ãs¡|ü⁄&ÉT R..................... G ..................... ( )
ãTT. mìïj˚Tì R..................... G ..................... ( )SCERT TELANGANA

64. 52 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
H˚ì$ #˚j·T>∑\Hê?
+|ü<ë´\qT sê>∑+‘√, uÛ≤e+‘√ #·<äTe>∑\qT. ne⁄qT / ø±<äT
+|ü<ë´\qT #·~$ yê{Ï uÛ≤yê\qT kı+‘· e÷≥\˝À #Ó|üŒ>∑\qT. ne⁄qT / ø±<äT
+}] n+<ë\qT e]ídü÷Ô sêj·T>∑\qT. ne⁄qT / ø±<äT
+|ü˝…¢≥÷s¡¢ dæú‹>∑‘·T\qT >∑T]+∫ kı+‘·+>± sêj·T>∑\qT. ne⁄qT / ø±<äT
+}] u§eTà^dæ s¡+>∑T\T y˚j·T>∑\qT. ne⁄qT / ø±<äT
O
O
dü÷øÏÔ
|ü˝…¢ ` Äràj·T‘·, nqTsê>± ø£\uÀ‘·!
Ä<ä]+∫, n≈£îÿq #˚s¡TÃø=H˚ nqï|üPs¡í.
#·<äTe+&ç ` ‘Ó\TdüTø=+&ç
ñ|ü eT\÷‡sY
n‹ kÕe÷q´ ≈£î≥T+ã+˝À »ìà+#ê&É‘·&ÉT...
˙‹ìC≤j·Tr≈£î ø£≥Tºã&ç J$‘·+ >∑&çbÕ&ÉT...
ìkÕ‡«s¡úJ$øÏ ìU≤s¡‡sTTq ∫s¡THêe÷>± ì*#ê&ÉT...
Hêj·T≈£îì>± e÷qe‘·«+ ø£*–q e÷qe⁄ì>±
ì*∫ ¬>*∫q ∫s¡düàs¡D°j·TT&ÉT ñ|ü eT\÷‡sY!
q$Tàq dæ<ëΔ+‘êìï J$‘ê+‘·+ Ä#·]+∫qyês¡T ns¡T<äT>± ñ+{≤s¡T. n≥Te+{Ï ns¡T<Ó’q sê»ø°j·T
Hêj·T≈£î&˚ eT\÷‡sY. H˚{Ï dü÷sê´ù|≥ õ˝≤¢ yÓ÷‘Ó eT+&É\+ dæ]ø=+&É Á>±eT+˝À 1928˝À eT\¢j·T´,
\#·ÃeTà <ä+|ü‘·T\≈£î »ìà+∫q ñ|ü eT\÷‡sY n‹ kÕ<Ûës¡D J$‘·+ >∑&ç|æq $•wüº sê»ø°j·T Hêj·T≈£î&ÉT.
‘Ó\+>±D ¬s’‘ê+>∑ b˛sê≥+˝À Äj·TT<Ûä+ |ü{Ϻ ñ<ä´$T+∫q b˛sê≥jÓ÷<ÛäT&ÉT. ‘·q J$‘êìï Á|ü»\ø=s¡πø
n+øÏ‘·+ #˚dæq eT\÷‡sY Hê\T>∑TkÕs¡T¢ myÓTà˝Ò´>± ¬>*∫ Á|ü» Vü≤è<äj·÷\˝À ì*#ê&ÉT. myÓTà˝Ò´>±
‘·q≈£î e∫Ãq J‘êìï bÕغπø Ç∫Ã, dü«j·T+>± ‘êqT #Ó|ü\T ≈£î≥º>± e∫Ãq &ÉãT“‘√H˚ J$‘·+ >∑&çbÕ&ÉT.
ÄKs¡T≈£î eT\÷‡sY uÛ≤s¡´ ôd’‘·+ ≈£L*|üìøÏ yÓ[fl+<ä+fÒ M] ìsê&É+ãs¡ J$‘êìï ns¡ú+#˚düTø√e#·TÃ.
<ä[‘· ÄDÏeTT‘·´+>± ‘ê´>∑o*>± ù|s¡Tbı+~q eT\÷‡sY 13 »qe], 1999q neTs¡T&Éj·÷´&ÉT. eT\÷‡sY
s¡ø£Ô+‘√bÕ≥T $\Te\qT |ü+#·T≈£îqï yê] dü+‘êq+ ‘·eT kı+‘· sTT+{Ïì eT\÷‡sY C≤„|üø±s¡ú+>±
bÕsƒ¡XÊ\≈£î n+~+#ês¡T.SCERT TELANGANA

65. 53‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
MT≈£î ‘Ó\TkÕ?
eT<äsY <∏ÓØkÕ
Äs¡TÔ\T... ìs¡Tù|<ä\T... nuÛ≤>∑T´\qT n≈£îÿq #˚s¡TÃ≈£îqï~...
≈£îwüߘyê´~Û‘√ $\$\˝≤&˚ s√>∑T≈£î ùde\T#˚dæ+~...
ã‹πø≥+<äT≈£î C≤HÓ&ÉT C≤>± ˝Òìyê]øÏ ÄÁX¯j·T$T∫Ã+~...
#·]Á‘·˝À e÷qe‘êyê~>± ì*∫+~!
Çìï Á|ü‘˚´ø£‘·\Tqï $•wüº ùde≈£îsê\T eT<äsY <∏ÓØkÕ!
ªªÁbÕ]ú+#˚ ô|<äe⁄\ø£Hêï kÕj·T+#˚ùd #˚‘·T\T$Tqïμμ ` nqï e÷≥qT nø£åsê˝≤ ì»+ #˚dæq düHêï´dæì
eT<äsY <∏ÓØkÕ. n˝Ò“ìj·÷ <˚XÊìøÏ #Ó+~q <∏ÓØkÕ ndü\Tù|s¡T Ä>∑ïdt >√Hê¸ u§C≤≈£åîyê. 1910 Ä>∑düTº
26q »ìà+∫q Ä>∑ïdt u≤\´+qT+&ç ùdyê|üsêj·TD‘·«+ ø£*Zq ø£s¡TD≤eTsTT>± $X¯«U≤´‹ì Ä]®+∫+~.
uÛ≤s¡‘·<˚X¯ bÂs¡dü‘·«+ bı+~ ø£\ø£‘êÔ˝À $TwüqØ Ä|òt #ê]{°dt dü+düúqT kÕú|æ+∫ J$‘ê+‘·+ ùde\+~+∫+~.
n+‘·sê®rj·T ø°]Ô bı+~q eT<äsY <∏ÓØkÕ e÷qeùde\≈£î >±qT 1979 ˝À H√u…˝Ÿ XÊ+‹ ãVüQeT‹,
1980˝À uÛ≤s¡‘·s¡‘·ï |ü⁄s¡kÕÿsê\T \_Û+#êsTT. eT<äsY 1997 ôdô|º+ãsY 5q |üs¡eT|ü~+∫Hê ùdyê‘·‘·Œs¡‘·≈£î
∫s¡THêe÷>±, Äràj·T ns¡TD‘ês¡>± Á|üø±•dü÷ÔH˚ ñqï~.
MT≈£î ‘Ó\TkÕ?
eT*¢Hê<∏ä dü÷]
u≤\´+˝À |üX¯óe⁄\qT ø±XÊ&ÉT...
jÓ÷– nqTÁ>∑Vü≤+, ‘·q kÕ<Ûäq e\¢ |ü+&ç‘·T&Éj·÷´&ÉT...
ø±oøÏ yÓ[fl 19 XÊÁkÕÔ\qT n<Ûä´j·Tq+ #˚XÊ&ÉT...
eTVü‰yê´U≤´‘·>± düTÁ|üdæ<äTΔ&Éj·÷´&ÉT...
Äj·TH˚ yÓT‘·T≈£îd”eT≈£î
n»sêeTs¡yÓTÆqø°]Ôì ‘Ó∫Ãq eTVü‰qTuÛ≤e⁄&ÉT! eT*¢Hê<∏ä dü÷]!!
ø£$≈£î >∑Ts¡Te⁄>± ù|s=+~q ø±[<ëdüT s¡#·q\≈£î yê´U≤´q
eT+~+∫q Á|ü‹uÛ≤eT÷]Ô eT*¢Hê<∏ä dü÷]. |üPs¡«|ü⁄ yÓT<äø˘ õ˝≤¢˝Àì
ø=˝≤Ãs¡+ áj·Tq dü«düú\+. ãVüQuÛ≤cÕø√$<äT&Ó’q eT*¢Hê<∏ä dü÷] nX‚wü
XÊÁdüÔbÕ+&ç‘·´+ >∑&ç+#ê&ÉT. dü+düÿè‘· |ü+#·eTVü‰ø±yê´\≈£î yê´U≤´Hê\T
sêXÊ&ÉT. ø±[<ëdü s¡#·q\≈£î dü+Jeìyê´K´, øÏsê‘ês¡T®˙j·÷ìøÏ
|òüT+{≤|ü<∏ä+ yê´K´, •X¯óbÕ\e<Ûä≈£î düs¡«+ø£wü yê´K´, HÓ’wü<ÛëìøÏ Jyê‘·Te⁄
yê´K´... Ç{≤¢ 15 Á>∑+<∏ë\≈£î yê´U≤´Hê\T s¡∫+∫q |òüTq‘· eT*¢Hê<∏ä
dü÷]~. á yê´U≤´Hê˝Ò áj·TqqT ªyê´U≤´q#·Áø£e]Ôμ _s¡T<ë+øÏ‘·T&çì
#˚XÊsTT.SCERT TELANGANA

66. 54 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
Á|üX¯ï\T
bÕsƒ¡+ ñ<˚›X¯+
6. Áù|s¡D
ˇø£ kÕe÷q´ ≈£î≥T+ã+˝À »ìà+∫,
n‘·T´qï‘· •Ksê\qT n~Ûs√Væ≤+∫q
eTVü≤˙j·TT J$‘·+ $<ë´s¡Tú\≈£î Áù|s¡D
ìdüTÔ+~. Ä eTVü≤˙j·TT\qT e÷s¡Z<äs¡Ùø£+>±
rdüTø√yê\H˚ Äø±+ø£å $<ë´s¡Tú\˝À ø£\T>∑T
‘·T+~. ‘·<ë«sê uÛ≤$uÛ≤s¡‘·bÂs¡T\T ‘·eT
J$‘êìøÏ \øå±´ìï ìπs›•+#·T≈£î+{≤s¡T. Ä
~X¯>± Áb˛‘·‡Væ≤+#·&Éy˚T á bÕsƒ¡+ ñ<˚›X¯+.
1. Á|ü»„ XÊÅdüÔy˚‘·ÔqT @eT&ç– ñ+≥T+~?
2. XÊÅdüÔy˚‘·Ô Á|ü»„≈£î @$T #Ó|æŒ ñ+{≤&ÉT?
3. Á|ü»„ XÊÅdüÔy˚‘·Ô ø±yê\qT≈£îqï~ ø£<ë! MTπs+
ø±yê\qT≈£î+≥THêïs¡T? Ç+<äTø√dü+ MTπs+
#˚kÕÔs¡T?
#·<äTe+&ç ` Ä˝À∫+#·+&ç ` #Ó|üŒ+&ç
Á|ü»„ #ê˝≤ ‘Ó*$ø£\~. ÄyÓT≈£î XÊÅdüÔy˚‘·Ô ø±yê\ì ã\yÓTÆq ø√]ø£ ñqï~. Á|ür <ëìï |ü]o\q
<äèw溑√ #·÷düTÔ+~. $<ë´ yÓ’C≤„ìø£ Á|ü<äs¡Ùq˝À ãVüQeT‘·T\T ≈£L&Ü ¬>\TÃ≈£îqï~. XÊÅdüÔy˚‘·Ô\≈£î dü+ã+~Û+∫q
|ü⁄düÔø±\qT #·<äTe⁄‘·T+~. dü+<˚Vü≤ ìeè‹Ô¬ø’ ñbÕ<Ûë´j·TT\qT, ô|<ä›\qT dü+Á|ü~düTÔ+~. ˇø£s√E $C≤„qXÊÅdüÔ
ø±s¡´Áø£eT+˝À bÕ˝§Zq&ÜìøÏ yê] Á>±e÷ìøÏ ˇø£ XÊÅdüÔy˚‘·Ô sê>±, Á|ü»„ yÓ[fl ø£\TdüT≈£îqï~.
á bÕsƒ¡+ Ä‘·àø£<∏ä Á|üÁøÏj·T≈£î #Ó+~q~. ˇø£ e´øÏÔ ‘·q J$‘· $X‚cÕ*ï
‘êH˚ Á>∑+<∏ädüú+ #˚düT≈£î+fÒ n~ Ä‘·àø£<∏ä. Ä‘·àø£<∏äH˚ d”«j·T#·]Á‘· nì ≈£L&Ü
n+{≤s¡T. Ç+<äT˝À düeTø±©q $X‚cÕ\T Á|ü‹_+_kÕÔsTT. s¡#·sTT‘· nqTuÛÑyê˝Ò
ø±ø£ Ä ø±\+ Hê{Ï kÕ+|òæTø£, Ä]úø£, sê»ø°j·T |ü]dæú‘·T\T ‘Ó\TkÕÔsTT. Ç‘·s¡T\≈£î
Áù|s¡D ø£*–kÕÔsTT. Ç~ ñ‘·ÔeT |ü⁄s¡Twü ø£<∏äq+˝À ñ+≥T+~.
á bÕsƒ¡´uÛ≤>∑+ &܈ˆ ne⁄˝Ÿ |òüø°sY C…’qT˝≤;›Hé nãT›˝Ÿ ø£˝≤yéT, ns¡TDY ‹yê]>±]‘√
ø£*dæ sêdæq ªˇø£ $CÒ‘· Ä‘·àø£<∏äμ ˝Àì~.
bÕsƒ¡´uÛ≤>∑ $esê\T
` &܈ˆ @.|æ.C…. nãT›˝Ÿ ø£˝≤+SCERT TELANGANA

67. 55‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
Á|üy˚•ø£
$<ë´s¡Tú\≈£î dü÷#·q\T
+bÕsƒ¡+˝Àì u§eTà\qT #·÷&É+&ç. bÕsƒ¡+ eTT+<äTqï Á|üy˚•ø£ #·<äTe+&ç. bÕsƒ¡+˝Àì $wüj·÷ìï
}Væ≤+#·+&ç.
+bÕsƒêìï #·<äTe+&ç. ns¡ú+ø±ì |ü<ë\øÏ+<ä ^‘·\T ^j·T+&ç.
+ns¡ú+ø±ì |ü<ë\qT, yêø±´\qT >∑T]+∫ MT $TÁ‘·T\‘√ #·]Ã+#·+&ç.
+bÕsƒ¡´|ü⁄düÔø£+ ∫es¡q ñqï ª|ü<ë\T ` nsêú\Tμ |ü{Ϻø£ #·÷dæ, ‘Ó*j·Tì |ü<ë\≈£î nsêú\qT ‘Ó\TdüTø=+&ç.
Äj·Tq n+<ä]˝≤ n‹ kÕe÷q´ ≈£î≥T+ã+˝À »ìà+#ê&ÉT. u≤\´+˝À nH˚ø£ ˇ&ç<äT&ÉT≈£î\qT,
ø£cÕº\qT m<äTs=ÿHêï&ÉT. yÓTTø£ÿy√ì Bø£å‘√ Ä‘·à$XÊ«dü+‘√ $<ë´uÛ≤´dü+ ø=qkÕ–+#ê&ÉT. ∫qï|ü&˚
dæús¡yÓTÆq \øå±´ìï @s¡Œs¡#·T≈£îHêï&ÉT. Ä \ø£å´+ #˚sê\ì ø£\Tø£Hêï&ÉT. ìs¡+‘·s¡ ø£sƒ√s¡ kÕ<Ûäq‘√
nqT≈£îqï \øå±´ìï #˚s¡T≈£îHêï&ÉT. uÛ≤s¡‘·<˚X¯ ø°]Ôì $X¯«yê´|üÔ+ #˚dæ n+<ä] eTqïq\T n+<äT≈£îqï
Ä eTVü‰qTuÛ≤e⁄&ÉT ∫Hêïs¡T\≈£î Á|”‹bÕÁ‘·T&ÉT. Äj·Tq J$‘·y˚T qe‘·sêìøÏ Áù|s¡D. Äj·Tq
$<ë´uÛ≤´dü+, \ø£å´kÕ<Ûäq m{≤¢ »]–+<√ #·÷<ë›+.
s¡#·sTT‘· |ü]#·j·T+
n+<äs¡÷ @.|æ.C…. nãT›˝Ÿ ø£˝≤yéT nì |æ*#˚ &Üø£ºsY ne⁄˝Ÿ |òüø°sY C…’qT˝≤;›Hé
nãT›˝Ÿ ø£˝≤yéT ‘·$Tfi¯Hê&ÉT˝Àì sêy˚TX¯«s¡+ <ä>∑Zs¡ ñqï <ÛäqTc˛ÿ{Ï˝À |ü⁄{≤º&ÉT. kÕe÷q´
≈£î≥T+ã+˝À |ü⁄{Ϻq Äj·Tq |ü≥Tº<ä\, Áø£eT•ø£åD, n~Ûø£ õC≤„dü‘√ Ç+»˙s¡T>±
XÊÁdüÔy˚‘·Ô>± uÛ≤s¡‘· sêÅwüº|ü‹>± ‘·q ùde\qT á C≤‹øÏ n+~+#ê&ÉT. ªˇø£ $CÒ‘·
Ä‘·à ø£<∏äμ (Ç^ïf…&é yÓTÆ+&é‡ ~ $+>¥‡Ä|òt ô|ò’sY`j·÷Hé Ä{ÀãjÓ÷Á>∑|ò”) e+{Ï s¡#·q\T
#˚XÊ&ÉT.
XÊÅdüÔs¡+>∑+˝À $X‚wü ø£èwæ #˚dæq+<äT≈£î >±qT ª|ü<äàuÛÑ÷wüDYμ, ª|ü<äà$uÛÑ÷wüDYμ‘√ bÕ≥T <˚X¯ n‘·T´qï‘·
|ü⁄s¡kÕÿs¡+ ªuÛ≤s¡‘·s¡‘·ïμ‘√qT uÛ≤s¡‘·Á|üuÛÑT‘·«+ dü‘·ÿ]+∫+~. <˚X¯ $<˚XÊ˝À¢ì $X¯«$<ë´\j·÷\T ª>ös¡e
&Üø£ºπs{Ÿμ\‘√ Äj·TqqT >ös¡$+#êsTT.
(15`10`1931
27`07`2015)SCERT TELANGANA

68. 56 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
I
H˚qT sêeTHê<∏ä|ü⁄s¡+˝À ôV’≤dü÷ÿ˝À¢ dæús¡|ü&É>±H˚ Hê˝Àì |ü~ùV≤H˚fi¯fl õC≤„dæ y˚T˝§ÿHêï&ÉT. ‘·qeTT+<äT
|üs¡#·Tø=ì ñqï J$‘êeø±XÊ >∑T]+∫ Á|ü‘ê´e÷ïj·÷ >∑T]+N Ç<ä$T‘·ú+>± @MT ‘Ó\TdüTø√˝Òì ˇø£ qe
W‘ê‡Væ≤≈£î&çøÏ Hê ñbÕ<Ûë´j·TT&ÉT Çj·T<äT¬s’ k˛˝ÀyÓ÷Hé Ä<äs¡Ù|ü<∏ä ìπs›X¯≈£î&Éj·÷´&ÉT. ‘·q ñ<ës¡ $XÊ\
<äèø£Œ<∏ä+‘√ Äj·Tq ‘·q ‘·s¡>∑‹>∑~˝Àì $<ë´s¡Tú*ï ñ‘ê‡Vü≤|ü]#˚yê&ÉT. ªeT+<äãT~Δ •wüß´&ÉT ñ‘·ÔeT>∑Ts¡Te⁄
qT+∫ H˚s¡TÃø√>∑*–q <ëìø£Hêï ñ‘·ÔeT $<ë´]ú #Ó&ɶñbÕ<Ûë´j·TT&ç qT+∫ ≈£L&Ü m≈£îÿe H˚s¡TÃø√>∑\&ÉμH˚
yê&Üj·Tq. H˚qT sêeTHê<∏ä|ü⁄s¡+˝À ñqï ø±\+˝À e÷ nqTã+<Ûä+ >∑Ts¡T•wü´ã+<Ûëìï <ë{Ï $ø£dæ+∫+~.
Äj·Tq kÕVü≤#·s¡´+˝À ˇø£] J$‘·>∑eTHêìï me¬s’Hê @ y˚Ts¡≈£î Á|üuÛ≤$‘·+ #˚j·T>∑\s√ ‘Ó\TdüT≈£îHêïqT.
Çj·T<äT¬s’ k˛˝ÀyÓ÷Hé n+≥÷+&˚yês¡T, J$‘·+˝À $»j·T+ bı+<ä&Üìø° |òü*‘ê\T kÕ~Û+#·&Üìø° qTe⁄«
eT÷&ÉT n+XÊ\MT<ä |ü≥Tº kÕ~Û+#ê*‡ ñ+≥T+~ ` n$ ªªø√]ø£μμ, ªªqeTàø£+μμ, ªªÄX¯ ô|≥Tºø√e&ÉeT÷μμqT.
‘·s¡Tyê‹ s√E˝À¢ ]e¬s+&é>± e÷]q k˛˝ÀyÓ÷Hé Hê≈£î H˚]Œ+~<˚. Hêπø<äHêï dü+uÛÑ$+#ê\ì H˚qqT≈£îH˚
eTT+<äT H˚qT <ëìï >∑{Ϻ>± Äø±+øÏå+#ê\˙, n~ ‘·|üŒø£ »]– rs¡T‘·T+<ä˙ Á|ü>±&ÛÉ+>± $X¯«dæ+#ê\˙qT. Hê
J$‘·+ qT+∫ ˇø£ ñ<ëVü≤s¡D ÇkÕÔqT. Hê≈£î ∫qï|üŒ{ÏqT+N Äø±X¯|ü⁄ s¡Vü≤kÕ´\Hêï, |ü≈£åî Á|üj·÷DeTHêï
n$T‘êdüøÏÔ. ø=+>∑\÷, düeTTÁ<ä|ü⁄ >∑Te«\T m>∑Ts¡T‘·T+&É≥+ #·÷dü÷Ô H˚qT ≈£L&Ü m>∑sê\ì ø√s¡T≈£îH˚yêDÏí.
kÕ<Ûës¡D Á>±MTD u≤\T&çqsTTq|üŒ{Ïø°, H˚qT ≈£L&Ü @<√ ˇø£s√E Äø±X¯+˝À $Vü≤]+#·>∑\q˙ m+‘·>±
qe÷àq+fÒ e÷ sêy˚TX¯«s¡+ qT+∫ Äø±X¯j·÷q+ #˚dæq yÓTT<ä{Ï u≤\TDÏí H˚H˚ ø±e≥+ $X‚wü+.
Çj·T<äT¬s’ k˛˝ÀyÓ÷Hé m+<äT≈£î >=|üŒ ñbÕ<Ûë´j·TT&É+fÒ Äj·Tq $<ë´s¡Tú\+<ä]˝À @<√ ˇø£ $\Te
>∑T]+∫ düŒèVü≤ì y˚T˝§ÿ˝ÒŒyê&ÉT. Äj·Tq Hê Ä‘·à>ös¡yêìï @ y˚Ts¡≈£î y˚T˝§ÿ˝≤Œ&É+fÒ @ e÷Á‘·+ #·<äTe⁄ø√ì
‘·*¢<ä+Á&ÉT _&ɶHÓ’q H˚qT ≈£L&Ü @~ ø±yê\qT≈£î+fÒ n~ ø±>∑\qì qe÷àqT. ªª$XÊ«dü+‘√ qTe⁄« ˙ $~Ûì
≈£L&Ü ‹]– sêj·T>∑\e⁄μμ nH˚ yêsêj·Tq. 1950˝À Ç+≥Øà&çjÓT{Ÿ |üØø£å≈£î #·<äe&ÜìøÏ ‹s¡T∫Hê|ü*¢˝Àì
Á{ÏN ôd+{Ÿ CÀdü|òt ø±˝ÒJ˝À #˚sêqT. |üØø£å Áπ>&ÉT ˝…ø£ÿq #·÷ùdÔ H˚H˚eT+‘· #·Ts¡T¬ø’q $<ë´]úì ø±qT.
e÷ nqïj·T´ eTTdüÔbòÕ ø£eT˝ŸøÏ ùdºwüHés√&é˝À ˇø£ øÏsêD≤ <äTø±DeTT+&˚~. ôV’≤dü÷ÿ˝À¢ #·<äTe⁄≈£îH˚
≥|ü&ÉT H˚qT sêy˚TX¯«s¡+ yÓ[flq|ü&É˝≤¢ qqTï kÕj·T+ #Ój·T´eT+≥÷ |æ*∫, cÕ|ü⁄˝À ≈£L#√u…{Ϻ Ç+ø£
>∑+≥ ‘·s¡ã&ç n‘·qT n<äèX¯´yÓTÆb˛j˚Tyê&ÉT. H˚qT nø£ÿ&É Ä cÕ|ü⁄ì ø£ìô|≥Tº≈£î ≈£L#=ì _j·T´+, q÷HÓ,
ñ*¢bÕj·T\T ˇø£fÒ$T{Ï n˙ï neTTà‘·T+&˚ yêDÏí.
yê{Ï˝À ‘=+<äs¡>± #Ó*¢b˛j˚T$ dæ>∑¬s≥÷¢, ;&û\÷qT.
;<äyêfi¯ófl ‘·eT ø£cÕº]®‘êìï m+<äTø£{≤¢
bı>∑|”˝ÒÃdüTÔ+{≤s¡ì ÄX¯Ãs¡´+ ø£*π>~Hê≈£î. e÷
nqïj·T´ eTTdüÔbòÕ qqTï e~* ô|≥º>±H˚ e÷ ‘·eTTà&ÉT
ø±•+ eTVü≤eTà<é qqTï ‘·q bòÕ´˙‡cÕ|ü⁄˝À
≈£Ls√Ãu…≥º&ÜìøÏ dæ<äΔ+>± ñ+&˚yê&ÉT. nø£ÿ&É
q‘·Ô>∑T\¢\‘√qT, X¯+U≤\‘√qT #˚dæq s¡ø£s¡ø±\
n\+ø±s¡ kÕeTÁ– ny˚Tàyês¡T.
Ä˝À∫+#·+&ç ` #Ó|üŒ+&ç
+ªqTe⁄« ˙ $~Ûì ≈£L&Ü ‹]– sêj·T>∑\e⁄μ n+fÒ
MTπøeTs¡úyÓTÆ+~?
+MTs¡T MT ≈£î≥T+ãdüuÛÑT´\¬ø|ü&Ó’Hê düVü‰j·T+ #˚XÊsê? @ dü+<äs¡“¤+˝À @+ #˚XÊs¡T?
+ø√]ø£, qeTàø£+, ÄX¯ô|≥Tºø√e&É+ nH˚$
$»j·÷ìïkÕÔsTTø£<ë! M{Ïô|’ MT n_ÛÁbÕj·T
y˚T$T{Ï?SCERT TELANGANA

69. 57‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
II
ôd+{Ÿ CÀôd|òt˝Àì e÷ ñbÕ<Ûë´j·TT\+‘ê ø£+∫ |üs¡e÷#ês¡´≈£î nqT#·s¡T\T. ‘ê´>∑ìs¡‹ <ë«sê Äq+~+#˚
>∑TD≤ìï Äj·Tq yêfi¯fl˝À¢ y˚T˝§ÿ˝≤Œ&ÉT. ø£fi≤XÊ πø+|üdt˝À e÷ >∑DÏ‘·XÊÅdüÔ ñbÕ<Ûë´j·TT\T Ábıô|òdüsY ‘√‘·Á‹
nj·T´+>±sY, Ábıô|òdüsY dü÷s¡´Hêsêj·TDXÊÅdæÔ>±s¡¢‘√ ø£*dæ q&ÉTdüTÔqï Ä <äèX¯´+ HêøÏ|üŒ{Ïø° >∑Ts=Ô∫Ã
ñ<˚«>∑uÛÑ]‘·TDÏí #˚düTÔ+~.
H˚qT ôd+{Ÿ CÀôd|òt˝À Hê ∫e] dü+e‘·‡s¡+˝À ñqï|ü&ÉT Ç+^¢wüß kÕVæ≤‘·´+ |ü≥¢ eT≈£îÿe ô|+#·T≈£îHêïqT.
Ç+^¢wüß˝Àì düs¡«ÁX‚wü˜ ø£è‘·T*ï #·<äTe⁄‘·T+&˚yêDÏí. {≤˝ŸkÕºjYT, kÕÿ{Ÿ, Vü‰Ø¶ |ü≥¢ Á|ü‘˚´ø£ ÄdüøÏÔ ñ+&˚~.
n|ü&É|ü&ÉT ‘·‘·Ô«XÊÅdüÔÁ>∑+<∏ë\T #·<äTe⁄‘·T+&˚yêDÏí. <ë<ë|ü⁄>± Ä düeTj·T+˝ÀH˚ uÛÖ‹ø£XÊÅdüÔ+ |ü≥¢ Hê≈£î
n$T‘·yÓTÆq ÄdüøÏÔ @s¡Œ&ç+~.
ø=+‘·eT+~ eTqTwüß\T ôd’qT‡nH˚~ y˚πs ˇø£ n+X¯eTqï≥Tº>±,n~ eTìwæì uÛÑ>∑e+‘·T&ç qT+∫ <ä÷s¡+
#˚düTÔ+<äqï≥Tº>± m+<äT≈£î e÷{≤¢&ÉT‘ês√ Hêø£s¡ú+ ø±<äT. $C≤„qXÊÅdüÔ|ü<∏ä+ e÷qeVü≤è<äj·T M<∏äT˝À¢+∫ kÕ–
b˛j˚T<˚, Hêø£sTT‘˚ ôd’Hé‡ m|ü&É÷ Ä<Ûë´‹àø£ ñqï‹ø°, Ä‘·à kÕø屑êÿsêìø° e÷s¡Z+>±H˚ ñ+≥÷ e∫Ã+~.
ôd+{Ÿ CÀôd|òt˝À _.mdt.dæ. &çÁ^ ø√s¡T‡˝À #˚]q|ü&ÉT n+‘·≈£î$T+∫q ñqï‘· #·<äTy˚MT Hê≈£î ‘Ó*j·T<äT.
ˇø£ ôd’Hé‡ $<ë´]úøÏ ñqï uÛÑ$wü´ neø±XÊ >∑T]+∫q düe÷#ês¡+ ≈£L&Ü Hêπø$T ‘Ó*j·T<äT. _.mdt.dæ. &çÁ^
|üP]Ô #˚kÕπø uÛÖ‹ø£XÊÅdüÔ+ (|òæõø˘‡) Hê düu…®ø˘º ø±<äì Á>∑Væ≤+#êqT. Hê ø£\T ì»+ ø±yê\+fÒ H˚qT Ç+»˙]+>¥
#·<äee\dæ ñ+≥T+<äì ‘Ó\TdüT≈£îHêïqT. Ç+≥Øà&çj˚T{Ÿ nsTTq ‘·s¡yê‘·H˚ H˚qT H˚s¡T>± Ç+»˙]+>¥˝À
#˚]ñ+&Ée#·TÃ. <äøÏåD uÛ≤s¡‘·<˚X¯eT+‘·{Ï
˝Àq÷ kÕ+πø‹ø£ $<ä´≈£î ‘·\e÷ìø£+
˝≤+{Ï eTÁ<ëdt ÇHédæº≥÷´{Ÿ Ä|òt
f…ø±ï\J˝À Á|üy˚XÊìøÏ <äs¡U≤düTÔ
#˚kÕqT.
Á|üy˚XÊìøÏ m+|æ¬ø’‘˚ nj·÷´qT
>±˙ n≥Te+{Ï Á|ü‹cÕ˜‘·àø£ dü+düú˝À
#·<äe&ÉeT+fÒ #ê˝≤ Ks¡TÑ√ ≈£L&ÉT≈£îqï
|üì. <ë<ë|ü⁄ yÓsTT´s¡÷bÕj·T\Hêï
nedüs¡eTe⁄‘êsTT. ø±˙ n~ Hê
‘·+Á&çøÏ ‘·\≈£î $T+∫q $wüj·T+.
n|ü&ÉT Hê k˛<ä] C§Vü‰sê Hê≈£î ‘√&ÉT
ì\ã&ç+~. ‘·q ã+>±s¡T >±E\T,
>=\TdüT ≈£î<äeu…{Ϻ ÄyÓT Hê≈£î düVü‰j·T+
#˚dæ+~. H˚qT #·<äTe⁄ø√yê\qï ÄyÓTSCERT TELANGANA

70. 58 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
Äø±+ø£å Hê kÕeTs¡ú´+ô|’ ÄyÓT qeTàø£+ qqTï >±&ÛÉ+>± #·*+|ü#˚kÕsTT. H˚qT Hê kı+‘· dü+bÕ<äq MT<äH˚ ÄyÓT
>±E*ï $&ç|ækÕÔqì ˇ≥Tºô|≥Tº≈£îHêïqT. n|ü&ÉT Hê≈£î &ÉãT“ dü+bÕ~+#·&Üì≈£îqï @¬ø’ø£ e÷s¡Z+ ø£wüº|ü&ç
#·<äTe⁄≈£îì kÕÿ\]¸|t dü+bÕ~+#·Tø√e&Éy˚T.
qqTï myéT.◊.{Ï˝À nìï{Ïø£Hêï $Tqï>± Äø£]¸+∫+~ nø£ÿ&É Á|ü<äs¡Ùq ø√dü+ ô|{Ϻq ¬s+&ÉT bÕ‘·
$e÷qj·T+Á‘ê\T. $e÷qj·T+Á‘ê Á|ü<äs¡Ùq ø√dü+ neø£ÿ&ÉT+#·ã&ܶsTT. yê{Ï |ü≥¢ Á|ü‘˚´ø£ Äø£s¡¸D≈£î
˝Àqj·÷´qT. $<ë´s¡Tú\+‘ê Vü‰düº\T≈£î yÓ[flb˛j·÷ø£ ≈£L&Ü #ê˝≤ùd|ü⁄ yê{Ï <ä>∑Zπs ≈£Ls¡TÃ+&˚yêDÏí. |üøÏå˝≤>±
Äø±X¯+˝À $Vü≤]+#ê\qï eTìwæ Äø±+ø£åì Äsê~Ûdü÷Ô nø£ÿ&˚ >∑&çù|yêDÏí.
Hê yÓTT<ä{Ïdü+e‘·‡s¡+ |üPs¡Ôj·÷´ø£ ˇø£ Á|ü‘˚´ø£$wüj·÷ìï m+|æø£ #˚düTø√yê*‡ e∫Ãq|ü&ÉT eTπsMT
Ä˝À∫+#·≈£î+&Ü @s√Hê{Ïø£˝Ÿ Ç+»˙]+>¥ì m+#·T≈£îHêïqT. \ø£å´+ Hê eTqdüT˝À düŒwüº+>±H˚ ñ+&ç+~.
H˚qT m˝≤¬>’Hê $e÷Hê*ï q&ÉbÕ*. ì\<=≈£îÿ≈£îH˚ X¯øÏÔ ˝Ò<äì ‘Ó*dæ≈£L&Ü Hêø± \ø£å´+ kÕ<Ûä´eTH˚ H˚qT
qe÷àqT. Hê kÕ<Ûës¡D ≈£î≥T+ã H˚|ü<∏ä´+ n+<äT≈£î n&ÉT ¶sê˝Ò<äT.
Ä düeTj·T+˝ÀH˚ H˚qT $$<Ûä s¡ø± e´≈£îÔ\‘√ |ü]#·j·÷\T ô|+#·Tø√e&ÜìøÏ Á|üj·T‹ï+#êqT. Ä
<ë]˝À yÓ’|òü˝≤´\THêïsTT. ÄXÊuÛÑ+>±\THêïsTT. ‘√e ‘·|üŒ&Ü\THêïsTT. ø±˙ <ë]‘·|æŒq Á|ü‹y˚fi≤ Hê ‘·+Á&ç
e÷≥\T qqTï eTfi≤fl dü]>± ì\u…fÒº$. Ä ñ‘˚Ô»ø£s¡yÓTÆqe÷≥\T ªÇ‘·s¡T*ï ns¡ú+ #˚düT≈£îqïyê&ÉT $C≤„ì.
ø±˙ ‘·qì ‘êqT ‘Ó\TdüT≈£îqïyê&˚ $y˚øÏ. $y˚ø£+ ˝Òì $C≤„q+ Á|üjÓ÷»q X¯Sq´+μ.
myéT.◊.{Ï˝À Hê $<ë´uÛ≤´dü+˝À Hê Ä˝À#·qì eTT>∑TZs¡T ñbÕ<Ûë´j·TT\T r]Ã~<ë›s¡T. yê] dü+j·TTø£Ô
Áb˛‘ê‡Vü≤+ @s¡Œs¡∫q |ü⁄Hê~ ô|’H˚ Hê kÕ+πø‹ø£ Á|ü‹uÛÑ n+‘ê Ä<Ûës¡|ü&ç ñ+~. yês¡T Ábıô|òdüsY kÕŒ+&ÉsY,
Ábıô|òdüsY πø.@.$. |ü+&É˝…’, Ábıô|òdüsY qs¡dæ+>∑sêe⁄>±s¡T¢. yê]˝À Á|ü‹ ˇø£ÿ]B ˇø£ Á|ü‘˚´ø£ e´øÏÔ‘·«+ ø±˙
n+<ä] ÄX¯j·TeT÷ ˇø£fÒ. ‘·eT $<ë´s¡Tú C≤„q ‘·èwüíì ‘·eT #Ó’‘·q´+‘√q÷ n≈£î+]ƒ‘· dü+ø£\Œ+‘√q÷
dü+‘·è|æÔ|üs¡#·&Éy˚T.
$düÔè‘· |ü]C≤„q+ Hê eTqdüT˝À HÓeTà~>± düMTø£]+|üã&É≥+ yÓTT<ä\sTT´+~. $$<Ûä s¡ø± @s√ù|¢Hé\
ìsêàD≤+XÊ ÁbÕeTTK´‘· ‘Ó*j·T&É+ yÓTT<ä˝…’+~. Hê C≤„q+ düeTÁ>∑e+‘·+ ø±e&ÜìøÏ Ä eTT>∑TZs¡T Ábıô|òdüs¡T¢
yê]yê] ÁX‚wü˜ e´øÏÔ‘ê«\‘√ Hê¬ø+‘√ düVü≤ø£]+#ês¡T.
á ˝À>± Hê ø√s¡T‡ |üP]Ô#Ój·T´>±H˚ q\T>∑Ts¡T
düVü≤#·s¡T\‘√ ø£\dæ ˇø£ ∫qï ‘·s¡Vü‰ j·TT<äΔ $e÷q+
&çC…’Hé #˚ùd u≤<Ûä´‘· #˚|ü{≤ºqT. n+<äT˝À @s√&Ó’q$Tø˘
&çC…’Hé s¡÷|üø£\Œq u≤<Ûä´‘·Hê~. #√<äq+, ìsêàD+,
n<äT|ü⁄, ñ|üø£s¡D kÕeTÁ–øÏ dü+ã+~Û+∫q
s¡÷|üø£\Œqì Hê $TÁ‘·T\T ‘·eT e+‘·T>±
rdüT≈£îHêïs¡T.
Ä˝À∫+#·+&ç ` #Ó|üŒ+&ç
+MT J$‘· \ø£å´+ @$T{Ï? n~ kÕ~Û+#·&ÜìøÏ
@+ #˚kÕÔs¡T?
+ª‘·qqT ‘êqT ‘Ó\TdüTø√e&É+μ n+fÒ MTπøeTs¡ú yÓTÆ+~?
+$TeTà*ï MT ñbÕ<Ûë´j·TT˝…{≤¢ Áb˛‘·‡Væ≤kÕÔs√ #Ó|üŒ+&ç.SCERT TELANGANA

71. 59‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
III
ˇø£s√E e÷ &Ó’s¡ø£ºsY, e÷≈£î &çC…’ì+>¥ ñbÕ<Ûë´j·TT&É÷ nsTTq Ábıô|òdüsY lìyêdüHé e÷ |üì˝À
Á|ü>∑‹ì düMTøÏå+∫, @MT |ü⁄s√>∑‹ ˝Ò<äì #ê˝≤ ìsêXÊ»qø£+>± ñ+<äì ‘˚˝ÒÃkÕs¡T. H˚qT |üì˝À C≤bÕ´ìøÏ
z &É»qT kÕ≈£î\T #Ó|æŒHê Äj·Tìï ˇ|æŒ+#·˝Òø£b˛j·÷qT. Ä |üìì |üP]Ô #Ój·T´&ÜìøÏ ∫e]øÏ ˇø£ HÓ\s√E\
e´e~Û ø√sêqT. Ä Ábıô|òdüsY Hê e+ø£ ø=+‘·ùd|ü⁄ #·÷dæ, ª#·÷&ÉT j·T+π>àHé, á s√E X¯óÁø£yês¡+ eT<Ûë´Vü≤ï+.
H˚qT ˙≈£î eT÷&ÉT s√E f…Æ$TdüTÔHêïqT. k˛eTyês¡+ ñ<äj·÷ìøÏ >±˙ $e÷q ìsêàD+ Á&ÜsTT+>¥ |üP]Ôø±ø£
b˛‘˚ MT kÕÿ\]¸|tì Äô|j·T´e\dæ ñ+≥T+~μ nHêï&ÉT. Hê≈£î H√≥ e÷≥ sê˝Ò<äT. Ä kÕÿ\]¸ù|Œ Hê Jeq
uÛ≤>∑´πsK. n~ >±ì ˝Òø£b˛‘˚ Çø£ @ ~≈£Lÿ ˝Ò<äT. #Ó|æŒq≥Tº Ä |üì |üP]Ô #Ój·T´&É+ ‘·|üŒ eTs√ e÷s¡Z+
ø£ì|æ+#·˝Ò<äT.
Ä sêÁ‹ H˚qT uÛÀ»q+ e÷H˚dæ Á&ÜsTT+>¥ uÀsY¶ <ä>∑Zπs |üì˝À ìeT>∑TïD…Ìí b˛j·÷qT. eTsêï&ÉT ñ<äj·T+
ˇø£ >∑+≥ e÷Á‘·y˚T $sêeT+ rdüT≈£îì @<√ ‹Hêïqì|æ+∫ eTfi≤fl |üì˝À |ü&ܶqT. Ä~yês¡+ ñ<äj·÷ìøÏ
<ë<ë|ü⁄>± |üì |üP]Ô ø±edüTÔ+&É>± Vü≤sƒê‘·TÔ>± mes√ nø£ÿ&É eTdæ*q≥Tº>± nì|æ+∫+~. #·÷<äT›qT ø£<ë
Ábıô|òdüsY lìyêdüHé. qqTï ø=+‘· <ä÷s¡+ qT+N |ü]øÏdüTÔHêï&ÉT. Äj·Tq Hê |üì Á|ü>∑‹ì #·÷&É&ÜìøÏ
õ+U≤Hê qT+&˚ H˚s¡T>± ‘·q f…ìïdt Á&Ódt˝À e#˚ÃkÕ&ÉT. Hê |üìrs¡T |ü]o*+#êø£ Ábıô|òdüsY lìyêdüHé qqTï
ÄbÕ´j·T+>± ø±$*+#·Tø=ì Á|üX¯+kÕ‘·àø£+>± yÓqTï ‘·{≤º&ÉT. ªHê≈£î ‘Ó\TdüT ìqTï ˇ‹Ô&ç #˚düTÔHêïqì,
nkÕ<Ûä´yÓTÆq |ü]dæú‹øÏ HÓ&ÉT‘·THêïqì ≈£L&Ü ‘Ó\TdüT. ø±˙ qT$«+‘· #·ø£ÿ>± á |üìì |üP]Ô #Ój·T´>∑\eì
}Væ≤+#·˝Ò<äTμ nHêï&ÉT.
ÁbÕC…ø˘º |üì |üP]Ô #˚düTÔqï ø±\+˝ÀH˚ H˚qT myéT.◊.{Ï. ‘·$Tfi¯ dü+|òüT+ yês¡T ìs¡«Væ≤+∫q yê´düs¡#·q
b˛{°˝À bÕ˝§ZHêïqT.
ªeTq $e÷Hêìï eTqy˚T ‘·j·÷s¡T #˚düT≈£î+<ë+μ nì ˇø£ yê´kÕìï ‘·$Tfi¯+˝À sêkÕqT. Ä yê´dü+
>=|üŒ ÄdüøÏÔì πs¬ø‹Ô+∫+~. Ä b˛{°˝À ¬>*#êqT. Á|üU≤´‘· ‘·$Tfi¯ yês¡|üÁ‹ø£ Äq+<ä $ø£≥Hé dü+bÕ<ä≈£î&Ó’q
~yêHé #˚‘·T MT<äT>± <ëìøÏ yÓTT<ä{Ï ãVüQeT‹ n+<äT≈£îHêïqT.
myéT.◊.{ÏøÏ dü+ã+~Û+∫ Hê Äràj·TyÓTÆq C≤„|üø£+ Ábıô|òdüsY kÕŒ+&ÉsYøÏ dü+ã+~Û+∫+<˚. M&√ÿ\T
düe÷y˚X¯+˝À uÛ≤>∑+>± y˚TeTT Á>∑÷|t bò˛{À ø√dü+ ì\ã&ܶ+. Ábıô|òdüs¡T¢ eTT+<äT ≈£Ls=Ãì ñ+&É>± Á>±&ÉT´j˚T{Ÿ
$<ë´s¡Tú eT+‘ê eT÷&ÉT es¡Tdü˝À¢ yÓqTø£ ì˝§ÃHêï+. Vü≤sƒê‘·TÔ>± Ábıô|òdüsY kÕŒ+&ÉsY ˝Ò∫ ì˝§Ãì Hê ø√dü+
ø£*j·T#·÷XÊ&ÉT. H˚qT eT÷&√ es¡Tdü˝À ì\TÃHêïqT. ªsê Hê‘√ bÕ≥T eTT+<äT ≈£Ls√Ãμ nHêï&ÉT. H˚qT
Ábıô|òdüsY kÕŒ+&ÉsY ÄVü‰«HêìøÏ ìsêÈ+‘·b˛j·÷qT. ªqTe⁄« Hê u…düTº dü÷º+&Ó+{Ÿ$.μ ˙ |ü]ÁX¯eT ˙ ñbÕ<Ûë´j·TT\øÏ
uÛÑ$wü´‘·TÔ˝À eT+∫ ù|s¡T ‘˚e&ÜìøÏ ñ|üø£]düTÔ+~μ nHêï&ÉT. Ä Á|üX¯+düøÏ dæ>∑TZ|ü&ܶqT. n<˚ düeTj·T+˝À Hê≈£î
\_Û+∫q >∑T]Ô+|ü⁄≈£î >∑]«dü÷Ô H˚qT Ábıô|òdüsY kÕŒ+&ÉsY‘√ ø£*dæ bò˛{ÀÁ>±|òt ø√dü+ ≈£L#·THêïqT. ª<˚e⁄&˚ ˙SCERT TELANGANA

72. 60 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
ÄXÊ, ÄÁX¯j·TeT÷, e÷s¡Z<ä]Ù ø±>∑\&ÉT. uÛÑ$wü´‘Y˝ÀøÏ ˙ Á|üj·÷D≤ìøÏ Äj·TH˚ <ë] #·÷ù| B|ü+ ø±>∑\&ÉTμ
nHêï&ÉT Ä eTVü‰y˚T<Ûë$ Hê≈£î M&√ÿ\T |ü\T≈£î‘·÷.
Á>±&ÉT´j˚T{Ÿ @s√Hê{Ïø£˝Ÿ Ç+»˙sY>± H˚qT m#[email protected]˝Ÿ qT+∫ ãj·T{ÏøÏ e#˚Ã≥|üŒ{ÏøÏ Äø±X¯j·÷q+
>∑T]+∫q Hê ∫s¡ø± dü«bÕïìï ì»+ #˚ùd ¬s+&ÉT ñbÕ~Û neø±XÊ\T Hê eTT+<äTø=#êÃsTT. ˇø£{Ï yÓ’e÷ìø£
<äfi¯+˝À ñ<√´>∑+, ¬s+&√~ s¡ø£åD eT+Á‹‘·« XÊK Ä<Ûä«s¡´+˝À |üì#˚ùd kÕ+πø‹ø£ n_Ûeè~Δ ñ‘êŒ<äø£ &Ó’¬sø£ºπs{Ÿ˝À
ñ<√´>∑eT÷qT. H˚qT ¬s+&ç+{ÏøÏ <äs¡U≤düTÔ #˚kÕqT.
¬s+&ÉT #√≥T*ï+N ø±˝Ÿ ˝…≥s¡T¢ ˇø£ÿkÕπs e#êÃsTT.
yÓ’e÷ìø£ <äfi¯+˝À ñ<√´>±ìøÏ &ÓVü≤sê&É÷Héø°,
s¡ø£åD eT+Á‹‘·«XÊK ñ<√´>±ìøÏ &Ûç©¢øÏ yÓfi¯fle\dæ
ñ+~. n|ü&û ø√s¡e÷+&É˝Ÿrs¡ u≤\T&ÉT ñ‘·Ôs¡
<˚XÊìøÏ b˛j˚T ¬s’˝…ø±ÿ&ÉT. Hê J$‘· \ø£å´+ ¬s+&ÉTy˚\
øÏ˝ÀMT≥s¡¢≈£î ô|’>± <ä÷s¡+˝À ñ+~. Hê e÷‘·èuÛÑ÷$T
$düÔè‹ m≥Te+{Ï<√ yÓTT<ä{ÏkÕ] ‘Ó\TdüT≈£îqï
dü+<äs¡“¤+ n~.
Ä˝À∫+#·+&ç ` #Ó|üŒ+&ç
+ªkÕÿ\]¸ù|Œ Hê Jeq uÛ≤>∑´πsKμ nì ø£˝≤+
nq&É+˝À Ä+‘·s¡´y˚T$T{Ï?
+ª<ë]#·÷ù| B|ü+μ nH˚ e÷≥qT @j˚T dü+<äsꓤ\˝À ñ|üjÓ÷–kÕÔs¡T?
+Ábıô|òdüsY ø£˝≤+qT eTT+<äTes¡Tdü˝À ≈£Ls√à eTHêï&ÉTø£<ë! ø£˝≤+ kÕúq+˝À MTs¡T+fÒ @$<Ûä+>± nqTuÛÑ÷‹ #Ó+<˚yês¡T?
1. Áù|s¡D nì ªbÕsƒ¡+μ ù|s¡T $q>±H˚ MTπøeTì|æ+∫+~?
2. nãT›˝Ÿ ø£˝≤yéT #·<äTe⁄≈£îqï s√E˝À¢ì $<ë´ $<Ûëq+ >∑÷]à MT $TÁ‘·T\‘√ #·]Ã+#·+&ç.
Ç$ #˚j·T+&ç
I$ì, ns¡ú+ #˚düTø=ì, Ä˝À∫+∫ e÷{≤¢&É&É+
II<Ûësêfi¯+>± #·<äTe&É+ ` ns¡ú+ #˚düTø=ì Á|ü‹düŒ+~+#·&É+
1. øÏ+~ yêø±´\T bÕsƒ¡+˝À @ ù|sê˝À¢ ñHêïjÓ÷ >∑T]Ô+#·+&ç. Ä yêø±´\qT |üP]Ô>± sêj·T+&ç.
n. ø£˝≤yéT ‘·‘·Ô«XÊÅdüÔ Á>∑+<∏ë\T #·<äe&É+
Ä. $»j·÷ìøÏ dü÷Á‘ê\T eT÷&ÉT.
Ç. k˛<ä]düVü‰j·T+
á. Ábıô|òdüsY |üø£ÿq ≈£Ls=Ãì bòı{À ~>∑&É+.SCERT TELANGANA

73. 61‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
2) øÏ+~ ù|sê #·<äTe+&ç. ‘·|ü ˇ|ü\qT >∑T]Ô+#·+&ç.
uÛ≤s¡‘· C≤rjÓ÷<ä´eT Hêj·T≈£î\˝À _|æHé #·+Á<äbÕ˝Ÿ ˇø£&ÉT. Á|üdüTÔ‘·+ ã+>±¢<˚XŸ˝À ñqï
ôd’#Ó˝Ÿ˝À »ìà+#ê&ÉT. düVü‰j·Tìsêø£s¡D√<ä´e÷ìøÏ |æ\T|ü⁄ì#êÃ&ÉT. <˚X¯ kÕ«‘·+Á‘·´+ ø√dü+,
nuÛÑT´<äj·T+ ø√dü+ bÕ≥T|ü&ܶ&ÉT. ø£e⁄\q÷ |ü+&ç‘·T\qT, ‘·‘·Ô«y˚‘·Ô\qT, Á|üeø£Ô\qT, Hêj·T≈£î\qT,
kÕ<Ûës¡D Á|ü»\q÷ n+<ä]˙ ÄVü‰«ì+#ê&ÉT. kÕ«‘·+Á‘·´b˛sê≥+˝À #·Ts¡T≈£î>± bÕ˝§Zì Á|ü»\
>∑T+&Ó˝À¢ ∫s¡kÕúsTT>± ì*∫b˛j·÷&ÉT.
n. _|æHé #·+Á<äbÕ˝Ÿ C≤rjÓ÷<ä´eT Hêj·T≈£î&ÉT. ( )
Ä. _|æHé #·+Á<äbÕ˝Ÿ düVü‰j·T ìsêø£s¡D√<ä´e÷ìøÏ e´‹πsøÏ. ( )
Ç. _|æHé #·+Á<äbÕ˝Ÿ ø£e⁄\qT, |ü+&ç‘·T\qT kÕ«‘·+Á‘√´<ä´eT+˝ÀøÏ ÄVü‰«ì+#ê&ÉT. ( )
á. _|æHé #·+Á<äbÕ˝Ÿ≈£î kÕ«‘·+Á‘√´<ä´eT ø±+ø£å ñqï~. ( )
ñ. _|æHé #·+Á<äbÕ˝Ÿ Á|ü» >∑T+&Ó˝À¢ ì*∫b˛sTTq C≤rj·THêj·T≈£î&ÉT. ( )
1. øÏ+~ Á|üX¯ï\≈£î ◊<˚dæ yêø±´˝À¢ »yêãT\T sêj·T+&ç.
n. ªÇ‘·s¡T*ï ns¡ú+ #˚düT≈£îqïyê&ÉT C≤„ìμ á yêø£´+ô|’ MT n_ÛÁbÕj·T+ sêj·T+&ç. Ä. ªø√]ø£, qeTàø£+, ÄX¯ô|≥Tºø√e&É+μ nH˚ eT÷&ÉT n+XÊ MT<ä m+<äT≈£î |ü≥Tº kÕ~Û+#ê*. Ç. ª‘·eT $<ë´s¡Tú C≤„q ‘·èwüíqT ‘·eT #Ó’‘·q´+‘√, n≈£î+]ƒ‘· dü+ø£\Œ+‘√ dü+‘·è|æÔ|üs¡#·&Éy˚T!μ
á e÷≥\T me]qT<˚›•+∫q$ Bìô|’ MT n_ÛÁbÕj·T+ @$T{Ï?
á. Ábıô|òdüsY lìyêdüHé n|üŒ–+∫q |üìì |üP]Ô #˚ùd düeTj·T+˝À ø£˝≤+ kÕúq+˝À MTs¡T+fÒ
@+ #˚ùdyês¡T?
2. øÏ+~ Á|üX¯ï≈£î |ü~ yêø±´˝À¢ »yêãT sêj·T+&ç.
ø£˝≤+ ‘·q ÄX¯j·T kÕ<Ûäq˝À m˝≤ ø£è‘·ø£è‘·T´&Éj·÷´&ÉT? MT kı+‘· e÷≥˝À¢ sêj·T+&ç.
(˝Ò<ë)
ø£˝≤+ $<ë´uÛ≤´dü+ @ $<Ûä+>± ø=qkÕ–+<√ MT kı+‘· e÷≥˝À¢ sêj·T+&ç.
IIId”«j·Ts¡#·qSCERT TELANGANA

74. 62 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
ø£˝≤+ ‘·q ø√]ø£qT >∑T]+∫ #ÓbÕŒ&ÉT ø£<ë! n{≤¢π> MTs¡T ≈£L&Ü MT ø√]ø£qT ∫qïø£$‘·
s¡÷|ü+˝À sêj·T+&ç.
(˝Ò<ë)
á bÕsƒ¡+ dü÷Œ¤]Ô‘√ MTπs nãT›˝Ÿ ø£˝≤+ nsTT‘˚ H˚{Ï $<ë´s¡Tú\≈£î @+ #ÓãT‘ês¡T? dü+<˚X¯$Te«+&ç.
@ø£bÕÁ‘ê_Ûqj·T+ #˚j·T+&ç.
IVdüè»Hê‘·àø£‘· / Á|üX¯+dü
V|ü<äC≤ $ìjÓ÷>∑+
1. øÏ+<ä ^‘·^dæq |ü<ë\≈£î nsêú\qT sêj·T+&ç.
n. W‘ê‡Væ≤≈£î&Ó’q e´øÏÔ @ s¡+>∑+˝ÀHÓ’Hê sêDÏkÕÔ&ÉT.
Ä. õC≤„düTe⁄ ø=‘·Ô $wüj·÷\qT ‘Ó\TdüT≈£î+{≤&ÉT.
Ç. düTdæà‘·≈£î &Üø£ºs¡T >± m<ä>±\ì Äø±+ø£å.
á. nuÛÑ´s¡Tú\T mìïø£ düeTj·T+˝À yê>±›Hê\T #˚kÕÔs¡T.
2. bÕsƒ¡+˝À XÊÅdüÔ dü+ã+<Ûä |ü<ë\THêïsTT. yê{Ïì |ü{Ϻø£>± sêj·T+&ç.
ñ<ë : ms√Hê{Ïø£˝Ÿ Ç+»˙sY
3. øÏ+~ yêø±´\˝À düe÷Hês¡úø±ìï#˚à |ü<ë\THêïsTT. yê{Ïì >∑T]Ô+∫ sêj·T+&ç.
n. Äø±X¯+˝À #·Tø£ÿ\T yÓTs¡TdüTÔHêïsTT. Ä >∑>∑q+˝ÀH˚ #·+Á<äT&ÉT ø±+‘·T©qT‘·THêï&ÉT. n+<äTπø
ì+– n+fÒ Hê¬ø+‘√ Çwüº+.
Ä. uÛÑ÷$T MT<ä mH√ï JesêX¯ó\THêïsTT. n<˚ edüT<Ûä˝À ì~Û ìπøåbÕ\T+{≤sTT. n{Ϻ <Ûäs¡DÏøÏ
eèøå±\T n+<ëìïkÕÔsTT.
Ç. Äj·Tq≈£î düTe÷s¡T eTTô|ÌŒ @fi¯ófl. ñ<√´>∑+˝À #˚] Ç+#·T$T+#·T Äs¡T dü+e‘·‡sê˝…’+~.
@&Ü~øÏ <ë<ë|ü⁄ ¬s+&ÉT\ø£å\T dü+bÕ~düTÔHêï&ÉT.
á. øÏs¡DY≈£î ø£˝…ø£ºsY ø±yê\ì ø√]ø£. ‘·q Äø±+ø£å HÓs¡y˚s¡&ÜìøÏ ìs¡+‘·s¡+ ÁX¯$T+#ê&ÉT.
|üØø£å |òü*‘ê\T sê>±H˚ ‘·q yê+#Û· HÓs¡y˚]+<äì dü+‘√wæ+#ê&ÉT.SCERT TELANGANA

75. 63‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
MT≈£î q∫Ãq XÊÅdüÔy˚‘·ÔqT >∑T]+∫ yê¬s{≤¢ Áù|s¡D bı+<ës√, @ ø=‘·Ô $wüj·÷\T ø£qT≈£îÿHêïs√ $esê\T
ùdø£]+∫ ìy˚~ø£ sêdæ Á|ü<ä]Ù+#·+&ç. (˝Ò<ë) $$<Ûä XÊÅdüÔy˚‘·Ô >∑T]+∫ |üÁ‹ø£˝À¢ e∫Ãq n+XÊ\qT
ùdø£]+∫, ìy˚~ø£ sêdæ Á|ü<ä]Ù+#·+&ç.
ÁbÕC…≈£îº|üì
1. øÏ+~ |ü<ë\qT $&ÉBj·T+&ç. dü+<ÛäT\qT >∑T]Ô+#·+&ç.
n. yÓTT<ä\sTT´+~ R.................. G .................. ( )
Ä. y˚T˝§ÿ˝≤Œ&É+fÒ R .................. G .................. ( )
Ç. ñ+≥T+<äì R .................. G .................. ( )
á. HêøÏ|üŒ{Ïø° R.................. G .................. ( )
ñ. HÓ’|ü⁄D´eTT+<√ R.................. G .................. ( )
2. øÏ+~ yêø±´\T #·<äTe+&ç. ^‘·^dæq Á|ü‘·´j·÷\T @ $uÛÑøÏÔøÏ #Ó+~qy√ >∑T]Ô+#·+&ç, sêj·T+&ç.
ñ<ë: n. Ä~‘·´ eT+∫ u≤\T&ÉT. ( Á|ü<∏äe÷$uÛÑøÏÔ )
Ä. dü÷s¡´Hêsêj·TDXÊÁdæÔ>±]‘√ q&ç#êqT. ( )
Ç. Äj·TqqT ˇ|æŒ+#·˝Òø£b˛j·÷qT. ( )
á. ÄVü‰s¡+ ø=s¡≈£î |ü≈£åî\T ãj·T\T<˚s¡T‘êsTT. ( )
ñ. >∑Ts¡Te⁄\jÓTTø£ÿ Á|üuÛ≤e+ ø£˝≤+ô|’ u≤>± ñqï~. ( )
}. #Ós¡Te⁄\j·T+<äT ñqï ‘êeTs¡\T kÂ+<äsê´ìïkÕÔsTT. ( )
ãTT.z u≤\˝≤sê! ø£\T ø£q+&ç. ( )
VIuÛ≤wüqT >∑T]+∫ ‘Ó\TdüT≈£î+<ë+
H˚ì$ #˚j·T>∑\Hê ?
+ø£˝≤+ $<ë´uÛ≤´dü+ >∑T]+∫ e÷{≤¢&É>∑\qT. ne⁄qT / ø±<äT
+n|ü]∫‘· >∑<ë´ìï #·~$ Ç∫Ãq yêø±´˝À¢ ‘·bıŒ|ü\qT >∑T]Ô+#·>∑\qT. ne⁄qT / ø±<äT
+ø£˝≤+ ÄX¯j·TkÕ<Ûäq >∑÷]à kı+‘·e÷≥\˝À sêj·T>∑\qT. ne⁄qT / ø±<äT
+Hê˝Àì ø√]ø£\qT ∫qï ø£$‘· s¡÷|ü+˝À sêj·T>∑\qT. ne⁄qT / ø±<äT
O
O
dü÷øÏÔ
‘·q >∑T]+∫, ‘·q ø±˝≤ìï >∑T]+∫ sêùdyê&˚ düs¡«Á|ü»\
>∑T]+∫ düs¡«ø±˝≤ >∑T]+∫ sêdæq yê&Ée⁄‘ê&ÉT.
` u…sêïsY¶ cÕSCERT TELANGANA

76. 64 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
Á|üX¯ï\T bÕsƒ¡+ ñ<˚›X¯+
` >∑Ti¿+ C≤wüßyê
7. •*Œ
ns¡yÓ’Hê\T>∑T ø£fi¯\˝À •\Œø£fi¯ ˇø£{Ï.
uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À •\Œø£fi¯ ø£ì|æ+#·ì <˚yê\j·÷\T
˝Òe⁄. ìØ®eyÓTÆq ã+&Ésêfi¯fl≈£î Je+ b˛ùdyê&ÉT
•*Œ. •*Œ #ÓøÏÿq •˝≤Œ\T eTq dü+düÿè‹ì
Á|ü‹_+_kÕÔsTT. Jeø£fi¯ ñ{Ϻ|ü&˚≥≥T¢ •˝≤Œ\qT
#ÓøÏÿq •*Œ <ÛäqT´&ÉT. •*Œ HÓ’|ü⁄D≤´ìï, •*Œ
ø£cÕº\qT ‘Ó*j·TCÒj·T&Éy˚T bÕsƒ¡+ ñ<˚›X¯+.
1. ô|’ u§eTà\qT #·÷&É+&ç. n$ y˚{Ï‘√
‘·j·÷¬s’HêsTT?
2. Çe˙ï @ ø£fi¯≈£î dü+ã+~Û+∫q$? yê{Ï
>∑T]+∫ MT≈£î ‘Ó*dæ+~ #Ó|üŒ+&ç.
3. •˝≤Œ\qT ‘·j·÷s¡T#˚ùdyê]ì @eT+{≤s¡T?
yê] >∑T]+∫ MT≈£î ‘Ó*dæ+~ #Ó|üŒ+&ç.
u§eTà\qT #·÷&É+&ç ` Ä˝À∫+#·+&ç ` e÷{≤¢&É+&çSCERT TELANGANA

77. 65‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
Á|üy˚•ø£
ø£$ |ü]#·j·T+
uÛ≤s¡‘·<˚X¯+ •\Œø£fi¯≈£î ô|{Ϻ+~ ù|s¡T. Á|ü|ü+#· Á|üU≤´‹bı+~q m˝À¢sê •˝≤Œ\T #ÓøÏÿq~
uÛ≤s¡rj·T •\TŒ˝Ò! eTqdüT˝À ø£*–q uÛ≤yê\qT •\ô|’ #ÓøÏÿ n<äT“¤‘· s¡÷bÕìïkÕÔ&ÉT •*Œ.
y˚sTTdüÔ+uÛ≤\>∑T&ç, sêeT|üŒ<˚yê\j·T+, >∑T|ü⁄Ô ø±\+Hê{Ï @ø£•˝≤s¡<∏ä+ yÓTT<ä˝…’q ø£fi≤K+&Ü\T
•*Œ HÓ’|ü⁄D≤´ìøÏ ì<äs¡ÙHê\T. •*Œ |òüTq‘·qT n‘·&ç n»sêeTs¡ ø°]Ôì á bÕsƒ¡+˝À ‘Ó\TdüT≈£î+<ë+.
ªªe÷‘·\≈£î e÷‘· düø£ dü+|ü‘·‡y˚T‘··μμ n+≥÷ uÛÑs¡‘·e÷‘· >=|üŒ<äHêìï #ê{Ïq
ø£$ >∑TÁs¡+ C≤wüßyê. áj·Tq >∑T+≥÷s¡Tõ˝≤¢ $qTø=+&É Á>±eT+˝À »ìà+#ê&ÉT.
s¡#·q˝À¢ nDTeDTe⁄q ‘Ó\T>∑T<äq+ >∑Tu≤[+|üCÒdæq C≤wüßyê ` >∑_“\+, |òæs¡<Ídæ,
eTT+‘êCŸeTVü≤˝Ÿ, H˚‘êõ, u≤|üPJ, Áø°düTÔ#·]Á‘·, Hêø£<∏ä, dü«|üïø£<∏ä, ø=‘·Ô˝Àø£eTT,
K+&Éø±yê´\T yÓTT<ä˝…’q s¡#·q\T #˚XÊ&ÉT. áj·Tq s¡#·q\T düs¡fi¯+>± ñ+{≤sTT.
es¡íq\T ø£fi¯fl≈£îø£{Ϻq≥T¢+{≤sTT. ø£$ø√øÏ\, ø£$‘ê$XÊs¡<ä, ø£fi≤Á|ü|üPs¡í, |ü<äàuÛÑ÷wüDY,
qej·TT>∑ø£$ #·Áø£e]Ô, eT<ÛäTs¡ lHê<∏ä yÓTT<ä˝…’q$ C≤wüßyê _s¡T<äT\T. kÕe÷õø£
düeTdü´\qT #Û˚~+#·&ÜìøÏ |ü<ë´ìï Äj·TT<Ûä+>± mqTï≈£îHêï&ÉT.
á bÕsƒ¡+ K+&Éø±e´ Á|üÁøÏj·T≈£î #Ó+~q~. edüTÔyÓ’$<Ûä´+ ø£*–q
K+&çø£\‘√ ≈£L&ç ñqï ø±e´+ K+&Éø±e´+.
>∑Ti¿+ C≤wüßyê s¡∫+∫q ªK+&Éø±e´+μ
yÓTT<ä{ÏuÛ≤>∑+˝Àì~ á bÕsƒ¡+.
bÕsƒ¡´uÛ≤>∑ $esê\T
$<ë´s¡Tú\≈£î dü÷#·q\T
+bÕsƒ¡+˝Àì u§eTà\qT #·÷&É+&ç. bÕsƒ¡+ eTT+<äTqï Á|üy˚•ø£ #·<äTe+&ç. bÕsƒ¡+˝Àì $wüj·÷ìï
}Væ≤+#·+&ç.
+bÕsƒêìï #·<äTe+&ç. ns¡ú+ø±ì |ü<ë\øÏ+<ä ^‘·\T ^j·T+&ç.
+ns¡ú+ø±ì |ü<ë\qT, yêø±´\qT >∑T]+∫ MT $TÁ‘·T\‘√ #·]Ã+#·+&ç.
+bÕsƒ¡´|ü⁄düÔø£+ ∫es¡q ñqï ª|ü<ë\T ` nsêú\Tμ |ü{Ϻø£ #·÷dæ, ‘Ó*j·Tì |ü<ë\≈£î nsêú\qT ‘Ó\TdüTø=+&ç.
28.09.1895 `
24.7.1971SCERT TELANGANA

78. 66 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
I
‘˚.^ˆˆ #˚‘· $T>∑Ts=‘·Ô H=ø£ q\¢i≤‹j·T+<äT
eT\∫Hê&Ée⁄, uÛÑj·T<ä dæ+Vü≤eTT ‘·\T
edüT<Ûä >∑qŒ≥Tº düs¡«|üs¡«‘·eTT\+<äT
õÁ‘·eTT HÓìï >∑‘·T p#Ó<äy= ˙e⁄! 1
+ ‘˚.^ˆˆ düTìï‘·+u…’q ˙#˚‹ düT‘ÓÔqT+&ç
ãj·T\T|ü&Ó HÓìï jÓTìï <˚edüú\eTT\T
kÕs¡úø£eTT >±ì jÓTìï bÕcÕDeTT\≈£î
>∑*¬> ˙Hê&ÉT |üdüT|ü⁄ >∑T+ø± |üP»! 2
+ ‘˚.^ˆˆ ø£$ø£\+ãTq >∑ j·T\+ø±s¡ s¡#·q
ø£\<äT ø£\<√sTT •*Œ, ˙ j·TT*eTTKeTTq—
>±ø£b˛sTTq u…qT i≤‹ø£+ãeTT\≈£î
>∑TdüTeTe\¢s¡T ˝ÒØ‹ Á>∑T∫ÃHêe⁄? 3
Ä˝À∫+#·+&ç ` #Ó|üŒ+&ç
+uÛÑøÏÔuÛ≤e+ ô|+bı+<ä&ÜìøÏ •*Œ m{≤¢
<√Vü≤<ä|ü&É‘ê&ÉT?
+sê‹ø£+ãeTTq≈£î ª≈£îdüTeT e\¢s¡T\Tμ ≈£Ls¡Ã&ÉeT+fÒ MTπseTqT≈£î+≥THêïs¡T?SCERT TELANGANA

79. 67‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
II
eTˆˆqTqT|ü⁄˝Ÿ B]à eT<ä+ãT ∫+~|ü&É H˚qTZHé >∑Tqï\Hé C…øÏÿ yÓ’
∫q #ê‘·Ts¡´eTT ˙ •s√Á>∑eTTq ì˝…Ãq‡‹ÿØ{≤ø£è‹Hé—
‘ÓqT>∑T+<˚X¯eTT ìqTïe+{Ï |üìyêì+ p∫ j·TTbıŒ+>∑T#·T+
&ÉTqT— ˙ ˝Ò$T <ä\+∫ ø£+≥ <ä&çu…≥TºHé: •\Œ$<ë´ìBÛ! 4
eTˆˆ‘Ó*i≤‹Hé C…\Tyês¡ q#·Ãs¡|ü&É+‹+ ~~› j·÷ k˛>∑ ø£
qTï |ü»®Hé ìqT ˙e⁄ ~<äT›ø=ì, dü+‘√wæ+#·T#·THêï&Éyê!
uÛÑ[πs! •*Œ»>∑+ãT˝Àq õs¡Je‘·«+ãT düèwæº+#·Tø√
>∑ ˙¬øe«&ÉT kÕ{Ïe#·TÃqT? qeTkÕÿs¡+ãT ˙ Á|ü»„≈£îHé 5
Ä˝À∫+#·+&ç ` #Ó|üŒ+&ç
+ªø£+≥‘·&ç ô|≥º&É+μ n+fÒ
@$T{Ï? •*Œì #·÷dæ
m+<äT≈£î ø£+≥‘·&çô|{≤º*‡
edüTÔqï~?
+•*Œ dü+‘√wü|ü&˚<Ó|ü&ÉT?
III
+‘˚.^ˆˆ Á|ü‹eT\T s¡∫+∫ jÓTTø£ eTVü‰sêE #·]‘·
e˝…¢y˚sTT+|ü >∑\e⁄ #·÷|üs¡T\#˚‘·—
>∑eqeTTq õÁ‘·eTT\T >∑÷s¡Tà ø£$øÏ ˙≈£î
<ës¡‘·eT´+ãT ˝Ò <äã<äΔ+ãT >±<äT. 6
‘˚.^ˆˆ i≤ ìÁ~+#·T Á|ü‹eT y˚T\Tø=*|æ
j·TT*ì k˛øÏ+∫ ãj·T{ÏøÏ _*∫Hêe⁄—
yÓ*øÏ sêH˚]Ã, ˙ ù|s¡ ì\|ü≈£îHÓï
XÊX¯«‘·T&É y√sTT ˙e⁄ ìX¯Ãj·TeTT>±qT. 7
eTˆˆ‘·\jÓT‘ÓÔHé >∑<ä, ˙<äT #ê‘·T] j·T»+‘ê>∑Vü≤«s¡ÁX‚DÏ π>
e bÕcÕDeTT\+<äT— Jeø£fi¯ ì\Œ+C≤\T ˙ düT‘ÓÔ˝À
yÓTT\T#·T Hêàqe $Á>∑Vü≤+ãT\T— eTVü‰|ü⁄DT´+&Éej·÷´! Vü≤]
‘·TÔ\T, ˙ u§eTà\#Ó+‘· eTT>∑Δ>∑‹q+<äTHé— •*Œø£+؃s¡yê! 8
‘ê‘·Œsê´\T
1. z •©Œ! eTqdüT ∫>∑T]+#˚≥T¢ ˇø£ q\¢sê‹˝À uÛÑj·T+ø£s¡yÓTÆq dæ+Vü‰ ‘·\T #ÓøÏÿHêe⁄. uÛÑ÷$T MT<ä
ø£ì|æ+#˚ ø=+&É˝À¢ì s¡÷bÕ\qT mìï$<Ûë\T>± <ä]ÙkÕÔy√ø£<ë?
2. yÓT‘·ÔHÓ’q ˙ #˚‹ düT‹Ô<Óã“\‘√ mìï <˚yê\j·÷\T ãj·T≥|ü&ܶjÓ÷! ˇø£Hê&ÉT e´s¡ú+>± |ü&ç ñqï mH√ï
ã+&É\≈£î ˙e\¢H˚ |üdüT|ü⁄ ≈£î+≈£îeT\‘√ |üP»\T bı+<˚ uÛ≤>∑´+ \_Û+∫+~. (n+fÒ Ä ã+&É\qT •*Œ
<˚e‘êeT÷s¡TÔ\T>± eT*#ê&Éì ‘ê‘·Œs¡´+.)
Ä˝À∫+#·+&ç ` #Ó|üŒ+&ç
+ø£$øÏ, •*ŒøÏ eT<Ûä´>∑ b˛*ø£\T #Ó|üŒ+&ç.
+•*ŒøÏ XÊX¯«‘·‘·«+ m|ü&ÉT edüTÔ+~?
+•*Œì ªªeTVü‰|ü⁄DT´+&Éej·÷´μμ nì ø£$
m+<äTø£Hêï&ÉT?SCERT TELANGANA

80. 68 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
3. ø£$ ø£˝≤ìøÏ ñ+&˚ n\+ø±s¡ s¡#·HêX¯øÏÔ, ˙ ñ*øÏ ≈£L&Ü ñqï~. ˝Òø£b˛‘˚ ø£]ƒqyÓTÆq sê‹düÔ+uÛÑ+˝À
(|üP\T, ˝Ò‘· ø=eTà\qT) |üP\>∑T‘·TÔ\qT m{≤¢ #Óø£ÿ>∑*>±e⁄?
4. •\Œ$<ä´qT m]–qyê&Ü! eT<ä»\+ ø±s¡T‘·Tqï @qT>∑TqT, Ä @qT>∑T |æ\¢\qT qTqï>± #ÓøÏÿq H˚s¡TŒ
˙‘·\MT<ä øÏØ≥yÓTÆ yÓ\T>∑T‘·Tqï~. ˙e+{Ï |üìyêfi¯flqT #·÷dæ ‘Ó\T>∑T H˚ ñbıŒ+>∑T‘·Tqï~. ˙ <ë]Á<ë´ìï
#·÷dæ ø£˙ïs¡T ø±s¡TdüTÔqï~.
5. ‘Ó\¢sê‹˝À n|ü‡s¡düqT düèwæº+∫, ÄyÓT $XÊ H˚Á‘ê\≈£î |üø£ÿ>± ìqTï qTe⁄« eT\#·Tø=ì dü+‘√wü
|ü&ÉT‘·THêïyê? uÛÑfi≤! •*Œ Á|ü|ü+#·+˝À XÊX¯«‘·‘ê«ìï ø£*Œ+#·Tø√>∑*–q ˙¬øes¡T kÕ{Ï ekÕÔs¡T? ˙
Á|ü‹uÛÑ≈£î qeTkÕÿsê\T.
6. #·÷ùdyêfi¯fl#˚‘· ˙ •˝≤Œ\T ˇø£ eTVü‰sêE ø£<∏äqT #Ó|æŒ+#·>∑\e⁄. ø±e´+˝À u§eTà\qT #·÷ù| ø£$øÏ
˙≈£î @e÷Á‘·+ uÛÒ<ä+ ˝Ò<äT. Ç~ nã<äΔ+ ø±<äT.
7. sêfi¯fl˝À ì<äTs¡b˛‘·Tqï u§eTà\≈£î ˙ ñ*ì ‘êøÏ+∫, y˚T˝§ÿ*|æ ãj·T≥≈£î |æ*#êe⁄. n$ ãj·T{ÏøÏ
e∫à ˙ù|s¡T ì\T|üyê? ˙e⁄ ìX¯Ãj·T+>± ∫s¡+J$$.
8. n»+‘ê >∑TVü≤\˝À ˙ HÓ’|ü⁄D´+ ‘·˝…‘·TÔ≈£î+~ø£<ë! ˙ düT‘ÓÔ e{Ϻ ã+&Ésêfi¯fl˝À ≈£L&Ü Jeø£fi¯qT ì\T|ü>∑\<äT.
˙ düT‘ÓÔ˝ÀqT+∫ e÷qe $Á>∑Vü‰\T |ü⁄&ÉT‘êsTT. z •*ŒÁX‚wüߘ&Ü! qTe⁄« |ü⁄D´eT÷]Ô$. dæ+Vü‰\T ˙
u§eTà <ä>∑Zs¡ #·ø£ÿ<äHêìï bı+<äT‘êsTT.
Ç$ #˚j·T+&ç
I$ì, ns¡ú+ #˚düTø=ì, Ä˝À∫+∫ e÷{≤¢&É&É+
1. ø£$ •*Œì XÊX¯«‘·T&É˙, Äj·Tq Á|ü»„≈£î qeTkÕÿs¡+ #˚j·TTeTì #ÓbÕŒ&ÉTø£<ë! BìMT<ä MT
n_ÛÁbÕj·÷ìï #Ó|üŒ+&ç.
2. •\Œø£fi¯ e˝… ˙≈£î ‘Ó*dæq Ç‘·s¡ ø£fi¯˝Ò$? Äj·÷ ø£fi≤ø±s¡T >=|üŒ<äqy˚T$T{Ï?
II<Ûësêfi¯+>± #·<äTe&É+ ` ns¡ú+ #˚düTø=ì Á|ü‹düŒ+~+#·&É+
1. øÏ+~ |ü<ä´bÕ<ë\T bÕsƒ¡+˝Àì @j˚T |ü<ë´˝À¢ ñHêïsTT. yê{Ï dü+<äs¡“¤y˚T$T{Ï?
n. ãj·T\T|ü&Ó HÓìï jÓTìï <˚edüú\eTT\T.
Ä. ‘ês¡‘·eT´+ãT ˝Ò <äã<äΔ+ãT >±<äT.
Ç. i≤ ìÁ~+#·T Á|ü‹eT y˚T\Tø=*|æ
á. •*Œ»>∑+ãT˝Àq õs¡Je‘·«+ãT düèwæº+#·Tø√ >∑\SCERT TELANGANA

81. 69‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
2. ø£$øÏ ` •*ŒøÏ eT<Ûä´ b˛*ø£\Tqï |ü<ë´\T á bÕsƒ¡+˝À ñHêïsTT. n$ @j˚T |ü<ë´˝À¢
ñHêïjÓ÷ >∑T]Ô+∫ yê{Ïì sêj·T+&ç.
3. øÏ+~ >∑<ë´ìï #·<äTe+&ç. ◊<äT Á|üX¯ï\T ‘·j·÷s¡T#˚j·T+&ç.
»q|ü<ä+ n+fÒ Á>±eT+. »q|ü<ä+˝À ìedæ+#˚ yêfi¯ófl C≤q|ü<äT\T. Mfi¯ófl Á|ü<ä]Ù+#˚
ø£fi¯\qT C≤q|ü<äø£fi¯\T n+{≤s¡T. j·Tø£å>±q+, M~∏Hê≥ø£+, Ms¡uÛÑÁ<ä$Hê´kÕ\T, Vü≤]ø£<∏ä, ˇ>∑TZø£<∏ä,
ãTÁs¡ø£<∏ä e+{Ï$ ø=ìï C≤q|ü<äø£fi≤s¡÷bÕ\T. M{Ïì ø±bÕ&ÉTø√e\dæq u≤<Ûä´‘· eTqô|’q ñqï~.
∫Á‘·˝ÒKq+, dü+^‘·+, •\Œ+, qè‘·´+, ø£$‘·«+ e+{Ï$ \*‘·ø£fi¯\T. uÛ≤e+ eTqdüT‡≈£î
Vü≤‘·TÔø=H˚ s¡ø£+>± u§eTàqT ^j·T&É+ ∫Á‘·˝ÒKq+. MqT $+<äT>± ñ+&˚ >±qø£fi¯ dü+^‘·+.
sêfi¯flqT #ÓøÏÿ, nH˚ø£ uÛ≤yê\qT eTqdüT˝À ø£*–+#˚ ø£fi¯ •\Œø£fi¯. sê>∑, ‘êfi¯, \j·T\≈£î ‘·–q
$<Ûä+>± n_Ûqj·T+ #˚j·T&É+ qè‘·´ø£fi¯. ˇø£ uÛ≤yêìï dü÷{Ï>± #Ó|üŒ≈£î+&Ü e÷≥ yÓqTø£
eTs¡T>∑T|üs¡∫ eTqdüT≈£î ñ˝≤¢dü+ ø£*–+#˚ $<Ûä+>± |ü<ë\qT ≈£L]à #Óù|Œ<˚ ø£$‘·«+.
1. øÏ+~ Á|üX¯ï\≈£î ◊<˚dæ yêø±´˝À¢ »yêãT\T sêj·T+&ç.
n. •*Œ sêfi¯¢˝À @j˚T s¡÷bÕ\qT #·÷dæ ñ+{≤&ÉT?
Ä. q\¢ì sêfi¯fl≈£î •*ŒMT<ä ø£è‘·»„‘· m+<äT≈£î+&Ü*?
Ç. ø£$ø°, ∫Á‘·ø±s¡T&çø° ñ+&˚ b˛*ø£\T, uÛÒ<ë\T @$T{Ï?
á. #·÷ùd yêfi¯fl≈£î •˝≤Œ\T eTVü‰sêE ø£<∏ä\T #Ó|üŒ>∑\eì ø£$ m+<äT≈£î nHêï&ÉT?
2. øÏ+~ Á|üX¯ï≈£î |ü~ yêø±´˝À¢ »yêãT sêj·T+&ç.
‘Ó\+>±D sêÁwüº+˝Àì •\Œø£fi≤dü+|ü<äqT >∑T]+∫ kı+‘·e÷≥˝À¢ $e]+#·+&ç. (˝Ò<ë)
•*Œ >=|üŒ<äHêìï $e]dü÷Ô kı+‘·e÷≥˝À¢ sêj·T+&ç.
IIId”«j·Ts¡#·q
•*Œì >∑T]+∫ Ä‘·àø£<∏ä sêj·T+&ç. Bìï @ø£bÕÁ‘ê_Ûqj·T+>± Á|ü<ä]Ù+#·+&ç.
ñ<ë : H˚qT ‘Ó\TkÕ! H˚qT sêfi¯¢qT #Óπøÿ.....
IVdüè»Hê‘·àø£‘· / Á|üX¯+dü
V|ü<äC≤ $ìjÓ÷>∑+
1. øÏ+~ yêø±´\T MT bÕsƒ¡+˝Àìy˚! M{Ï˝À ^‘·^dæq |ü<ë nsêú\T ‘Ó\TdüTø=ì yê{Ï‘√ yêø±´\qT
‹]– sêj·T+&ç.
n. uÛÑj·T<ä dæ+Vü≤eTT ‘·\T
Ä. edüT<Ûä >∑qŒ≥Tº |üs¡«‘·eTT\+<äTSCERT TELANGANA

82. 70 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
Ç. XÊX¯«‘·T&Éy√sTT ˙e⁄ ìX¯Ãj·TeTT>±qT
á. ‘ÓqT>∑T+<˚X¯eTT ìqTïe+{Ï |üìyêì+ p∫ j·TTbıŒ+>∑T#·T+&ÉTqT
ñ. ˙ düT‘ÓÔ˝À yÓTT\T#·T Hêàqe $Á>∑Vü≤+ãT\T
2. øÏ+~ yêø±´˝À¢ ñqï Á|üø£è‹ $ø£è‘·T\qT >∑T]Ô+∫ sêj·T+&ç.
n. dæ+>∑+ u≤$˝À ‘·q yÓTT>±ìï #·÷dæ n~ eTs√ dæ+Vü≤+ eTTKeTì nqTø=qï~.
Ä. ø£¬s+≥T düÔ+uÛ≤\T ñ]ø£+u≤\T ø±>∑÷&É<äT.
Ç. ìÁ<ä eTq≈£î nedüs¡y˚T ø±ì eTqy˚T ì<äT›s¡ yÓTTVü‰\+ ø±>∑÷&É<äT.
á. ù|<ä\≈£î düVü‰j·T+ #˚j·T&É+ |ü⁄HÓï+. Ä |ü⁄D´y˚T eTqqT ì\T|ü⁄‘·T+~.
3. dü÷#·q Ä<Ûës¡+>± bÕsƒê´+X¯+˝Àì |ü<ë\‘√ >∑&ÉT\T ì+|ü+&ç.
n&ɶ+
1. •˝≤Œ\T #·]Á‘·qT ... y˚sTT+#·>∑\e⁄
2. ø£$ #˚‹˝Àì~
3. <˚efi¯+˝À ªfi¯+μ rùdùdÔ
4. eT÷&√|ü<ä´+ ¬s+&√bÕ<ä+˝À yÓTT<ä{Ï |ü<ä+
∫e] nø£ås¡+ ˝À|æ+∫+~.
5. •\Œ+>± e÷πs~
6. •*Œ Á|ü»„≈£î eTq+ düeT]Œ+#˚~
ì\Te⁄
1. á |ü<ä+ uÛÑ÷$TøÏ eTs√ ns¡ú+
2. ø£$‘·«+ #Ó|üŒ&Üìï Ç{≤¢ n+{≤s¡T
3. sê‹øÏ eTs√ |ü<ä+ ‘·\øÏ+<äT˝…’+~
4. ªdü«|üï+μ |üsê´j·T|ü<ä+
5. •\qT •\Œ+>± eT*#˚yê&ÉT.
6. u§eTà\T nì ns¡úeTTqï |ü<ä+˝À yÓTT<ä{Ï nø£ås¡+ ˝À|æ+∫+~.
123
3
4
56
6
VIuÛ≤wüqT >∑T]+∫ ‘Ó\TdüT≈£î+<ë+
dües¡íBs¡Èdü+~Û
✤øÏ+~ |ü<ë\qT |ü]o*+#·+&ç. dü+~Û »]–q $<Ûëq+ >∑eTì+#·+&ç.
n. •yê\j·T+ R •e G Ä\j·T+ R n G Ä R Ä
Ä. eTT˙+Á<äT&ÉT ReTTì G Ç+Á<äT&ÉT R Ç G Ç R á
Ç. uÛ≤q÷<äj·T+ R uÛ≤qT G ñ<äj·T+ R ñ G ñ R }
á. e÷‘·è
êD+ R e÷‘·è G ãTTD+ R ãTT G ãTT R ãT÷SCERT TELANGANA

83. 71‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
ô|’ |ü<ë\qT $&ÉBdæq|ü⁄&ÉT yÓTT<ä{Ï (|üPs¡«), ¬s+&Ée (|üs¡) |ü<ë˝À¢ ˇπøs¡ø£yÓTÆq n#·TÃ\THêïsTTø£<ë!
n{≤¢ Ä ¬s+&ÉT n#·TÃ\T ø£*dæq|ü&ÉT yê{Ïyê{Ï BsêÈ\T e#êÃsTT.
n/Ä G n/Ä R Ä Ç/á G Ç/á R á
ñ/} G ñ/} R } ãTT/ãT÷ G ãTT/ãT÷ R ãT÷
n, Ç, ñ, ãTT \≈£î ny˚ n#·TÃ\T (düesêí\T) e∫à #˚]q|ü⁄&ÉT yê{Ï BsêÈ\T @ø±<˚X¯+>±
ekÕÔsTT. BìH˚ dües¡íBs¡Èdü+~Û n+{≤+.
n, Ç, ñ, ãTT \≈£î düesêí\T |üs¡yÓTÆ‘˚ Bs¡È+ @ø±<˚X¯+>± edüTÔ+~.
ª@ø±<˚X¯+μ n+fÒ ˇø£ es¡í+ kÕúq+˝À eTs=ø£ es¡í+ e∫Ã#˚s¡&É+.
1. øÏ+~ |ü<ë\qT $&ÉBj·T+&ç.
ñ<ë:Væ≤e÷\j·T+ R Væ≤eT G Ä\j·T+ R (n G Ä R Ä)
1. øÏØ{≤ø£è‹ R................... G ................... R ( )
2. eTVü‰q+<ä+ R ................... G ................... R ( )
3. eTV”≤+Á<äT&ÉT R................... G ................... R ( )
4. >∑Ts¡÷|ü<˚X¯+ R ................... G ................... R ( )
5. ø√{°X¯«s¡T\T R................... G ................... R ( )
6. e÷‘·è≤D+ R ................... G ................... R ( )
MT Á>±eT+ / ÁbÕ+‘·+˝Àì ø£fi¯\qT >∑T]+∫, ø£fi≤ø±s¡T\qT >∑T]+∫ $esê\T ‘Ó\TdüTø=ì yêfi¯fl
>=|üŒ<äHêìï >∑T]+∫ ìy˚~ø£ sêj·T+&ç.
ÁbÕC…≈£îº|üì
H˚ì$ #˚j·T>∑\Hê ?
+á bÕsƒ¡+˝Àì |ü<ë´\qT sê>∑, uÛ≤ej·TTø£Ô+>± #·<äTe>∑\qT. ne⁄qT / ø±<äT
+uÛ≤yê Ä<Ûës¡+>± |ü<ä´bÕ<ë\qT >∑T]Ô+#·>∑\qT. ne⁄qT / ø±<äT
+ø£fi≤ø±s¡T HÓ’|ü⁄D≤´ìï Á|üX¯+dædü÷Ô e÷{≤¢&É>∑\qT. ne⁄qT / ø±<äT
+•*Œ >=|üŒ<äHêìï $e]dü÷Ô yê´dü+ sêj·T>∑\qT. ne⁄qT / ø±<äT
+•*Œ Ä‘·àø£<∏äqT sêdæ @ø£bÕÁ‘ê_Ûqj·T+ #˚j·T>∑\qT. ne⁄qT / ø±<äT
O
O
dü÷øÏÔ
•*Œ e\¢ sêsTT •\Œ+>± e÷] >ös¡yêìï bı+<äT‘·T+~. nfÒ¢
$<ä´e˝Ò¢ eTìwæøÏ >∑T]Ô+|ü⁄ \_Û+∫, ñqï‘·+>± m<äT>∑T‘ê&ÉT.
ˇπøs¡ø£yÓTÆq n#·TÃ\qT
ªdüesêí\Tμ n+{≤+.SCERT TELANGANA

84. 72 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
Á|üX¯ï\T
1. ô|’ u§eTà <˚ìì>∑÷]Ã ‘Ó*j·TCÒdüTÔqï~?
2. ô|’ u§eTà˝À me¬ses¡T @y˚T$T #˚düTÔHêïs¡T?
3. MTs¡T m|ü&Ó’Hê C≤‘·s¡\≈£î yÓfi≤flsê? @j˚T C≤‘·s¡\≈£î yÓfi≤fls¡T?
4. MT≈£î ‘Ó*dæq/#·÷dæq C≤‘·s¡ >∑T]+∫ #Ó|üŒ+&ç?
bÕsƒ¡+ ñ<˚›X¯+
H˚&ÉT kÕe÷q´ Á|üC≤˙ø±ìøÏ $$<Ûä s¡ø±˝…’q $H√<ä ø±s¡´Áø£e÷\T n+<äTu≤≥T˝À ñHêïsTT. Á|ü|ü+#·y˚T
ˇø£ ∫qï Á>±eTyÓTÆq~. mø£ÿ&É @+ »]–Hê, Ç+{À¢ ≈£Ls=Ãì Á|ükÕs¡ e÷<Ûä´e÷ <ë«sê yê{Ïì #·÷düTÔHêï+.
kÕ+πø‹ø£ |ü]C≤„q+ n_Ûeè~Δ #Ó+<äø£ eTT+<äT Á>±MTD ÁbÕ+‘ê˝À¢ kÕe÷q´ Á|ü»\≈£î @j˚T $H√<äkÕ<ÛäHê\T
ñ+&˚y√, yê{Ï<ë«sê Á>±MTDT\T m{≤¢ Äq+<ëìï bı+<˚yês√, ‘·<ë«sê ÄHê{Ï dü+düÿè‹ì ‘Ó\TdüTø=ì
>ös¡$+#·&É+ á bÕsƒ¡+ ñ<˚›X¯+.
` <˚e⁄\|ü*¢ sêe÷qT»sêe⁄
8. Á>±e÷\˝Àì y˚&ÉTø£\T `
Áø°&Ü$H√<ë\T
u§eTàqT #·÷&É+&ç ` Ä˝À∫+#·+&ç ` e÷{≤¢&É+&çSCERT TELANGANA

85. 73‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
Á|üy˚•ø£
s¡#·sTT‘· |ü]#·j·T+
Á>±MTD ÁbÕ+‘ê Ä≥\T á s√E˝À¢ <ë<ë|ü⁄>∑ ø£qTeTs¡T¬>’HêsTT. Á|üdüTÔ‘·+ Á|ü»\T Ä&˚
Ä≥\T ¬>\T|ü⁄ z≥eTT˝Ò \ø£å´+>± ø=ìï dü+<äsꓤ\˝À p<ä+>± |ü]D$T+#êsTT. |æ\¢\T yÓTÆ<ëHê\≈£î
<ä÷s¡yÓTÆ ø£+|üP´≥s¡¢‘√ #·s¡yêDÏ (ôd˝Ÿbò˛Hé) \‘√ Ä≥˝≤&ÉT‘·÷ XÊØs¡ø£ yê´j·÷e÷ìøÏ ÁbÕ<Ûëq´‘·qT
Çe«&É+˝Ò<äT. bÕXÊÑ·´ $ø£è‘·qè‘ê´\T, Á|ükÕs¡e÷<Ûä´e÷\˝Àì $|üØ‘·b˛ø£&É£ Á|üyêVü≤+˝À
ø=≥Tº≈£îb˛‘·÷ Çs¡T>∑Tbıs¡T>∑T yê] dü+ã+<Ûë\≈£î <ä÷s¡eTÚ‘·THêïs¡T. ‘·<ë«sê e÷qe dü+ã+<Ûë\T
‘Ó–b˛‘·THêïsTT. á H˚|ü<∏ä´+˝À XÊØs¡ø£, e÷qdæø£ $ø±kÕìøÏ <√Vü≤<ä|ü&˚ Ä≥\T, $H√<ë >∑÷]Ã
‘Ó\TdüTø√e&É+ n‘·´+‘· nedüs¡+. Ä≥bÕ≥\T eTq dü+düÿè‹˝ÀuÛ≤>∑+. |üPs¡«+ Á>±e÷\˝À m{≤¢+{Ï
Ä≥\T, $H√<ë\T ñ+&˚y√ ‘Ó\TdüT≈£î+<ë+.
á bÕsƒ¡+ ªπs&çjÓ÷ Á|üdü+>∑+μ Á|üÁøÏj·T≈£î #Ó+~q~.
dæ<äΔ+ #˚düTø=qï yê´dü+ πs&çjÓ÷<ë«sê Á|ükÕs¡+ #˚j·Tã&ÉT‘·T+~.
$wüj·T ≈£î¢|üÔ‘·, düs¡fi¯‘· πs&çjÓ÷ Á|üdü+>∑ \ø£åD≤\T.
Á>±e÷\˝À »]π> $$<Ûä y˚&ÉTø£\T, Áø°&Ü$H√<ë >∑T]+∫ <˚e⁄\|ü*¢
sêe÷qT»sêe⁄ ‘·q Á|üdü+>∑+˝À $e]+#ê&ÉT.
bÕsƒ¡´uÛ≤>∑ $esê\T
Ä+Á<Ûä kÕVæ≤‘·´ kÕ+düÿè‹ø£ ñ<ä´eT ìsêà‘·˝À¢ ˇø£s¡T, C≤rj·T |ü⁄qs¡TJ®eq
eTôVA<ä´eT ø±s¡´ø£s¡Ô, ‘Ó\+>±D Á|ü»\T >∑]«+#·<ä>∑Z s¡#·sTT‘· <˚e⁄\|ü*¢
sêe÷qT»sêe⁄.
es¡+>∑˝Ÿ ns¡“Hé õ˝≤¢˝Àì <˚XÊsTTù|≥ Á>±eT+˝À y˚+ø£≥#·\|ü‹sêe⁄,
Ä+&Üfi¯eTà <ä+|ü‘·T\≈£î »ìà+#ê&ÉT. ÁbÕ<∏ä$Tø£$<ä´ <˚XÊsTTù|≥˝À, ôV’≤dü÷ÿ\T$<ä´
Vü≤qàø=+&É˝À |üP]Ô#˚XÊ&ÉT. 1946 ˝À ªXÀuÛÑμ nH˚ kÕVæ≤‘·´ e÷dü|üÁ‹ø£qT ÁbÕs¡+_Û+∫
dü+bÕ<ä≈£î&ç>± ñHêï&ÉT. >√\ø=+&É |üÁ‹ø£qT ø=+‘·ø±\+ q&ç|æ+#ê&ÉT. |ü#·Ã‘√s¡D+,
kÕs¡dü«‘· qe˙‘·+, ‘ÓqT>∑T kÕVæ≤‹, y˚>∑T#·Tø£ÿ\T, ‘Ó\+>±D C≤rjÓ÷<ä´e÷\T
+bÕsƒ¡+˝Àì u§eTà\T #·÷&É+&ç. bÕsƒ¡+ eTT+<äTqï Á|üy˚•ø£ #·<äTe+&ç. $wüj·÷ìï }Væ≤+#·+&ç.
+bÕsƒêìï #·<äTe+&ç. ns¡ú+ø±ì |ü<ë\øÏ+<ä ^‘·\T ^j·T+&ç.
+ns¡ú+ø±ì |ü<ë\qT, yêø±´\qT >∑T]+∫ MT $TÁ‘·T\‘√ #·]Ã+#·+&ç.
+bÕsƒ¡´|ü⁄düÔø£+ ∫es¡q ñqï ª|ü<ë\T ` nsêú\Tμ |ü{Ϻø£ #·÷dæ, ‘Ó*j·Tì |ü<ë\≈£î nsêú\qT ‘Ó\TdüTø=+&ç.
25`08`1917
08`06`1993
yÓTT<ä˝…’q$ áj·Tq s¡#·q\T. ª@ã~ dü+e‘·‡sê C≤„|üø±\Tμ áj·Tq Ä‘·àø£<∏ä. Ä+Á<Ûä kÕs¡dü«‘· |ü]wü‘·TÔ≈£î,
Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ kÕVæ≤‘·´ nø±&É$T n<Ûä´≈£åî&ç>± sê»´düuÛÑ düuÛÑT´&ç>± $X‚wü ùde\T n+~+#ê&ÉT.
$<ë´s¡Tú\≈£î dü÷#·q\TSCERT TELANGANA

86. 74 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
I
>ö‘·$T, ø£èwüíy˚DT\≈£î ÄyêdüyÓTÆ, bÕ&ç|ü+≥\≈£î ì\j·TyÓTÆq ‘Ó\T>∑Td”eT˝Àì |ü˝…¢|ü≥Tº\˝À ø£fi≤kÂ+<äs¡´eTT
n&ÉT>∑&ÉT>∑Tq >√#·]düTÔqï~. ‘Ó\T>∑Tyê] uÛ≤wü jÓT+‘· eT<ÛäTs¡yÓTÆq<√, yê] kÕe÷õø£ JeqeT+‘· düT+<äs¡yÓTÆq<äì
#Ó|挑˚ n‹X¯jÓ÷øÏÔ Äe+‘·j·TTqT>±<äT. uÛ≤s¡‘·<˚X¯eT+‘·{Ï˝À qTqïfÒ¢ ‘Ó\T>∑Td”eT˝À >∑÷&É q÷{ÏøÏ ‘=+ã~bÕfi¯¢
»qT\T |ü˝…¢≥÷fi¯fl˝ÀqTHêïs¡T. ‘·s¡‘·sê qT+&ç yê´|æÔ˝ÀqTqï y˚&ÉTø£\T, Áø°&Ü$H√<ë\T mìïjÓ÷ Çø£ÿ&É
ø£\e⁄. á Áø°&Ü$H√<ë\˝À ‘Ó\T>∑Tyê] düT≈£îe÷s¡ n_Ûs¡T∫ Á|ü‹_+_düTÔqï~.
Ád”Ô\≈£î, |ü⁄s¡Twüß\≈£î, u≤\u≤*ø£\≈£î Á|ü‘˚´ø£+>± ø=ìï
$H√<ë\T, Ä≥bÕ≥\T ñqï$. Mì‘√bÕ≥T Ád”Ô |ü⁄s¡Twüß\≈£î
düe÷qeTT>± Ä<äs¡D°j·TeTT˝…’q $H√<ë\T, Áø°&É\T ≈£L&É ø=ìï
ø£\e⁄. á Áø°&É\˝ÀqT, $H√<ë\˝ÀqT ‘Ó\T>∑T Á|ü» dü«uÛ≤e
>∑TDyÓTÆq kÂ+<äs¡´s¡øÏÔ eTq≈£î düŒwüº+>± ø£qT|ædüTÔ+~. Ç+<äT˝À
ø=ìï $ÁXÊ+‹ düeTj·÷\˝À Ä≥$&ÉT|ü⁄ ø=s¡≈£î ñ<˚›•+∫q
Áø°&Ü$H√<ë\T, eT]ø=ìï |ü+&ÉT>∑|üu≤“\˝À düs¡«»qT\T
düe÷qeTT>± Áb˛‘·‡Væ≤+∫, Äq+~+#˚ $H√<ë\T— Ç+ø£ ø=ìï
ô|+&ç¢+&ÉT¢ yÓTT<ä˝…’q X¯óuÛÑø±sê´ dü+<äsꓤ\˝À ìs¡«Væ≤+#˚ y˚&ÉTø£\T. ø=ìï Áø°&É\T, $H√<ë\T leT+‘·T\≈£î
e÷Á‘·y˚T n+<äTu≤≥T˝À qT+&ÉTq$. eT]ø=ìï Áø°&É\T kÕs¡«»ìø£yÓTÆq$ nìï ‘·s¡>∑‘·T Á|ü»\≈£î n+<äTu≤≥T˝À
qT+&ÉTq$. á$<Ûä+>± »qT Ä]úø£dæú‹ì nqTdü]+∫, ej·TdüT‡qT nqTdü]+∫, $C≤„qeTTqT nqTdü]+∫,
eTH√s¡+»qeTT >±$+#·T Áø°&É\T ‘Ó\T>∑T d”eT˝À |ü⁄wüÿ\+>± e⁄qï$.
á $H√<ë\˝ÀqT, y˚&ÉTø£\˝ÀqT, bÕ≥\qT yÓTT≥ºyÓTT<ä\T ù|s=ÿqe\dæ e⁄+≥T+~. bı\eTT˝À ø£\T|ü⁄Bùd
|ü&ÉT#·T\T, m<äT›\qT >±ùd u≤\≈£î\T, dü+|üqTï sTT+&É¢˝À ø±e\dæq+‘· r]ø£e⁄qï Ád”Ô\T, u≤*ø£\T, á
bÕ≥\qT bÕ&ÉT‘·÷ e⁄+{≤s¡T. |üPs¡«ø±\+˝À ‘·TyÓTà<ä|ü<ë\T, |üs¡«‘·|ü<ë\T, X¯+ø£s¡|ü<ë\T, ìyê[|ü<ë\T
eTq<˚X¯eTT˝À n~Ûø£ yê´|æÔ˝À ñqï≥T¢ ‘Ó\TdüTÔqï~. ø±ì sT÷Hê&ÉT á bÕ≥\T Ç+#·T$T+#·T>± q•+∫qeH˚
#Ó|üŒe\dæ e⁄qï~. ùd<ä´eTT#˚dü÷Ô ≈£L©\TbÕ&˚ C≤»s¡bÕ≥\T áHê{ÏøÏì ø=ìï ÁbÕ+‘ê\˝À $X‚wü yê´|æÔ˝À
e⁄qï$. ôV’≤Á<ëu≤<äT q>∑sêìøÏ q÷s¡TyÓTÆfi¯fl˝ÀqTqï es¡+>∑˝Ÿ õ˝≤¢ e÷qTø√≥ ‘ê\÷ø±˝À á bÕ≥\qT ¬s’‘·T
j·TTe≈£î\T eT≈£îÿe‘√ áHê{Ïø° bÕ&ÉT≈£î+≥THêïs¡T. Á|ü‘˚´ø£+>± Ád”Ô\T bÕ&ÉTø=H˚ bÕ≥\T >∑÷&É jÓTH√ï
e⁄qï$. Ç+<äT˝À ô|+&ç¢ bÕ≥\T, ≈£L‘·Ts¡Tì n‘·Ôe÷eT\≈£î n|üŒ–+#˚ dü+<äs¡“¤+˝À bÕ&˚ n|üŒ–+‘·bÕ≥\T,
eT+>∑fi¯Vü‰s¡‘·T\T, eTTK´+>± ù|s=ÿq<ä–j·TTqï$. ‘Ó\¢yês¡ø£eTT+<˚ ˝Ò∫ y˚T\Tø=\T|ü⁄\T Ä\|æ+#˚ n\yê≥T
áHê{ÏøÏì eTq |ü˝…¢≥÷fi¯¢˝Àì |üPs¡«|ü<äΔ‹ ≈£î≥T+u≤\˝À ø£qT|ædüTÔqï~. |üdæ|æ\¢\qT ñj·÷´\˝À ìÁ<äãT#·TÃ≥
ø=s¡≈£î bÕ&˚ CÀ≥Õ≥\qT eTq<˚X¯+˝À $qìyês¡T ñ+&És¡ì #Ó|üŒe#·TÃqT. á$<Ûä+>± $$<ÛäeTT˝…’q bÕ≥\T
$$<Ûä dü+<äsꓤ\˝À eTq |ü˝…¢≥÷fi¯¢˝À MqT\≈£î $+<äT CÒdüTÔ+≥$.SCERT TELANGANA

87. 75‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
Ä≥\≈£L bÕ≥\≈£L M&Ésêì #·T≥º]ø£eTTqï~.
‘Ó\T>∑T |ü˝…¢\˝À s¡ø£s¡ø±˝…’q Ä≥\qT eTqeTT
#·÷&Ée#·TÃqT. á Ä≥\T eTqdüT‡≈£î ñ˝≤¢düeTT
ø£*–+#˚ y˚&ÉTø£\T. Ç+<äT˝À düeTdüÔ »qT\qT Äø£]¸+#˚
‘√\Tu§eTà˝≤≥ düTÁ|üdæ<äΔyÓTÆq~. á ‘√\Tu§eTà˝≤≥
‘Ó\T>∑Tyê] Á|ü‘˚´ø£‘·. yês¡T nH˚ø£ dü+e‘·‡sê\qT+&ç
ñbÕdæ+∫q ø£fi¯. ˇø£ düqïìã≥ºqT ‘Ós¡>±>∑{Ϻ Ä ‘Ós¡
yÓqTø£ ô|<ä› ~${°\T yÓ*–+‘·Ts¡T. ‘Ós¡yÓqTø£
‘√\Tu§eTà ø±fi¯fl≈£L, #˚‘·T\≈£L <ësê\T >∑{Ϻ u§eTà\qT ì\u…{Ϻ <ësê\qT ˝≤>∑T‘·÷ ~${° yÓ\T>∑T˝À
yêìì Ä&ç+‘·Ts¡T. á Ä≥qT Ä&ç+#˚ ì|ü⁄DT˝…’qyês¡T ø=+<äs¡T, eTq |ü˝…¢≥÷fi¯fl˝À ‹s¡T>∑T‘·÷ e⁄+{≤s¡T. á
‘√\Tu§eTà˝≤≥\T m≈£îÿe>± sêe÷j·TD uÛ≤s¡‘· ø£<∏ä\≈£î dü+ã+~Û+∫q$. ìC≤ìøÏ sêe÷j·TDeT÷, uÛ≤s¡‘·eT÷,
eTq <˚oj·TT\˝À Á|ü‹ s¡ø£Ôø£DeTTq+<äTqT J]í+∫q ø£<∏ä\T.
á ‘√\Tu§eTà˝≤≥ e˝…H˚ ãVüQfi¯ Á|ü#ês¡eTT bı+~q$ j·Tø£å>±Hê\T nH˚ M~ÛHê≥ø±\T.
á Hê≥ø±\qT Ä&˚yê]ì »≈£îÿ\T nì |æ\TdüTÔ+{≤s¡T. uÛ≤>∑e‘·eTT˝Àì ø£èwüí©\T yÓTT<ä˝…’q
yêìì Ä&˚yê]ì uÛ≤>√‘·T\ì >∑÷&É |æ\TdüTÔ+{≤s¡T. ø=ìï dü+e‘·‡sê ÁøÏ+<ä{Ïes¡≈£î
eTq |ü˝…¢≥÷fi¯¢˝À á uÛ≤>√‘·T Ä≥\T $]$>± »s¡T>∑T‘·÷ e⁄+&˚$. mH√ï q÷s¡¢
dü+e‘·‡sê\ì+∫ j·Tø£å>±Hê\T, ‘√\Tu§eTà˝≤≥\‘√bÕ≥T, uÛ≤>√‘ê\T eTq |ü˝…¢≥÷fi¯¢
Á|ü»\qT s¡+õ+|üCÒdüTÔqï $H√<ë\T, y˚&ÉTø£\T. Çe˙ï ‘Ó\T>∑Tyê] ø£fi≤_Ûs¡T∫øÏ eT+∫
ì<äs¡ÙHê\T. uÛÑ»qeT+&É\T\qT kÕú|æ+∫, yêsêìø=ø£kÕ] (@ X¯ìyês¡eTTHê{Ï
kÕj·T+Á‘·yÓ÷) Á|ü»˝§ø£#√≥ düe÷y˚X¯yÓTÆ uÛÑ»q\T >±$+#·T≥ eTq |ü˝…¢≥÷fi¯¢˝Àì
$H√<ë\˝À ˇø£ Á|ü‘˚´ø£yÓTÆq $H√<äeTT. Ç‘·s¡T\T Ä&ÉT‘·T+&É>± #·÷∫ $H√~+#˚
Ä≥bÕ≥\˝À#˚πs $H√<ë\T
u§_“*ø£<∏ä, u≤\Hê>∑eTà ø£<∏ä
yÓTT<ä˝…’q$. á ø£<∏ä\qT
#Óù|Œyês¡T >∑+≥\‘·s¡ã&ç, ˇø=ÿø£ÿkÕ]
Ábı<ä›+‘ê, |ü˝…¢≥÷] Á|ü»\qT Äø£]¸+∫, $H√~+|ü
CÒdüTÔ+{≤s¡T. ø±ì áHê{Ï e÷]q |ü]dæú‘·T\˝À
M{Ïø£ìï+{Ïø° yê´|æÔ ‘·–Zb˛‘·Tqï~. á ø£<∏ä\qT C…ù|Œyê]
H˚s¡TŒ #ê\>=|üŒ~. $H˚yê] s¡ø£ÔeTT ñ&ÉT¬ø‘·TÔq≥T¢>±
Ms¡>±<∏ä\qT Ms¡T #Ó|ü#·T+<äTs¡T.
Ä˝À∫+#·+&ç ` #Ó|üŒ+&ç
+Åd”Ô\T @j˚T bÕ≥\T bÕ&ÉT≈£î+{≤s¡T?
MTπøyÓTÆHê ‘Ó*ùdÔ #Ó|üŒ+&ç.
+Á>±MTDT\qT m≈£îÿe>± Äø£]¸+∫q
ø£fi≤s¡÷|ü+ @~? n~ m+<äT≈£î u≤>±
q∫à ñ+≥T+~?
+MT≈£î q∫Ãq Á>±MTD $H√<ä+ @~?
n~ m+<äT≈£î q∫Ã+~?SCERT TELANGANA

88. 76 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
II
dü«j·T+>± bÕ˝§Zì Äq+~+#˚ Ä≥\T, bÕ≥\T, eTq |ü˝…¢≥÷fi¯fl˝À #ê˝≤
ø£ì|ædüTÔqï$. s¡+>∑Tsê≥ïeTT á$<ÛäyÓTÆq y˚&ÉTø£\˝À ˇø£{Ï. »qT\T á
s¡+>∑Tsê≥ïeTT møÏÿ –Ás¡Tq ‹s¡T>∑T≥ n+<ä]øÏ u≤>± ‘Ó*dæq $H√<äy˚T.
ôV’≤Á<ëu≤<äT q>∑s¡+˝À Á|ü‹ dü+e‘·‡s¡eTT »]π> nœ uÛ≤s¡‘· Á|ü<äs¡Ùq|ü⁄
Äes¡D˝À|ü á $H√<ëìï #·÷&Ée#·TÃqT. eTq |ü˝…¢≥÷fi¯fl≈£î Á|ü‘˚´ø£yÓTÆq~
–*¢<ä+&É nH˚ Ä≥. á Ä≥ #ê˝≤ |ü⁄sê‘·qyÓTÆq~.
‘Ó\+>±D|ü⁄ |ü˝…¢≥÷fi¯fl˝À Bìì ∫Ás¡>√HÓ nì ≈£L&É
n+{≤s¡T. eTq ø£e⁄\T Áyêdæq |ü⁄düÔø±\˝À á Ä≥
eTH√Vü≤s¡+>± e]í+|üã&ç+~. uÛ≤s¡‘·+˝À øös¡e
bÕ+&Ée⁄\T á Ä≥qT Ä&çHês¡+fÒ, Ç~
jÓT+‘· |ü⁄sê‘·qyÓTÆq<√ ‘Ó\TdüTÔ+~. ˇø£ ∫qï ø£Ás¡eTTø£ÿqT ô|<ä›
ø£Ás¡‘√ ø=≥Tº‘·÷, á Ä≥qT Ä&ÉT‘·T+{≤s¡T. á Ä≥qT ÁøϬø≥Tº‘√
b˛\Ãe#·TÃqT. ø=+<äs¡T Bìì dü«<˚o ÁøϬø≥T nì yÓT#·TÃø√e&É+
ø£\<äT. ø√&ç|ü+<ÓeTT\T ‘Ó\T>∑T<˚oj·TT\T Á|ü‘˚´ø£+>± ø=ìï
dü+e‘·‡sê ÁøÏ+<ä{Ïes¡≈£î n_Ûe÷ì+∫q Ä≥. eTTK´+>±
dü+Áø±+‹ dü+<äs¡“¤eTT˝À, á Ä≥qT n‘·´+‘· ÄdüøÏÔ‘√ Ä&˚yês¡T.
á Ä≥ >∑÷&É |ü\Hê{Ï Ms¡#·]Á‘·˝À #·ø£ÿ>± e]í+|üã&ç+~.
u§+>∑sê Ä≥ eTq Á>±e÷\˝À $TøÏÿ* Á|ü#ês¡eTT˝ÀqTqï
Áø°&É. |æ\¢\≈£î á Ä≥˝À $TøÏÿ* ÄdüøÏÔ. Çe˙ï >∑èVü‰ yÓ\T|ü ãVæ≤s¡+>∑ Á|ü<˚XÊ\˝À Ä&˚ Ä≥\T. á
Ä≥\T »s¡T>∑T‘·÷ e⁄+fÒ »qT\T m+‘√ ñ‘ê‡Vü≤+‘√ Mìì ‹\øÏ+#·T‘·T+{≤s¡T.
á Ä≥\‘√bÕ≥T ø±πøå|üeTTø=s¡≈£î, Ç+&É¢˝À ≈£Ls¡TÃ+&ç Ä&˚ Ä≥\T Á|ü‘˚´ø£yÓTÆq$ ø=ìï e⁄qï$. á
Ä≥\˝À #·<äs¡+>∑eTT $TøÏÿ* eTTK´yÓTÆq<˚ ø±ø£ #ê Á|üdæ~Δ#Ó+~q~. ndü\T á Ä≥ yÓTT≥ºyÓTT<ä≥ eTq
<˚X¯eTT˝ÀH˚ ÁbÕs¡+uÛÑyÓTÆq<äì ø=+<äs¡T #Ó|ü‘·T+{≤s¡T. @yÓTÆq|üŒ{ÏøÏ, á Ä≥≈£î eTq |ü˝…¢≥÷fi¯fl˝Àì
≈£î≥T+u≤\˝À eT+∫ Á|ü#ês¡eTT e⁄qï~. á Ä{ Ä&É≥+˝À ø=+<äs¡T kÕ{Ï˝Òì HÓ’|ü⁄D´eTT ø£*– e⁄+{≤s¡T.
#·<äs¡+>∑eTT e+{Ï Ä≥ sTT+ø=ø£{Ï |ü⁄*p<äeTT. á |ü⁄*p<äeTT eT÷&ÉTs¡ø±\T>± e⁄qï~. ˇø£ |ü≥eTT
MT<ä, ∫qï sêfi¯flH√ ˝Òø£ ∫+‘·–+»\H√ rdæø=ì, ø=ìï+{Ïì |ü⁄\T\T>±qT, ø=ìï+{Ïì y˚Tø£\T>±qT uÛ≤$+∫,
Ä&˚ Ä≥ sTT~. |ü⁄\T\dü+K´ eT÷&ç+{Ïø£qï $T+#·<äT. y˚Tø£\dü+K´ |ü<äVü‰]+{Ï es¡≈£î e⁄+≥T+~. ˇø£s¡T
|ü⁄\T\qT rdæø=ì, sTT+ø=ø£s¡T y˚Tø£\qT rdæø=ì á Ä≥qT Ä&ÉT#·T+<äTs¡T. Ç|ü&ÉT Á|ü#ês¡eTT ‘·–Zb˛sTTHê,
sTT{°e es¡≈£î, eTq |ü˝…¢≥÷fi¯fl˝Àì ñqï‘· ≈£î≥T+u≤\˝À $X‚wü ÄdüøÏÔ‘·√ Ä&çq Ä≥ bÕ∫ø£ Ä≥— BìøÏ
nø£åÁø°&É nì eTs√ù|s¡T ñqï~. á Ä≥ >∑÷&É ‘·s¡‘·sê qT+&ç eTq<˚X¯eTT˝Àì Á|ü»\qT Äø£]¸+∫q~. eTqSCERT TELANGANA

89. 77‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
Á|üã+<Ûë\˝À á Ä≥qT s¡eTD°j·T+>± eTqø£e⁄\T e]í+∫Hês¡T.
s¡TøÏàD°ø£èwüßí\T á Ä≥qT Ä&çq≥T¢ ñ‘·Ôs¡ Vü≤]e+X¯eTT˝À eTH√Vü≤s¡eTT>±
e]í+|üã&çq~. á ‘·s¡>∑‹øÏ #Ó+~q sTT+ø=ø£ Ä≥ |üNÃdüT. á Ä≥˝À
Ád”Ô\≈£î ÄdüøÏÔ m≈£îÿe. s¡+>∑T>∑T&ɶ˝À n+<äeTT>± |üNÃdüTqT ≈£î{Ϻ+∫,
<ëìMT<ä |üPdü\‘√ Ç+&É¢qT @sêŒ≥T#˚dæ, >∑e«\qT y˚dü÷Ô á Ä≥qT
Ä&˚ <äèX¯´eTT |ü˝…¢≥÷fi¯fl˝À @e÷Á‘·eTT ø=~› |ü]#·j·TeTT ø£*–qyê]¬ø’Hê
u≤>± |ü]∫‘·yÓTÆq<˚. á Ä≥\T eTq Á>±MTD dü+düÿè‹ XÀuÛÑ≈£î eT+∫ Á|ü‹_+u≤\T.
»qT\qT $H√~+|üCÒj·T&ÜìøÏ Á|ü‘˚´ø£+>± ñ<˚›•+∫q y˚&ÉTø£\T Ç+ø± jÓTH√ï eTq |ü˝…¢≥÷fi¯fl˝À
#·÷&Ée#·TÃqT. $H√<ë˝Ò eè‹Ô>± ø£*–qyês¡T >∑÷&É ø=+<äs¡THêïs¡T. Á|üdüTÔ‘· |ü]dæú‘·T\˝À Áb˛‘ê‡Vü≤eTT
˝Òq+<äTe\q JeH√bÕ~Û ø=s¡≈£î Ms¡T sTT‘·s¡ eè‘·TÔ\qT ne\+_+#·&É+#˚‘· M] dü+K´ ‘·–Zb˛‘·Tqï~.
>∑+–¬s<äT›\qT n\+ø£]+∫, sTT*¢\T¢ ‹]π>yês¡T á ÁX‚DÏøÏ #Ó+~qyêπs. |ü>∑{Ïy˚cÕ\qT y˚düTø=ì, Á|ü»\qT
$H√~+|üCÒùdyês¡T eTq≈£î ø£ì|ædüTÔ+{≤s¡T. M]ì |ü>∑{Ïy˚cÕ yês¡˙, ãVüQs¡÷|ü⁄ yês¡˙ |æ\TdüTÔ+{≤s¡T.
$Á|ü$H√<äT\H˚ yês¡T >±s¡&û$<ä´˝À Á|üMDT\T. Ms¡T nH˚ø£ Ç+Á<äC≤ Á|ü<äs¡Ùq\T #˚düTÔ+{≤s¡T. Ms¡+<äs¡÷,
»qT b˛wüD MT<ä Ä<Ûës¡|ü&ç á |üqT\qT eè‹Ô>± rdæø=ì, n+<äT˝À >=|üŒ HÓ’|ü⁄D´+ dü+bÕ~+∫
q≥Te+{Ïyês¡T.
|ü˝…¢≥÷fi¯fl˝À ñj·÷´\÷>∑T≥ u≤\u≤*ø£˝Ò >±ø£ ô|<ä›\T >∑÷&É $TøÏÿ* eT≈£îÿe #·÷|æ+#˚ Áø°&É. @<√$<ÛäyÓTÆq
ñj·÷´\qT eTqeTT nH˚ø£ >∑èVü‰\˝À #·÷&Ée#·TÃqT. áeT<Ûä´ sTT‘·s¡ Áø°&É e˝…H˚,
düqï–*¢b˛‘·Tqï|üŒ{ÏøÏ˙ >∑TÁs¡|ü⁄kÕ«Ø eTq Á>±e÷\˝À u≤>∑T>± n_Ûe÷ì+∫q
Áø°&É. eT\¢j·TT<ëΔ\T, ≈£îd”Ô\T yÓTT<ä˝…’q$ ‘·s¡‘·sê\qT+&ç eTqyês¡T n_Ûe÷ì+∫,
Áb˛‘·‡Væ≤+∫q Áø°&É\T. ‘Ó\T>∑T<˚X¯+˝Àì »MT+<ës¡T¢ Ç+<äT˝À Á|üMDT˝…’qyê]ì
‘·eT ÄkÕúHê\˝ÀìøÏ #˚s¡Bdæ yê]ì b˛wæ+∫]. <ädüsê|ü+&ÉT>∑ dü+<äsꓤ\˝À Á|ü»\
düeTøå±q sT÷ eT\¢j·TT<äΔ Á|ü<äs¡Ùq\T ≈£îd”Ô\T »]|æ+∫, yê]øÏ ãVüAø£]+#˚ Ä#ês¡eTT
Ç{°e*es¡≈£î eTq |ü˝…¢≥÷fi¯fl˝À e⁄+&˚~— ø£‹ÔkÕeTT, ø£f…ºkÕeTT\˝À Á|üMDT˝…’qyê]ì
eTq |ü˝…¢≥÷fi¯fl˝À #·÷&Ée#·TÃqT.
Ä˝À∫+#·+&ç ` #Ó|üŒ+&ç
+dü«j·T+>± bÕ˝§Zì Äq+~+#˚ Ä≥\T,
bÕ≥\T m+<äT≈£î Á|ü»\≈£î q#·TÑêjÓ÷
#Ó|üŒ+&ç.
+ás√E˝À¢ Ád”Ô\T eT<Ûë´Vü≤ïy˚fi¯ |üNÃdüT yÓTT<ä˝…’q Ä≥\T m+<äT≈£î Ä&É≥+ ˝Ò<√ #Ó|üŒ+&ç.SCERT TELANGANA

90. 78 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
III
ø=ìï y˚&ÉTø£\T, $H√<ë\T, Áø°&É\T Á|ü‘˚´ø£yÓTÆq dü+<äsꓤ\˝À »s¡T>∑T‘·T+≥$. <ädüsê|ü+&ÉT>∑≈£î eTT+<äT,
‘=$Tà~ ~Hê\T u≤Ddü+#ê\qT ø±\Ã&É+, »qT|üø£≥º\qT ø±\Ã&É+ á ‘·s¡>∑‹øÏ #Ó+~q $H√<äeTT. |æ\¢\T
á ‘=$Tà~ s√E\T Á|ü‹s√p á y˚&ÉTø£qT »s¡T|ü⁄≈£î+≥÷ Äq+~kÕÔs¡T. ôVA∞|ü+&ÉT>∑ dü+<äs¡“¤+˝À ˇø£]
MT<ä eTs=ø£s¡T s¡+>∑T\T #·\T¢ø√e&É+ ≈£L&É sTT≥Te+{Ï y˚&ÉTø£˝Ò. @s¡Tyêø£|ü⁄qïeT nq>± CÒwü˜|ü⁄qïeT.
¬s’‘·T\≈£î $TøÏÿ* dü+‘√wüø£s¡yÓTÆq |üã“eTT. ÄHê&ÉT yês¡T ‘·eT jÓT&É¢qT ø£&ç–, yê{Ïì s¡+>∑Ts¡+>∑T\‘√
n\+ø£]+∫, ‘·eT Hê>∑fi¯flMT<ä mÁs¡eTqTï‘√qT, düTqïeTT‘√qT |üf…º\qTy˚dæ, Ä Hê>∑fi¯flqT uÛÑTC≤\MT<ä y˚dæø=ì,
jÓT&É¢‘√bÕ≥T }πs–, bı˝≤\≈£î yÓ[fl
<äTøÏÿ<äTìï Ä dü+e‘·‡s¡|ü⁄ e´ekÕj·T|ü⁄
|üqT\qT n‘·´+‘· ñ‘ê‡Vü≤eTT‘√
ÁbÕs¡+_Û+#·T<äTs¡T. lsêeTqe$THê&ÉT
ã+&É¢qT >∑≥Tºø=ì }πs>∑T≥ |ü˝…¢≥÷fi¯fl˝À
eTqeTT >∑eTì+#·T eTs=ø£ y˚&ÉTø£.
dü+Áø±+‹øÏ rsêú\≈£î yÓfi‚fl Ä#ês¡eTT
‘Ó\+>±D|ü⁄ |ü˝…¢≥÷fi¯fl˝À Á|ü»\≈£î $TøÏÿ*
Áù|eTbÕÁ‘·yÓTÆq y˚&ÉTø£. ã+&É¢qT >∑≥Tºø=ì
‘·eT‘·eT ≈£î≥T+u≤\‘√ dü+Áø±+‹qT+&ç
•esêÁ‹ eT<Ûä´ »]π> á C≤‘·s¡\˝À Ms¡T
bÕ˝§Z+{≤s¡T. Ç≥Te+{Ï C≤‘·s¡\˝À Á|üdæ<äΔyÓTÆq$ ø=s¡$C≤‘·s¡, ◊qy√\T C≤‘·s¡, y˚T&Üs¡eTTC≤‘·s¡ yÓTT<ä˝…’q$.
á C≤‘·s¡\˝À ndü+U≤´ø£eTT>± »qT\T bÕ˝§Z+{≤s¡T <˚yê\j·÷\˝À
d”‘êø£˝≤´DeTT yÓTT<ä˝…’q ñ‘·‡yê\T »]|æ+#·&É+ |ü˝…¢≥÷s¡T
Á|ü»\≈£î n_Ûe÷HêdüŒ<äyÓTÆq y˚&ÉTø£. X¯øÏÔ|üP»\T |ü˝…¢≥÷]
Á|üC≤˙ø£eTT˝À #ê Á|ü#ês¡+˝À e⁄qï$. <äTs¡Z, ø±[, m\¢eTà
yÓTT<ä˝…’q <˚e‘·\≈£î y˚Tø£b˛‘·T\qT ã*sTT#˚à y˚&ÉTø£ #ê\
Á|üdæ<äΔyÓTÆq~.
á$<Ûä+>± nìï ‘·s¡>∑‘·T yê]øÏ n_Ûe÷HêdüŒ<äyÓTÆq
y˚&ÉTø£\T, $H√<ë\T, eTq |ü˝…¢≥÷fi¯fl˝À |ü⁄wüÿ\eTT>±
e⁄qï$. ø=ìï $H√<ë\T, Áø°&É\T Ád”Ô\≈£î e÷Á‘·y˚T
Á|ü‘˚´ø£yÓTÆq$. Ç+<äT˝À ø√˝≤≥eTT eTTK´+>± ù|s=ÿq<ä–q~.
ø±eTTì|ü⁄qïeT≈£î eTT+<äT yÓHÓï sêÁ‘·T\˝À j·TTe‘·T\T á
ø√˝≤≥eTT y˚ùd |ü<äΔ‹ ‘Ó\+>±D|ü⁄ |ü˝…¢≥÷fi¯fl˝À u≤>± Á|ü#ês¡+˝ÀSCERT TELANGANA

91. 79‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
e⁄qï~. |ü⁄s¡Twüß\T >∑÷&É ø√˝≤≥eTT y˚j·T&É+, Ä
dü+<äsꓤ\˝À bÕ≥\T bÕ&É&É+ ø=ìï ÁbÕ+‘ê\˝À
ø£qT|ædüTÔ+~. n+<äT#˚‘· Bìì Ád”Ô |ü⁄s¡Twüß\≈£î düe÷q
Ä<äs¡D°j·TyÓTÆq Áø°&É j·Tì ≈£L&É #Ó|üŒe#·TÃqT.
Á|ü‘˚´ø£+>± u≤*ø£\T n_Ûe÷ì+#˚ Ä≥ #ÓeTà#Óø£ÿ
Ä≥. ‘Ó\T>∑Td”eT˝À @ |ü˝…¢≥÷]øÏ yÓ[flHê #·÷&É e#·TÃqT.
n#·Ãq>∑+&É¢ Ä≥ eTq |ü˝…¢≥÷fi¯fl u≤*ø£\T n_Ûe÷ì+#˚
eTs=ø£ s¡eT´yÓTÆq Áø°&É. Áø£#·Ãø±j·T\qT m>∑Ts¡y˚dü÷Ô,
Ä&É|æ\¢\T á Ä≥qT Ä&˚ <äèX¯´eTT $TøÏÿ* düT+<äs¡
yÓTÆq~. zeTq >∑T+≥\Ä≥ u≤*ø£\≈£î, j·TTe‘·T\≈£î n_Ûe÷HêdüŒ<äyÓTÆq Áø°&É. ˇø£ ø£f…º ~eTà˝À |ü<ëï\T>∑T
>∑T+≥\T #ÓøÏÿ+∫, yê{Ï˝À ∫+‘·–+»\T b˛dæ á Ä≥qT Ä&ÉT‘·T+{≤s¡T. á$<ÛäyÓTÆq ø£f…º ~yÓTà\T |ü˝…¢≥÷fi¯fl≈£î
yÓ[¢#·÷ùdÔ nH˚ø£ ≈£î≥T+u≤\˝À ø£ì|ædüTÔ+≥$. >∑T»®q>∑÷fi¯fl Ä≥ >∑÷&É u≤*ø£\≈£î Á|ü‘˚´ø£yÓTÆq~. s¡TøÏàD°<˚$
∫qï|ü&ÉT á Ä≥qT Ä&çq≥T¢ uÛ≤>∑e‘·+˝À b˛‘·q>±s¡T ‘Ó*|æHês¡T. u§eTà]+&É¢˝À >∑÷s¡TÃ+&ç u≤*ø£\T
>∑Ts¡T>∑T\˝À s¡ø£s¡ø± e+≥\T e+&ç e&ç¶+#·Tq≥T¢>± $H√~+#˚ á Ä≥ Ä&É|æ\¢\≈£î $TøÏÿ* Á|æj·TyÓTÆq~.
^s¡q –+» Ä≥ u≤*ø£\T n_Ûe÷ì+#˚ eTs=ø£ Áø°&Ü $X‚wüeTT. eTT>∑TZ\T y˚j·T&É+ |ü˝…¢≥÷] u≤*ø£\≈£î,
j·TTe‘·T\≈£î $TøÏÿ* ÄVü‰¢<äø£s¡yÓTÆq y˚&ÉTø£. s¡ø£s¡ø± eTT>∑TZ\qT y˚j·T&É+˝À HÓ’|ü⁄D´eTT Á|ü<ä]Ù+#˚ Ád”Ô\T
eTq |ü˝…¢≥÷fi¯fl j·T+<äT |ü⁄wüÿ\eTT>± ø£ì|ædüTÔ+{≤s¡T. á eTT>∑TZ\T ‘Ó\T>∑T|ü&É‘·T kÂ+<äs¡´s¡øÏÔøÏ, ø£fi≤_Ûs¡T∫ø°,
y˚T* ñ<ëVü≤s¡D≤\T. áHê&ÉT m≈£îÿe>± yê´|æÔ˝À ˝Òø£b˛sTTHê ∫\Tø£\qT ô|+∫, yêìøÏ ãT<äTΔ\T #Ó|æŒ
$H√~+#·T≥ ‘Ó\T>∑T d”eT˝Àì |ü˝…¢≥÷fi¯fl j·T+<ä* dü+|üqï >∑èVü‰\˝Àì düT+<äsê+>∑T y˚&ÉTø£\˝À ãVüQ
s¡eT´yÓTÆq~.
á$<Ûä+>± eTq |ü˝…¢≥÷fi¯fl J$‘êìï |ü]o*+∫‘˚, Áø°&É\≈£î, $H√<ë\≈£î eTqyês¡T m+‘· eTTK´yÓTÆq
kÕúHêìï sTT∫ÃHês√ yÓ\¢&ç ø±>∑\<äT. Áø°&Ü_ÛsêeTyÓTÆq |ü˝…¢≥÷] J$‘·eTT˝Àì ñ‘·ÔeT dü+düÿè‹ì á Áø°&É\T,
y˚&ÉTø£\T, $H√<ë\T eTq≈£î yÓ\¢&ç #˚düTÔqï$.
(πs&çjÓ÷ Á|üdü+>∑eTT ` 1959)
Ä˝À∫+#·+&ç ` #Ó|üŒ+&ç
+MT≈£î ‘Ó*dæq C≤‘·s¡ >∑T]+∫ #Ó|üŒ+&ç.
+ªeTT>∑TZ\T Ád”Ô ø£fi≤_Ûs¡T∫øÏ ñ<ëVü≤s¡D\Tμ nH˚ s¡#·sTT‘· n_ÛÁbÕj·÷ìï düeT]údü÷Ô e÷{≤¢&É+&ç.
+Á>±MTD ñ‘·‡yê e\¢ Á|ü»\≈£î ø£*π> Á|üjÓ÷»q+ @$T{Ï?SCERT TELANGANA

92. 80 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
1. øÏ+~ $wüj·÷\T bÕsƒ¡+˝À @j˚T ù|sê\˝À ñHêïjÓ÷ yÓ‹øÏ yê{ÏøÏ dü+ã+~Û+∫q eTTU≤´+XÊ\T
|ü{Ϻø£˝À sêj·T+&ç.
2. øÏ+~ ù|sêqT #·~$ ◊<äT Á|üX¯ï\T ‘·j·÷s¡T#˚j·T+&ç.
eTq sêÁwüº+˝À kÕ<ÛäHêX¯Ss¡T\T Ç+Á<äC≤\$<ä´qT n<äT“¤‘·+>± Á|ü<ä]ÙkÕÔs¡T. M] Á|ü<äs¡Ùq
Á>±eT+ eT<Ûä´˝À U≤∞Á|ü<˚X¯+˝À @sêŒ≥T#˚kÕÔs¡T. Áù|ø£å≈£î\T #·÷düTÔ+&É>±H˚ ‘Ó\¢ì eÁkÕÔ\‘√ ˇø£
>∑T&Üs¡+ @sêŒ≥T#˚dæ, Á|ü<äs¡Ùq ÁbÕs¡+_ÛkÕÔs¡T. >∑T&Üs¡+eTT+<äT Vü‰dü´>±&ÉT ì\ã&ç ‘·q≈£î
$$<Ûä <˚e‘· $Á>∑Vü‰\T ø±yê\ì Á|ü<Ûëq kÕ<ÛäHêX¯Ss¡Tì ø√s¡‘ê&ÉT. y˚eTT\yê&É sê»qï,
<Ûäs¡à|ü⁄] qs¡‡qï, ‹s¡T|ü‹ yÓ+ø£qï, ø=+&É>∑≥Tº n+»qï... n+≥÷ Vü‰dü´>±&ÉT $$<Ûä <˚e⁄fi¯flù|s¡T¢
#ÓãT‘·T+{≤&ÉT. Á|ü<Ûëq kÕ<ÛäHêX¯Ss¡T&ÉT ˇø=ÿø£ÿ sêsTTì ˇø√ÿ <˚e⁄ì>± n_Ûe]ídü÷Ô, eT÷dæ
ñqï >∑T&Üs¡+˝À ô|&É‘ês¡T. ∫es¡≈£î >∑T&Üs¡+ ‘Ós¡∫ #·÷ùdÔ sêfi¯fl≈£î ã<äT\T>± <˚e‘· $Á>∑Vü‰\T
<Ûä÷|üB|üHÓ’y˚<ë´\‘√düVü‰ Á|ü‘·´ø£åyÓTÆ‘êsTT. B+‘√ #·÷|üs¡T\T ÄX¯Ãs¡´#·øÏ‘·T˝Ö‘ês¡T.
M] Á|ü<äs¡Ùq˝À Áù|ø£å≈£îì ‘·\ô|’ bısTT´ô|{Ϻ |üPØ\qT ø±\Ã&É+, ˙fi¯fl≈£î+&É˝À eT÷&ÉTs¡+>∑T\
ÇdüTø£qT b˛dæ, $&ç$&ç>± eT÷&ÉTs¡+>∑T ÇdüTø£qT eTT<ä›\T eTT<ä›\T>± rj·T&É+, >∑T&Üs¡+˝Àì
ˇø£ ø£Ás¡≈£î ø£{Ϻq e´øÏÔ eTs√ ø£Ás¡≈£î e÷s¡&É+ e+{Ï n+XÊ\T n+<ä]˙ Äø£]¸kÕÔsTT.
1. Á>±e÷\˝Àì ø£fi¯\T, Áø°&É\T H˚&ÉT eTq≈£î ø£ì|æ+#·ø£b˛e&ÜìøÏ ø±s¡D≤\T #Ó|üŒ+&ç.
2. Á>±MTD ø£fi¯\T, Áø°&É\T Á|ü»\qT düyÓTÆø£´+>± m{≤¢ ñ+#êjÓ÷ #·]Ã+#·+&ç.
Ç$ #˚j·T+&ç
I$ì, ns¡ú+ #˚düTø=ì, Ä˝À∫+∫ e÷{≤¢&É&É+
II<Ûësêfi¯+>± #·<äTe&É+ ` ns¡ú+ #˚düTø=ì Á|ü‹düŒ+~+#·&É+
ù|sê eTTU≤´+XÊ\T$wüj·T+
1. ‘√\Tu§eTà˝≤≥
2. ∫Ás¡>√HÓ Ä≥
3. nø£åÁø°&ÉSCERT TELANGANA

93. 81‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
MT≈£î ‘Ó*dæq @y˚ì Hê\T>∑T |ü<ë´\qT ã‘·Tø£eTà bÕ≥˝≤>± e÷]à sêj·T+&ç.
ñ<ë : ñ|üø£|üs¡+ãT ñj·÷´˝À...
ˇø£ÿb˛*ø£qT+&ÉT ñj·÷´˝À...
#·÷&É#·÷&És¡T#·T ñj·÷´˝À...
C≤&É\Ty˚s¡eTà ñj·÷´˝À... (˝Ò<ë)
Á>±MTD ø£fi≤ø±s¡T\qT Á|üX¯+dædü÷Ô MT $TÁ‘·TìøÏ ˝ÒK sêj·T+&ç.
1. øÏ+~ |ü<ë\≈£î nsêú\qT sêj·T+&ç.
ñ<ë: y˚T\Tø=\T|ü⁄ : e÷ Hêj·TqeTà y˚T\Tø=\T|ü⁄ ^‘ê\T #·ø£ÿ>± bÕ&ÉT‘·T+~.
n. ÄdüøÏÔ Ä. MqT\$+<äT Ç. XÀuÛÑ á. |ü⁄sê‘·qyÓTÆq
2. øÏ+~ yêø±´\T #·~$ düe÷q ns¡ú+ e#˚Ã |ü<ë\øÏ+<ä ^‘·^j·T+&ç.
n. lsêeTqe$T |ü+&ÉT>∑ yÓ’uÛÑe+>± »]–+~. á |üsê«ìï #·÷&É{≤ìøÏ Á|ü»\T ‘·s¡* e#êÃs¡T.
á y˚&ÉTø£ n+<ä]˝Àq÷ ñ‘ê‡Vü‰ìï ì+|æ+~.
Ä. l»≈£î ∫Á‘·˝ÒKq+ |ü≥¢ ÄdüøÏÔ m≈£îÿe. Ä nù|ø£å‘√ u§eTà\T ^dæ+~. ÄyÓT n_Ûs¡T∫ì
ñbÕ<Ûë´j·TT\T n_Ûq+~+#ês¡T.
Ç. sêeTj·T´ >∑èVü≤+ ì]à+#·Tø√yê\qT≈£îì, Ç\T¢≈£î dü]b˛j˚T düú\+ ø=ì, dü<äq+ ì]à+#ê&ÉT.
1. øÏ+~ Á|üX¯ï\≈£î ◊<˚dæ yêø±´˝À¢ »yêãT\T sêj·T+&ç.
n. Ád”Ô bÕ≥ e\¢ Ád”Ô\≈£î, |æ\¢\≈£î m{≤¢ Äq+<ä+ ø£\T>∑T‘·T+<√ $e]+#·+&ç.
Ä. ª$H˚yê] s¡ø£ÔeTT ñ&ÉT¬ø‘·TÔq≥T¢ ø£<∏ä #Ó|üŒ&É+μ n+fÒ MTs¡T @eTqT≈£î+≥THêïs√ sêj·T+&ç.
Ç. ªø=ìï $H√<ë\T leT+‘·T\≈£î e÷Á‘·y˚T n+<äTu≤≥T˝À ñ+&˚$μ nH˚ yêø±´ìïã{Ϻ
$H√<ë\≈£î Ä]úø£dæú‹øÏ >∑ dü+ã+<Ûëìï #Ó|üŒ+&ç.
á. ˇø£Hê{Ï u≤*ø£ Ä≥\≈£î, H˚{Ï u≤*ø£ Ä≥\≈£î >∑ ‘˚&Ü\T #Ó|üŒ+&ç.
2. øÏ+~ Á|üX¯ï≈£î |ü~ yêø±´˝À¢ »yêãT sêj·T+&ç.
Áø°&É\T, $H√<ë\T e÷qe J$‘êìøÏ m+<äT≈£î nedüs¡yÓ÷ ‘Ó\T|ü⁄‘·÷ MT n_ÛÁbÕj·T+ sêj·T+&ç.
(˝Ò<ë)
Ä≥≈£î bÕ≥≈£î M&Ésêì #·T≥º]ø£eTTqï<äH˚ s¡#·sTT‘· e÷≥\qT düeT]údü÷Ô sêj·T+&ç.
IIId”«j·Ts¡#·q
IVdüè»Hê‘·àø£‘· / Á|üX¯+dü
V|ü<äC≤ $ìjÓ÷>∑+SCERT TELANGANA

94. 82 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
3. øÏ+~ $ø£è‹ |ü<ë\≈£î dü]b˛j˚T Á|üø£è‹ |ü<ë\T >∑fi¯fl˝À ñHêïsTT. yê{Ïì yÓ‹øÏ sêj·T+&ç.
n. |üã“eTT : .........................
Ä. |ü⁄qï$T : .........................
Ç. J‘·+ : .........................
á. ø£s¡®eTT : .........................
VIuÛ≤wüqT >∑T]+∫ ‘Ó\TdüT≈£î+<ë+
ø± eT ]í |üP
y˚ s¡´ ‘· »
ø£ q eTT ‘·+
e⁄ >∑ J $
\ ≈£î &ÉT J
‘Í C…’ πø |ü+
1. øÏ+~ yêø±´˝À¢ ªªdüe÷|üø£μμ, ªªndüe÷|üø£μμ ÁøÏj·T˝Òy√ >∑T]Ô+∫ sêj·T+&ç.
n. •Øwü nqï+ ‹ì, dæìe÷≈£î yÓ[fl+~.
ndüe÷|üø£ ÁøÏj·T ..................... düe÷|üø£ ÁøÏj·T .....................
Ä. s¡eT ã&çøÏ yÓ[fl, #·<äTe⁄≈£îqï~.
ndüe÷|üø£ ÁøÏj·T ..................... düe÷|üø£ ÁøÏj·T .....................
Ç. $»jYT |ü⁄düÔø£+ #·~$, ìÁ<äb˛j·÷&ÉT.
ndüe÷|üø£ ÁøÏj·T ..................... düe÷|üø£ ÁøÏj·T .....................
á. uÛÑs¡‘Y u§eTà\T ^dæ, Á|ü<äs¡Ùq≈£î ô|{≤º&ÉT.
ndüe÷|üø£ ÁøÏj·T ..................... düe÷|üø£ ÁøÏj·T .....................
ÁøÏj·T\qTãfÒº ø±≈£î+&Ü nsêúìïã{Ϻ ≈£L&Ü yêø±´\˝À ‘˚&Ü\T+{≤j·Tì >∑eTì+#·+&ç.
ñ<ë: n. ÄVü‰! m+‘· u≤>∑T+<√!
Ä. ª#˚‘·T\T ø£&ÉTø√ÿμ
Ç. eTq sêÁwüº sê»<Ûëì @~?
ô|’ yêø±´\T ˇø√ÿ uÛ≤yêìï dü÷∫düTÔHêïsTT. n<Ó{≤¢>√ #·÷<ë›+!
ÄVü‰! m+‘· u≤>∑T+<√! Ç~ ÄX¯Ãsê´ìøÏ dü+ã+~Û+∫q nsêúìï dü÷∫düTÔ+~. ø±ã{Ϻ
ÄX¯Ãsê´ìï ‘Ó*j·TCÒùdyêø£´+ ªÄX¯Ãsê´s¡úø£ yêø£´+μ.
Çø£ ¬s+&√ yêø£´+ ª#˚‘·T\T ø£&ÉTø√ÿμ. Ç~ ªª$~Û>± #˚j·÷*μμ nH˚ nsêúìï dü÷∫düTÔ+~.
n+fÒ #˚j·÷*‡q |üìì $~Û>± #Ój·÷´* nH˚ nsêúìï dü÷∫+#˚ yêø£´+ ª$<Ûä´s¡úø£ yêø£´+μ.SCERT TELANGANA

95. 83‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
H˚ì$ #˚j·T>∑\Hê ?
+ÁbÕNq Á>±MTD ø£fi¯ >∑T]+∫ #Ó|üŒ>∑\qT. ne⁄qT / ø±<äT
+n|ü]∫‘· >∑<ë´ìøÏ Á|üX¯ï\T ‘·j·÷s¡T#˚j·T>∑\qT. ne⁄qT / ø±<äT
+$wüj·÷qT>∑TD+>± dü+ã+~Û+∫q ù|sêqT dü÷∫+#·>∑\qT.
<ëì >∑÷]à #Ó|üŒ>∑\qT. ne⁄qT / ø±<äT
+Áø°&É\T, $H√<ë ÁbÕeTTK´‘·qT kı+‘·e÷≥˝À¢ sêj·T>∑\qT. ne⁄qT / ø±<äT
+|ü<ë´\qT ã‘·Tø£eTà bÕ≥˝≤>± e÷]Ã sêj·T>∑\qT. ne⁄qT / ø±<äT
1. MT õ˝≤¢˝Àì eTTK´yÓTÆq / ô|<ä› #Ós¡Te⁄\T @$? n$ mø£ÿ&É ñHêïsTT? yÓTT<ä\>∑T $wüj·÷\qT
ˇø£ |ü{Ϻø£ <ë«sê $e]+#·+&ç. ìy˚~ø£ sêj·T+&ç. Á|ü<ä]Ù+#·+&ç.(˝Ò<ë)
2. Á>±MTD y˚&ÉTø£\T ˝Ò<ë Áø°&É\≈£î dü+ã+~Û+∫q bÕ≥/ø£<∏ä/yê´dü+ ùdø£]+∫ ìy˚~ø£ sêdæ ‘·s¡>∑‹˝À
Á|ü<ä]Ù+#·+&ç.
ÁbÕC…≈£îº|üì
O
O
dü÷øÏÔ
Áø°&É\T <˚Vü≤ <ës¡T&ÛÜ´ìøÏ, e÷qdæø£ <äè&ÛÉ‘ê«ìøÏ ø±s¡ø±\T.
Áø°&É\≈£î düeTj·T$Te«˝Òìyês¡T s√>±\u≤]q
|ü&Ü*‡edüTÔ+~.
Çø£ eT÷&√ yêø£´+ eTq sêÁwüº sê»<Ûëì @~? Ç~ Á|üXÊïs¡úø±ìï dü÷∫düTÔ+~. Á|ü•ï+#˚
$<Ûä+>± ñ+&˚ yêø£´y˚T ªÁ|üXÊïs¡úø£ yêø£´+μ.
2. á yêø±´\T @s¡ø£yÓTÆqy√ >∑T]Ô+#·+&ç.
n. MTs¡T @ }s¡T yÓfi¯óÔHêïs¡T? ( )
Ä. á bÕsƒ¡+ #·<äTe⁄. ( )
Ç. edü+‘· m+‘· u≤>± bÕ&ç+<√! ( )
á. eTq bÕsƒ¡XÊ\≈£î mes¡T e#êÃs¡T? ( )
ñ. #Ós¡Te⁄˝À ‘êeTs¡\T m+‘√ n+<ä+>± ñHêïsTTø£<ë! ( )
}. |üP\qìï+{Ï˙ Vü‰s¡+>± ≈£Ls¡Ã+&ç. ( )
Á|üXÊïs¡úø£ yêø±´ ∫es¡ Á|üXÊïs¡úø£+ (?), ÄX¯Ãsê´s¡úø£ yêø±´ ∫es¡ ÄX¯Ãsê´s¡úø£+ (!)
ñ+≥T+<äH˚ $wüj·÷ìï >∑eTì+#·+&ç. M{ÏøÏ Ç$ Á|ü‘˚´ø£+. $T–*q yê{ÏøÏ n˝≤ >∑Ts¡TÔ\T+&Ée⁄.SCERT TELANGANA

96. 84 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
Á|üX¯ï\T bÕsƒ¡+ ñ<˚›X¯+
9. @ ≈£î\+ ?
` #Ós¡ã+&É sêE
1. ô|’ u§eTà˝À me¬ses¡THêïs¡T?
2. q\¢ã\¢ô|’qTqï |ü<ä´+ @ X¯‘·ø£+˝Àì~?
3. Ä |ü<ä´+ @ dü+<˚XÊìïdüTÔ+~?
düe÷»+˝À nH˚ø£ ≈£î˝≤\yês¡T, ‘Ó>∑\yês¡T,
eè‘·TÔ\yês¡T ñHêïs¡T. ø=+<äs¡T kÕ«s¡ú|üs¡T\
Ä˝À#·q e\¢ yês¡T N*b˛‘·THêïs¡T. eè‘·TÔ\
ùde\‘√H˚ düe÷»+ düeT‘·T\´‘·qT kÕ~ÛdüTÔ+~.
n+<äTπø ≈£î\eè‘·TÔ ùde\qT >∑T]Ô+∫ ‘·–q
>ös¡e+ n+~+#ê*. n|ü&˚ düeTdüe÷» ìsêàD+
»s¡T>∑T‘·T+<äì ‘Ó\T|ü&Éy˚T á bÕsƒ¡+ ñ<˚›X¯+.
u§eTàqT #·÷&É+&ç ` Ä˝À∫+#·+&ç ` e÷{≤¢&É+&çSCERT TELANGANA

97. 85‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
Á|üy˚•ø£
ø£$ |ü]#·j·T+
e÷qeX¯Øs¡+˝Àì Á|ü‹ nej·TyêìøÏ ÁbÕ<Ûëq´‘· ñqï~. @ nej·TyêìøÏ <Óã“ ‘·–*Hê,
X¯Øs¡eT+‘ê u≤<Ûä|ü&ÉT‘·T+~>∑<ë! nej·Tyê\˙ï ø£*dæ |üì#˚dæq|ü&˚ X¯Øs¡+ Äs√>∑´+>± ñ+≥T+~.
n<˚$<Ûä+>± ≈£î≥T+ã n_Ûeè~ΔøÏ, Á>±e÷_Ûeè~ΔøÏ, <˚XÊ_Ûeè~ΔøÏ, n+<äs¡÷ ø£*dæyÓT\dæ ñ+&Ü*.
◊ø£eT‘·´+‘√ dü+|ò”TuÛ≤e+‘√ me] u≤<Ûä´‘·\qT yês¡T ìs¡«]Ô+#ê*. n+<äTπø ≈£î˝≤\T y˚¬s’Hê eè‘·TÔ\T
y˚¬s’Hê eTq<ä+‘ê ˇπøC≤‹ ` eTqeT+‘ê uÛ≤s¡rj·TT\+. ª◊ø£eT‘·´y˚T eTVü‰ã\+μ nH˚ $wüj·÷ìï
á bÕsƒ¡+ #·~$ ‘Ó\TdüT≈£î+<ë+.
á bÕsƒ¡+ ªπ>j·Tμ Á|üÁøÏj·T≈£î #Ó+~q~. Ç~ e÷Á‘ê#Û·+<ädüT‡˝À ñ+≥T+~.
sê>∑j·TTø£Ô+>± bÕ&ÉTø√e&ÜìøÏ M\T>± ñ+≥T+~.
Á|üdüTÔ‘· bÕsƒ¡´uÛ≤>∑+ #Ós¡ã+&ÉsêE s¡∫+∫q ª»qàVü≤≈£îÿμ nH˚
ø£$‘ê dü+|ü⁄{Ï ˝Àì~.
bÕsƒ¡´uÛ≤>∑ $esê\T
#Ós¡ã+&ÉsêE ndü\Tù|s¡T ã<ä›+ uÛ≤düÿs¡¬s&ç¶. y˚T&ÉÃ˝Ÿ õ˝≤¢˝Àì n+≈£îXÊ|ü⁄s¡+
Ç‘·ì kı+‘· }s¡T. áj·Tq ñbÕ<Ûë´j·TT&ÉT>± |üì#˚XÊ&ÉT. 1965˝À ~>∑+ãs¡
ø£$>± yÓTT<ä˝…’, 1970 ‘·sê«‘· $|ü¢eπ>j·÷\T, ø£<∏ä\T, qe\T sêXÊ&ÉT. ª>∑eT´+μ,
ªeTT≥º&çμ, ª|ü\¢$μ Ç‘·ì ø£$‘ê dü+ø£\Hê\T. ªø£‹ÔbÕ≥μ Ç‘·ì bÕ≥ dü+ø£\q+.
$|ü¢e s¡#·sTT‘· dü+|òüT+ e´ekÕú|üø£ düuÛÑT´&ÉT. ‘Ó\T>∑T ø£$‘·«+˝À |ü<äTHÓ’q e´ø°Ôø£s¡D≈£î
yÓTTø£ÿy√ì Bø£å≈£î, ~Ûø±ÿs¡dü«sêìøÏ Á|ü‹ì~Û, Á|ürø£ #Ós¡ã+&ÉsêE.
$<ë´s¡Tú≈£î dü÷#·q\T
+bÕsƒ¡+˝Àì u§eTà\qT #·÷&É+&ç. bÕsƒ¡+ eTT+<äTqï Á|üy˚•ø£ #·<äTe+&ç. bÕsƒ¡+˝Àì $wüj·÷ìï
}Væ≤+#·+&ç.
+bÕsƒêìï #·<äTe+&ç. ns¡ú+ø±ì |ü<ë\øÏ+<ä ^‘·\T ^j·T+&ç.
+ns¡ú+ø±ì |ü<ë\qT, yêø±´\qT >∑T]+∫ MT $TÁ‘·T\‘√ #·]Ã+#·+&ç.
+bÕsƒ¡´|ü⁄düÔø£+ ∫es¡q ñqï ª|ü<ë\T ` nsêú\Tμ |ü{Ϻø£ #·÷dæ, ‘Ó*j·Tì |ü<ë\≈£î nsêú\qT ‘Ó\TdüTø=+&ç.
03.01.1944
02.07.1982SCERT TELANGANA

98. 86 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
I
@ ≈£î\eT;“!
e÷ <˚eT‘·eT;“!!
1. eT{Ϻ |ædæøÏ Ç≥Tø£ #˚dæ
Ç\T¢ ø£{Ϻ ô|{Ϻq|ü⁄&ÉT
&=ø£ÿ ˝…+&ç ø=+Á&É ˝Òdæ
<Ûëq´sêdüT˝…‹Ôq|ü⁄&ÉT ˆˆ @ ˆˆ
2. bı>∑>={≤º˝…’ ù|>∑T\T
ø=*$T ôd>∑\T ∫$Tàq|ü⁄&ÉT
<ä>∑TZ\‘√ ø°åDÏdü÷Ô
u§>∑TZ≥º\T Á‘·$«q|ü⁄&ÉT ˆˆ @ ˆˆ
3. e÷&ÉT #Óø£ÿ˝Ò ‹+≥÷
e÷>±D+ <äTìïq|ü⁄&ÉT
m+&É\˝À ã+&É\ô|’
$Á>∑Vü‰\T #ÓøÏÿq|ü⁄&ÉT ˆˆ @ ˆˆ
Ä˝À∫+#·+&ç ` #Ó|üŒ+&ç
+ø±]à≈£î Äs√>∑´+ m+<äT≈£î ø°åDÏdüTÔqï~?
+ªªe÷&ÉT #Óø£ÿ˝Ò ‹+≥÷ e÷>±D+ <äTìï
q|ü&ÉTμμ nì ø£$ nq&É+˝Àì ñ<˚›X¯+
@$T{Ï?SCERT TELANGANA

99. 87‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
III
7. #Ó\¢e⁄ MT ø£\¢u§*¢
ø£ãTs¡¢ìï #Ó<ä\T |üf…º
Ä>∑<äT MT bÕ‘·s√‘·
s¡<∏ä+ $]–b˛sTTq~. ˆˆ @ ˆˆ
8. ≈£î˝≤\˙ ≈£î\+˝Àì
XÊK\˙ y˚s¡TCÒùdÔ
#ÓeT{À&˚Ã eTqTwüß\eT÷
#˚sTT ø£*|æ ì\ã&ç‘˚ ˆˆ @ ˆˆ
II
4. |üP»≈£î n+~#·Tà |üP\
ãT≥º\*¢ Ç∫Ãq|ü⁄&ÉT
sêeTø√{Ï sêdüTø=H˚
ø±–‘ê\T #˚dæq|ü⁄&ÉT ˆˆ @ ˆˆ
5. |üX¯óe⁄ >=+‘·T ø√dæ MT≈£î
#Ó|ü\T ≈£î{Ϻ∫Ãq|ü⁄&ÉT
≈£L{ÏøÏ+‘· ≈£L&ÉT ˝Òø£
≈£î+&É\T CÒdæ∫Ãq|ü⁄&ÉT ˆˆ @ ˆˆ
6. düHê´düTfiË¢Ì eùdÔ
ø£åesê\÷ #˚dæq|ü⁄&ÉT
eTT]øÏ >∑T&ɶ\T‹øÏ eT˝…¢
|üP\T #˚dæ Ç∫Ãq|ü⁄&ÉT ˆˆ @ ˆˆ
Ä˝À∫+#·+&ç ` #Ó|üŒ+&ç
+sêeTø√{Ï sêùd ø±–‘ê˙ï, |üP\ãT≥ºqT ø£wüº|ü&ç
‘·j·÷s¡T#˚dæq yê]|ü≥¢ MT n_ÛÁbÕj·T+
@$T{Ï?
+ÁXÊ$T≈£î\T ≈£L{ÏøÏ m+<äT≈£î Çã“+~ |ü&ÉT‘·THêïs¡T?
Ä˝À∫+#·+&ç ` #Ó|üŒ+&ç
+ªªbÕ‘·s√‘· s¡<∏ä+ $]–b˛sTT+~μμ nì ø£$ nHêï&ÉT ø£<ë! Bìì düeT]údü÷Ô e÷{≤¢&É+&ç.
+ÁXÊ$T≈£î\+<äs¡T #˚sTT #˚sTT ø£*|æ ì\ã&ç‘˚ @$T »s¡T>∑T‘·T+~?
kÕsê+X¯+
eT{Ϻì yÓT‘·Ô>± ‘=øÏÿ, |ædæøÏ, Ç≥Tø£\qT ‘·j·÷s¡T#˚dæ, Ç\T¢ ø£fÒºyê]~ @ ≈£î\+? ø£&ÉT|ü⁄ e÷&ÉTÃø=ì,
<äTìïq #ê\T˝À |ü+≥qT |ü+&ç+∫, <Ûëq´sêdüT\qT ãkÕÔ\≈£î m‹Ôq|ü⁄&ÉT ¬s’‘·T<˚≈£î\+?! @eT‘·+?
bòÕ´ø£ºØ˝À |üì#˚düTÔqï|ü&ÉT Ä ø=*$T ôd>∑\T ‘·–* ù|>∑T\T e÷&çb˛‘·THêïsTT. u§>∑TZ >∑T≥º\qT
‘·$«q|ü⁄&ÉT <äTeTTà <Ûä÷[ e\¢ <ä>∑TZ‘√ ø±]à≈£îì Äs√>∑´+ ø°åDÏdüTÔ+~. M]~ @ ≈£î\+?! @eT‘·+?! (Çø£ÿ&É
ø±]à≈£îì ù|>∑T\qT bı>∑>={≤º\‘√ ø£$ b˛˝≤Ã&ÉT).
e÷&çq nqï+ ‹+≥÷ ≈£L&Ü H˚\qT <äTqTï‘·÷ e]|ü+≥qT |ü+&ç+#˚ ¬s’‘·T~ @≈£î\+? eT+&˚ m+&É˝À
ã+&É\qT n+<äyÓTÆq Äø£è‘·T\˝À $Á>∑Vü‰\qT #ÓøÏÿq ÁX¯eTJ$ •*Œ~ @≈£î\+?! @eT‘·+?!SCERT TELANGANA

100. 88 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
1. ªª@ ≈£î\eT;“....μμ nH˚ bÕ≥ ñ<˚›X¯+ @yÓTÆ ñ+≥T+~? #·]Ã+#·+&ç.
2. bÕsƒ¡+˝À ø£$ #Ó|æŒq≥T¢>±H˚ ÁXÊ$T≈£î J$‘ê\T ñHêïj·÷? BìMT<ä n_ÛÁbÕj·÷\T ‘Ó\T|ü+&ç.
<Ó’e|üP»≈£î rdüTø=ì yÓfi‚fl ãT≥º\qT n*¢ Ç∫Ãq yê]~ @≈£î\+?! uÛÑøÏÔ‘√ sêeTø√{Ï sêdüT≈£îH˚yê]øÏ
ø±–‘ê\qT ‘·j·÷s¡T#˚ùd ÁXÊ$T≈£î\~ @≈£î\+?! @eT‘·+?!
»+‘·Te⁄ #·s¡à+‘√ #Ó|ü\T ‘·j·÷s¡T#˚dæ Ç∫Ãq yê]~ @≈£î\+?! @eT‘·+?! ã‘·ø£&ÜìøÏ ‹+&ç˝Òø£
»q+ø√dü+ ≈£î+&É\qT ‘·j·÷s¡T#˚dæq ÁX¯eTJe⁄\~ @≈£î\+?! @eT‘·+?!
>∑&ܶ\T, MTkÕ\T, E≥Tº ô|+#·Tø=ì e∫Ãqyê]øÏ ø£åesê\T #˚ùdyê]~ @≈£î\+?! eTT]øÏã≥º\qT
eT˝…¢|ü⁄e⁄«\e˝… ‘Ó\¢>± ñ‹øÏ Ç#˚à yê]~ @≈£î\+?! @eT‘·+?! Ç{≤¢ yê] ÁX¯eTqT düe÷»+ yê&ÉT≈£î+≥T+~.
yês¡T Á|ü» nedüsê\qT rs¡Tdü÷ÔH˚ ñHêïs¡T.
MT ø£*Œ‘· e÷≥\≈£î ø±\+ #Ó*¢+~. nã<ëΔ\‘√ ñqï e÷≥\qT $q+. yê{ÏøÏ #Ó<ä\T|ü{ϺHêsTT.
Ä>∑≈£î+&É kÕ–q MT bÕ‘· Ä˝À#·q s¡<∏ä+ $]–b˛sTT+~.
≈£î˝≤\qT, ≈£î˝≤˝À¢ì nìï XÊK\qT y˚s¡T#˚dæ nHÓ’ø£´‘·qT düèwæº+#ê\ì #·÷ùdyê]øÏ, >∑TDbÕsƒ¡+>±
#ÓeT≥qT ∫+~+#˚ ÁXÊ$T≈£î\T n+<äs¡÷ #˚sTT #˚sTT ø£*|æ ì\ã&É‘ês¡T. n|ü&˚ qedüe÷»+, düeTdüe÷»+
@s¡Œ&ÉT‘·T+~.
nìï eè‘·TÔ ùde e\¢ düe÷»+ m{≤¢+{Ï ˇ&ç<äT&ÉT≈£î\T ˝Ò≈£î+&Ü kÕ>∑T‘·Tqï~. nedüsê\T rπsÃ≥|ü&ÉT
˝Òì ≈£î\+ $T>∑‘ê dü+<äsꓤ\˝À m+<äTø£ì ø£$ Á|ü•ïdüTÔHêï&ÉT. á π>j·T+˝À kÕe÷õø£ #Ó’‘·q´+, $XÊ\
<äèø£Œ<∏ä+ ø£ì|ædüTÔ+~.
Ç$ #˚j·T+&ç
I$ì, ns¡ú+ #˚düTø=ì, Ä˝À∫+∫ e÷{≤¢&É&É+
II<Ûësêfi¯+>± #·<äTe&É+ ` ns¡ú+ #˚düTø=ì Á|ü‹düŒ+~+#·&É+
1.eTìwæ Jeq>∑eTqeT+‘ê ÁXÊ$T≈£î\MT<ä Ä<Ûës¡|ü&ç q&ÉTdüTÔ+~. eTìwæ ˝ÖøÏø£ Jeq bÕsêÙ«\˙ï
ÁXÊ$T≈£î düŒs¡Ù‘√ #Ó’‘·q´e+‘·eTe⁄‘êsTT. bı<äT›H˚ï ˝Òe>±H˚ nedüs¡eTj˚T´ ˙fi¯ófl eTq Ç+{À¢øÏ
sêe&ÜìøÏ yÓqTø£ me] ÁX¯eT <ë–e⁄qï<√ Ä˝À∫+#êe÷? y˚&çy˚&ç #êjYT, ø±|ò”\T ‘êπ> s¡T∫
yÓqTø£ bÕ\Tb˛ùd bÕ\yê&çì >∑Ts¡TÔ#˚düT≈£î+{≤e÷? Ç\÷¢ yêøÏ*ì |ü]X¯óÁuÛÑ+>± ñ+#˚yê]ì,
eTq+ y˚düT≈£îH˚ ñ‹øÏq <äTdüTÔ\T, ÇÁd”ÔeT&É‘· yÓqø£ñqï ÁX¯eT kÂ+<äsê´ìï ‘·\#·T≈£îHêïe÷?
n+<äyÓTÆq |üP\‘√≥ |ü]eTfi≤\T, n|ü⁄s¡÷|ü •\Œdü+|ü<ä\‘√ $\dæ˝Ò¢ <˚yê\j·÷ yê‘êes¡D+
yÓqTø£ <ë–q ø±]àø£X¯≈£îÔ\qT düà]+#·T≈£îHêïe÷? Ç{≤¢ n&ÉT>∑&ÉT>∑THê eTq nedüsê\≈£î,SCERT TELANGANA

101. 89‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
$˝≤kÕ\≈£î ñ|üjÓ÷>∑|ü&˚ ÁXÊ$T≈£î\T, ø±]à≈£î\T, $$<Ûä ≈£î\eè‘·TÔ\yêfi¯ófl rÁeyÓTÆq kÕe÷õø£
$eø£å‘·≈£î >∑Tsö‘·THêïs¡T. #˚dæq |üìøÏ ‘·–q y˚‘·q+ ˝Òø£, dü¬s’q >ös¡eeT÷ \_Û+#·ø£ ÁX¯eT<√|æ&çøÏ,
ìsê<äs¡D≈£î >∑Tsö‘·÷ e÷qdæø£ y˚<äq\qT nqTuÛÑ$düTÔHêïs¡T. yê]|ü≥¢ düe÷» <äèø£Œ<∏ä+
e÷s¡e\dæq nedüs¡eTTqï~. Äj·÷ eè‘·TÔ yÓqTø£ ñqï kÕ+düÿè‹ø£ yês¡dü‘ê«ìï kÕe÷õø£
u≤<Ûä´‘·qT eTq+ >∑T]Ô+#ê*. ÁXÊ$T≈£î ùd«<ä+‘√ Á|ü|ü+#·+ ø£<äT\T‘·T+<äqï dü‘ê´ìï >ös¡$<ë›+.
ô|’ ù|sê Ä<Ûës¡+>± |ü{Ϻø£qT ì+|ü+&ç.
2. á bÕsƒ¡+˝Àì ÁbÕdü|ü<ë\T sêj·T+&ç.
ñ<ë: 1. ô|{Ϻq|ü⁄&ÉT, m‹Ôq|ü⁄&ÉT ............................................................
....................................................................................
2. ....................................................................................
IIId”«j·Ts¡#·q
1. øÏ+~ Á|üX¯ï≈£î ◊<˚dæ yêø±´\˝À »yêãT\T sêj·T+&ç.
n. ªª#ÓeT{À&˚à eTqTwüß\T #˚sTT ø£*|æ ì\ã&ç‘˚μμ nq&É+˝À ø£$ ñ<˚›X¯+ @$T{Ï?
Ä. ÁX¯eT #˚ùdyê]øÏ düe÷»+˝À ‘·–q >ös¡e+ \_ÛdüTÔ+<ë? n_ÛÁbÕj·T+ sêj·T+&ç.
Ç. bÕ‘· ø£ãTs¡¢≈£î #Ó<ä\T |ü{≤ºj·Tì ø£$ n+≥THêï&ÉT. m+<äT≈£î n{≤¢ nHêï&√ Ä˝À∫+∫
sêj·T+&ç.
á. bÕsƒ¡+ Ä<Ûës¡+>± ø£$øÏ >∑ kÕe÷õø£ uÛ≤eq m≥Te+{Ï<√ sêj·T+&ç.
2. øÏ+~ Á|üX¯ï≈£î |ü~ yêø±´\˝À »yêãT sêj·T+&ç.
ªdüe÷»+˝À eTqTwüß\+‘ê ˇø£ÿfÒμ nH˚ yêø±´ìï düeT]údü÷Ô sêj·T+&ç.
ÁX¯eTJe⁄\T yê] ùde\T
MT bÕsƒ¡XÊ\˝À á π>j·÷ìøÏ ‘·–q≥T¢>± n_Ûqj·T+ #˚dæ #·÷|ü+&ç.
(˝Ò<ë)
á bÕsƒ¡+ dü÷Œ¤]Ô>± rdüTø=ì $$<Ûä |üqT\T #˚ùdyê] ÁbÕ<Ûëq´‘· ‘Ó*ù|≥≥T¢ ∫qï ø£$‘·/π>j·T+
sêj·T+&ç.
IVdüè»Hê‘·àø£‘· / Á|üX¯+düSCERT TELANGANA

102. 90 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
1. øÏ+<ä Ç∫Ãq yêø±´\˝À ^‘·^dæq |ü<ë≈£î nsêú\qT sêj·T+&ç.
n. e÷ Hêj·TqeTà Äs√>∑´+ ø°åDÏ+∫+~.
Ä. H˚qT e÷ ã&ç<ä>∑Zs¡ ø£eTà] ø=*$Tì #·÷XÊqT.
Ç. bı\+˝Àì ø=+Á&É\T #·ø£ÿì ^‘·\e˝… ñHêïsTT.
á. e÷ M~Û˝Àì ≈£îø£ÿ≈£î ‹+&ç˝Òø£ &=ø£ÿ˝…+&çb˛sTTHêsTT.
ñ. |æ\¢\T ø£ãTs¡¢˝À |ü&çb˛j·÷s¡T.
}. eTq <˚X¯+˝À ≈£L&ÉT ˝Òìyês¡T ñ+&Ésê<äT.
2. øÏ+~ |ü<ë\qT ñ|üjÓ÷–+∫ kı+‘· yêø±´\T sêj·T+&ç.
n. ø£\¢u§*¢Ç. #ÓeT{À&çÃ
Ä. bÕ‘·s√‘·á. $Á>∑Vü‰\T
3. øÏ+~ yêø±´\T #·<äTe+&ç. Á|ü‹ yêø£´+˝Àq÷ Á|üø£è‹`$ø£è‹ |ü<ë\T ñHêïsTT. yê{Ïì >∑T]Ô+#·+&ç.
n. |æ\¢yê&ÉT |üX¯óe⁄≈£î y˚T‘· y˚XÊ&ÉT. ‘·s¡Tyê‘· ≈£î&ç‹ì ‘Ó∫à |üdüs¡+ <ä>∑Zs¡ ô|{≤º&ÉT.
Ä. C≤‘·s¡˝À s¡<∏ä+ ‹|ü‘·s¡≥! Ä ns¡<ä+ n+<ä+>± ñ+≥T+<ä≥!
V|ü<äC≤ $ìjÓ÷>∑+
VIuÛ≤wüqT >∑T]+∫ ‘Ó\TdüT≈£î+<ë+
1. øÏ+~ |ü<ë\qT $&ÉBj·T+&ç. dü+<ÛäT\ù|s¡T¢ sêj·T+&ç.
ñ<ë:` me]‘·&ÉT R mes¡T G Ç‘·&ÉT ( )
n. &=ø£ÿ˝…+&ç R.............. G .............. ( )
Ä. ãT≥º\*¢ R .............. G .............. ( )
Ç. >∑T&ɶ\T‹øÏ R .............. G .............. ( )
á. sêeTT&Ó|ü&ÉT R.............. G .............. ( )
2. á øÏ+~ |ü<ë\qT ø£\T|ü+&ç. dü+<ÛäT\ù|s¡T¢ sêj·T+&ç.
ñ<ë: yÓ\T>∑TqT G Ç#ÓÃqT RyÓ\T>∑Tì#ÓÃqT ( )
n. ≈£î˝≤\T G nìR ...................................... ( )
Ä. ≈£L{ÏøÏ G Ç+‘·R ...................................... ( )SCERT TELANGANA

103. 91‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
Ç. ø=+Á&É\T G @dæR ...................................... ( )
á. ø£ãTs¡T¢ G nìR ...................................... ( )
ñ. n+~ G Ç#·TÃR ...................................... ( )
3. øÏ+~ |ü{Ϻø£ Ä<Ûës¡+>± dü¬s’q Á|ü‘·´j·÷\‘√{Ï U≤∞\T |üP]+#·+&ç.
nq>∑q>± ˇø£ sê»´ ................. Ä sê»´eTT .................... Á|ü» .............. ≈£î˝≤\T,
eT‘ê\T ˝Òe⁄. yês¡+‘ê ˇø£] .................. ˇø£s¡T ‘ê´>±\T #˚düT≈£î+{≤s¡T. yê] ................
eT+∫yês¡T Á|ü|ü+#·+ .................... mes¡÷ ˝Òs¡T. nqï<ëq+ ................... |ü⁄D´+ edüTÔ+<äì
Ä }] sêE ................ nqï<ëq+ #˚j·Tã&ç+~. ø±ì Ä nqï<ëHêì........ mes¡÷ sê˝Ò<äT.
ø±s¡D+ Ä }]Á|ü»\T mes¡T ø£wüº|ü&ç dü+bÕ~+#·T≈£îqï~ yêπs ‹+{≤s¡T. Ç~ $ì sêE dü+‘√wü|ü&ܶ&ÉT.
................ Á|ü»˝≤sê! MTs¡+‘ê <ÛäqT´\T. MT ............... Hê CÒCÒ\T nHêï&ÉT sêE.
≈£î, z, #˚‘·, øÏ, eTT, e\q, ˝À, ø=s¡≈£î, ø£+f…, ‘√
≈£î e´edüúqT s¡÷|ü⁄e÷ù|+<äT≈£î ø£èwæ#˚dæq ˇø£ dü+|òüTdü+düÿs¡Ô >∑T]+∫, MT bÕsƒ¡XÊ Á>∑+<∏ë\j·T+
qT+&ç düe÷#ês¡+ ùdø£]+#·+&ç, yê]>∑T]+∫ ìy˚~ø£sêj·T+&ç. ‘·s¡>∑‹˝À Á|ü<ä]Ù+#·+&ç.
ÁbÕC…≈£îº|üì
H˚ì$ #˚j·T>∑\Hê ?
+π>j·÷ìï sê>∑j·TTø£Ô+>± bÕ&É>∑\qT. π>j·TuÛ≤yêìï kı+‘·e÷≥˝À¢ #Ó|üŒ>∑\qT. ne⁄qT / ø±<äT
+düe÷»+˝À eTqTwüß\+‘ê ˇø£ÿfÒ nH˚ yêø±´ìï düeT]údü÷Ô sêj·T>∑\qT. ne⁄qT / ø±<äT
+π>j·T+˝Àì ÁbÕdü|ü<ë\qT >∑T]Ô+∫ sêj·T>∑\qT. ne⁄qT / ø±<äT
+bÕsƒêìï n_ÛqsTT+#·>∑\qT. eè‹Ô|üqT ÁbÕ<Ûëq´‘·qT ‘Ó*ù|˝≤ ø£$‘·/π>j·T+
sêj·T>∑\qT. ne⁄qT / ø±<äT
O
O
dü÷øÏÔÁX¯eT X¯øÏÔ˝ÀH˚ Á|ü|ü+#· kÂ+<äs¡´+ <ë– ñqï~.SCERT TELANGANA

104. 92 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
Á|üX¯ï\T
10. d”‘· ÇcÕº\T
1. ô|’ u§eTà˝À me¬ses¡THêïs¡T?
2. yês¡T @+#˚düTÔHêïs¡T?
3. Ç{≤¢+{Ï Á|ü<äs¡ÙqqT MTs¡T m|ü⁄&Ó’Hê #·÷XÊsê? Bìì @eT+{≤s¡T?
u§eTàqT #·÷&É+&ç ` Ä˝À∫+#·+&ç ` e÷{≤¢&É+&çSCERT TELANGANA

105. 93‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
Á|üy˚•ø£
$<ë´s¡Tú\≈£î dü÷#·q\T
+bÕsƒ¡+˝Àì u§eTà\qT #·÷&É+&ç. bÕsƒ¡+ eTT+<äTqï Á|üy˚•ø£ #·<äTe+&ç. bÕsƒ¡+˝Àì $wüj·÷ìï
}Væ≤+#·+&ç.
+bÕsƒêìï #·<äTe+&ç. ns¡ú+ø±ì |ü<ë\øÏ+<ä ^‘·\T ^j·T+&ç.
+ns¡ú+ø±ì |ü<ë\qT, yêø±´\qT >∑T]+∫ MT $TÁ‘·T\‘√ #·]Ã+#·+&ç.
+bÕsƒ¡´|ü⁄düÔø£+ ∫es¡q ñqï ª|ü<ë\T ` nsêú\Tμ |ü{Ϻø£ #·÷dæ, ‘Ó*j·Tì |ü<ë\≈£î nsêú\qT ‘Ó\TdüTø=+&ç.
Á>±MTD ÁbÕ+‘ê˝À¢ ø=ìï ≈£î≥T+u≤\˝À u≤*ø£\qT Ç+{Ïπø |ü]$T‘·+#˚dæ, $<ä´≈£î <ä÷s¡+
#˚düTÔHêïs¡T. u≤*ø£\qT |üdæ|æ\¢ dü+s¡ø£åD≈£î, ‘·*¢øÏ kÕj·T|ü&É{≤ìøÏ, e´ekÕj·T ≈£L© |üqT\≈£î
ø=+<äs¡T ‘·*¢<ä+Á&ÉT\T ñ|üjÓ÷–düTÔHêïs¡T. #·<äTe⁄ø√yê\H˚ ø√]ø£ M]ø° ñ+≥T+~. Ç{Ϻ yê]øÏ
Áb˛‘ê‡Vü≤+ ø£*–ùdÔ yês¡T #·<äTe⁄ø=ì, eTT+<ä&ÉT>∑T y˚kÕÔs¡T. n{≤¢+{Ï ˇø£ d”‘· ø£<∏äqT bÕsƒ¡+ #·~$
‘Ó\TdüT≈£î+<ë+.....
á bÕsƒ¡+ ªãTÁs¡ø£<∏äμ Á|üÁøÏj·T≈£î #Ó+~q~. C≤q|ü<ä
ø£fi≤s¡÷bÕ˝À¢ ãTÁs¡ø£<∏ä ˇø£{Ï. Ç+<äT˝À ˇø£ ø£<∏ä≈£î&ÉT,
Ç<ä›s¡T e+‘·bÕ&˚yêfi¯ófl ñ+{≤s¡T. e#·q, π>j·Ts¡÷|ü+˝À ø£<∏äqT
#Ó|ü⁄‘·÷ n_ÛqsTTdü÷Ô Áù|ø£å≈£î\qT s¡+õ+|ü#˚kÕÔs¡T.
bÕsƒ¡´uÛ≤>∑ $esê\T
bÕsƒ¡+ ñ<˚›X¯+
Ä&É|æ\¢ |ü≥¢ $eø£å ˝Ò≈£î+&Ü Áb˛‘·‡Væ≤ùdÔ nìïs¡+>±\˝À sêDÏkÕÔs¡T. Ád”Ô$<ä´ ≈£î≥T+u≤ìπø ø±ø£
Á|ü|ü+#êìπø yÓ\T>∑TìdüTÔ+<äì #Ó|üŒ&É+ á bÕsƒ¡+ ñ<˚›X¯+. nfÒ¢ C≤q|ü<ä ø£fi≤s¡÷bÕ\|ü≥¢ n_Ûs¡T∫
ô|+#·Tø=ì Ä<ä]+#ê\ì, ªãTÁs¡ø£<∏äμ e+{Ï ø£fi≤s¡÷bÕ e\q Á|üjÓ÷»Hê\THêïj·Tì ‘Ó*j·TCÒj·T&É+
á bÕsƒ¡+ ñ<˚›X¯+.SCERT TELANGANA

106. 94 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
I
n~ ˇø£ õ˝≤¢ |ü]wü‘Y ñqï‘· bÕsƒ¡XÊ\. bÕsƒ¡XÊ ÁbÕ+>∑D+
n+‘ê |æ\¢\‘√ ø£fi¯ø£fi¯˝≤&ÉT‘·Tqï~. C≤rj·T~H√‘·‡e+˝À
uÛ≤>∑+>± kÕ+düÿè‹ø£ ø±s¡´Áø£e÷\T Á|ü<ä]ÙdüTÔHêïs¡T $<ë´s¡Tú\T.
s¡e÷<˚$ nH˚ $<ë´]úì ‘·s¡yê‘· Á|ü<ä]Ù+#·uÀj˚T n+X¯+
Á|üø£{ÏdüTÔqï~ Ç{≤¢...
s¡eT : C≤q|ü<ä ø£fi≤s¡÷bÕ˝À¢ m+‘√ ÁbÕ#·Ts¡´+ bı+~+~
ãTÁs¡ø£<∏ä. ‘·s¡‘·sê\T>± Á|üC≤#Ó’‘·q´+˝À á ø£fi≤s¡÷|ü+
ø°\ø£bÕÁ‘· b˛wæ+∫+~. Ç+<äT˝À ˇø£s¡T ø£<∏ä #ÓãT‘·÷+fÒ
yê]øÏ #Ós√ |üø±ÿ Ç<ä›s¡T e+‘·bÕ&ÉT‘·÷ ñ+{≤s¡T. ø£<∏ä
#Óù|Œyê]ì ªø£<∏ä≈£î&ÉTμ n˙ Äj·Tq≈£î ¬s+&ÉT|üø£ÿ˝≤
ì\ã&ç >=+‘·T ø£*ù|yêfi¯flqT ªe+‘·\Tμ nì n+{≤s¡T.
ø£<∏ä≈£î&ÉT ‘·+ã÷sê yêsTTkÕÔ&ÉT ø±ã{Ϻ ø£<∏ä≈£î ãTÁs¡ø£<∏ä
nì ù|s¡T e∫Ã+~. áHê{Ï ãTÁs¡ø£<∏äqT ø£èwüíy˚DÏ
#ÓãT‘·T+~. s√C≤, sêE e+‘·bÕ&ÉT‘ês¡T.
nq>∑q>± sêe÷|ü⁄s¡+ nH˚ ˇø£ |ü˝…¢≥÷s¡T. Ä
|ü˝…¢˝À •ej·T´, >ös¡eTà nH˚ <ä+|ü‘·T\≈£î ø£*–q ‘=*
dü+‘êq+ d”‘·. Ä d”‘· #·<äTe⁄≈£îH˚+<äT≈£î #˚dæq
Á|üj·T‘·ïy˚T áHê{Ï ãTÁs¡ø£<∏ä≈£î H˚|ü<∏ä´+.
ãTÁs¡ ø£<∏ä ` bÕÁ‘·\T
ø£<∏ä≈£îsê\T ` ø£èwüíy˚DÏ
e+‘·\T ` 1. sêE
2. s√C≤
ø£èwüíy˚DÏ : (bÕ≥) ` »j·TeTT »j·TeTT eTq uÛ≤s¡‘·e÷‘·≈£î »j·TeTT ~–«»j·TeT÷... ˆˆ‘·+<ëq ‘êqˆˆ
#·<äTe⁄\ì#·Tà düs¡dü«‹ ‘·©¢ ` #·\¢>∑ p&Ée÷à ˆˆ‘·+<ëq ‘êqˆˆ dæs¡T\ì#ÓÃ&ç l eTVü‰\ø°åà ` ø£s¡TD p|üee÷à ˆˆ‘·+<ëq ‘êqˆˆ
X¯Á‘·T$HêX¯eTT CÒùd&ç <äTsêZ ` »j·TeTT ˙j·Tee÷à `
‘·+<ëq ` ‘·+<ëq ` <˚eq+<äHêHê ` ‘·]øÏ≥ s¡a+ ‘·]‘·
sêE :nø±ÿ! ás√E @ ø£<∏ä #ÓãT‘·THêïe⁄?SCERT TELANGANA

107. 95‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
s√C≤ :@<√ ø±<äTsê! q\eTVü‰sêE ø£<∏ä, bÕ+&Ée⁄\÷ øös¡e⁄ ø£<∏ä, eTsê؃ ø£<∏ä, sêeTø£<∏ä,
\e≈£îX¯ó ø£<∏ä, d”‘·eTà ø£cÕº\T...
sêE :@+<äø±ÿ! Ä ø£<∏ä\˙ï bÕ‘· >±<∏ä\sTTb˛sTTqsTT ø£<ë, ø=‘·Ô ø£<∏ä #Ó|üŒsê<ë?
s√C≤ :@+~sê! bÕ‘·+fÒ s√‘·>± ñ+<ë? nsTT‘˚ bÕ‘· >±¢düT\T, _+<Ó\÷, yÓ+&ç |üfi≤fl\T, ã+>±s¡T >=\TdüT\÷ n˙ï rdæ ãj·T{ÏøÏ bÕπskÕÔyê? Á|ü‹yê&çø° Ç<√ ù|òwüHÓ’b˛sTT+~. bÕ‘· ˝Ò+<˚ ø=‘ÓÔø£ÿ&ç~sê
‹ø£ÿ düHêïd”! Ç|ü&ÉT ø=‘·Ô... ø=‘·Ô... nì ns¡TdüTÔHêïs¡T >±˙, á ø=‘·Ô+‘ê bÕ‘·˝ÀqT+#˚ >∑<äsê
|ü⁄{Ϻ+~...
sêE :ns¡s¡¬s... Ç|ü&ÉT H˚H˚eTHêïqì ø£¬s+{Ÿ cÕø˘ ‘·*–q ø±øÏ˝…ø£ÿ n{≤¢ ns¡TdüTÔHêïe⁄? bÕ‘·+fÒ s√‘·ì
H˚qHêïHê? ø±\+ e÷]Hê Ç+ø± eTq+ bÕ‘·˝ÀH˚ ã‘·T≈£î‘·THêïe÷? m\ÁøϺø˘ BbÕ\T e<ä›ì
ÄeTT<ä+ BbÕ\T ô|≥Tº≈£î+≥THêïe÷? ãdüT‡\÷, ¬s’fi¯Sfl ø=‘·Ôeì m&É¢ã+&É¢MT<äH˚ Á|üj·÷DÏdüTÔHêïe÷?
ø£èwüíy˚DÏ:ˇπs ‘·eTTà&É÷! #Ó©¢! nqedüs¡+>± MT]{≤¢ ø={≤¢&ÉTø=ì s¡kÕuÛ≤dü #Ój·T´ø£+&ç! ‘·eTTà&Éqï≥T¢ ás√E eTq+ ø=‘·Ô ø£<∏äH˚ #Ó|ü≈£î+<ë+.
sêE :(eT+∫ |üqsTT+~ nqï≥T¢ n_ÛqsTT+#ê&ÉT)
s√C≤ :(ª#ê˝Ò¢ m#·TÃ\Tμ nqï≥T¢ eT÷‹ e+ø£s¡ ‹|ü‘·÷ n_ÛqsTT+∫+~)
ø£èwüíy˚DÏ:ás√E eTq+ #Ó|üø√uÀj˚T ø£<∏ä ` ªd”‘· ÇcÕº\Tμ.
(bÕ≥) ‘·ø£‘ê ` ‘·øÏ≥ ` ‘·ø£ ` ‘·]øÏ≥ ‘·]øÏ≥ ‘ê ` ` ` ` Ç~ `
ù|<ä Ç+{Ï˝À |ü⁄{Ϻ ô|]–q ô|’&çu§eTà ø£<∏äsê ˆˆ‘·+<ëq ‘êqˆˆ
#·<äTe⁄ dü+<Ó˝À ù|s¡T bı+~q #·ø£ÿqeTà ø£<∏äsê ˆˆ‘·+<ëq ‘êqˆˆ
z≥$THÓs¡T>∑ø£ b˛sê&˚ ˇø£ Ms¡ u≤ ø£<∏äsê ˆˆ‘·+<ëq ‘êqˆˆ
|ü~eT+~øÏ˙ Áù|s¡Dì#˚à es¡Ôe÷q ø£<∏äsê ˆˆ‘·+<ëq ‘êqˆˆ
` ‘·]øÏ≥ s¡a+ ‘·]‘ê!
s√C≤ :Ç+‘·≈£L mesê ô|’&çu§eTà? @e÷ ø£<∏ä?
ø£èwüíy˚DÏ:nj·T´˝≤sê! neTà˝≤sê! l\T $\dæ*¢q uÛ≤s¡‘·uÛÑ÷$T˝À, sê»Hê\T |ü+&˚ s¡‘·Hê H˚ ‘Ó\T>∑T
H˚\. Ä ‘Ó\T>∑THê≥ sêe÷|ü⁄s¡eTH˚~ ˇø£
|ü˝…¢≥÷s¡T. Ä |ü˝…¢˝À •ej·T´, >ös¡eTà nH˚
ù|<ä<ä+|ü‘·T\THêïs¡T. Ä <ä+|ü‘·T\≈£î ø£*–q ‘=*
dü+‘êqy˚T d”‘·. d”‘·qT ã&çøÏ |ü+bÕ\qT
≈£î+≥T+&É>±H˚ yêfi¯fl≈£î eTs√ |æ\¢yê&ÉT |ü⁄{≤º&ÉT.
dü+‘êHêìï Çø£ÿ&ç‘√ Äù|<ë›e÷, e<ë› nì
yêfi¯ófl eT<∏äq|ü&ÉT‘·T+&É>±H˚ eTs√ ≈£L‘·Ts¡T
|ü⁄{Ϻ+~.
Ä˝À∫+#·+&ç ` #Ó|üŒ+&ç
+ªø=‘·Ô $+‘· ` bÕ‘· s√‘·μ kÕyÓT‘· @@
dü+<äsꓤ\˝À yê&ÉT‘ês¡T?
+Ä&É|æ\¢\qT ø=+‘·eT+~ ‘·*¢<ä+Á&ÉT\T #·~$+#·ø£b˛e&ÜìøÏ ø±s¡D≤˝Ò$T{Ï? $TÁ‘·T\‘√ #·]Ã+#·+&ç.SCERT TELANGANA

108. 96 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
II
sêE :Ä\dü´+ neTè‘·+ $wü+ n+fÒ Ç<˚H˚yÓ÷!
s√C≤ :qTe⁄« H√s¡T eT÷kÕÔyê, eTTj·T´yê?
sêE :H√s¡T eT÷düT≈£îH˚ ø±\+ b˛sTT+<äø±ÿ. Á|ü•ï+#˚yê&˚ ñ‘·ÔeTT&ÉT. e÷{≤¢&˚yê&˚ eT+#√&ÉT.
ø£èwüíy˚DÏ:‘·s¡Tyê‘· ø£<∏ä $q+&ç...
(bÕ≥) |üP≥ >∑&Éeì ‘·*¢<ä+Á&ÉT\≈£î bÕ≥T ˝…≈£îÿyêjÓT ˆˆ‘·+<ëq ‘êqˆˆ
|ü+≥\T |ü+&Éø£ ` bı≥ºì+&Éø£ ø£wüºyÓT≈£îÿyêjÓT ˆˆ‘·+<ëq ‘êqˆˆ
≈£î≥T+ã uÛ≤s¡+ ≈£î+>∑Bj·T>± ‘·\¢&ç*¢Hês¡T ˆˆ‘·+<ëq ‘êqˆˆ
uÛ≤sê´ ` uÛÑs¡Ô ≈£L*Hê*‘√ ã‘·T≈£î ˙&çÃHês¡T ˆˆ‘·+<ëq ‘êqˆˆ
‘·]øÏ≥ s¡a+ ‘·]‘ê!
s√C≤ :Ç+‘·≈£L d”‘· ã&çøÏ bısTT´+<ë? ˝Ò<ë?
ø£èwüíy˚DÏ:˝Ò<äT #Ó˝…¢˝≤! ne÷à, Hêj·THê |üì˝ÀøÏ b˛‘˚ ‘·eTTàD°í, #Ó˝…¢©ï Ä&ç+#·&Üìπø ÄyÓT n+øÏ‘·yÓTÆb˛sTT+~.
sêE :ª|æ\¢\T ã&ç˝À ` ô|<ä›\T |üì˝Àμ nH˚ dü+>∑‹ yêfi¯fl≈£î ‘Ó*j·T<ë nø±ÿ? ªª|ü<äVü‰πsfi¯fl˝À|ü⁄ |æ\¢\qT
|üì˝À ô|{§º<äT›μμ nqï #·{≤ºìï >∑T]+∫ yêfiËfl+<äT≈£î |ü{Ϻ+#·Tø√˝Ò<äT?SCERT TELANGANA

109. 97‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
ø£èwüíy˚DÏ:#·{≤º\T neT\T#˚j·T&É+ @ ˇø£ÿ] u≤<Ûä´‘√ nqT≈£îqï+‘·ø±\+ |ü]dæú‹˝À e÷s¡TŒ sê<äTsê ‘·eTTà&É÷!
s√C≤ :Ç+‘·≈£L Ä ∫Hêï] d”‘·eTà @y˚T+ |üqT\T #˚ùd<äø±ÿ?
ø£èwüíy˚DÏ:(bÕ≥) Ç+{Ï |üqT\H˚ #˚ùdsê.... ôd’
e+≥ |ü˙ ø=+‘· H˚¬sÃsê.... ôd’
;&û˝…H√ï ‘êqT #·Tf…ºsê.... ôd’
|ü‹Ô #˚πø b˛jÓTsê.... ôd’
ø=y=«‹Ô˝≤ ã‘·Tø±jÓTsê.... ôd’
$qsê k˛<äs¡ #·<äTe⁄ ‘·*¢ Bq>±<∏ä ì|ü⁄&ÉT ` ìs¡Tù|<ä >±<∏ä m|ü⁄&É÷ ` ‘·+<ëq‘êq.
ˆˆ‘·]øÏ≥ s¡a+ ‘·]‘·ˆˆ
s√C≤ :‘·s¡Tyê‘˚+ »]–+<äø±ÿ?
sêE :Ç+πø+ »s¡T>∑T‘·T+B? Hê\T>∑T sêfi¯ófl dü+bÕ~+∫q ‘·sê«‘·, Ä sêfi¯fl‘√H˚, Ä |æ\¢HÓ‹Ôq ˙fi¯ófl b˛dæ,
ô|[fl #˚dæ ñ+{≤s¡T.
ø£èwüíy˚DÏ:ì»+>± n<˚ »]–‘˚ eTq ø£<∏ä≈£î ns¡ú+ ˝Ò<äTsê ‘·eTTà&É÷!
Ä }]øÏ ÁXÊeDÏ nH˚ ø=‘·Ô {°#·sY e∫Ã+~.
s√C≤ :˙ |æ∫Ã>±˙, {°#·s¡T¢ #·<äTe⁄ #ÓãT‘ês¡T ø±˙, Çe˙ï |ü{Ϻ+#·T≈£î+{≤sê?
ˇø£y˚fi¯ |ü{Ϻ+#·Tø=ì #Ó|æŒHê $H˚yêfi¯ófl+≥sê? $Hêï, e÷s¡TŒ kÕ<Ûä´eTe⁄‘·T+<ë?
sêE :‘·|üŒ≈£î+&Ü kÕ<Ûä´eTe⁄‘·T+~. e÷ ãfiÀfl {°#·s¡T¢ s√p bÕsƒê\‘√bÕ≥T eT+∫ eT+∫ ø£<∏ä\T, dü÷≈£îÔ\T #ÓbÕÔs¡T. Ä≥˝≤&çkÕÔs¡T. bÕ≥\T bÕ&çkÕÔs¡T. ã&ç |æ\¢\ì ‘·eT kı+‘· _&ɶ˝≤¢>± |ü{Ϻ+#·T ≈£î+{≤s¡T.
ø£èwüíy˚DÏ:WqT ‘·eTTà&É÷! ÁXÊeDÏ ≈£L&Ü n≥Te+{Ï {°#·πs! ÄyÓT Ä }]øÏ sê+>∑H˚ eTT+<äT>± #˚dæq |üì `
ã&ç á&ÉTqï |æ\¢\T me¬ses¡T ã&çøÏ ekÕÔs√ sês√ ‘Ó\TdüTø√e&É+. n{≤¢ ‘Ó\TdüTø=ì ˇø=ÿø£ÿ
Ç+{ÏøÏ yÓfi¯ó‘·÷ •ej·T´ yê[fl+{ÏøÏ ≈£L&Ü yÓ[fl+~.
sêE :nsTT‘˚ n~ >∑eTì+∫q >ös¡eTà d”‘·qT Ç+{À¢ <ë∫ô|{Ϻ, e÷ Ç+{À¢ n≥Te+{ÏyêfiËfles¡T ˝Òs¡ì
#Ó|æŒ+<ë?
s√C≤ :qTe⁄« n‹>± }Væ≤+#·≈£î. nø£ÿ #Óù|Œ~ $qT.
ø£èwüíy˚DÏ:sêE }Væ≤+∫+~ ì»y˚T. >ös¡eTà d”‘·qT <ë∫ô|{Ϻ+~.
sêE :njÓ÷´! n|ü&˚eTsTT+~?
ø£èwüíy˚DÏ:ÁXÊeDÏ {°#·sY e∫Ãq |üì #Ó|üŒ≈£î+&Ü •ej·T´ <ä+|ü‘·T\≈£î ø=ìï eT+∫ e÷≥\T #Ó|æŒ+~.SCERT TELANGANA

110. 98 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
s√C≤ :@eTì?
ø£èwüíy˚DÏ:(bÕ≥) z uÛ≤s¡rj·TT&Ü ` z u≤\uÛ≤qT&Ü ` $qej·T´ MqT\$+<äT>±
‘Ó\TdüTø√ej·T´ #·]‘·qT eTT+<äT>±
mH√ï »qà |ü⁄D´|òü\$Tà~ e÷qe »qàeTTà ˆˆn~ e÷qe »qàeTTà ˆˆ
n+<äT˝Àq÷ Ä&É|æ\¢>± |ü⁄≥Tº≥ ÁX‚wü˜eTTà ˆˆWqT |ü⁄≥Tº≥ ÁX‚wü˜eTTà ˆˆ
düVü≤qeTT ùdïVü≤eTT Áù|eT uÛ≤eeTT ÄyÓT >=|üŒ‘·qeTT ˆˆn~ ÄyÓT >=|üŒ‘·qeTTˆˆ
Ä >=|üŒqT >∑*Zq Ä&É|æ\¢qT #·ø£ÿ>∑ ô|+#ê* ˆˆãVüQ #·ø£ÿ>∑ ô|+#ê*ˆˆ
n|ü&Ó Ç\T¢ ` }s¡÷ ` <˚X¯+ ` nuÛÑT´qï‹ bı+<äT ` ˆˆWqT nuÛÑT´qï‹ bı+<äTˆˆ
n{Ϻ u≤*ø£ qD∫ô|≥Tº≥ ` nHê´j·TeTà>∑TqT ˆˆn+‘˚ ` nHê´j·TeTà>∑TqTˆˆ
ˆˆz uÛ≤s¡rj·TT&܈ˆ
Ä˝À∫+#·+&ç ` #Ó|üŒ+&ç
+Ä&É|æ\¢\T Ç+{Ïe<ä› @j˚T |üqT\T #˚dü÷Ô ‘·eT ÇcÕº\T
ø√˝ÀŒ‘·THêïs¡T? #·]Ã+#·+&ç.
+d”‘·qT <ë∫q ‘·*¢ eTqdüT m≥Te+{Ï~? Bìô|’ e÷{≤¢&É+&ç.
+Ád”Ô >=|üŒ<äqy˚T$T{Ï?
III
sêE :Ä&Éyêfi¯ófl≈£L&Ü >=|üŒyêfi¯ófl, yêfi¯flqT nD∫ô|≥º&É+ eTVü‰bÕ|ü+ n+≥THêïe⁄ u≤>±H˚ ñ+~ ø±ì, n≥Te+{Ï q\T>∑Ts¡T >=|üŒyêfi¯fl ù|s¡T¢ #Ó|üŒø±ÿ.
ø£èwüíy˚DÏ:düπs, $q+&ç eT]. Ä ÁXÊeDÏ {°#·sY ≈£L&Ü ø=+<äs¡T Ä<äs¡Ù eTVæ≤fi¯ >∑T]+∫ Ç{≤¢ #Ó|æŒ+~.
s√C≤ :m˝≤....
ø£èwüíy˚DÏ:(bÕ≥) s¡TÁ<äeT<˚$ #·÷&Ésê ôd’
X¯Á‘·Te⁄\qT #Ó+&Ü&Ósê ôd’ düs√õ˙ Hêj·TT+&ÉTsê ôd’
dü«sê»´ düeTs¡+ #˚ôdsê ôd’
dü+¬>+ \ø°åà u≤sTTsê ôd’
u≤\qT u≤>∑T |üs¡#Ósê ôd’
n#·Ãe÷+ãqT #·÷&Ésê ôd’
eTVæ≤fi¯ e÷s¡ZeTT ~<Ó›sêSCERT TELANGANA

111. 99‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
ø£\Œq #êyê¢ #·÷&Ésê ôd’
n+‘·]ø£åeTTq ¬ø–¬ssê ôd’
düTì‘ê $*j·T+ #·÷&Ésê ôd’
|ü]XÀ<Ûäq˝…H√ï #˚ôdsêôd’ ˆˆ‘·~≈£îÿ‘√+ˆˆ
nìï s¡+>∑eTT\˝Àq eTVæ≤fi¯\÷ Ä<äs¡Ù+>± ì*#ês¡T.
ˆˆuÛÑfi≤q+{Ï uÛÑ[ ‘·eTTà&Ü ` ôd’ ` y˚T\T uÛÑfi≤H√jYT‘·+<ëHꈈ
‘·ø£‘ê ` ‘·øÏ≥ ‘·ø£ ` ‘·]øÏ≥ ‘·]øÏ≥`‘ê
s√C≤ :nø±ÿ! nø±ÿ! Ä ‘·s¡Tyê‘˚eTsTT+<√ H˚qT #ÓbÕÔ! Ä e÷≥\˙ï ˝À|ü*qT+∫ $+≥Tqï d”‘· ãj·T≥øÏe∫Ã,
‘êq÷ #·<äTe⁄≈£î+{≤qì #Ó|æŒ+~.
ø£èwüíy˚DÏ:WqT #Ó˝…¢e÷à! n+‘˚ø±<äT, {°#·sY e÷≥\‘√ Á|üuÛ≤$‘·T˝…’q •ej·T´ <ä+|ü‘·T\T _&ɶqT #·~$+#·&Éy˚T
eT+∫<äqï dü+>∑‹ ns¡ú+ #˚düT≈£îHêïs¡T. d”‘·qT {°#·sY yÓ+≥ |ü+|æ+#ês¡T.
sêE :n+‘˚ ˝…+&ç. n+<äs¡÷ e÷ ∫qïø£ÿ˝≤ ñ+{≤sê?
s√C≤ :n+fÒ?
sêE :qTe⁄« sêEø£+fÒ >=|üŒ<ëìeø±ÿ!
s√C≤ :á ø£<∏ä >±˙, ˙ dü+>∑‹ #ÓãT‘ê.
ø£èwüíy˚DÏ:düπs! MTs¡T ‘·sê«‘· ø=≥Tºø√e#·TÃ. eTT+<äT ø£<∏ä $q+&ç. d”‘· m{≤¢ #·<äTe⁄≈£îqï<äj·÷´ n+fÒ (bÕ≥) nø£ås¡e÷ H˚¬sÃsê ôd’
‘Ó\T>∑T #·ø£ÿ>± »~yÓsê ôd’
mø±ÿ\˙ï H˚¬sÃsê ôd’
˝…ø£ÿ\T #·ø£ÿ>∑ CÒôdsê ôd’
|ü]düsê $C≤„qeT÷ ôd’
|üø±ÿ>± Á>∑Væ≤+#Ósêôd’ ˆˆ‘·~≈£îÿ‘√+ˆˆ
@~ »~$Hê ` @~ sêdæHê ` m<äTs¡T ˝Ò<äT ‘·q≈£î ` ˆˆ‘·+<ëq ‘êqˆˆ
n+<ä]˝ÀqT nìï{Ïø£Hêï eTT+<äT ì*#Ó ‘·T<ä≈£L ˆˆ‘·+<ëq ‘êqˆˆ
‘ê ` ‘·øÏ≥‘·ø£ ` ‘·]øÏ≥ ‘·]øÏ≥ ‘ê `
ø£èwüíy˚DÏ:ÄyÓT ‘Ó*$‘˚≥\T >∑eTì+∫q bÕsƒ¡XÊ Á|ü<ÛëH√bÕ<Ûë´j·TT\T ≈£L&Ü eTT>∑TΔ˝…’ @&Ü~ >∑&Ée≈£î+&ÉH˚
◊<√ ‘·s¡>∑‹˝À #˚]Œ+#ês¡T.
s√C≤ :#·÷&ÉT! #·~$‘˚ n{≤¢ #·<äTyê*.
sêE :qTy˚«+ qqTï yÓøÏÿ]+#·qedüs¡+˝Ò<äT. H˚qT ≈£L&Ü ˇø£{À ‘·s¡>∑‹˝À ñ+&É+>∑H˚ ô|<ä› ô|<ä› ˝…≥sY‡
#·~$q... ‘Ó˝≤‡?SCERT TELANGANA

112. 100 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
s√C≤ :qTyê«? n+‘· ˝Ò<äT. @+ #·~$qy√ #Ó|ü.
sêE :˝…≥sY‡... ù|<ä› ˝…≥sY‡.
s√C≤ :ny˚... @+{À... ˇø£{Ï ¬s+&ÉT #Ó|ü
sêE :ˇø£{Ï ¬s+&ÉT ø±<äT.... 26 #·~$q...
#Ó|üŒ˝ÒHê? #Ó|üŒeT+≥yê...? nsTT‘˚ $qT...
A...B...C...D...s√C≤ :Ä ˝…≥sê‡? @&çÃqfÒ¢ ñ+~. qTe⁄« ‘·sê«‘·
ø£<∏ä #Ó|üŒø±ÿ.
ø£èwüíy˚DÏ:Ä ‘·sê«‘· d”‘·≈£î m<äTπs ˝Ò≈£î+&Ü b˛sTT+~. @&√ ‘·s¡>∑‹ ≈£L&Ü |üP]Ô#˚dæ+~. dü]>±Z n<˚ düeTj·T+˝À ÁXÊeDÏ {°#·sY Á|üyÓ÷wüHéMT<ä
ã~© nsTT, y˚πs }]øÏ yÓ[fl+~.
sêE :njÓ÷´! nsTT‘˚ d”‘· #·<äTe⁄ Ä–b˛sTT+<ë
nø±ÿ?
ø£èwüíy˚DÏ:˝Ò<äT˝Ò sêp! ÁXÊeDÏ {°#·sY d”‘· eTqdüT˝À #·<äTe⁄;C≤\T ã\+>± Hê{Ï+~. {°#·sY ã~© nsTTHê, ñqï }fiÀfl ô|’ #·<äTe⁄\≈£î neø±X¯+ ˝Òø£b˛sTTHê |ü≥ï+ b˛sTT dü÷ÿ˝Ÿ #·<äTeP, ø±˝ÒJ˝À Ç+≥s¡÷
|üP]Ô#˚dæ, &çÁ^˝À #˚]+~.
s√C≤ :m+<äTø£ø±ÿ? Ç+»˙]+>¥˝À d”≥T <=s¡ø£˝Ò<ë?
ø£èwüíy˚DÏ:@<√ #·<äTe⁄ø=ì, &ÉãT“\T dü+bÕ~+∫, ‘·qT e÷Á‘·+ Vü‰sTT>± ñ+&Ü\qTø√˝Ò<äT d”‘·. ‘·qT u≤>±
#·<äTe⁄ø=ì, ‘·q˝≤+{Ï |æ\¢\qT u≤>∑T|üs¡#ê\ì, ø£˝…ø£ºs¡T>±H√, Hêj·T≈£îsê\T>±H√ á düe÷C≤ìøÏ
ùde #˚j·÷\ì >∑{Ϻ>± ìs¡ísTT+#·T≈£î+~. &çÁ^ #·~$ b˛{° |üØø£å˝À¢ $»j·T+ kÕ~Û+∫, eT+&É\
n_Ûeè~Δ n~Ûø±]>± m+|æ¬ø’+~.
sêE :zôVA! #ê˝≤ u≤>∑T+~. ‘·sê«‘· ø£<∏ä #Ó|üŒø±ÿ.
ø£èwüíy˚DÏ:‘·sê«‘˚eTT+~sê ‘·eTTà&É÷! |æ\¢ #·<äTe⁄ø√dü+, Ád”Ô\≈£î y˚T\T #˚ùd+<äTø√dü+ ìs¡+‘·s¡+ ø£èwæ
#˚düTÔ+~|ü&ÉT eTq d”‘·ø£ÿ.
s√C≤ :WHê! nø±ÿ! d”‘· ÇcÕº\Hêïe⁄ø£<ë! ny˚y√ #Ó|üŒyê?
sêE :eT] Hê ÇcÕº˝À...
s√C≤ :nyê? n$... eTq ø£<∏ä nsTTq‘·s¡Tyê‘· rs¡Tã&ç>± #Ó|ü<äTe⁄>±˙ eTT+<äT d”‘· ÇcÕº\T $qT.
sêE :düπs düπs... qTe⁄«+{≤e⁄>∑<ë! $+{≤e⁄>∑<ë! Ç|ü&ÉT qTe⁄«... eTT+<äT nø£ÿ #Óù|Œ$ $qT.SCERT TELANGANA

113. 101‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
Ä˝À∫+#·+&ç ` #Ó|üŒ+&ç
+{°#·sY Ä<äs¡Ù eTVæ≤fi¯ >∑T]+∫ d”‘· ‘·*¢øÏ m+<äT≈£î #Ó|æŒ ñ+≥T+~?
+#·<äTe⁄≈£îqïyêfi¯ófl m{≤¢ Ä˝À∫+#ê\ì d”‘· ÇcÕº <ë«sê ‘Ó\TdüT≈£îHêïs¡T?
+d”‘· ÇcÕº\T ‘Ó\TdüT≈£îHêïs¡Tø£<ë! d”‘· e˝… ne÷àsTT\T m{≤¢+{Ï ÇcÕº\T ø£*– ñ+&Ü*?
ø£èwüíy˚DÏ:(bÕ≥) Ä&É|æ\¢\qT ∫qï#·÷|ü⁄‘√ #·÷&Ésê<äT uÛ≤sT÷
ˆˆn¬sπs #·÷&Ésê<äT uÛ≤sT÷ˆˆ
nìï{Ï˝Àq÷ neø±XÊ\qT ø£*Œ+#ê˝ÀsT÷
ˆˆ#·ø£ÿ>∑ ` ø£*Œ+#ê˝ÀsT÷ˆˆ
#·<äTe⁄\HÓ’Hê |ü<äe⁄\HÓ’Hê düe÷qy˚TH√sT÷
ˆˆyêfi¯Sfl düe÷qy˚TH√sT÷ˆˆ
yêfi¯fl˝À¢ì Á|ü‹uÛÑqT ˙eP >ös¡$+#·y√sT÷
ˆˆ‘·|üŒø£ >ös¡$+#·y√sT÷ˆˆ
‘·]øÏ≥ s¡a+ ‘·]‘·.
sêE :#ê˝≤ eT+∫ø£<∏ä #ÓbÕŒe⁄ nø±ÿ. á ø£<∏ä $+fÒ ì»+>± me«]˝ÀqsTTHê e÷s¡TŒ edüTÔ+~.
s√C≤ :Ç≥Te+{Ï d”‘·ø£ÿ\T }]ø=ø£ÿs¡THêï á <˚X¯+ ‘=+<äs¡>± u≤>∑T|ü&ÉT‘·T+~.
ø£èwüíy˚DÏ:Á|ü‹ ˇø£ÿs¡÷ á d”‘·ø£ÿqT Ä<äs¡Ù+>± rdüTø=ì ‘·eTq÷, ‘·eT <˚XÊ˙ï u≤>∑T|üs¡#ê\ì ø√s¡T≈£î+≥÷,
ø£<∏ä eTT–+#·T<ë+.
(bÕ≥) eT+>∑fi¯+ eTq uÛ≤s¡‘· e÷‘·≈£îˆˆ
eT+>∑fi¯+ »j·T eT+>∑fi¯+ ˆˆ
eT+>∑fi¯+ ‘Ó\+>±D ‘·*¢øÏ ˆˆ
eT+>∑fi¯+ »j·T eT+>∑fi¯+ ˆˆ
eT+>∑fi¯+ eTq s¡TÁ<äeT<˚$øÏ ˆˆ
eT+>∑fi¯+ »j·T eT+>∑fi¯+ ˆˆ
eT+>∑fi¯+ Ä<äs¡Ù eTVæ≤fi¯\≈£î ˆˆ
eT+>∑fi¯+ »j·T eT+>∑fi¯+ ˆˆ
‘·]øÏ≥ s¡a+ ‘·]‘·!SCERT TELANGANA

114. 102 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
1. ªø=‘·Ô $+‘· ` bÕ‘· s√‘·μ nH˚ ns¡ú+ e#˚à yêø±´\T bÕsƒ¡+˝À mø£ÿ&É ñHêïsTT?
2. bÕsƒ¡+˝À MT≈£î qe⁄« |ü⁄{Ϻ+∫q n+XÊ\T sêj·T+&ç.
øÏ+~ ù|sê #·~$ ÁøÏ+~ |ü{Ϻø£qT |üP]+#·+&ç.
1940 ÁbÕ+‘·+˝À ‘Ó\+>±D≤˝À Ád”Ô #Ó’‘·q´+ ø=+‘· $ø£dæ+∫+~. ˝Ò&û ôV’≤<äØ ø£¢uŸ,
k˛<äØ düe÷»+, Ä+Á<Ûä j·TTer eT+&É*, Ä+Á<ÛäeTVü‰düuÛÑ yÓTT<ä˝…’q düe÷C≤\T @s¡Œ&ç düe÷y˚XÊ\
<ë«sê Ád”Ô\qT #Ó’‘·q´e+‘·T\qT #˚XÊsTT. s¡‘·ï<˚XÊsTT ‘·q kÕVæ≤‘·´+ <ë«sê >±+BÛ dæ<ëΔ+‘ê\qT
Á|ü#ês¡+ #˚dæ+~. $‘·+‘·Te⁄ ø√dü+ edü‹>∑èVü‰\T @sêŒ≥T#˚dæ+~. nH˚ø£eT+~ s¡#·sTT‘·\T,
s¡#·sTTÁ‘·T\T |üÁ‹ø£ <ë«sê Ád”Ô\˝À #Ó’‘·q´+ ø£*–+#ês¡T. düT$TÁ‘ê<˚$, áX¯«Øu≤sTT, dü+¬>+
\ø°åàu≤sTT yÓTT<ä˝…’q yêfi¯ófl dü+|òüT dü+düÿs¡D≈£î ø£èwæ#˚XÊs¡T. n|òüTÀs¡Hê<∏ä #Û·{ÀbÕ<Ûë´j·T >±]
uÛ≤s¡´ es¡<ädüT+<äØ<˚$ Hê+|ü*¢˝À u≤*ø£ ø√dü+ bÕsƒ¡XÊ\qT ÁbÕs¡+_Û+∫+~. áyÓT düs√»ì
Hêj·TT&ÉT ‘·*¢.
1. Ä&Éyêfi¯ófl ≈£L&Ü >=|üŒyêfi‚fl, m+<äT≈£î? ø±s¡D≤\T #Ó|üŒ+&ç.
2. ÁXÊeDÏ {°#·sY >∑T]+∫ ‘Ó\TdüT≈£îHêïs¡T ø£<ë! n{≤¢π> MT ñbÕ<Ûë´j·TT\qT >∑T]+∫ e÷{≤¢&É+&ç.
Ç$ #˚j·T+&ç
I$ì, ns¡ú+ #˚düTø=ì, Ä˝À∫+∫ e÷{≤¢&É&É+
II<Ûësêfi¯+>± #·<äTe&É+ ` ns¡ú+ #˚düTø=ì Á|ü‹düŒ+~+#·&É+
dü+|òüT dü+düÿs¡Ô\Ts¡#·sTTÁ‘·T\Tdü+düú\T
1. øÏ+~ Á|üX¯ï\≈£î ◊<˚dæ yêø±´˝À¢ »yêãT\T sêj·T+&ç.
n. ÁXÊeDÏ {°#·sY |æ\¢ n_Ûeè~Δ ø√dü+ #˚dæq Á|üj·T‘êïìï ‘Ó\Œ+&ç.
Ä. ªãTÁs¡ø£<∏äμ Á|ü<äs¡Ùq $<Ûëq+ >∑T]+∫ sêj·T+&ç.
IIId”«j·Ts¡#·qSCERT TELANGANA

115. 103‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
Ä&É|æ\¢\qT eT>∑|æ\¢\‘√ düe÷q+>± #·÷&Ü\ì ‘Ó*ù| ªªìHê<ë\Tμμ sêj·T+&ç.
1. øÏ+~ yêø±´\T #·<äTe+&ç. me¬se]ì @eT+{≤s√ sêj·T+&ç.
n. eT+&É\+˝À n_Ûeè~Δ |üqT\T ìs¡«Væ≤+#˚ n~Ûø±] ...........................
Ä. Hêj·Tø£‘·«+ eVæ≤+#˚yês¡T ...........................
Ç. ñ|üHê´dü+ Ç#˚Ãyês¡T ...........................
á. Vü≤]ø£<∏ä #Óù|Œyês¡T ...........................
ñ. •ø£åDqT Ç#˚Ãyês¡T ...........................
IVdüè»Hê‘·àø£‘· / Á|üX¯+dü
V|ü<äC≤ $ìjÓ÷>∑+
Ç. bÕsƒêìï Ä<Ûës¡+>± #˚düTø=ì Ä&É|æ\¢ |ü]dæú‘·T\qT >∑T]+∫ sêj·T+&ç.
á. ªô|<ä›\T |üìøÏ ` |æ\¢\T ã&çøÏμ nH˚ ìHê<ëìï >∑T]+∫ sêj·T+&ç.
2. øÏ+~ Á|üX¯ï≈£î |ü~ yêø±´˝À¢ »yêãT sêj·T+&ç.
ªd”‘· ÇcÕº\Tμ ø£<∏äqT MT kı+‘· e÷≥˝À¢ sêj·T+&ç.
VIuÛ≤wüqT >∑T]+∫ ‘Ó\TdüT≈£î+<ë+
1. øÏ+~ |ü<ë\˝À düe÷|üø£, ndüe÷|üø£ ÁøÏj·÷uÛÒ<ë\T >∑T]Ô+#·+&ç. eT]ø=ìï ndüe÷|üø£, düe÷|üø£
ÁøÏj·T\T sêj·T+&ç.
n. yÓ[fl, e∫Ã, ‘Ó+|æ, ‹ì, #·÷dæ
‹qï~, #˚dæ+~, n*¢+~, ‘Ó∫Ã+~, ‘Ó#êÃ&ÉT, sêXÊ&ÉT .................................................................................................
.................................................................................................
düe÷|üø£, ndüe÷|üø£ ÁøÏj·T\qT ñ|üjÓ÷–+∫ yêø±´\T sêj·T+&ç.
2. á øÏ+~ yêø±´˝À¢ ÄX¯Ãsê´s¡úø£, Á|üXÊïs¡úø£, $<Ûä´s¡úø£ yêø±´\qT >∑T]Ô+#·+&ç. nedüs¡yÓTÆq#√≥
‘·–q $sêeT ∫Vü‰ï\qT ñ+#·+&ç.
n. <Óã“ m{≤¢ ‘·*–+~ Ä. nyÓ÷à m+‘· ô|<ä› bÕyÓ÷
Ç. ‘·|üŒ≈£î+&Ü Ç+{Ï|üì |üP]Ô#˚j·÷* á. Hêqï ø=ì∫Ãq ôd’øÏ˝Ÿ m+‘· u≤>∑T+<√
ñ. |ü+&ÉT>∑ Hê{ÏøÏ >∑T&çì n\+ø£]+#·+&ç }. MT~ @ }s¡TSCERT TELANGANA

116. 104 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
MT ÁbÕ+‘·+˝Àì ø£fi≤s¡÷bÕ\qT >∑T]+∫ ‘Ó\TdüTø=ì, MT≈£î q∫Ãq ø£fi≤s¡÷bÕìï >∑T]+∫ sêdæ ìy˚~ø£qT
MT ‘·s¡>∑‹˝À Á|ü<ä]Ù+#·+&ç.
ÁbÕC…≈£îº|üì
H˚ì$ #˚j·T>∑\Hê ?
+ãTÁs¡ø£<∏ä $ì ns¡ú+ #˚düTø√>∑\qT, n_ÛÁbÕj·÷\T #Ó|üŒ>∑\qT. ne⁄qT / ø±<äT
+ãTÁs¡ø£<∏ä kÕsê+XÊìï kı+‘· e÷≥˝À¢ #Ó|üŒ>∑\qT. ne⁄qT / ø±<äT
+bÕsƒ¡+ #·~$ dü÷#·q\ø£qT>∑TD+>± yêø±´\qT >∑T]Ô+#·>∑\qT. ne⁄qT / ø±<äT
+Ç∫Ãq n+XÊìøÏ ‘·–q≥T¢ ìHê<ë\T sêj·T>∑\qT ne⁄qT / ø±<äT
+yêø±´\˝Àì uÛÒ<ë\qT >∑T]Ô+#·>∑\qT. ne⁄qT / ø±<äT
O
O
dü÷øÏÔ
‘·q |æ\¢\qT n<äT“¤‘·+>± r]Ã~<ä›>∑*–q ‘·*¢
e+<äeT+~ ñbÕ<Ûë´j·TT\‘√ düe÷q+
` sêeTø£èwüí |üs¡eTVü≤+dü
MT≈£î ‘Ó\TkÕ?
eT˝≤˝≤
u≤*ø£\T #·<äTesê<äì $~Û+∫q Ä»„qT ñ\¢+|òæT+∫+~...
<ÛÓ’s¡´kÕVü≤kÕ\T Á|ü<ä]Ù+∫ ã&ç¬ø[fl+~...
#·<äTe⁄ø√e&ÜìøÏ ‘·q≈£îqï Vü≤≈£îÿqT
˝≤ø√ÿe&ÜìøÏ MT¬ses¡ì Á|ü•ï+∫+~...
‘ê*ãq¢ ñÁ>∑yê<ä #·s¡´\≈£î m<äTs=&ç¶ ì*∫+~...
n#·+#· <ÛÓ’s¡´kÕVü≤kÕ\‘√ ‘·qù|s¡TqT dü«sêíø£åsê\‘√ *œ+#·T≈£îqï Ä u≤*ø£ eT˝≤˝≤ j·T÷dü|òt
C≤jYT. 1997 p˝…’ 12q bÕøÏkÕúHé˝À »ìà+∫q eT˝≤˝≤ Á|ü|ü+#·+ >∑]«+#˚ kÕVü≤dü u≤*ø£>± ù|s¡T
‘Ó#·TÃ≈£î+~. ªªkÕ{Ï eTìwæì Áù|$T+#·&Éy˚T Hê ≈£î≥T+ã+ Hê≈£î H˚]Œq dü+kÕÿs¡+. HêMT<ä ‘·÷{≤\T
≈£î]|æ+∫q ‘ê*ãHé e∫à HêjÓT<äTs¡T>± ì*∫Hê n‘·DÏí H˚qT ø£å$TkÕÔqT. >±+BÛJ, e÷]ºHé \÷<∏äsY øÏ+>¥,
eT<äsY <∏ÓØkÕ˝Ò Hê≈£î Ä<äs¡Ù+μμ nì >∑s¡«+>± #ê{Ï+~. n‘·T´‘·ÔeT W<ësê´ìøÏ ì\TyÓ‘·TÔ ì<äs¡ÙqyÓTÆ
ì*∫+~. dü‘ê´]ú ¬ø’˝≤XŸ Á|üø±XŸ (u≤ Vü≤≈£îÿ\ø√dü+ ø£èwæ #˚düTÔqï uÛ≤s¡rj·T kÕe÷õø£ ùde≈£î&ÉT) ‘√
ø£*dæ 2014 dü+e‘·‡s¡+˝À H√u…˝Ÿ XÊ+‹ ãVüQeT‹ q+<äTø=qï~.SCERT TELANGANA

117. 105‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
#·<äTe+&ç ` Äq+~+#·+&ç
e÷{≤¢&É&ÉeT÷ ˇø£ ø£fi‚
eTqdüT˝Àì uÛ≤yêìï m<äT{Ïyê]øÏ ‘Ó*j·TCÒùd e÷<Ûä´eT+ e÷≥. e÷≥≈£îqï X¯øÏÔ >=|üŒ~. n~
ne‘·*yê]ì yÓT|æŒ+#·>∑\<äT, H=|æŒ+#·>∑\<äT, Ä|ü<ä\qT+&ç ‘·|æŒ+#·>∑\<äT. e÷{≤¢&É≥+ ˇø£ ø£fi¯. X¯ã›X¯øÏÔ
‘Ó*dæq yêìπø á ø£fi¯ ø£s¡‘·˝≤eT\ø£eTe⁄‘·T+~.
ˇø±j·Tq yÓT≥T¢~>∑T‘·THêï&ÉT. n<˚ düeTj·T+˝À eTs=ø±j·Tq yÓT≥T¢ m≈£îÿ‘·THêï&ÉT. <ë] Çs¡T≈£î>±
ñ+~. Ç<ä›s¡÷ eT<Ûä´˝À m<äTs¡T|ü&ܶs¡T. øÏ+~ qT+&ç edüTÔqï n‘·ìøÏ ø√|üyÓT≈£îÿe. ô|’qT+&ç ~>∑T‘·Tqï
yêì‘√ ªªH˚qT eT÷s¡Tâ\≈£î <ë]e«qTμμ nHêï&ÉT. yÓ+≥H˚ m<äT{Ïyê&ÉT @e÷Á‘·+ ‘·&ÉTeTTø√≈£î+&Ü ªª|üs¡yê˝Ò<äT
H˚ìkÕÔqTμμ nHêï&ÉT. Ç|ü&ÉT me&ÉT eT÷s¡Tâ&Éj·÷´&ÉT?
ˇø±yÓT Ç+ø=ø±yÓT‘√ ø={≤¢≥ ô|≥Tº≈£îqï~. ø√|ü+‘√ ¬s∫Ãb˛sTT ªªNÛ ≈£îø±ÿμμ nqï~. ne‘·˝≤yÓT
ªª@eTø±ÿ?μμ nqï~. á e÷≥‘√ yÓTT<ä{≤yÓT≈£î ‹ø£ÿ≈£î~]+~.
‘ê+ã÷\+ y˚düTø√e&ÜìøÏ yÓfi≤fl&=ø£ ô|<ä›eTìwæ. ‘·eTπÕ≈£î\T ø£fÒºyêì‘√ ªª@jYT, Ä≈£î˝ÀdüTqï+
‘·≈£îÿey˚sTT, <äe&É|ü>∑T\T‘·T+~μμ n+≥÷ |üø£ÿH˚ ñqï ns¡{Ï|ü+&É¢ ¬>\≈£î #˚sTT Äì+∫ ì\ã&ܶ&ÉT.
neø±X¯+ø√dü+ m<äTs¡T#·÷düTÔqï ‘·eTπÕ≈£î\yê&ÉT ªª@eTjÓ÷´jYT, #ÓsTT´‹sTT´, |ü+&ÉT¢sê\T‘êsTTμμ
nHêï&ÉT. e÷≥≈£î e÷≥, <Óã“≈£î <Óã“.
kÕVæ≤‘ê´_Û˝≤wæjÓÆTq ˇø£&ÉT ø£$ì ø£*XÊ&ÉT. m+‘√ø±\+ qT+&ç ‘·q eTqdüT˝À <ë#·T≈£îqï ÄX¯qT
ãj·T≥ô|{≤º&ÉT. ªªnj·÷´, Hê≈£î @<Ó’Hê Hê{Ïø£qT sêdæe«+&çμμ nq&ç>±&ÉT. <ëìøÏ ã<äT*dü÷Ô Ä ø£$
ªªz! <ëìπøeTT+~ @Hê{Ϭø’Hê sêkÕÔqTμμ nì nuÛÑj·T$T#êÃ&ÉT.
ˇø£ ô|+&ç¢y˚&ÉTø£˝À ø=+<äs¡T ≈£Ls¡TÃì e÷{≤¢&ÉT≈£î+≥THêïs¡T. ˇø£ ô|<ë›j·TqqT ªªMTej·Tôd+‘·+&ûμμ
nq&ç>±s¡T. <ëìø± ô|<ä›eTìwæ ªª@&˚fi¯óflμμ nHêï&ÉT. n+<äs¡÷ eTT≈£îÿq y˚˝ÒdüT≈£îHêïs¡T. m+‘· ô|<ä›eTìôw’‘˚
e÷Á‘·+ Ç+‘·>± |ü]Vü‰düe÷&ÉT‘êsê nì ì\BXÊs¡T. n‘·qHêï&ÉT ªªH˚qT ì»y˚T #ÓbÕŒqT. Hê≈£î @&˚fi¯óflμμ
(7 I 7 R 49) nHêï&ÉT. ndü\T $wüj·T+ ‘Ó\TdüT≈£îì n+<äs¡÷ >=\T¢q qyê«s¡T.
ãC≤s¡T˝À yÓfi¯ó‘·Tqï ˇø£‘·ìøÏ $TÁ‘·T&ÉT ‘ês¡dü|ü&ܶ&ÉT. #ê˝≤ø±\yÓTÆ+~ yêfi¯ófl ø£\TdüTø=ì. $TÁ‘·T&ÉT
#Ó|ü\T ˝Ò≈£î+&Ü ñ+&É&É+#·÷dæ $wüj·Ty˚T$T≥ì Á|ü•ï+#ê&ÉT. <ëìøÏ ã<äT*dü÷Ô ªª#Ó|üø=qT≥πøeTTqï<äμμì
ô|<ä$ $]#ê&Ü$TÁ‘·T&ÉT.
‘·qT rj·TuÀj˚T dæìe÷ $wüj·T+˝À ìsêà‘· ˇø£ ø£$ <ä>∑Zs¡≈£î yÓfi≤fl&ÉT. ªªHê dæìe÷ø=ø£ bÕ≥
sêkÕÔsê?μμ nì nuÛÑ´]ú+#ê&ÉT. <ëìøÏ ø£$ ªªsêkÕÔsêμμ nHêï&ÉT. m+‘· ø£$jÓÆT‘˚ e÷Á‘·+ Ç+‘· nVü≤+ø±s¡+>±
‘·qqT ªsêμ n+{≤&Ü nqT≈£îHêï&ÉT ìsêà‘·. n‘·ì Ä+‘·s¡´+ Á>∑Væ≤+∫q ø£$, ªªnj·÷´! qqTï ‘·|ü>±
nqT≈£î+≥Tqï≥T¢Hêïs¡T H˚qqï~ ªsêkÕÔ, sêμ μμ nì. Vü≤eTàj·T´ nqT≈£îHêï&ÉT ìsêà‘·.
Ç{≤¢ e÷≥ $s¡T|ü⁄\T yÓTs¡T|ü⁄\qT düèwæºkÕÔsTT. e÷≥\˝À e´+>∑´+ –*–+‘·\T ô|&ÉT‘·T+~.SCERT TELANGANA

118. 106 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
11. l\T bı+–q Je>∑&ɶ
#·<äTe+&ç ` Ä˝À∫+#·+&ç ` e÷{≤¢&É+&ç
@ <˚X¯y˚T–Hê m+<äT ø±*&çHê
@ |”sƒ¡yÓTøÏÿHê me«¬s<äT¬s’Hê
bı>∑&Ésê ˙ ‘·*¢uÛÑ÷$T uÛ≤s¡‹ì
ì\T|üsê ˙ C≤‹ ì+&ÉT >ös¡eeTT...
Á|üX¯ï\T bÕsƒ¡+ ñ<˚›X¯+
uÛ≤s¡‘·<˚X¯+ nH˚ø£ dü+düÿ è‹ dü+Á|ü<ëj·÷
\≈£î ì\j·T+. dæ]dü+|ü<ä\≈£î, bÕ&ç|ü+≥\≈£î
Á|üdæ~Δ bı+~+~. m+<äs√ eTVü≤˙j·TT\≈£î Ç~
|ü⁄{Ϻì\T¢. _Ûqï‘·«+˝À @ø£‘·«y˚T uÛ≤s¡‘·<˚X¯+
Á|ü‘˚´ø£‘·. eTq <˚X¯>ös¡yêìï <äX¯~X¯˝≤ #ê≥&É+
eTq ø£s¡Ôe´+. eTq <˚X¯ bÂs¡TcÕìï ì\u…≥º&É+
eTq u≤<Ûä´‘·. á uÛ≤yê dü÷Œ¤]Ôì ø£*–+#·&Éy˚T
á bÕsƒ¡+ ñ<˚›X¯+.
1. ô|’ yêø±´\T <˚ì>∑T]+∫ #Ó|ü⁄ÔHêïsTT?
2. <˚X¯+|ü≥¢ m≥Te+{Ï uÛ≤eq‘√ ñ+&Ü*?
3. C≤‹>ös¡e+ ì\T|ü&É+ n+fÒ MTs¡T
@eTqT≈£î+≥THêïs¡T?
4. á π>j·÷ìï bes¡T s¡∫+∫ ñ+&Ée#·TÃ?
` sêj·TÁb˛\T düTu≤“sêe⁄SCERT TELANGANA

119. 107‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
Á|üy˚•ø£
$<ë´s¡Tú\≈£î dü÷#·q\T
+bÕsƒ¡+˝Àì u§eTà\qT #·÷&É+&ç. bÕsƒ¡+ eTT+<äTqï Á|üy˚•ø£ #·<äTe+&ç. bÕsƒ¡+˝Àì $wüj·÷ìï
}Væ≤+#·+&ç.
+bÕsƒêìï #·<äTe+&ç. ns¡ú+ø±ì |ü<ë\øÏ+<ä ^‘·\T ^j·T+&ç.
+ns¡ú+ø±ì |ü<ë\qT, yêø±´\qT >∑T]+∫ MT $TÁ‘·T\‘√ #·]Ã+#·+&ç.
+bÕsƒ¡´|ü⁄düÔø£+ ∫es¡q ñqï ª|ü<ë\T ` nsêú\Tμ |ü{Ϻø£ #·÷dæ, ‘Ó*j·Tì |ü<ë\≈£î nsêú\qT ‘Ó\TdüTø=+&ç.
uÛ≤s¡rj·T kÕ+düÿè‹ø£ yÓ’uÛÑe+ Á|ü|ü+#· <˚XÊ\≈£î ‘·\e÷ìø£+. eTq yÓ’~ø£ yêvàj·T+,
ñ|üìwü‘·TÔ\T düe÷C≤ìøÏ ~e´e÷s¡Z<äs¡Ùq+ #˚kÕÔsTT. uÛ≤s¡rj·T #ê]Á‘·ø£ >±<∏ä\T, kÕVæ≤rdü+|ü<ä,
ø£$‘·«+, Hê≥´Ø‘·T\T n‘·´+‘· Á|üdæ~Δ¬øøÏÿHêsTT. uÛ≤s¡rj·T #ê]Á‘·ø£ yês¡dü‘·«+, eTq <˚X¯|ü⁄ |òüTq‘·
m+‘· $•wüºyÓTÆqy√ á bÕsƒ¡+ <ë«sê ‘Ó\TdüT≈£î+<ë+!
á bÕsƒ¡+ ªπ>j·Tμ Á|üÁøÏj·T≈£î #Ó+~q~. Ç~ e÷Á‘ê#Û·+<ädüT‡˝À,
sê>∑j·TTø£Ô+>±, bÕ&ÉTø√e&ÜìøÏ M\T>± ñ+≥T+~.
á π>j·T+ sêj·TÁb˛\T düTu≤“sêe⁄ s¡∫+#ê&ÉT.
bÕsƒ¡´uÛ≤>∑ $esê\T
ø£$ |ü]#·j·T+
uÛ≤eø£$‘ê«ìøÏ ù|¬sìïø£>∑qï sêj·TÁb˛\T düTu≤“sêe⁄ >∑T+≥÷s¡Tõ˝≤¢ >±s¡¢bÕ&ÉT
Á>±eT+˝À »ìà+#ê&ÉT. ‘·èDø£+ø£D+, ùdïVü≤\‘·, dü«|üï≈£îe÷s¡, ø£wüºø£eT\, Ä+Á<Ûëe[,
»&É≈£î#·TÃ\T, eqe÷ yÓTT<ä˝…’q ø±yê´\qT s¡∫+#ê&ÉT. s¡e÷´˝Àø£+, e÷<ÛäTØ
<äs¡Ùq+ áj·Tq sêdæq \ø£åD Á>∑+<∏ë\T. n<äT“¤‘· es¡íq\T, ‘Ó\T>∑T<äq+, <˚X¯uÛÑøÏÔ
sêj·TÁb˛\T ø£$‘·«+˝À n&ÉT>∑&ÉT>∑THê ø£ìŒkÕÔsTT.
13 e÷]Ã 1892
30 pHé 1984SCERT TELANGANA

120. 108 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
Áo\T bı+–q Je>∑&ɶsTT
bÕ\T bÕ]q uÛ≤>∑´d”eTsTT
es¡*q~ sT÷ uÛÑs¡‘·K+&ÉeTT
uÛÑøÏÔ bÕ&És¡ ‘·eTTà&Ü!
y˚<äXÊK\T yÓ*ôd ì#·Ã≥
Ä~ø±e´+ ã\¬s ì#·Ã≥
u≤<äsêj·TD |üs¡eT ãTTwüß\≈£î
bÕ<äT düT$Tà~ #Ó˝…¢˝≤!
$|æq ã+<ÛäTs¡ eèø£åyê{Ïø£
ñ|üìwüqà<ÛäT y=*¬ø ì#·Ã≥
$|ü⁄ ‘·‘·Ô«eTT $düÔ]+∫q
$eT\‘· $T<Ó ‘·eTTà&Ü!
dü÷Á‘·j·TT>∑eTT X¯ó<äΔyêdüq
øå±Á‘·j·TT>∑eTT XÖs¡´#·+&çeT
∫Á‘·<ëdü´eTT#˚ #·]Á‘·\
#ÓiÏ–b˛jÓTqT #Ó˝…¢˝≤!
y˚T*øÏHÓïs¡ y˚Tfi¯$+N
sê\T ø£s¡>∑>∑ sê>∑yÓTrÔ
bÕj·Tì uÛ≤$uÛ≤s¡‘·
|ü<äeTT bÕ&És¡ ‘·eTTà&Ü!
Ä˝À∫+#·+&ç ` #Ó|üŒ+&ç
+ø£$ uÛ≤s¡‘· uÛÑ÷$Tì ªl\T bı+–q Je>∑&ɶμ
nq&É+˝À Ä+‘·s¡´y˚T$T{Ï?
+uÛ≤s¡‘·<˚X¯+ m+<äT≈£î |ü⁄D´uÛÑ÷$T>± ø°]Ô+#· ã&ç+~?
+eTq <˚X¯+ >=|üŒ‘·qy˚T$T{Ï?
ISCERT TELANGANA

121. 109‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
qes¡düeTTà\T Hê≥´e÷&É>∑
∫e⁄s¡T |ü\T≈£î\T #Óe⁄ $+<äT>∑
ø£$‘·\*¢q Áø±+‘·Vü≤è<äj·TT\
>±s¡$+|üyÓ #Ó˝…¢˝≤!
<˚X¯>∑s¡«eTT B|æÔ#Ó+<ä>∑
<˚X¯#·]‘·eTT ‘˚»]\¢>∑
<˚X¯eTs¡dæq BÛs¡|ü⁄s¡Twüß\
‘Ó*dæ bÕ&És¡ ‘·eTTà&Ü!
bÕ+&Éy˚j·TT |ü<äTqT ø£‘·TÔ\T
eT+&ç yÓTidæq eTVæ≤‘· s¡Dø£<∏ä
ø£+&É>∑ ∫ø£ÿì ‘Ó\T+>∑T\
ø£\dæ bÕ&ÉyÓ #Ó˝…¢˝≤!
˝Àø£eT+‘·≈£î ø±ø£ô|{Ϻq
ø±ø£rj·TT ø£<äq bÕ+&ç‹
NøÏb˛eì #˚e|ü<äeTT\
#˚]Ã bÕ&És¡ ‘·eTTà&Ü!
‘·T+>∑uÛÑÁ<ëuÛÑ+>∑eTT\‘√
bı+– ì+–ì bı&ç∫ Á‘·T∞fl
uÛÑ+>∑|ü&Éì ‘Ó\T+>∑THê<∏äT\
bÕ≥ bÕ&ÉyÓ #Ó˝…¢˝≤!
Ä˝À∫+#·+&ç ` #Ó|üŒ+&ç
+#Óe⁄\≈£î $+<äT#˚j·T&É+ n+fÒ MTs¡T
@eTqT≈£î+≥THêïs¡T?
+m≥Te+{Ï |üqT\T #˚dæqyês¡T BÛs¡|ü⁄s¡Twüß\T>± ø°]Ô+#·ã&É‘ês¡T?
+uÛ≤s¡‘· yÓ’uÛÑyêìï m+<äT≈£î bÕ&ÉTø√yê*?
IISCERT TELANGANA

122. 110 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
kÕsê+X¯+
ø£$ eTq<˚X¯|ü⁄ >ös¡yêìï, >=|üŒ‘·Hêìï #ê{Ï#Óù|Œ$<Ûä+>±, Á|ü‹yês¡÷ bÕ&ÉTø=H˚+<äT≈£î M\T>± π>j·T+˝À
á øÏ+~ $wüj·÷\qT #ÓbÕŒs¡T. Äj·Tq uÛ≤s¡‘·<˚X¯ Á|ü»\qT ‘·eTTà&Ü! #Ó˝…¢˝≤! nì dü+uÀ~Û+#ês¡T.
eTq uÛ≤s¡‘·<˚X¯+ dæs¡T\T bı+–q, JeeTTqï uÛÑ÷$T. Ç~ bÕ&ç|ü+≥\T>∑ uÛ≤>∑´<˚X¯+. n{≤¢+{Ï á
uÛ≤s¡‘·<˚XÊìï >∑÷]Ã uÛÑøÏÔ‘√ bÕ&Ü*.
y˚<ë\T, yê{Ï XÊK\T á <˚X¯+˝À yÓ*XÊsTT. Ä~ø±e´yÓTÆq sêe÷j·TD+ Çø£ÿ&˚ |ü⁄{Ϻ+~. eTVü‰uÛ≤s¡‘·,
uÛ≤>∑e‘ê\qT s¡∫+∫q y˚<äyê´düT&ÉT yÓTT<ä˝…’q m+<äs√ eTTqT\qT>∑qï |ü⁄D´uÛÑ÷$T Ç~.
á <˚X¯+˝À <ä≥ºyÓTÆq #Ó≥¢‘√ ≈£L&çq $kÕÔs¡yÓTÆq ns¡D≤´\THêïsTT. eT<ÛäTs¡yÓTÆq uÛ≤ekÕs¡+>∑\
ñ|üìwü‘·TÔ\T Çø£ÿ&˚ |ü⁄{≤ºsTT. $esê\‘√ ≈£L&çq ‘·‘·Ô«uÀ<Ûäq $düÔ]+∫q |ü$Á‘·yÓTÆq uÛÑ÷$T Ç~.
Ä|üdüÔ+ã, ÄX¯«˝≤j·THê~ dü÷Á‘ê\qT #Ó|æŒq ø±\+Hê{Ï >=|üŒ‘·q+, Á|ü#·+&É |üsêÁø£eTeTTqï sêE\
ø±\+Hê{Ï, |üsêÁø£eT #·]Á‘·\˙ï |üs¡<˚oj·TT øÏ+<ä u≤ìdü‘·q+ e\¢ n+‘·]+∫b˛j·÷sTT.
øÏHÓïs¡ yê<ë´ìï MT≥T‘·÷, sêfi¯flqT ≈£L&Ü ø£s¡–+#·>∑ sê>∑+‘√, eT<ÛäTs¡+>±, uÛ≤$ uÛ≤s¡‘·<˚X¯ uÛ≤>±´ìï
>∑T]+∫ bÕ&ÉTø√yê*.
qes¡kÕ\‘√ ì+&çq, ‘˚≥‘Ó\T>∑T e÷≥\‘√ #Óe⁄\øÏ+|ü⁄>± ø£$‘ê«ìï #Ó|æŒq Á|ü>∑‹o ø£e⁄\qT
>ös¡$+#ê*.
<˚XÊ_Ûe÷q+ Á|üø±•+#˚≥≥T¢>± <˚X¯#·]Á‘· $düÔ]+#˚≥≥T¢>± <˚XÊìï ø±bÕ&çq Ms¡T\qT >∑T]+∫ ‘Ó\TdüTø=ì
ø°]Ô+#ê*.
bÕ+&Ée⁄ ø£‘·TÔ |ü<äTqT‘√ ‘·fi¯‘·fi¯˝≤&çq ≈£îs¡TπøåÁ‘· j·TT<ëΔìï >∑T]+∫ #·ø£ÿì ‘Ó\T>∑T|ü<ë\‘√ n+<äs¡÷
ø£\dæ bÕ&ÉTø√yê*.
Á|ü|ü+#êH˚ï y˚&ÓøÏÿ+∫q ø±ø£rj·TsêE j·TT<äΔHÓ’|ü⁄D≤´ìï ø£\ø±\+ ì*#˚ e÷≥\‘√ yÓT#·TÃø√yê*.
‘·T+>∑uÛÑÁ<ëq~ n\‘√ bÕ≥T>± bı+– Äø±XÊqï+{ÏHê #Ó≈£îÿ#Ó<äs¡ì <ÛÓ’s¡´+>∑ ‘Ó\T>∑T sêE #·]Á‘·\qT
>±q+#˚j·÷*.
Ç$ #˚j·T+&ç
I$ì, ns¡ú+ #˚düTø=ì, Ä˝À∫+∫ e÷{≤¢&É&É+
1. á π>j·T+ <˚ì>∑T]+∫ #Ó|ü⁄‘·Tqï~? Ç+<äT˝À <˚X¯uÛÑøÏÔøÏ dü+ã+~Û+∫q n+XÊ\T @y˚TeTTHêïsTT?
2. á π>j·÷ìï sê>∑j·TTø£Ô+>± bÕ&É+&ç. kÕsê+XÊìï kı+‘·e÷≥˝À¢ #Ó|üŒ+&ç.SCERT TELANGANA

123. 111‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
II<Ûësêfi¯+>± #·<äTe&É+ ` ns¡ú+ #˚düTø=ì Á|ü‹düŒ+~+#·&É+
1. á π>j·T+˝À eTq uÛ≤s¡‘·<˚X¯+ nì ‘Ó*ù| |ü<ë\qT >∑T]Ô+#·+&ç.
2. á øÏ+~ uÛ≤e+ e#˚à yêø±´\T π>j·T+˝À mø£ÿ&É ñHêïjÓ÷ #·÷dæ sêj·T+&ç.
n. eTq <˚X¯+ y˚<ë\≈£î |ü⁄{Ϻì\T¢
_______________________
Ä. ø±ø£rj·TT j·TT<äΔ HÓ’|ü⁄D´+
_______________________
Ç. ˝Ò‘· e÷≥\T #Óe⁄ øÏ+|ü⁄>∑
_______________________
á. ñ|üìwü‘·TÔ\T Çø£ÿ&˚ |ü⁄{≤ºsTT.
_______________________
ñ. qes¡kÕ\T Hê≥´e÷&ÜsTT.
_______________________
1. øÏ+~ Á|üX¯ï\≈£î ◊<˚dæ yêø±´˝À¢ »yêãT\T sêj·T+&ç.
n. uÛ≤s¡‘·<˚XÊìï ø±bÕ&çq ø=+<äs¡T Ms¡T\qT >∑T]+∫ ‘Ó\T|ü+&ç.
Ä. ªu≤ìdü‘·q+μ n+fÒ @$T{Ï?
Ç. ªuÛÑs¡‘· K+&É+μ uÛ≤>∑´d”eT nq{≤ìøÏ >∑ ø±s¡D≤\T ‘Ó\T|ü+&ç.
á. sêj·TÁb˛\T düTu≤“sêe⁄>±]ì MT e÷≥˝À¢ |ü]#·j·T+ #˚j·T+&ç?
2. øÏ+~ Á|üX¯ï≈£î |ü<˚dæ |ü+≈£îÔ\˝À düe÷<Ûëq+ sêj·T+&ç.
uÛ≤s¡‘·<˚X¯+ >=|üŒ‘·Hêìï m+<äT≈£î ‘Ó\TdüTø√yê*?
˝Ò<ë
ªl\T bı+–q Je>∑&ɶμ π>j·T+ Ä<Ûës¡+>± uÛ≤s¡‘·<˚X¯ yÓ’uÛÑyêìï e]í+#·+&ç.
IIId”«j·Ts¡#·qSCERT TELANGANA

124. 112 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
á π>j·÷ìï uÛ≤s¡‘·e÷‘· Ä‘·àø£<∏ä>± sêj·T+&ç. (˝Ò<ë)
eTq <˚X¯+ >=|üŒ‘·q+ >∑T]+∫q π>j·T+ >∑T]+∫ ‘Ó\T‡≈£îHêïs¡T ø£<ë! n{≤¢π> MT }s¡T >=|üŒ<äq+
>∑T]+∫ ˇø£ π>j·T+ sêj·T+&ç.
IVdüè»Hê‘·àø£‘· / Á|üX¯+dü
1. øÏ+~ yêø±´\qT #·<äTe+&ç. n$ @s¡ø£yÓTÆq yêø±´˝À >∑T]Ô+#·+&ç.
ñ<ëˆˆá •\Œ+ m+‘· n+<ä+>± ñ+<√! ( ÄX¯Ãsê´s¡úø£ yêø£´+ )
n. |üìì ‘·«s¡>± |üP]Ô#˚j·÷*. ( )
Ä. #·T{≤º\T m|ü&ÉT ekÕÔs¡T. ( )
VIuÛ≤wüqT >∑T]+∫ ‘Ó\TdüT≈£î+<ë+
1. øÏ+~ yêø±´\T #·<äTe+&ç. ^‘· ^dæq |ü<ë nsêú\T sêj·T+&ç.
n. ãTTwüß\T, eTTqT\T $|æHê\˝À ‘·|üdüT‡ #˚düTÔ+{≤s¡T. ( )
Ä. eTq+<äs¡+ uÛÑ÷‘·\+MT<ä ìedædüTÔHêï+. ( )
Ç. ñ>±~ |ü#·Ã&ç Äs¡T s¡T#·T y˚Tfi¯$+|ü⁄. ( )
á. ‘˚HÓ{°>∑\T eT<ÛäTe⁄qT ÇkÕÔsTT. ( )
2. øÏ+~ yêø±´\˝À ^‘· ^dæq |ü<ë\≈£î düe÷Hêsêúìï#˚à |ü<ë\qT π>j·T+qT+∫ rdæ sêj·T+&ç.
n. n~Ûø£ dü+|ü<ä\T ø£*–qyê] ø£+fÒ >∑TDe+‘·T˝Ò >=|üŒ.
Ä. eTq<˚X¯+ #ê˝≤ dü+e‘·‡sê\T Á_{Ïwtyê] øÏ+<ä u≤ìdü‘·q+˝À eT–Zb˛sTT+~.
Ç. eT+∫yê]ì, >=|üŒyê]ì >ös¡$+#ê*.
á. y˚dü$ø±\+ m+&É y˚&ç>± ñ+≥T+~.
3. øÏ+~ yêø±´\˝À ˇπø nsêúìï#˚à |ü<ë\T ñHêïsTT. yê{Ïì >∑T]Ô+#·+&ç, sêj·T+&ç.
n. $|æHê\˝À Á≈£Ls¡ »+‘·Te⁄\T+{≤sTT. Ä ns¡D≤´\˝ÀH˚ eTTqT\T ìedækÕÔs¡T.
Ä. á <Ûäs¡DÏ˝À m+<äs√ Ms¡T\T »ìà+#ês¡T. á H˚ MT<ä |ü⁄{Ϻq Á|ü‹yês¡÷ bÂs¡Twüe+‘·T˝Ò.
Ç. >=|üŒyê] ùde\T ∫s¡kÕúsTT>± ñ+{≤sTT. n+<äTø√dü+ yê]ì m\¢|ü&É÷ >∑T]Ô+#ê*.
V|ü<äC≤ $ìjÓ÷>∑+SCERT TELANGANA

125. 113‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
Ç. á |ü⁄düÔø£+ yÓ m+‘·. ( )
á. bÕsƒ¡+ n+<äs¡÷ #·<äTe⁄ø=ì s¡+&ç. ( )
ñ. MTs¡T HêqT+&ç ‘Ó\TdüTø√+&ç. ( )
✤øÏ+~ yêø±´\qT #·÷<ë›+.
+yês¡T #·<äTe⁄ø√yê\ì H˚qT y˚&ÉTø=+≥THêïqT.
+$TeTTà\qT H˚qT ÁbÕ]údüTÔHêïqT.
+<äj·T#˚dæ MTs¡T sêyê*.
á eT÷&ÉT yêø±´˝À¢ ˇø£]ì eTs=ø£s¡T ÁbÕ]údüTÔqï≥T¢ ñqï~. Ç{≤¢ ÁbÕ]údüTÔqï≥T¢>± ñ+&˚
yêø£´+ ªÁbÕs¡úHês¡úø£ yêø£´+μ.
+H˚qT ñqï‘· #·<äTe⁄ #·<äTe>∑\qT.
+q&ç∫ yÓfi¯fl>∑\qT.
+uÛÑj·T+ ˝Ò≈£î+&Ü e÷{≤¢&É>∑\qT.
á yêø±´\T ˇø£] kÕeTsêú´ìï ‘Ó*ù| uÛ≤yêìï ø£*– ñqï≥T¢ ø£qã&ÉT‘·THêïsTT. kÕeTsêú´ìï
‘Ó*j·TC…ù|Œ uÛ≤e+ ñqï yêø£´+ ªkÕeTsêú´s¡úø£ yêø£´+μ.
+n‘·&ÉT ekÕÔ&√? sê&√?
+πs|ü⁄ es¡¸+ |ü&Ée#·TÃ.
+á s√E m+&É ø±düTÔ+<√? ˝Ò<√?
á eT÷&ÉT yêø±´˝À¢ |üì »s¡T>∑T‘·T+<√ ˝Ò<√ nH˚ dü+<˚Vü≤+ e´ø£Ô+ ne⁄‘·Tqï~.
|üì »s¡T>∑T‘·T+<√ ˝Ò<√ nH˚ ªdü+<˚Vü≤+μ ø£*π>≥≥T¢qï yêø£´+ ªªdü+<˚Vü‰s¡úø£ yêø£´+μμ.
+ ˝À|ü*øÏ sêe#·TÃ.
+ ø=~›ùd|ü⁄ {°M #·÷&Ée#·TÃ.
+ MTs¡T yÓfi¯fle#·TÃ.
á yêø±´\T nqTeT‹ì ÇdüTÔqï≥T¢>± ñHêïsTT. n+fÒ Ç$ ªnqTeT‘·´s¡úø£ yêø±´\Tμ. @<Ó’Hê ˇø£ |üìì #˚j·T&ÜìøÏ nqTeT‹ì Ç#˚Ã nsêúìï dü÷∫+#˚ yêø£´+ ªnqTeT‘·´s¡úø£ yêø£´+μ.
+ Ç‘·s¡T\qT m>∑‘ê[ #˚j·Te<äT›.
+ ˙{Ïì eè<∏ë #˚j·Te<äT›.
+ m≈£îÿeùd|ü⁄ ìÁ<äb˛e<äT›.
á yêø±´\T Äj·÷ |üqT\qT #˚j·Te<ä›ì #ÓãT‘·Tqï$ (ìùw~ÛdüTÔqï$). ø£qTø£ Ç$ ªìùw<Ûës¡úø£
yêø±´\Tμ.
ˇø£ |üìì #˚j·Te<ä›H˚ (ìùw~Û+#˚) nsêúìï dü÷∫+#˚ yêø£´+ ªìùw<Ûës¡úø£ yêø£´+μ.SCERT TELANGANA

126. 114 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
uÛ≤s¡‘·e÷‘·qT düTÔ‹+#˚ π>j·÷\qT ùdø£]+#·+&ç. ìy˚~ø£qT sêdæ Á|ü<ä]Ù+#·+&ç.
ÁbÕC…≈£îº|üì
O
O
dü÷øÏÔ
Á|ü|ü+#êìøÏ e÷s¡Z<äs¡Ùq+ #˚j·T>∑*–q kÕeTs¡ú´+
uÛ≤s¡‘·<˚XÊìøÏ e÷Á‘·y˚T ñqï~
` Äsêï˝Ÿ¶ {≤sTTHé;
H˚ì$ #˚j·T>∑\Hê ?
+á π>j·÷ìï sê>∑j·TTø£Ô+>± bÕ&É>∑\qT. π>j·T+˝À #Ó|æŒq $wüj·÷\qT
kı+‘·e÷≥˝À¢ #Ó|üŒ>∑\qT. ne⁄qT / ø±<äT
+π>j·T kÕsê+XÊìï kı+‘·e÷≥˝À¢ sêj·T>∑\qT. ne⁄qT / ø±<äT
+uÛ≤e+ Ä<Ûës¡+>± π>j·T+˝Àì bÕ<ë\qT >∑T]Ô+#·>∑\qT. ne⁄qT / ø±<äT
+π>j·÷ìï uÛ≤s¡‘·e÷‘· Ä‘·àø£<∏ä>± sêj·T>∑\qT. ne⁄qT / ø±<äT
2. øÏ+~ yêø±´\qT #·<äTe+&ç. nedüs¡yÓTÆq#√≥ ‘·–q $sêeT∫Vü‰ï\T ñ+#·+&ç. n$ @s¡ø£yÓTÆq
yêø±´˝À >∑T]Ô+#·+&ç.
n. n{≤¢ nqTø√ø£+&ç ( )
Ä. H˚qT #Ó|æŒ+~ $Hêïs√ ˝Ò<√ ( )
Ç. á dü+e‘·‡s¡+ esê¸\T |ü&ÉT‘êjÓ÷ ˝Ò<√ ( )
á. MT¬s|ü&Ó’Hê sêe#·TÃ ( )
ñ. nqTeT‹ ˝Ò≈£î+&Ü ˝ÀìøÏ sêe<äT› ( )
}. MTs¡T uÛÀ»HêìøÏ yÓfi¯fle#·Tà ( )
ãTT.nã“ m+‘· es¡¸+ ≈£î]dæ+~ ( )
ãT÷.eTqdüT ô|{Ϻ $q+&ç ( )SCERT TELANGANA

127. 115‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
#·<äTe+&ç ` ‘Ó\TdüTø=+&ç
>∑]«+#·<ä>∑Z ‘Ó\+>±D≤_&ɶ ¬øô|ºHé $»j·Ts¡|òüTTq+<äHésêe⁄
bÕøÏkÕÔHé <äTsêÁø£eTDqT m<äTs=ÿì e÷‘·è<˚X¯ dü+s¡ø£åD¬ø’ ndüTe⁄\T
n]Œ+∫q neTs¡Ms¡T&ÉT ¬øô|ºHé $»j·Ts¡|òüTTq+<äHésêe⁄. s¡|òüTTq+<äHésêe⁄
»ìà+∫+~ sê»qï õ˝≤¢ uÀHê Á>±eT+. uÀHê ≈£L#·–]sêe⁄, leT‹
ø±+‘·eTà <ä+|ü‘·T\≈£î 5`8`1939q »ìà+#ê&ÉT. Äj·Tq u≤\´+, ÁbÕ<∏ä$Tø£
$<ë´uÛ≤´dü+ kı+‘· }¬s’q uÀHê\˝À »]–+~. nq+‘·s¡+ ñqï‘· $<ä´
ø√dü+ ôV’≤<äsêu≤<é #˚s¡T≈£îHêï&ÉT. #Ûê<äsY|òü÷{Ÿ ñqï‘· bÕsƒ¡XÊ\˝À >∑DÏ‘·+˝À
&çdæº+ø£åHé‘√ yÓTÁ{Ï≈£î´˝ÒwüHé Á|ü<∏äeTÁX‚DÏ˝À bÕdüj·÷´&ÉT. ìC≤+ø±˝ÒJ˝À
Ç+≥Øà&çj·T{Ÿ, ñkÕàìj·÷ j·T÷ìe]‡{°˝À m˝Ÿ.m˝Ÿ._. #·~$ eT+∫
e÷s¡Tÿ\‘√ ñrÔs¡Tí&Éj·÷´&ÉT.
∫qï|üŒ{ÏqT+&û s¡|òüTTq+<äHésêe⁄≈£î <˚X¯uÛÑøÏÔ nbÕs¡eTT. <˚X¯ùde #˚j·÷\ì ‘·|æ+#˚yê&ÉT. n+<äT≈£î
‘·–q≥T¢>± Ç+≥Øà&çj·T{Ÿ˝À mHé.dæ.dæ.˝À #˚sê&ÉT. #·ø£ÿì •ø£åDqT bı+<ë&ÉT. n‘·T´‘·ÔeT ø±´&Ó{Ÿ>±,
¬s’|òæ˝ŸyÓTHé>± >∑T]Ô+|ü⁄ bı+<ë&ÉT.
$<ë´s¡®q |üP]Ôø±>±H˚ 1962˝À »]–q C≤sTT+{Ÿ düØ«dæ+>¥ $+>¥ ìs¡«Væ≤+∫q m+|æø£ |üØø£å˝À
<äøÏåDuÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝ÀH˚ Á|ü<∏äeTT&ç>± ì*#ê&ÉT. ¬s+&Ée ˝…|òæºHÓ+{Ÿ>± ôd’q´+
(NEFA) ˝À ìj·T$T+|üã&ܶ&ÉT.
|üs¡«‘·ÁbÕ+‘ê˝À¢, <äTs¡ZeT ns¡D≤´˝À¢ ø£sƒ√s¡yÓTÆq •ø£åD bı+<ë&ÉT. j·TT<äΔeP´Vü≤+˝À Ä]‘˚sê&ÉT. Ä‘·s¡Tyê‘·
Hê>±˝≤+&é≈£î ã~©MT<ä yÓ[flq|ü&ÉT $T\≥Ø Ç+f…*C…H釽À (>∑÷&ÛÉ#ê] $uÛ≤>∑+) •ø£åD bı+<ë&ÉT.
‘·s¡Tyê‘· ª¬øô|ºHéμ>± |ü<√qï‹ì bı+<ë&ÉT.
Ç~ Ç≥T¢+&É>± ôd\e⁄˝À¢ ñqï s¡|òüTTq+<äHésêe⁄ $ÁXÊ+‹ø√dü+ |üPHê˝À ñ+≥THêï&ÉT. ø=ìïs√E˝À¢H˚
uÛ≤s¡‘·Á|üuÛÑT‘·«+qT+&ç ôd\e⁄ s¡<äT›#˚düTø=ì $<ÛäT˝À¢ #˚s¡TeTì Ä<˚X¯+ n+~+~. ø£s¡Ôe´|üsêj·TDT&Ó’q
s¡|òüTTq+<äHésêe⁄ yÓ+≥H˚ lq>∑sY #˚s¡T≈£îHêï&ÉT.
ø±oàsYqT ÄÁø£$T+#·Tø√e&ÜìøÏ bÕøÏkÕÔHé j·TT<äΔ+ Äs¡+_Û+∫+~. yê]ì ‘·]$Tø=≥º&É+ uÛ≤s¡‘·
ôd’ì≈£î \ø£å´+. ˇø£ ôd’ìø£<äfi≤ìøÏ s¡|òüTTq+<äHésêe⁄ Hêj·Tø£‘·«+ eVæ≤+#ê&ÉT. ‘êqT dæ+Vü≤+˝≤ eTT+<äT≈£î
<ä÷≈£î‘·÷ ‘·qyê]ì q&ç|æ+#ê&ÉT. uÛÑj·T+ø£s¡+>± j·TT<äΔ+ »]–+~. m+‘√eT+~ bÕøÏkÕÔHé ôd’ì≈£î\qT
‘·]$Tø={≤º&ÉT. ø±ì X¯Á‘·Te⁄\T ù|*Ãq ˇø£ ‘·TbÕø°>∑T+&ÉT á Ms¡Tì ‘·\˝ÀøÏ #=#·TÃø=ìb˛sTT+~.
uÛ≤s¡‘·e÷‘· ˇ&ç˝ÀøÏ yê*b˛‘·÷ ≈£L&Ü ‘·qô|’ n~Ûø±]øÏ |ü]dæú‘·T\qT $e]+∫ u≤<Ûä´‘·qT eTs√ Ä|ò”düsY≈£î
n|üŒ–+∫ H˚\ø=]>±&ÉT. n~ 17 ôdô|º+ãsY 1965. ôdô|º+ãsY 21q düø£ ˝≤+#Û·Hê\‘√ Äj·Tq <äVü≤q
dü+kÕÿsê\T »]–q$. n≥Te+{Ï MsêÁπ>düs¡Tì düàè‹øÏ ∫Vü≤ï+>± ø£Ø+q>∑sY˝À $TwüHé Vü‰düŒ≥˝Ÿs√&ÉT¶≈£î
Äj·Tq ù|s¡T ô|{≤ºs¡T. uÛ≤s¡‘·Á|üuÛÑT‘·«+ ªMs¡#·Áø£μ nyês¡T¶ Ç∫à >ös¡$+∫+~. dæ]dæ\¢`uÀHê Á>±e÷\eT<Ûä´
ªª$»j·Tq>∑s¡+μμ ù|s¡T‘√ ˇø£ q÷‘·q Á>±eT+ @s¡Œ&ç+~. áj·Tq≈£î XÊX¯«‘· ìyêfi¯ó\T n]Œ+#·&ÜìøÏ
ø£Ø+q>∑sY˝À ªdü÷Œ¤]Ôμ nH˚ dü«#·Ã¤+<ä dü+düúqT @s¡Œs¡∫ düe÷»Væ≤‘· ø±s¡´Áø£e÷\T ìs¡«Væ≤düTÔHêïs¡T.SCERT TELANGANA

128. 116 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
12. sêDÏ X¯+ø£s¡eTà
u§eTàqT #·÷&É+&ç ` Ä˝À∫+#·+&ç ` e÷{≤¢&É+&ç
1. u§eTà˝À ø£ì|ædüTÔqï<Óes¡T?
2. ÄyÓT @+ #˚düTÔqï~? me]‘√ b˛sê&ÉT‘·Tqï~? m+<äT≈£î b˛sê&ç ñ+&Ée#·TÃ?
3. j·TT<äΔ+˝À XÖsê´ìï #·÷|æq Ád”Ô\qT @eT+{≤s¡T?
4. MT≈£î ‘Ó*dæq Ms¡HêØeTDT ù|s¡T¢ #Ó|üŒ+&ç.
Á|üX¯ï\TSCERT TELANGANA

129. 117‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
Á|üy˚•ø£
$<ë´s¡Tú\≈£î dü÷#·q\T
+bÕsƒ¡+˝Àì u§eTà\qT #·÷&É+&ç. bÕsƒ¡+ eTT+<äTqï Á|üy˚•ø£ #·<äTe+&ç. bÕsƒ¡+˝Àì $wüj·÷ìï
}Væ≤+#·+&ç.
+bÕsƒêìï #·<äTe+&ç. ns¡ú+ø±ì |ü<ë\øÏ+<ä ^‘·\T ^j·T+&ç.
+ns¡ú+ø±ì |ü<ë\qT, yêø±´\qT >∑T]+∫ MT $TÁ‘·T\‘√ #·]Ã+#·+&ç.
+bÕsƒ¡´|ü⁄düÔø£+ ∫es¡q ñqï ª|ü<ë\T ` nsêú\Tμ |ü{Ϻø£ #·÷dæ, ‘Ó*j·Tì |ü<ë\≈£î nsêú\qT ‘Ó\TdüTø=+&ç.
neø±X¯+ \_ÛùdÔ eTVæ≤fi¯\T @ |üìHÓ’Hê kÕ~Û+#·>∑\s¡T. ‘·eT X¯øÏÔkÕeTsêú´\qT |ü<äTqTô|≥Tºø=ì,
Ä‘·à $XÊ«dü+‘√ eTT+<ä&ÉT>∑Ty˚kÕÔs¡T. Á|ü|ü+#êìøÏ Ä<äs¡Ù+>± ì\TkÕÔs¡T. n≥Te+{Ï ø√e≈£î #Ó+~q
eTVæ≤fi¯ X¯+ø£s¡eTà. ÄyÓT j·TT<äΔs¡+>∑+˝À #·÷|æq Á|ü‹uÛÑqT, ÄyÓT J$‘· #·]Á‘·qT Á|ü»\T bÕ≥\T>±
bÕ&ÉT≈£î+{≤s¡T. Ç+‘· ø°]Ôbı+~q sêDÏX¯+ø£s¡eTà #·]Á‘·qT ã‘·Tø£eTà bÕ≥ s¡÷|ü+˝À ‘Ó\TdüT≈£î+<ë+.
á bÕsƒ¡+ π>j·Tø£<∏ä Á|üÁøÏj·T≈£î #Ó+~q~. ø£<∏äqT
π>j·Ts¡÷|ü+˝À #Ó_‘˚ π>j·Tø£<∏ä. \j·÷‘·àø£+>± bÕ&ÉTø√e&ÜìøÏ
M\T>± ñ+≥T+~.
dü+>±¬s&ç¶ õ˝≤¢≈£î #Ó+~q ø°ˆˆX‚ˆˆ dü+|üqTà&ÉT+u…’ s¡+>∑ø£èwüíe÷#ês¡T´\T s¡∫+∫q ªªyÓT<äø˘
õ˝≤¢+‘·s¡Z‘· n+<äy√\T XÖs¡´ Ms¡´¬s&ç¶ Á‘·j·T+μμ (Ms¡T >±<∏ä\T) |ü⁄düÔø£+ Ä<Ûës¡+>±
s¡÷bı+~+∫q bÕsƒê´+X¯$T~.
bÕsƒ¡´uÛ≤>∑ $esê\T
‘Ó\+>±D˝À Ms¡HêØeTDT\≈£î ø=<äTe˝Ò<äT. n≥Te+{Ï HêØeTDT\˝À n+<√\T dü+kÕúHêìï
bÕ*+∫, X¯Á‘·Te⁄\qT >∑&É>∑&É˝≤&ç+∫q sêDÏ X¯+ø£s¡eTà <ÛÓ’s¡´kÕVü≤kÕ\T ø£*–q Ms¡eì‘·. áyÓT dü+>±¬s&ç¶
düMT|ü+˝Àì >ö&ç#·s¡¢˝À 1702˝À |ü⁄{Ϻ+~. sê»eTà, dü+>±¬s&ç¶ <ä+|ü‘·T\≈£î »ìà+∫q X¯+ø£s¡eTà u≤\´+
qT+∫ Hêj·Tø£‘·« \ø£åD≤\T |ü⁄DÏøÏ |ü⁄#·TÃ≈£îqï~. Á|ü»*ï ø£qï_&ɶ\T>± |ü]bÕ*+∫q sêDÏ X¯+ø£s¡eTà
X¯Á‘·Te⁄ bÕ*≥ n|üs¡ø±[ø£e˝… <ÛÓ’s¡´kÕVü≤kÕ\T Á|ü<ä]Ù+∫+~. #·]Á‘·˝À ‘·qø£+≥÷ #Ós¡>∑ì kÕúq+
dü+bÕ~+#·T≈£îqï~. yÓT<ä≈£î ÁbÕ+‘êìï #·]‘ês¡ú+ #˚dæq sêDÏ X¯+ø£s¡eTà >∑÷]à á bÕsƒ¡+ ‘Ó*j·TCÒdüTÔ+~.
bÕsƒ¡+ H˚|ü<∏ä´+SCERT TELANGANA

130. 118 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
I
Ms¡ ‘Ó\+>±D≤
eTq XÖs¡´ ‘Ó\+>±D≤
eTq <ÛÓ’s¡´ ‘Ó\+>±D≤
eTq uÛ≤wü ‘Ó\+>±D≤
eTq yêDÏ ‘Ó\+>±D≤
eTq u≤DÏ ‘Ó\+>±D≤
eTq XÊ«dü ‘Ó\+>±D≤
eTq <Ûë´dü ‘Ó\+>±D≤
‘Ó\+>±D n+fÒH˚ ˇø£ Á|ü‘˚´ø£ ñìøÏ. $•wüº dü+düÿè‹. ñ<ä´e÷\≈£î |ü⁄{Ϻì\T¢. ‘Ó\+>±D˝Àì Á|ü‹
Á>±eT+ ˇø£ Ms¡Tìø√, ˇø£ ø£fi≤ø±s¡Tìø√, ˇø£ ø£$ø√, ˇø£ >±j·T≈£îìø√ @<√ ˇø£ s¡+>±ìøÏ #Ó+~q
>=|üŒyê]ø√ »qàì∫Ã+~. á $wüj·T+˝À Hê{Ï >ö‘·MT u≤˝≤Áo yÓTT<ä\Tø=ì H˚{Ïes¡≈£î nH˚ø£ eT+~ Ád”Ô\≈£î
≈£L&Ü Á|üdæ<äΔkÕúqeTT+~.
s¡–*+#˚ bÂs¡TcÕ–ï ‘Ó\+>±D≤
ø£~*+#˚ Vü≤è<äj·T B|æÔ ‘Ó\+>±D≤
‘ê´>±\≈£î e÷s¡Tù|s¡T ‘Ó\+>±D≤
Ms¡T\≈£î |ü⁄{Ϻì\T¢ ‘Ó\+>±D≤
Ç+‘· ÁbÕ<Ûëq´‘· dü+‘·]+#·T≈£îqï
‘Ó\+>±D˝À yÓT‘·T≈£îd”eT dæ>∑˝À $]dæq
XÖs¡´ bÕ]C≤‘·+ sêDÏX¯+ø£s¡eTà. áyÓT H˚{Ï
yÓT<äø˘õ˝≤¢˝Àì n+<√\TqT sê»<Ûëì>±
#˚düTø=ì sê»´+ #˚dæ+~. X¯Á‘·Te⁄\≈£î
dæ+Vü≤dü«|üïyÓTÆ+~. Á|ü»\≈£î Äsê<Ûä´<˚e‘Ó’+~.
H˚{Ïø° áyÓT >∑T]+∫q ø£<∏ä\T bÕ≥\T>±,
>±<∏ä\T>± #Ó|ü≈£î+{≤s¡T |ü˝…¢ Á|ü»\T.
ã‘·Tø£eTà bÕ≥˝À¢ ≈£L&Ü áyÓT #·]Á‘·qT
bÕ&ÉT≈£î+{≤s¡T. Ä #·]Á‘· m{≤¢ ñqï<√
#·÷<ë›+!SCERT TELANGANA

131. 119‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
XÖs¡´X¯+ø±s¡eTà ñj·÷´˝À ` sêDÏ X¯+ø±s¡eTà ñj·÷´˝À
X¯Ss¡X¯+ø±s¡eTà ñj·÷´˝À ` <ÛÓ’s¡´ X¯+ø±s¡eTà ñj·÷´˝À
sêj·Tu≤–ì >±<∏ä ñj·÷´˝À ` ø=<äTeT dæ+>∑|ü⁄ >±<∏ä ñj·÷´˝À
düT<äT›\÷ $qs¡+&ç ñj·÷´˝À ` ø=<äTe ˝Òø± $qT&ÉT ñj·÷´˝À
|ü˝…¢˝À |ü⁄{Ϻ+~ ñj·÷´˝À ` |ü˝…¢˝À ô|]–+~ ñj·÷´˝À
|ü˝…¢≥÷s√¢ qT+&ç ñj·÷´˝À ` |ü{≤ïì ¬ø~–+~ ñj·÷´˝À
n+<ë\T dæ*ÿ+~ ñj·÷´˝À ` n+<ä˝≤ ˝…øÏÿ+~ ñj·÷´˝À
ø£q>∑ X¯+ø±s¡eTà ñj·÷´˝À ` ø£qï‘·©¢ eTq≈£î ñj·÷´˝À
>ö&ç #·sê¢˝Àq ñj·÷´˝À ` ø±b˛fi¯fl >∑*¢˝À ñj·÷´˝À
bÕ&ç|ü+≥\T >∑\¢ ñj·÷´˝À ` ¬s’‘·T dü+>±¬s&ç¶ø° ñj·÷´˝À
sê»eTà ‘·©¢ ñj·÷´˝À ` n|üs¡ \Nà y√˝… ñj·÷´˝À
n|üs¡ s¡TÁ<äeT y√˝… ñj·÷´˝À ` n|üs¡+õ u§yÓ÷à˝… ñj·÷´˝À
ne‘·]+NHê~ ñj·÷´˝À ` Ä~ X¯+ø±s¡eTà ñj·÷´˝À
düT>∑TD≤ |ü{Ϻsê ñj·÷´˝À ` >±sê |ü{Ϻsê ñj·÷´˝À
Ä≥bÕ≥˝À¢q ñj·÷´˝À ` y˚T{Ï>± ì˝…Ãsê ñj·÷´˝À
ã+&Ésêfi¯flqT >∑÷&É ñj·÷´˝À ` |æ+&ç>± CÒôdq÷ ñj·÷´˝À
ø£+&É ã\eT÷ >∑*Z ñj·÷´˝À ` >∑T+&Ó ã\eT÷ ø£*Z ñj·÷´˝À
dü<äTe⁄ dü+<Ó˝À¢q ñj·÷´˝À ` düø£ÿ>± qT+&Ósê ñj·÷´˝À
XÖs¡´ X¯+ø±s¡eTà ñj·÷´˝À ` sêDÏ X¯+ø±s¡eTà ñj·÷´˝À
sêj·Tu≤–ì ø£<∏ä ñj·÷´˝À ` s¡eT´+>± $qs¡+&ç ñj·÷´˝À
eT>∑sêj·Tìy√˝… ñj·÷´˝À ` |ü+#Óq÷ ø£≥Tºsê ñj·÷´˝À
ø£Ás¡ ‹|ü≥˝Àq ñj·÷´˝À ` ø£‹Ô |ü≥Tº≥ ˝Àq ñj·÷´˝À
Hê>∑*ï |ü≥Tº≥¢ ñj·÷´˝À ` ã+&ç˙ ‘√\T≥¢ ñj·÷´˝À
Ä]‘˚]Hê~ ñj·÷´˝À ` nìï $<Ó›˝À¢q ñj·÷´˝À
MTkÕ\T ˝Ò≈£îqï ñj·÷´˝À ` s√düeTTqT dü÷|ü⁄sê ñj·÷´˝À
|ü<äT>∑Ts¡÷ m<äT¬s’q ñj·÷´˝À ` |ü&É>={Ϻ ‘·qTïsê ñj·÷´˝À
<ÛÓ’s¡´\Nà <˚$ ñj·÷´˝À ` sêDÏ X¯+ø±s¡eTà ñj·÷´˝À
á$<Ûä+>± m<äT>∑T‘·Tqï X¯+ø£s¡eTà ˇø£kÕ] >ö&ç#·s¡¢ ÁbÕ+‘·+˝À ˇø£ ∫s¡T‘·|ü⁄*‘√ ø£˝…ã&ç+~. ∫s¡T‘·
>±+Á&çdü÷Ô ‘·q |ü+C≤ $düTs¡T‘·THêï uÛÑj·T|ü&É˝Ò<äT. ø£f…º‘√ |ü⁄*ì ø=&É÷Ô <ÛÓ’s¡´+>± m<äTs=ÿqï~. ∫s¡T‘·|ü⁄*ìSCERT TELANGANA

132. 120 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
II
X¯+ø±s¡e÷à #·÷dæ ñj·÷´˝À ` #Ó+‘·πø^Hê~ ñj·÷´˝À
eT+∫ ˙fi¯fl+~+∫ ñj·÷´˝À ` n+ã*ì, dü+ø£{Ïì ñj·÷´˝À
n‘·ìø° Ç∫Ã+B ñj·÷´˝À ` Äø£*˙ r]Ã+~ ñj·÷´˝À
á Ø‹ X¯+ø±s¡eTà ñj·÷´˝À ` ùd<ä r]ÃHê~ ñj·÷´˝À
Hês¡dæ+Vü‰¬s&ç¶ ñj·÷´˝À ` dü+‘√wüuÛÑ]‘·T&Ó’ ñj·÷´˝À
neTà ˙ yÓe«s¡e⁄ ñj·÷´˝À ` nqï|üPs¡íe⁄ ˙e⁄ ñj·÷´˝À
neTè‘êqïeTT ì∫à ñj·÷´˝À ` Äø£*ì r]Ë$ ñj·÷´˝À
Ç~>= rk˛ÿeT+#·T ñj·÷´˝À ` ñ+>∑s¡eTT ì#ÓÃqT ñj·÷´˝À
n|ü&É÷ X¯+ø£s¡eTà ñj·÷´˝À ` á Ø‹>± ã˝…ÿ ñj·÷´˝À
qTyÓ«e]y√ >±ì ñj·÷´˝À ` y˚sTT <ä+&Ü\j·T´ ñj·÷´˝À
ñ+>∑s¡+ –+>∑s¡+ ñj·÷´˝À ` Hêπø$T e<ä›j·T´ ñj·÷´˝À
á ñ+>∑s¡+ pùdÔqT ñj·÷´˝À ` e÷ nj·T´ e÷ ne« ñj·÷´˝À
‘·|ü CÒdæq e+#·T ñj·÷´˝À ` ø√<ä+&Éy˚T‘·Ts¡÷ ñj·÷´˝À
neTà\ø£ÿ \+‘· ñj·÷´˝À ` ì+<ä\÷ y˚‘·Ts¡÷ ñj·÷´˝À
Hêø=<äT› Hêø=<äT› ñj·÷´˝À ` á ñ+>±s¡eTTà ñj·÷´˝À
nqT#·T ~>∑TZq ˝Ò∫ ñj·÷´˝À ` ˝Ò&√˝… |üs¡T¬>‘ÓÔ ñj·÷´˝À
ø±fi¯fl‘√ ‘=øÏÿ+~. <ëìì #·+|æy˚dæ+~. ‘êqT
#ê˝≤ n*dæb˛sTT+~. ◊Hê n‹ ø£wüº+‘√ ‘·q
‘·+Á&çøÏ dü~›>∑+|üqT ‘·\ô|’HÓ‘·TÔø=ì rdüT≈£î
b˛‘·Tqï~. n|ü&ÉT...
ˇø£ÿ >∑+bÕ˝Àq ñj·÷´˝À
dü~›eT÷≥qT yÓ{Ϻ ñj·÷´˝À
bı<Ó›øÏÿ Hê<ä+#·T ñj·÷´˝À
#˚qT ø±&çøÏ b˛+>∑ ñj·÷´˝À
|üPì q&ÉT#·÷#·T+&Ó ñj·÷´˝À ` sêDÏ X¯+ø±s¡eTà ñj·÷´˝À
y˚dü+– ø±˝≤q ñj·÷´˝À ` m+&Éy˚&ç$T ô|]¬> ñj·÷´˝À
n\¢+‘· <ä÷sêq ñj·÷´˝À ` n>∑T|æ+#Ó H=ø£ÿ&É÷ ñj·÷´˝À
>∑TÁsêìï ‘√\T‘·÷ ñj·÷´˝À ` n≥T Ç≥÷ ‹s¡T>∑T‘·÷ ñj·÷´˝À
Äø£* <ä|ü\‘√ ñj·÷´˝À ` n\eT{Ï+#·÷#·T+&Ó ñj·÷´˝À
Ä˝À∫+#·+&ç ` #Ó|üŒ+&ç
+ªª‘ê´>±\≈£î, Ms¡‘ê«ìøÏ e÷s¡Tù|s¡T ‘Ó\+>±Dμμ Bìï
MT¬s{≤¢ düeT]úkÕÔs¡T?
+@ @ >∑TD≤\T ø£*Zñ+fÒ ªªdüT>∑TD≤ |ü{Ϻμμ n+{≤s¡T?SCERT TELANGANA

133. 121‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
Ç{≤¢ Ç‘·s¡T\≈£î düVü‰j·T+ #˚j·T&É+˝À ≈£L&Ü sêDÏ X¯+ø£s¡eTà m|ü&É÷ eTT+<äT+&˚~. á bÕ≥˝À
ñqï Hês¡dæ+Vü‰¬s&ç¶ n+<√\T sêE. Äj·Tq X¯+ø£s¡eTà #˚dæq düVü‰j·÷ìï eT]∫b˛≈£î+&˚yê&ÉT. m|ü&É÷
ÄyÓTqT >∑Ts¡TÔ≈£î ‘Ó#·TÃ≈£î+≥T+&˚yê&ÉT. ∫es¡≈£î dü+>±¬s&ç¶ <ä+|ü‘·T e<ä›≈£î eT+Á‘·T\‘√ ô|+&ç¢ sêj·Tu≤sêìï
|ü+bÕ&ÉT. dü+>±¬s&ç¶ <ä+|ü‘·T\T dü+‘√wü+‘√ X¯+ø£s¡eTàqT Hês¡dæ+Vü‰¬s&ç¶ øÏ∫à |òüTq+>± ô|+&ç¢#˚XÊs¡T. X¯+ø£s¡eTà
Hês¡dæ+Vü‰¬s&ç¶ì sê»´bÕ\q #·ø£ÿ>± #˚j·TeTì sê»<Ûäsêàìï #Ó|æŒ+~. n<Ó{≤¢ ñ+<√ #·÷<ë›+.
ô|+&ç¢ |üP¬sÔÌq+ø£ ñj·÷´˝À ` sê#·ø±sê´*«&ç∫ ñj·÷´˝À
sê»]ø£eTT eT]#Ó ñj·÷´˝À ` Hês¡dæ+Vü‰¬s&ç¶ ñj·÷´˝À
n<˚ n<äqT>± ñj·÷´˝À ` dæ~›F k˛<äs¡T\T ñj·÷´˝À
≈£îÁ≥\÷ |üìïØ ñj·÷´˝À ` ≈£î‘·+Á‘ê\T CÒdæ] ñj·÷´˝À
Á|ü»\q÷ |”&ç+∫ ñj·÷´˝À ` |üqTï\÷ ˝≤–Ø ñj·÷´˝À
á dü+>∑‹ì ‘Ó*ŒØ ñj·÷´˝À ` sêE q]‡+Vü‰¬s&ç¶ø° ñj·÷´˝À
ñ\T≈£î |ü\T≈£L ˝Òì ñj·÷´˝À ` ô|ì$T{Ïì #·÷dæ ñj·÷´˝À
X¯+ø£s¡eTà|ü&É÷ ñj·÷´˝À ` uÛÑj·T$T+‘· ˝Ò≈£î+&É ñj·÷´˝À
sêE #Ó+‘ê CÒ] ñj·÷´˝À ` á Ø‹ <Ó˝…Œq÷ ñj·÷´˝À
Hê MT~ Áù|eT‘√ ñj·÷´˝À ` Á|ü»\qT eT]∫qe⁄ ñj·÷´˝À
sê»´eT+‘ê p&ÉT ñj·÷´˝À ` s¡+õ\T¢ {≤˝Ò<äT ñj·÷´˝À
sê»<Ûäs¡à+ >±<äT ñj·÷´˝À ` Ç~ |ü<äΔ‹ >±<äT ñj·÷´˝À
Á|ü» Væ≤‘·eTTqT >√] ñj·÷´˝À ` ø£qï _&ɶ˝≤¢ p&ÉT ñj·÷´˝À
yÓTT<ä≥ sê»´+ |üqT\T ñj·÷´˝À ` ≈£î<äTs¡T>± CÒj·÷* ñj·÷´˝À
»>∑eTTq yÓTs¡yê* ñj·÷´˝À ` ø°]Ô˙ bı+<ë* ñj·÷´˝À
á$<Ûä+>± ‘·q ô|ì$T{ÏøÏ sê»<Ûäs¡à+ >∑T]+∫ #Ó|æŒ sê»´bÕ\q #˚sTT+∫+~. #·ø£ÿ>± bÕ\q kÕ–düTÔqï
Hês¡dæ+Vü‰¬s&ç¶ì #·÷dæ düVæ≤+#·˝Òø£ dæ~›F k˛<äs¡T\T $wüÁ|üjÓ÷>∑+ #˚dæ #·+bÕs¡T. X¯+ø£s¡eTà ‘·q uÛÑs¡Ô >∑T]+∫
@&çà @&çà ø£+&É¢˝À düeTTÁ<ä+ ì+|ü⁄ø=qï~. áyÓT Ç{≤¢ u≤<Ûä˝À ñ+&É>±H˚ X¯+ø£s¡eTàqT HÓ’C≤+ sêE eTsê؃\
ô|’øÏ j·TT<ëΔìøÏ |ü+bÕ&ÉT. n<Ó{≤¢>√ $qT+&ç—
n+‘·≥ eTsê؃\T ñj·÷´˝À ` |ü+‘ê\T >∑\yês¡T ñj·÷´˝À
HÓ’C≤eTT sêE≈£î ñj·÷´˝À ` C≤ãTq÷ sê•Ø ñj·÷´˝À
ø£|üŒ+ãT >∑&ÉÔyê ñj·÷´˝À ` ø£j·÷´ìø=düÔyê ñj·÷´˝À
e÷ã\eTT >=|üŒB ñj·÷´˝À ` sêJø° sêej·T´ ñj·÷´˝À
n~ pdæ HÓ’C≤eTT ñj·÷´˝À ` ∫+‘·˝À |ü&ܶ&ÉT ñj·÷´˝À
|”cÕ«\T Ms¡T\÷ ñj·÷´˝À ` X¯Ss¡T\÷ BÛs¡T\÷ ñj·÷´˝À
b˛s¡T HÓ{≤¢ CÒ‘·T ñj·÷´˝À ` yê]HÓ{≤¢ ¬>\T‘·÷ ñj·÷´˝À
nqT#·T ∫+‹+#·T‘·÷ ñj·÷´˝À ` X¯+ø£s¡eTàqT _*à ñj·÷´˝ÀSCERT TELANGANA

134. 122 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
düeTsêìø° ã+ô| ñj·÷´˝À ` ø£j·÷´ìø° ã+ô| ñj·÷´˝À
X¯+ø£s¡eTà+‘·{≤ ñj·÷´˝À ` X¯øÏÔ s¡÷|üeTT <ë˝…Ãñj·÷´˝À
E≥TºeTT&ç y˚dæ+~ ñj·÷´˝À ` ø=+>∑T q&ÉTeTT≈£î >∑{Ϻ ñj·÷´˝À
eTT+<äT≈£î∫Ã\T¢ Bdæ ñj·÷´˝À ` eTT<äT›>± eT*∫+~ ñj·÷´˝À
ø±XË uÀdæHê~ ñj·÷´˝À ` ø£‹ÔH˚ |ü{Ϻ+~ ñj·÷´˝À
ø£<äHêì ¬ø*¢+~ ñj·÷´˝À ` ø±[ø± s¡÷ô|‹Ô ñj·÷´˝À
n•«ø± <äfi¯eTT\÷ ñj·÷´˝À ` Äs¡Ty˚\T sê>∑ ñj·÷´˝À
ø±*ã+≥÷\+‘· ñj·÷´˝À ` y˚y˚\T yÓqTyÓ+≥ ñj·÷´˝À
yÓTT+&ç <ÛÓ’s¡´+‘√ì ñj·÷´˝À ` <ä+&Ó‹Ô b˛sTT+~ ñj·÷´˝À
m‘·TÔô|’ m‘·TÔ‘√ ñj·÷´˝À ` ≈£î‘·TÔø£˝…›>√Zôd ñj·÷´˝À
s¡ø£ÔeTTqT bÕ]+#Ó ñj·÷´˝À ` Ms¡HêØj·TjÓT´ ñj·÷´˝À
|”cÕ«\‘√ø£\qT ñj·÷´˝À ` ø£‹Ô]+N y˚ôd ñj·÷´˝À
$»j·T >∑s¡«+‘√ì ñj·÷´˝À ` yÓqT~]^Hê~ ñj·÷´˝À
Ä˝À∫+#·+&ç`#Ó|üŒ+&ç
+X¯+ø£s¡eTà j·TT<äΔs¡+>∑+˝À <ÛÓ’s¡´+ #·÷|æ+~. eT] Ád”Ô\T @j˚T dü+<äsꓤ\˝À <ÛÓ’s¡´+
#·÷bÕ˝À #·]Ã+#·+&ç.
+X¯+ø£s¡eTà #˚dæq eT+∫ |üìøÏ ñ+>∑s¡+ ÇùdÔ rdüTø√˝Ò<äT ø£<ë! Bìì ã{Ϻ MTπs+ Á>∑Væ≤+#ês¡T?
+ªø£+&É¢˝À düeTTÁ<ä+ ì+|ü⁄ø√e&É+μμ nqï C≤rj·÷ìï @j˚T dü+<äsꓤ˝À¢ yê&ÉT‘ês¡T?
III
$»j·T+ ‘·sê«‘· HÓ’C≤+ qyêãT X¯+ø£s¡eTà≈£î ªsêj·Tu≤–Héμ nH˚ _s¡T<äTì#êÃ&ÉT. n+<√\T sêC≤´ìï
X¯+ø£s¡eTà≈£î n|üŒ–+#ê&ÉT. ÄyÓTqT sêDÏ>± Á|üø£{Ï+#ê&ÉT. 1764 dü+ˆˆ ˝À n+<√\T sêC≤´ìøÏ X¯+ø£s¡eTà
sêDÏ nsTT´+~. #·ø£ÿ>± sê»´bÕ\q CÒdæ+~. sêC≤´ìï ‘·q X¯Ss¡‘·«+‘√ $düÔ]+#·T≈£îqï~. nH˚ø£ $»j·÷\qT
kÕ~Û+∫+~. ø±ì ÄyÓT eTqdüT dü+‘√wü+>± ñ+&˚~ ø±<äT. m|ü&ÉT uÛÑs¡Ô >∑Ts¡TÔ≈£î e#˚Ãyê&ÉT. á u≤<Ûä qT+&ç
ñ|üX¯eTq+ bı+<ä&ÜìøÏ rs¡új·÷Á‘·\≈£î b˛sTT+~. q&ç‘√e˝À X¯Á‘·Te⁄\T ÄyÓTô|’ eT‘·TÔeT+<äT #·˝≤¢s¡T.
ìC≤+ e<ä›≈£î yÓ[fl X¯+ø£s¡eTà #·*»«s¡+‘√ #·ìb˛sTT+<äì #ÓbÕŒs¡T. n+<√\T≈£î sêE\j·÷´s¡T. n&É$˝À
‘Ó*$˝ÀøÏ e∫Ãq X¯+ø£s¡eTà ...
HÓeTà~>∑ ˝Ò∫+~ ñj·÷´˝À ` ø£\j·TpdæHê~ ñj·÷´˝À
‘·qyês¡˝…e«s¡÷ ñj·÷´˝À ` ø±q>±sê˝Ò<äT ñj·÷´˝ÀSCERT TELANGANA

135. 123‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
ø±s¡+&É |ü&É$sê ñj·÷´˝À ` ø±≥Tø£ Nø£{Ïsê ñj·÷´˝À
ø=+&Ü ø√q\÷ ñj·÷´˝À ` >∑+&É÷ NeT\÷ ñj·÷´˝À
|ü⁄\T\÷ dæ+Vü‰\T ñj·÷´˝À ` eTT+^dü bÕeTT\÷ ñj·÷´˝À
<ä≥ºyÓTÆq bı<ä\÷ ñj·÷´˝À ` ˝Àj·T\÷ ˝§+ø£\÷ ñj·÷´˝À
<ëØ ‘Óq÷ï ˝Òø£ ñj·÷´˝À ` m+&Éqø£ yêqqø£ ñj·÷´˝À
sêDÏ X¯+ø±s¡eTà ñj·÷´˝À ` ø±fi¯fls¡>∑ ~]¬>qT ñj·÷´˝À
Nø£{À¢ ∫s¡TB|ü+ ñj·÷´˝À ` ø√j·Tyê&É>∑T|æ+#Ó ñj·÷´˝À
yÓT&É˝Àì Vü‰sê\T ñj·÷´˝À ` ø±qTø£>∑ ì#ÓÃqT ñj·÷´˝À
<ä>∑Zs¡ Á>±eT+≈£î ñj·÷´˝À ` <ë]p|ü⁄eTHÓ ñj·÷´˝À
ø√j·Tsê»+‘·≥ ñj·÷´˝À ` ≈£îÁs√ ≈£îÁs√j·T+#·T ñj·÷´˝À
ôV’≤<äsêu≤<äT≈£î ñj·÷´˝À ` <ë]ì p|æ+&ÉT ñj·÷´˝À
sêDÏ X¯+ø£s¡eTà <ÛÓ’s¡´e+‘·Tsê\T ø£qTø£H˚ n&É$ì <ë≥>∑*–+~. HÓ’C≤+ sêE <ä>∑Z]øÏ e∫à X¯Á‘·Te⁄\
≈£îÁ≥\qT #Û˚~+∫+~. Ä+<√\T≈£î sêDÏ nsTT+~. Á|ü»\qT ø£qï_&ɶ\T>± bÕ*+∫+~. Á|ü»\≈£î |üqTï\
uÛ≤s¡+ ‘·–Z+∫+~. n+<äs¡÷ ÄyÓT sêC≤´ìï sêeTsê»´+ nH˚yês¡T. ÄyÓT ‘·q ‘·+Á&çù|]≥ dü+>±¬s&ç¶, ‘·*¢
ù|]≥ sê»+ù|≥ |ü≥ºD≤*ï ì]à+∫+~. >∑s¡T&ÜÁ~ >∑T≥ºô|’ s¡+>∑Hê<∏ë\j·÷ìï ø£{Ϻ+∫+~. Ç{≤¢ ñ+&É>±
X¯+ø£s¡eTà≈£î...
sê#·|ü⁄+&ÉT |ü⁄{Ϻ+~ ñj·÷´˝À ` s¡+bÕqô|{Ϻ+~ ñj·÷´˝À
mìïeT+<äT\T ô|≥Tº ñj·÷´˝À ` Ç+‘Ó’q ‘·>∑Z<äT ñj·÷´˝À
ô|j·T´+‘· bÕøÏ+~ ñj·÷´˝À ` bÕHê\T Bdæ+~ ñj·÷´˝À
sêDÏ X¯+ø±s¡eTà ñj·÷´˝À ` <˚e⁄ìï #˚]+~ ñj·÷´˝À
1774 dü+e‘·‡s¡+˝À X¯+ø£s¡eTà ‘·T~ XÊ«dü $&ç∫+~. n+<√\T #·]Á‘·˝À ÄyÓT ø°]Ô düTesêíø£åsê\‘√
*œ+#·ã&ç+~. n+<äTπø n+<√\T Á|ü»\T X¯+ø£s¡eTàqT á$<Ûä+>± ø°]Ô+#ês¡T.
Ms¡ X¯+ø±s¡eTà ñj·÷´˝À ` X¯Ss¡X¯+ø±s¡eTà ñj·÷´˝À
n+<√\T ø°]Ôì ñj·÷´˝À ` n»sêeTs¡+CÒôd ñj·÷´˝À
dü÷s¡´#·+Á<äT\y√˝… ñj·÷´˝À ` düT¬ø’ÿ ì*∫+~ ñj·÷´˝À
Ä<äs¡ÙsêDÏjÓÆT ñj·÷´˝À ` ì*∫b˛sTTHê~ ñj·÷´˝À
e÷sêDÏ X¯+ø£s¡eTà ñj·÷´˝À ` e÷sêDÏ e÷‘·*¢ ñj·÷´˝À
$qïyê]øÏ ñj·÷´˝À ` $wüßí˝Àø±\T ñj·÷´˝À
#Ó|æŒqyê]øÏ ñj·÷´˝À ` ø£\T>∑T >√dü+|ü<ä\T ñj·÷´˝À
eT+>∑fi¯+ eT+>∑fi¯+ ñj·÷´˝À sêD° X¯+ø£s¡eTà ñj·÷´˝À
Ä˝À∫+#·+&ç`#Ó|üŒ+&ç
+ªªNø£{À¢ ∫s¡TB|ü+μμ nq&É+˝À
Ä+‘·s¡´y˚T$T{Ï?
+Á|ü»\qT ø£qï_&ɶ\T>± bÕ*+#·&É+ n+fÒ MTπøeTs¡úyÓTÆ+~?
+sêDÏ X¯+ø£s¡eTà ø£<∏ä <ë«sê MTπøeTs¡úyÓTÆ+~?SCERT TELANGANA

136. 124 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
sêDÏ X¯+ø£s¡eTà ø£<∏ä˝À MT≈£î q∫Ãq / ÄX¯Ãs¡´+ ø£*–+∫q dü+|òüT≥q @~? <ëì >∑T]+∫ e÷{≤¢&É+&ç.
1. bÕsƒ¡+ #·<äTe+&ç. sêDÏ X¯+ø£s¡eTà |üsêÁø£e÷ìï ‘Ó*ù| |ü<ë\qT >∑T]Ô+#·+&ç?
ñ<ë : ã+&Ésêfi¯flqT |æ+&ç>± CÒj·T&É+.
2. øÏ+~ >∑<ë´ìï #·<äTe+&ç. øÏ+<ä Ç∫Ãq Á|üX¯ï\≈£î dü¬s’q »yêãTqT mqTïø=ì ≈£î+&É©ø£s¡D+˝À
sêj·T+&ç.
Ád”Ôì e÷‘·è<˚e‘·>± uÛ≤$+∫, |üPõ+∫, Äsê~Û+#˚yês¡T uÛ≤s¡rj·TT\T. ªªj·TÁ‘· Hês¡´düTÔ
|üP»´+‘˚ s¡eT+‘˚ ‘·Á‘· <˚e‘ê'μμ nqï~ Äs√´øÏÔ. uÛ≤s¡rj·T dü+düÿèr dü+Á|ü<ëj·÷\qT ˇø£ ‘·s¡+
qT+&ç eTs√‘·sêìøÏ yês¡dü‘·«+>± n+~dü÷Ô ñ+{≤s¡T eTVæ≤fi¯\T. düuÛÑ´‘·, dü+kÕÿsê s¡÷|ü+˝À
C≤‹ Jeq X¯øÏÔì eT]+‘· y˚fi¯SflqT≈£îH˚≥≥T¢ #˚dæ+~ uÛ≤s¡rj·T eTVæ≤fi‚. Ç≥T ≈£î≥T+ã u≤<Ûä´‘·\T
ìs¡«]Ôdü÷Ô, n≥T düe÷» ñqø’ |ü]ÁX¯$Tdü÷Ô ‘·eTe+‘·T bÕÁ‘·qT |ü]|üPs¡í+ #˚düT≈£î+≥÷,
nedüs¡yÓTÆq|ü&ÉT dü+düÿè‹ s¡ø£åD¬ø’ |üPqT≈£î+{≤s¡T. nedüs¡yÓTÆ‘˚ eTVæ≤fi¯\T e÷‘·èuÛÑ÷$T
s¡ø£åDø√dü+ ÁbÕD‘ê´>±\T #˚düTÔ+{≤s¡T.
1) Ád”Ô\qT ` uÛ≤s¡rj·TT\T m{≤¢ |üPõkÕÔs¡T? ( )
ø£) e÷‘·è<˚e‘·>± >∑) |æ‘·è<˚e‘·>± #·) n‹~∏ <˚e‘·>±
2) eTVæ≤fi¯\T ˇø£ ‘·s¡+ qT+&ç eTs√ ‘·sêìøÏ <˚ìì n+~dü÷Ô ñ+{≤s¡T? ( )
ø£) uÛ≤s¡rj·T Ä]úø£ e´edüúqT >∑) uÛ≤s¡rj·T dü+düÿè‹ì #·) uÛ≤s¡rj·T e´eVü‰sê\qT
3) C≤‹ JeqX¯øÏÔ <˚ìe\q y˚fi¯SflqTø=ì ñ+≥T+~? ( )
ø£) düuÛÑ´‘·, dü+kÕÿsê\T >∑) ≈£îfi¯ófl ≈£î‘·+Á‘ê\T #·) m‘·TÔ≈£î ô|’ m‘·TÔ\T
4) y˚{Ï ñqø’ Ád”Ô\T |ü]ÁX¯$TkÕÔs¡T? ( )
ø£) dæ]dü+|ü<ä\T >∑) ≈£î≥T+ã+`düe÷»+ #·) ‘·eTø√dü+ ‘êeTT
5) <˚ìø√dü+ ÁbÕD‘ê´>∑+ #˚j·Te#·TÃ? ( )
ø£) dü+|ü<ä\¬ø’ >∑) Ä#êsê\¬ø’ #·) e÷‘·èuÛÑ÷$T s¡ø£åD¬ø’
Ç$ #˚j·T+&ç
I$ì, ns¡ú+ #˚düTø=ì, Ä˝À∫+∫ e÷{≤¢&É&É+
II<Ûësêfi¯+>± #·<äTe&É+ ` ns¡ú+ #˚düTø=ì Á|ü‹düŒ+~+#·&É+SCERT TELANGANA

137. 125‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
1. ^‘· ^dæq |ü<ë\≈£î nsêú\T sêdæ, yê{Ï‘√ kı+‘·yêø±´\T sêj·T+&ç.
n) ìs¡à˝Ÿ ø=j·T´ u§eTà ‘·j·÷ØøÏ Á|üdæ~Δ.
Ä) u≤>± #·<äTe⁄ø=ì dü«|üï+ HÓs¡y˚s¡TÃø√yê*.
Ç) eTVü‰uÛ≤s¡‘· düeTs¡+˝À <Ûäs¡à+ ¬>*∫+~.
á) nbÕj·Tø£s¡ dü+|òüT≥q\T m<äT¬s’q|ü⁄&ÉT XÖs¡´+ #·÷bÕ*.
ñ) dü÷s¡T´ì B|æÔ ˝Òø£b˛‘˚ ˝Àø£eT+‘ê Nø£{ÏeTj·T+.
2. øÏ+~ |ü<ë\qT $e]+#·+&ç.
n) kÕVæ≤r CÀ´‘·T\T
Ä) XÖs¡´#·+Á~ø£\T
Ç) n|üs¡+õ u§eTà
á) n»sêeTs¡+
1. øÏ+~ Á|üX¯ï\≈£î nsTT<˚dæ yêø±´˝À¢ »yêãT\T sêj·T+&ç.
n. X¯+ø£s¡eTà <ÛÓ’s¡´+>± |ü⁄*‘√ b˛sê&çq dü+|òüT≥qqT e]í+#·+&ç.
Ä. MTs¡T ‘·|æŒb˛‘˚ <ÛÓ’s¡´+>± @$<Ûä+>± Ç+{ÏøÏ #˚s¡T≈£î+{≤s√ sêj·T+&ç.
Ç. sêDÏ X¯+ø£s¡eTà eT+∫ bÕ\Hê<ä≈£åîsê\T nq&ÜìøÏ ñ<ëVü≤s¡D\T sêj·T+&ç.
á. sêDÏ X¯+ø£s¡eTà >=|üŒ‘·q+ >∑T]+∫ H˚{Ïø° bÕ≥ s¡÷|ü+˝À bÕ&ÉTø√e&ÜìøÏ ø±s¡D≤\T
@$T{À sêj·T+&ç.
2. øÏ+~ Á|üX¯ï≈£î |ü~ yêø±´˝À¢ »yêãT sêj·T+&ç.
sêDÏ X¯+ø£s¡eTà |üsêÁø£e÷ìï kı+‘·e÷≥˝À¢ sêj·T+&ç.
sêDÏ X¯+ø£s¡eTà #·]Á‘·qT @ø£bÕÁ‘ê_Ûqj·T+ #˚j·T&ÜìøÏ M\T>± ‘·–q n+XÊ\‘√ s¡#·q
#˚j·T+&ç. Á|ü<ä]Ù+#·+&ç.
IIId”«j·Ts¡#·q
IVdüè»Hê‘·àø£‘· / Á|üX¯+dü
V|ü<äC≤ $ìjÓ÷>∑+SCERT TELANGANA

138. 126 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
1. øÏ+~ |ü<ë\qT $&ÉBj·T+&ç. dü+~Ûì >∑T]Ô+∫ dü+~Ûù|s¡T sêj·T+&ç.
n) s¡+>∑Hê<∏ë\j·T+ :
Ä) neTè‘êqï+ :
Ç) n»sêeTs¡+ :
á) ø£M+Á<äT&ÉT :
2. á øÏ+~ |ü<ë\≈£î $Á>∑Vü≤yêø±´\T sêdæ, düe÷kÕ ù|s¡T¢ sêj·T+&ç.
n) #·<äTe⁄dü+<Ûä´\T :
Ä) bÕeT÷eTT+–dü\T :
Ç) m+&Üyêq\T :
á) ø=+&Üø√q\T :
ñ) eT+Á‘·‘·+Á‘ê\T :
}) ‘·*¢<ä+Á&ÉT\T :
ãTT) sêeTø£èwüßí\T :
ãT÷) ≈£Ls¡>±j·T\T :
~«>∑T düe÷dü+
✤á |ü<ë\qT |ü]o*+#·+&ç
qes¡kÕ\T #·‘·Tπs«<äeTT\Twü≥ÃÁø£es¡TÔ\T
|ü+#·bÕ+&Ée⁄\T<äX¯~X¯\T
á |ü<ë\˝À yÓTT<ä{Ï (|üPs¡«) |ü<ä+ dü+U≤´ yê#·ø£+>± ñ+&ç, ¬s+&Ée|ü<ä+ (|üs¡)
HêeTyê#·ø£+>± ñ+~. M{ÏøÏ $Á>∑Vü≤yêø±´\T Ç{≤¢ ñ+{≤sTT.
qes¡kÕ\T ` ‘=$Tà~ dü+K´>∑ s¡kÕ\T
#·‘·Tπs«<äeTT\T `Hê\T>∑T dü+K´>∑ y˚<äeTT\T
wü≥ÃÁø£es¡TÔ\T `Äs¡T dü+K´>∑ #·Áø£es¡TÔ\T
|ü+#·bÕ+&Ée⁄\T ` ◊<äT dü+K´>∑ bÕ+&Ée⁄\T
<äX¯~X¯\T ` |ü~ dü+K´>∑ ~≈£îÿ\T
mì$T~ u§eTà\T ` mì$T~ dü+K´>∑ u§eTà\T
yÓTT<ä{Ï (|üPs¡«) |ü<ä+ dü+K´ nsTT‘˚ ‘·sê«‘· (|üs¡)|ü<ä+ Ä dü+K´qT dü÷∫+#˚ HêeTyê#·ø£+
nsTT ñ+≥T+~.
|üPs¡«|ü<ä+ dü+U≤´yê#·ø£yÓTÆ‘˚ n~ ª~«>∑T düe÷dü+μ.
VIuÛ≤wüqT >∑T]+∫ ‘Ó\TdüT≈£î+<ë+SCERT TELANGANA

139. 127‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
MT ÁbÕ+‘·+˝À ã‘·Tø£eTà bÕ≥\T>± bÕ&ÉT≈£îH˚ Ms¡>±<∏ä\qT ùdø£]+#·+&ç. ìy˚~ø£ sêdæ
Á|ü<ä]Ù+#·+&ç.
ÁbÕC…≈£îº|üì
H˚ì$ #˚j·T>∑\Hê ?
+sêDÏX¯+ø£s¡eTà ã‘·Tø£eTà bÕ≥qT sê>∑j·TTø£Ô+>± bÕ&É>∑\qT. ne⁄qT / ø±<äT
+n|ü]∫‘· >∑<ë´ìï #·~$ ns¡ú+ #˚düTø√>∑\qT. ne⁄qT / ø±<äT
+sêDÏX¯+ø£s¡eTà bÕsƒê´+XÊìï kı+‘· e÷≥\˝À sêj·T>∑\qT. ne⁄qT / ø±<äT
+sêDÏ X¯+ø£s¡eTà ø£<∏äqT @ø£bÕÁ‘ê_Ûqj·T s¡#·q>± sêj·T>∑\qT, Á|ü<ä]Ù+#·>∑\qT.ne⁄qT / ø±<äT
3. øÏ+~ düe÷dü |ü<ë\≈£î $Á>∑Vü≤ yêø±´\T sêdæ düe÷kÕ ù|s¡T¢ sêj·T+&ç.
ñ<눈e+<ä dü+e‘·‡sê\T e+<ä dü+K´>∑ dü+e‘·‡sê\T ~«>∑T düe÷dü+.
n. eTT≈£îÿ#Óe⁄\T......................... .........................
Ä. @&˚+&ÉT¢ ......................... .........................
Ç. Äs¡Ty˚\>∑Ti≤¿\T ......................... .........................
á. XÖs¡´<ÛÓ’sê´\T ......................... .........................
O
O
dü÷øÏÔ
mø£ÿ&É Ád”Ô\T >ös¡$+#·ã&É‘ês√,
nø£ÿ&É <˚e‘·\T Äq+<ä+>± ñ+{≤s¡T.SCERT TELANGANA

140. 128 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
n$ o‘·ø±\|ü⁄ ôd\e⁄s√E\T. düTo˝Ÿ, düT˙‘·, kÕ>∑sY\≈£î #ê˝≤ $düT>±Z ñqï~. Ç+{À¢H˚ ñ+≥÷ ø£\dæ
Ä&ÉTø√e≥+ ‘·|üŒ y˚πs |üH˚ ˝Ò<äT. @ e÷Á‘·+ kÕVü≤k˛ù|‘·+>± >±˙, ñ‘ê‡Vü≤+>± >±˙ ˝Òì |üì n~. yêfi¯fl
ùdïVæ≤‘·T\T #ê˝≤eT+~ yêfi¯fl ne÷àHêqï\‘√ ã+<ÛäTe⁄ }fi¯fl≈£î yÓfi≤fls¡T. ákÕ] Mfi¯fl Hêqï≈£î #ê |üì
ñ+&É&É+e\¢ Ç~es¡ø£{Ïe˝… ø=‘·Ô Á|ü<˚XÊ\T #·÷&É&ÜìøÏ yÓfi¯fl˝Òø£b˛j·÷s¡T.
yÓT‘·Ô\‘√ ø=≥Tº≈£î+≥÷, Ç+{À¢ |üs¡T>∑T\T ô|&ÉT‘·÷
ñ+fÒ, yêfi¯fl |æìï kÕ$Á‹, ªª@$T{Ï~? yÓfi¯fl+&ç. |üìøÏ
n&ÉT¶sê≈£+&ç,μμ nqï~.
ªªnu≤“ Ç+πø+ #˚j·÷˝… y˚TeTT?μμ
yêfi¯fl $düT>∑TqT ˝…ø£ÿô|≥º≈£î+&Ü, ªªá yÓT‘·Ô
‘=&ÉT>∑T\÷, ≈£îwüq÷¢, bÕ&ÉT#˚j·Tø£+&ç, MT˝≤+{Ï
|æ\¢\T Ä&Ée\dæq Ä≥ ø±~~,μμ nì >∑{Ϻ>±
#Ó|æŒ+~ kÕ$Á‹ |æìï.
$düT>±Z, >∑{Ϻ>± ªªeT] y˚Ty˚T+ #Ój·÷´˝…?μμ
nHêï&ÉT düTo˝Ÿ.
ªªãj·T{Ϭø[fl Ä&ÉTø√ >∑÷&É<ë?μμ
n+≥÷ ÄyÓT dü\Vü‰
Ç∫Ã+~.
ªªeT÷&ÉT s√E\T>±
n<˚ ø£<ë #˚düTÔHêï+. Hê≈£î
#ê˝≤ $düT>±Z ñqï~.
ôd\e⁄\T e#êÃj·T+fÒ |æ\¢\+<ä]øÏ m+‘√ dü+ãTs¡+!
neTàeTà ‘ê‘·j·T´ <ä>∑Zs¡ø√...
eTs√ #·T{≤º <ä>∑Zs¡ø√ yÓfi≤fl\ì ‘ê|üÁ‘·j·T+...
ôd\e⁄\qT Vü‰sTT>± >∑&ÉbÕ\ì nqT≈£î+{≤s¡+<äs¡÷...
ôd\e⁄*ï n+<ä]ø° ñ|üjÓ÷>∑|ü&˚˝≤ >∑&ÉbÕ\ì ø=+<äπs nqT≈£î+{≤s¡T...
n˝≤+{Ï ø=+<äs¡T |æ\¢\T ‘·eT ôd\e⁄˝À¢ me]øÏ m{≤¢ kÕj·T|ü&ܶs√
bÕsƒ¡+<ë«sê ‘Ó\TdüT≈£î+<ë+!
1. n<äT“¤‘·yÓTÆq ôd\e⁄\T
ñ|üyê#·ø£+SCERT TELANGANA

141. 129‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
ø=‘·Ô>±, ñ‘ê‡Vü≤+>± ˝ÒH˚ ˝Ò<äT,μμ nqï&ÉT kÕ>∑sY.
ªª@+ #˚j·T&Üìø° ‘√#·ø£b˛‘˚ e+{Ï+{À¢ Hê≈£î kÕj·T+ #˚j·T+&ç. ø=‘·Ô e+≥ø±\T ‘·j·÷s¡T#˚<ë›+,μμ
nqï~ kÕ$Á‹ |æìï.
ªªá Ä˝À#·q e÷πø+ q#·Ã˝Ò<äT,μμ düTo˝Ÿ, kÕ>∑sY ø£*dæ nHêïs=πøkÕ]. ªª|ü<ä, ãj·T{ÏøÏyÓ[fl Ä&ÉT≈£î+<ë+,μμ
nqT≈£î+≥÷ Ç<ä›s¡÷ ãj·T˝Ò›sês¡T.
yêfi¯fl yÓqπø düT˙‘· yÓfi¯óÔ+fÒ, ªªHê ∫ìï düT˙‘ê! qT$«ø£ÿ&˚ ñ+&ç Hê≈£î kÕj·T+ #Ój·÷´˝…μμ nqï~ kÕ$Á‹
|æìï.
ªªkÕØ, |æ˙ï,μμ n+≥÷, düT˙‘· ãj·T{ÏøÏ |üs¡T>∑T\Tô|{Ϻ+~. ˝Ò≈£î+f… ÄyÓT ã\e+‘·+MT<ä á |üP≥
e+{Ï+{Ï |üqT\˙ï ‘·H=ø£ÿ‘˚ #˚j·÷*‡ edüÔ<˚yÓ÷qì uÛÑj·T+y˚dæ+~ düT˙‘·≈£î.
|æ\¢\+<äs¡÷ Ç+{À¢+∫ ãj·T{ÏøÏ e∫à ˝≤Hé˝À >∑&ç¶ì ø√düTÔqï ‘√≥e÷* <ä>∑Z]øÏ yÓfi≤fls¡T. n‘·qT ªª@$T{Ï
düTo˝Ÿ u≤ã÷! ‘√≥|üì˝À yÓT\≈£îe\T H˚s¡TÃ≈£î+{≤yê?μμ nì n&ç>±&ÉT düTo˝Ÿì.
ªªn~ ø±<äT ‘ê‘ê,μμ u≤<Ûä>± nHêï&ÉT düTo˝Ÿ. ªªe÷ø£+<ä]øÏ ôd\e⁄*|ü&ÉT. @+ #˚j·÷˝Àï me]ø°
‘√düÔ˝Ò<äT.μμ
ªª#·ø£ÿ{Ï |üP\T ‘Ó+|æ eT+∫ |üP\>∑T‹Ô #˚dæ MT neTà≈£î Çj·T´+&ç. ÄyÓT ‘·|üŒ≈£î+&É dü+‘√wædüTÔ+~.μμSCERT TELANGANA

142. 130 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
ªª|tÃ... Ç+πø+ #˚<ë›+? ø=ìï |üP\T ø√dæ #·ø£ÿ{Ï |üP\>∑T‹Ô ‘·j·÷s¡T#˚<ë›+ |ü<ä+&ç,μμ nHêï&ÉT düTo˝Ÿ.
>∑T˝≤_|üP\T #ê˝≤ u≤>∑Tqï$. #êeT+‹ |ü⁄e⁄«\T ‘êC≤>±, n+<ä+>± ñHêïsTT. ‘√≥ e+<ä\ø=~›
|üP\‘√ ø£fi¯ø£fi¯˝≤&ÉT‘·÷ ñqï~. yê{Ï˝À y˚{Ïì ‘Ó+bÕ˝À, yÓTT>∑Z\T>± ñqï ø±s¡D+>± y˚{Ïì ‘Ó+|ü>∑÷&É<√
‘√≥e÷* ‘ê‘·j·T´ #ÓbÕŒ&ÉT. #·ø£ÿ{Ï |üP\>∑T‹Ô ‘·j·÷¬s’+~. ªªBìï #·÷dæ dü+‘√wæ+#˚yêfi¯ófl+&˚ #√{ÏøÏ
rdüT≈£îb˛sTT Ç<ë›+! düπsHê?μμ nHêï&ÉT kÕ>∑sY.
ªªmø£ÿ&çøÏ?μμ düTo˝Ÿ n&ç>±&ÉT.
ªªeTTdü*yêfi¯fl+‘ê ñ+&˚ eè<ëΔÁX¯eT+ >∑Ts¡TÔ+<ë ˙≈£î? ˇ+≥]>±, #˚ùd+<äTπøMT ˝Ò≈£î+&Ü ñ+{s¡T
bÕ|ü+. yêfi¯ófl Bìï ‘·|üŒ≈£î+&Ü Çwüº|ü&ÉT‘ês¡T. Hê≈£î ‘Ó\TdüTμμ
düTo˝Ÿ≈£î, düT˙‘·≈£î ≈£L&Ü á Ä˝À#·q q∫Ã+~. ªªeTq≈£î ñ‘ê‡Vü≤+>± ˝Òø£b˛sTTHê, ø£˙dü+ n~
˝Òìyêfi¯fl≈£î, ñ‘ê‡Vü‰ìï Ç#˚Ã+<äT≈£î Ç˝≤+{Ï |üqT\T #Ój·÷´˝…,μμ nHêï]<ä›s¡T.
ªª◊‘˚, ˇø£{Ï dü]b˛<˚yÓ÷, eT]ø=ìï |üP\T ‘Ó+|æ Ç+ø=ìï |üP\>∑T‘·TÔ\T #˚ùdÔ u≤>∑T+≥T+~ ø£<ë!μμ
nqTø=ì eTT>∑TZs¡÷ ø£*dæ eT]ø=ìï |üP\>∑T‘·TÔ\T ‘·j·÷s¡T#˚düTø=ì, |ü~ ì$TcÕ q&Éø£ <ä÷s¡+˝À ñqï
eè<ëΔÁX¯e÷ìøÏ yÓfi≤fls¡T.
ÄÁX¯eT+˝À ñqï eè<äTΔ >∑T]+∫ ∫qï|æ\¢\T rdüT≈£î+≥Tqï ÁX¯<äΔ≈£î yêfi¯fl eTTU≤˝À¢ dü+‘√wü+ ø£ì|æ+∫+~.
|æ\¢\≈£î yêfi¯fl+<äs¡T ø£è‘·»„‘·\T #ÓbÕŒs¡T. Mfi¯ófl eTT>∑TZs¡÷ nø£ÿ&˚ yêfi¯fl‘√ bÕ≥T ≈£Ls¡TÃì eTT#·Ã{≤¢&Üs¡T.
yêfi¯fl˝À ø=+‘·eT+~ e÷{≤¢&É≈£î+&É ≈£Ls¡TÃì ñHêïs¡T. eT]ø=+‘·eT+~ ‘·eT u≤<ÛäqT <ë#·T≈£îH˚+<äT≈£î
yêfi¯fl‘√ e÷{≤¢&ÉT‘·÷, |æ\¢˝…ø£ÿ&ÉT+≥THêïs√, bø£ÿ&É #·<äTe⁄≈£î+≥THêïs√ n&ç– ‘Ó\TdüT≈£îHêïs¡T. ∫e]øÏ
ÄÁX¯eT+˝À uÛÀ»HêìøÏ ñ+&çbıeTàì yêfi¯ófl |æ\¢\qT ã\e+‘·ô|{≤ºs¡T. ø±˙, düTo˝Ÿ $qj·T+>±, ªªÇ+{À¢ e÷
neTà e÷ø√dü+ m<äTs¡T
#·÷düTÔ+≥T+~μμ nì #ÓbÕŒ&ÉT.
¬s+&ÉT s√E ‘·s¡Tyê‘·
|æ\¢\T eT]ø=ìï |üP\T
|ü≥Tºø=ì nø£ÿ&çøÏ yÓfi≤fls¡T.
eT∞fl yêfi¯fl‘√ eTT#·Ã≥T¢.
ªbı<ä›+‘ê @+ #˚dü÷Ô ñ+{≤μ
s¡ì yêfi¯flqT düTo˝Ÿ n&ç>±&ÉT,
e÷≥\eT<Ûä´. ªª@eTT+~?
ø=~›ùd|ü⁄ ≈£Ls¡TÃ+{≤+. ø=~›
ùd|ü⁄ <Ó’eÁbÕs¡úq #˚düT≈£î+{≤+.
ø=~›ùd|ü⁄ e÷{≤¢&ÉT≈£î+{≤+.
uÛÀ+#˚kÕÔ+. |ü+&ÉT≈£î+{≤+.SCERT TELANGANA

143. 131‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
á ej·TdüT˝À Ç+‘·ø£+f… @+ #˚j·T>∑\+?μμ nHêïs¡T yêfi¯fl˝À ˇø£s¡T.
ªªn+fÒ ø±\πøåbÕìøÏ Çø£ÿ&˚+ ˝Ò<äqïe÷≥. ø£˙dü+ {°M ≈£L&Ü?μμ kÕ>∑sY ÄX¯Ãs¡´+‘√ n&ç>±&ÉT.
ˇø£ ô|<ë›j·Tq <ä>∑TZ≈£î+≥÷ nHêï&ÉT ªªÇ~es¡ø=ø£ u≤¢ø˘ n+&é yÓ’{Ÿ {°M ñ+&˚~. n~ #Ó&çb˛sTT
eTs¡eTà‘·T≈£î b˛sTT+~. eT∞fl yÓqøÏÿ sê˝Ò<äT. yêsêÔ|üÁ‹ø£\T, yês¡|üÁ‹ø£\T edüTÔ+{≤sTT. n|ü&É|ü&ÉT n$
#·<äTe⁄≈£î+{≤+.μμ
|æ\¢\≈£î #ê˝≤ u≤<Ûä ø£*–+~. dæ>∑TZy˚dæ+~ ≈£L&Ü. ‘·eT¬ø’‘˚ n˙ï ñHêïsTT. nsTTHê m|ü&É÷ @<√
ˇø£<ëìø° >=&Éy˚. Ç+{ÏøÏ b˛sTTq ‘·s¡Tyê‘· eè<ëΔÁX¯e÷ìï >∑T]+∫, nø£ÿ&ÉT+&˚yêfi¯flqT >∑T]+∫, ø±\πøå|ü+
ø√dü+ yêfi¯flπøMT ˝Òø£b˛e≥+ >∑T]+∫ #·s¡Ã »]–+~.
ªªyêfi¯flø√dü+ ˇø£ {°M ø±˙, πs&çjÓ÷ ø±˙ ø=ì ÇùdÔ u≤>∑T+≥T+~,μμ nHêï&ÉT kÕ>∑sY. ªªeTq+ <ë#·T≈£îqï
ô|’dü\˙ï ô|{ϺHê, n˝≤+{Ï~ @B ø=q˝Ò+μμ nqï~ düT˙‘·.
ªªeTq+ #˚j·T>∑*–q<ä+‘ê eTq ô|’dü\‘√ z dæìe÷ø√, eTs√<ëìø√ ø=ìï {Ϭø≥T¢ ø=ìe«>∑\+ n+‘˚!μμ
ªªdæìe÷... {Ϭø{Ÿ‡...μμ düTo˝Ÿ rÁe+>± Ä˝À∫düTÔHêï&ÉT. ˇø£ÿkÕ] >∑{Ϻ>± ªªn+‘˚!μμ n+≥÷ n]#ê&ÉT.
düT˙‘·, kÕ>∑sY ˇø£ÿkÕπs n&ç>±s¡T ªª@eTqT≈£î+≥THêïyé eTqdüT˝À qTe⁄«?μμ nì. düTo˝Ÿ yÓT]ùd ø£fi¯fl‘√
nHêï&ÉT ªªMT≈£î ‘Ó\TdüT>±! eTq dü÷ÿ\T Hê≥ø±˝À¢ q{Ï+∫q nqTuÛÑe+ eTq eTT>∑TZ]ø° u≤>± ñqï~. eTq+
yêfi¯flø√dü+ ñ∫‘·+>± z Á|ü<äs¡Ùq ÇùdÔ ø£˙dü+ yêfi¯flqT Äq+<ä|üs¡∫ q≥¢e⁄‘·T+~>±?μμ
kÕ>∑sY düπsqHêï&ÉT. ø±˙ düT˙‘·≈£î á Ä˝À#·q q#·Ã˝Ò. ªªπøe\+ eTT>∑TZ]‘√{Ï Á|ü<äs¡Ùq @eT+‘· u≤>∑T+&É<äT.
‘·|üŒìdü]>∑ sTT+ø± ø=+‘·eT+~ ø±yê*, Ç<ä+‘ê eTqe\¢ ne⁄‘·T+<ë nì?μμ
ªª‘√≥e÷* ‘ê‘·j·T´, kÕ$Á‹ |æìï ùdºJøÏ yÓqø£ eTq≈£î ‘·|üŒ≈£î+&Ü kÕj·T+#˚kÕÔs¡T. Hê≈£î ‘Ó\TdüT!μμ
nHêï&ÉT kÕ>∑sY. ªªdü÷ÿ˝À¢ ì‹Hé nì Hêø√ ùdïVæ≤‘·T&ÉTHêï&ÉT. MT≈£î >∑Ts¡TÔ+~ ø£<ë. ì‹Hé á Hê≥ø£+˝À
bÕ˝§Z+{≤&ÉT. Ç+ø£ ø=+‘·eT+~ì rdüTø=ì ekÕÔ&ÉT ø£<ë.μμ
düT˙‘· ˇ|üø=+≥÷ Ç{≤¢ nqï~. ªªeTq+ BH=ïø£ #Ûê]{° c˛ ˝≤>∑ #˚ùdÔ u≤>∑T+≥T+~. ø=ìï {Ϭø≥T¢
Çs¡T>∑Tbıs¡T>∑Tyêfi¯fl≈£î neTTà<ë+. Ç{≤¢ eTq+ »eT#˚ùd &ÉãT“‘√ ø£˙dü+ πs&çjÓ÷ôd≥ºsTTHê ø=ì Çe«e#·TÃ>±!μμ
n+‘˚, yÓ+≥H˚ kÕ>∑sY ì‹Hé Ç+{ÏøÏ yÓfi≤fl&ÉT. eTs√ ¬s+&ÉT >∑+≥\ø£˝≤¢ kÕ>∑sY qe⁄«‘·÷, ‘·Tfi¯ófl‘·÷
>∑s¡«+>± Ç+{Ïø=∫à ì‹Hé kÕj·T+Á‘·y˚T ‘·q |æìï Ç<ä›s¡T ≈£L‘·Tfi¯fl‘√ bÕ≥T yê[fl+{Ïø=düTÔHêï&Éì Á|üø£{Ï+#ê&ÉT.
Ç+ø£ #˚j·Te\dæ+~ #ê˝≤ñqï~. ªªeT] {Ϭøf…¢ø£ÿ&É Á|æ+{Ÿ #˚sTT<ë›+?μμ düT˙‘· n&ç–+~.
ªªÁ|æ+{Ÿ #˚j·Te\dæq |üì ˝Ò<äT. eTq≈£î ‘Ó*dæqyêfi¯flqT, Çs¡T>∑Tbıs¡T>∑Tyêfi¯flqT, Á|ü<äs¡Ùq≈£î s¡eTà+<ë+.
‘·eT≈£î ‘√∫q $sêfi¯+ ÇeTàì n&ÉT>∑T<ë+. n+‘˚!μμ düTo˝Ÿ $&ÉeT]∫ #ÓbÕŒ&ÉT.
ªªeT] Á|ü<äs¡Ùq≈£î #√≥T mø£ÿ&ÉTqï~? μμ
ªªeè<ëΔÁX¯eT+ ñqï~ ô|<ä› Äes¡D˝À ø£<ë! <ëì |üø£ÿH˚ Ä≥düú\eTTqï~, nø£ÿ&É.μμ
á Ä˝À#·q n+<ä]ø° q∫Ã+~. kÕj·T+Á‘·+ ì‹Hé, ‘·q #Ó˝…¢fi¯ófl ‘·eTHêï, MD\‘√ ø£*dæ sê>±HÓ, @
Hê≥ø£+ y˚j·÷\ì #·]Ã+#·Tø√e&É+ yÓTT<ä\Tô|{≤ºs¡T. ì‹Hé ‘Ó∫Ãq |ü⁄düÔø±˝À¢ qT+&ç yÓ‹øÏ ª>∑TX¯«+μ nqïSCERT TELANGANA

144. 132 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
Vü‰dü´Hê≥ø±ìï b+|æø£
#˚düT≈£îHêïs¡T.
düTo˝Ÿ Äs√E sêÁr, eTs¡Tdü{Ï
s√E |ü>∑\+‘ê ø£<ä\≈£î+&Ü
≈£Ls¡TÃì Hê≥ø±ìøÏ dü+uÛ≤wüD\T
sêXÊ&ÉT. $T>∑‘êyêfi¯ó¢ Ç+{Ï+{Ïø°
yÓ[fl yêfi¯flqT ÄVü‰«ì+∫ $sêfi≤\T
ùdø£]+#ês¡T. n{≤¢ yêfi¯fl+‘ê ø=+‘·
yÓTT‘·Ô+ b˛>∑T#˚j·T>∑*>±s¡T.
eT÷&√ s√Eq Hê≥ø£
Á|ü<äs¡Ùq≈£î ]Vü‰s¡‡fi¯ófl yÓTT<ä\sTTq$. dü÷ÿ˝À¢ Hê≥ø±\T y˚j·T≥+˝À eT+∫ nqTuÛÑeeTTqï ì‹Hé á Hê≥ø±ìøÏ
<äs¡Ùø£‘·«+ eVæ≤+#ê&ÉT. Á|ü<äs¡Ùq≈£î eTT+<äT yês¡+ s√E\T m{≤¢ >∑&ç∫ b˛j·÷jÓ÷ yêfi¯¢πø ‘Ó*j·T˝Ò<äT. Á|ü‹
s√p ø£˙dü+ eT÷&ÉT >∑+≥\T ]Vü‰s¡‡fi¯ófl #˚ùdyêfi¯ófl. ‘·øÏÿq s√»+‘ê ùdºõ m{≤¢ ñ+&Ü*, <äTdüTÔ˝…{≤¢
ñ+&Ü*, Çs¡T>∑Tbıs¡T>∑Tyêfi¯flHÓ{≤¢ ÄVü‰«ì+#ê*. Ç{≤¢+{Ï $wüj·÷\qT >∑T]+∫q #·s¡Ã˝Ò.
∫e]øÏ Á|ü<äs¡Ùq s√E sêH˚ e∫Ã+~. n+‘·≈£î eTT+<äTs√CÒ eè<ëΔÁX¯eT+ ìs¡«Væ≤+#˚ y˚TH˚»s¡T <ä>∑Z]
qT+∫ nqTeT‹ rdüTø=H˚≥+<äT≈£î b˛j·÷s¡T. Äj·Tq m+‘√ Äq+<ä+>± n+^ø£]+#ê&ÉT. nø£ÿ&ç eè<äTΔ\≈£î
ÄX¯Ãs¡´+ ø£*π>˝≤ ˇø£ÿs√E eTT+<äT e÷Á‘·y˚T yêfi¯flø√dü+ ‘êeTT y˚düTÔqï Hê≥ø±ìï >∑T]+∫ #ÓbÕŒs¡T.
Á|ü<äs¡Ùq s√Eq bı<äT›{ÏqT+#˚ |æ\¢\T ‘·eTø√dü+ y˚düTÔqï Hê≥ø£+ø√dü+ Ä ÄÁX¯eT+˝Àìyêfi¯fl+‘ê m+‘√
ñ‘·ÿ+sƒ¡‘√ m<äTs¡T #·÷düTÔHêïs¡T.
ø£Ás¡\T, ø£¬sºHé\‘√ es¡+&Ü˝À ùdºJ ‘·j·÷s¡T #˚düT≈£îqï ‘·s¡yê‘· m<äTs¡T>± ñqï Ä≥düú\+˝À Áù|ø£å≈£î\
ø√dü+ ã\¢\T, ≈£îØÃ\T e+{Ï$ y˚j·T≥+ »]–+~. e+<äeT+~ ≈£Ls¡TÃH˚+<äT≈£î M\T>± ÄÁX¯eT+˝ÀqT+&ç
ø=ìï, Çs¡T>∑Tbıs¡T>∑T Çfi¯fl˝ÀqT+&ç ø=ìï, ‘·eT Çfi¯flqT+&ç ø=ìï ≈£îØÃ\T ùdø£]+∫ ‘Ó#êÃs¡T.
Á|ü<äs¡Ùq ÁãVü‰à+&É+>± »]–+~. |æ\¢\T n<äT“¤‘·+>± q{Ï+#ês¡ì n+<äs¡÷ n_Ûq+~+#ês¡T. Hê≥ø£+˝Àì
Vü‰dü´ düìïy˚XÊ˝À¢ n+<äs¡÷ $s¡>∑ã&ç qe⁄«‘·÷ Äq+~+#ês¡T.
Hê≥ø£ Á|ü<äs¡Ùq ‘·sê«‘· ‘êeTT 800 s¡÷bÕj·T\T $sêfi≤ <ë«sê ùdø£]+#êeTì, <ëìøÏ ‘êeTT
bı<äT|ü⁄#˚dæ <ë#·T≈£îqï &ÉãT“\T ø£*|æ πs&çjÓ÷‘√ bÕ≥T ˇø£ fÒ|t]ø±s¡¶sY ≈£L&Ü eè<ëΔÁX¯e÷ìøÏ ø=ì
Çe«>∑\T>∑T‘·THêïeTì düTo˝Ÿ Á|üø£{Ï+#ê&ÉT. á ôd\e⁄\qT Ç{≤¢ ô|<ä›yêfi¯fl Äq+<ä+ø√dü+ $ìjÓ÷–+∫q
|æ\¢\qT #·÷dæ eè<äTΔ\+‘ê #ê˝≤ Äq+~+#ês¡T.n+<ä]˙ B$+#ês¡T.
` eT÷\+ : H˚wüq˝Ÿ ãTø˘ Á≥dtº, Ç+&çj·÷SCERT TELANGANA

145. 133‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
2. s¡TÁ<äeT<˚$
‘Ó\+>±DqT bÕ*+∫q sê»e+XÊ\˝À ø±ø£rj·TT\T ∫s¡düàs¡D°j·TT\T. ø±ø£‹ e+X¯ eT÷\|ü⁄s¡Twüß&ÉT
yÓqïsêE. ø±ø£rj·TT\˝À Á|üdæ~Δ #Ó+~q yÓTT<ä{Ï sêE Ç‘·&ÉT. Ä e+X¯+yê&Ó’q eTVü‰<˚esêE ≈£îe÷s¡T&ÉT
>∑D|ü‹<˚e⁄&ÉT Áø°.X¯. 1198 qT+&ç 1262 es¡≈£î düTBs¡Èø±\+ bÕ*+#ê&ÉT. Ç‘·ìøÏ |ü⁄Á‘·dü+‘êq+ ˝Òq+<äTq
≈£L‘·T¬s’q s¡TÁ<äeT<˚$ Áø°.X¯. 1262 qT+&ç 1289 es¡≈£î bÕ*+∫+~. n{≤¢ <äøÏåDuÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À yÓTT<ä{ÏeTVæ≤fi≤
#·Áø£e]Ô>± s¡TÁ<äeT<˚$ù|s¡T #·]Á‘·˝À ∫s¡kÕúsTT>± ì*∫+~. s¡TÁ<äeT≈£î |ü⁄Á‘·dü+‘êq+ ˝Òq+<äTq ÄyÓT ≈£L‘·Ts¡T
eTTeTà&ÉeTà ø=&ÉT≈£î Á|ü‘ê|üs¡TÁ<äT&ÉT Áø°.X¯. 1289 qT+&ç 1323 es¡≈£î bÕ*+#ê&ÉT. Ç‘·ì ø±\+˝ÀH˚
zs¡T>∑\T¢ |ü‘·qeTsTT+~.
>∑D|ü‹<˚e #·Áø£e]Ô, k˛e÷+ã <ä+|ü‘·T\≈£î s¡TÁ<äeT<˚$ Áø°.X¯. 1220 dü+e‘·‡s¡+˝À »ìà+∫+~.
>∑D|ü‹<˚e⁄&ÉT |ü⁄Á‘·dü+‘êq+ ø=s¡≈£î Hês¡eTà, ù|s¡eTà\qT ≈£L&Ü ô|+&ç¢#˚düT≈£îHêï&ÉT. ø±ì eT>∑ dü+‘êq+
ø£\T>∑q+<äTq s¡TÁ<äeTH˚ |ü⁄s¡Twü dü+‘êq+>± ô|+#·T≈£îHêï&ÉT. Ä Áø£eT+˝ÀH˚ j·TT<äΔ$<ä´\qT H˚]Œ+#ê&ÉT.
j·TT<äΔ$<ä´\qT H˚s¡TÃ≈£îqï|ü&ÉT •ø£åDdüú˝≤ìï j·TT<äΔs¡+>∑+>± uÛ≤$+#·T≈£îì eP´Vü‰\T, Á|ü‹eP´Vü‰\qT
neT\T#˚ùd~ s¡TÁ<äeT. j·TT<äΔ$<ä´\‘√ bÕ≥T sê»˙‹, Hê´j·T, sê»´bÕ\q, ns¡úXÊÁkÕÔ˝À¢ düT•øÏå‘·Tsê\sTT+~.
•e<˚ej·T´ •ø£åD˝À Ä]‘˚] BÛs¡eì‘· nsTT+~. y˚Tqe÷eT C≤j·T|üùdHêì Hê≥´XÊÁkÕÔìï, ø=+ø£DuÛÑ≥Tº
dü+^‘· kÕVæ≤‘ê´\‘√bÕ≥T $$<Ûä ø£fi¯\˝À •ø£åDì#êÃ&ÉT. |òü*‘·+>± s¡TÁ<äeT<˚$ düs¡«X¯øÏÔeT+‘·Tsê\T>±
m~–+~. >∑D|ü‹<˚e⁄ì ø=\Te⁄ ≈£L≥+˝À |ü⁄s¡Twüy˚wü+˝À ≈£Ls=Ãì sê»´bÕ\q˝À yÓTfi¯≈£îe*ï Á>∑Væ≤+∫+~.
|üsêsTTsêE e´eVü‰sê\ô|’ m{≤¢ <äèwæº ô|{≤º˝Àï #·÷dæ H˚s¡TÃ≈£îqï~. X¯øÏÔ j·TT≈£îÔ\‘√ |ü⁄s¡Twüß\‘√ düe÷qyÓTÆq
Á|ü‹uÛÑqT kÕ~Û+∫+~. >∑D|ü‹<˚e⁄&ÉT áyÓTqT Ms¡uÛÑÁ<äTìøÏ∫à $yêVü≤+ #˚j·÷\qT≈£îHêï&ÉT. Ä˝À#·q e∫Ãq
ÄyÓT...
nã\T düã\T nì ìs¡÷|æ+∫+~!
eì‘·\T Ms¡eì‘·\T>± ì\ã&É‘ês¡ì ãTTEe⁄ #˚dæ+~!
ø±sê´˝À#·q˝À ‘·qø£+≥÷ Á|ü‘˚´ø£‘·qT dü+‘·]+#·T≈£î+~!
s¡Ds¡+>∑+˝À ø£‹Ô|ü{Ϻ j·TT<äΔ+#˚dæ...
$»j·T<äT+<äT_Û ÁyÓ÷–+∫+~!
Ms¡Hê]>±... <ÛÓ’s¡´kÕVü≤kÕ\T Á|ü<ä]Ù+∫ ... sêDÏ s¡TÁ<äeT>±
ì*∫q #ê]Á‘·ø£ Á<ÛäTe‘ês¡>∑÷]à #·<äTe⁄≈£î+<ë+!
e÷s¡Z<äs¡Ùø£+>± rdüT≈£î+<ë+!
ñ|üyê#·ø£+SCERT TELANGANA

146. 134 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
yÓ+≥H˚ uÛÑÁ<äø±[, @ø£Ms¡, ø±ø£‘·eTà <˚e‘· kÕøÏå>±,
n+>∑s¡+>∑ yÓ’uÛÑe+>± dü«j·T+ uÛÑ÷<˚yê\j·T düT$XÊ\
ÁbÕ+>∑D+˝À s¡TÁ<äeT<˚$ ` Ms¡uÛÑÁ<äT $yêVü≤+
»]–+~.
s¡TÁ<äeT<˚$ Ms¡uÛÑÁ<äT\≈£î ` eTTeTà&Ü+ã,
Ms¡s¡TÁ<äeT, s¡Tj·T´eTà nH˚ |ü⁄Á‹ø£\T |ü⁄{≤ºs¡T.
eT>∑dü+‘êq+ ˝Òq+<äTq >∑D|ü‹<˚e⁄&ÉT ø=+#Ó+ ø£\‘·
#Ó+<ë&ÉT. Ç≥T >∑D|ü‹<˚e⁄DÏí eè<ëΔ|ü´+ yÓ+{≤&ÉT‘·T+fÒ
n≥T <äTs¡«´düHê\≈£î˝ÀHÓ’ nHês√>±´ìøÏ >∑T¬s’q
s¡TÁ<äeT<˚$ uÛÑs¡Ô #êfi¯óø£´ Ms¡uÛÑÁ<ä uÛÑ÷|ü‹ eTs¡DÏ+#ê&ÉT.
á dü+|òüT≥q s¡TÁ<äeT≈£î nX¯ìbÕ‘·+ e+{Ï~. ø±˙
ÄyÓT #Ó≈£îÿ#Ó<äs¡˝Ò<äT. y˚Tqe÷eT C≤j·T|üùdHêì
yÓ+≥sê>± uÛÑs¡Ô ø£s¡àø±+&É $~Ûj·TTø£Ô+>± ìs¡«Væ≤+∫+~.
‘·+Á&çøÏ ‘·\ø=]$ ô|≥º&ÜìøÏ ≈£L‘·Ts¡T≈£î ≈£L&Ü Vü≤≈£îÿ
ñ+<äì, ø±<äqï n+<ä]˙ ì\Bdæ eTTeTà&Ü+ã‘√ ∫‹øÏ
ì|üô|{Ϻ+∫q <ÛÓ’s¡´XÊ* s¡TÁ<äeT. ÄyÓT yê>±Δ{ÏeTT+<äT
#Ûê+<ädü sê»ã+<ÛäT ãè+<ä+ mes¡÷ H√¬s‘·Ô˝Ò<äT.
Çìï |ü]D≤e÷\T »]–Hê s¡TÁ<äeT<˚$ j·TTesêE>± ‘·q |üqT\T ‘êqT ìs¡«Væ≤dü÷ÔH˚ ñqï~.
|ü⁄s¡Twüy˚wü+˝À ‹s¡T>∑T‘·÷ Á|ü» eT+∫#Ó&ɶ\T #·÷dü÷Ô ñqï~. n{≤¢+{Ï dü+<äs¡“¤+˝À zs¡T>∑\T¢ M~Û˝À ˇø£
$+‘· >=&Ée ÄyÓT≈£î ø£ì|æ+∫+~. dü+>∑‹ uÛÑ≥T\<ë«sê ‘Ó\TdüTø=ì dü«j·T+>± ‘êH˚ nø£ÿ&çøÏ yÓ[fl+~.
n~ uÛ≤sê´uÛÑs¡Ô eT<Ûä´ >=&Ée. M~∏ Hê≥ø±\‘√ ø£&ÉT|ü⁄ì+|ü⁄ø=H˚yês¡T. Hê≥ø£+˝À Ád”ÔbÕÁ‘· ‘·q uÛ≤s¡´
b˛wæ+#·e\dæq nedüs¡+ ˝Ò<ä+{≤&ÉT uÛÑs¡Ô. ‘êH˚ Ä y˚wü+ ø£&É‘êq˙, eTπs eT>∑yê&ÉT Ä y˚wü+ ø£≥º&ÜìøÏ
M˝Ò¢<äqï~ uÛ≤s¡´. n˝≤ #˚ùdÔ H˚ì+¬øe«]H√ ‘Ó#·TÃø=ì ø£≥Tºø=+{≤q+{≤&ÉT uÛÑs¡Ô. H˚ì+¬øe&çH√ ø£≥Tºø=ì M~Û
Hê≥ø±˝≤&É‘êqqï~ uÛ≤s¡´.
Ç{≤¢+{Ï ø={≤¢≥ eT<Ûä´≈£î nqTø√≈£î+&Ü e∫Ã+~ s¡TÁ<äeT<˚$. j·TTesêEqT #·÷dæ n+<äs¡÷
ÄX¯Ãs¡´b˛j·÷s¡T. yê‘êes¡D+ ìX¯Ùã›+>± e÷]+~.
ªª˙ eè‹Ô˝À ˙ uÛ≤s¡´πø düe÷qkÕúq$Te«ì ˙e⁄, ˙ Hê≥ø£+ <ë«sê ˝Àø±ìπø+ dü+<˚X¯$TkÕÔe⁄μμ nì
dü÷{Ï>± n&ç–+~ s¡TÁ<äeT.
ªªbıs¡bÕf…Æ+~ j·TTesêC≤μμ nì ‘·|üqT ˇ|ü≈£îHêï&ÉT.SCERT TELANGANA

147. 135‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
ªªz q≥•U≤eTD°! ≈£î≥T+u≤ìï ≈£L&Ü M~ÛHê≥ø£+>± #˚j·T≈£îμμ nì e´+>∑´dü«s¡+‘√ ôV≤#·Ã]+∫
yÓ[fl+~.
Ç{≤¢+{Ï dü+|òüT≥q*ï ÄyÓT nH˚ø£+ #·÷dæ, |ü]wüÿ]+∫+~. Á|ü»*ï ÄyÓT ø£qï_&ɶ˝≤¢ #·÷düT≈£îqï~ nì
‘Ó\T|ü&ÜìøÏ Ç˝≤+{Ï$ kÕøå±´\T>± ì\TkÕÔsTT.
>∑D|ü‹<˚e⁄&ÉT #ê˝≤ X¯øÏÔdü+|üqTï&ÉT. n‘·&ÉT sê»´bÕ\q #˚dæqìïs√E\T kÕeT+‘·T\T nD–eTD–
ñHêïs¡T. sêC≤´ìøÏ X¯Á‘·TuÛÑj·T+ ˝Ò≈£î+&Ü dæús¡yÓTÆq bÕ\q #˚XÊ&ÉT. n‘·&É+fÒ Á|ü»\≈£î n_Ûe÷q+, uÛÑj·T+,
uÛÑøÏÔ ñ+&˚$. eT+Á‘·T dü\Vü‰\T, kÕeT+‘·T n_ÛÁbÕj·÷\≈£î $\Teì∫à sê»´bÕ\q #˚dæq >∑D|ü‹<˚e⁄&ÉT
eè<ëΔ|ü´+ e\¢ s¡TÁ<äeT<˚$øÏ |ü{≤º_Ûùwø£+ #˚j·÷\qT≈£îHêï&ÉT. ˇø£ Ád”Ôì sêE>± #˚ùdÔ sêuÀj˚T |ü]D≤e÷\T
m{≤¢ ñ+{≤sTT nH˚ Ä˝À#·q˝À |ü&ç eT+Á‘·T dü\Vü‰\T, n_ÛÁbÕj·÷\T rdüT≈£îHêï&ÉT.
ªªs¡TÁ<äTì |ü{≤º_Ûùwø£+ ‘·s¡Tyê‘· |ü]dæú‹ @$<Ûä+>± ñ+≥T+~μμ Á|ü•ï+#ê&ÉT >∑D|ü‹<˚e⁄&ÉT.
ªªÁ|ü»˝ÒHê&É÷ ø±ø£rj·TT*ï e´‹πsøÏ+#·˝Ò<äTμμ »yê_#êÃ&ÉT •e<˚ej·T´.
ªªeT+Á‘·T n_ÛÁbÕj·T+?μμ
ªªkÕqT≈£L\+>±H˚ ñqï~μμ
ùdHê|ü‘·T\T, <äfi¯|ü‘·T\T, Ç‘·s¡ ñ<√´>∑T Ä˝À#·q?
s¡TÁ<äeT<˚$ sêDÏ ø±yê\H˚ ñqï~!
kÕeT+‘·sêE Á|ües¡Ôq m{≤¢ ñqï~?
zs¡T>∑\T¢ |ü]düsê˝À¢ì kÕeT+‘·T\T kÕqT≈£L\+>±H˚ ñHêïs¡T. ø±ì düT<ä÷s¡ÁbÕ+‘ê˝À¢ì ˇø£]<ä›s¡T
m<äTs¡T‹s¡T>∑T‘ês¡T ø±e#·TÃ!
Çs¡T>∑T bıs¡T>∑T sêE\T?
yê]˝À ≈£L&Ü e´‹πsøÏ+#˚yês¡T ø=+<äs¡THêïs¡T!
ªªø±s¡D+ @yÓTÆ ñ+≥T+~?μμ
ªªÁd”Ô n+fÒ #·T\ø£quÛ≤e+, |ü⁄s¡TcÕVü≤+ø±s¡+!μμ
n+‘ê ‘Ó\TdüT≈£îqï >∑D|ü‹<˚e⁄&ÉT ªªs¡TÁ<äe÷, ˙ |ü{≤º_Ûùwø±ìøÏ eTTVüAs¡Ô+ düMT|ædüTÔqï~. á H˚\qT
ø±bÕ&ÉT‘êqì ø±ø£‘·eTà eTT+<äT Á|ü‹»„ #ÓsTT´μμ nHêï&ÉT.
ø±ø£‘·eTà eTT+<äT Á|ü‹»„#˚dæ, ªªMT qeTàø±ìï ì\u…&É‘ê. Á|ü»*ï ø£qï_&ɶ˝≤¢ ø±bÕ&ÉT‘ê. sêC≤´ìï
s¡øÏåkÕÔ. Hê ‘·s¡Tyê‘· düeTs¡Tú&Ó’q e´øÏÔπø á sêC≤´~Ûø±s¡+ n|üŒ–kÕÔμμ nì ‘·+Á&ç‘√ nqï~.SCERT TELANGANA

148. 136 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
s¡TÁ<äeT<˚$ sê»´|ü{≤º_Ûùwø£+ »]–+~. sêDÏ s¡TÁ<äeT n~Ûø±s¡+˝ÀøÏ sê>±H˚ ø=+<äs¡T kÕeT+‘·T\T
m<äTs¡T‹]>±s¡T. >√<ëe] rsêq ñqï eT+&É˝≤~Û|ü‘·T\T kÕ«‘·+Á‘ê´ìï Á|üø£{ÏùdÔ sêDÏ|ü≥¢ kÕ«$TuÛÑøÏÔ ñqï
Ç‘·s¡ eT+&É˝≤~Û|ü‘·T\T ‹s¡T>∑Tu≤≥¢qT nD∫ sê»´ düTdæús¡‘·qT ø±bÕ&ç sê»´+ N*b˛≈£î+&Ü C≤Á>∑‘·Ô|ü&ܶs¡T.
s¡TÁ<äeT <˚e‘ê<äs¡ÙHêìøÏ yÓTT–*#·s¡¢≈£î b˛sTTq|ü⁄&ÉT Vü≤]Vü≤s¡<˚e⁄&ÉT, eTTsê]<˚e⁄&ÉT zs¡T>∑\T¢ ø√≥˝À Á|üy˚•+∫
ø√≥<ë«sê\T eT÷sTT+∫ ÄyÓTqT ø√≥ ˝À|ü*øÏ sê≈£î+&Ü #˚j·÷\ì Á|üj·T‹ï+∫ $|òü\eTj·÷´s¡T. ÄyÓTqT
n_Ûe÷ì+#˚ ùdHêqT\T, Á|ü» düVü‰j·T+‘√ ø√≥qT kÕ«BÛq+ #˚düT≈£îqï~. <˚e–] sê»´+ j·÷<äe⁄\
sê»´+. n~ ø±ø£rj·TT kÕÁe÷C≤´ìøÏ ÄqTø=ì |ü•ÃeT~X¯˝À ñqï~. <˚e–]sêE zs¡T>∑\T¢ MT~øÏ
<ä+&Éj·÷Á‘·≈£î e#êÃ&ÉT. Ä düeTj·T+˝À ÄyÓT <˚e‘ê<äs¡ÙHêìøÏ yÓ[fl+~. ÄyÓT≈£î <ä+&Éj·÷Á‘· yês¡Ô ‘Ó*dæ+~.
<˚e–] sêE zs¡T>∑\T¢ #˚s¡ø£eTT+<˚ ø√≥˝À Á|üy˚•+∫ ø√≥ ‘·\T|ü⁄\T eT÷sTT+∫+~. <˚e–]ùdq\T zs¡T>∑\T¢
ø√≥qT 15 s√E\T eTT{º&ç #˚XÊsTT. n+‘·≈£îeTT+<˚ C≤Á>∑‘·Ô|ü&ɶ sêDÏ ø√≥˝À ÄVü‰s¡|ü<ësêú\T, Äj·TT<Ûë\T,
eT+∫˙{Ï edü‹ ôd’Hê´ìøÏ ø£*Œ+∫+~. <˚e–]ôd’q´+ @qT>∑T\T ø√≥ ‘·\T|ü⁄\qT ã<ä›\Tø=≥º˝Òø£b˛sTTq$.
ãTs¡TE\ô|’qT+&ç ø√≥ >√&É\ô|’qT+&ç e#˚à u≤D≤\≈£î, ÇqT|ü>∑T+&É¢≈£î, sêfi¯fl≈£î |ü<ë‹ùdq u≤>± <Óã“‹qï~.
eTVü≤<˚esêE #˚ùd~˝Òø£ eTT≥º&ç Ä|æ <˚e–] e÷s¡Z+ |ü{≤º&ÉT.
ø±ø£rj·T sêC≤´ìøÏ ‘·÷s¡TŒq ñqï ø£[+>∑T\T ≈£L&Ü s¡TÁ<äeTqT z&ç+#·˝Òø£b˛j·÷s¡T. <äøÏåD≤q ñqï~
bÕ+&É´sê»´+. bÕ+&É´sêE HÓ\÷¢s¡Tô|’ b˛sê{≤ìøÏ ~–, ø±ø£rj·TT kÕeT+‘·T&Ó’q eTqTeTdæ~Δì z&ç+#ê&ÉT.SCERT TELANGANA

149. 137‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
ø±ø£rj·TT ôd’q´+ bÕ+&É´sêE #˚‹˝À z&çb˛sTT+~. ø±ì s¡TÁ<äeT eTs¡ ôd’Hê´ìï ‘·j·÷s¡T#˚dæ+~.
eTqTeTdæ~Δ ≈£îe÷s¡T&ÉT ø±ø£rj·T ùdq düVü‰j·T+‘√ eTs¡ HÓ\÷¢s¡TqT ÄÁø£$T+#ê&ÉT. Ç{≤¢ HÓ\÷¢s¡T
ÁbÕ+‘·+ ‘·s¡#·T #˚‘·T\Te÷]+~.
sêDÏ s¡TÁ<äeT<˚$ ôd’q´+˝À ø£åÁ‹j·TT\T, ¬s&ÉT¢, ø±|ü⁄\T, ø£eTàyês¡T, |ü<äàHêj·Tø£ yÓ\eT\T, ø±j·TdüTú\T
` yês¡T Ms¡T nì ø±≈£î+&Ü nìï ≈£î˝≤\yês¡T ñ+&˚yês¡T. n+<ä]ø° yê] yê] X¯øÏÔ kÕeTsêú´\qTã{Ϻ ‘·>∑T
$<Ûä+>± >ös¡e+, ôVA<ë \_Û+∫q$. <˚e–]sêE j·TT<äΔqwüº|ü]Vü‰s¡+ øÏ+<ä ø√{Ï |üqTï #Ó*¢+#ê&ÉT. n+<äT˝À
düTe÷s¡T eT÷&Ée e+‘·T ô|’ø£+ ÄyÓT ôd’ì≈£î\≈£î |ü+∫ô|{Ϻ+~. ‘·q≈£î $<Û˚j·TT\T>± ñqï kÕeT+‘·T\qT sêDÏ
s¡TÁ<äeT >ös¡$+∫+~. ≈£îÁ≥ #˚dæqyê]ì •øÏå+∫+~. ÄyÓT |ü]bÕ\Hê $<Ûëq+ e\¢ ñ<√´>∑T\+<äs¡T ÄyÓT|ü≥¢
uÛÑøÏÔÁX¯<äΔ\T #·÷|æ+#ês¡T. ÄyÓT düs¡«eT‘· düVü≤Hêìï Á|ü<ä]Ù+∫+~. düe´yÓTÆq bÕ\q ø√dü+ düeTs¡Tú˝…’q eT+Á‘·T\qT,
ñ<√´>∑T\qT ìj·T$T+∫+~. •e<˚ej·T´ eT+Á‹ì Á|ü<ÛëqeT+Á‹>± ìj·T$T+#·Tø=ì sêC≤´ìï düeTs¡ú+>±
bÕ*+∫+~. bÕ\Hê kÂ\uÛÑ´+ ø√dü+ sêC≤´ìï Hê&ÉT\T>±, düú˝≤\T>± $uÛÑõ+∫+~. Hê&ÉT\≈£î ne÷‘·T´\qT,
Á|ü>∑&É\T nH˚ ôVA<ë>∑ n~Ûø±s¡¢qT ìj·T$T+∫+~. Ç+ø± düú˝≤\T>± $uÛÑõ+∫q ÁbÕ+‘ê\≈£î düú˝≤~Ûø±s¡T\T,
düú\ø£s¡D≤\T, düT+ø£s¡T\T nH˚ n~Ûø±s¡T\qT ìj·T$T+∫+~. ªdüú\+μ nH˚ uÛÑ÷uÛ≤>∑+˝À ns¡yÓ’ es¡≈£î Á>±e÷\T+&˚$.
bÕ\q˝À Á>±eT+ ∫e]uÛ≤>∑+. Á>±eTìs¡«Vü≤D≈£î nj·T´yês¡T¢, ø£s¡D+, ô|<ä›ø±|ü⁄, ‘·˝≤], |ü⁄s√Væ≤‘·T&ÉT yÓTT<ä\>∑T
|üHÓï+&ÉTeT+~ Á>±eTùde≈£î\T+&˚yês¡T.
s¡TÁ<äeT<˚$ Á|ü»\qT ø£qï_&ɶ\e˝… #·÷düT≈£îH˚~. <ëq<Ûäsêà\T #˚ùd~. •\Œø£fi¯, ∫Á‘·˝ÒKq+, dü+^‘·+,
qè‘·´+, kÕVæ≤‘·´+ e+{Ï ø£fi¯\qT b˛wæ+∫q≥T¢ #·]Á‘· eTq≈£î #ÓãT‘·Tqï~. es¡Ôø£+, e´ekÕj·T+ ÄyÓT
bÕ\q˝À n_Ûeè~Δ #Ó+<ësTT. zs¡T>∑\T¢ø√≥, sêeT|üŒ>∑T&ç, y˚sTTdüÔ+uÛ≤\>∑T&ç sêDÏ ø±\+˝À yÓ’uÛÑe+‘√
yÓ\T>=+<ësTT. bÕø±\, \ø£ïes¡+, sêeT|üŒ ‘·{≤ø± |üP&çø£ rsTT+∫ Á|üC≤edüsê\≈£î ‘·>∑Z≈£î+&Ü ˙s¡T
ì\«#˚dæ ñ+#ês¡T. #ês¡T\qT ìj·T$T+∫ @eTs¡TbÕ≥T˝Òø£ Á|ü»\qT bÕ*+∫q |òüTq‘· sêDÏ s¡TÁ<äeT<˚$πø
#Ó*¢+~. me¬s’Hê e∫à ‘·q≈£î nHê´j·T+ »]–+<äì yÓTTs¡ô|≥Tº≈£î+fÒ ÄyÓT yÓ+≥H˚ $#ê]+∫ yê]øÏ Hê´j·T+
#˚dæ+~. düÁ‘ê\T HÓ\ø=*Œ+~. Á>±e÷\T <ëq+#˚dæ Ä Á>±e÷ Ä<ëj·T+‘√ bÕsƒ¡XÊ\T, $<ë´s¡Tú\≈£î ñ∫‘·
edü‹>∑èVü‰\T, Äs√>∑´XÊ\T, Á|üdü÷‹XÊ\T q&çù|˝≤ @sêŒ≥T #˚dæ+~. <ë]bı&Ée⁄Hê #Ó≥T¢ Hê{Ï+∫+~.
<˚yê\j·÷\T ø£{Ϻ+∫+~.
eTVæ≤fi¯\T nã\T ø±<äT düã\T nH˚ $wüj·T+ s¡TÁ<äeT<˚$‘√H˚ s¡TEyÓ’+~. <ëìøÏ ì<äs¡Ùq+>± ÄyÓT
‘·q ôd’q´+˝À Á|ü‘˚´ø£ eTVæ≤fi≤ ôd’ìø£<äfi≤ìï @sêŒ≥T#˚dæ+~. j·TT<ëΔ\˝À yês¡T Á|ü‘·´ø£å+>± bÕ˝§ZH˚˝≤ •ø£åD\T
Ç|æŒ+∫+~. ÄyÓT #˚dæq $»j·Tj·÷Á‘·\˝À, ÄyÓTô|’ X¯Á‘·TsêE\T <ä+&Ó‹Ôq düeTj·T+˝À Ms¡T b˛wæ+∫q
bÕÁ‘· nyÓ÷|òüT+. |ü{Ïwü˜ >∑÷&ÛÉ#ês¡ e´edüú @sêŒ≥T#˚dæ+~. ôd’q´+ ¬s+&ÉT s¡ø±\T>± ñ+&˚~. ˇø£{Ï eT÷\ôd’q´+.
n+fÒ s¡TÁ<äeT<˚$ ôd’q´+. ¬s+&Ée~ kÕeT+‘·T\T b˛wæ+∫, sêE ø√]q|ü&ÉT |ü+|æ+#˚ ôd’q´+. kÕeT+‘·T\≈£îSCERT TELANGANA

150. 138 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
yê] yê] ÁbÕ+‘ê\ô|’ ô|‘·Ôq+ ñ+&˚~. s¡TÁ<äeT<˚$øÏ ø£|üŒ+ ø£&ÉT‘·÷, ÄyÓTqT kÕÁe÷C≤´~Û|ü‹>± n+^ø£]dü÷Ô,
ÄyÓT ø√]q|ü&ÉT ôd’Hê´\qT |ü+|ædü÷Ô yê{ÏøÏ ùdHê Hêj·Tø£‘·«+ eVæ≤dü÷Ô ñ+&É&Éy˚T M] eTTK´$~Û. Ç{≤¢+{Ï
|ü{Ïwü˜yÓTÆq e´edüúqT düeT≈£Ls¡TÃø=ì ÄyÓT sê»´bÕ\q #˚dæ+~.
‘Ó\+>±D ÁbÕ+‘·+˝À ô|<ä›ô|<ä› #Ós¡Te⁄\Tqï$. q<äT\T <ä>∑Zs¡˝À ˝Òø£b˛e≥+‘√ bı˝≤\≈£î ˙s¡T
n+~+#·&ÜìøÏ eTVü‰sêE\T, yê] kÕeT+‘·T\T ô|<ä›ô|<ä› #Ós¡Te⁄\T ‘·$«+#ês¡T. ô|<ä› ñ<√´>∑T\T, <Ûäs¡àãT~Δ
>∑ nH˚ø£eT+~ á |üìøÏ |üPqTø=H˚yês¡T. #Ós¡Te⁄\T ‘·$«+#·≥+, @&ÉTs¡ø± <Ûäs¡àø±sê´˝À¢ ˇø£{Ï>± Væ≤+<ä÷<Ûäs¡à+
ù|s=ÿqï~. yÓTT<ä{Ï Áb˛\sêE ªπødü] düeTTÁ<ä+μ nH˚ #Ós¡Te⁄ ‘·$«+#ê&ÉT. ¬s+&Ée uÒ‘·sêE ªôd{ϺdüeTTÁ<ä+μ
nH˚ #Ós¡Te⁄qT @s¡ŒsêÃ&ÉT. >∑D|ü‹<˚e⁄&ÉT HÓ\÷¢s¡T, @\÷s¡T eTTqï>∑T düú˝≤˝À¢ #Ós¡Te⁄\T ì]à+#ê&ÉT.
ªbÕø± #Ós¡Te⁄μ >∑D|ü‹<˚e⁄ì ø±\+˝À πs#·s¡¢ s¡TÁ<ë¬s&ç¶#˚ ì]à+#·ã&ç+~. n~ #ê˝≤ ô|<ä›#Ós¡Te⁄.
#Ós¡Te⁄\ô|’ ø±ø£rj·T #·Áø£es¡TÔ\≈£î ñqï ÁX¯<äΔ yê] kÕeT+‘·T\≈£î, eT+Á‘·T\≈£î Ä<äs¡ÙÁbÕj·TyÓTÆ+~. ø£qTø£
‘Ó\+>±D ì+&Ü nH˚ø£ #Ós¡Te⁄\T yÓ*XÊsTT. á #Ós¡Te⁄ qT+&ç bı˝≤\≈£î ˙s¡T düs¡|òüsê #˚j·T&ÜìøÏ
ô|<ä›ø±\«\T ‘·$«+#ês¡T. s¡TÁ<äeT<˚$ M≥ìï{ÏøÏ eTs¡eTà‘·T\T #˚dæ Á|ü»\≈£î ñ|üjÓ÷>∑|ü&˚≥≥T¢ #˚j·T&É+˝À
#ê˝≤ ÁX¯<äΔ eVæ≤+∫+~.
>∑D|ü‹<˚e⁄ìøÏ ôd’Hê´~Û|ü‹>± |üì#˚dæ mH√ï $»j·÷\T kÕ~Û+∫ô|{Ϻqyê&ÉT >∑+>∑j·TkÕVæ≤DÏ. n‘·ì
eT÷&Ée‘·s¡+yê&ÉT n+ã<˚e⁄&ÉT. yÓTT<ä{À¢ n‘·&ÉT s¡TÁ<äeT<˚$øÏ $<Û˚j·TT&ÉT>± ñHêï&ÉT. <äøÏåD $»j·T j·÷Á‘·˝ÀSCERT TELANGANA

151. 139‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
ø°\ø£bÕÁ‘· b˛wæ+#ê&ÉT. Hêe\¢H˚ $»j·÷\T kÕ~Û+#·ã&çqeH˚ nVü≤+‘√ ˇø£ eTVæ≤fi¯≈£î kÕeT+‘·T&ç>±
ñ+{≤Hê nì kÕ«‘·+Á‘·´+ Á|üø£{Ï+#·Tø=ì ø±ø£rj·T kÕÁe÷»´|ü⁄ <äøÏåDuÛ≤>±ìï ø=+‘·y˚Ts¡≈£î ÄÁø£$T+#·Tø=Hêï&ÉT.
s¡TÁ<äeT<˚$ X¯Á‘·TsêC…’q j·÷<äesêE‘√ ùdïVü≤+ ≈£î<äTs¡TÃ≈£îHêï&ÉT. á Áø£eT+˝À s¡TÁ<äeT<˚$ ` n+ã<˚e⁄\
eT<Ûä´ j·TT<äΔ+ »]–+~. s¡TÁ<äeTyÓ’|ü⁄ ì*∫ j·TT<äΔ+ #˚dæq eT*¢ø±s¡T®qT&ÉT j·TT<äΔuÛÑ÷$T˝À eTs¡DÏ+#ê&ÉT.
Ç~ #·÷dæq s¡TÁ<äeT X¯Á‘·Tôd’Hê´~Û|ü‹ì eTTø£ÿ\T #˚dæ+~. ÄyÓT j·TT<äΔøöX¯\+ eTT+<äT n+ã<˚e⁄&ÉT ì\Te˝Òø£
b˛j·÷&ÉT. ø±ì á j·TT<äΔ+˝À s¡TÁ<äeT ≈£L&Ü X¯Á‘·Tôd’ì≈£î ø£‹Ô<Óã“\T ‹qï~. $»j·T+ e]+∫Hê ø£å‘·>±Á‘·>±
yÓqT~]–+~.
s¡TÁ<äeT, >∑D|ü‹<˚e⁄ì ø±\+˝À ñqï ø±ø£rj·T sêC≤´ìï eT]+‘· düTdæús¡|üs¡∫+~. ñ‘·Ôsêq dæ+Vü‰#·\+
qT+&ç <äøÏåD≤q ø£+∫ es¡≈£î sêC≤´ìï ô|+∫+~. |ü•Ãe÷q ;<äs¡T es¡≈£î, ‘·÷s¡TŒq ã+>±fi≤U≤‘·+ es¡≈£î
ø±ø£rj·T sêC≤´ìï $düÔ]+∫+~. ‘·q ‘·s¡Tyê‘· dæ+Vü‰düHêìï n~Ûwæ˜+#˚~ eTTeTà&ÉeTà ø=&ÉT≈£î Á|ü‘ê|üs¡TÁ<äT&Éì
Á|üø£{Ï+∫+~. Á|ü‘ê|üs¡TÁ<äTDÏí #·<äTe⁄dü+<Ûä´˝À¢, kÕeTT>∑]&û˝À¢ r]Ã~~›+~. n‘·DÏí ‘·qyÓ+ã&ç ‹|ü‘·÷ <˚X¯+,
Á|ü», <Ûäs¡à+, |ü]bÕ\q nH˚ n+XÊ\qT ≈£L\+ø£wü+>± uÀ~Û+#·&É+ ÁbÕs¡+_Û+∫+~. ‘·*¢ eTTeTà&ÉeTà ‘·q
|ü⁄Á‘·Tì eTVü≤s¡›X¯≈£î dü+‘·dæ+∫ Á|ü‘ê|üs¡TÁ<äTì neTàeTàπø n|üŒ–+∫ ì•Ã+‘·>± ø±\+ >∑&ç|æ+~. ‘·q
J$‘·ø±\+˝ÀH˚ Á|ü‘ê|üs¡TÁ<äT&çøÏ |ü{≤º_Ûùwø£+ #˚dæ, ‘·+Á&ç >∑D|ü‹<˚e⁄ì n&ÉT>∑TC≤&É˝À¢ q&ç∫+~. ‘·q ã‘·Tø£+‘ê
Á|ü» ø√düy˚T n]Œ+∫q Ms¡Hê] Áø°ˆˆX¯ˆˆ 1289 ˝À q\¢>=+&Éõ˝≤¢ qøÏπsø£˝Ÿ düMT|ü+˝Àì #·+<äT|ü≥¢ e<ä›
ø£qTïeT÷dæ+~. ‘Ó\+>±D #·]Á‘·˝À Ms¡Hê] s¡TÁ<äeT<˚$ n<Ûë´j·T+ düTesêíø£åsê\‘√ *œ+#·ã&ç+~. m+<äs√
$<˚oj·÷Á‹≈£î\T s¡TÁ<äeT bÕ\Hê$<ÛëHêìï Á|üX¯+dæ+#ês¡T.
QSCERT TELANGANA

152. 140 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
eTq+ mH√ï |ü+&ÉT>∑\T »s¡T|ü⁄ø=+{≤+. ˇø=ÿø£ÿ |ü+&ÉT>∑≈£î ˇø=ÿø£ÿ Á|ü‘˚´ø£‘· ñqï~. ø=ìï #·]Á‘·≈£î
dü+ã+~Û+∫, ø=ìï uÛÑøÏÔøÏ dü+ã+~Û+∫, ø=ìï ø±\>∑eTHêìøÏ dü+ã+~Û+∫q |ü+&ÉT>∑\T. @+&É¢πø+&ÉT¢>± eTìwæ˝À
ˇø£ dü÷Œ¤]Ôì ì+|æ eT+∫ì uÀ~Û+#˚+<äT≈£î á |ü+&ÉT>∑\T ñ|üjÓ÷>∑|ü&ÉT‘·Tqï$.
Ç|ü&ÉT eTq ‘Ó\+>±D˝À »s¡T|ü⁄ø=H˚ eTTK´yÓTÆq ø=ìï |ü+&ÉT>∑ >∑T]+∫ ‘Ó\TdüT≈£î+<ë+!
ã‘·Tø£eTà |ü+&ÉT>∑ :
‘Ó\+>±D ù|s¡T #Ó|üŒ>±H˚ >∑Ts¡TÔ≈£îe#˚Ã
|ü+&ÉT>∑ ã‘·Tø£eTà. Ç~ |üP\C≤‘·s¡. ôdô|º+ãsY
˝Ò<ë nø√ºãsY HÓ\˝À e#˚à ÄX¯«j·TT»X¯ó<äΔ bÕ&É´$T
yÓTT<ä\Tø=ì ‘=$Tà~ s√E es¡≈£î s√Eø√
rs¡Tq ã‘·Tø£eTàqT |üP\‘√ ù|s¡Tdü÷Ô »]ù|
|ü+&ÉT>∑. Ç~ ‘Ó\+>±D≈£î e÷Á‘·y˚T dü+ã+~Û+∫q
|ü+&ÉT>∑.
ã‘·Tø£eTà : y˚ @+&É¢ #·]Á‘· ñqï á |ü+&ÉT>∑
yÓqTø£ ≈£L&Ü nH˚ø£ ø£<∏ä\Tqï$. #√fi¯sêE nsTTq
<Ûäsêà+>∑<äTìøÏ e+<äeT+~ ≈£îe÷s¡T\T |ü⁄&É‘ês¡T. yês¡+<äs¡÷ j·TT<äΔ+˝À eTs¡DÏkÕÔs¡T. #ê˝≤ø±\+ ‘·sê«‘·
\ø°åà<˚$ nqTÁ>∑Vü≤+‘√ yê]øÏ z Ä&É|æ\¢ |ü⁄&ÉT‘·T+~. |ü⁄≥ºø£ |ü⁄≥ºø£ |ü⁄{Ϻq |æ\¢≈£î ã‘·Tø£eTà nì ù|s¡T ô|{Ϻ,
ì+&ÉT q÷πsfi¯ófl ã‘·ø±\ì Ä |æ\¢qT n+<äs¡÷ Äos¡«~kÕÔs¡T. Ä ne÷àj˚T ã‘·Tø£eTà>± |üP»\+<äTø=qï~.
>∑TqT>∑T, #êeT+‹, ‘√ø£#êeT+‹, ‘·+π>&ÉT, ø£≥¢, |æ≥ºø±*, mÁs¡>∑H˚ïs¡T, |ü#·Ã>∑H˚ïs¡T, s¡TÁ<ëø£å, ;s¡,
>∑TeTà&ç, ã+‹, eTT<ä›ã+‹ ˝≤+{Ï s¡ø£s¡ø± |üP\qT ùdø£]+∫ s¡+>∑T\T s¡+>∑T\T>± ù|]à ô|’q |üdüT|ü⁄ eTT<ä›qT
ì*|æ >öØ<˚$>± ø=\TkÕÔs¡T. Á|ü‹s√E kÕj·T+Á‘·+ ã‘·Tø£eTà Ä&ÉT≈£îì #Ós¡Te⁄˝ÀH√ u≤$˝ÀH√ ìeT»®q+
#˚kÕÔs¡T.
‘Ó\+>±D |ü&ÉT#·T uÀqyÓT‹Ô‘˚ <äTs¡ZeTà |üs¡e•düTÔ+~!
‘Ó\+>±D |ü&ÉT#·T ã‘·Tø£eTà Ä&ç‘˚ Á|üø£è‹ |ü⁄\ø£]düTÔ+~!
Væ≤+<ä÷ eTTdæ¢+ n\jYTã\jYT \T ‘Ó\+>±D‘√ eTyÓTÆø£+!
>∑+>±»eTTHê ‘ÓVü≤JuŸ ‘Ó\+>±Dπø Á|ü‘˚´ø£+!
eTqø£+≥÷ Á|ü‘˚´ø£ $•wüº‘·...
eTq<ä+≥÷ Á|ü‘˚´ø£ dü+düÿè‹...
eTq dü+düÿè‹˝Àì |ü+&ÉT>∑ yÓ’uÛÑyêìï ÄkÕ«~<ë›+!
3. eTq |ü+&ÉT>∑\T
ñ|üyê#·ø£+SCERT TELANGANA

153. 141‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
dü<äT› ã‘·Tø£eTà : <ädüsê≈£î ˇø£{Ï, ¬s+&ÉTs√E eTT+<äT dü<äT› ã‘·Tø£eTàqT »s¡T|ü⁄ø=+{≤s¡T. Äs√E
≈£î≥T+ãdüuÛÑT´\+‘ê Ç+{À¢H˚ ñ+{≤s¡T. ã‘·Tø£eTàqT ô|<ä›>± ù|s¡TÃ≈£î+{≤s¡T. ø=‘·Ô ã≥º\T ø£≥Tº≈£î+{≤s¡T.
Ä&É_&ɶ\qT, ã+<ÛäTe⁄\qT |æ\T#·T≈£î+{≤s¡T. ã‘·Tø£eTàqT m‘·TÔ≈£îì dü<äT›\T rdüT≈£îì Ä&ÉT≈£îqï ‘·sê«‘·
#Ós¡Te⁄≈£î yÓfi≤Ôs¡T. C§qï|æ+&ç, eTø£ÿ|æ+&ç, u…\¢+, ô|düs¡|æ+&ç, HÓsTT´‘√ #˚dæq eT©<ä, dü‘·TÔ|æ+&ç, <√düø±j·T,
ô|düs¡|ü|ü, u…\¢+‘√ dü<äT›\qT ‘·j·÷s¡T#˚kÕÔs¡T. #Ós¡Te⁄ <ä>∑Zs¡ ã‘·Tø£eTà\qT ~+∫ eTs√kÕ] Ä&ÉT≈£îì
#Ós¡Te⁄˝À kÕ>∑q+|ü⁄‘ês¡T.
‘·sê«‘· ‘Ó∫Ãq dü<äT›\qT ˇø£]ø=ø£s¡T |ü+#·T≈£î+{≤s¡T. ã‘·Tø£eTàqT ˙fi¯fl˝À e<ä\&É+ ≈£L&Ü ˇø£ |ü<äΔ‹
Á|üø±s¡+ #˚kÕÔs¡T. yÓ÷ø±*˝À‘·T ˙{Ïes¡≈£î yÓ[fl ˙{Ïô|’ ã‘·Tø£eTàqT ñ+∫ @e÷Á‘·+ #Ó<äs¡≈£î+&Ü ˇ&ÉT|ü⁄>±
e~* Ç‘·Ô&ç ‘ê+u≤fi≤ìï |üø£ÿ≈£î ‘·|æŒkÕÔs¡T. ‘·sê«‘· ˙{Ïì eT÷&ÉTkÕs¡T¢ eTT+<äT≈£î HÓ{Ϻ <ä+&É+ ô|{Ϻ yÓqTø£≈£î
‹s¡T>∑T‘ês¡T.
s√Eø√rs¡T : ‘=$Tà~s√E\T ‘=$Tà~ ù|s¡¢‘√ ã‘·Tø£eTàqT |æ*∫ ø=\TkÕÔs¡T. ‘=$Tà~ s¡ø± |òü˝≤Vü‰sê\qT
düeT]ŒkÕÔs¡T. yÓTT<ä{Ïs√E eTVü‰\j·T ne÷yêdü´ (ô|Á‘·e÷dü) Hê&ÉT ô|<ä›\≈£î _j·T´+ Ç∫Ãq+ø£ ã‘·ø£eTàqT
ù|s¡TkÕÔs¡T. ás√E m+–*|üP ã‘·Tø£eTà nì |æ\TkÕÔs¡T. ás√E qTe⁄«\T, u…\¢+, #·¬øÿs¡qT |òü\Vü‰s¡+>±
ô|&ÉT‘ês¡T. ¬s+&Ées√E n≥T≈£î ã‘·Tø£eTà n+{≤s¡T. ás√E |ü|ü, u…\¢+, n≥T≈£î\T Á|ükÕ<ä+ #˚kÕÔs¡T.
eT÷&√s√Eq eTT<ä›|ü|ü ã‘·Tø£eTà>± |æ\TkÕÔs¡T. ás√E eTT<ä›|ü|ü u…\¢+ Á|ükÕ<ä+>± #˚kÕÔs¡T. Hê\T>∑es√E
Hêq_j·T´+, ◊<äes√E n≥¢ã‘·Tø£eTà, Äs√s√E n\ø£ ã‘·ø£eTà. á Äs√ s√EqT nÁ¬s$T n+{≤s¡T.
ás√E me] Çfi¯fl\¢ yêfi¯ófl ã‘·Tø£eTà Ä&ÉT‘ês¡T. @&√s√E y˚|üø±j·T ã‘·Tø£eTà, mì$T<äes√E yÓqïeTT<ä›\
ã‘·Tø£eTà>± |æ\TkÕÔs¡T. ‘=$Tà<√s√Eq dü<äT› ã‘·Tø£eTà>± |æ\TkÕÔs¡T.
nìï≈£î˝≤\T (düã“+&É esêí\T) : ã‘·Tø£eTà Ä≥˝À nìï≈£î˝≤\yês¡T bÕ˝§Z+{≤s¡T. @ yê&É≈£î Ä yê&Éyêfi¯ófl
yêfi¯fl yêøÏ{À¢ ã‘·Tø£eTàqT Ä&ÉT≈£îHêïø£ }] u§Á&ÜsTT <ä>∑Zs√, ø£#˚s¡T <ä>∑Zs√, Á>±eT+˝Àì ø°\ø£ Á|ü<˚X¯+˝ÀH√
ã‘·Tø£eTà\T ô|{Ϻ #·T≥÷º ‹s¡T>∑T‘·÷ #·|üŒ≥T¢ø=&ÉT‘·÷ bÕ&ÉT‘·÷ Ä&ÉT‘ês¡T. Ä&Éyêfi¯ófl ã‘·Tø£eTà Ä&ÉT‘·T+fÒ
|æ\¢\T e∫à eT<Ûä´˝À ≈£Ls¡TÃ+{≤s¡T. eT>∑yêfi¯ófl dü<äT›\T |ü≥Tº≈£îì ns¡T>∑T MT<ä r]>±Z ≈£Ls¡TÃ+{≤s¡T.
Ä≥˝À \j·T, #·|ü&ÉT : ã‘·Tø£eTà Ä≥˝À z Á|ü‘˚´ø£‘· ñqï~. z|ü<äΔ‹ Á|üø±s¡+ n&ÉT>∑T\T y˚dü÷Ô #·|üŒ≥T¢ø=&ÉT‘·÷
>∑T+Á&É+>± ‹s¡T>∑T‘·÷ e+– ˝Òdü÷Ô \j·Tã<äΔ+>± Ä&ÉT‘ês¡T. Ä≥, bÕ≥, Hê≥´+ á eT÷&ç+{Ï‘√ bÕ≥T bÕ≥˝À¢ >=|üŒ kÕVæ≤‘·´+ ñ+≥T+~.
ã‘·Tø£eTà bÕ≥\T : ã‘·Tø£eTà bÕ≥ u≤D°\T, m+‘√ Á|üdæ~Δ>±+∫q$. Äj·÷ ÁbÕ+‘ê Ä#êsê\T, ù|s¡T¢,
n\yê≥¢qT, uÛ≤wüqT ø£\uÀdüT≈£îì ÁbÕ+rj·T ø£<∏ä\‘√ ñj·÷´˝À nì, ø√˝Ÿ nì, #·+<äe÷eT nì, >ös¡eTà nì, e\˝À nì, mHÓï˝À nH˚ e÷≥\qT ∫es¡q #˚s¡Tdü÷Ô bÕ≥\T bÕ&ÉT‘ês¡T. á |ü+&ÉT>∑≈£î Ä&É|æ\¢\T mø£ÿ&ÉTHêï |ü⁄{Ϻ+{ÏøÏ #˚s¡T≈£î+{≤s¡T. ‘√ãT≥Tºe⁄\T, ø£qïyês¡T Ä&É|æ\¢\≈£î ø£≥ïø±qTø£\qT ãVüQø£]kÕÔs¡T.
n‘·Ôyê]+{À¢ ñqï ne÷àsTT á |ü+&ÉT>∑ e∫Ã+<ä+fÒ #ê\T |ü⁄{Ϻ+{Ïyê]ø√dü+ m<äTs¡T#·÷düTÔ+~. Ä
m<äTs¡T#·÷|ü⁄qT ≈£L&Ü bÕ≥ s¡÷|ü+˝ÀH˚ #ÓãT‘·T+~. m≈£îÿe>± Ä&É|æ\¢ J$‘ê\T, ø£cÕº\T, yês¡T n‘·Ô>±]+{À¢
m<äTs=ÿH˚ düeTdü´\T, M{Ï >∑T]+∫q bÕ≥˝Ò m≈£îÿe>± ñ+{≤sTT.SCERT TELANGANA

154. 142 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
Ä&É_&ɶ m<äTs¡T#·÷|ü⁄\T :Ç<ä›s¡ø£ÿ #Ó˝…¢+&ÉT¢ ñj·÷´˝À ˇ≈£Lÿ]øÏ∫Ã] ñj·÷´˝À ...
ˇø£ÿ&˚ e÷j·Tqï ñj·÷´˝À e#·Ãqïy√&ÉT ñj·÷´˝À
e#·Ãqï y√&ÉT ñj·÷´˝À #·÷düqïy√&ÉT ñj·÷´˝À
m{§¢‘·TÔ #Ó˝…¢˝≤ ñj·÷´˝À @s¡&ɶe÷jÓT ñj·÷´˝À...
‘·*¢>±]+{ÏøÏ yÓfi¯fl&ÜìøÏ nqTeT‹ :ø£\yê] ø√&É\T ñj·÷´˝À ø£*øÏ ø±e÷øÏå ñj·÷´˝À
e+{Ï+{À¢ ≈£LdüT+&ç ñj·÷´˝À _j·T´y˚Ts¡T‘·T+f… ñj·÷´˝À
n|ü&˚ ø±e÷øÏå ñj·÷´˝À nqïe∫ÃHê&ÉT ñj·÷´˝À
ø±fi¯fl≈£î ˙[fl∫à ñj·÷´˝À ø£˙ïfi¯ófl Bôd ñj·÷´˝À
m+<äT≈£L #Ó˝…¢˝≤ ñj·÷´˝À @&ÉTeø£eTà ˙e⁄ ñj·÷´˝À
ø£≥Tºø√ ã≥º\T ñj·÷´˝À ô|≥Tºø√ kıeTTà\T ñj·÷´˝À...
eT˝…¢‘√≥ ñqï ñj·÷´˝À ze÷eT>±s¡T ñj·÷´˝À
e÷j·Tqï e∫Ã+&ÉT ñj·÷´˝À eTeTà+|üsê<ë ñj·÷´˝À
H˚HÓs¡T>∑ H˚HÓs¡T>∑ ñj·÷´˝À MTn‘·Ôq&ÉT>∑T ñj·÷´˝À
|ü‹Ô ‘√≥\ñqï ñj·÷´˝À z n‘·Ô>±s¡T ñj·÷´˝À...
ÁX¯eT Jeq+ : ÁosêeTT&ÉT yÓ÷≥>=≥º e\˝À
d”‘ê ˙fi¯ófl>∑≥º e\˝À
s¡|òüTTsêeTT&ÉT >=Ás¡T>=≥º e\˝À
C≤qøÏ Hê≥T˝…≥º e\˝À...
ô|<ä› ã‘·Tø£eTàqT y˚dæ Ç+{ÏøÏ e#˚Ã|ü&ÉT:@y˚T$T |ü⁄y=«|üH˚ >ös¡eTà @y˚T$T ø±jÓTT|üH˚ >ös¡eTà
‘·+π>&ÉT |ü⁄y=«|üH˚ >ös¡eTà ‘·+π>&ÉT ø±jÓTT|üH˚ >ös¡eTà...
‘Ó\+>±D ñ<ä´eT+˝À ã‘·Tø£eTà : ‘Ó\+>±D ñ<ä´eTø±\+˝À ã‘·Tø£eTà Á|ükÕÔeq, Ä≥ ˝Òì düe÷y˚X¯+
˝Ò<ä+fÒ n‹X¯jÓ÷øÏÔ ø±<äT. ã‘·Tø£eTà Ä≥, bÕ≥‘√, ñ<ä´eT+ ˇø£ b˛sê≥s¡÷|üyÓTÆ m~–+~. ñ<ä´eT+˝À ≈£L&Ü Ád”Ô\qT uÛ≤>∑kÕ«eT´+ #˚dæ+~. eTVæ≤fi¯\T uÀq+, ã‘·Tø£eTà\qT m‘·TÔø=ì e∫à b˛sê≥ _&ɶ\≈£î
kÕ«>∑‘·+ #Ó|æŒ qT<äT≥q Ms¡‹\ø£+ ~<ë›s¡T.
ã‘·Tø£eTà ` |üsê´es¡D+ : ã‘·Tø£eTà Á|üø£è‹‘√ eTT&ç|ü&çq |ü+&ÉT>∑. |ü⁄e⁄«\H˚ <˚e⁄&ÉT>± ø=\e&É+, ‘·eT
ã‘·T≈£î\qT ø£cÕº\H˚ bÕ≥\T>± bÕ&ÉTø√e&É+ ˇø£ÿ ‘Ó\+>±D Á|ü»\≈£î e÷Á‘·y˚T #Ó*¢+~. Ç+‘· uÛÑøÏÔ ÁX¯<äΔ\‘√
»s¡T|ü⁄≈£îH˚ ã‘·Tø£eTà≈£î ‘Ó\+>±D˝À mø£ÿ&Ü >∑T&ç ø£ì|æ+#·<äT. me]ø° ã‘·Tø£eTà ù|s¡T ô|≥Tºø√s¡T.
ã‘·Tø£eTà ù|s¡Ã&É+˝À yê&˚ Ä≈£î\T, |üP\T, eT+∫ Wwü<Ûë\T. M{Ïì #Ós¡Te⁄˝À¢ ø£\|ü&É+ e\¢ ˙{ÏX¯ó~Δ
»s¡T>∑T‘·T+~. n+<äTπø ã‘·Tø£eTà |ü+&ÉT>∑ Á|üø£è‹ |ü+&ÉT>∑ nsTT+~.SCERT TELANGANA

155. 143‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
Vü≤√∞|ü+&ÉT>∑ :
edü+‘· ãTT‘·Te⁄ sêø£‘√ Á|üø£è‹˝À m+‘√ e÷s¡TŒ edüTÔ+~. #Ó≥T¢ ø=‘·Ô ∫>∑Tfi¯¢qT ‘=&ÉT≈£îÿ+≥$.
ø√øÏ\T ≈£LkÕÔsTT. ø=‘·Ô ø=‘·Ô |üP\T ø£qT$+<äT #˚kÕÔsTT. Ä düeTj·T+˝À »s¡T|ü⁄≈£îH˚ s¡+>∑T |ü+&ÉT>∑ Ç~.
Ä&É, eT>∑, ∫Hêï, ô|<ä› ejÓ÷uÛÒ<ä+ ˝Ò≈£î+&Ü »s¡T|ü⁄≈£îH˚ |ü+&ÉT>∑ ¨∞. Ç~ n‹ ÁbÕNqyÓTÆq |ü+&ÉT>∑.
ø±eT<äVü≤q+ : Vü≤√[ |ü+&ÉT>∑ eTT+<äTs√E ø±eTTì <äVü≤q+ #˚kÕÔs¡T. BìyÓqTø£ mH√ï ø£<∏ä\THêï ne˙ï
#Óù|Œ~ ªª#Ó&ÉTô|’ eT+∫ $»j·T+ kÕ~ÛdüTÔ+~μμ nqï~ ˇø£ÿfÒ. Á|ü‹j˚T&ÉT bòÕ\TZD e÷dü+˝Àì |ü⁄qï$Ts√Eq e#˚à á |ü+&ÉT>∑qT ø±eTTì |ü⁄qï+ nì ≈£L&Ü |æ\TkÕÔs¡T.
eTìwæ˝Àì #Ó&ÉT Á|ües¡ÔqqT n+‘·+ #˚dæ eT+∫ì ô|+#˚ |ü+&ÉT>∑>± Bìì n+<äs¡T
uÛ≤$kÕÔs¡T. ø±eT<äVü≤q+ ‘·sê«‘· Ä ã÷&ç<äqT bı˝≤\˝À¢ ø£\T|ü⁄≈£î+fÒ
|ü+≥\T u≤>± |ü+&ÉT‘êj·Tì ¬s’‘·T\qeTàø£+. Ç|üŒ{Ïø°
ø±eT<äVü≤q+ s√Eq ‘Ó\+>±D˝À Ç+{Ï+{ÏøÏ ˇø£
|æ&Éø£qT ˝Ò<ë Ç+{À¢ì bÕ‘·ø£f…º\T, #Óø£ÿ edüTÔe⁄
\qT ˇø£ÿ#√≥ #˚]à ø±eT<äVü≤q+
#˚kÕÔs¡T. ø±eT<äVü≤qy˚fi¯
yê{Ï#·T≥÷º ‹s¡T>∑T‘·÷,
&É|ü\T ø=&ÉT‘·÷, bÕ≥\T
bÕ&ÉT‘ês¡T. ‘·sê«‘· ø±*q
|æ&Éø£ ã÷&ç<äqT ‘Ó#·TÃ≈£îì
¬s’‘·T\T ø=‘·Ô $‘·ÔHê˝À¢
ø£\T|ü⁄≈£î+{≤s¡T.
s¡+>∑T |ü+&ÉT>∑>± ¨∞ : yÓ÷<äT>∑ |üP\qT ‘Ó∫à ˙{Ï˝À ñ&çøÏ+∫ s¡+>∑T>± ‘·j·÷s¡T#˚düTø=ì ˇø£]ô|’
ˇø£s¡T #·\T¢≈£î+{≤s¡T, Äq+~kÕÔs¡T. $$<Ûä #Ó≥¢ Ä≈£î\T, |üP\‘√ s¡+>∑T\T ‘·j·÷s¡T #˚düTø=ì #·\T¢ø√e&É+
e\¢ ôVA∞ s¡+>∑T |ü+&ÉT>∑>± Á|üdæ~Δ bı+~+~.
bÕ≥ |ü+&ÉT>∑>± ¨∞ : ‘Ó\+>±D˝À ôVA∞ Äq+<ä<ëj·Tø£+>± »s¡T>∑T‘·T+~. ‘Ó\+>±D˝À |ü+&ÉT>∑
nq>±H˚ bÕ≥ >∑Ts¡TÔø=düTÔ+~. Çø£ÿ&É @ |ü+&ÉT¬>’Hê bÕ≥‘√H˚ eTT&ç|ü&ç ñ+≥T+~. bÕ≥, Ä≥\T ø£\uÀdüTø=ì
|ü+&É>∑ #˚düT≈£î+{≤s¡T.
Vü≤√∞|ü+&É>∑≈£î |ü~s√E eTT+<äT qT+#˚ |ü˝…¢˝À¢ C≤õ]bÕ≥\T, ôVA∞ bÕ≥ yÓ÷‘· yÓTT<ä\e⁄‘·T+~.
sêÁ‹|üP≥ eT>∑|æ\¢\sTT‘˚ ø√\‘√ ø=&ÉT‘·÷ Ä&É|æ\¢\sTT‘˚ #·|üŒ≥T¢ ø=&ÉT‘·÷, bÕ≥\T bÕ&ÉT‘·÷ &ÉãT“,
<Ûëq´+ edü÷\T #˚kÕÔs¡T. |ü+&ÉT>∑Hê&ÉT Ád”Ô\T, j·TTe‘·T\T, bÕ≥\T bÕ&ÉT‘·÷ me¬s’Hê &ÉãT“\TÇùdÔ rdüTø=ì
b˛‘ês¡T.SCERT TELANGANA

156. 144 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
|æ\¢Õ≥\T :(1) ]+>∑T]+>∑T _˝≤¢ s¡÷bÕsTT <ä+&É
<ä+&É>±<äTsê <ëyÓTs¡yÓTT>∑Z
yÓTT>∑Z >±<äTsê yÓ÷<äT>∑ ˙&É.
˙&É>±<äTsê ìeTà\u≤sTT
u≤sTT>±<äTsê ãdü+‘·≈£Ls¡
≈£Ls¡>±<äTsê >∑TeTà&ç|ü+&ÉT
(2) Ä>∑T+&û>∑T+&ÉT Ç‘·Ô&ç >∑T+&ÉT
>∑T+&ÉTy=sTT ã+&É‘√ s¡eTàì#Óô|Œ
ã+&É‘√ >∑T+&ÉT H˚qT sêqì #Óô|Œ
#Óù|Œ~ #Ó|üŒø£ ø£f…º‘√ >=f…º
ø={Ϻq ø£f…ºH˚ #Ó≥ºsTT yÓTT*#˚
(3) n&˚˝Ÿ ‘=&˚˝Ÿ õ+ø£|æ\¢
J&çy˚Tø£ >±j·Ty=‘Ó
πøø£πøø£≈£î qH˚ï |æ*#Ó
∫≈£îÿ&ÉT ø£fi¯¢ uÀ&É~sê
uÀ&É<ä+f… uÀ&É~sê
uÀ&ç ø=eTTà |üj·T´~sê...
bı<ä›+‘ê ô|<ä›yêfi¯ó¢ bÕ&˚ bÕ≥\T :(1) Vü≤=[ Vü≤=∞\s¡+>∑ Vü≤√∞... #ÓeTà πø∞ Vü≤√[
Vü≤=fiË+‘· s¡+>±jÓT Vü≤√∞ #ÓeTàπø∞ Vü≤√[...
(2) ìeTà#Ó≥Tº øÏ+<ä ìeTà #Ó≥TºøÏ+<ä b˛≈£îsê»Hêï ...
ìyÓTàøÏÿ e~qeTà ìyÓTàøÏÿ e~qeTà ˙fi¯ófl m>∑»˝À¢...
es¡Tôd’q yê]ì bı>∑&ÉT‘·÷...(3) bÕe⁄ X‚s¡T ãTø£ÿ>=ì |üø£ÿ CÒãT\y√düT≈£îì
e+– e+– dü\¢y√‘˚ z <˚e¬s&ç¶
dü\¢y√‘˚ dü\¢˙j·T<√ z <˚e\øÏåà
ø£{Ϻqe⁄ |ü≥º+#·T<√‹ ô|{Ϻqe⁄ CÀ&ÉT+>∑Tsê\T
‘=e«q&ç∫ qTy˚«b˛+>∑H√ z <˚e¬s&ç¶
‘=e«ø£&ɶ+ ‘êHÓe#·TÃH√ z <˚e\øÏÎ...
á bÕ≥\˙ï C≤q|ü<ä ^‘ê˝Ò! me]øÏyês¡T m|üŒ{Ïø£|ü&ÉT ø£≥Tº≈£îì bÕ&ÉT≈£îqïy˚. eTÚœø£+>± y˚\
@+&ÉT¢>± n$ Á|ü#ês¡+˝À ñHêïsTT.
ñ<ä´eT+˝À C≤õ] bÕ≥\T : ‘Ó\+>±D ñ<ä´eT+˝À dü÷Œ¤]Ôì∫Ãq nH˚ø£ bÕ≥ e÷‘·èø£\˙ï á C≤õ]
bÕ≥˝À¢H˚ ñqï$. n#·ÃyÓTÆq ‘Ó\+>±D j·÷dü˝À Á|ü»\uÛ≤wü≈£î <ä>∑Zs¡>±, Á|ü» Hê\Tø£\MT<ä Ä&˚SCERT TELANGANA

157. 145‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
á u≤D°\T ˇø£ÿ ‘Ó\+>±D ñ<ä´eT+˝ÀH˚ ø±≈£î+&Ü n+‘·≈£îeTT+<äT »]–q ¬s’‘ê+>∑ b˛sê{≤\≈£î, Á|üC≤
ñ<ä´e÷\≈£î ≈£L&Ü dü÷Œ¤]Ôì#˚à π>j·÷\sTTq$. düT<ë› Vü≤qTeT+‘·T ˝≤+{Ï Á|üC≤ ø£fi≤ø±s¡T\T á u≤D°˝À¢H˚
bÕ≥\T n\T¢≈£îHêïs¡T.
$T˝≤<äTqï; :
$T˝≤<äTqï; eTTVü≤eTàBj·TT\T n‘·´+‘· dü+‘√wüeTT>± »s¡T|ü⁄ø=qT |ü+&ÉT>∑. á |üs¡«~qeTT ÇkÕ¢MT
e÷düyÓTÆq s¡;j·TT˝Ÿ ne«˝Ÿ jÓTTø£ÿ 12e ‘êØ≈£îq »s¡T|ü⁄ø=+{≤s¡T. eTTVü≤eTàBj·TT\T n+‹eT <Ó’e Á|üeø£Ô>± qy˚Tà eTTVü≤eTà<é >±s¡T eTø±ÿ q>∑s¡eTT q+<äT »ìà+∫q dü+<äs¡“¤eTT>±H˚ á |üs¡«~qeTT.
eTTVü≤eTà<é >±s¡T ãVüQ<Ó’yêsê<ÛäqqT, $Á>∑Vü‰sê<ÛäqqT e´‹πsøÏ+∫ $Á>∑Vü≤ s¡Væ≤‘· @πøX¯«s¡Tì Äsê<Ûäq
yÓ’|ü⁄ Á|ü»\qT ÄVü‰«ì+#ês¡T. yê] nqTj·÷j·TT\H˚ eTTVü≤eTàBj·TT\˙, yês¡T nqTdü]+#˚ eT‘·eTTH˚
ÇkÕ¢+ eT‘·eTì n+{≤s¡T. eTqeTT kÕe÷õø£ Je⁄\eTì, eTq Á|ües¡Ôq‘√ eTq+ J$+#˚ düe÷»eTT jÓTTø£ÿ
düTK XÊ+‘·T\T Á|üuÛ≤$‘·eTe⁄‘êj·Tì ø±e⁄q düÁ‘·Œes¡Ôq ø£*– e⁄+&Ü\ì ÇkÕ¢+ eT‘·+ uÀ~ÛdüTÔ+~. <Ó’yêsê<Ûäq‘√
bÕ≥T düÁ‘·Œes¡Ôq ø£*–q yê]‘√H˚ <Ó’e+ dü+‘·è|æÔ #Ó+<äT‘·T+<äì, yê]πø yÓ÷ø£å+`dü«s¡Z+ \_ÛdüTÔ+<äì Á|üeø£Ô
uÀ~Û+#ês¡T.
$T˝≤<äTqï; s√Eq eTTVü≤eTàBj·TT\T ‘·eT Á|üeø£Ô »qà~Hêìï y˚&ÉTø£>± »s¡T|ü⁄≈£î+{≤s¡T. á |ü+&ÉT>∑≈£î
s¡+C≤Hé, ãÁø°<é ˝≤>± á<é>±Vt≤ yÓ[fl kÕeT÷Væ≤ø£ qe÷E #˚j·T&É+ ñ+&É<äT. Ä s√E n‘·´+‘· uÛÑøÏÔÁX¯<äΔ\‘√
sêÁ‹ eTd®æ<é˝À ÇcÕqe÷CŸ #˚dæq ‘·s¡Tyê‘· Á|üeø£Ô Jeq $<ÛëHêìï yê] uÀ<Ûäq\qT ø=ìj·÷&ÉT‘ês¡T.
Á|üeø£Ô eTTVü≤eTà<é >±] Jeq $<Ûëq+ : eTTVü≤eTà<é Á|üeø£Ô >±s¡T ‘·eT J$‘·+˝À @ $wüj·T+ ˝Àq÷
Ç‘·s¡T˝…e«]˙ H=|æŒ+#·≈£î+&Ü Ç‘·s¡T kÕ<Ûäø£ u≤<Ûäø±\qT ‘·eT$>± uÛ≤$+∫ yê]øÏ ‘·eTe+‘·T düVü‰j·T
düVü≤ø±sê\qT n+~dü÷Ô ñ+&˚ yês¡T. ‘·qT #˚dæq Væ≤‘√|ü<˚XÊ\ìï+{Ï˙ ‘·qT bÕ{Ï+∫ eTØ ne˙ï Ä#·s¡D
jÓ÷>∑´y˚T nì ìs¡÷|æ+∫Hês¡T. <Ó’e dü+<˚XÊìï ‘·qT Ä#·]dü÷Ô #·ø£ÿ>± ‘·q nqTj·÷j·TT\≈£î uÀ~Û+#ês¡T.
yê] J$‘êH˚ï Ä<äs¡Ù+>± #˚düT≈£îì eTTVü≤eTàBj·TT\T ‘·eT J$‘êìï ˙‹`ìC≤sTTr>± >∑&ÉT|ü⁄‘ês¡T. Á|üeø£Ô
>±s¡T uÀ~Û+∫q eTTK´yÓTÆq Væ≤‘√|ü<˚XÊ\T`ÇkÕ¢+ eT‘êìøÏ eT÷ düú+uÛ≤\T.
♦‘·qT Äsê~Û+#˚ @πøX¯«s¡Tì ô|’ dü+|üPs¡í $XÊ«kÕìï ø£*– e⁄+&É&É+. (‘ÍV”≤<é)
♦Á|ü‹ s√p dü÷s√´<äj·÷ìøÏ eTT+<äT, eT<Ûë´Vü≤ïeTT, dü÷sê´düÔeTj·TeTTq≈£î eTT+<äT,
dü÷sê´düÔeTj·TeTT ‘·s¡Tyê‘· eT]j·TT sêÁ‹ |ü&ÉT≈£îH˚ eTT+<äT Ç˝≤ nsTT<äT |üP≥\T qe÷E
#˚j·T≥eTT. (qe÷CŸ)
♦s¡+C≤Hé e÷dü+˝À ñ|üyêdü Bø£å bÕ{Ï+#·&É+. (s√C≤)
♦k˛ÔeT‘· >∑\yês¡T eTTVü≤eTà<é Á|üeø£Ô >±] »qà kÕúqyÓTÆq eTø±ÿ˝À ø£ ø±u≤qT dü+<ä]Ù+∫ Á|ü<äøÏåD\T
#˚j·TT≥. (Vü≤CŸ)
♦k˛ÔeT‘· ø£*–qyês¡T ‘·eT Ä<ëj·T+˝À ìØí‘· uÛ≤>±ìï <ëq+ #˚j·T&É+. (»ø±‘Y)SCERT TELANGANA

158. 146 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
Q
Á|üeø£Ô eTTVü≤eTà<é >±] uÀ<Ûäq\T :
$T˝≤<äTqï; dü+<äs¡“¤+>± ø=ìj·÷&˚ Á|üeø£Ô >±] uÀ<Ûäq\T :
♦Á|ü|ü+#·+˝À ø£ì|æ+#˚ @ edüTÔe⁄ n˝≤¢Vt≤ X¯øÏÔ ø£+fÒ ô|<ä›~ ø±<äT.
♦eTq+ Äsê~Û+#˚ Á|üuÛÑTe⁄ n˝≤¢Vt≤qT |üP]Ô>± $X¯«dæ+#ê*, yê]øÏ düe÷qyÓTÆq ¨<ëqT y˚¬se]øÏ
ø£*Œ+#· ≈£L&É<äT.
♦Á|ü‘·´ø£å+>± ø±˙ |üs√ø£å+>± ø±˙ me] eTqdü÷ H=|æŒ+#· ≈£L&É<äT. >∑s¡«|ü&É ≈£L&É<äT.
♦$X¯«+˝À J$+#˚ @ ÁbÕDÏø° m≥Te+{Ï Vü‰ì ø£\T>∑ #˚j·Tsê<äT. ÁbÕDT\ìï+{Ïø° ‘·eT e+‘·T
düVü‰j·T düVü≤ø±sê\T n+~+#ê*.
♦m{Ϻ düeTj·TeTT˝Àq÷ HÓ’‹ø£ $\Te\qT M&Ésê<äT.
♦dü‘·´eTTqT M&Ésê<äT. nã<äΔeTT eTVü‰ bÕ|üeTT.
♦ø√|üeTTqT ìÁ>∑Væ≤+#·Tø=Hê*. ø√|ü+ e∫Ãq|ü⁄Œ&ÉT eTÚHêìï Á>∑Væ≤+#ê*.
♦me«]˙ nee÷ì+#· ≈£L&É<äT. y˚πs yê] ‘·|ü⁄Œ\qT m‹Ô #·÷|ü⁄≥ H˚s¡eTT.
♦eTq ø√]ø£\qT Ç‘·s¡T\ø√dü+ ‘ê´>∑+ #˚j·TT≥≈£î m\¢|ü⁄Œ&É÷ dæ<äΔeTT>± ñ+&Ü*.
♦eTq+ dü+bÕ~+∫q <ÛäqeTTH˚ ø±ø£ @ edüTÔe⁄qT ≈£L&Ü eè<Ûë>± Ks¡TÃ #˚j·Tsê<äT. (˙{Ïì ≈£L&Ü)
m\¢|ü⁄Œ&É÷ |ü$Á‘·+>±H˚ ñ+&Ü*. no¢\‘·qT <ä] #˚s¡˙j·T e<äT›. Ád”Ô\qT >ös¡$+#ê*.
♦ÄVü‰s¡ |ü<ësêΔ\qT, nqï bÕ˙j·÷\qT C≤Á>∑‘·Ô>± #·÷dæ, dü+‘·è|æÔ #Ó+<ëπø ùd$+#ê*.
♦me] e<ä› qT+&ç @ edüTÔe⁄q÷ Ä•+#· ≈£L&É<äT.
♦‘·*¢<ä+Á&ÉT\qT m{Ϻ |ü]dæú‹˝Àq÷ u≤<Ûä ô|≥º≈£L&É<äT. yê]ì düTK ô|{Ϻ yê] ÄodüT‡\T bı+<ë*.
♦eTq Vü≤≈£îÿ\¬ø’ b˛sê&ÉT≥ ø£+fÒ Ç‘·s¡T Vü≤≈£îÿ\qT s¡øÏå+#·T≥ ô|’ <Ûë´dü ô|{≤º*.
♦eTq Á|ü‹ düTKeTT˝Àq÷ bıs¡T>∑T yê]˙ ã+<ÛäT $TÁ‘·T\qT uÛ≤>∑kÕ«eTT\qT #˚j·÷*.
♦s√>∑T\≈£î, n+>∑ yÓ’ø£\´+ ø£ yê]øÏ m\¢|ü⁄Œ&ÉT n+&É>± ì\yê*. <äj·÷>∑TD+ ø£*– ñ+&Ü*.
♦Ç‘·s¡ eT‘·düTÔ\‘√ eTsê´<ä>± yÓT\>±*. yê] uÛ≤eC≤˝≤\qT >ös¡$+#ê*.
♦#Ûê+<ädüyê<ëìï eTq <ä] #˚s¡ìe« ≈£L&É<äT.
♦e÷qe⁄˝Ò ø±ø£ @ ÁbÕDÏì ≈£L&Ü u≤<Ûä˝À ñ+fÒ #·÷dü÷Ô }s¡Tø√ ≈£L&É<äT. #˚‘·HÓ’q+‘·
♦düVü‰j·÷ìï ‘·|üŒ≈£î+&Ü #˚j·÷*.
♦eT‘·TÔ |ü<ësêú\qT ùd$+#·&É+ eTVü‰ bÕ|ü+.
á $<Ûä+>± $T˝≤<äTqï; |ü+&ÉT>∑ s√Eq Á|üeø£Ô J$‘· $X‚cÕ\qT eT]j·TT yê] uÀ<Ûäq\qT ø=ìj·÷&ÉT≥
|ü]bÕ{Ï.SCERT TELANGANA

159. 147‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
ˇø£ <ä≥ºyÓTÆq n&É$ ñ+&˚~. Ä n&É$˝Àì <ës¡T\T ‹ø£eTø£ô|fÒº$>± ñ+&˚$. n+<äTe\¢ á
n&É$˝ÀøÏ yÓfi¯fl&ÜìøÏ y˚≥>±fi¯ófl ≈£L&É uÛÑj·T|ü&˚yês¡T. #ê˝≤ @+&É¢øÏ+<ä≥ ø=+<äs¡T y˚≥>±fi¯ófl ø±s¡&É$˝ÀøÏ
yÓfi¯fl&ÜìøÏ Á|üj·T‹ï+#ês¡T. ø±˙ yêfi¯ófl ‹]–sê˝Ò<äT. <ë+‘√ Á|ü»\T á n&É$ >∑T]+∫ s¡ø£s¡ø± ø£<∏ä\T
n˝Ò¢yês¡T. n&É$ <ä≥º+>± ñ+&É&É+e\¢ ‘=e« eTs¡∫b˛j˚T Á|üe÷<ä+ ñ+<äì n≥M XÊKyêfi¯ófl nH˚yês¡T.
ô|’>±, @ #Ó≥TºMT<ä ≈£Ls¡TÃqï @ |ü⁄* m|ü&ÉT<ë&ç#˚düTÔ+<√? @ ∫s¡T‘· m|ü&ÉT yÓT&É|ü≥Tº≈£î+≥T+<√?
Vü≤sƒê‘·TÔ>± @ m\T>∑Tã+{Ï m<äTs¡TedüTÔ+<√? nH˚ uÛÑj·T+ ñ+&˚~. n≥MXÊKyêfi¯ófl ì]à+∫q s√&É¢MT<ä
qT+∫ ø£\|üyÓ÷ùd Á≥≈£îÿ\T edü÷Ôb˛‘·÷ ñ+&˚$. ø±ì n&É$øÏ ª>∑÷+&Üμ »>∑TZ <Ís¡®q´+ $düÔ]+∫q|üŒ{Ï
qT+∫ ø±+Á{≤ø£ºs¡¢øÏ ø£\|ü‘√ Á≥≈£îÿ\T ì+|æ |ü≥Tºø=ì yÓfi¯fl&É+ ø£wüºyÓTÆ+~. »>∑÷Z eTqTwüß\T Á|ü‹
ø±+Á{≤ø£ºs¡T‘√ y˚s¡Ty˚s¡T>± e÷eT÷fi¯ófl edü÷\T #˚ùdyêfi¯ófl.
ø±s¡&É$˝À >∑‘· ø=ìïs√E øÏ+<ä ˇø£ $∫Á‘·yÓTÆq dü+|òüT≥q »]–+~. _Vü‰] nH˚ ø√‹
#ê˝≤s√E qT+∫ ø£qã&É˝Ò<äT. nø£kÕà‘·TÔ>± n‘·&ÉT ‹]– ø£qã&É>±H˚ n&É$ »+‘·Te⁄\T n‘·&ÉT ø£qã&Éø£
b˛e&ÜìøÏ ø±s¡D+ n&ç>±sTT. n+<äT≈£î _Vü‰] ‘êqT |üø£ÿqTqï |ü≥ºD≤ìøÏ ø£+|üP´≥sY H˚s¡TÃø√e&ÜìøÏ
yÓfi≤flqì #ÓbÕŒ&ÉT. Ç|ü⁄Œ&ÉT ‘·qT ˇø£ yÓuŸôd’{Ÿ ≈£L&É ‘Ó]#êqì #ÓbÕŒ&ÉT. <ëìù|s¡T
www. ø±s¡&É$.ø±yéT.
‘·s¡Tyê‘· n+<ä]ì ‘·qT ø£+|üP´≥sY yÓTT<ä˝…’q$ ô|{Ϻq #√≥TøÏ rdüT≈£îì yÓfi≤fl&ÉT. n&É$øÏ sê»sTTq
dæ+Vü≤+ n&ç>±&ÉT. ªª_Vü‰Ø! Bìe\¢ n&É$ »+‘·Te⁄\≈£î @$T{Ï ˝≤uÛÑ+?μμ nì.
_Vü‰] nHêï&ÉT ªªÁ|üuÛÑ÷! Ç~ ø=‘·Ô Á|ü|ü+#·|ü⁄ n<äT“¤‘·+. ø£+|üP´≥sYe\¢ Á|ü|ü+#·eT+‘ê ˇø£fÒ
≈£î≥T+ãyÓTÆ+~. eTq ø±s¡&É$ s¡Vü≤kÕ´\T, dü+>∑‘·T\˙ï Hê yÓuŸôd’{Ÿ <ë«sê Á|ü|ü+#êìøÏ ‘Ó\TkÕÔsTT.
ªªeT÷s¡Tâ&Ü! m+‘· |üì#˚XÊe⁄! eTq+<ä] #êe⁄qT |æ\T#·T≈£îe#êÃe⁄.μμ dæ+Vü≤+ ø√|ü+>± >∑~›+∫+~.
ªª˝Ò<äT Á|üuÛÑ÷! n˝≤ @$T »s¡T>∑<äT. me]¬ø’Hê @ düe÷#ês¡yÓTÆHê ø±e\dæ ñ+fÒ á`yÓTsTT˝Ÿ <ë«sê qH˚ï
Ä<ÛäTìø£ kÕ+πø‹ø£ Á|üyêVü≤+˝À ø=≥Tº≈£îb˛j˚T »q+
|üsê´es¡D≤ìøÏ eT÷>∑Jyê\≈£î Vü‰ì#˚düTÔHêïs¡T!
$T‹MT]q kÕ+πø‹ø£‘·‘√ Á|üe÷<ë\≈£î ø±s¡DeTÚ‘·THêïs¡T
ˇø£y˚fi¯ »+‘·Te⁄\T ôd’‘·+ ø£+|üP´≥s¡T¢ yê&ç‘˚ @+ »s¡T>∑T‘·T+~?
e÷qyê[ì n+‘·+ #˚kÕÔj·÷?
‘·eTì ‘êeTT dü+s¡øÏå+#·T≈£î+≥j·÷?
@+ »s¡T>∑T‘·T+<√ #·÷<ë›+.
4. www.ø±s¡&É$.ø±yéT
ñ|üyê#·ø£+SCERT TELANGANA

160. 148 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
ø£<ë n&É>±*. H˚qT Hê á`yÓTsTT˝Ÿ ∫s¡THêe÷ ` ªª_Vü‰] @ yÓTsTT˝Ÿ.ø±yéTμμ Ç∫Ãq. @ »+‘·Te⁄ ìyêdü+
mø£ÿ&É ñ+<√ <ëìï #˚s¡T≈£îH˚ <ë] @$T{À H˚qT m|ü⁄Œ&É÷ #Ó|üŒqTμμ.
dæ+Vü≤+ yÓ[flb˛sTTq ‘·sê«‘· ø√‹ _Vü‰] nø£ÿ&ÉTqï »+‘·Te⁄\≈£î ø£+|üP´≥sY π>yéT\T #·÷|ædü÷Ô
$H√<ä+ ø£*–+#·kÕ>±&ÉT.
ø±s¡&É$øÏ <ä>∑Zs¡>± ñqï |ü≥ºD+ nq÷|t>∑+CŸ. Çø£ÿ&É eTTU≤ÔsYdæ+>¥ m+.m˝Ÿ.@., eTTK´yÓTÆq
Hêj·T≈£î&ÉT. >∑÷+&Ü »>∑TZ <Ís¡®Hê´ìï ì\Te]kÕÔqì Äj·Tq Á|ü»\≈£î e÷≥ Ç#êÃ&ÉT. Ç~ $ì »>∑TZ
eT+&ç|ü&ܶ&ÉT. eTTU≤ÔsYdæ+>¥qT øÏ&Üï|t #˚dæ ø±s¡&É$ eT<Ûä´˝À ã+~Û+#ê&ÉT. Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ, b˛©düT\≈£î @+
#˚j·÷˝À bÕ\Tb˛˝Ò<äT. Ä sêÁ‹ b˛©dtø£MTwüqsY Ç+{À¢ düe÷y˚X¯+ »s¡T>∑T‘·Tqï~. nø£kÕà‘·TÔ>± ø£MTwüqsY
>±] |ü~ dü+e‘·‡sê ø=&ÉT≈£î sêE Äj·÷dü|ü&ÉT‘·÷ e#êÃ&ÉT. ªªHêHêï! H˚ì|ü&˚ Ç+≥¬sï{Ÿ˝À ˇø£ ø=‘·Ô
yÓuŸôd’{Ÿ #·÷XÊqT. <ëìù|s¡T
www. ø±s¡&É$.ø±yéT. <ë+{À¢ ˙≈£î ø±s¡&É$ $esê\T <=s¡ø£e#·TÃμμ.
á $+‘· yÓuŸôd’{Ÿ >∑T]+∫ n+<äs¡T b˛©düT n~Ûø±s¡T˝À¢ ÄdüøÏÔ ô|]–+~. yêfi¯ófl yÓ+≥H˚ Ä yÓuŸôd’{Ÿ
‘Ó]#ês¡T. n+<äT˝À ì»+>±H˚ ø±s¡&É$ >∑T]+∫ $esê\T ñHêïsTT. Ä yÓuŸôd’{Ÿ˝À, eT]ìï $esê ø√dü+
á`yÓTsTT˝Ÿ ∫s¡THêe÷
www. _Vü‰].ø±yéT nì ñqï~. Ç~ me¬s’ ñ+{≤s¡T. ˇø£ ø√‹ yÓuŸôd’{Ÿì m{≤¢
‘Ó]∫ ñ+≥T+~? nsTT‘˚ b˛©düTn~Ûø±s¡T\T Ç|ü⁄Œ&û Á|üX¯ï\ìï e~*ô|{Ϻ eTTU≤ÔsYdæ+>¥ >∑T]+∫
‘Ó\TdüTø√e&ÜìøÏ á`yÓTsTT˝Ÿ |ü+bÕs¡T. ªªn&É$ <=+>∑ »>∑TZH˚ m+.m˝Ÿ.@ eTTU≤ÔsYdæ+>¥qT m‘·TÔ≈£î
yÓ[fl+&ÉT. qTe⁄« n‘·&ç ìyêdüyÓTø£ÿ&É ñ+<√, nø£ÿ&çøÏ #˚πs e÷s¡Zy˚T$T{À #Ó|üŒ>∑\yê?μμ á`yÓTsTT˝Ÿ #·~$q
ø√‹ _Vü‰]øÏ á $wüj·TeT+‘· ns¡úyÓTÆb˛sTT+~. n‘·&ÉT yê]øÏ |üP]Ô n&É$e÷´|ü⁄ì |ü+|ü&É+‘√ bÕ≥T
nø£ÿ&ç<ëø± yês¡T #˚s¡Tø√e&ÜìøÏ ø√‘·T <ë«sê <ë]#·÷ù| @sêŒ≥T #˚XÊ&ÉT.
_Vü‰] |ü+|æq e÷´|ü⁄ Á|üø±s¡+ yês¡T dü¬s’q#√≥T≈£î #˚s¡T≈£îHêïs¡T. nø£ÿ&çøÏ ndü\T me¬s’q #˚s¡Tø√
>∑\s¡ì »>∑TZ ø£\˝À ≈£L&É }Væ≤+#·˝Ò<äT. n‘·&ÉT ‘·q nqT#·s¡T\‘√ »˝≤‡ #˚düT≈£î+≥THêï&ÉT. Vü≤sƒê‘·TÔ>±
b˛©düT ø£e÷+&√\T yê]ì #·T≥TºeTT{≤ºs¡T. »>∑TZ≈£î dü+uÛ≤[+#·T≈£îH˚ neø±X¯+ ≈£L&É <=s¡ø£˝Ò<äT.
ø£qTïeT÷dæ ‘Ó]#˚ ˝À|ü nø£ÿ&ç <äèX¯´+ e÷]b˛sTT+~. eTTU≤ÔsYdæ+>¥ $&ÉT<ä\j·÷´&ÉT. »>∑TZ n‘·&ç
nqT#·s¡T\T ìs¡“+<Ûä+˝ÀøÏ rdüTø√ã&ܶs¡T.
B+‘√ ø±s¡&É$˝À »>∑TZ eTTsƒê n+‘·+ nsTT+~. n+<äs¡T b˛©düT\qT yÓT#·TÃ≈£îHêïs¡T. b˛©düT\
dæbòÕs¡T‡‘√ Á|üuÛÑT‘·«+ n‘·T´‘·ÔeT yÓuŸôd’{Ÿ>±
www. ø±s¡&É$.ø±yéT.qT Á|üø£{Ï+∫+~. Bì‘√ ø√‹ _Vü‰]
<ÛÓ’s¡´+ Ç+ø± ô|]–b˛sTT+~.
ø√‹ _Vü‰] ‘·q >∑TVü≤ ãj·T≥ ˇø£ ôd’HéuÀs¡T¶ ‘·–*+#˚dü]øÏ n&Ée+‘ê dü+<ä&ç yê´|æ+∫+~. nø£ÿ&É
_Vü‰] ˇø£ ø£+|üP´≥sY ôd+≥s¡Tì ‘·q ù|s¡T MT<ä ÁbÕs¡+_Û+#ê&ÉT. ªø√‹ _Vü‰] ø£+|üP´≥sY ôd+≥sYμ
n+fÒ ¬ø_dædæ nì ôd’HéuÀs¡T¶ øÏ+<ä sêdæ ñqï~. ªª]õÁùdºwüHé ‘Ós¡∫ ñqï~μμ... <ëì‘√ kÕj·T+Á‘êìø£˝≤¢
]õÁùdºwüHé #˚sTT+#˚yê]‘√ ô|<ä›˝…’Hé @s¡Œ&ç+~. Ç+<äT˝À m≈£îÿe>± »+‘·Te⁄\T`|ü≈£åî\T, j·TTe≈£î\T,
|æ\¢\T ñHêïs¡T.SCERT TELANGANA

161. 149‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
_Vü‰] n&É$˝Àì |æ\¢\øÏ, j·TTe≈£î\øÏ ø±\T≈£î´˝Ò≥s¡T, yÓTTu…’\T bò˛qT ‘Ó∫Ãq|üŒ{Ï qT+&ç n&Ée+‘ê
$|ü¢e+ e∫Ãq≥¢sTT+~. yÓTTu…’\Tbò˛qT <=s¡ø£&É+ e\¢ n&É$˝Àì »+‘·Te⁄\ìï+{ÏøÏ Á|üe÷<ëìøÏ
nÁ|üeT‘·ÔeTj˚T´ dü÷#·q \_Ûdü÷Ô ñ+&˚~. ùwsYdæ+>¥ dæ+Vü≤+ ˝Òfi¯fl y˚≥øÏ ãj·T\T<˚s¡>±H˚ nìï õ+ø£\T,
‘Ó\¢#·Tø£ÿ ˝Òfi¯ófl ÄK]øÏ ≈£î+<˚fi¯ófl ≈£L&É ùwsYdæ+>¥ mø£ÿ&çqT+∫ edüTÔHêï&√, ˇø£]ø=ø£s¡T yês¡Ô
q+~+#·Tø√kÕ>±s¡T. |òü*‘·+>± ùwsYdæ+>¥ #ê s√E\es¡≈£î Äø£*‘√ ñ+&Ée\dæ e∫Ã+~. n+<äTe\¢
ùwsYdæ+>¥ eTqdüT˝ÀH˚ ø√‹ _Vü‰]ô|’q ø√|ü+>± ñqï~.
n&É$˝Àì eT]ø=ìï »+‘·Te⁄\T ≈£L&É ø√‹ _Vü‰] #˚dæq |üì u≤>± ˝Ò<äqï$. ø£+|üP´≥s¡¢ e\¢
eTq |æ\¢\T bÕ&Ó’b˛‘·THêïs¡ì nqï$. ∫s¡T‘·|ü⁄* U≤Hé e÷Á‘·+ BìøÏ _Ûqï+>∑ e÷{≤¢&ç+~. ªªMTs¡+‘·
eTTdü*yêfi¯flsTTb˛j·÷s¡T. MT ã‘·T≈£î MTs¡T ã‹πøXÊs¡T. MT |æ\¢\qT yêfi¯fl ã‘·T¬ø+<äT≈£î ã‘·Tø£˙j·Ts¡T?
yê]MT<ä MT n_ÛÁbÕj·÷\qT m+<äT≈£î yÓ÷|ü⁄‘·THêïs¡T áHê&ÉT ø£+|üP´≥sY yÓTT‘·Ô+ Á|ü|ü+#·+˝À $|ü¢e+
‘Ó∫Ã+~. _Vü‰] ø±s¡&É$˝À m\Áø±ºìø˘ edüTÔe⁄\T ‘Ó∫Ãq|üŒ{Ï qT+&ç
eTq+ m+‘· <Ûäì≈£î\eTj·÷´yÓ÷! ùwsYdæ+>¥ y˚{≤&ɶ+ e÷ìy˚dæ
XÊø±Vü‰] ø±yê*. e÷eT÷\T>± ≈£L&Ü Á|üuÛÑT‘·«+ n&É$˝À
y˚{≤&É≥+ #·≥º+ Á|üø±s¡+ H˚s¡eTì Á|üø£{Ï+∫+~. n+<äTe\¢
k˛<äs¡T˝≤sê! MT |æ\¢\qT ø=‘·Ô Á|ü|ü+#·+‘√bÕ≥T q&ÉTe
ìe«+&ç. »s¡T>∑T‘·Tqï~ eT+∫πø »s¡T>∑T‘·Tqï~μμ nqï~.
eT] ø=ìï yê<äq ‘·s¡Tyê‘· Ä düe÷y˚X¯+ m˝≤+{Ï
ìs¡íj·T+ rdüTø√≈£î+&ÜH˚ eTT–dæ+~.
ùwsYdæ+>¥ y˚{≤&É≥+ e÷H˚XÊø£ qø£ÿ UÀK˝Ÿ
Äø£*‘√ e÷&ÉkÕ>±&ÉT. m+<äTø£+fÒ qø£ÿ UÀK˝Ÿ
dæ+Vü≤+ m+–*#˚dæq e÷+dü+ ‹ì ã‹πøyê&ÉT.
yê&ç >∑÷+&Ü ø=&ÉT≈£î »j·Tø±˝Ÿ (n+<äs¡T
yê&çì C….¬ø. nH˚ yêfi¯ófl) ≈£L&É ‘·+Á&ç
‘Ó∫Ãq$ ‹ì Vü‰sTT>± ñ+&˚yê&ÉT.
Ç|ü&ÉT #ê˝≤ s√E\qT+&ç
|üdüTÔ\T+≥THêï&ÉT. ˇø£s√Eyê&ÉT
‘·q ‘·+Á&ç UÀK˝ŸqT ø√|ü–+#·T
≈£îHêï&ÉT. n|ü&ÉT UÀK˝Ÿ qø£ÿ
nHêï&ÉT. ªªqTe⁄« @ _Vü‰] <ä>∑Zs¡
ø£+|üP´≥sY H˚s¡TÃø√e&ÜìøÏ yÓfi¯ó‘·THêïy√SCERT TELANGANA

162. 150 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
n‘·&ÉT eTq HÓ+. 1 X¯Á‘·Te⁄ n‘·&ç |üqT\qT
Ä|üø£b˛‘˚ eTq+ ‘=+<äs¡˝ÀH˚ #·∫Ã
b˛‘ê+μμ. qø£ÿ C….¬ø.øÏ $wüj·Ty˚T$T{À
Ç|ü&És¡úyÓTÆ+~. ªªn{≤¢nsTT‘˚ H˚qT ø√‹
_Vü‰]øÏ J$‘·+˝À eTs¡∫b˛˝Òì
>∑TDbÕsƒ¡+ #ÓãT‘êqTμμ nHêï&ÉT.
eTs¡THê&ÉT C….¬ø. |ü≥ºD+ yÓ[fl
ø√‹ _Vü‰Ø ø£+|üP´≥s¡¢qT
HêX¯q+#˚ùd yÓ’s¡dtñqï bòÕ¢|”
‘Ó#êÃ&ÉT. ø±˙ ø=+&ÉeTT#·TÃ
ªø±\÷μ Bìï |üdæ>∑{Ϻ _Vü‰]øÏ
#Ó|æŒ+~. »j·Tø±˝Ÿ ã+&Üs¡+
ãj·T≥|ü&ç+~.
_Vü‰] ôd≈£L´]{° >±s¡T¶\T n‘·&çì m+‘·>± ∫‘·ø=ÿ{≤ºs¡+fÒ, n‘·&ÉT #ê˝≤ s√E\es¡≈£î ‘·q >∑TVü≤
˝À|ü\H˚ ñ+&ç πøø£\T ô|&ÉT‘·T+&˚yê&ÉT.
_Vü‰]ì m{≤¢¬>’Hê <Óã“ rj·÷\ì »j·Tø±˝Ÿ eT∞fl |ü≥ºD≤ìøÏ yÓfi≤fl&ÉT. nø£ÿ&É eT*¢ø˘ ôd’ãsY¬øù|ò˝À
<ä÷sê&ÉT. yê] >∑T]+∫ ‘Ó\TdüTø√yê\ì|æ+∫, ªªÇ+≥¬sï{Ÿ n+fÒ @$T{Ï?μμ nì n&ç>±&ÉT.
ªªÇ+≥¬sï{Ÿ ˇø£ s¡ø£+>± Á|ü|ü+#·yê´|üÔ+>± ñ+&˚ ø£+|üP´≥s¡¢ HÓ{Ÿes¡Tÿ. Ç~ Á|ü»\≈£î ˇø£]ø=ø£s¡T
dü÷#·q\T Ç∫Ã|ü⁄#·TÃø√e&É+˝À kÕj·T|ü&ÉT‘·T+~. ø£+|üP´≥sY˝À Ç+≥¬sï{Ÿ <ë«sê MTs¡T mH√ï yÓuŸôd’≥¢
qT+&ç düe÷#êsêìï bı+<äe#·TÃ. me]‘√HÓ’Hê e÷{≤¢&Ée#·TÃ. ùdïVü≤+ #˚j·Te#·TÃ. nì #ÓbÕŒ&ÉT cÕ|ü⁄
j·T»e÷ì eT*¢ø˘. ªeT] ôd’ãsY¬øù|ò nì sêXÊs¡T!μ eT∞fl n&ç–+&ÉT »j·Tø±˝Ÿ.
ªªz n<ë! ôd’ãsY nqï |ü<ä+ ôd’ãsYHÓ{Ïø˘‡ qT+∫ e∫Ã+~. Bì ns¡ú+ ` j·T+Á‘ê\T, Je+ >∑\
ÁbÕDT\T ¬s+&ç+{Ï˝À düe÷#ês¡+ eT]j·TT dü«j·T+>± q&ç#˚ ìj·T+Á‘·D Á|üD≤[ø£≈£î dü+ã+~Û+∫q XÊÅdüÔ+.
Bì‘√ Ç+≥¬sï{Ÿ˝À dü+#·]+#·&ÜìøÏ rdüT≈£îqï |ü<ä+ ôd’ãsY ns¡úyÓTÆ+<ë?μμ ªªeT] πøù|ò n+fÒ?μμ ªªBìì
ø±|ò” Vü≤ÖdüT n+{≤s¡T. n+fÒ Á|ü»\T ø±|ò” Vü≤ÖCŸ≈£î yÓ[fl u≤‘êU≤˙ ø={ϺqfÒº, ø=+<äs¡T ø£+|üP´≥sY >∑T]+∫
e÷{≤¢&ɶ+, u≤‘êU≤˙, dü÷#·q ì∫Ã|ü⁄#·TÃø√e&É+ yÓTT<ä˝…’q$ #˚kÕÔs¡T. n+<äTe\q M{Ïì πøù|ò n+fÒ
ôd’ãsY πøù|ò nì n+{≤s¡Tμμ nqï&ÉT eT*¢ø˘. _Vü‰Øì z&ç+#·&ÜìøÏ Ç<˚ dü¬s’q e÷s¡ZeTì uÛ≤$+∫ ª»j·Tø±˝Ÿ
ôd’ãsY ¬øù|òμ yÓTT<ä\Tô|{Ϻ dü]>± q&É|ü˝Òø£ eT∞fl #˚‘·T\T ø±\TÃ≈£îHêï&ÉT »j·Tø±˝Ÿ.SCERT TELANGANA

163. 151‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
ø±˙ >∑T+≥qø£ÿ »j·Tø±˝Ÿ ‘·q ≈£î{Ï Á|üj·T‘êï\T e÷Á‘·+ e÷qTø√˝Ò<äT. ‘·qT ≈£L&Ü ø=ìï
‘Ó*$‘˚≥\T dü+bÕ~+∫ ª
www. \ø°ÄCŸ$¬ø.ø±yéTμ ù|s¡T‘√ z yÓuŸôd’{Ÿ yÓTT<ä\Tô|{≤º&ÉT. ø±s¡&É$
düe÷#êsêìï n&É$<=+>∑\≈£î ô|<ä› yÓTT‘êÔ\≈£î nÁø£eT+>± n+~+#·&É+ yÓTT<ä\Tô|{≤º&ÉT. Bìe\¢
ø±s¡&É$˝À ◊<äT @qT>∑T\T y˚≥>±fi¯fl ‘·TbÕø°\≈£î ã˝…’b˛j·÷sTT. C+‘·Te⁄\˙ï _Vü‰] <ä>∑Zs¡ø=∫à ªª˙e˝Ò¢
Ç<ä+‘ê »]–+~. ø£+|üP´≥s¡T¢ e<ä›ì yÓTT‘·TÔ≈£îHêï $ì|æ+#·Tø√˝Ò<äìμμ ì+~+#êsTT. _Vü‰] yê]ì
XÊ+‘·|ü]∫ á s¡Vü≤kÕ´ìï #Û˚~kÕÔqT. uÛÑj·T|ü&Ée<ä›ì Vü‰MT Ç#êÃ&ÉT.
eTs¡Tdü{Ïs√E |ü≥ºD+yÓ[¢ nø£ÿ&˚ eT÷&ÉTs√E\T+&ç ‹]– e#êÃ&ÉT.
|ü≥ºD+ qT+∫ _Vü‰] m+‘√ #ê‘·Ts¡´+>± bÕdtesY¶ &çf…ø£ºsY kÕ|òtºy˚sY rdüTø=ì e#êÃ&ÉT. Á|ü‹
yÓuŸôd’{Ÿ˝À ˇø£ bÕdtesY¶ n+fÒ ˇø£ s¡Vü≤dü´dü+πø‘·+ ñ+≥T+<äì n‘·ìøÏ ‘Ó\TdüT. <ëì<ë«sê yÓuŸôd’{Ÿ˝À
@<Ó’Hê $esêìï ô|≥ºe#·Tà ˝Ò<ë ‘=\–+#·e#·TÃ. Ä kÕ|òtºy˚sY kÕj·T+‘√ _Vü‰] »j·Tø±˝Ÿ yÓuŸôd’{Ÿ
bÕdtesY¶ì ø£ìô|{≤º&ÉT. ‘·s¡Tyê‘· yÓuŸôd’{Ÿ ‘Ó]∫ $esê\˙ï ‘ês¡Te÷s¡T#˚ùddæ yÓuŸôd’{Ÿì ôV’≤C≤ø˘ #˚XÊ&ÉT.
n‘·&çøÏ ‘Ó\TdüT ‘êqT ôV’≤C≤øÏ+>¥ #˚dæ ôd’ãsYŬø’+ #˚düTÔHêïqì, ø±ì n+<ä] eT+∫ø√] #˚ùd|üì H˚s¡+ ø±<äT.
»j·Tø±˝Ÿ eTs¡THê&ÉT á`yÓTsTT˝Ÿ #Óø˘#˚dæq|ü⁄&ÉT ˇø£ dü+<˚X¯+ Ç{≤¢ ñ+~. eTTK´yÓTÆq ø=+‘· düs¡≈£î
ø±yê*. b˛©düT\T C≤>∑s¡÷≈£î˝…’ ñHêïs¡T. ø£*dæq ‘·s¡Tyê‘˚ e÷{≤¢&ÉT≈£î+<ë+. nyÓT]ø£Hé &Ü\s¡¢˝ÀH˚SCERT TELANGANA

164. 152 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
#Ó*¢kÕÔ+. m|ü&ÉT mø£ÿ&É ø£\TkÕÔy√ yÓ+≥H˚ #Ó|ü. |ü+|æqyêfi¯ófl ;; @ yÓTsTT˝Ÿ.ø±yéT. Ç~ mes√
<=+>∑s¡yêD≤ ø√dü+ y˚{≤&˚ yê] dü+<˚X¯+˝≤ ñ+~. »j·Tø±˝Ÿ »yêãT |ü+|æ+&ÉT. ªªk˛eTyês¡+`sêÁ‹
ˇ+{Ï>∑+≥. q\¢q~ bÕ‘· eTÁ]#Ó≥Tºμμ |ü+|æqyêfi¯ófl ª\ø°ÄCŸ
@ M¬ø j·÷VüA.ø±yéT.μ
eTs¡THê&˚ k˛eTyês¡+ sêÁ‹ »j·Tø±˝Ÿ ‘·q >∑TVü≤qT+∫ ãj·T\T<˚sê&ÉT. yÓT\¢yÓT\¢>∑, C≤Á>∑‘·Ô>±
q&ÉekÕ>±&ÉT. n&É$ ìX¯Ùã›+>± ñ+~. #ê\kÕs¡T¢ »j·Tø±˝Ÿ ‘·q ø±*øÏ+<ä|ü&ç q*–q m+&ÉT{≤≈£î\
#·|ü⁄Œ&ÉTπø ñ*øÏ|ü&ܶ&ÉT. eTÁ]#Ó≥TºqT düMT|æ+#·&ÜìøÏ eTT+<äT »j·Tø±˝Ÿ Hê\T>∑T~≈£îÿ |ü]o*+∫
#·÷XÊ&ÉT. n+‘· dü]>±Z ñ+&É≥+#·÷dæ eTÁ]#Ó≥Tº øÏ+~øÏyÓ[fl ì\T#·THêï&ÉT.
Vü≤sƒê‘·TÔ>±, ø√‹ _Vü‰] #Ó≥TºMT<ä qT+&ç <äT+øÏ, nø£ÿ&çøÏe#êÃ&ÉT. »j·Tø±˝Ÿ n‘·&çì #·÷dü÷ÔH˚
>±usê|ü&ܶ&ÉT.
ªªe+#·≈£î&Ü! ˙ Ä≥*+ø£ kÕ>∑e⁄. @qT>∑T Vü≤‘·´\T #˚sTT+∫+~ qTy˚«. ˙ yÓuŸôd’{Ÿ BìøÏ kÕø£å´+μμ.
ø√‹ _Vü‰] nHêï&ÉT. »j·Tø±˝Ÿ |ü]¬>‘·ÔuÀj·÷&ÉT. ø±˙ n|üŒ{Ïø° ùwsYdæ+>¥, ∫s¡T‘·U≤Hé, >∑»sê»dæ+>¥
yÓTT<ä˝…’q »+‘·Te⁄\T yêìì #·T≥TºeTTfÒºXÊs¡T. ø√|ü+>∑ ñqï >∑»sêCŸdæ+>¥ »j·Tø±˝ŸqT ‘=¬øÿj·T´&ÜìøÏ
‘·q ø±\T ô|’¬ø‹Ô+&√, ˝Ò<√ Ç+‘·˝À eTTdü* qø£ÿ UÀK˝Ÿ n‘·ì ø±\T|ü≥Tºø=ì, ªªHê eTTdü*‘·q+˝À M&˚
Hê Ädüsê. M&çì $&ç∫ô|≥º+&çμ n+≥÷ ã‹e÷\Tø√e&É+ yÓTT<ä\Tô|{≤º&ÉT. »j·Tø±˝Ÿ u≤>± ‘·qTï\T
‹ì ñHêï&ÉT. ùwsYdæ+>¥ nHêï&ÉT ªdüπs, M&çì e~˝…j·T´+&ç. ø±˙ M&ÉT Ç+ø£ m|ü⁄Œ&É÷ ø±s¡&É$˝À
ø£qã&É≈£L&É<äT.μμ eTs¡THê&ÉT _Vü‰] b˛©düT\≈£î #Ó|æŒ »j·Tø±˝Ÿ yÓuŸôd’{ŸqT eT÷sTT+#ê&ÉT.
ˇø£s√E n&É$˝À »+‘·Te⁄\˙ï {°M˝À ˇø£ dü+#·\q yês¡Ô #·÷XÊsTT. |ü⁄\T\T, ‘√&˚fi¯ófl yÓTT<ä˝…’q
Çs¡yÓ’nsTT<äT »+‘·Te⁄ #·sêà\‘√bÕ≥T yê{Ïì <=+>∑s¡yêD≤ #˚ùd nsTT<äT>∑T]ì b˛©düT\T ìs¡“+<Ûä+˝ÀøÏ
rdüT≈£îHêïs¡T. n&É$øÏ sêC…’q ùwsYdæ+>¥ eTs¡THê&ÉT ñ<äj·T+ ù||üs¡T e∫Ãq|ü⁄&ÉT yÓTT<ä{Ïù|J˝À Ä
yês¡Ôq+‘·{Ï˙ |üP]Ô>± #·~yê&ÉT. n~ n‘·DÏí ø£\es¡|üs¡∫+~. n‘·&ÉT >∑TVü≤qT+&ç ãj·T˝Ò›] ‹qï>±
_Vü‰]`ø£+|üP´≥sY ôd+≥s¡TøÏ yÓfi≤fl&ÉT. Ç˝≤+{Ï $wüj·÷\˝À _Vü‰] ‘Ó*$>± dü\Vü‰ ÇkÕÔ&Éì ùwsYdæ+>¥øÏ
‘Ó\TdüT.
ªªÇ<˚$<Ûä+>± |ü⁄\T\T, ‘√&˚fi¯fl Vü≤‘·´\T »s¡T>∑T‘·÷b˛‘˚ |ü⁄*e+X¯+ n+‘·]+#·&ÜìøÏ m+‘√ø±\+
|ü≥º<äT. &Éj·TH√düsY ˝≤>±H˚ Á|ü»\T, m|ü⁄&√ |ü⁄\T\T uÛÑ÷$T MT<ä n&Ée⁄\˝À ñ+&˚$ nì |ü⁄düÔø±\˝À
e÷Á‘·y˚T #·<äTe⁄‘ês¡Tμμ nì ùwsYdæ+>¥ nHêï&ÉT.
ªªn+‘·sê®rj·T kÕúsTT˝À á düeTdü´>∑T]+∫ Ä˝À∫+#ê*. Á|ü|ü+#·+˝Àì Ç‘·s¡<˚XÊ |ü⁄\T\T,
dæ+Vü‰\qT ≈£L&É á |üì˝À #˚s¡TÃø√yê*. n|ü⁄Œ&˚ á düeTdü´ >∑T]+∫ n+<äs¡T >∑+;Ûs¡+>± Ä˝À∫kÕÔs¡Tμμ
nì á düeTdü´≈£î |ü]cÕÿs¡+ #ÓãT‘·÷ _Vü‰Ø nHêï&ÉT. ªªø±ì, Ç‘·s¡ <˚XÊ |ü⁄\T\T, dæ+Vü‰\‘√
e÷{≤¢&É≥+ m˝≤ »s¡T>∑T‘·T+~?μμ ùwsYdæ+>¥ n&ç>±&ÉT.SCERT TELANGANA

165. 153‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
ªªÇ+≥¬sï{Ÿ <ë«sêμμ _Vü‰] nHêï&ÉT.
ªªn<˚$T{Ï?μμ ùwsYdæ+>¥ Á|ü•ï+#ê&ÉT.
n|ü⁄Œ&ÉT _Vü‰] Ç+≥¬sï{Ÿ˝Àì nìï kÂø£sê´ >∑T]+∫ $e]+#ê&ÉT. ùwsYdæ+>¥ Ç‘·s¡ <˚XÊ\
|ü⁄\T\‘√ @$<Ûä+>± #ê{Ÿ (dü+uÛ≤wüD) #˚j·T>∑\&√ ≈£L&Ü #ÓbÕŒ&ÉT. ùwsYdæ+>¥ #ê{Ÿ #˚j·T&ÜìøÏ dæ<äΔ|ü&ܶ&ÉT.
ø√‹ _Vü‰] Ç+≥¬sï{Ÿ˝À ùwsYdæ+>¥‘√ #Ûê{Ÿ#˚ùd ÄVü‰«Hêìï Á|ükÕs¡+ #˚XÊ&ÉT. ìØí‘· ‘˚Bq ìØí‘·
düeTj·÷ìøÏ ùwsYdæ+>¥ _Vü‰] ø£+|üP´≥sY m<äT≥ #Ûê{Ÿ #˚j·T&ÜìøÏ ≈£Ls¡TÃHêï&ÉT.
ùwsYdæ+>¥ Ç+≥¬sï{Ÿ˝À Á|ü|ü+#·+˝Àì |ü⁄\T\ìï+{Ïø° qeTkÕÿs¡+ #ÓbÕŒ&ÉT. #ê{Ÿ #˚j·T&ÜìøÏ
e∫Ãq+<äT≈£î <Ûäq´yê<ë\T ‘Ó*bÕ&ÉT. ‘·s¡Tyê‘· n‘·&ÉT |ü⁄\T\T, ‘√&˚fi¯ófl yÓTT<ä˝…’qyê{Ïô|’ ‘·«]‘·+>±
»s¡T>∑T‘·Tqï Vü≤‘·´\T, yê{Ï ‘√fi¯fl <=+>∑‘·q+, n+‘·sê®rj·T e÷¬sÿ{Ÿ˝À ‘√fi¯fl –sêøÏ yÓTT<ä˝…’q düeTdü´\qT
Á|ükÕÔ$+#ê&ÉT. dæ+Vü‰ C≤‹ n+‘·]+∫b˛j˚T Á|üe÷<ä+ @s¡Œ&ç+<äqï $wüj·T+ô|’ ‘·q Äy˚<äq ‘Ó*bÕ&ÉT.
ÄÁ|òæø± dæ+Vü≤+ dü+<˚X¯+ e∫Ã+~. ªªÁ|ü|ü+#· eq´Je⁄ dü+s¡ø£åD qT+∫ kÕj·T+ m+<äT≈£î
rdüTø√s¡T?μμ
ùwsYdæ+>¥ : ªªá Á|üj·T‘êï\T »s¡T>∑T‘·THêïsTT. ø±˙ Á|üuÛÑT‘·« j·T+Á‘ê+>∑+˝À ∫≈£îÿ≈£îì á |üqT\T
Ä–b˛‘·THêïsTT.μμ
eT˝Òwæj·÷ dæ+Vü≤+. ªªe÷ n&Ée⁄\˝À #ê˝≤ U≤∞ düú\+ ñ+~. MT |ü⁄\T\T, ‘√&˚fi¯ófl n˙ï e÷
msTTsY˝…’Hé‡ $e÷q+˝À ≈£Ls=Ãì e#˚Ãj·T+&ç. sê»ø°j·T s¡ø£åD <=s¡T≈£î‘·T+~.μμ
#Ó’Hê qT+∫ ˇø£ |ü⁄* : ªmìï |ü⁄\T ø√dü+ ãT˝…¢{ŸÁ|üP|òt C≤¬ø≥T¢ |ü+|üeT+{≤s√ #Ó|üŒ+&ç.
Hêj·T≈£î˝≤¢>± MTs¡T ≈£L&É MT s¡ø£åD Á|üj·T‘êï\T m+<äT≈£î #˚düTø√s¡T? MT≈£î ø±yê\+fÒ y˚TeTT MT˝À
ø=+<ä]øÏ ø£yÓT+&√ Åf…Æì+>∑T Ç|æŒkÕÔ+.μμ
ùwsYdæ+>¥ eT˝Òwæj·÷, #Ó’Hê |ü⁄\T\T Ç∫Ãq dü\Vü‰\øÏ Ä˝À∫+∫ düe÷<Ûëq+ ÇkÕÔqì #ÓbÕŒ&ÉT.
nyÓT]ø±˝Àì @<√ p qT+∫ ˇø£ |ü⁄* dü+<˚X¯+ |ü+|æ+~. ªªe÷ dü\Vü‰ @$T≥+fÒ C≤‹ì s¡øÏå+#·&É+
nedüs¡+. Bìø√dü+ nyÓT]ø± XÊÅdüÔy˚‘·Ô\‘√ m+<äT≈£î e÷{≤¢&É≈£L&É<äT? yês¡T ø√¢ì+>¥ <ë«sê |ü⁄\T\T,
‘√&˚fi¯fl ø=‘·ÔC≤‹ì |ü⁄{Ϻ+∫ |üP]Ôôd’Hê´ìï ‘·j·÷s¡T#˚kÕÔs¡T.μμ
ùwsYdæ+>¥≈£î ø√¢ì+>¥ n+fÒ ns¡ú+ø±˝Ò<äT. ø√‹ _Vü‰] #ÓbÕŒ&ÉT. ªª@<Ó’Hê ÁbÕDÏ qT+∫ ˇø£ Á|ü‘˚´ø£
(»qT´e⁄) JHéqT y˚s¡T#˚dæ <ëìì eTs=ø£ ÁbÕDÏ ø√X¯+˝À #˚s¡TkÕÔs¡T. á$<Ûä+>± Ä JHé ø=‘·Ô ÁbÕDÏ˝À
bÕ‘·ÁbÕDÏjÓTTø£ÿ ø=ìï Á|ü‘˚´ø£ \ø£åD≤\ì ø£\T>∑CÒdüTÔ+~. ª&Ü©μ nH˚ >=Á¬s á$<Ûä+>±H˚ |ü⁄{Ϻ+~.μμ
ªª@eTHêïe⁄? >=Á¬s˝≤¢>∑ dæ+Vü‰\qT |ü⁄{Ϻ<ë›eTqT≈£îqïyê?μμ ùwsYdæ+>¥ ∫ø±≈£î>± Á|ü•ï+#ê&ÉT.SCERT TELANGANA

166. 154 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
‘·s¡Tyê‘· ùwsYdæ+>¥, nyÓT]ø±|ü⁄* eT<Ûä´ ás¡ø£+>± dü+uÛ≤wüD »]–+~. ªªn$ ì»+
dæ+Vü‰\e⁄‘êj·÷?μμ
ªª|üP]Ô>± ì»yÓTÆqy˚. Äø±s¡+, |üì, n\yê≥T¢ n˙ï dæ+Vü≤+˝≤π> ñ+{≤sTT.μμ
ªªM{Ïì mes¡T|ü⁄{ϺkÕÔs¡T? M{Ï ‘·*¢ Ä&Édæ+Vü≤y˚T ne⁄‘·T+<ë?μμ
ªªsêuÀj˚Tø±\+˝À Ä&Édæ+Vü≤+ nedüs¡+ ≈£L&Ü ñ+&É<äT. n+‘ê f…dtº≥÷´uŸ˝ÀqT, Á|üjÓ÷>∑XÊ\˝À¢qT
nsTTb˛‘√+~.μμ
ªª@eTHêïe⁄? Ä&Édæ+Vü≤+ ˝Ò≈£î+&Ü ≈£L&Ü |ü⁄&ÉT‘êj·÷? ø±ì n|ü⁄Œ&ÉT yê{Ïì dæ+Vü≤+ |æ\¢\ì
m˝≤>± n+{≤s¡T? yêfiËfl˝≤ nq>∑\s¡T. y˚TeTT dæ+Vü≤+ bÕ\T‘ê>±eTì ˙≈£î ‘Ó*j·T<ë, y˚TeTT
C≤‹dæ+Vü‰\+. e÷≈£î |üP]Ô e+X¯dü+Á|ü<ëj·T+ ñqï~.μμ
ªªá bÕ‘·e÷≥\˙ï eTs¡∫b˛, Á|ü|ü+#·+ e÷]b˛‘·Tqï~. XÊÁdüÔy˚‘·Ô\T, eTqTwüß C≤‹ì ≈£L&É
e÷s¡ÃuÀ‘·THêïs¡T.μμ
ùwsYdæ+>¥ ø√|ü+‘√ n]#ê&ÉT. ªªHêø£ø£ÿs¡˝Ò<äT ø√¢ì+>¥ dæ+Vü≤+μμ.
ªªø√¢ì+>¥ dæ+Vü‰\qT |ü⁄{Ϻ+∫ H˚qT uÛ≤s¡‘·<˚X¯+ dæ+Vü‰\qT nee÷q+ #˚j·TqT. qTe⁄« #·÷dü÷Ô
ñ+&ÉT, H˚qT ‘=+<äs¡˝ÀH˚ Çø£ÿ&ç nìï dæ+Vü‰\qT ˇø£#√≥ #˚]Ã, yê]ì s¡øÏå+#·&ÜìøÏ ˇø£ Á|üD≤[ø£qT
‘·j·÷s¡T#˚kÕÔqT. y˚TeTT dæ+Vü‰\+ eT]μμ ø√‹ _Vü‰] ø£+|üP´≥s¡T ôd+≥s¡T qT+∫ ãj·T{ÏøÏ e∫à m+‘·
>∑{Ϻ>± >∑]®+#ê&É+fÒ. |üP]Ô n&É$øÏ ‘Ó*dæb˛sTT+~ sêE n‘·&˚qì.
* * *
»j·Tø±˝Ÿ ô|<ä›qï yÓTÆø±˝Ÿ |üs¡eTÁ≈£Ls¡T&ÉT. »j·Tø±˝Ÿ ø=Hêïfi¯ófl n‘·ì‘√ ø£\dæ ø±s¡&É$øÏ Á<√Vü≤+
#˚<ë›eTì #·÷XÊ&ÉT. Ä m‘·TÔ>∑&É˝ÒM |òü*+#·˝Ò<äT.
ˇø£kÕ] yÓTÆø±˝Ÿ ø±s¡&É$ì eT≥Tºô|≥º&É+˝À kı+‘· ‘·eTTà&ç ÁbÕD≤\T rj·T&ÜìøÏ ≈£L&Ü yÓqTø±&É
˝Ò<äT. á dü+|òüT≥q »j·Tø±˝Ÿ ø£qTï ‘Ó]|æ+∫+~. n‘·&çøÏ »qàdüú\yÓTÆq ø±s¡&É$ô|’ Áù|eT≈£L&Ü ô|]–+~.
eTqdüT e÷]q »j·Tø±˝Ÿ ùwsYdæ+>¥, _Vü‰Ø yÓTT<ä˝…’qyê]ì X¯s¡DTy˚&ç ‹]– ø±s¡&É$˝ÀøÏ Á|üy˚•+#ê&ÉT.
»j·Tø±˝Ÿ ‘·q <äTwüºdü«uÛ≤yêìï e~*ô|{Ϻ n&É$øÏ |üìøÏe#˚à |üqT\T #˚j·TkÕ>±&ÉT. n‘·&ç @ø±Á>∑‘·ì
#·÷dæ ø√‹ _Vü‰] dü\Vü‰‘√ »j·Tø±˝Ÿì n&É$øÏ düe÷#ês¡eT+Á‹>± #˚XÊs¡T. »j·Tø±˝Ÿ dü\Vü‰‘√ n&É$˝À
πs&çjÓ÷ ùdºwüqT, {°MùdºwüqT ÁbÕs¡+uÛÑeTj·÷´sTT. n|üŒ{Ï qT+∫ »+‘·Te⁄\T ø±s¡&É$˝À yÓTTu…’\T
bò˛qT‘√bÕ≥T, bÕ¬ø{Ÿ Á{≤ì‡düºs¡¢ì ≈£L&Ü |ü≥Tº≈£îì ‹s¡T>∑kÕ>±s¡T. ‘·TbòÕqT, es¡<ä\Te+{Ï yê‘êes¡D+
dü÷#·q\T ‘Ó*j·T&É+e\q yê]øÏ #ê˝≤ ˝≤uÛÑyÓTÆ+~. y˚dü$ø±\+˝À eT+&ÉT‘·Tqï m+&É˝À #Ó≥Tº˙&ÉqSCERT TELANGANA

167. 155‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
≈£Ls¡TÃì bÕ≥\T $H˚ Äq+<ä+ <=]øÏ+~. #·*ø±\|ü⁄ düTBs¡È sêÁ‘·Tfi¯fl˝À f…*$»Hé dæìe÷\T #·÷dæ
Äq+<ä+ bı+<äkÕ>±s¡T.
»j·Tø±˝Ÿ ‘êqT Á|ükÕs¡+#˚ùd ø±s¡´Áø£e÷\T eTH√s¡+»ø£+>±, ñ‘˚Ô»+>± ñ+&˚˝≤ #˚j·T&Üì¬ø|ü⁄Œ&É÷
dü‘·eT‘·eTe⁄‘·÷ ñ+&˚yê&ÉT. n|ü⁄Œ&˚ n‘·ìøÏ ˇø£ Ä˝À#·q ‘·{Ϻ+~. n‘·&ÉT »s¡à˙, »bÕqT, #Ó’Hê, nyÓT]ø±
e+{Ï mH√ï <˚XÊ\≈£î ñ‘·Ôsê\T sêdæ, yês¡T ‘·eT <˚XÊ˝À¢ düs¡ÿdüT˝À¢ ã+~Û+∫q »+‘·Te⁄\qT $&ç∫ô|{Ϻ
ø±s¡&É$øÏ |ü+|üeTì $qï$+#·T≈£îHêïs¡T. yês¡T e÷ >ös¡e˙j·T ø£fi≤ø±s¡T\T. yês¡T Çø£ÿ&É e÷ Á|ükÕs¡
ø±s¡´Áø£e÷\T ìs¡«Væ≤kÕÔs¡T. á |üìøÏ »j·Tø±˝Ÿ Á|ü|ü+#· eq´ÁbÕDT dü+s¡ø£åD≈£î #Ó+~q dü+düú\
düVü≤ø±s¡+ ≈£L&Ü n&ç>±&ÉT. »j·Tø±˝Ÿ $qïbÕìøÏ Á|ü|ü+#·+˝Àì nìï <˚XÊ\yês¡T düVü≤ø±s¡+ n+~kÕÔeTì
ñ‘·Ôsê\T sêj·TkÕ>±s¡T. m+<äs√ |üsê´es¡Dy˚‘·Ô\T n‘·ìøÏ n_Ûq+<äq\T #ÓãT‘·÷ ªÇ~ #ê˝≤ eT+∫|üì
n˙, BìøÏ kÕj·T|ü&É&ÜìøÏ ‘êeTT dæ<äΔ+>± ñHêïeTìμ dü+<˚XÊ\T |ü+bÕs¡T.
H˚qT Á|ü|ü+#·<˚XÊ\øÏ Hê <Ûäq´yê<ë\T ‘Ó\T|ü⁄‘·THêïqT. yês¡T Hê $qï|ü+‘√ düs¡ÿdüT »+‘·T ø£fi≤ø±s¡T
\qT ø±s¡&É$øÏ |ü+|ü⁄‘·THêïs¡T. MTs¡+‘ê ‘=+<äs¡˝ÀH˚ yê{Ï ø±s¡´Áø£e÷\ì ø±s¡&É$ πs&çjÓ÷, {°M\˝À
$qe#·TÃ, #·÷&Ée#·TÃ.μμ nHêï&ÉT »j·Tø±˝Ÿ.
ø±s¡&É$ {°M˝À nìï düs¡ÿdüT\qT+∫ e∫Ãq dæ+Vü‰\T, m\T>∑Tã+≥T¢, ø√‘·T\T, |ü≈£åî\T ‘·eT
eTH√Vü≤s¡yÓTÆq $Hê´kÕ\qT #·÷|æ+#·kÕ>±s¡T. qè‘ê´\T, dü+^‘·+, Hê≥ø£+ yÓTT<ä˝…’q ø±s¡´Áø£e÷\T ≈£L&Ü
Á|ükÕs¡eTe⁄‘·÷ ñ+&˚$. Ä {°M #ÛêHÓ˝Ÿ ‘=+<äs¡˝ÀH˚ »qT Á|æj·TyÓTÆq #ÛêHÓ˝Ÿ nsTTb˛sTT+~. nìï
<˚XÊ\yêfi¯ófl Bìì #·÷&ÉkÕ>±s¡T.
ø±s¡&É$ {°M #êHÓ˝Ÿ »qÁ|æj·T #ÛêHÓ˝Ÿ>± e÷s¡&ÜìøÏ eTs=ø£ø±s¡D+ ` Bì˝À ø±s¡÷ºHé ∫Á‘ê ø£<∏ä\T
düJe+>± #·÷|üã&˚$. Á|ü|ü+#·+˝Àì |æ\¢\+<äs¡÷ Bìì Çwüº|ü&˚yêfi¯ófl. Á|ü|ü+#·+˝Àì m+<äs√ |üsê´es¡D
Áù|$T≈£î\T ≈£L&É Bìì Á|üX¯+dæ+#˚yês¡T. m+<äTø£+fÒ á #ÛêHÓ˝Ÿ eq´»+‘·Te⁄ uÛÑÁ<ä‘·, $$<Ûäs¡ø±\
»+‘·Te⁄ qT+∫ s¡øÏå+#·Tø√e&ÜìøÏ dü+ã+~Û+∫q $esê\T ‘Ó*j·TCÒùd~. Bì˝À ˇø£ yêsêÔãT˝…{ÏHé ≈£L&É
Á|ükÕs¡+ #˚j·Tã&˚~. Bì˝À Á|ü|ü+#·+˝Àì eq´ÁbÕDT H˚{Ï|ü]dæú‹, yê{ÏMT<ä »s¡T>∑T‘·Tqï n‘ê´#êsê\
yêdüÔeø£<∏ä\T Á|ükÕs¡eTe⁄‘·÷ ñ+&˚$.
ø±s¡&É$ yÓuŸôd’{Ÿ, ø±s¡&É$ {Ï.$, #ÛêHÓ˝Ÿ, ø√‹ _Vü‰] ø£+|üP´≥sY ôd+≥sY yÓTT<ä˝…’qyê{Ï‘√ ø√‹
_Vü‰] ø±s¡&É$ Á|ü‹wü˜ì eT]+‘· ô|+#ê&ÉT. Ç|ü⁄Œ&ÉT ø±s¡&É$ Á|ü|ü+#·+˝Àì n&Ée⁄\ìï+{Ïø° Ä<äs¡Ù
e+‘·yÓTÆq n&É$. Bì yÓqTø£qTqï eTTK´bÕÁ‘· ø√‹ _Vü‰Øj˚T!
www. ø±s¡&É$.ø±yéT.
H˚wüq˝Ÿ ãTø˘Á≥dtºSCERT TELANGANA

168. 156 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
Á|ü»˝Ò ‘·q <˚e⁄fi¯flqï
|ü$Á‘· Ä‘·à≈£î CÒCÒ\T!
düe÷q‘·«y˚T kÕs¡úø£‘·j·Tì
q$Tàq kÕ~Û«øÏ CÒCÒ\T!!
ø=+<äs¡T |ü⁄{Ϻ uÛÑ÷$TøÏ uÛ≤s¡eTe⁄‘ês¡T. m≈£îÿeeT+~ ≈£î≥T+ã+ ø√dü+ ÁX¯$TkÕÔs¡T. ø=~›eT+~ e÷Á‘·y˚T
n+<ä]ø√dü+ ‘·eT J$‘ê\qT n+øÏ‘·+ #˚kÕÔs¡T. n{≤¢+{Ï ø=~›eT+~˝À Äs¡T≥¢ ø£eT˝≤<˚$ mÁs¡>∑T˝≤;˝≤
$ø£dæ+∫ ‘êqT |ü⁄{Ϻq H˚ ‘·*¢ bÕ<ë\ô|’ sê*b˛sTT+~.
‘Ó\+>±D kÕj·TT<Ûä b˛sê≥ Hêj·T≈£îsê\T, kÕ«‘·+Á‘·´ düeTs¡jÓ÷<ÛäTsê\T. ñqï‘· ÄX¯j·÷\T ø£*Zq
ø£eT÷´ìdüTº. Ä+Á<ÛäsêÁwüº eTVæ≤fi≤ ñ<ä´eT ìsêàD+˝À ìs¡+‘·s¡ ø£èwæ #˚dæq BÛs¡eì‘·. ìC≤+ bÕ\qqT
n+‘·yÓTT+~+#·T≥≈£î »]–q b˛sê≥+˝À ìkÕ‡«s¡ú+>±, n+øÏ‘·uÛ≤e+‘√ b˛sê≥+ #˚dæq Ms¡eì‘· Äs¡T≥¢
ø£eT˝≤<˚$.
u≤\´+ ` $yêVü≤+ :
Äs¡T≥¢ ø£eT˝≤<˚$ j·÷<ëÁ~ õ˝≤¢ Ä˝Òs¡T eT+&É\+ eT+‘·|ü⁄] Á>±eT+˝À |ü⁄{Ϻ+~. |ü⁄{Ϻq|ü⁄&ÉT
‘·*¢<ä+Á&ÉT\T ÄyÓT≈£î s¡TøÏàDÏ nì ù|s¡Tô|{≤ºs¡T. eT<Ûä´‘·s¡>∑‹ ¬s’‘·T≈£î≥T+ã+ yê]~. n~ ìC≤+ bÕ\q˝À
bÂs¡Vü≤≈£îÿ\≈£î ùd«#·Ã¤ ˝Òì ø±\+. düHê‘·q Ä#êsê\T, eT÷&ÛÉ$XÊ«kÕ\T, ≈£î\eT‘·‘·‘·Ô«+, n+≥sêì‘·q+
e´edüúì XÊdædüTÔqï s√E\$. |ü˝…¢≥÷s¡¢˝À bÕsƒ¡XÊ\T ñ+&˚$ ø±e⁄. Äs√E\˝À Ä&É|æ\¢\øÏ #·<äTe⁄\T
}Væ≤+#·&É+ ≈£L&Ü ‘·ù|Œ. n+<äTe\¢ s¡TøÏàDÏ u≤\´+ Ç+{Ïπø |ü]$T‘·eTsTT´+~.
n+<ä]˝≤π> kÕe÷q´ ≈£î≥T+ã+˝À »ìà+∫+~...
Hê{Ï kÕe÷õø£dæú‹øÏ nqT>∑TD+>± u≤\´$yêVü≤+ »]–+~...
uÛÑs¡Ô Áb˛‘ê‡Vü≤+‘√ #·<äTe⁄≈£î+~. ˇø√ÿ yÓT≥Tº m~–+~...
sê»ø°j·T ne>±Vü≤q‘√ #·Ts¡T>±Z ñ<ä´e÷˝À¢ bÕ˝§Z+~...
kÕj·TT<Ûä b˛sê≥+˝À bÕ˝§Zì ‘·TbÕø° |ü{Ϻ+~...
XÊdüqdüuÛÑT´sê˝…’ Á|üC≤düeTdü´*ï |ü]wüÿ]+∫+~...
‘Ó\+>±D »q+ >∑T+&Ó˝À¢ ∫s¡düàs¡D°j·TTsê˝…’+~...
ÄyÓT mes√ Ç+‘·es¡≈£L #Ó|üŒ˝Ò<äTø£<ä÷!
Çìï $•wüº‘·\Tqï ‘Ó\+>±D eTVæ≤fi≤‘˚»+ Äs¡T≥¢ ø£eT˝≤<˚$!
5. Äs¡T≥¢ ø£eT˝≤<˚$
ñ|üyê#·ø£+SCERT TELANGANA

169. 157‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
Ä&É|æ\¢\≈£î u≤\´+˝ÀH˚ $yêVü‰\T #˚j·T&É+ Ä#ês¡+>± ñ+&˚~. s¡TøÏàDÏøÏ 11 dü+e‘·‡sê ej·TdüT
sê>±H˚ ‘·*¢<ä+Á&ÉT\T ô|[fl#˚j·÷\ì ìX¯ÃsTT+#ês¡T. s¡TøÏàDÏ |ü⁄{Ϻq|ü⁄&˚ y˚Tqe÷eT ø=&ÉT≈£î Äs¡T≥¢ sêeT#·+Á<ë¬s&ç¶
uÛ≤s¡´ ne⁄‘·T+<äì ¬s+&ÉT ≈£î≥T+u≤\T ìX¯ÃsTT+#·T≈£îqï$.
n|üŒ{Ïπø Äs¡T≥¢ sêeT#·+Á<ë¬s&ç¶ ôV’≤<äsêu≤<äT˝À $<ë´]ú>±, ¬s&ç¶ edü‹>∑èVü≤+˝À ñ+≥÷ Ä+Á<ÛäeTVü‰düuÛÑ
düuÛÑT´&ç>±, ø±+Á¬>dt ø±s¡´ø£s¡Ô>±, e+<˚e÷‘·s¡+ ñ<ä´eTø±s¡T&ç>± >∑T]Ô+|ü⁄ bı+<ë&ÉT. ‘·*¢<ä+Á&ÉT\T ô|[fl
Á|ükÕÔeq ‘˚>±H˚ u≤*ø£>± ñqï s¡TøÏàDÏøÏ n|ü&˚ ô|fiËfl+<äTø£qï&ÉT. ø=ìï wüs¡‘·T\‘√ ô|[fløÏ n+^ø£]+#ê&ÉT.
ªªô|[fl kÕ+Á|ü<ëj·T |ü<䛑·T˝À¢ ø±≈£î+&Ü Äs¡´düe÷»+ |ü<äΔ‹˝À »s¡>±*. ø£≥ïø±qTø£ |ü<äΔ‹ ñ+&É≈£L&É<äT.
ô|fi¯flsTTq ‘·s¡Tyê‘· s¡TøÏàDÏ ‘·q düVü≤#·]>± sê»ø°j·÷\˝À bÕ˝§ZHê*.μμ nHêï&ÉT sêeT#·+Á<ë¬s&ç¶. Çs¡T
≈£î≥T+u≤\yês¡T wüs¡‘·T\T ˇ|ü≈£îHêïs¡T. $yêVü≤+ »]–+~. $yêVü≤y˚~ø£ô|’ s¡TøÏàDÏ ù|s¡TqT ø£eT˝≤<˚$>±
e÷sêÃs¡T. ø£eT˝≤<˚$ì rdüTø=ì sêeT#·+Á<ë¬s&ç¶ ôV’≤<äsêu≤<é #˚sê&ÉT.
#·<äTe⁄\‘·*¢ :
sêeT#·+Á<ë¬s&ç¶ ø£eT˝≤<˚$ì #·~$+#ê\ì nqT≈£îHêï&ÉT. ø£eT˝≤<˚$ á yês¡Ô $ì m+‘·>±H√
dü+‘√wæ+∫+~. e÷&ÉbÕ{Ï Vü≤qà+‘·sêe⁄ HÓ\ø=*Œq u≤*ø£ bÕsƒ¡XÊ\˝À #˚]+~. mø£ÿ&É ñ+&Ü\qï~ düeTdü´.
<ä+|ü‘·T*<ä›s¡÷ sêC≤ ãVü≤<ä÷›sY yÓ+ø£≥sê$T¬s&ç¶>±]ì ø£*dæ u≤*ø£\≈£î Vü‰düº˝Ÿ @sêŒ≥T#˚j·÷\ì ø√sês¡T.
<ëìøÏ yês¡T düπsqì u≤*ø£ Vü‰düº˝Ÿ @sêŒ≥T #˚XÊs¡T. Ä u≤*ø£ Vü‰düº˝Ÿ˝À ø£eT˝≤<˚$ Á|ü<∏äeT $<ë´]ú>±
Á|üy˚•+∫+~. |ü≥Tº<ä\‘√ #·~$ yÓTÁ{Ïø˘ |üP]Ô#˚dæ+~. $<ä´‘√bÕ≥T sê»ø°j·÷\T ns¡ú+#˚düT≈£î+~. eTVæ≤fi≤
ñ<ä´e÷\˝À bÕ˝§Zqï~.
Hê{Ï ‘Ó\+>±D >√dü :
n|ü&ÉT ‘Ó\+>±D˝À ìC≤+ sê#·]ø£ bÕ\q ñ+&˚~. Á_{°wt kÕÁe÷»´yê<äT Ä˝À#·q Á|üø±s¡+
ìC≤+bÕ\q kÕπ>~. dü+kÕúHêBÛX¯ó\T, <˚XŸeTTUŸ\T \ø£å mø£sê uÛÑ÷$Tì ‘·eT ÄBÛq+˝À ñ+#·T≈£îH˚yês¡T.
uÛÑ÷kÕ«eTT\T, Á>±MTD ô|‘·Ô+<ës¡¢ ÁøÏ+<ä Á>±eT Á|ü»\T, ¬s’‘·T\T ø£cÕº\T |ü&ܶs¡T. nìï ≈£î˝≤\yês¡T nDÏ–
ñ+&Ü*‡+<˚. yÓ{Ϻ#êøÏ] ù|s¡T‘√ Á|ü‹|òü\+ ˝Ò≈£î+&Ü uÛÑ÷kÕ«eTT Ç+&É¢˝À |üì#˚j·÷*. ‹s¡>∑ã&ç‘˚ <ä+&Éq.
Ç+{Ï˝À ô|+#·T≈£îqï ø√&çH√, ≈£îø£ÿH√ #·+|æq≥T¢>± ù|<ä\qT #·+|æHê n&çπ>yês¡T ˝Òs¡T. #·≥º+ ˝Ò<äT— ‘Ó\T>∑TuÛ≤wü˝À
#·<äTe⁄≈£îH˚ neø±XÊ\T ˝Òe⁄. bÕsƒ¡XÊ\T, Á>∑+<∏ë\j·÷ kÕú|üq≈£î n&ɶ+≈£î\T+&˚$. Ç{≤¢+{Ï >√düqT ø£eT˝≤<˚$
düVæ≤+#·˝Òø£ b˛sTT+~. Ç{≤¢+{Ï ø£cÕº\T ÄyÓT˝À ñ<ä´eTuÛ≤yê\≈£î ÁbÕD+ b˛XÊsTT. 1944 ˝À |ü⁄{Ϻq
ø=&ÉT≈£î≈£î ª$|ü¢e+μ nì ù|s¡Tô|{Ϻ+~. |ü⁄]{Ï_&ɶqT #·T{≤º\<ä>∑Zs¡ e~˝Òdæ ø£eT˝≤<˚$ ñ<ä´eT ø£<äqs¡+>±ìøÏ
ø£~*+~.SCERT TELANGANA

170. 158 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
nø£åsêdü´‘·¬ø’ b˛sê≥+ :
#·\¢ì yÓHÓï\e+{Ï ∫s¡Tqe⁄«
neTè‘·+≈£î]ùd Äràj·TyÓTÆq |ü\ø£]+|ü⁄
ejÓ÷uÛÒ<ë\T bÕ{Ï+#·ì eTeT‘· Vü≤]$\T¢
eTè<äTeT<ÛäTs¡yÓTÆq e÷≥ |üP\»\T¢
≈£î]ùd ø£eT˝≤<˚$ C≤rj·T uÛ≤yê\‘√ m<äT>∑T‘·÷, Ç‘·s¡T\≈£î
@<Ó’Hê kÕj·T+#˚j·÷\ì ìs¡+‘·s¡+ ‘·|üq|ü&˚~. ‘·q˝≤π>
‘·q }] »qT\T #·<äTe⁄ø√yê\ì Äø±+øÏå+∫+~.
ø=\qTbÕø£˝À bÕsƒ¡XÊ kÕú|æ+#ê\ì nqT≈£îqï~. n|ü&ÉT
}]˝À ã&ç˝Ò<äT. n~ C≤^sY Á>±eT+. ã&çô|{≤º\Hêï,
Á>∑+<∏ë\j·T+ q&ÉbÕ\Hêï Ä+ø£å\T ñ+&˚$. e+≥XÊ ù|s¡T‘√
‘·\T|ü⁄\÷, øÏ{Ïø°\÷ ˝Òì düú\+˝À $<ë´s¡Tú\qT b˛>∑T#˚dæ
ø£eT˝≤<˚$ ã&çì, Á>∑+<∏ë\j·÷ìï q&ç|æ+~. ø=+‘·ø±˝≤ìøÏ
á $wüj·T+ C≤^sê›s¡T\≈£î ‘Ó*dæb˛sTT+~. yês¡T á πø+Á<ëìï
eT÷dæy˚sTT+#ês¡T. ø=\qTbÕø£˝À |ü⁄sê‘·q C…’q <˚yê\j·TeTTqï~. Ä ìsê«Væ≤≈£î\q&ç– nø£ÿ&É ˇø£ @&Ü~bÕ≥T
ã&ç q&ç|æ Á>±MTD ejÓ÷»qT\qT nø£åsêdüT´\T>± e÷]Ã+~. <ëì‘√bÕ≥T sêqTqï eTVü‰dü+Á>±e÷ìøÏ
¬s’‘·T≈£L©\qT düeTs√qTàKT\qT >±$+∫+~.
ñ<ä´eT+˝À ø±[ø£ :
ìC≤+ ìs¡+≈£îX¯‘·«+ô|’ |æ&çøÏ˝…‹Ôq düã\!
X¯Á‘·Te⁄ô|’ $s¡T#·T≈£î|ü&çq Ms¡Hê]!!
¬s+&Ée Á|ü|ü+#·j·TT<äΔ+ »s¡T>∑T‘·Tqï s√E\$. ˇø£yÓ’|ü⁄ Á|ü|ü+#·j·TT<ëΔ\T, ¬s+&ÉeyÓ’|ü⁄ ‘Ó\+>±D˝À
Á|üCÀ<ä´eTC≤«\T. Ä+Á<ÛäeTVü‰düuÛÑ ˇø£ ñ<ä´eT+>± s¡÷bı+<äT‘·Tqï dü+<äs¡“¤+. Ç≥Te+{Ï düeTj·T+˝À
Ád”Ô\≈£î Ä‘·às¡ø£åD nedüs¡eTì uÛ≤$+∫+~ ø£eT˝≤<˚$. ø£eT÷´ìdüTºbÕغyês¡T ìs¡«Væ≤+∫q ªªeTVæ≤fi≤ Ä‘·às¡ø£åD
•ø£åD •_s¡+μμ˝À ôd’ìø£ •ø£åD bı+~+~. ‘·TbÕøÏ |ü{Ϻ+~. uÛÑs¡Ô‘√bÕ≥T ‘Ó\+>±D kÕj·TT<Ûä düeTs¡+˝À
n&ÉT>∑Tô|{Ϻ+~. s¡C≤ø±s¡¢‘√, ìC≤+ b˛©düT\‘√ »]–q Á|ü‹|òüT≥q b˛sê{≤˝À¢ Á|ü‘·´ø£å+>± bÕ˝§Zqï~. #·\÷¢s¡T
>∑T≥º˝À¢ »]–q #ê]Á‘ê‘·àø£ b˛sê≥+˝À n|üs¡ø±[ø£e˝… $»è+_Û+∫+~. |üsêÁø£e÷ìï Á|ü<ä]Ù+∫+~. nyÓT]ø£Hé
¬s’|òæ˝Ÿ‘√ X¯Á‘·Te⁄\qT ‹|æŒø=&ÉT‘·÷ <äfi≤ìøÏ qwüº+ yê{Ï\¢≈£î+&Ü ø±bÕ&ç+~.
á b˛sê≥+˝À »ãT“|ü&ç+~. ÄdüT|üÁ‹øÏ rdüT¬øfi¯óÔ+&É>± ìC≤+ b˛©düT\T ø£eT˝≤<˚$ì n¬sdüTº#˚XÊs¡T.
es¡+>∑˝Ÿ, Ws¡+>±u≤<é, dæøÏ+Á<ëu≤<é yÓTT<ä˝…’q C…’fi¯fl˝À •ø£å\qT uÛÑ]+∫+~. y˚˝≤~eT+~ ã*<ëq+‘√, Ms¡T\
‘ê´>±\‘√ ìC≤+ ìs¡+≈£îX¯ bÕ\q qT+&ç $eTTøÏÔ #Ó+~+~. ‘Ó\+>±D $yÓ÷#·q dü«s√í‘·‡yê dü+<äs¡“¤+>±
nH˚ø£ dü+düú\T Äs¡T≥¢ ø£eT˝≤<˚$ì dü‘·ÿ]+#êsTT. Äs¡T≥¢ ø£eT˝≤<˚$ ì»+>±...SCERT TELANGANA

171. 159‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
ns¡D´, nC≤„‘·yêkÕ\T uÛÑ]+∫q kÕVü≤dæ
C…’˝À¢q÷ Vü≤≈£îÿ\ø√dü+ b˛sê&çq BÛXÊ*
uÛÑ÷kÕ«eTT >∑T+&Ó˝À¢ ¬s’fi¯ófl |üs¡T¬>‹Ô+∫q $|ü¢ejÓ÷<Ûä
‘Ó\+>±D kÕj·TT<Ûä ¬s’‘ê+>∑ b˛sê≥+˝À m–dæq n–ïC≤«\!!
sê»ø°j·T #Ó’‘·q´+ :
1952 yÓTT<ä{Ï
kÕ<Ûës¡D mìïø£\˝À
Ä˝Òs¡TqT+&ç n‘·´~Ûø£
z≥¢ yÓTC≤]{°‘√
XÊdüqdüuÛÑ≈£î mìï
¬ø’+~. 1967 es¡≈£î
á ìjÓ÷»ø£esêZìøÏ
ÁbÕ‹ì<Ûä´+ eVæ≤+∫
Á|ü» Ä<äsê_Ûe÷Hê
\qT bı+~+~.
1964 ˝À XÊdüq
düuÛÑ˝À Á|ü‹|üø£å
Hêj·T≈£îsê*>± u≤<Ûä´‘·\T ìs¡«Væ≤+∫+~. dü«‘·+Á‘· uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝Àì sêÁcÕº˝À¢ yÓTT≥ºyÓTT<ä{Ï Á|ü‹|üø£å
Hêj·T≈£îsê\T>± #·]Á‘· düèwæº+∫+~. Á|ü» <Ó’q+~q düeTdü´\ô|’ nôd+;¢ ˝À|ü\, ãj·T≥ ÁøÏj·÷o\+>±
b˛sê&ç+~. |ü\T düeTdü´\ô|’ XÊdüqdüuÛÑ˝À #·s¡Ã\T »]– q|ü&ÉT yê] Á|üdü+>∑+˝À VüQ+<ë‘·q+, ñqï‘·uÛ≤yê\T,
Á|ü» düeTdü´\ô|’ ne>±Vü≤q, düŒwüº+>± ø£ì|æ+#˚~. 1998˝À ø±ø£rj·T $X¯«$<ë´\j·T+ ÄyÓT≈£î >ös¡e
&Üø£ºπs{Ÿ Á|ü<ëq+ #˚dæ+~.
$•wüº e´øÏÔ‘·«+ :
ø£eT˝≤<˚$~ düVü≤è<äj·T+. dü‘ê´H˚«wæ ÄyÓT. ø£wüºJe⁄ ø£&É>∑+&ÉT¢ #·÷dü÷Ô ø£˙ïs¡Tô|fÒº ø£s¡TD≤eTsTT.
ø£cÕº\qT+&ç XÊX¯«‘· $eTTøÏÔì kÕ~Û+#˚es¡≈£î ìÁ<äb˛ì e´øÏÔ‘·«+ ÄyÓT~. ÄyÓT <Ûäq´J$. ‘Ó\T>∑T eTVæ≤fi¯\≈£î
yÓ\T>∑Tu≤≥ #·÷|æq |ü⁄D´eT÷]Ô. >=|üŒ e÷qe‘êyê~.
ø£eT˝≤<˚$ ø±s¡´o\‘·˝À Hêj·Tø£‘·« \ø£åD≤\T n&ÉT>∑&ÉT>∑THê ø£ì|æ+#˚$. ÄyÓT #·÷|ü⁄˝ÀqT, q&ÉTeTT≈£î
ø£{Ϻq ø=+>∑T˝ÀqT, ø£‹Ô˝≤>∑ |ü≥Tº≈£îH˚ ø£\+˝Àq÷ n$ ø£ì|æ+#˚$. ÄyÓTqT ø=‘·Ô>± #·÷dæqyê]øÏ ˇø£
>∑èVæ≤DÏ>±, ˇø£ e÷‘·èeT÷]Ô>±, ˇø£ kÕ<Ûës¡D eT<Ûä´‘·s¡>∑‹ eTVæ≤fi¯>± ø£ì|æ+#˚~. ÄyÓT me«]‘√q÷
eTVü‰Hêj·T≈£îsê*>± Á|üe]Ô+#·˝Ò<äT.
ñqï‘êX¯j·÷\‘√ ñ‘·ÔeT e´øÏÔ‘·«+‘√ |ü]|üPs¡íyÓTÆq J$‘êìï >∑&ç|æq Äs¡T≥¢ ø£eT˝≤<˚$ »qe] 1e
‘˚~ 2001q á˝Àø£+ $&ç∫+~. ø±ì ‘Ó\+>±D |ü˝…¢ ‘·\T¢ ∫s¡Tqe⁄«˝À¢ ã‹πø ñqï~.SCERT TELANGANA

172. 160 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
7 7
7 7
n
n+ãs¡+ R eÁdüÔ+ / ã≥º
n+ã* R sê>∑T (‘Ó’<ä\T) |æ+&ç‘√
e+&çq Á<äyêVü‰s¡+
n+‘·]ø£å+ RÄø±X¯+
n+‘·]+∫b˛e⁄ Rq•+∫b˛e⁄
n‹X¯jÓ÷øÏÔ Rm≈£îÿe#˚dæ #Ó|üŒ&É+
n‹y˚\ R #ê˝≤
n<äèX¯´+ Rø£ì|æ+#·≈£î+&É ñqï~ /
ø£ì|æ+#·ì~
n<äT“¤‘·+ R ÄX¯Ãs¡´+ ø£*–+#˚~
n<ä›ø£+ R eÁkÕÔìøÏ s¡+>∑Ty˚ùd $<Ûëq+
nìX¯+ R m\¢|ü&ÉT
Ä
Ä+–ø£+ R nej·Te dü+ã+<ÛäyÓTÆq~
Äø£]¸+#·T RÄø£≥Tºø=qT
Äø±+ø£å R ø√]ø£
Ä‘·àE&ÉT R|ü⁄Á‘·T&ÉT, ø=&ÉT≈£î
Ä<äs¡D°j·T+ RÄ<ä]+#·<ä–q~,
>ös¡$+#·<ä–q~
ÄbÕ<äeTdüÔø£+ R bÕ<ä+ qT+&ç ‘·\<ëø±
Äyêdü+ R Ç\T¢ / ìyêdü+
á
ás¡¸´ R ndü÷j·T, zs¡«˝Òì‘·q+,
ø£+&É¢eT+≥‘·q+
ñ
ñù|ø£å R nÁX¯<äΔ, ˝…ø£ÿ#˚j·Tø£ b˛e&É+
ñuÛÑj·T‘ês¡ø£+ RÇs¡Te⁄]øÏ y˚T\T »s¡>∑&É+
ñ$«fi¯Sfls¡T R ‘·Vü≤‘·Vü≤˝≤&ÉT
ñwüdüT‡ R ‘Ó\¢yês¡TC≤eTT
@
@ø±Á>∑‘· Rˇπø $wüj·T+ô|’ eTqdüT‡
ì\Œ&É+
@] R me]
|ü<ë\T ` nsêú\T
ˇ
ˇ+&Ó R ø±ì, n≥Tø±ì |üøå±q
ˇs¡T\T R Ç‘·s¡T\T
W
Wwü<Ûä+ R eT+<äT
ø£
ø£+؃s¡e+ R dæ+>∑+, dæ+Vü≤+
ø£ãTs¡T¢ ReTT#·Ã≥T¢, e÷≥\T
ø£] R @qT>∑T
ø£*$T R dü+|ü<ä, kıeTTà
ø£\¢ R nã<äΔ+
ø£\ø±\+ Rm\¢|ü&ÉT, m\¢ø±\+
ø±\Twü´+ ReT*q+, eTT]øÏ
≈£L&ÉT RãTe«
¬øs¡{≤\T R n\T
ø=*$T R ø£eTà]yês¡T ÇqTeTTqT ø±˝ÒÃ
düú\+ (C≤>±)
ø=≥º+ R |üX¯óe⁄ bÕø£, #·bÕs¡+
ø=+Á&É R<äTìïq kÕ\T
ø√˝≤≥+ Rø√\T |ü≥Tºø=ì Ä&˚ Ä≥
>∑
>∑DÏ+∫ Rm+∫, ˝…ø£ÿô|{Ϻ
>∑Vü≤«s¡+ R >∑TVü≤
>√<ä\T R m&ÉT¢
|òüT
|òüT{Ï+#·T R ø£\T>∑T
#·
∫~«˝≤dü+ RC≤„qÁ|üø±X¯+
∫\« (∫\Te)R bÕeTT
#Ó*$T R k˛|ü‹, ùdïVü≤+
#˚≥T R e TT|ü, Ä|ü<ä
#˚e R X¯øÏÔSCERT TELANGANA

173. 161‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
7 7
7 7
»
»&ÜX¯j·TT&ÉT R»&ÉyÓTÆq eTqdüT‡ø£\yê&ÉT
»|üe÷\ R »|ü+ #˚düTÔqï|ü&ÉT ˝…ø£ÿô|fÒº
|üPdü\<ä+&É
»MT+<ës¡T¢ RuÛÑ÷kÕ«eTT\T, ø=ìï
Á>±e÷\≈£î @*ø£\T
õC≤„dü R‘Ó\TdüTø√yê\H˚ ø√]ø£
Je>∑&ɶ R#Ó’‘·q´+‘√ ‘=DÏøÏdü˝≤&ÉT‘·Tqï
uÛÑ÷$T
&É
&=ø£ÿ R ø£&ÉT|ü⁄
‘·
‘·düÿs¡T\T R <=+>∑\T
‘ê$ R düTyêdüq
‘·èD+ R >∑&ç¶
‘·èwüí Rø√]ø£
‘Ó*i≤‹ R‘Ó\¢sê‹
‘ÓVü≤õuŸ (ñs¡÷›) Rdü+düÿè‹
‘˚{Ï R ‘˚HÓ{°>∑
‘·´õ+#·T Re~*ô|≥Tº / $&ç∫ô|≥Tº
<ä
<ëqe⁄&ÉT R sêø£ådüT&ÉT
<ëdü´+ R u≤ìdü‘·q+
B|æÔ R ø±+‹
<˚edüú˝≤\T R <˚yê\j·÷\T
<˚Vü≤+ R X¯Øs¡+, ô|sTT´
~«E&ÉT R Áu≤Vü≤àDT&ÉT
<Ûä
<Ûäs¡DÏ RuÛÑ÷$T
<Ûë´q+ R @ø±Á>∑‘·
q
ì+~+#·T R‹≥Tº
ì]à‹ R ìsêàD+
HÓ\e+ø£ R #·+Á<äe+ø£
H˚s¡Œs¡T\T R HÓ’|ü⁄D´+>∑\yês¡T
H˚s¡TŒ R HÓ’|ü⁄D´+
|ü
|ü&çwü+ R »\TãT, dü]›
|üjÓ÷ì~Û R düeTTÁ<ä+
|üs√|üø±s¡+ R Ç‘·s¡T\≈£î y˚T\T #˚j·T&É+
|üdüe⁄ R |üdüT|ü⁄ (s¡+>∑T)
bÕcÕD+ R ã+&É
ô|+&É÷´\+ R ˝À\ø£+
Á|ü‹eT R u§eTà
Á|ü‹wü˜ R ø°]Ô
Á|üdæ~Δ R U≤´‹
ÁbÕ+>∑D+ R eTT+–* (yêøÏ*)
ã
u≤<äsêj·TDT&ÉT R yê´düT&ÉT
uÛÑ
uÛÑ+>±\T R n\T
uÛÑj·T<ä R uÛÑj·÷ìï ø£*Z+#˚~
eT
eT‘·‡´ø±s¡T\T R#˚|ü\T|üfÒºyês¡T
eT<ÛäTe⁄ R ‘˚HÓ
eTH√s¡+»q+ ReTqdüT‡qT dü+‘√wüô|fÒº~
eTH√Vü≤s¡+ RÇ+ô|’q~, #·ø£ÿHÓ’q~
e÷>±D+ R‘·]bı\+
e÷e⁄\T Re÷$T&ç‘√≥\T
MTqT R #˚|ü
eTTf…º R|ü+~eTT≈£îÿ, bıÁ‘·+
eTT|ü RÁ|üe÷<ä+
y˚T\Tø=\T|ü⁄ RìÁ<ä˝Ò|ü⁄
yÓTÆqdü R y˚Tì <äTs¡<ä
\
\T|üÔ+ R ˝À|æ+∫+~ ˝≤´>∑ R <ä÷&É
e
e\>=qT R n\T¢ø=qT edüT<Ûä R uÛÑ÷$T, H˚\
eÅø£Ô+ R yÓTT>∑+, eTTK+
yê#·$ R H√{Ï s¡T∫SCERT TELANGANA

174. 162 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
7 7
7 7
7 7
7 7
yê\+ R ‘√ø£
yê>±›q+ R e÷≥ Çe«&É+
$|æq+ R n&É$
MqT\$+<äT R$q&ÜìøÏ q∫Ãq
yÓs¡T>∑T R uÛÑj·T+, ãT>∑T\T
y˚&ÉTø£ R |ü+&ÉT>∑
yê´U≤´ì+#·T R$e]+#·T, #Ó|ü
X¯
•s¡+ R ‘·\, HÓ‹Ô
X¯è+>∑+ R ø=eTTà
XÀuÛÑ R ø±+‹, yÓ\T>∑T
XÖs¡´+ RX¯Ss¡‘·«+
ÁX‚wü˜+ R ñ‘·ÔeT+, >=|üŒ~
dü
dü+»„ R ù|s¡T, >∑Ts¡T‘·T
düeTs¡+ R zs¡TŒ
kÕ<äèX¯´+ R b˛*ø£ kÕ+>∑‘·´+ R k˛|ü‹, ùdïVü≤+
düTìï‘·+ R yÓT‘·Ôì, düT≈£îe÷s¡+
düè»q R düèwæº
ôd’q´bÕ* R ôd’q´bÕ\≈£î&ÉT, ùdHêì
k»q´+ ReT+∫‘·q+
düŒ+<äq R ø£<ä*ø£
dü«|üï+ R ø£\
Vü≤
Vü≤]‘·TÔ R dæ+Vü≤+
n\ R ¬øs¡≥+, ‘·s¡+>∑+
n+>∑&ç R <äTø±D+, $|üDÏ, eT&ç¬>
neTà R ‘·*¢, e÷‘·, »qì
Ä‘·àE&ÉT R≈£îe÷s¡T&ÉT, ø=&ÉT≈£î, |ü⁄Á‘·T&ÉT,
‘·qj·TT&ÉT, düT‘·T&ÉT
Äq+<ä+ R dü+‘√wü+, Vü‰sTT, düTK+
ÄX¯ R ø√]ø£, ø±+ø£å, yê+#Û·
ÄdüøÏÔ R nù|ø£å, nqTs¡øÏÔ, ÁX¯<äΔ
Ç\T¢ R >∑èVü≤+, dü<äq+, ìyêdü+,
Äyêdü+
ás¡¸´ R ndü÷j·T, ádüT, eT‘·‡s¡+
@qT>∑T R ø£], Vü≤dæÔ, ÇuÛÑ+, >∑»+
ø£+#·T Rø£+#·+, ø±+dü´+
øÏs¡D+ Rs¡•à, yÓ\T>∑T, •K
≈£î+<˚\T R#Óe⁄\|æ*¢, X¯X¯+, X¯s¡uÛÑ+
>√e⁄ R Äe⁄, <Û˚qTe⁄, düTs¡_Û
#Ó≥Tº R ‘·s¡Te⁄, uÛÑ÷s¡TVü≤+, eèø£å+
#ÓiTe⁄ R‘·{≤ø£+, düs¡düT‡
#˚|ü R MTq+, eT‘·‡´+
<ë‘· R ‘ê´–, $‘·s¡Do*, ñ<ës¡T&ÉT
<ä÷&É R ˝Ò>∑, Áπø|ü⁄, ô|j·T´
˙s¡T R »\+, dü*\+, ñ<äø£+
|ü˝…¢ R Á>±eT+, }s¡T, »q|ü<ä+
|üdæ&ç R ø±+#·q+, |ü⁄‘·Ô&ç, ã+>±s¡+,
ùV≤eT+, ø£qø£+
|üøÏå R |ü⁄\T>∑T, $Vü≤+>∑+, K>∑+
|æ*¢ R _&Ü\eTT, e÷sê®\+
|ü⁄* R XÊs¡÷›\+, yê´Á|òüT+
|üP» R ns¡Ãq, dü|üs¡´
uÛÑs¡Ô R |ü‹, Hê<∏äT&ÉT, eT>∑&ÉT,
yÓTT>∑T&ÉT, ô|ì$T{Ï
uÛ≤s¡´ R |ü‹ï, Ä\T, Ç˝≤¢\T, ô|+&É¢+
|üsê´j·T |ü<ë\TSCERT TELANGANA

175. 163‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
7 7
7 7
7 7
7 7
yÓTÆÁ‹ R ùdïVü≤+, HÓj·T´+, kÕ+>∑‘·´+,
k˛|ü‹
s¡D+ R j·TT<äΔ+, düeTs¡+, Äõ
s¡<∏äeTT R ‘˚s¡T, dü´+<äq+, ns¡<äeTT
¬s’‘·T R ø£s¡¸≈£î&ÉT, ø£èw”e\T&ÉT
edüT<Ûä R uÛÑ÷$T, <Ûäs¡DÏ, <Ûä]Á‹, neì,
H˚\
e´ekÕj·T+ R ø£èwæ, ùd<ä´+, ø±|ü⁄<äq+
$Á>∑Vü≤+ RÁ|ü‹eT, Á|ü‹_+ã+,
Á|ü‹ø£è‹, Á|ü‹ì~Û
X¯Øs¡eTT R <˚Vü≤+, ‘·qTe⁄, ô|sTT´
düHêï´dæ R_Û≈£åîe⁄, »&É<Ûë], j·T‹, eTTì
dü÷øÏÔ ReT+∫e÷≥, düTuÛ≤wæ‘·+
n+>∑&ç R dü+‘·, eT&ç¬>
ø£+؃s¡e+ R eT<ä>∑»+, bÕe⁄s¡+, dæ+Vü≤+
≈£î\+ Re+X¯+, C≤‹, X¯Øs¡+, }s¡T, Ç\T¢,
H˚‹bı≥¢, <˚X¯+, |æ*¢
πødü] R dæ+Vü≤+, >∑Ti¿+, ÁX‚wüߘ&ÉT,
Vü≤qTeT+‘·Tì ‘·+Á&ç,
e÷B|òü\+, |ü⁄Hêï>∑+
#Ó’‘·q´+ RC≤„q+, Je+
‘·>∑e⁄ R »>∑&É+, yê´»´+, |ü<äΔ‹, y˚T\T,
j·TTø£Ô+, Hê´j·T+, rs¡TŒ
<Ûäq+ R $‘·Ô+, ÄdæÔ, Äe⁄\eT+<ä,
<Ûäìj·T+, <ÛäìcÕ˜ qø£åÁ‘·+
~«E&ÉT RÁu≤Vü≤àDT&ÉT, ø£åÁ‹j·TT&ÉT, yÓ’X¯ó´&ÉT
H˚s¡TŒ RnuÛÑ´dæ+#·T, kÕeTs¡ú´+, $C≤„q+
|ü<äà+ Rø£eT\+, bÕeTT, ˇø£ì~Û,
dü+U≤´$X‚wü+
Á|ü‹wü˜ R ø°]Ô, kÕú|üq
HêHêsêú\T
|üX¯óe⁄ R>=i…¿, ã*øÏ Ç#·TÃ eTè>∑+,
y˚T&ç#Ó≥Tº, Á|üeT<∏ä>∑D+,
bÕ<äeTT R|ü<ä´bÕ<ä+, ø±*n&ÉT>∑T uÛ≤>∑+,
øÏs¡D+, bÕ‹ø£uÛ≤>∑+, y˚s¡T
ã* R ã*#·Áø£e]Ô, >∑+<Ûäø£+, #·s¡à|ü⁄
eTT&ÉT‘·\T, <äTqïb˛‘·T,
ã\e+‘·T&ÉT, ns¡ŒD+, |üqTï
uÛÑ+>∑eTT R Ä≥+ø£eTT, n\
yê\+ R ‘√ø£, ‘·\yÓ+Á≥Tø£, ø£‹Ô, |ü⁄*
yÓs¡e⁄ R ñbÕj·T+, $<Ûä+, eX¯+
e´ekÕj·T+ R ø£èwæ, |ü]ÁX¯eT, Á|üj·T‘·ï+,
bÕ≥T|ü&ÉT≥, ìX¯Ã\ãT~Δ
XÊK R ø=eTà, y˚<äuÛ≤>∑+
l R kÕ˝…|ü⁄s¡T>∑T, ãT~Δ, düs¡dü«‹,
\øÏåà, bÕs¡«‹, n\+ø±s¡+,
ˇø£sê>∑+, $wü+, dü+|ü<ä
Vü‰dü´+ Rqe⁄«, |ü]Vü‰dü+SCERT TELANGANA

176. 164 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
7 7
7 7
7 7
7 7
Á|üø£è‹ ` $ø£è‹
ÄX¯ ` Ädü
Äø±X¯+ ` Äø£dü+
ÄX¯Ãs¡´+ ` n#ÓÃs¡Te⁄
ÄVü‰s¡+ ` z–s¡+
ø£<∏ä ` ø£‘·
ø£$‘· ` ¬ø’‘·
ø±s¡´+ ` ø£s¡®+
≈£î\´ ` ø±\Te
∫Á‘·+ ` ∫‘·Ôs¡Te⁄
~X¯ ` <Ódü
ìÁ<ä ` ì<äT›s¡
|üs¡«+ ` |üã“+
|üøÏå ` |üøÏÿ
|üX¯óe⁄ ` |üdüs¡+
Á|üø£è‹`$ø£è‘·T\T
Á|üø£è‹ ` $ø£è‹
|ü⁄D´+ ` |ü⁄HÓï+
|ü⁄düÔø£+ ` bı‘·Ô+
|üP]íeT ` |ü⁄qïeT
uÛÑøÏÔ ` ã‹Ô
uÛ≤>∑e‘·+ ` u≤>√‘·+
eTTK+ ` yÓTT>∑+
sêÁ‹ ` sê‹]
es¡í+ ` eHÓï
•K ` dæ>∑
dü+‘√wü+ ` dü+‘·dü+
dü+<Ûä´ ` dü+»
dæ+Vü≤+ ` dæ+>∑+
düÔ+uÛÑ+ ` ø£+ã+
kÕïq+ ` ‘êq+
ø£eT˝≤ø£s¡+ R ø£eT˝≤\≈£î Äø£s¡yÓTÆq~ ` ø=\qT
‘·{≤ø£+ R »\+#˚ ø=≥ºã&çq~ (ì+&çq~) `
#ÓiTe⁄
|ü<ëàø£s¡+ R|ü<ëà\≈£î HÓ\yÓ’q~ ` ø=\qT
(#ÓiTe⁄)e⁄´‘·Œ‘·Ô´sêú\T
edüT<Ûä RÁ<äyê´<äT\qT <Ûä]+#·Tq~ `
uÛÑ÷$T
s¡e÷Hê<∏äT&ÉT R s¡eT (\øÏåàøÏ) uÛÑs¡Ô nsTTqyê&ÉT `
$wüßíe⁄
|üjÓ÷ì~Û R ˙{ÏøÏ ì~Ûe+{Ï~ ` düeTTÁ<ä+SCERT TELANGANA

177. 165‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
7 7
7 7
$X‚cÕ+XÊ\T
#·<äTe⁄
kÕs¡dü«‘·+ : düs¡dü«r dü+ã+<ÛäyÓTÆq~ kÕs¡dü«‘·+. #·<äTe⁄qT, C≤„Hêìï, bÕ+&ç‘ê´ìï, kÕVæ≤‘ê´ìï kÕs¡dü«‘·eTì
e´eVü≤]düTÔHêï+.
Á<ÛäTyê Á|üã+<Ûä+ : Á|üã+<Ûä $X‚wü+. ^‘· Á|üã+<Ûä ø±e´+. (dü+^‘· Hê≥´ kÕVæ≤r $X‚wü+)
ø£fi¯\T : e÷qe Jeq |ü]D≤eT+˝À HÓ’|ü⁄D´+‘√, kÂ+<äs¡´<äèw溑√ kÕ~Û+∫q Á|üC≤„$X‚wüy˚T ø£fi¯. Ç~ e÷qdæø£
Äq+<ëìïdüTÔ+~. ø£fi¯\T ns¡yÓ’ Hê\T>∑T.
X¯‘·ø£ |ü<ë´\T
ªª»q˙ »qàuÛÑ÷$TX¯Ã dü«sêZ<ä|æ >∑Øj·Td”μμ nì lsêeTT&ÉT #ÓbÕŒ&ÉT nì Á|ür‹. ø£qï‘·*¢, »qàuÛÑ÷$T dü«s¡Z+ø£Hêï $Tqï
nì uÛ≤e+.
neTà C≤„|üø±\T
Äj·TTπs«<ä+ : eqeT÷*ø£ Wwü<Ûë <ë«sê ∫øÏ‘·‡ #˚dæ Äj·TTwü߸qT ô|+#˚ yÓ’<ä´$<Ûëq+ Ç~.
»MT+<ës¡T : »MTHé n+fÒ ñs¡÷›uÛ≤wü˝À uÛÑ÷$T nì ns¡ú+. uÛÑ÷$T‘√bÕ≥T bÕ\Hê~Ûø±sê\T ≈£L&Ü M] kı+‘·+.
M]H˚ uÛÑ÷kÕ«eTT\T n+{≤s¡T.
esêVü‰e‘ês¡+ : <äXÊe‘êsê˝À¢ eT÷&√ ne‘ês¡+. Væ≤s¡D≤´≈£åî&ÉH˚ sêø£ådüTDÏí e~Û+#·&ÜìøÏ $wüßíeT÷]Ô m‹Ôq ne‘ês¡y˚T
esêVü‰e‘ês¡+.
|ü˝…¢ n+<ë\T
ns¡È´+ : #˚‘·T\T ø£&ÉTø√ÿe&ÜìøÏ Ç#˚à ˙fi¯ófl. dü÷s¡T´ì ø√dü+ düeT]Œ+#˚ ˙fi¯flqT ≈£L&Ü ns¡È´+ nì e´eVü≤]kÕÔs¡T.
eTT‘ÓÔÌ<äTe : eTT‘·Ô\T (|üdüT|ü⁄ ≈£î+≈£îeT, e÷+>∑\´+, eTf…º\T, eTT¬øÿs¡, >±E\T) nsTT<äT ø£*Zq Ád”Ô. düTeT+>∑[ nsTTq
Ád”Ô>± »qe´eVü‰s¡+. (eTT¬øÿs¡≈£î ã<äT\T ª|üP\Tμ, ªbÕ|æ≥ dæ+<Ûä÷s¡+μ \qT #Ó|ü⁄ÔHêïs¡T)
|ü<äàXÊ©j·TT\T : ÁbÕNqø±\+˝À |ü<äà|ü⁄ ‘·÷&ÉTqT+&ç rdæq Hês¡‘√ eÁkÕÔ\T ‘·j·÷s¡T#˚ùd yê]ì |ü<äàXÊ©j·TT\T
nH˚yês¡T. Ä<ÛäTìø£ø±\+˝À Ms¡T nìïs¡ø± eÁkÕÔ\T H˚düTÔHêïs¡T.
Áù|s¡D
@s√Hê{Ïø£˝Ÿ Ç+»˙]+>¥ : $e÷Hê ‘·j·÷ØøÏ dü+ã+~Û+∫q Ç+»˙]+>¥ $uÛ≤>∑+.
ôV≤#[email protected]·T˝Ÿ. : Væ≤+<äTkÕúHé @s√Hê{Ïø˘‡ *$Tf…&é (uÛ≤s¡rj·T $e÷qj·÷q ìsêàD dü+ã+~Û‘· dü+düú)
m+.◊.{Ï. : eTÁ<ëdt Çìdæº≥÷´{Ÿ Ä|òt f…ø±ï\J.
•*Œ
n»+‘ê >∑TVü≤\T : eTVü‰sêÁwüº˝À Ws¡+>±u≤<äT≈£î 55 yÓTÆfi¯fl <ä÷s¡+˝À ñqï >∑TVü≤*$. C≤‘·ø£ ø£<∏ä\T ≈£î&É´ ∫Á‘ê\T>±
ñqï n»+‘ê >∑TVü≤\˙ï uÛ≤s¡rj·T ∫Á‘·ø£fi¯≈£î ì<äs¡ÙHê\T.SCERT TELANGANA

178. 166 ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+#˚ ñ∫‘· |ü+|æD° 2020`21
7 7
7 7
l\T bı+–q Je>∑&ɶ
qes¡kÕ\T : X¯è+>±s¡+, Ms¡+, ø£s¡TD+, n<äT“¤‘·+, Vü‰dü´+, uÛÑj·÷qø£+, ;uÛÑ‘·‡+, söÁ<ä+, XÊ+‘·+. M{Ïì qes¡kÕ\T
n+{≤s¡T.
Ä|üdüÔ+ã, nX¯«˝≤j·Tq dü÷Á‘ê\T : Ä|üdüÔ+ãT&ÉT, nX¯«˝≤j·TqT&ÉT e÷qe Jeq $<ÛëHêìøÏ dü+ã+~Û+∫q <Ûäsêà\qT
(dü÷Á‘ê\qT) ‘Ó*bÕs¡T.
Á>±e÷\˝À y˚&ÉTø£\T ` Áø°&É\T, $H√<ë\T
Ç+Á<äC≤\+ : ñqï~ ˝Òq≥T¢, ˝Òì~ ñqï≥T¢ ø£ìø£≥Tº #˚dæ #·÷ù| Á|ü<äs¡ÙHê$<ä´. Ä+>∑¢+˝À Bìì e÷´õø˘ n+{≤+.
eT\¢j·TT<äΔ+ : <˚Vü≤<ës¡T&ÛÉ´+ ø£*–q ekÕÔ<äT\T ˇø£]‘√ ˇø£s¡T ø£˝…ã&˚ u≤VüQdü+ã+<Ûä j·TT<äΔ$<ä´.
j·Tø£å>±q+ : »≈£îÿ\T nH˚ ‘Ó>∑yês¡T Ä&ÉT‘·÷ bÕ&˚$ j·Tø£å>±Hê\T. Ç<=ø£ Á|ü<äs¡ÙHêø£fi¯. Ç~ Hê≥ø±ìøÏ |üPs¡«s¡÷|ü+.
ø=s¡$ C≤‘·s¡ : es¡+>∑˝Ÿ õ˝≤¢ e÷qTø√≥ düMT|ü+˝Àì ø=s¡$ Á>±eT+˝À »]π> C≤‘·s¡. Çø£ÿ&É Ms¡uÛÑÁ<äkÕ«$T
|üP»\+<äTø=+{≤&ÉT.
◊qy√\T C≤‘·s¡ : es¡+>∑˝Ÿ õ˝≤¢ e÷eTTq÷s¡T düMT|ü+˝Àì ◊qy√\T Á>±eT+˝À Á|ü‹ dü+e‘·‡s¡+ •esêÁ‹øÏ eT\¢qï
C≤‘·s¡ »s¡T>∑T‘·T+~. ◊˝Àì eT\¢qï C≤‘·s¡>± »qe´eVü‰s¡+.
y˚T&Üs¡+ C≤‘·s¡ : Á|ü‹ ¬s+&ÉT dü+e‘·‡sê ø=ø£kÕ] es¡+>∑˝Ÿ õ˝≤¢˝À »]π> C≤‘·s¡. Çø£ÿ&É –]»q <˚e‘·˝…’q düeTàø£ÿ,
kÕs¡\eTà\qT ø=\TkÕÔs¡T. uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À »]π> n‹ô|<ä› C≤‘·s¡ Ç~.
ø√˝≤≥+ : ¬s+&ÉT #˚‘·T˝À¢ ¬s+&ÉT ø√\T (ø£Ás¡\T) |ü≥Tº≈£îì, yê{Ïì \j·Tã<äΔ+>± ‘êøÏdü÷Ô bÕ≥bÕ&ÉT‘·÷ Ä&˚ Ä≥
ø√˝≤≥+. Ç<=ø£ ãè+<ä Hê≥´ $X‚wü+.
sêDÏ X¯+ø£s¡eTà
yÓT‘·T≈£î d”eT : H˚{Ï yÓT<äø˘ õ˝≤¢. ˇø£|ü&ÉT Çø£ÿ&É (e] n~Ûø£+>± |ü+&ç+#˚yês¡T) yÓT‘·T≈£î\T n~Ûø£+>± <=]πø$ ø±ã{Ϻ
yÓT‘·T≈£îd”eT nHêïs¡T. eT+Js¡ø£<˚X¯+, >∑T\¸Hêu≤<é nì ≈£L&É >∑‘·+˝À |æ*#˚yês¡T.
sêj·Tu≤–Hé : sêj·Tu≤–Hé n+fÒ sê»dü¨<ä] nì ns¡ú+. ìC≤+ bÕ\≈£î&ÉT sêD° X¯+ø£s¡eTà≈£î Ç∫Ãq _s¡T<äT Ç~.
nqï|üPs¡í : ø±o˝Àì $X¯«Hê<∏äTì Ç˝≤¢\Tù|s¡T nqï|üPs¡í. n+<ä]ø° ÄVü‰s¡+ (nqï+) ô|fÒº<˚ nqï|üPs¡í.
n+<√\T : >∑‘·+˝À ˇø£ dü+kÕúq+. Á|üdüTÔ‘·+ yÓT<äø˘ õ˝≤¢˝À ñqï~.
HÓ’C≤+ sêE\T : ‘Ó\+>±DqT >∑‘·+˝À |ü]bÕ*+∫q ìC≤+ e+oj·TT˝…’q eTVü≤àBj·T sêE\T.
|”cÕ«\T : ˇø£|ü&ÉT eTVü‰sêÁwüºqT |ü]bÕ*+∫q sêE\T.SCERT TELANGANA