Aytac slayd riyaziyyat (1hhyyyyyyyyyy ).pptx

Hggg

1. Sərbəst iş Şöbə : İnformasiya texnologiyaları və Kimya İxtisas : Kompüter sistemlərində proqram təminatı Kurs :2 Qrup:530 a 9-24 F ənn : Riyaziyyat M övzu : Matrislər və onlar üzərində əməllər Tələbə : Kəmərbəndi Aytac Müəllim :R əhimova Ziba Tarix :10.10.2025 “ Sumqayıt Dövlət Universitetinin nəzdində Sumqayıt Dövlət Texniki Kolleci ” PHŞ 2025-2026 cı il tədris ili payız semestri

2. Tutaq ki, m və n natural ədədlərdir, mn sayda ədədlər çoxluğundan düzbucaqlı düzəldilmiş , cədvələ matris deyilir.və Cədvələ təşkil edən a ij ( i = 1,2...m ; j = 1,2,...n) ədədlərinə matrisin elementləri deyilir.Cədvəldə üfüqi vəziyyətdə düzülmüş elementlər matrisin m sayda sətrini, şaquli vəziyyətdə düzülmüş elementlər isə n sayda sütununu əmələ gətirir.Matrisin a ij elementi dedikdə,ixtiyari i nömrəli sətri ilə ixtiyari j nömrəli sütununun kəsişdiyi yerdə duran element başa düşülür.

3. Sətirlərinin sayı m, sütunlarının sayı n olan matrisə ( m x n ) ölçülü düzbucaqlı matris, xüsusi halda m = n olduqda isə n tərtibli kvadrat matris deyilir . Bütün elementləri vahidə bərabər diaqonal matrisə vahid matris deyilir və l n işarə olunur.Məsələn :

4. Verilmiş A matrisinin bütün sətir və sütunlarının yerinin dəyişdirilməsinə ( nömrəsini saxlamaqla ) həmin matrisin transponirə edilməsi yəni (yer dəyişdirilməsinə) deyilir. Eyni ölçülü və bütün uyğun elementləri bərabər olan matrislərə bərabər matrislər deyilir.

5. Ancaq bir sətri olan matrisə sətir matrisə sətir-matris,ancaq bir sütunu olan matrisə sütun-matris deyilir. A = | 2,7,8,9 | - S ətir matris A = |0| |2| - Sütun matris |1| İxtiyari (m x n ) ölçülü matrisin bütün elementləri ancaq sıfırdan ibarət olarsa buna sıfır matris deyilir.

6. n tərtibli kvadrat matrisinin sol yuxarı küncündə olan a 11 elementi ilə sağ aşağı küncündə ola n a n m elementini birləşdirən düz xətt parçası üzərində yerləşən a 11 , a 22, .... a n m elementləri çoxluğu həmin matrisin baş diaqonalı elementləri, s ağ yuxarı küncündə yerləşən a n1 elementi ilə sol aşağı küncündə yerləşən a nn elementləri çoxluğuna həmin matrisin yan diaqonalları deyilir. Ancaq baş diaqonal elementləri sıfırdan fərqli olan kvadrat matrisə diaqonal matris deyilir.

7. 1.Matrislərin cəmi. Eyni ( m x n ) ölçülü iki matrisi toplamaq üçün bu matrislərin uyğun elementlərini toplamaq lazımdır.

8. 2.Matrislərin fərqi. Eyni ( m x n ) ölçülü iki matrisi çıxmaq üçün bu matrislərin uyğun elementlərini çıxmaq lazımdır. ,

9. 3.Matrisin ədədə vurulması. Matrisi ədədə vurmaq üçün onun bütün elementlərini həmin ədədə vurmaq lazımdır.

10. 4.Matrislərinin hasili. A matrisinin B matrisinə hasili o vaxt mümkündür ki, A-nın sütunlarının sayı B-nin sətirlərinin sayına bərabər olsun.