e-lesson-paln-physical-sci-class-9.pdf ppt

Good science lesson plan

1. 1

2. 2

^ac ùgâYú (ùbøZòK aòmû^)

cûie ^ûc @¤ûd _âiw _òeòdWþ iõLýû
G_òâfþ _â[c @¤ûd
\ßòZúd @¤ûd (Kâcgü)
@ûc PZêðü_ûgßðùe [ôaû _\û[ð
@ûc Pûeò_ûLùe [ôaû _\û[ð aògê¡ Kò ?
(_â[c GKK cìfýûd^, ùgh i¯ûj)
10
2
ùc MâúhàûaKûg
Rê^þ \ßòZúd @¤ûd (Kâcgü) @ûc Pûeò_ûLùe [ôaû _\û[ð aògê¡ Kò ? (Kâcgü) 6
RêfûA \ßòZúd @¤ûd, ZéZúd @¤ûd (Kâcgü) @ûc Pûeò _ûLùe [ôaû _\û[ð aògê¡ Kò ?
_ecûYê I @Yê (Kâcgü)
(\ßòZúd GKK cìfýûd^, ùgh i¯ûj)
2
10
@MÁ PZê[ð @¤ûd
_c @¤ûd (Kâcgü)
_ecûYê MV^
MZò (Kâcgü)
9
3
ùiù_Ö´e _c @¤ûd I h @¤ûd (Kâcgü) MZò
ak I MZò ^òdc
(ZéZúd GKK cìfýûd^)
7
4
@ùKÖûae h @¤ûd I
i¯c @¤ûd (Kâcgü)
ak I MZò ^òdc
cjûKhðY (Kâcgü)
(1c PìWû« cìfýûd^)
8
1
^ùb´e i¯c @¤ûd Kâcgü cjûKhðY 8
Wòùi´e i¯c @¤ûd
@Ác @¤ûd
cjûKhðY
Kû~ðý I gqò (Kâcgü)
(ZéZúd GKK cìfýûd^)
1
7
Rû^êdûeú @Ác @¤ûd
^ac @¤ûd
Kû~ðý I gqò
]ß^ò (Kâcgü)
(PZê[ð GKK cìfýûd^)
1
9
ù`aédûeú ^ac @¤ûd
_ê^ü @ûùfûP^û
]ß^ò
_ê^ü @ûùfûP^û
3
3
cûyð _ê^eûaéò (\ßòZúd PìWû« cìfýûd^) ---

3. 3

4. 4
ùgâYú - ^ac
1c @¤ûd - @ûc PZêü_ûgßðùe [ôaû _\û[ð
]ûeYû
cûie
^ûc
_âiw _òeòdWþ
-10
cìLý]ûeYû
 C_]ûeYû
 iõ~êq ]ûeYû
_âZýûgòZ `kû`k aòùgh gòlY Kû~ðýKâc aýajéZ ùg÷LôK
C_KeY
aòùgh iìP^û

G_âòfþ
@ûc
PZêü_ûgßð
ùe [ôaû
_\û[ð
1  _\û[ð
 _\û[ðe _âKéZò
 _Zß
 _\û[ð
 KYòKû
aÉê ù~Cñ \aýKê ù^A MXÿû Zûjû _\û[ð ùaûfò
RûYòùaö
_\û[ðe KYòKû MêWòK @Zò lê\â ùaûfò RûYòùaö
aòbò^Ü _\û[ðe aÉêZß I @ûdZ^ i´§ùe ]ûeYû
_ûAùaö
KUêeú fêjûùe Zò@ûeòö
cûUò Kù‹A cûUòùe Zò@ûeò Mæûiþùe
_ûYò Rke @ûdZ^ iìPûGö
KUêeú, \û@û
gûak AZýû\ò
cûUò Kù‹A
Mäûiþùe _ûYò
@ûagýK iÚùk gòlK
ù\÷^¦ò^ Rúa^ùe
NUê[ôaû NUYûakúeê
C\ûjeY
ù\A_ûeòùaö
1  _\û[ð KYòKûe ]cð /
ùa÷gòÁý
 KYòKûe MZò (MZòR gqò)
 _\û[ðe @aiÚû
 KVò^, Zek, Mýûiúd
 ùbøZòK _eòað^
_\û[ðe KYòKûcûù^ @^aeZ MZò Keò_ûe«ò Gjû
RûYòùaö
_\û[ðe KYòKû cû^u c¤ùe `ûuû iÚû^ @Qò ùaûfò
aêSòùaö
KYòKû cû^u c¤ùe @ûKhðY ak @Qò ùaûfò aêSòùaö
ae`Kê iû]ûeY Zû_cûZâûKê @ûYòùf Rkùe _eòYZ
KûjóKò jêG RûYòùaö
\êAùUû_û ^úk (CRûfû) ij aû
@kZû ij Rke cògâY
_ì‰ð Mäûiþ _ûYòùe fêY cògûAùf Rk
_Z^ icû^ eùjö
_ûYò Mæûiþeê _ûYò Xÿûkòfû ùaùk
@wêkòe KûUòaûKê ùPÁû Keòaûö
Zû_ _âùdûM \ßûeû @aiÚû _eòað^ö
fêY, _ûYòMæûiþ,

ae`, ÆòeòUþ
fýûµ [ùcðûcòUe

@ûagýK iÚùk gòlK
ù\÷^¦ò^ Rúa^ùe
NUê[ôaû NUYû akúeê
C\ûjeY ù\A
_ûeòùaö
2  _\û[ðe @aiÚûe _eòað^
 Mk^ûu, ÇêU^ûu
 Mê¯Zû_, C¡ßð_Z^ Pû_e
_eòað^
a^ÆZò Nò@Kê Mec Kùf Zkùe _eòYZ jêG Gjò
]ûeYû iéÁò Keòùaö
RkKê Mec Kùf aû¿ùe _eòYZ jêG RûYòùaö
Zû_ _âùdûM \ßûeû @aiÚûùe
_eòað^
[ùcðûcòUe, (KVò^eê Zek) KVò^eê
Zek @aiÚûKê _eòað^

[ùcðûcòUe
 aû¿úba^
 aû¿úba^Kê _âbûaòZ
Keê[ôaû KûeKö
 _éÂZke ùlZâ`k
I\ûfêMû gêLôaûe KûeY RûYòùaö
I\ûfêMûKê _êeû ùLûfò iêLûAaûe KûeY aêSòùaö
Leû\òù^ KûjóKò iìZû ù_ûhûK _ò§òaû RûYòùaö
_éÂZke ùlZâ`k @]ôK ùjZê
aû¿úba^ @]ôK jêGö
I\ûfêMû

5. 5
1 aû¿úba^eê gúZkû
 Zû_cûZâû aé¡ò
 @û\âZûe jâûi
 _a^ ùaMe aé¡ò
ae` ^ò@û ~ûA[ôaû Mäûiþe aûjûe _éÂùe Rkaò¦ê
ù\Lû ~òaûe KûeY aêSûAùaö
cûUò _ûZâùe (iêùeAùe) eLû~ûA[ôaû _ûYò
Leû\òù^ [Šû fûMòaûe KûeY _òfûcûù^ aêSòùaö
iêùeAe _ûYò [Šû @^êbìZ jêGö iêùeA /cûVò@û
_ûYòö

2  Evaluation
1  Remedial Class

2d @¤ûd - @ûc Pûeò_ûLùe [ôaû _\û[ð aògê¡ Kò?
]ûeYû
cûie
^ûc
_âiw _òeòdWþ cìLý]ûeYû
 C_]ûeYû
 ~êMà ]ûeYû
_âZýûgòZ `kû`k aòùgh gòlY Kû~ðýKâc aýajéZ ùg÷LôK C_KeY aòùgh iìP^û
Rê^þ
I
RêfûA
@ûc
Pûeò_ûLùe
[ôaû _\û[ð
aògê¡ Kò ?
1  cògâY
 cògâY _âKûe ùb\
 \âaY
 \âaYe ]cð
 \âa, \âûaK

cògâY K'Y RûYòùaö
aòòbò^Ü _âKûee cògâYe ]ûeYû _ûAùaö
_eòiâaY K'Y aêSòùaö
\âaY K'Y Zûjû aêSòùaö
\âa \âûaK c¤ùe _û[ðKý aêSòùaö
Pû'eê _ZòKê `òfþUe ù__e \ßûeû
@fMû Keòùaö

Pò^ò _ûYò \âaYùe Pò^ò cògòaûö
ùiûWû_ûYò bkò Zekùe Mýûie
\âaYö
_ûYòùe lúe cògòaûö
@kZû aû CRfû Rkùe cògòaûö
\âae _eòcûY I \âaYe
_eòcûYe @^ê_ûZeê \âaYe
MûXÿZû aûjûe Keû~ûA_ûeòaö
K_e ifþù`Uþ, ù_ûUûiòdcþ
_ecûwûù^Uþ, LûAaû fêY,
Pò^ò AZýû\òö
Pò^ò, _ûYò, ùiûWû_ûYò,
Co2,Mýûiþ cògâY, O2, N2 @û\ò
ùKùZK aûdêe C\ûjeY lúe,
_ûYò, @kZû, ^úk (C{ûfû)
Pò^ò _ûYò 100gm. Rkùe
36gm. fêY \âaúbìZ
Keû~ûA_ûùeö
^òR _eò_ûgßðùe [ôaû
@^ýû^ý C\ûjeY ù^A
cògâY I \âaY _âÉêZ
Keû~ûA_ûùeö

@^ýû^ý C\ûjeY c^eê
^ò@û~ûA _ûùeö
100gm Rkùe 212
gm \âaúbìZ
Keû~ûA_ûùeö

6. 6
1  \âaYe MûXÿZû
 \âaYúdZû
 _éq\âaY
 @_eò_éq \âaY
 eûiûd^òK
_eòað^
_éq \âaY K'Y _òfûcûù^ RûYòùaö
@_eò_éq \âaY K'Y Zûjû aêSòùaö

1  iiþù_^þi^þ
 iiþù_^þi^þe ]cð
iiþù_^þi^þ GK @ic RûZúd cògâY
Gjû _òfûcûù^ RûYòùaö
Gjûe KYòKû MêWòK Lûfò @ûLôKê
ù\Lû~òaûe ]ûeYû _ûAùaö
@ûùfûKe MZò_[ \égýcû^ ùjûA[ôaûe
RûYòùaö

1






1.
 KfGWúd \âaY
 KfGWûfþ
 KfGWfþe ]cð




cògâYe C_û\û^
MêWòKe _é[KúKeYö
aûQòaû
_ûQêWòaû
PûfêYòùe PfûAaû
_eòiâaY
_eòiâaY K'Y RûYòùaö
Gjò \âaY aòhc RûZúd ùaûfò RûYòùaö
Gjû GK @ic RûZúd cògâY Gjû
RYûAùaö
KfGWûfþ KYòKû MêWòK ajêZ ùQûU I
Lûfò @ûLôKê ù\Lû~ûG ^ûjó Gjò ]ûeYû
ù\ùaö
Gjû bòZe ù\A @ûùfûK Mêz MZò
Keò_ûùe ùaûfò RYûAùaö
ùK¦âû_iûeú _¡Zòùe KYòKû MêWòKê
\âaYeê @fMû Keû~ûA_ûùe RYûAùaö
cògâYKê @fMû Keòaûe ùKøgk RûYòùaö
^\òe ùMûkò@û _ûYò
lúeùe ^úe cògòaû GK KfGWfþ

lúeie aû \jòKê ùMûkò fjêYú
aûjûe Keû~ûGö
U
92
234 U
92
238
, U
92
235 , I U
92
238
Kê Gjò _âYûkúùe @fMû
Keû~ûGö
Liquid fourene ijòZ cògûA
Keû~ûGö
]û^eê @MûWò _ûQêWòùaö
_ûYò,
cûUò,
Rûfò QYû,
lúe,

Uranium
U
234
, U
235
, U
238


Liquid Fourene
fêMûiêLû~ª

]û^, @MûWò, Kêfû
Gjò_eò @^ýû^ý
C\ûjeY
^ò@û~ûA_ûùeö

7. 7
1  C¡ßð_ûZ^
 C\þaûdú
 ^úk aû Kkû Kûkòeê
ewò^ C_û\û^ _ûAaû
Pò^òeê fêjûMêŠ K_ìðeKê @fMû Keòaûe
_¡Zò _âùdûM gòLôùaö
LùŠ \êALŠ PKþùe ^úk aû ^ûfò eweê
@^ý ewKê @fMû Keòaû gòLôùaö
ùK¦âû_iûeú _¡Zòe _âùdûM Keò
gòLôùaö
fêjûMêŠ K_ìðe @MÜò fMûA
C¡ßð_ûZ^ _¡Zòùe @fMû
Keû~òaö

PKþ C_ùe ^ûfò / ^úk ewe
ùÄPþ ù_^þùe ùMûùfA Keò Mûe
@ûuò ZkKê ÆòeòUþùe aêWûA
eLôùf Gjûe ^úk aû ^ûfò ew
C_eKê CVò aòbò^Ü ew
ù\Lûù\aö
Gjû ùK¦âû_iûeú _¡Zòö
fêjûMêŠ
K_ìðe
Pê´K
]kû PKþ
^úk / ^ûfò
ùÄPþ
ÆòeòUþ

lúeie, c^Ú^ ~ªö

2  Evaluation
1  Remedial Class

3d @¤ûd - _ecûYê I @Yê

]ûeYû
cûie
^ûc
_âiw _òeòdWþ cìLý]ûeYû
 C_]ûeYû
 ~êq ]ûeYû
_âZýûgòZ `kû`k aòùgh gòlY Kû~ðýKâc aýajéZ ùg÷LôK
C_KeY
aòùgh iìP^û

RêfûA
_ecûYê
I
@Yê
8 _ecûYê
 _\û[ðe lê\âc KYòKûö
 @ûUc (_ecûYê)
 eûiûd^òK iõù~ûMe
^òdc
 aÉêZß iõelY ^òdc
 iÚòeû^ê_ûZ ^òd
_ecûYê K'Y RûYòùa
_\û[ðe lê\âc KYòKû ~ûjû @bòbûRý Zûjû
RûYòùaö
eûiûd^òK iõù~ûMe ^òdc RûYòùaö
aÉêZß iõelY ^òdc RûYòùaö
eûiûd^òK _eòað^ùe aÉêZße _eòað^ jêG
^ûjó Zûjû RûYòùaö
Rkùe ùaeòdcþ ùKæûeûAWþe 5%
\âaY I ùiûWòdcþ ifþù`Uþe GK 5%
\âaY _âÉêZò Keò eûiûd^òK _âZòKòâdû
iéÁò Keòùaö



ùKû^òKûfþ `äûÄþ,
Rßk^^kú
KKð
iìZû
Bacl2 \âaY
NaSO4 \âaY
Chemical Balance

8. 8
WûfU^þu _ecûYêZß
 _\û[ð lê\â KYòKû \ßûeû
MVòZ ~ûjû @bòbûRý
 aòbò^Ü ùcøkòKe aÉêZß I
eûiûd^òK ]cð bò^Ü
ùjûA[ûGö
 @a_ecûYê
 _ecûYêe @ûKûe
_ecûYê cû^u _âZúK
WûfþU^u _ecûYê Zß aýûLýû Keòùaö
aòòbò^Ü ùcøkòKe aÉêZß I eûiûd^òK ]cð bò^Ü bò^Ü
ùjûA[ûG Zûjû RûYòùaö
@a_ecûYê aòhdùe ]ûeYû _ûAùaö
_ecûYêe @ûKûe i´§ùe RûYòùaö
_ecûYê cû^u _âZúK Kò_eò ùfLû~ûA _ûùe
Zûjû RûYòùaö
ùMûUòG ewú^þ Mòfûiþ RkKê @ù^K
bûM KeûA l\âû\ò lê\âc @õg ù^aö
10Uò ùQûU KûP Mæûiþ
I ewú^þ _ûYò

_ecûYaòK aÉêZß
_ûecûYaòK aÉêZß GKK
amu
Mâûcþ _ûecûYaòK aÉêZß
@Yê
ùcøkòKe @Yê
ù~øMòKe @Yê
@ûd^
ùcøkòK MêWòKe Zêk^ûcôK aÉêZß aû @ûù_lòK
aÉêZß K'Y RûYòùaö
C
12
icûdae 1
12 Kê GKK eìù_ ^ò@û~ûG Zûjû
RûYòùaö
_ûecûYaòK aÉêZßKê Mâûcþùe _âKûg Kùf Zûjû
Mâûcþ _ûecûYaòK aÉêZß ùaûfò RûYòùaö
@Yêe Êû]ô^iZû @Qò Gaõ Gjû _\û[ðe lê\âZc
KYòKû Zûjû RûYòùaö
ùcøkòK GK _âKûe @Yêùe MZö
cûZâ ù~øMòKe @Yê GKû]ôK @icRûZúd
_ecûYêKê ù^A MVòZ Zûjû RûYòùaö
ùMûUòG PûUð _âÉêZ Keò ùKùZK
ùcøkòKe _ûecûYaòK aÉêZß ùUaêfþ
_âÉêZ Keòùaö

9. 9
eûiûd^òK iõùKZ I
ù~ûMýZû
ù~ûRýZû
Pkù~ûRýZû
eûiûd^òK iõùKZ
eûiûd^òK iõùKZ ùfLôaû
_âYûkú
@ûd^ K'Y RûYòùaö
ù~ûRýZû K'Y RûYòùaö
Pk ù~ûRýZû RûYòùaö
eûiûd^òK iõùKZ K'Y Zûjû RûYòùa I _âZúK
c¤ùe _âùb\ @^êba KVò^ eûiûd^òK iõùKZ
Kò_eò ùfLû~ûGö Cq _¡ZòUò jé\dwc
Keòùaö
@ûYaòK aÉêZß K'e Zûjû RûYòùaö
@ûYaòK aÉêZße GKK i´§ùe ]ûeYû _ûAùaö
Mâûcþ @ûYaòK aÉêZß K'Y Zûjû RûYòùaö
LûAaû fêY I Rke \âaYùe Na
+
I
CL
-
[ûGö
Gjû aò\êýZþ _eòaj^ Kùe Zûe GK
iek _eúlû Keû~ûA_ûùeö
LûAaû fêY
Pò^ò
aò\êýZþ _eòaûjú
ùifþ
aòKe
Rk AZýû\òö
Nùe [ôaû ùKùZûUò
@ûd^òK ù~øMòK
ZûfòKû _òfû _âÉêZ
Keòùaö
_âùZýK 5Uò ùfLûGñ
eûiûd^òK _\û[ðe
iõùKZ ùfLô
@ûYòùaö
ùiûf\ßûeû H2O e
iõùKZ aêSûAùaö

@ûYaòK aÉêZß
@ûYaòK aÉêZß
@ûYaòK aÉêZße GKK
Mâûcþ @ûYaòK aÉêZß
ùcûfþ
 GùeûMûùWâûu iõLýû
 ùcûfûe aÉêZß
GKùcûfþ _\û[ðùe @Yê
iõLýû
GùbûMâûWûu iõLýû aòhdùe ]ûeYû _ûAùaö
ùcûfûe aÉêZß K'Y Zûjû RûYòùaö
GK ùcûfþ _\û[ðùe 6.023x10
23
Uò @Yê [ûG
ùaûfò Zûjû RûYòùaö
ùcûfþ I Mâûcþ @ûYaòK aÉêZß c¤ùe [ôaû iõ_KðKê
RûYòùaö

1 Evaluation Work
1 Remedial Class

10. 10
4[ð @¤ûd - _ecûYê MV^
cûie
^ûc
_ûV/_âiw _òeòdW cêLý ]ûeYû
 C_ ]ûeYû
 ~êMà ]ûeYû
_âZýûgòZ `kû`k

aòùgh gòlY Kû~ðýKâc gòlû C_KeY aòùgh iìP^û
@MÁ _ecûYê
MV^
1 _ecûYêe MV^ WûfU^þu cZ :
_ecûYê @aòbûRý bêfþ ùaûfò RûYòùaö

KYòKû _ecûYê MV^ Gaõ @a_ecûYê KYòKû
i´§ùe RûYòùaö
gòlK @]ôK Z[ý
ù\A _ûeòùaö
aòbò^Ü @aiÚû^ùe aÉêe iÚòZò ù^A _âZòaò´e
iÚòZò, @ûKûe I _âKéZò aòhdùe RûYòùaö
GK @aZk \_ðYe ù`ûKiþ \ìeZû ^ò‰ðd
Keò GK Rkê[ôaû cjcaZúKê C› eìù_
ù^A aòbò^Ü @aiÚû^ùe eLò _âZòaò´e iÚòZò,
@ûKûe I _âKéZò ^ò‰ðd _ûAñ _eúlû Keû~òaû
ij _~ðýùclY Keû~òaö
@aZk \_ðY,
cjcaZú,
GK _eRû

 iÚòe aò\êýZ
_cûYêe ùa÷\êýZòK
_âKéZò
\êAUò bò^Ü bò^Ü _\û[ðe NhðYeê iéÁò ùjC[ôaû
ùa÷\êýZòK PûRð i´§ùe ]ûeYû _ûAùaö
_ecûYê c¤ùe PûRðòZ KYòKû [ôaûe iìP^û
_ûAùaö
cêŠ aûkKê _äûÁòK _û^ò@ûùe Nhòaû _ùe
ùQûU ùQûU KûMZKê ù\LûAaûö
KûP \ŠKê iòfþK K^ûe Nhòaû Gaõ GjûKê
`êuû ~ûA[ôaû ùafê^þ _ûLKê ù^aûö

_äûÁòK _û^ò@û
KûP \Š
iòfþK K^û
ùafê^þ
@ûKhðY I aòKhðY
MêYKê aêSòùaö
1 _ecûYê cùWfþ
ùR.ùR. Uci^þu
_ecûYê cùWfþ
CAfòdcþ KîKþiu
_eúlû
AùfKþUâ^þ
_ecûYê c¤ùe AùfKþUâ^ (GK ùcøkòK
KYòKû) [ôaûe RûYòùa
KýûùZWþ egàò i´§ùe RûYòùaö
AùfKþUâ^ aò~êq PûRð KYòKû ùaûfò RûYòùaö
Gjûe _âKéZò, aÉêZß, PûRð Kê RûYòùaö
AùfKþUâ^e
_eúlû PòZâ\ßûeû
\gðûAùaö

11. 11
ùa÷mû^òK
A.ùMûfWþ
ÁûA^þu _eúlû
ù_âûU^þ
_ecûYê c¤ùe ù_âûU^ [ôaûe RûYòùaö
Gù^ûWþ KYòKû i´§ùe RûYòùaö
Gjûe _âKéZò, aÉêZß PûRðKê RûYòùaö
Gù^ûWþ KYòKû (Anode rays) Positive
rays aû Canal rays \ßûeû ^ûcòZ
Keû~ûAQò RûYòùaö
ù_âûU^þe _eúlû
PòZâ \ßûeû
\gðûAùaö
Ucþi^þu _ecûYê
cùWfþ (Kâcgü)
_ecûYê c¤ùe AùfKþUâ^, ù_âûU^þ [ôaûe
RûYòùaö
Ucþi^þu _âÉûa MêWÿòKê RûYòùaö
ùMûUòG ZebêR ijòZ Zêk^û Keû~òaö
fûf @õg ~êqûZàK PûRð KYòKû ij Zêk^û
Keû~òaö
c¬ò MêWòKê AùfKUâ^þ ij Zêk^û Keû~òaö
ZebêR



aéûKûe [ùcðûKêfþ iòUþùe Kkû ewe ùMûUòG
~êq PòjÜ Keòaû I Zû' Pûeò_ùU fûfþ ewe
UòKòfò fMûAaûö
[ùcûðKêf iòUþ ùaäWþ
Kkûewe ùÄPù_^þ
fûf ewe UòKòUò
Gjò cùWfUþ @^ý
ùa÷mû^òK cû^u
_eúlûe Z[ýKê
aêSûAaûùe aò`k
ùjûA[ôfûö
1 e\e ù`ûWðu
_ecûYê cùWfþ -
@ûfþ`û KYòKû
e\eþù`ûWð ù\A[ôaû _âÉûa i´§ùe
RûYòùaö
e\eþù`ûWðu iê^û _ûZò@û _eúlYeê _ûA[ôaû
Z[ý i´§ùe RûYòùaö
_~ðýùalY I iò¡û« MêWÿòKê RûYòùaö
aéZûKûe [cðûKêfþ c¤ùe ùK¦â iÚkùe ùQûU
aé @u^ Keòùa, jk\ò@û ewe UòKòfò
MêWÿòKùe Kkû ùÄP iûjû~ýùe ~êq PòjÜ
ù\ùa Gaõ ùQûU aéùe UòKòfò MêWÿòKê
_ûLû_ûLò fMûAùa, Zû'_ùe fûfþ UòKòfò
MêWÿòKùe aò~êq PòjÜ ù\A PòZâùe aée
PZêü_ûgßðùe fMûAùaö
[cðûKêfþ iòUþ
ùaäW
ùÄPù_^þ
jk\ò@û, fûf UòKòfò
ùZRÃòâd ]ûZê
ù_ûùfû^òdc
@ûfþ`û KYòKûe
C› [ôfûö

12. 12
 e\eþ ù`ûWðu
_ecûYê cùWfþe
ZîUò
AùfKþUâ^ ^òCKäòdiþ Pûeò_ùU Nêeòaêfòfû
ùaùk gqò aòKòeY Keò ùghùe ^òCKäòdiþ
aûÉaùe Gjû ùjC^ûjóö GjûKê e\eù`ûWð
aêSûA _ûeò ^[ôùfö
e\eù`ûWðu
_ecûYê cùWfþe
ZîUòKê ^òCUâ^
@ûaòÃûe _ùe I
ùa÷mû^òK Mosely
_ecûYê Kâcûu
C_ùe
Kû~ðýKfû_ùe Gaõ
Niel Bohr
KýûcþZß _eúlû
_ùe iê]ûeò [ôùfö
1  ùaûeþu _ecûYê
cùWfþ
 ^êýKäòdiþ
 Kl_[ aû
gqòÉe
 Kl_[e \ìeZû
@^êiûùe ^ûc
KeY
ùaûeu ÊúKûe MêWòKê RûYòùa
Kl _[ùe AùfKþUâ^ Nêeê[ôaû ùaùk gqò
aòKòeY Ke«ò ^ûjó RûYòùaö
(ùKäûeò^þ _ecûYê cùWfþ _ûAñ) Rò@ûe Zûe
iûjû~ýùe PûùeûUò bò^Ü aýûiû¡ð aògòÁ aé
Zò@ûeò Keòaû ùK¦âùe [ôaû ùQûU aéùe 17Uò
iaêR ewe I 17Uò ^úk ewe I Rò@ûA Zûe
ijû~ýùe \éXÿ bûaùe eLòaö aéûKûe ùK¦âe
^òKUaðú aéùe \êAUò fûfþ afþ Zû' _eaðú
aéùe 8Uò afþ I Zû' _eaðú aé[þZùe 7Uò
afþ eLòùaö C_ùeûq icê\ûd aýaiÚûKê
[ùcðûKêf C_ùe bf bûaùe iõ~êq Keò
eLòùaö 17Uò ùfLûGñ iaêR I ^úk ewe afþ
ejò[ôaû @õPkKê ^òCKäòdiþ I ùK¦â_Ueê
aûjûeKê [ôaû GI Zûe ^òcðòZ aé[þZ MêWêKê K,
L, M, N, Kò´k 1, 2, 3, 4 bûaùe ^ûcòZ
Keû~òaö
GI Zûe fûfþ, iaêR I
^úk ewe _äûÁòK afþe
cûkò
[ùcðûKêf
ùaäW

13. 13
 ^òCUâ^þ Gjò KYòKû PûRð aòjú^ @ùU RûYòùaö
Gjûe aÉêZß ù_âûU^þe aÉêZß ù_âûU^e aÉêZß
ij _âûd icû^ö
jûAùWâûùR^þ aýZúZ @^ý iaê _ecûYêe
^êýKäòdiùe ^òCUâ^ [ûG aêSûAùaö
_ecûYêe aÉêZß
^òýKäòdiþùe [ôaû ù_âûU^þ I ^òCUâ^þe aÉêZß
ijòZ _âûd icû^ ùaûfò aêSûAùaö
ùiûWòdc, @ûeM^þ, ù_ûUûiòdc _ecûYêe
AùfKþùUâû^òKþ iõeP^û KûWðùaûWð PòZâ
iûjû~ýùe Keòùaö
KûWðùaûWð ùÄP, ùaäW,
ù_^þiòf eae
gòlK @]ôK Z[ý
ù\A_ûeòùaö
1932 ciòjûùe
Chadwick u
_eúlû: V
ss
tt
21
21
4
9
2
4
BeHe
6
12
0
1
Cn


(0
1
n ^òCUâ^þ)
 Kl
 C_Kl
 Kl_[ c¤ùe
AùfKþUâ^cû^u
i{û
 ùaûe I aeòu
_âÉûa
GK ^ò¡ðòÁ gqò Éeùe ejê[aû AùfKþUâ^
iõLýû RûYò_ûeòùaö
aûjýZc Klùe iaðû]ôK 8Uò AùfKþUâ^
ejò_ûeòaû i´§ùe RûYòùaö

 @ÁK ^òdc @ÁK ^òdcKê aêSòùaö
C_-Kl c¤ùe Zêk^ûZàK ]ûeYû _ûAùaö
S, p, d, f C_Kl cû¤cùe AùfKþUâ^
iõeP^û KûWðùaûWð PòZâ cû¤cùe \gðûAùaö

 iõù~ûRK
AùfKUâ^þ
 ^òÃòâd
 @ùKÖU iÚòZò
_ecûYêùe AùfKþUâ^þ i{ûeê iõù~ûRK
AùfKþUâ^þKê RûYòùaö
aûjýZc Kl iõ_ì‰ð cûZâûùe [ôùf ^òÃòd
ùja ùaûfò RûYò_ûeòùaö
@ùKÖUþ iÚòZòKê aêSòùaö

14. 14
 _ecûYê Kâcûu
 aÉêZß iõLýû
 ^êýKäòd^
^òCKäòdiþe ù_âûU^þ iõLýûKê _ecûYê Kâcûu
Kêjû~ûG aêSò_ûeòùaö
GjûKê Klùe Kò_eò iìPòZ Keû~ûG RûYòùaö
_ecûYêe aÉêZß, ù_âûU^ I ^òCUâ^e aÉêZße
icÁòKê aêSòùaö
_ecûYêe ^òCKäòdiùe ù_âûU^þ I ^òCUâ^uê
^êýKäò@^ Kêjû~ûG ùaûfò aêSòùaö

1 @ûAùiûùUû_þ _ecûYê Kâcûu icû^ I aÉêZß iõLýû bò^Ü
ùjûA[ôaû _ecûYê MêWÿòKê RûYòùa
ùMûUòG ùcøkòKe _âùZýK @ûAùiûùUû_þ
aògê¡ _\û[ð ùaûfò RûYòùaö
@ûAùiûùUû_e ùb÷ZòK I eûiûd^òK ]cð
RûYòùaö
@ûAùiûùUû_e aýajûe i´§ùe RûYòùaö
_ûùûUò @ûAùiûùUû_e ZûfòKû _âÉêZ Keò
ùicû^OþK ^òCUâ^þ iõLýû Kò_eò bò^Ü \gðûAùaö

@ûAùiûaûe icû^ aÉêZß iõLýû Kò«ê bò^Ü _ecûYê
Kâcû^ue _ecûYê MêWòKê RûYòùaö
@]ôK @ûAùiûaûe _ecûYê MêWòKe ZûfòKû _âÉêZ
Keòùaö
gòlK @ûAùiûùUû^þ
i´§ùe ^ìZ^ ]ûeYû
ù\A_ûe«òö
1 Evaluation Work
1 Remedial Class

15. 15
5c @¤ûd - MZò
cûie
^ûc
_ûV/_âiw _òeòdW cêLý ]ûeYû
 C_ ]ûeYû
 ~êMà ]ûeYû
_âZýûgòZ `kû`k

aòùgh gòlY Kû~ðýKâc gòlû
C_KeY
aòùgh iìP^û
@MÁ MZò 10 MZò Ne, MQ, _ûjûW @û\òKê @ûùc iÚòe
Kjòfû ùaùk SeYûe _ûYò,
_jñeê[ôaû cûQ, CWê[ôaû _lú
@û\òuê MZògúk Kjò[ûCö Gjò
]ûeYû _ûAùaö
Ée aÉê I MZògúk aÉê cû^ue ^ûc ZûfòKû
_âÉêZ KeòaûKê Kjòùaö


\ìeZû
aòiÚû_^

\ìeZû I aòiÚû_^ i´§ùe @aMZ
ùjùa
\êAUò aò¦ê c¤ùe iað^òcÜ \ìeZû jó
aòiÚû_^ Gjò ]ûeYû _ûAùaö
1) EZê _eòað^ KûjóKò jêG aêSûAùaö 1) ùMäûa
2) Uyð
fûAUþ
gòlK @^ý C\ûjeY ù\A MZòKê
aêSûAùaö
\ìeZû I aòiÚû_^ i´§ùe @aMZ
ùjùaö
\êAUò aò¦ê c¤ùe iað^òcÜ \ìeZû jòñ
aòiÚû_^ Gjò ]ûeYû _ûAùaö
RùY _òfû GK @ûdZûKûe _Wÿò@ûe _Wÿò@ûe
_âiÚ I _ùe ù\÷NðýKê @ZòKâc Keò aò_eúZ
Zú~ðýK aò¦êùe _jôfû @^ý RùY _Wò@ûe
K‰ð C_ùe @ZòKâc Keò aò_eúZ Zú~ðýK
aò¦êùe _j‚ôfûö GVûùe @ZòKâû« \ìeZû
icû^ ùja Kò?

 icMZò I @icMZò 1) R^Mjkò eûÉûùe ~û^e MZò Kòe_ò
ùjûA[ûG aêSûAùaö
2) MWûYò eûÉûùe ~û^e MZò Kòbkò ùjûA[ûG
QûZâcû^bþKê _Pûeò Zûue ]ûeYûKê _eò_êÁ
Keòùaö

2  ùaM - @icùaM
I jûeûjûeò ùaM
jûeûjûeò ùaM i´§ùe ]ûeYû
_ûAùaö
ùMûUòG Kûeþe IùWûcòUe ~ªùe Gjûe
_âûe¸òK _ûVýûu 1400km [ôfûö 6 Nûe
~ûZâû _ùe Gjûe @«òc _ûVýûu 3200km
Gjûe jûeûjûeò ùaM ^ò‰ðd Keö
gòlK @]ôK C\ûjeY ù\A _ûe«òö

16. 16
 _eòùaM - ^ò¡ðòÁ
\òMùe MZògúk jó
_eòùaM
_eòùaM I jûeûjûeò _eòùaM
i´§ùe ]ûeYû _ûAùaö
iwúZû ùMûUòG iÚû^eê 100M \ìe @^ý GK
iÚû^Kê ~ûA 10 cò^òUþ c¤ùe iò]û ùijò
aûUùe ù`eò @ûiòfû Zû'e jûeûjûeò ùaM I
_eòùaM ^ò‰ðd Keö
gòlK @]ôK C\ûjeY ù^A
_ûeòùaö
 ZßeY
 ~êqûZàK ZßeY
 aò~êqûZàK ZßeY
ZßeYe ùcøkòK ]ûeYû _ûAùaö
icK MZò
@ic MZò
icZßeY I @ic ZßeY i´§ùe
]ûeYû _ûAùaö
ù\÷^\ò^ Rúa^eê KòQò C\ûjeY ù\A
_ûeòùaö
icMZò ùlZâùe aÉêe _eòùaM
@_eòaðòZ eùjö @icMZò
ùlZâùe aÉêe _eòùaM Gjûe
aòbò^Ü @aiÚû^ùe bò^Ü bò^Ü jêGö
ZßeYe GKK cò/ùi
2
aû cò/ùi
2

ùicò./ùi
2
aû Cm . S
-
²
_eòùaM \òMùe ZßeY ùjùf
ZûjûKê ~êqûZàK ZßeY I
_eòùaMe aò_eúZ \òMùe ZßeY
ùjùf ZûjûKê aò~êqûZàK ZßeY aû
c¦^ Kêjû~ûGö
4 MZòe ùf÷LòK aû
Mâû`òKûfþ _eò_âKûg
MZò i´§úd ùbøZòK eûgòKê Mâû`þ
@lùe iõiÚû_^ Keòaû RûYòùaö
Êû]ú^ PkKê X-@lùe I iû_ùl
ZûKê Y- @lùe iû]ûeYZü
^ò@û~ûA ùfL @u^ Keû~ûGö
GVûùe ùbøZòK eûgò icdKê
iûù_lû Pkbûùa aòùaP^û
Keû~ûGö

17. 17
V
ss
tt
21
21

 ~\ò s2 - s1 \ìeZû
aýa]û^ I t2-t1
jêG ùZùa ùaM V
ùjaö
 icùaM MZò _ûAñ
icd \ìeZû Mâû`
GK Zú~ðý
iekùeLû jêGö
icùaMùe MZògúk aÉêe icd -
\ìeZû Mâû`þ I @icùaMùe MZògúk
aÉêe icd-\êeZû Mâû`þ bò^Ü jêG Gjò
]ûeYû _ûAùaö
GK @icùaMùe MZògúk aÉêe icd
aýa]û^ I @ZòKâû« \ìeZû i´kòZ iûeYú
ù\A QûZâQûZâúuê icd\ìeZû Mâû`þ @u^
KeòaûKê Kjòùaö

5 Activity
icd-_eòùaM Mâû`þ-icdKê X-@l I
_eòùaMKê Y- @lùe ^ò@û~òaö ic
_eòùaMùe MZò Keê[ôaû aÉê ùlZâùe icd
- _eòùaM Mâû`þ icd @l ij icû«e
iekùeLû jêGö
icd _eòùaM Mâû`þ I icd @l c¤ùe
icde \êA _âû« aò¦ê c¤ùe @ûa¡ ùlZâùe
ùlZâ`k ùijò icd _eòùaM i´kòZ GK
iûeYú ù\A QûZâcû^uê icd _eòùaM Mâû`þ
_âÉêZ KeòaûKê Kjòùaö

18. 18
_â[c icúKeYeê _âûe¸K _eòùaM,
@«òc _eòùaM, ZßeY Z[û icd
c¤ùe [ôaû iõ_Kð _âKûgòZ jêG Gjû
aêSòùaö
_â[ùc MZò icúKeY -
icd t = 0 ùaùk _âûe¸òK _eòùaM = u, t
icdùe @«òc _eòùaM
= V, t icd _ùe @ZòKâû« \ìeZû = S
ZßeY (a) _eòùaMùe _eòað^ vu
t


icd aýa]û^
at = = v - u, v = u + at
Activity \ò@û~òaö
gòlK @]ôK C\ûjeY ù\A
]ûeYûKê _eò_êÁ Keò_ûe«òö
_âgÜ -
ùMûUòG cUeKûeþ icZßeû^ßòZ
MZòùe ~ûCQòö 10 ùi icdùe
Gjûe ùaM 30 km/n eê 54 km/n
Kê aé¡ò _ûAfû Gjûe ZßeY
ùKùZ?
7  \ßòZúd MZò
icúKeY
s = ut + ½ at
2

 Gjûe @ZòKâû«
\ìeZû, _âûe¸òK
_eòùaM, ZßeY I
icd c¤ùe
iõ_KðKê _âKûg
Keò[ûGö
2d MZò icúKeYKê aêSòùaö ùMûUòG aiþ iÚòeûaiÚûeê MZò @ûe¸ Keò 5
cò^òUþùe 4cò/ùi
2
ZßeY fûb Kfûö aiþUò
Gjò icd c¤ùe ùKùZ \ìeZû @ZòKâc
Keò[ôa?

19. 19
 ZéZúd MZò
icúKeY - \ìeZû
s Kê bò^Ü cùZ
_âKûg
Keû~ûA_ûùeö
v
2
= u
2
+ 2as
 _eòùaM, _âûe¸òK
_eòùaM, ZßeY I
iek ùeLûùe
@ZòKâû« \ìeZû
c¤ùe iõ_Kð
ZéZúd MZò icúKeYe iekúKeYKê
aêSòùaö
MûYòZòK icû]û^ KeòaûKê \ò@û ~ûA_ûùeö
 Zßeû^ßòZ MZò @ûdZKûe ùlZâ ZòâbêR Z[û
_bêRûKûe ùlZâùe MZòKeòaö I
aéûKûe ùlZâùe MZò Keòaû c¤ùe
K'Y _û[ðýK @Qò aêSòùaö
P¦âe _é[ôcú Pûeò _ûLùe Nì‰ð^, KéZâòc
C_Mâje _é[ôaú Pûeò_ûLùe Nì‰ð^ icaéúd
MZò Kò?

9 Evaluation Class - 1 Period
10 Remedial Class - 1 Period

20. 20
6Â @¤ûd - ak I MZò ^òdc
cûie
^ûc
_ûV/
_âiw
_òeòdW cêLý ]ûeYû
 C_ ]ûeYû
 ~êMà ]ûeYû
_âZýûgòZ `kû`k

aòùgh gòlY Kû~ðýKâc gòlû C_KeY aòùgh iìP^û
ùi_Ö´e ak I MZò
^òdc
1

 MZò
 iÚòe
 MZògúk
 iekùe÷LòK MZò
 ic MZò
 @ic MZò
 aéúd MZò
 MZòe KûeY
 iÚòeûaiÚû
 aÉêe _âûKéZòK @aiÚû
iÚòe @aiÚûKê @^êba Keòùa
aòbò^Ü MZò i´§ùe RûYòùa
MZòe KûeYKê aêSòùa
iÚòe @aiÚû I MZògúk @aiÚû aêSòùa

ù_ŠêKê ùVfòaû
PKþUòG C_eKê ZkKê _KûAaû
aýûùUeú PûRðòZ ùLkYû MûWÿòe @ic
_éÂùe MZò KùeAaû
iûAùKfþ PKe MZò
ùQûU _[e LùŠ Zkê C_eKê `òwòaû
afþUòGKê bìcòùe MWÿûAù\ùf
ù_Šê
ùU^òiþ afþ
PKþ
_[e
ùLkYû MûWÿò

gòlK @]ôK gòlY Kû~ðýKâc
ù\A_ûeòùa



ù_âûùRKÖûAfþ MZò
i´§ùe ]ûeYû ù\A
_ûe«ò
1  ak
 ùVfû
 UYû
 @ûNûZ ù\aû
 cûõiù_gúd _âdûi
ake KûeK RûYòùa
aûjýake _âùdûMùe @aiÚûe
_eòað^
@ûKûe, @ûKéZò, @ûdZ^ùe
_eòað^Kê RûYò_ûeòùa
ùUaêfþKê ùVfòaû
aýûMþKê UûYòaû
afKê @ûNûZ ù\aû
MWê[ôaû afþKê iÚòe Keòaû
ùU^òiþ afþKê Pò_òaû
eae `òZûKê UûYòaû
ÆòâwKê UûYòaû
iòeò¬e _Q bûMKê UûYòaû, ùVfòaû
ùUaêfþ
aýMþ
afþ
Æòâwþ
eae `òZû
iòeò¬

ùa÷mû^òK MûfòfòI,
@ûARûKþ ^òCU^þu
i´§ùe ]ûeYû
ù\A_ûe«òö

 i«êkòZ ak
 @i«êkòZ ak
 NhðY ak ,
aò_eúZcêLú ak
i«êkòZ ak i´§ùe ]ûeYû _ûAùa

ùUaêfþ C_ùe KûV LŠUòG eLò Cbd
_ûgßðKê iêZêfòùe aû§ò icû^ ak _âùdûM
Kùf KûV LŠUò iÚû^û«e ùja ^ûjóö
ùUaêfþ
KûVLŠ
iêZêfò

 Ægð ak
 @Ægð ak
Ægðak I @Ægðake C\ûjeY
cû¤cùe ]ûeYû ù\ùaö
\êAUò Æâwþ ^òKòZò jêKþKê fMûA \êA _ûgßðKê
UûYòùa
Æòâwþ ^òKòZò

21. 21
aÉêUò MZògúk ùjaû RûYò_ûeòùa
aÉêUò Nêôa ^ûjó, RûYòùa

PUûY C_ùe aûKþiKê ùVfòaû
@Ì ak _âùdûM Keòaû

aûKþi aûKþiþe ^òcÜ _é I
PUûY c¤ùe [ôaû NhðY
ak ùVfû ake
aò_eúZ \òMùe Kûc
Kùe
aÉêe C_ùe @aòeZ @i«êkòZ ak
_âùdûM Kùf aÉê Zûjûe MZòKê Pûfê
eùLö ]ûeYû ù\ùaö
iûAùKfþ PfûAaû
`ýû^þ aêùfAaû

iûAùKfþ
`ýû^þ

iûAùKfþ PkûA ù_Wûfþ
cûeòaû, Pûfê eLòùf
aiþêe ùaMùe, MZòe \òMùe aû
Cbd _eòað^ @ûùi aÉê Zßeû^ßòZ
jêGö

ùaMe aé¡ò
(C_eê ZkKê Liê[ôaû _[e)
ùaM jâûi
(Zkê C_eKê CVê[ôaû _[e)



(@^« \ìeZû)
(GK @û^Zeê icZkKê MWê[ôaû _[e)
@û^Z _éÂ
ùQûU ùMûfþ
_[e

aÉêêeê aûjýak @_ieò Mùf aÉê
jûif Keò[ôaû _eòùaM ùjZê
MZògúk jêG, Gjû icMZò, Gjûe
]ûeYû ù\ùaö
aûÉa ùlZâùe NhðYak,
_a^ ak cû¤ûKhðY ake
aòùeû] ùjZê KòQò \ìeZû
@ZòKâû« _ùe iÚòe ùjûA~ûGö
2 ^òCU^þu _â[c MZò
^òdc
RWZß
iÚòeZûe RWÿZû
^òCU^u _â[c MZò ^òdcKê
aêSûAùa

22. 22
iÚòeZûe RWZß I MZòe RWZßKê
C\ûjeY ij aêSûAùaö
Zk ùMûUòUò MZò Keòa @^ý MêWÿòK
iÚòe ejòaö
Kýûecþ ùaûWðùe ùMûUò MêWÿòKê GK ɸ
_eò eLò ùMûUòG _ûgßðeê ÁâûAKþe
iûjû~ýùe ɸ @ûWKê cûeòaû
Kýûùecþ ùaûWð
ùMûUò ÁâûAKe
gòlK iÚòeZûe RWZû i´§ùe
@]ôK Z[ý ù\A_ûeòùaö
cê\âûUò Mæûi c¤Kê _Wÿò~òa KûPMäûi C_ùe KûWðùaûWðUòG eLò
_ûUuò@û cê\âûUòG c¤ bûMùe eLò
KûWðùaûWðKê @ûNûZ Keòaö
KûPMäûi
KûWðùaûWð
_ûUuò@û cê\âû

C_e ajò MêWÿòK iÚòe ejòa ùcûUû ajò _û Q@Uò eLò Zk ajòUòKê
UûYòùY
_û Q@Uò
ùcûUû ajò

_[e ZkKê Sêfê[ôaû iêZûUò QòŠò~òa _[e UòG aû§ò iêZûùe SêfûA ùMûUòG
iÚû^ùe SêfûA ù\A Zk iêZûKê Sòuòùf
iêZûe ZkbûMUò QòŠò~ûG, C_e @õg
iÚòe eùjö
A
B
_[e
C
D
iìZûùe iõPeòZû ùjC[ôaû
gqò _[e _~ðý« _jôa
^ûjóö
 MZòe RWZû KûMRUòKê UûYòùf _ûYò MäûiUò iÚòe
ejòa
ùUaêfþ C_ùe Âòe Mýûi _ûYò eLò Gjûe
Rùk KûMZ LùŠ eLòaû ù~_eò KûMRe
KòQò @õg ùUaêfþe ]ûe ZkKê Sêfòa
ùUaêfþ _ûYò
Mäûi KûMR

 \òMe RWZû Gjò KûMRUòe aûjûe _âû«Kê ]eò UûYòùf \òMe RWÿZû i´§ùe @]ôK
Z[ý ù\A _ûe«òö
ùLkYû UâfòUò @ûMKê MZò Kfûùaùk
ùaûZfUò iÚòe ùjûA ùUaêfþ C_ùe
ejò~òa
ùLkYû UâfòKê iìZûùe aû§ò Gjû C_ùe
_ûYò ùaûZf eLò UûYòùf
ùLkYû Uâfò
iêZû,
_ûYò ùaûZf

_ûYò ùaûZfUò ùUaêfþ C_ùe
_Wÿò~òa
MZògúk ùLkYû UâfòKê jVûZþ iÚòe
Keòù\ùfö

~ûjûe aÉêZß @]ôK Zûjûe RWÿZû
@]ôK RûYòùa RWÿZß aÉêe GK
_âûKéZòK _âaéò aêSòùa
WÁeUòKê ijRùe NêûA jêG, ùUaêfþ
C_ùe @]ôK bûe eLò ùVfòùf NêûA
jêG ^ûjó
gòlK RWZû i´§ùe @]ôK
Z[ý ù\ùa

23. 23
Kû\ê@ [ôaû eûÉûeù iûAùKfþ
PkûAùf Kû\ê@ QòUòKû C_eKê Pûfò
@ûùi
Kû\ê@, _ûYò[ôaû eûÉûùe iûAùKfþ
PkûAùfö

2 ^òCU^þu \ßòZúd MZò
^òdc
ùMûùfA eûÉûùe ~û^ UòG
Mfûùaùk bòZùe [ôaû ~ûZâú Zû'e
^òR iÚû^eê Liò_ùWö

 _âZòNûZ (Impact)
 iõùaM
 ake GKK
 ^òCU^þu \ßòZúd MZò
^òdce aýûLýû
_âZòNûZ aÉêe aÉêZß I _eòùag
Cbd eûgò C_ùe ^òbðe Kùe
aêSûAùaö
aÉêe GK ùbøZòK _âKéZò iõùaM
i´§ùe RYûAùa
ak gì^ý ùjùf ZßeY gì^ý ùja
@[ðûZþ _âûe¸ ùaM gì^ý ùja ùZYê
aûjýak _âùdûM ^ ùjùf aÉêUò
iÚòe ejòaö
gòlK Gjû C_ùe gòlY Kû~ðý ù\A
_ûeòùaö

^òCU^u 2d ^òdc
(Kâcgü)
ZßeY ij ake
iõ_Kð
ZßeY ij aÉêZße
iõ_Kð
F = K ma
_eúlû \ßûeû iÚòeòKéZ, K = 1 iað\û ùja

ake GKK
^òCU^þ WûA^þ
ake SI GKK ^òCU^þ CGs _¡Zòùe
WûA^þ ùjaö ]ûeYû ù\ùa
gòlK ^òCU^þ I WûA^þ c¤ùe
GK Zêk^ûZàK ]ûeYû ù\ùaö
2 ^òCU^þu ZéZúd
^òdc
Kâòdû _âZòKâòdû ak icû^ I aò_eúZ cêLú
Zûjû @^êba Keòùaö
\êAUò Kcû^ú ^òKòZòe jêKþKê fMûA
ùMûUòG _ûgßðKê Lêùe fMûA @^ý _ûgßðKê
UûYòùfö
\êAUò Kûc^ú
^òKòZò

24. 24
Kòâdû ak
_âZòKâòdû ak
eûÉûùe Pûfòaû\ßûeû _û\\ßûeû eûÉûKê
_Q@ûWKê Pû_ò ùVfòaûKê _ùWÿö
geúe C_ùe aò_eúZ \òMeê GK
_âZòKâòdû ak Kû~ðýKùe `kùe
iûjû~ý Kùe ]ûeûYû _ûAùa
a§êKeê Mêkò `êUûAùf
Wwûeê ^\úKìkKê
ùWAñfûùaùk Wwû _QKê
Nêô~ûGö
 iõùaM Gjû GK i\òg eûgò RûYòùa
Gjûe GKK ^ò‰ðd Keòùa RûYòùa
aÉêe iõùaMe \òM ùijò aÉêe
_eòùaMe \òM ijòZ icû^ @ùU
RûYò_ûeòùa
eûÉû KWùe iÚòe ùjûA ejò[ôaû GK UâK
^òeû_\ @ùU cûZâ ùijò UâK Lêaþ @Ì
_eòùaMùe ~ûC[ôùf c¤ ~\ò ]KþKû
cûùe ùZùa lZò @]ôK ùjaö
gòlK @]ôK gòlY Kû~ðý
ù\A_ûeòùaö
 _ûeûPêUe @aùeûjY @ûKûg QZû]ûeú icùaMùe ZkKê
Liòaö cûZâ Gjûe ZßeY ^ûjó ]ûeYû
_ûAùa
ùcûaòfþ, RWûùZfùe iúiû aû fêjûùMûfò
_KûAùf Zûjû _ûeûPêýU _eò ic
_eòùaMùe ZkKê _ùWö
ùcûaòfþ,
RWûùZf iúiú
aû fêjû ùMûfò
GVûùe C¡ßðcêLú I ^òcÜcêLú
ak icû^ö cûZâ QZû]ûeúe
ùaM ~ûjû [ôa ùijò ùaMùe
ùi ZkKê Liòaö
ZßeYe _eòcûY @fMû @fMû ùja
RûYò_ûeòùaö
PK fûMò[ôaû \êAUò gq _Uû C_ùe
ùMûUòKùe _ê@Uò @^ýUòùe Sò@Uò Vò@û
ùjûAQòö
_ê@Kê @Ì aûfò bðò ùjûA[ôaû GK ùQûU
aÉû ]eòaûKê \ò@ö ùiA aÉûKê ùicûù^
GKû«e bûaùe _eÆe @ûWKê aûe´ûe
_KûAùa I ]eòùaö
ùicûù^ ù`û_ûWòaû ùaùk Kò _âZòKâòdû
@^êba KeêQ«ò aêSòùaö
aðcû^ ùMûUòG _Uûùe \êA RY _òfûuê
Vò@û KeûA ùijò Kû~ðý KeûAùaö
PK fûMò
[ôaû \êAUò
gq _Uûö
ùQûU
aûfòaÉû

25. 25
 iõùaMe iõelY iõùaM = aÉêZß x _eòùaMKê
aêSòùaö
icd @]ôK ù^ùf _eòùaMe
_eòcûY Kùc `kùe Kcþ @ûNûZ
fûùM ]ûeYû _ûAùaö
ùKøYiò @i«êkòZ aûjý ak _â~êq ^
ùjûA ~\ò \êAUò aÉê c¤ùe iõNûZ
MùU ùZùa iõNûZ _ùe ùijò aÉê
\ßde ùcûUþ iõùaM iõNûZ _ìaðeê
ùicû^ue ùcûUþ iõùaM ijòZ
icû^ @ùUö ]ûeYû _ûAùaö
KâòùKUþ afþ ]eòfû ùaùk ùLkûkú ^òRe
jûZKê _QKê NêûA \òGö
Gjû _eúlû \ßûeû iÚòeòKé[
ùjûA@Qòö

iìP^û ù\ùaö
1 iõùaMe iõelY ^òdc Kû~ðý
KeêQò ùaûfò ]ûeYû _ûAùaö
ùafê^þe _a^ ù~Cñ \òMùe MZò
Kùe Zûjûe aò_eúZ \òMùe
ieê^kúUò MZò Kùkö `kû`keê
_ûAùa
ùMûUòG ùafê^þKê `êuò `êfûA \ò@ I Zû'
cêjñùe GK iìZû aû§ò \ò@ö ùafê^þ
_éÂùe GK ùQûU ieê^kú @Vû`òZû
iûjû~ýùe fMû@ö ùMûUòG ieê iêZûKê
ùijò ^kú bòZùe _êeûA Zõûe \êA
cêŠKê ùUaêfþ C_ùe fûMò[ôaû \êAUò ieê
Lêòùe aû§ò \ò@ö aðcû^ ùafê^þ
cêjñùe a§û ùjûA[ôaû iêZûKê ùLûfò \ò@ö
~ûjû `kùe ùafê^þ bòZùe [ôaû aûdê
aûjûeKê aûjûeò~òa, ^kúUò Zûjûe
aò_eúZ \òMùe MZò Keòaö

26. 26
KKðUò @]ôK \ìeKê QòUòKò Mfûùaùk
KûP ^kúUò _QKê Kcþ \ìeZû MZò
Keòaö
ùZYê KKðe _eòùaM @]ôK ùja
RûYò _ûeòùaö
Cy cû^e KûP _eúlû ^kúùe Rk
bòðKeò Zû'e cêjñKê KKð \ßûeû a¦
Keò\ò@ö ^kúUòKê ÁûŠþùe fûMò[ôaû \êAUò
iìZû \ßûeû bìicû«e bûùa SêfûA \ò@ö
ÆòeòU fýûµ iûjû~ýùe ^kúKê Mec Keö
KòQò icd _ùe KûPeê KKðUò aûjûeò~òa,
_eúlû ^kúUò Zû'e aò_eúZ \òMùe MZò
Keòaö



Evaluation Work
Remedial Class



7c @¤ûd - cjûKhðY
5
@ùKÖûae I
^ùb´e
cjûKhðY 9 cjûKhðY
cjûKhðY ak
ùK¦âûbúiûeú ak
cû¤ûKhðY ak (Force of
Gravity)
aògße _âùZýK aÉê @^ý aÉêKê
@ûKhðY Kùe ùaûfò ]ûeYû ù\ùaö
cjûKhðY ak K'Y RûYòùaö
ùK¦âûbúiûeú ak K'Y RûYòùaö
ùK¦âû_iûeú ak K'Y RûYòùaö
cû¤ûKhðY ak K'Y RûYòùaö
LŠòG iìZûùe GK ùMûfKKê aû§ò
iìZûe @^ý cêŠKê jûZùe ]eò
NêeûAaû ùgâYú Méjùe \gðûAùaö
aW ùcûUû iìZû
aaþ Kò´û ùQûU
ùMûfK

iûaðR^ú^ cjûKhðY ^òdc
aògße _âùZýK aÉê @^ýaÉêKê
@ûKhðY Kùeö
@ûKhðY ak
F = G Mxm
d
2

cjûKhðY ak GK \êaðkak
iûaðR^ú^ cjûKhðY iÚòeûu
_é[ôaú P¦â c¤ùe [ôaû
cjûKhðY ak
aògße _âùZýK aÉê @^ý aÉêKê
@ûKhðY Kùeö Gjò @ûKhðY ake
_eòcûY ùKùZ Zûjû ^òeê_Y
Keòùaö
cjûKhðY ak GK \êaðk ak ùaûfò
@^êba Keòùaö
iûaðR^ò^ cjûKhðY iÚòeûu ùKùZ
^òeì_Y Keòùaö
_é[ôaú I P¦â c¤ùe [ôaû cjûKhðY
akKê Kk^û Keòùaö
aéjÆZò I _é[ôaúe aÉêZß
_â\, QûZâ I QûZâúcûù^
Gjò Mâj \ßd c¤ùe
cjûKhðY ak Kk^û Keò
gòlKu _ûLùe C_iÚû_^
Keòùaö

27. 27
cjûKhðY ^òdce MêeêZß
cêq_Z^
cû¤ûKhðY R^òZ ZßeY
g e cìfý ^òeì_Y
g e cìfý _é[ôaúe aòbò^Ü
iÚû^ùe bò^Ü bò^Ü
cjûKhðY ^òdce MêeêZß aêSòùaö
cêq _Z^ K'Y RûYòùaö
cû¤ûKhðY R^òZ ZßeY K'Y
aêSòùaö
g e cìfý ^òeì_Y Keòùa I _é[ôaúe
aòbò^Ü iÚû^e Gjû bò^Ü bò^Ü ùaûfò
jé\dwc Keòùaö

cû¤ûKhðY _âbûaùe aÉêe MZòö
cêq _Z^ùe MZò icúKeY
V = u + gt
S = ut + ½ gt2
v
2
= u2 + 2gs
cêq _Z^ icdùe aÉêe _eòùaM
Kò_eò jêG Zûjû RûYòùaö cêq _Z^
icdùe aÉêe MZò icúKeYKê
RûYòùaö
_e, ùMûWò,
aûdê gì^ý
KûPNe

aÉêZß I IR^
aÉêe RWZß
aÉêe IR^
P¦â _éÁùe aÉêe
_\û[ð aÉêZß K'Y Zûjû RûYòùaö
aÉêe IR^ K'Y RûYòùaö IR^ I
aÉêZß c¤ùe _û[ðKý @^êba
Keòùaö P¦â _éÂùe aÉêe IR^
Kk^û Keòùaö

iõNûZ I Pû_
iõNûZ
Pû_
Pû_e GKK
1 _ûgþKûfþ
gm = ge/6 ùaûfò @^êba Keòùaö
iõNûZ K'Y Zûjû @^êba Keòùaö
Pû_ K'Y Zûjû RûYòùa Pû_e GKK
K'Y Zûjû ^ò‰ðd Keòùaö
fêjû KûUòe PUKû cêŠKê Kû^Úùe eLò
jûZêWò iûjû~ýùe _òUòaûö _ê^½
KûUòe ùMûRò@û cê^Kê Kû^Úùe eLò
_òUòaûö ùKCñ _eòiÚòZòùe fêjû KûUò
`êUò~òa Zûjû RûYòùaö
jûZêWò fêjûKû
Zek _\û[ðe Pû_
_äa^ (Bouyancy)
Zeke iû¦âZû
aÉêUò Zekùe aêùW aû
bûùh KûjóKò?

Zek _\û[ðùe Pû_ Kò_eò @^êbìZ
jêG Zûjû RûYòùaö _äaZû K'Y
RûYòùa Zeke iû¦âZû bò^Ü ùjùf
ake _eòcûY bò^Ü jêG ùaûfò
jé\dwc Keòùaö
GK _ûYò _ì‰ð aûfþUùe Vò_ò a¦Keò
aêWûAùf ijRùe aêWÿòa ^ûjó cûZâ
ùaûZf c¤ùe Rk bðòKeò aêWûAùf
ùaûZfþUò aêWò~òa
_ûYò bòð aûfþUò
_äûÁòKþ ùaûZf

28. 28
@ûKðcòWòiþu iìZâ
IR^e @ûbûiú jâûi
@ûù_lòK iû¦âZû
aÉêe biûYò
@ûKðcòWòiþu ^òdc aêSòùa I iìZâ
RûYòùaö
@ûù_lòK iû¦âZû K'Y RûYòùaö
Zek aÉêe IR^ jâûi _eúlû ùgâYú
Méjùe _â\gòðZ ùjaö
Rk_ì‰ð aòKe
Kcû^ú ^òKòZò,
ÁûŠþ, ùQûU
_[e LŠ

@ûù_lòK iû¦âZû
aÉêe iû¦âZû
@ûù_lòK iû¦âZû

aÉêe iû¦âZû K'Y RûYòùa?
ùMûUòG aÉêe iû¦âZûeê Zû'e gê¡Zû
RYû_ùWÿ Zûjû @^êba Keòùaö
ùKøYiò aÉêe @ûù_lòK iû¦âZû Kò_eò
^ò‰ðd jêG Zûjû RûYòùaö





Evaluation Work
Remedial Class


8c @¤ûd - Kû~ðý I gqò
cûie
^ûc
_ûV/
_âiw
_òeòdW cêLý ]ûeYû
 C_ ]ûeYû
 ~êMà ]ûeYû
_âZýûgòZ `kû`k

aòùgh gòlY Kû~ðýKâc gòlû C_KeY aòùgh iìP^û
Wÿòùi´e Kû~ðý I
gqò
08

Kû~ð K'Y
 Kòâdû, aûjýak, aòiÚû_^
 aòmû_^ aò^û Kû~ðý jêG
^ûjóö

Kû~ðý I Gjûe ùa÷mû^òK iõmû
i´§ùe ]ûeYû _ûA _ûeòaö
1) RùY aýqò ùMûUòG ùaûS cêŠûA
Vò@û ùjùf Kû~ðý ùjCQò Kò?
2) _òfûUò ùLkYû UâfòKê UûYòaû \ßûeû
UâfòUò MZò Kùe KûjóKòö
1) GK
ùLkYû
gòlK @^ý C\ûjeY ù\A _ûeòùaö
 ùa÷mû^òK \éÁòùe Kû~ðý -
Kû~ðý ùjaû _ûAñ @«Zü
\êAUò KûeKe
@ûagýKZû ejòQòö
1) ake _âùdûM
2) aÉêe aòiÚû_^

29. 29
 GK ^òŸòðÁ ak \ßûeû
iõ_û\òZ Kû~ðý

ak _âùdûM \ßûeû aòiÚû_^ ùjùf
Kû~ðý jêG Gjò ]ûeYû ù\ùa
1) 5 N ak ùMûUòG aÉê C_ùe
_â~êq ùjûA aÈKê ak \òMùe
12 cò aòiÚû_òZ Kfûö Gjò
ùlZâùe Kû~ðýe _eòcûY Kk^û
Keö
Kû~ðý = ak x aòiÚû_^ W = F.S
Kû~ðýe GKK Rêfþ @Mð
* 1 Rêfþ = 10
7
@Mð
1 @Mð = 10
-7
Rêfþ
 ~êqûZàK I aò~êqûZàK
Kû~ðý
~êqûZàK I aò~êqûZàK Kû~ðý
i´§ùe RûYòùaö
_ûjûW C_eKê PXÿòfûùaùk, Kê@eê _ûYò
KûXÿòfûùaùk cû¤ûKhðY ake aò_eúZ
\òMùe aÉêe aòiÚû_^ jêGö ake \òMKê
~êqZàK ]eòùf aòiÚû_^ aò~êqûZàK jêGö
2 W = F . S . Cos

Kû~ðýe GKKKê gòlK aêSûAùaö cù^Ke ùMûUòG aÉê C_ùe F
_eòcûYe ak AB \òMùe _â~êq
ùjûAQòö ak _âùdûM aò¦ê A ij
ùKûY @u^ Keò S _eòcûYùe aÉêUò
aòiÚû_òZ ùjûA C _~ðý« ~ûA@Qòö
aòiÚû_^e ak \òMùe iõù~ûRK AB =
S Cos
W = FX aòiÚû_^ AB
= F x S Cos
ù~ùZùaùk = 90°, Cos
90° = 0 _â~êq ak _âZò aòiÚû_^ f´
ùjùf ùcûU Kû~ðý 0 ùjaö Kû~ðýe
_eòcûY W = FS Cos

30. 30
Wÿòùi´e/
Rû^êdûeú
3  gqò

gqò I gqòe C› i´§ùe ]ûeYû
_ûAùaö
ùMûUòG MZògúk afþ @^ý GK iÚòe
afþ ij ]Kû ùjùf iÚòe afUþ c¤
MZò Kùeö KûeY _â[c afþe gqò
\ßòZúd afþKê iõPeòZ ùjûA[ûGö
Kû~ðý Keòaû _ûAñ gqò @ûagýK
aÉê ^òùR Kû~ðý Kùf Zûjûe gqò jâûi
_ûGö ù~ùZùaùk aÉê C_ùe aûjýak
_âbûaùe KòQò Kû~ðýKeû~ûG, ùiùZùaùk
aÉêe gqò aé¡ò _ûGö
 gqòe _âKûe ùb\ -
~ûªòK gqò (iÚòZòR gqò
+ MZòR gqò) Zû_R
gqò, eûiûd^òK gqò
aò\êýZþ gqòö
aòbò^Ü _âKûee gqò aòhdùe
]ûeYû _ûAùaö

 MZòR gqò - ùMûUòG aÉê
Zûjûe MZò ù~ûMêñ ù~Cñ
gqò @ûjeY Keò[ûGö
ZûjûKê aÉêe MZòR gqò
Kêjû~ûGö
 iõ_û\òZ Kû~ðýe _eòcûY
= MZòR gqòùe
_eòað^
aÉêe ùaM aXÿòùf
Zû'e MZòR gqò aé¡ò
_ûG I ùaM Kcòùf
Zû'e MZòR gqò jâûi
_ûGö W = ½ mv
2

20 KòMâû aÉêZe GK aÉê 5cò/ùi
_eòùaMùe MZò Keê[ôùf MZòR
gqòe _eòcûY ùKùZ ùjaö

4  iÚòZòR gqò -

iÚòZòR gqò aÉêe @aiÚû^ aû
aò^ýûi R^òZ gqò @ùU, Gjò
]ûeYû _ûAùaö
bìcòVûeê 12 còUe CyZûùe [ôaû 8
KòMâû aÉêZß aògòÁ ùMûUòG aÉêe iÚòZòR
gqò ùKùZ ùja Kk^û Keö
aÉêe MzòZ gqòKê aÉêe iÚòZòR gqò
Kêjû~ûGö Gjò gqò aÉêe @aiÚû^ I
aò^ýûi C_ùe ^òbðe Kùeö

31. 31
 Cy iÚû^ùe [ôaû aÉêe
iÚòZòR gqò -


GK CyZûùe [ôaû aÉêe
iÚòZòRgqò @aiÚû^e CyZû C_ùe
^òbðe Kùe Gjû RûYòùaö
ùKøYiò aÉêKê KòQò CyZûKê CVûAùf Zûjû
gqò @ûjeY Keò[ûGö cû¤ûKhðY
ake aò_eúZ \òMùe ùMûUòG aÉêZ
bìcò C_ùe ùKøYiò CyZûKê CVûAùf
Gjû \ßûeû iõ_û\òZ Kû~ðýKê ùijò
aÉêe cû¤ûKhðYúd iÚòZòRgqò
Kêjû~ûGö
W = Mgh
Ep = W = mgh
 bê_é C_ùe aÉêe
@aiÚû^
bê_é C_ùe aÉêe @aiÚû^ R^òZ iÚòZòR
gqò, aÉêZß, Zûjûe @aiÚû^e CyZû (h)
cû¤ûKhðY R^òZ ZßeY (g) C_ùe
^òbðegúk
5  aòbò^Ü _âKûe gqòe
_ûeÆeòK eì_û«eY -

iaêR Cnò\e Lû\ý _âÉêZòùe
gqòe eì_û«eYKê aêSûAùaö
ùKûAfû, ù_ùUâûfòdc bkò A§^
_âKéZòùe Kò_eò _âÉêZò jêG ùi
i´§ùe mû^ @ûjùeûY Keòùaö
jòUeùe aò\êýZ gqò Zû_ gqòKê
eì_û«òeZ jêG - Gjû ùgâYú Méjùe
ù\Lû ~ûA _ûeòaö

aò\êýZ _vûùe aò\êýZþgqò ~ûªòK
gqòKê eì_û«eòZ jêGö
(1) jòUe


aò\êýZ _vû
Gjû aýZúZ gòlK @^ý eì_û«eYe
C\ûjeY ù\A_ûeòùaö
@ûùc ù\÷^¦ò^ Rúa^ùe aòbò^Ü ~ªùe
Kû~ðý Keê[ôaû ùaùk Gaõ @ûc cû^ue
aòbò^Ü Kû~ðýKfû _ùe gqò ùMûUòG eì_eê
@^ý GK eì_Kê eì_û«eòZ ùjûA[ûGö
 gqò iõelYe ^òdc -
 aògßùe ùcûU gqòe
_eòcûY iað\û iÚòe
eùjö
gqò iõelYe ^òdc i´§ùe
@aMZ ùjùaö
ù~ùZùaùk gqò ùMûUòG eì_eê @^ý
GK eì_Kê eì_û«eòZ ùjûA[ûGö
ùiùZùaùk aÉêe icìje ùcûU
_eòcûY @_eaðòZ eùjö
cêq _Z^ cêq _Z^ ùaùk ùcûU gqòe
_eòcûY iÚòe Gjò ]ûeYû _ûAùaö
- cêq _Z^ ùaùk aÉêe ùcûU gqòe
_eòcûY @[ðûZþ aÉêe _âùZýK @aiÚû^ùe
aÉêe MZòR I iÚòZòR gqòe ù~ûM`k
iÚòe ùjûA[ûGö

32. 32
cû¤ûKhðY R^òZ iÚòZòR gqò aÉêe cêq _Zò^ ùaùk aÉêe cû¤ûKhðY
R^òZ iÚòZòR gqò @aòeZ bûaùe Zû'e
MZòR gqòùe eì_û«eòZ jêGö
6  _ûIßûe p = w/t Gjû RûYòùaö 500 ^òCU^þ IR^ aògòÁ RùY
ùfûK 8cò. CyZûKê 12 ùi. icd
c¤ùe PXÿò_ûùe ùZùa ùijò
aýqòue _ûIßûe Kk^û Keö
_ûIßûe aòbò^Ü GKK e gòlY ]ûeYû
ù\ùaö
p = w/t
p = _ûIßûe
w = Kû~ðý
t = icd
jûeûjûeò _ûIßûe
= ùcûU iµû\òZ Kû~ðý
ùcûU icd
= ùcûU ^òùdûRòZ gqò
ùcûU icd
 _ûIßûe e GKK - Ißû^, KòùfûIßûU
1 KòùfûIßûU= 1000 IßûU
=1000 Rêfþ/ùi
gqòe aýaiûdòK GKK-
GK KòùfûIßûUþ ùciò^þ GK Nû
_~ðý« Kû~ðý Kùf ù~ZòKò gqò
aýajûe Kùe ZûjûKê GK KòùfûIßûU
Nû (Kwh) Kêjû~ûGö
1 Kwh=3.6x105 Rêfþ
ùMûUòG 40 IßûU e afþaþ _âZò\ò^ 8
Nû ùfLûGñ Rkòùf ùKùZ
_eòcûYe gqò ùMûUòG \ò^ùe Lyð
ùjaö
gòlK @^ý C\ûjeY ù\A _ûeòùaö
@ûùc @ûc Nùe ù~ZòKò Kwh aò\êýZ
gqò aýajûe Keê ùijò @^êiûùe _Aiû
ù\A[ûCö
7
8
Evaluation Class-1 Period
Remedial Class - 1 Period

33. 33
9c @¤ûd - ]ß^ò
Rû^êdûeú ]ß^ò 9 ]ß^ò
]ß^òe iéÁ
gqò iõelY ^òdc
]ß^òe iPeY
aòbò^Ü _âKûe gqò aòhdùe RûYòùaö
gqòe eì_û«eY C_ùe iìP^û _ûAùaö
]ß^ò GK gqò ùaûfò jé\dwc Keòùaö
]ß^òe iéÁò jêG Kò_eò RûYòùaö
GK Uêý^òw `Kð e ùMûUòG gûLûKê
eae _ýûWþùe @ûNûZ Keò Kµ^ iéÁò
Keû~òaö ùijò KµòZ Uêý^òKþ `KðKê
Rk_ì‰ð Mäûiþùe Rk _éÁùe Ægð
KeûAùf Rk KµòZ ùjaö
Uê^òwþ `Kð,
Rk_ê‰ð Mäûi
eae _ýûWö

]ß^òe ieZû
cû¤c
Kµ^ gqò ù~ûMê KYòKûe
ù\ûk^
]ß^ò Zew
Zew MZò
~ûªòK Zew
iµúW^
aòek^
]ß^ò MZò _ûAñ cû¤c @ûagýK
cû¤c K'Y RûYòùaö
Kµ^ gqòeê ]ß^ò Kò_eò iéÁò jêG RûYòùaö
]ß^ò GK ~ûªòK Zew Zûjû RûYòùaö
]ß^òe MZò _ûAñ cû¤c @ûagýK Zûjû
RûYòùaö
]ß^ò MZò Keòaû _ûAñ cû¤c @ûagýK
_ûAñ _eúlû ùgâYú Méjùe _â\gòðZ
ùjaö
ùafþRûe
AùfKþUòâK ùafþ
Vò_ò
ÊòPþ
aò\êýZþ _eò_[
aûdê ^òÃûi^
~ª

]ß^ò Zew @^ê ù\÷Nðý Zew
@^ê ù\÷Nðý Zew
@^ê_âiÚ Zew
]ß^ò Zew GK @^ê ù\÷Nðý Zew @ùU
Zûjû RûYòùaö @^ê_âiÚ Zew Zûjû
RûYòùaö

34. 34
]ß^ò Zewe flY
@ûaéò (Frequency)
@ûdûc (amplitude)
Zew ù\÷Nðý (Wave
length)
Zew ùaM (Speed of
wave)
Zew @ûaéò K'Y RûYòùaö
@ûdûc K'Y RûYòùaö
Zew ù\÷Nðý K'Y Zûjû RûYòùaö
iµê‰ð ù\ûk^ K'Y RûYòùaö Mjße I
gòLe c¤ùe _û[ðýKý C_faþ]ô Keòùaö
@ûaéò I icd c¤ùe iõ_Kð RûYòùaö
F = I/T
@ûaéòe GKK jRð Zûjû RûYòùaö _òP
K'Y RûYòùaö ]ß^òe MêYaû RûYòùaö
KKðg g± I c]ìe g± c¤ùe _û[ðKý
RûYòùaö
Zew ùaM = Zew @ûaéò x Zew
ù\÷Nðý iµKðKê RûYòùa ]ß^òe \úaâZû
RûYòùaö

aòbò^Ü cû¤cùe ]ß^òe ùaM
]ß^òe ùaM cû¤ce ]cð
C_ùe ^òbðegúkö
aòbò^Ü cû¤cùe ]ß^òe ùaM
]ß^òe ùaM cû¤cùe ]cð C_ùe
^òbðegúk Zûjû RûYòùaö
]ß^òe ùaM Zû_cûZâû @^ê~ûdú a\ùk
Zûjû @^êba Keòùaö

]ß^òe _âZò`k^
_âZò]ß^ò
ajê _âZò`k^
]ß^òe _âZò`k^e ^òdc K'Y RûYòùaö
]ß^òe _âZò`k^Kê aýajûe Keò _âZò]ß^ò
K'Y RûYòùaö
_âZò]ß^ò, aûdê cû¤cùe Zû_cûZâû C_ùe
^òbðegúk Zûjû RûYòùaö
]ß^ò _âZò`k^ _ûAñ _âÉêZ I Zû
cû¤cùe _âZò`k^e ^òdce iZýiû
_âZò_û\^ö
ùcûUû KûMRùe
\êAUò _ûA_þ
ùUaêfþ Nû
Kò´û @^ý ]ß^ò
iéÁòKûeú _\û[ð

35. 35
_âZò^û\
]ß^òe ajê _âZò`k^e
aýajûe
ajê _âZò`k^ K'Y aêSòaûö
_âZòaû\ Kò_eò iéÁò jêG Zûjû aêSòùaö
]ß^òe ajê _âZò`k^e aýajûe aòbò^Ü
~ûªòK C_KeY ~[û - Kûjûkú, fûCWþ
ÆòKe, ùcMûù`û^þ, iûjû^ûA,
ùÁù[ùÃû_ AZýû\òe cû¤cùe aêSòùaö
aqêZû Kl aû K^þ`ùe^iþ jfþ Gaõ
iòù^cû jfþe QûZKê KûjóKò aKâ
Keû~ûA~ûG aêSòùaö

gâaYe @ûaéò _eûi
gâûaý ]ß^ò
A^þ`âûùiû^òKþ ]ß^ò
@fþUâûiûCŠþ
@fþUâû iûCŠe _âùdûM
ùiû^ûeþ
gâûaý ]ß^òe _eûi K'Y aêSòùaö
K'Y aêSòùaö
A^þ`âûùiû^òKþ ]ß^ò K'Y I ZûKê
ùKCñcûù^ gêYò_ûe«ò Zûjû aêSòùaö
@fþUâû iûCŠ K'Y Zûjû RûYòùaö
@fþUâû iûCŠe aýajûe RûYòùaö
ùiû^ûe K'Y RûYòùaö
ùiû^ûeKê _âùdûMKeò icê\â c¤ùe aêWò
ejò[ôaû _\û[ðe MbúeZû RûYòùaö
@fþUâû iûCŠ _âùdûM Keò aû\êWò Kò_eò
\òM ^ò‰ðd Kùe Zûjû aêSòùaö

cû^a K‰ðe MV^
gîZò iÜûdê
K‰ð K'Y RûYòùaö K‰ðe aòbò^Ü @õge
MV^ I Kû~ðý aòhdùe @^êgúk^
Keòùaö _âZò iÜûdê Kò_eò Kû~ðýKùe Zûjû
@^êba Keòùaö


Evaluation - 1
Remedial - 1