(eBook PDF) Database System Concepts 6th Edition

(eBook PDF) Database System Concepts 6th Edition
instant download
https://ebooksecure.com/product/ebook-pdf-database-system-
concepts-6th-edition/
Download more ebook from https://ebooksecure.com

We believe these products will be a great fit for you. Click
the link to download now, or visit ebooksecure.com
to discover even more!
Database System Concepts 7th Edition Abraham
Silberschatz - eBook PDF
https://ebooksecure.com/download/database-system-concepts-ebook-
pdf/
(eBook PDF) Database System Concepts 7th Edition by
Abraham Silberschatz
http://ebooksecure.com/product/ebook-pdf-database-system-
concepts-7th-edition-by-abraham-silberschatz/
Database Concepts 8th Edition (eBook PDF)
http://ebooksecure.com/product/database-concepts-8th-edition-
ebook-pdf/
(eBook PDF) Concepts of Database Management 10th
Edition
http://ebooksecure.com/product/ebook-pdf-concepts-of-database-
management-10th-edition/

(eBook PDF) Operating System Concepts, 10th Edition
http://ebooksecure.com/product/ebook-pdf-operating-system-
concepts-10th-edition/
(Original PDF) Database Concepts 8th Edition by David
M. Kroenke
http://ebooksecure.com/product/original-pdf-database-
concepts-8th-edition-by-david-m-kroenke/
Concepts of database management 10th Edition Lisa
Friedrichsen - eBook PDF
https://ebooksecure.com/download/concepts-of-database-management-
ebook-pdf/
(eBook PDF) Concepts of Database Management , 9th
Edition Joy L. Starks
http://ebooksecure.com/product/ebook-pdf-concepts-of-database-
management-9th-edition-joy-l-starks/
(eBook PDF) Instructor's Manual to accompany Operating
System Concepts
http://ebooksecure.com/product/ebook-pdf-instructors-manual-to-
accompany-operating-system-concepts/

Contents vii
Chapter 8 Relational Database Design
8.1 Features of Good Relational
Designs 323
8.2 Atomic Domains and First Normal
Form 327
8.3 Decomposition Using Functional
Dependencies 329
8.4 Functional-Dependency Theory 338
8.5 Algorithms for Decomposition 348
8.6 Decomposition Using Multivalued
Dependencies 355
8.7 More Normal Forms 360
8.8 Database-Design Process 361
8.9 Modeling Temporal Data 364
8.10 Summary 367
Exercises 368
Bibliographical Notes 374
Chapter 9 Application Design and Development
9.1 Application Programs and User
Interfaces 375
9.2 Web Fundamentals 377
9.3 Servlets and JSP 383
9.4 Application Architectures 391
9.5 Rapid Application Development 396
9.6 Application Performance 400
9.7 Application Security 402
9.8 Encryption and Its Applications 411
9.9 Summary 417
Exercises 419
Bibliographical Notes 426
PART THREE
DATA STORAGE AND QUERYING
Chapter 10 Storage and File Structure
10.1 Overview of Physical Storage
Media 429
10.2 Magnetic Disk and Flash Storage 432 10.3 RAID 441 10.4 Tertiary Storage 449
10.5 File Organization 451
10.6 Organization of Records in Files 457
10.7 Data-Dictionary Storage 462
10.8 Database Buffer 464
10.9 Summary 468
Exercises 470
Bibliographical Notes 473
Chapter 11 Indexing and Hashing
11.1 Basic Concepts 475
11.2 Ordered Indices 476
11.3 B
+
-Tree Index Files 485
11.4 B
+
-Tree Extensions 500
11.5 Multiple-Key Access 506
11.6 Static Hashing 509
11.7 Dynamic Hashing 515
11.8 Comparison of Ordered Indexing and
Hashing 523
11.9 Bitmap Indices 524
11.10 Index Deﬁnition in SQL 528
11.11 Summary 529
Exercises 532
Bibliographical Notes 536

viiiContents
Chapter 12 Query Processing
12.1 Overview 537
12.2 Measures of Query Cost 540
12.3 Selection Operation 541
12.4 Sorting 546
12.5 Join Operation 549
12.6 Other Operations 563
12.7 Evaluation of Expressions 567
12.8 Summary 572
Exercises 574
Bibliographical Notes 577
Chapter 13 Query Optimization
13.1 Overview 579
13.2 Transformation of Relational
Expressions 582
13.3 Estimating Statistics of Expression
Results 590
13.4 Choice of Evaluation Plans 598
13.5 Materialized Views** 607
13.6 Advanced Topics in Query
Optimization** 612
13.7 Summary 615
Exercises 617
Bibliographical Notes 622
PART FOUR
TRANSACTION MANAGEMENT
Chapter 14 Transactions
14.1 Transaction Concept 627 14.2 A Simple Transaction Model 629 14.3 Storage Structure 632
14.4 Transaction Atomicity and
Durability 633
14.5 Transaction Isolation 635
14.6 Serializability 641
14.7 Transaction Isolation and
Atomicity 646
14.8 Transaction Isolation Levels 648
14.9 Implementation of Isolation Levels 650
14.10 Transactions as SQL Statements 653
14.11 Summary 655
Exercises 657
Bibliographical Notes 660
Chapter 15 Concurrency Control
15.1 Lock-Based Protocols 661
15.2 Deadlock Handling 674
15.3 Multiple Granularity 679
15.4 Timestamp-Based Protocols 682
15.5 Validation-Based Protocols 686
15.6 Multiversion Schemes 689
15.7 Snapshot Isolation 692
15.8 Insert Operations, Delete Operations,
and Predicate Reads 697
15.9 Weak Levels of Consistency in
Practice 701
15.10 Concurrency in Index Structures** 704
15.11 Summary 708
Exercises 712
Bibliographical Notes 718

Contents ix
Chapter 16 Recovery System
16.1 Failure Classiﬁcation 721
16.2 Storage 722
16.3 Recovery and Atomicity 726
16.4 Recovery Algorithm 735
16.5 Buffer Management 738
16.6 Failure with Loss of Nonvolatile
Storage 743
16.7 Early Lock Release and Logical Undo
Operations 744
16.8 ARIES** 750
16.9 Remote Backup Systems 756
16.10 Summary 759
Exercises 762
Bibliographical Notes 766
PART FIVE SYSTEM ARCHITECTURE
Chapter 17 Database-System Architectures
17.1 Centralized and Client–Server
Architectures 769
17.2 Server System Architectures 772 17.3 Parallel Systems 777 17.4 Distributed Systems 784
17.5 Network Types 788
17.6 Summary 791
Exercises 793
Bibliographical Notes 794
Chapter 18 Parallel Databases
18.1 Introduction 797
18.2 I/O Parallelism 798
18.3 Interquery Parallelism 802
18.4 Intraquery Parallelism 803
18.5 Intraoperation Parallelism 804
18.6 Interoperation Parallelism 813
18.7 Query Optimization 814
18.8 Design of Parallel Systems 815
18.9 Parallelism on Multicore
Processors 817
18.10 Summary 819
Exercises 821
Bibliographical Notes 824
Chapter 19 Distributed Databases
19.1 Homogeneous and Heterogeneous
Databases 825
19.2 Distributed Data Storage 826
19.3 Distributed Transactions 830
19.4 Commit Protocols 832
19.5 Concurrency Control in Distributed
Databases 839
19.6 Availability 847
19.7 Distributed Query Processing 854
19.8 Heterogeneous Distributed
Databases 857
19.9 Cloud-Based Databases 861
19.10 Directory Systems 870
19.11 Summary 875
Exercises 879
Bibliographical Notes 883

x Contents
PART SIX DATA WAREHOUSING, DATA
MINING, AND INFORMATION RETRIEVAL
Chapter 20 Data Warehousing and Mining
20.1 Decision-Support Systems 887
20.2 Data Warehousing 889
20.3 Data Mining 893
20.4 Classiﬁcation 894
20.5 Association Rules 904
20.6 Other Types of Associations 906
20.7 Clustering 907
20.8 Other Forms of Data Mining 908
20.9 Summary 909
Exercises 911
Bibliographical Notes 914
Chapter 21 Information Retrieval
21.1 Overview 915
21.2 Relevance Ranking Using Terms 917
21.3 Relevance Using Hyperlinks 920
21.4 Synonyms, Homonyms, and
Ontologies 925
21.5 Indexing of Documents 927
21.6 Measuring Retrieval Effectiveness 929
21.7 Crawling and Indexing the Web 930
21.8 Information Retrieval: Beyond Ranking
of Pages 931
21.9 Directories and Categories 935
21.10 Summary 937
Exercises 939
Bibliographical Notes 941
PART SEVEN
SPECIALTY DATABASES
Chapter 22 Object-Based Databases
22.1 Overview 945 22.2 Complex Data Types 946 22.3 Structured Types and Inheritance in
SQL 949
22.4 Table Inheritance 954 22.5 Array and Multiset Types in SQL 956 22.6 Object-Identity and Reference Types in
SQL 961
22.7 Implementing O-R Features 963
22.8 Persistent Programming
Languages 964
22.9 Object-Relational Mapping 973
22.10 Object-Oriented versus
Object-Relational 973
22.11 Summary 975
Exercises 976
Bibliographical Notes 980
Chapter 23 XML
23.1 Motivation 981
23.2 Structure of XML Data 986
23.3 XML Document Schema 990
23.4 Querying and Transformation 998
23.5 Application Program Interfaces to
XML 1008
23.6 Storage of XML Data 1009
23.7 XML Applications 1016
23.8 Summary 1019
Exercises 1021
Bibliographical Notes 1024

Contents xi
PART EIGHT ADVANCED TOPICS
Chapter 24 Advanced Application Development
24.1 Performance Tuning 1029
24.2 Performance Benchmarks 1045
24.3 Other Issues in Application
Development 1048
24.4 Standardization 1051
24.5 Summary 1056
Exercises 1057
Bibliographical Notes 1059
Chapter 25 Spatial and Temporal Data and Mobility
25.1 Motivation 1061
25.2 Time in Databases 1062
25.3 Spatial and Geographic Data 1064
25.4 Multimedia Databases 1076
25.5 Mobility and Personal Databases 1079
25.6 Summary 1085
Exercises 1087
Bibliographical Notes 1089
Chapter 26 Advanced Transaction Processing
26.1 Transaction-Processing Monitors 1091
26.2 Transactional Workﬂows 1096
26.3 E-Commerce 1102
26.4 Main-Memory Databases 1105
26.5 Real-Time Transaction Systems 1108
26.6 Long-Duration Transactions 1109
26.7 Summary 1115
Exercises 1117
Bibliographical Notes 1119
PART NINE
CASE STUDIES
Chapter 27 PostgreSQL
27.1 Introduction 1123 27.2 User Interfaces 1124
27.3 SQL Variations and Extensions 1126
27.4 Transaction Management in
PostgreSQL 1137
27.5 Storage and Indexing 1146
27.6 Query Processing and
Optimization 1151
27.7 System Architecture 1154
Bibliographical Notes 1155
Chapter 28 Oracle
28.1 Database Design and Querying
Tools 1157
28.2 SQL Variations and Extensions 1158
28.3 Storage and Indexing 1162
28.4 Query Processing and
Optimization 1172
28.5 Concurrency Control and
Recovery 1180
28.6 System Architecture 1183
28.7 Replication, Distribution, and External
Data 1188
28.8 Database Administration Tools 1189
28.9 Data Mining 1191
Bibliographical Notes 1191

xiiContents
Chapter 29 IBM DB2 Universal Database
29.1 Overview 1193
29.2 Database-Design Tools 1194
29.3 SQL Variations and Extensions 1195
29.4 Storage and Indexing 1200
29.5 Multidimensional Clustering 1203
29.6 Query Processing and
Optimization 1207
29.7 Materialized Query Tables 1212
29.8 Autonomic Features in DB2 1214
29.9 Tools and Utilities 1215
29.10 Concurrency Control and
Recovery 1217
29.11 System Architecture 1219
29.12 Replication, Distribution, and External
Data 1220
29.13 Business Intelligence Features 1221
Bibliographical Notes 1222
Chapter 30 Microsoft SQL Server
30.1 Management, Design, and Querying
Tools 1223
30.2 SQL Variations and Extensions 1228
30.3 Storage and Indexing 1233
30.4 Query Processing and
Optimization 1236
30.5 Concurrency and Recovery 1241
30.6 System Architecture 1246
30.7 Data Access 1248
30.8 Distributed Heterogeneous Query
Processing 1250
30.9 Replication 1251
30.10 Server Programming in .NET 1253
30.11 XML Support 1258
30.12 SQL Server Service Broker 1261
30.13 Business Intelligence 1263
Bibliographical Notes 1267
PART TEN
APPENDICES
Appendix A Detailed University Schema
A.1 Full Schema 1271 A.2 DDL 1272
A.3 Sample Data 1276
Appendix B Advanced Relational Design (contents online)
B.1 Multivalued Dependencies B1 B.3 Domain-Key Normal Form B8
B.4 Summary B10
Exercises B10
Bibliographical Notes B12
Appendix C Other Relational Query Languages (contents online)
C.1 Query-by-Example C1
C.2 Microsoft Access C9
C.3 Datalog C11
C.4 Summary C25
Exercises C26
Bibliographical Notes C30

Contentsxiii
Appendix D Network Model (contents online)
D.1 Basic Concepts D1
D.2 Data-Structure Diagrams D2
D.3 The DBTG CODASYL Model D7
D.4 DBTG Data-Retrieval Facility D13
D.5 DBTG Update Facility D20
D.6 DBTG Set-Processing Facility D22
D.7 Mapping of Networks to Files D27
D.8 Summary D31
Exercises D32
Bibliographical Notes D35
Appendix E Hierarchical Model (contents online)
E.1 Basic Concepts E1
E.2 Tree-Structure Diagrams E2
E.3 Data-Retrieval Facility E13
E.4 Update Facility E17
E.5 Virtual Records E20
E.6 Mapping of Hierarchies to Files E22
E.7 The IMS Database System E24
E.8 Summary E25
Exercises E26
Bibliographical Notes E29
Bibliography 1283
Index 1315

This page intentionally left blank

Preface
Database management has evolved from a specialized computer application to a
central component of a modern computing environment, and, as a result, knowl-
edge about database systems has become an essential part of an education in
computer science. In this text, we present the fundamental concepts of database
management. These concepts include aspects of database design, database lan-
guages, and database-system implementation.
This text is intended for a ﬁrst course in databases at the junior or senior
undergraduate, or ﬁrst-year graduate, level. In addition to basic material for
a ﬁrst course, the text contains advanced material that can be used for course
supplements, or as introductory material for an advanced course.
We assume only a familiarity with basic data structures, computer organi-
zation, and a high-level programming language such as Java, C, or Pascal. We
present concepts as intuitive descriptions, many of which are based on our run-
ning example of a university. Important theoretical results are covered, but formal
proofs are omitted. In place of proofs, ﬁgures and examples are used to suggest
why a result is true. Formal descriptions and proofs of theoretical results may
be found in research papers and advanced texts that are referenced in the biblio-
graphical notes.
The fundamental concepts and algorithms covered in the book are often
based on those used in existing commercial or experimental database systems.
Our aim is to present these concepts and algorithms in a general setting that is
not tied to one particular database system. Details of particular database systems
are discussed in Part 9,“Case Studies.”
In this, the sixth edition ofDatabase System Concepts,wehaveretainedthe
overall style of the prior editions while evolving the content and organization to
reﬂect the changes that are occurring in the way databases are designed, managed,
and used. We have also taken into account trends in the teaching of database
concepts and made adaptations to facilitate these trends where appropriate.
xv

xviPreface
Organization
The text is organized in nine major parts, plus ﬁve appendices.
•Overview(Chapter 1). Chapter 1 provides a general overview of the nature
and purpose of database systems. We explain how the concept of a database
system has developed, what the common features of database systems are,
what a database system does for the user, and how a database system in-
terfaces with operating systems. We also introduce an example database
application: a university organization consisting of multiple departments,
instructors, students, and courses. This application is used as a running ex-
ample throughout the book. This chapter is motivational, historical, and ex-
planatory in nature.
•Part 1: Relational Databases(Chapters 2 through 6). Chapter 2 introduces
the relational model of data, covering basic concepts such as the structure
of relational databases, database schemas, keys, schema diagrams, relational
query languages, and relational operations. Chapters 3, 4, and 5 focus on the
most inﬂuential of the user-oriented relational languages:
SQL.Chapter6cov-
ers the formal relational query languages: relational algebra, tuple relational
calculus, and domain relational calculus.
The chapters in this part describe data manipulation: queries, updates, in-
sertions, and deletions, assuming a schema design has been provided. Schema
design issues are deferred to Part 2.
•Part 2: Database Design(Chapters 7 through 9). Chapter 7 provides an
overview of the database-design process, with major emphasis on database
design using the entity-relationship data model. The entity-relationship data
model provides a high-level view of the issues in database design, and of the
problems that we encounter in capturing the semantics of realistic applica-
tions within the constraints of a data model.
UMLclass-diagram notation is
also covered in this chapter.
Chapter 8 introduces the theory of relational database design. The the-
ory of functional dependencies and normalization is covered, with emphasis
on the motivation and intuitive understanding of each normal form. This
chapter begins with an overview of relational design and relies on an intu-
itive understanding of logical implication of functional dependencies. This
allows the concept of normalization to be introduced prior to full coverage
of functional-dependency theory, which is presented later in the chapter. In-
structors may choose to use only this initial coverage in Sections 8.1 through
8.3 without loss of continuity. Instructors covering the entire chapter will ben-
eﬁt from students having a good understanding of normalization concepts to
motivate some of the challenging concepts of functional-dependency theory.
Chapter 9 covers application design and development. This chapter empha-
sizes the construction of database applications with Web-based interfaces. In
addition, the chapter covers application security.

Prefacexvii
•Part 3: Data Storage and Querying(Chapters 10 through 13). Chapter 10
deals with storage devices, ﬁles, and data-storage structures. A variety of
data-access techniques are presented in Chapter 11, including B
+
-tree indices
and hashing. Chapters 12 and 13 address query-evaluation algorithms and
query optimization. These chapters provide an understanding of the internals
of the storage and retrieval components of a database.
•Part 4: Transaction Management(Chapters 14 through 16). Chapter 14 fo-
cuses on the fundamentals of a transaction-processing system: atomicity,
consistency, isolation, and durability. It provides an overview of the methods
used to ensure these properties, including locking and snapshot isolation.
Chapter 15 focuses on concurrency control and presents several techniques
for ensuring serializability, including locking, timestamping, and optimistic
(validation) techniques. The chapter also covers deadlock issues. Alterna-
tives to serializability are covered, most notably the widely-used snapshot
isolation, which is discussed in detail.
Chapter 16 covers the primary techniques for ensuring correct transac-
tion execution despite system crashes and storage failures. These techniques
include logs, checkpoints, and database dumps. The widely-used
ARIESal-
gorithm is presented.
•Part 5: System Architecture(Chapters 17 through 19). Chapter 17 covers
computer-system architecture, and describes the inﬂuence of the underly-
ing computer system on the database system. We discuss centralized sys-
tems, client–server systems, and parallel and distributed architectures in this
chapter.
Chapter 18, on parallel databases, explores a variety of parallelization
techniques, including
I/Oparallelism, interquery and intraquery parallelism,
and interoperation and intraoperation parallelism. The chapter also describes
parallel-system design.
Chapter 19 covers distributed database systems, revisiting the issues
of database design, transaction management, and query evaluation and op-
timization, in the context of distributed databases. The chapter also cov-
ers issues of system availability during failures, heterogeneous distributed
databases, cloud-based databases, and distributed directory systems.
•Part 6: Data Warehousing, Data Mining, and Information Retrieval(Chap-
ters 20 and 21). Chapter 20 introduces the concepts of data warehousing
and data mining. Chapter 21 describes information-retrieval techniques for
querying textual data, including hyperlink-based techniques used in Web
search engines.
Part 6 uses the modeling and language concepts from Parts 1 and 2, but
does not depend on Parts 3, 4, or 5. It can therefore be incorporated easily
into a course that focuses on
SQLand on database design.

xviiiPreface
•Part 7: Specialty Databases(Chapters 22 and 23). Chapter 22 covers object-
based databases. The chapter describes the object-relational data model,
which extends the relational data model to support complex data types, type
inheritance, and object identity. The chapter also describes database access
from object-oriented programming languages.
Chapter 23 covers the
XMLstandard for data representation, which is seeing
increasing use in the exchange and storage of complex data. The chapter also
describes query languages for
XML.
•Part 8: Advanced Topics(Chapters 24 through 26). Chapter 24 covers ad-
vanced issues in application development, including performance tuning,
performance benchmarks, database-application testing, and standardization.
Chapter 25 covers spatial and geographic data, temporal data, multimedia
data, and issues in the management of mobile and personal databases.
Finally, Chapter 26 deals with advanced transaction processing. Top-
ics covered in the chapter include transaction-processing monitors, transac-
tional workﬂows, electronic commerce, high-performance transaction sys-
tems, real-time transaction systems, and long-duration transactions.
•Part 9: Case Studies(Chapters 27 through 30). In this part, we present case
studies of four of the leading database systems, PostgreSQL, Oracle,
IBM DB2,
and Microsoft
SQLServer. These chapters outline unique features of each of
these systems, and describe their internal structure. They provide a wealth of
interesting information about the respective products, and help you see how
the various implementation techniques described in earlier parts are used
in real systems. They also cover several interesting practical aspects in the
design of real systems.
•Appendices. We provide ﬁve appendices that cover material that is of histor-
ical nature or is advanced; these appendices are available only online on the
Web site of the book (
http://www.db-book.com). An exception is Appendix A,
which presents details of our university schema including the full schema,
DDL, and all the tables. This appendix appears in the actual text.
Appendix B describes other relational query languages, including
QBE
Microsoft Access, and Datalog.
Appendix C describes advanced relational database design, including the
theory of multivalued dependencies, join dependencies, and the project-join
and domain-key normal forms. This appendix is for the beneﬁt of individuals
who wish to study the theory of relational database design in more detail,
and instructors who wish to do so in their courses. This appendix, too, is
available only online, on the Web site of the book.
Although most new database applications use either the relational model
or the object-relational model, the network and hierarchical data models are
still in use in some legacy applications. For the beneﬁt of readers who wish to
learn about these data models, we provide appendices describing the network
and hierarchical data models, in Appendices D and E respectively.

Prefacexix
The Sixth Edition
The production of this sixth edition has been guided by the many comments and
suggestions we received concerning the earlier editions, by our own observations
while teaching at Yale University, Lehigh University, and
IITBombay, and by our
analysis of the directions in which database technology is evolving.
We have replaced the earlier running example of bank enterprise with a uni-
versity example. This example has an immediate intuitive connection to students
that assists not only in remembering the example, but, more importantly, in gain-
ing deeper insight into the various design decisions that need to be made.
We have reorganized the book so as to collect all of our
SQLcoverage together
and place it early in the book. Chapters 3, 4, and 5 present complete
SQLcoverage.
Chapter 3 presents the basics of the language, with more advanced features in
Chapter 4. In Chapter 5, we present
JDBCalong with other means of accessing
SQLfrom a general-purpose programming language. We present triggers and re-
cursion, and then conclude with coverage of online analytic processing (
OLAP).
Introductory courses may choose to coveronly certain sections of Chapter 5 or
defer sections until after the coverage of database design without loss of continu-
ity.
Beyond these two major changes, we revised the material in each chapter,
bringing the older material up-to-date, adding discussions on recent develop-
ments in database technology, and improving descriptions of topics that students
found difﬁcult to understand. We have also added new exercises and updated
references. The list of speciﬁc changes includes the following:
•Earlier coverage ofSQL.Many instructors useSQLas a key component of term
projects (see our Web site,
www.db-book.com, for sample projects). In order to
give students ample time for the projects, particularly for universities and
colleges on the quarter system, it is essential to teach
SQLas early as possible.
With this in mind, we have undertaken several changes in organization:
◦A new chapter on the relational model (Chapter 2) precedes
SQL,laying
the conceptual foundation, without getting lost in details of relational
algebra.
◦Chapters 3, 4, and 5 provide detailed coverage of
SQL. These chapters also
discuss variants supported by different database systems, to minimize
problems that students face when they execute queries on actual database
systems. These chapters cover all aspects of
SQL, including queries, data
deﬁnition, constraint speciﬁcation,
OLAP,andtheuseofSQLfrom within
a variety of languages, including Java/
JDBC.
◦Formal languages (Chapter 6) have been postponed to after
SQL,andcan
be omitted without affecting the sequencing of other chapters. Only our
discussion of query optimization in Chapter 13 depends on the relational
algebra coverage of Chapter 6.

xx Preface
•New database schema.We adopted a new schema, which is based on uni-
versity data, as a running example throughout the book. This schema is
more intuitive and motivating for students than the earlier bank schema, and
illustrates more complex design trade-offs in the database-design chapters.
•More support for a hands-on student experience.To facilitate following
our running example, we list the database schema and the sample relation
instances for our university database together in Appendix A as well as
where they are used in the various regular chapters. In addition, we provide,
on our Web site
http://www.db-book.com,SQLdata-deﬁnition statements for the
entire example, along with
SQLstatements to create our example relation
instances. This encourages studentsto run example queries directly on a
database system and to experiment with modifying those queries.
•Revised coverage ofE-Rmodel.The E-Rdiagram notation in Chapter 7 has
beenmodiﬁedtomakeitmorecompatiblewith
UML. The chapter also makes
good use of the new university database schema to illustrate more complex
design trade-offs.
•Revised coverage of relational design.Chapter 8 now has a more readable
style, providing an intuitive understanding of functional dependencies and
normalization, before covering functional dependency theory; the theory is
motivated much better as a result.
•Expanded material on application development and security.Chapter 9 has
new material on application development, mirroring rapid changes in the
ﬁeld. In particular, coverage of security has been expanded, considering its
criticality in today’s interconnected world, with an emphasis on practical
issues over abstract concepts.
•Revised and updated coverage of data storage, indexing and query op-
timization. Chapter 10 has been updated with new technology, including
expanded coverage of ﬂash memory.
Coverage of B
+
-trees in Chapter 11 has been revised to reﬂect practical
implementations, including coverage of bulk loading, and the presentation
has been improved. The B
+
-tree examples in Chapter 11 have now been
revised withn=4, to avoid the special case of empty nodes that arises with
the (unrealistic) value ofn=3.
Chapter 13 has new material on advanced query-optimization techniques.
•Revised coverage of transaction management.Chapter 14 provides full cov-
erage of the basics for an introductory course, with advanced details follow-
ing in Chapters 15 and 16. Chapter 14 has been expanded to cover the practical
issues in transaction management faced by database users and database-
application developers. The chapter also includes an expanded overview of
topics covered in Chapters 15 and 16, ensuring that even if Chapters 15 and 16
are omitted, students have a basic knowledge of the concepts of concurrency
control and recovery.

Prefacexxi
Chapters 14 and 15 now include detailed coverage of snapshot isolation,
which is widely supported and used today, including coverage of potential
hazards when using it.
Chapter 16 now has a simpliﬁed description of basic log-based recovery
leading up to coverage of the
ARIESalgorithm.
•Revised and expanded coverage of distributed databases.We now cover
cloud data storage, which is gaining signiﬁcant interest for business appli-
cations. Cloud storage offers enterprises opportunities for improved cost-
management and increased storage scalability, particularly for Web-based
applications. We examine those advantages along with the potential draw-
backs and risks.
Multidatabases, which were earlier in the advanced transaction processing
chapter, are now covered earlier as part of the distributed database chapter.
•Postponed coverage of object databases and XML.Although object-oriented
languages and XML are widely used outside of databases, their use in data-
bases is still limited, making them appropriate for more advanced courses,
or as supplementary material for an introductory course. These topics have
therefore been moved to later in the book, in Chapters 22 and 23.
•QBE, Microsoft Access, and Datalog in an online appendix.These topics,
which were earlier part of a chapter on“other relational languages,”are now
covered in online Appendix C.
All topics not listed above are updated from the ﬁfth edition, though their overall
organization is relatively unchanged.
Review Material and Exercises
Each chapter has a list of review terms, in addition to a summary, which can help
readers review key topics covered in the chapter.
The exercises are divided into two sets:practice exercisesandexercises.The
solutions for the practice exercises are publicly available on the Web site of the
book. Students are encouraged to solve the practice exercises on their own, and
later use the solutions on the Web site to check their own solutions. Solutions
to the other exercises are available only to instructors (see“Instructor’s Note,”
below, for information on how to get the solutions).
Many chapters have a tools section at the end of the chapter that provides
information on software tools related to the topic of the chapter; some of these
tools can be used for laboratory exercises.
SQL DDLand sample data for the
university database and other relations used in the exercises are available on the
Web site of the book, and can be used for laboratory exercises.

xxiiPreface
Instructor’s Note
The book contains both basic and advanced material, which might not be cov-
ered in a single semester. We have marked several sections as advanced, using
the symbol“**”. These sections may be omitted if so desired, without a loss of
continuity. Exercises that are difﬁcult (and can be omitted) are also marked using
the symbol“**”.
It is possible to design courses by using various subsets of the chapters. Some
of the chapters can also be covered in an order different from their order in the
book. We outline some of the possibilities here:
•Chapter 5 (AdvancedSQL) can be skipped or deferred to later without loss of
continuity. We expect most courses will cover at least Section 5.1.1 early, as
JDBCis likely to be a useful tool in student projects.
•Chapter 6 (Formal Relational Query Languages) can be covered immediately
after Chapter 2, ahead of
SQL. Alternatively, this chapter may be omitted from
an introductory course.
We recommend covering Section 6.1 (relational algebra) if the course also
covers query processing. However, Sections 6.2 and 6.3 can be omitted if
students will not be using relational calculus as part of the course.
•Chapter 7 (E-RModel) can be covered ahead of Chapters 3, 4 and 5 if you so
desire, since Chapter 7 does not have any dependency on
SQL.
•Chapter 13 (Query Optimization) can be omitted from an introductory course
without affecting coverage of any other chapter.
•Both our coverage of transaction processing (Chapters 14 through 16) and
our coverage of system architecture (Chapters 17 through 19) consist of an
overview chapter (Chapters 14 and 17, respectively), followed by chapters
with details. You might choose to use Chapters 14 and 17, while omitting
Chapters 15, 16, 18 and 19, if you defer these latter chapters to an advanced
course.
•Chapters 20 and 21, covering data warehousing, data mining, and informa-
tion retrieval, can be used as self-study material or omitted from an introduc-
tory course.
•Chapters 22 (Object-Based Databases), and 23 (XML) can be omitted from an
introductory course.
•Chapters 24 through 26, covering advanced application development, spatial,
temporal and mobile data, and advanced transaction processing, are suitable
for an advanced course or for self-study by students.
•The case-study Chapters 27 through 30 are suitable for self-study by students.
Alternatively, they can be used as an illustration of concepts when the earlier
chapters are presented in class.
Model course syllabi, based on the text, can be found on the Web site of the book.

Prefacexxiii
Web Site and Teaching Supplements
A Web site for the book is available at theURL:http://www.db-book.com.TheWeb
site contains:
•Slides covering all the chapters of the book.
•Answers to the practice exercises.
•The ﬁve appendices.
•An up-to-date errata list.
•Laboratory material, includingSQL DDLand sample data for the university
schema and other relations used in exercises, and instructions for setting up
and using various database systems and tools.
The following additional material is available only to faculty:
•An instructor manual containing solutions to all exercises in the book.
•A question bank containing extra exercises.
For more information about how to get a copy of the instructor manual and the
question bank, please send electronic mail to [email protected].
In the United States, you may call 800-338-3987. The McGraw-Hill Web site for
this book is
http://www.mhhe.com/silberschatz.
Contacting Us
We have endeavored to eliminate typos, bugs, and the like from the text. But, as
in new releases of software, bugs almost surely remain; an up-to-date errata list
is accessible from the book’s Web site. We would appreciate it if you would notify
us of any errors or omissions in the book that are not on the current list of errata.
We would be glad to receive suggestions on improvements to the book. We
also welcome any contributions to the book Web site that could be of use to
other readers, such as programming exercises, project suggestions, online labs
and tutorials, and teaching tips.
Email should be addressed to
[email protected]. Any other corre-
spondence should be sent to Avi Silberschatz, Department of Computer Science,
Yale University, 51 Prospect Street, P.O. Box 208285, New Haven, CT 06520-8285
USA.
Acknowledgments
Many people have helped us with this sixth edition, as well as with the previous
ﬁve editions from which it is derived.

xxivPreface
Sixth Edition
•Anastassia Ailamaki, Sailesh Krishnamurthy, Spiros Papadimitriou, and
Bianca Schroeder (Carnegie Mellon University) for writing Chapter 27 de-
scribing the
PostgreSQLdatabase system.
•Hakan Jakobsson (Oracle), for writing Chapter 28 on the Oracle database
system.
•Sriram Padmanabhan (IBM), for writing Chapter 29 describing theIBM DB2
database system.
•Sameet Agarwal, Jos´e A. Blakeley, Thierry D’Hers, Gerald Hinson, Dirk My-
ers, Vaqar Pirzada, Bill Ramos, Balaji Rathakrishnan, Michael Rys, Florian
Waas, and Michael Zwilling (all of Microsoft) for writing Chapter 30 de-
scribing the Microsoft
SQL Server database system, and in particular Jos´e
Blakeley for coordinating and editing the chapter; C´esar Galindo-Legaria,
Goetz Graefe, Kalen Delaney, and Thomas Casey (all of Microsoft) for their
contributions to the previous edition of the Microsoft
SQL Server chapter.
•Daniel Abadi for reviewing the table of contents of the ﬁfth edition and
helping with the new organization.
•Steve Dolins, University of Florida; Rolando Fernanez, George Washington
University; Frantisek Franek, McMaster University; Latifur Khan, University
of Texas - Dallas; Sanjay Madria, University of Missouri - Rolla; Aris Ouksel,
University of Illinois; and Richard Snodgrass, University of Waterloo; who
served as reviewers of the book and whose comments helped us greatly in
formulating this sixth edition.
•Judi Paige for her help in generating ﬁgures and presentation slides.
•Mark Wogahn for making sure that the software to produce the book, includ-
ing LaTeX macros and fonts, worked properly.
•N. L. Sarda for feedback that helped us improve several chapters, in particular
Chapter 11; Vikram Pudi for motivating us to replace the earlier bank schema;
and Shetal Shah for feedback on several chapters.
•Students at Yale, Lehigh, andIITBombay, for their comments on the ﬁfth
edition, as well as on preprints of the sixth edition.
Previous Editions
•Chen Li and Sharad Mehrotra for providing material onJDBCand security
for the ﬁfth edition.
•Marilyn Turnamian and Nandprasad Joshi provided secretarial assistance for
the ﬁfth edition, and Marilyn also prepared an early draft of the cover design
for the ﬁfth edition.

Another Random Document on
Scribd Without Any Related Topics

ridder, een prins, hij zou het boeten: maar gij zijt eene vrouw, en de leeuw
weet, waar hij edelmoedig moet zijn.«
Nu zag hij haar aan, en zweeg een paar seconden, als verwachtte hij, dat zij
spreken zou; doch toen Magdalena hem zonder siddering, zonder vrees,
zwijgend aanstaarde, hervatte hij:
—»Gij weigert dan zelfs hardnekkig ééne poging, dat men de stad in mijn
handen stelle? Gij weigert dit zelfs, wanneer ik plechtig zweer, dat aan
niemand een haar gekrenkt zal worden, dat have en goed veilig zullen
wezen, en dat er algeheele vergiffenis zijn zal voor de rebellie? Gij weigert
dus zelfs eene poging om in Haarlem het bloedbad te doen ophouden? Want
dit zweer ik bij Spanje’s patroon, dat vele mijner kloekste soldaten den dood
vinden, maar ook vele van uwe landgenooten en vrienden. Nog eens dus:
wilt gij vrede en leven, of wilt gij oorlog en dood?«
—»Vrede en leven wil ik, zelfs ten koste van mijn leven,« antwoordde zij,
»maar nooit zal mijne hand bezoedeld worden door woorden te schrijven
als deze. Nimmer zal ik pogen, den moed aan het wankelen te brengen;
want of ook de genade van Spanje en de goedertierenheid groot ware, ik
zou niet leven willen in eene stad, die zich overgaf aan den hertog, zoo ik
door een woord of teeken daaraan de hand had geleend. In Haarlem, heer,
zijn mannen, kloek en vroed uit zich zelven: doe gij hun dus deze taal
hooren, en zij zullen handelen naar hetgeen oorbaar is en wijs.«
—»Welnu, dan zal men zien,« zeide Frederik , »gij moogt weigeren, de
hand uit te strekken, maar gij zult, gij moet hooren, wat ik thans spreek.
Weet dan, dat uw prins de muiters van den wal wilde ontzetten; maar zijn
aanslag was vruchteloos; zijne gansche macht is vernield en gevangen. Als
morgen de dag aanbreekt, zal in het gezicht van den wal de galg opgericht
worden, en aan die galg zal men hen hangen, welke in onze handen zijn
gevallen; dit zal hen leeren, hoe de hertog weet te straffen, wie de rebellen
ter hulp snelt. Maar die galg zal ook opgericht zijn voor u: en dat zweer ik,
eer de koord u den adem toewringt, zult gij gemarteld worden ter dood, en
uw gemaal, gansch Haarlem zal het aanzien, en zij zullen huiveren van
schrik; want bij de Madonna! zoo groot de genade des konings zij, zoo

groot is ook zijne straf. En nu moogt gij zonder hope zijn; want gij zult de
hand niet aan u zelve slaan: ik zal u verlaten, maar u door schildwachten
doen bewaken; die zullen tot morgen, op doodstraf, mij borg wezen voor
uw leven.«
Welk eene taal!.... tegen deze vrouw, reeds weken lang aan het kwellendst
lot ter prooi. En dat waren geene bedreigingen, om slechts wanhopenden
schrik aan te jagen, om te doen buigen, wat tot nu toe onbuigbaar was.
Frederik dreigde nu niet meer: hij had besloten, ook uit te voeren; dat zag
men aan zijn oog, dat nu geene stralen meer schoot van gramschap, maar
met donkeren ernst op zijn slachtoffer gericht was; dat zag men aan zijne
vuist, die als een klomp ijzer op de tafel rustte. En dat was eene
tegenstelling—die man tegenover die vrouw; die forsche, machtige
Spanjaard tegenover die zachte, zwakke vrouw. De vrije tegenover de
gevangene, in zulk een toestand, op zulk een uur—in een kerker: de duif in
de klauw van den gier. En toch siddert zij niet; want die vrouw, schijnbaar
zoo gering, schijnbaar niets tegenover dien man, is echter zoo eindeloos ver
boven hem verheven, omdat zij gloeit voor het heil, voor den roem van haar
land, omdat zij onbuigzaam is als een ceder, waar het dat heil en dien roem
geldt, omdat haar hart groot is en zij den godsdienst voor de fakkel houdt,
die het donkerst pad bestraalt.
Maar schoon zij noch ontroerde, noch beefde, werd zij toch door fellen
tweestrijd aangegrepen. Zij las in dien ernst, in die bedaardheid de rijpheid
van het plan; zij twijfelde niet aan de uitvoering, en hoezeer haar dit niet
ontzette, slingerde haar toch de gedachte, hoe de schildwachten zouden
binnentreden, om haar te bewaken en dus het reddend spoor in te sluiten,
dat zich zoo even voor haar geopend had. Zij gevoelde de gemakkelijkheid
om dit te voorkomen. Door te schrijven wat Frederik haar gebood, zou
zich deze verwijderen, en wanneer de vlucht gelukte, zou zij wellicht eerder
binnen Haarlem zijn dan haar geschrift. Maar dan had zij ook voor haar
tiran gebogen, gebeefd; dan was al hare fierheid, al hare zelfstandigheid als
eene waterbel gebarsten; dan was de eerbied, dien Frederik , in weerwil
van zich zelven, haar toedroeg, op eens in schimpende minachting
overgegaan. Dan zou hij gezegd hebben: »zoo wankelen die vaste rotsen.«
Zij wilde hare waarde, haar karakter dus handhaven, in spijt der bedreiging,

en daarin moesten snelle list en oordeel haar behulpzaam zijn, terwijl zij bij
mislukking toch nog altijd het andere middel in hare macht had.
—»Gij bedriegt u droevig, heer, als gij waant, dat die straffe mij doet
huiveren,« antwoordde zij. »Uw gelaat zegt mij, dat gij thans niet ijdel
dreigt; en toch, zie mij aan; ik beef niet: geen angst doet mijne wang
verbleeken. Schik mij vrij uwe trawanten toe: doch dat wil ik u wel zweren
met een heiligen eed, dat ik de hand niet zal slaan aan mij zelve: daartoe
faalt mij de moed, niet de moed om mijn leven te laten voor Haarlems eer.
Laat dus nauwlettend op mij waken, doe alles wat gij noodig acht: maar
weet, dat niets mij ontzet, dat niets mij kostbaarder is dan de roem mijner
stad, en dat al mijn vertrouwen op God is.«
Nog had zij niet uitgesproken, toen Frederik reeds van zijn stoel opgestaan
was. Zijne oogen namen weder de uitdrukking van verbittering en woede
aan: die gemoedsbeweging was ook zichtbaar in de drift, waarmede hij op
haar aantrad, doch plotselijk terugdeinzende, zich naar dien kant der
geheime deur wendde, waar zich ook de onbekende helper bevond, aan
wiens ooren niets ontsnapt was,—en die met ingehouden adem den afloop
verbeidde. Met angst volgde Magdalena ’s oog hem in die richting, doch
zoo zijdelings, dat hij er niets van gewaar werd. »Zoo hij iets ontdekt of
vermoedt, dan ben ik verloren,« dacht zij, doch de Spanjaard scheen de
opening niet te bespeuren, en al ware zulks het geval geweest, dan nog zou
zijn argwaan er wellicht niet door opgewekt zijn geworden. Slechts
onbestemde drift deed hem naar dien kant snellen; want oogenblikkelijk
trad hij weder op de deur aan, en terwijl hij een vernielend oog op
Magdalena wierp, zeide hij: »Zooveel schimp, zooveel verachting van
eene vrouw!....«
—»Bij God! ik zal u laten pijnigen,« sprak hij met verheffing van stem, en
nu opende hij onstuimig de deur, als wilde hij de hellebaardiers roepen.
Maar plotselijk zich weder bedenkende, trad hij snel op haar aan en zeide
nu op een toon, die duidelijk verried, dat het zijne laatste woorden waren:
—»Mij hebt gij voor het laatst hier gezien: nog één uur laat ik u tijd, en dan
—vrees mijne wraak!«

Dit gezegd en de lamp weder van de tafel genomen hebbende, verliet hij het
vertrek, zonder haar verder een woord toe te spreken. De sleutel werd in het
zware slot omgedraaid en—weldra heerschte er weder donkerheid in
Magdalena ’s verblijf.
—»Zoo waarachtig als ik edelman en ridder ben,« had de onbekende redder
een paar malen bij zich zelven herhaald, terwijl hij ieder woord opving,
»zoo waarachtig als ik leef, die vrouw zal niet gepijnigd worden; ik zal haar
redden. Bij de heilige Maagd! moet de krijgsman van zijn hooge standplaats
afdalen om de rol van beul te vervullen? Moet zóó de menschheid worden
vertrapt? Moet men langs dien weg eene zege zien te koopen, waar moed en
onbezwekenheid neerlaag voorspellen?—Ik ben Spanjaard en mijn koning
zwoer ik eed; maar hoe meer ik den Nederlander leer kennen, hoe hooger
hij rijst. »Zij zijn geene lage muiters; zij willen slechts een juk van zich
afschudden: en al moest het mijn rang, mijn leven gelden—bevechten
alleen zal ik hen als de vijanden van mijn vorst, voor wien ik eenmaal het
staal aangreep: maar ik zal ook deze vrouw redden, die in adel en moed
voor geen Spanjaard wijkt.«
Moeten wij zeggen wie aldus sprak? Maar ja, het zou onrechtvaardig zijn,
te vooronderstellen dat zich in Alva’s leger slechts één edeldenkend
Spanjaard bevond. Daarom moeten wij zeggen, dat het don Pedro de
Venavideë was.
Van zijne kleine wonde hersteld, had hij eenige dagen vóór dezen avond
toevallig eene ontdekking gedaan, die aan Frederik noch een der andere
Spaansche officieren bekend was. Hetzij van zelf, hetzij door de
werklieden, die het Huis Ter Kleef nog op den duur meer geschikt maakten
tot een verblijf voor de onderscheiden bevelhebbers, was in de ruimte, die
Venavideë had betrokken, een weinig kalk van den muur losgeraakt, en de
Spanjaard zag nu een gedeelte eener reet, die hem, bij nader onderzoek,
eene deur bleek te zijn. Juist alleen zijnde en door nieuwsgierigheid
gedreven, opende hij die en ontdekte nu een geheimen gang tusschen den
dikken muur, doch zoo eng, dat men er niet dan op zijde door kon gaan.

Met behulp van een licht deed hij dit daarop naar die zijde langs den gang,
waar het portaal van Magdalena ’s verblijf zich uitstrekte, en, zonder
eenigen hinderpaal te ontmoeten, was hij behoedzaam tot aan dezelfde
plaats genaderd, waar hij zich gedurende het bezoek van don Frederik
bevond.—Toen was hij gestuit tegen eene deur, en wellicht zou zijne
nieuwsgierigheid hem nog verder hebben gedreven, zoo hij niet gehoord
had, hoe eene vrouw vurig en roerend bad. Die vrouw kon geene andere
zijn dan de vrouw van Van Duivenvoorde . En haar toen zoo roerend
hoorende bidden voor haren echtgenoot en hare drie kinderen, was het
besluit in hem opgekomen, haar langs dien weg te redden.—Vervolgens
was hij ook in de andere richting voortgegaan tot aan het einde van den
gang. Daar nam de muur eene kleine kromming, en de gang bleef
voortduren, ook langs de tegenoverzijde der galerij, totdat Venavideë ter
hoogte van die zaal was gekomen, welke wij vroeger zeiden, met de kamer
van den bevelhebber gemeenschap te hebben. Ook op deze hoogte scheen
het geheime pad door eene deur in die kamer uit te komen: maar hij
oordeelde het onnoodig, ze te openen en—ging voort. Weinig scheelde het,
of hij was het slachtoffer zijner nieuwsgierigheid geworden; want op eens
stond hij aan den rand van een afgrond; een paar duim breeder en—hij ware
er in nedergestort. Nu zag hij bij het schijnsel van het licht, dat eenige
smalle steenen trapjes steil naar omlaag voerden, en dat het bedekte pad dus
voor een klein gedeelte onder den grond doorliep; want daar de muur op de
hoogte der andere galerij eindigde, en de gemeenschap nochtans met den
anderen muur bestond, had men deze op die wijze moeten voortzetten. Na
dien onderaardschen weg van ongeveer vier schreden voerde een gelijke
trap weder opwaarts, en nu liep het pad ongehinderd tusschen den zwaren
muur voort tot aan Frederikë kamer, waar het op dezelfde wijze eindigde
als aan de gewezene bidcel. Ofschoon Venavideë op dat oogenblik geen
gerucht vernam, dat de tegenwoordigheid van Frederik verried, achtte hij
het toch niet raadzaam, de deur te openen, maar verwijderde zich weder
langs denzelfden weg naar zijn verblijf. Daar gekomen, had hij de
voorzichtigheid om de fijne reet met klei en witsel zóó dicht te maken, dat
ze voor anderen onzichtbaar was of althans niet opgemerkt zou worden—en
nu peinsde hij vervolgens op een middel om het reddingsplan op de
geschiktste wijze uit te voeren.

Zoo waren eenige dagen verloopen, tot op den dag, toen Venavideë vernam,
dat Frederik , wrevelig over den tegenspoed en de weinige vorderingen met
het beleg, een ander middel zou te baat nemen om Haarlem in zijne macht
te krijgen, en wel het middel, dat wij kennen en even diep verfoeien als
Venavideë deed. Hij wist, dat de vrouw van Van Duivenvoorde , bij
weigering om volgens Frederikë zin, aan haar gemaal te schrijven, voor
het oog der belegerden aan de gruwelijkste mishandelingen zou
blootgesteld worden. Dit deed hem van billijke verontwaardiging gloeien;
te meer, omdat Frederik zelf verklaard had, nimmer tot dien stap te zullen
overgaan, tenzij de Hollanders door de eene of andere schanddaad er recht
toe zouden geven, iets, dat tot nog toe niet plaats had gegrepen. Het besluit
om haar te redden verkreeg dus te meer voedsel, en hij vormde het plan om
dit op dien dag ten uitvoer te brengen, wijl het anders wellicht te laat zijn
zou. Wij weten, op wat wijze hij Magdalena met dit voornemen bekend
maakte; wij weten, hoe verre hij reeds gevorderd was.
Nauwelijks had Frederik Magdalena ’s bidcel verlaten en liet zijn zware
voetstap zich niet meer hooren, toen Venavideë andermaal tegen de
verborgene, half geopende deur tikte, en ook Magdalena weder derwaarts
tastte.
—»Zoo gij mij nu helpen wilt, hier ben ik weer,« sprak zij.
—»Ik ben niet van hier geweken,« was het antwoord, »maar nu—de tijd
dringt tot spoed.«
Oogenblikkelijk maakte hij met den dolk eene groote opening in het
behangsel; het kunstrijk weefsel werd vernield: de door weedom gefolterde
maagd, door de scheppende hand van den kunstenaar op dat doek
getooverd, werd opnieuw vaneengereten; aan de ondersteunende handen
van den lieveling Johanneë werd de zichtbare gestalte ontnomen; het
pronkstuk van den werkmeester had opgehouden te zijn.

Spoedig bezweek nu de verdere kleine hinderpaal; de deur ging open en de
hand van Venavideë vatte de hand van haar, die hij redden wilde.
—»Ik heb alles gehoord,« zeide hij, »niets dan de vlucht kan het
duivelsplan verijdelen, dat over u besloten is. Wat mij vroeger enkel eene
hulpbetooning toescheen voor ieder man van eer en gevoel, komt mij thans
als plicht voor; want ik heb uwe woorden gehoord, en bij de heilige maagd!
zij hebben mij ontgloeid voor uwe grootheid in uwe ramp.«
—»Gij zijt een Spanjaard, mijnheer?« vroeg Magdalena , »gij zijt vijand
van mij en mijne landslieden, en gij wilt mij redden?«
—»Nog dit uur,« was het antwoord, »daarom den tijd niet met vragen
verspild: zoo gij veilig zijt, zal ik u alles ophelderen; weet, dat een vijand
jegens zijn vijand ook een vriend, soms meer dan een vriend zijn kan.—
Kent gij dit huis?«
—»Ja,« antwoordde Magdalena , »ik ben er dikwijls geweest; maar
waartoe deze vragen? En hoe kunt gij mij uitredden?«
—»Het is gewis niet zonder gevaar,« zeide Venavideë. »In uw
vrouwengewaad althans zou de vlucht onmogelijk zijn. Ik heb daarom de
kleeding van een capitan met mij gebracht: de noodzakelijkheid gebiedt, dat
gij die voor de uwe ruilt.«
—»Maar bij deze donkerheid, heer? en zal dit gewaad zelf mij niet
verraden? ik ben eene vrouw....«
—»Maar eene vrouw, die moed en voorzichtigheid heeft; ik ken mannen, in
gang en houding aan eene vrouw gelijk: tracht gij, door beiden gelijk te
wezen aan een man; de mantel zal u daarin behulpzaam wezen: neem dit
stuk waskaars en eene lont, die ik reeds vernieuwd heb: steek het aan en
zorg slechts dat men van buiten het licht niet kan zien.«
—»Geen vertraag dan,« zeide Magdalena ; »maar eene vraag: zoo ik gered
ben, kan dan geene achterdocht op u rusten? Kunt gij dan niet in leed

komen? Want bij den hemel! tegen dien prijs wil ik de vrijheid of het leven
niet.«
—»Wees gerust, senorita; wanneer ik u met hulp van de madonna in
veiligheid gebracht heb, zal ook ik buiten gevaar zijn, en wat hier den schijn
of het vermoeden betreft, Pedro de Venavideë weet, hoe hij die verachten
moet.«
—»Zoo heb ik uw naam gehoord;« zeide Magdalena , »Pedro de
Venavideë!.... deze naam zal niet wijken uit mijn gemoed.«
Terwijl zij dit zeide, haalde Venavideë de lont en de halve waskaars van
onder zijn mantel. Nadat hij de eerste had uitgeblazen, ontstak hij de laatste,
en—nu wierp het bleeke licht zijn schijnsel op beider aangezicht. Blozend
sloeg Magdalena de oogen neder, terwijl zij bijna luid met een dankbaar
gevoel uitriep: »don Venavideë, mijn redder!«
—»In ’s Hemels naam, spreek zoo luid niet; wanneer men ons hoorde,
waart gij verloren,« zeide de Spanjaard, en nu boog hij zich naar den grond,
reikte vervolgens haar den Spaanschen mantel en de overige kleeding aan,
er zachtkens bijvoegende: »zoo schielijk nu als gij kunt, en wanneer gij
gereed zijt, zal ik op het eerste teeken weder bij u zijn.«
Magdalena beduidde stilzwijgend, dat zij hem begrepen had, en
Venavideë nu de opening van den verborgen gang weder sluitende, gaf haar
daardoor het blijk, hoe zij van zijne kieschheid volkomen verzekerd kon
zijn.
Het is geene ongegronde opmerking, dat vrouwen in oogenblikken van
gevaar of waar dringende spoed als wet geldt, meer beradenheid,
behendigheid en kloeken zin aan den dag leggen, dan de man. Wij willen
niet, vleiend, beweren, dat dit op alle toepasselijk is: toch verzekeren wij,
dat Magdalena er het zegel op drukte; want wie gezien had, met hoeveel
beleid en moed zij handelde, hoe haar gevoel het gemis van een spiegel
vergoedde en hoe zij kleine hinderpalen bij die herschepping van de vrouw
in den man wist te doen verdwijnen, die zou haar in dezelfde evenredigheid
hebben bewonderd, als om hare grootheid van ziel.

In vele opzichten zou hare gestalte, waarvan de lengte haar uitmuntend te
stade kwam, aan niemand hare kunne hebben verraden: zóó wel stond haren
teederen voet die Spaansche laars met de gele kap en de fijne met koord
omboorde lissen; zóó ongedwongen had die helm het losse hoofdhulsel
vervangen, en zóó trotsch hing die korte, paarsche mantel over hare slanke
leden, en de tijd daartoe gebezigd, was zoo kort geweest, dat het toilet van
menigen krijgsman uit de negentiende eeuw driemaal meer tijd zou hebben
vereischt.
Inmiddels had Venavideë zich dien tijd ten nutte gemaakt met bespieden en
toeluisteren, of de uittocht uit den gang zonder gevaar kon plaats hebben.
Geen gerucht had hij vernomen, en toen hij het gewaagd had, de deur een
duim breed te openen, had hij evenmin iets verdachts ontdekt. Na
vervolgens nog eenige oogenblikken gewacht te hebben, zag hij licht door
de geopend wordende deur der bidcel, ten teeken, dat Magdalena gereed
was. Hij naderde haar, en nu kon hij niet geheel een kleinen glimlach
bedwingen bij het gezicht op hare uitnemende houding: zoozeer is het den
mensch eigen, om in alle omstandigheden op het uiterlijke acht te slaan.
—»Senorita!« zeide hij met een te eerbiediger oogopslag, daar zijn fijn
gevoel van kieschheid maar al te wel besefte, hoe zij, de vrouw, onder dien
toestand, tegenover den man moest te moede zijn, »voorzeker, zoo zal
niemand wanen, dat onder deze kleeding eene vrouw schuilt. Maar volg
mij,« ging hij voort; »zoodra wij buiten de deur zijn, die uit dezen gang in
mijn vertrek leidt, treedt gij aan mijne rechterzijde voort; druk vooraf den
helm wat dieper op uw hoofd, en denk er aan, dat wij met spoed voortgaan,
zonder spoed te verraden. De hulp der madonna zij ons nabij!«
—»Dat God ons bijsta!« fluisterde ook Magdalena , uit welke stille bede,
zoowel als uit vroegere gezegden de lezer reeds heeft kunnen besluiten, dat
zij de hervormde leer beleed. En nu trad zij, door Venavideë voorgegaan,
den gang in.
—»En de veldheer draagt geene kennis van dezen doortocht?« vroeg zij,
terwijl het flauwe licht op den engen, geheimzinnigen gang eenen somberen
tint wierp en beider donkere gestalte in verlengde schaduw op den

vochtigen muur teekende; of wanneer de waskaars een weinig hooger werd
gehouden, dan zag men, zoo diep het oog reikte, die zelfde gestalten
reusachtiger worden, evenals tegen het ondergaan der zon de populieren
eene gigantische schaduw op het landschap werpen.
—»Voorzeker is het hem onbekend, en dat ik het weet, dank ik aan het
toeval,« fluisterde Venavideë. »Maar stil! wij komen aan de deur;« en dit
zeggende, deed hij op eens het licht uit, waardoor de sombere gestalten
verdwenen, maar ook vervangen werden door tastbare duisternis.
—»Ik heb den knop,« lispelde Magdalena ’s redder, en eene beweging met
zijne hand en eene drukking tegen de hare was het sein, dat hij luisterde of
hij iets verdachts vernam. Wel hoorden beiden gesprekken op korteren of
verderen afstand,—het geluid van een of meer zware voetstappen; maar
niets voorspelde eenigen hinderpaal, en—nu drukte de Spanjaard op den
knop; de deur ging open en beiden bevonden zich in Venavideë’ vertrek,
dat door het spookachtige licht eener dunne en hooggeplaatste waskaars
flauw beschenen werd.
Ingevolge het voorschrift trad Magdalena aan zijne rechterzijde. Het
vertrek van Venavideë voerde in een korten, breeden gang, die eigenlijk een
portaal kon genoemd worden, zijnde dit gedeelte het wezenlijk lichaam van
het huis. Op deze hoogte lag vroeger de kleedkamer en daaronder de wijn-
en provisiekelder; de kleedkamer was verdwenen en met een aangrenzend
vertrek in vier kleinere celvormige veranderd, om aan even zooveel
officieren tot tijdelijke verblijfplaats te strekken; en dezen waren Valdez ,
Joan de Vergaë , Illaveë en Rodrido de Saéata, welke laatste zich juist
naar de zaal begaf, waar de meesten bij elkander waren, doch zonder dat
Venavideë hem dicht genoeg op zijde kwam, om door hem aangesproken te
worden.
—»Houd moed! Hij heeft ons niet opgemerkt,« fluisterde Magdalena ’s
geleider, terwijl hij haar zachtkens aanstiet; en nu kwamen zij door den
portaalgang bij eene groote kamer, die thans insgelijks tot verblijf voor
officieren strekte, zijnde er drie cellen van gemaakt, welke door don Diego
Perez, Rodrigo de Toledo en Sanchin de Lodoigna bewoond werden.

Venavideë ijlde ze voorbij, en het was hem, als hoorde hij in het verblijf
van Diego Perez zijn naam noemen, terwijl hij ook duidelijk door de op
eene reet staande deur gewaar werd, hoe er zich nog anderen in bevonden.
Doch ook hier ontmoetten zij geen hinderpaal; want juist toen Perez,
voetstappen in den gang hoorende, het hoofd buiten de deur stak, waren de
beide vluchtelingen een hoek omgeslagen, die hen aan zijn oog onttrok.
—»Zijn wij nog ver van den uitgang?« vroeg Magdalena , wie het op eens
te moede werd, als pakte zich een dreigend onheil boven haar hoofd.
—»Nog de groote zaal moeten wij voorbij; dan zijn wij buiten gevaar,«
sprak Venavideë, »zoo aanstonds....«
Maar terwijl hij er fluisterend nog iets wilde bijvoegen, greep Magdalena
hem eenigszins krachtig bij den arm, en plotselijk stilstaande, zeide zij
schier onhoorbaar:
—»Wees achtzaam: ziet gij die gestalte niet?«—
—»Ik zie ze,« antwoordde Venavideë, terwijl ook hij den voetstap inhield,
»daar staat iemand.«
—»Het zijn er twee,« zeide Magdalena .
—»Ja, doch stil slechts; want het is hunne schaduw, die zich op den muur
teekent: hen zelven hebt gij niet gezien.«
—»Ik hoor hen spreken; moeten wij hen voorbij?«
—»Een andere weg is er niet: het is daar de groote zaal, en het spreken, dat
gij hoort, geschiedt van binnen; terug een paar schreden; zij hebben ook ons
niet gezien.«
Nu traden beiden eenige voeten achterwaarts, ter plaatse waar
onderscheidene planken ten gebruike van de werklieden, die nog dagelijks
veranderingen op het Huis Ter Kleef maakten, een soort van beschot
vormden. Zoo zij een viertal schreden verder waren gegaan, zouden hunne

personen zelve of hunne schaduwen door de twee gestalten niet
onopgemerkt zijn gebleven; want een licht, dat boven aan de deur der
algemeene zaal brandde, wierp zijn schijnsel derwijze, dat de beide
onbekenden op den muur afgeteekend werden, en een hunner was don
Marco , die er met duivelsche vreugd in zou juichen, wanneer hij den
gehaten Venavideë in het verderf kon brengen.
—»Hier zijn wij veilig voor verrassing,« fluisterde de Spanjaard
Magdalena in het oor, »toeven wij hier zoolang, totdat zij zich
verwijderen.«
—»Maar zoo zij achterdocht mochten op vatten,« sprak Magdalena ,
»hoor, zij komen dezen kant heen, zie!«
—»Beweeg u niet,« fluisterde Venavideë; want ook hij zag, dat de twee
gestalten naderden, en hij meende op dat oogenblik zijn vijand te
onderkennen, hetgeen hem spoedig door het geluid van diens stem werd
bevestigd. Plotselijk rees nu een lichte argwaan bij hem op, dat Marco
wellicht toevallig zijne gangen kon bespied hebben en slechts het oogenblik
verbeidde, om hem met zekerheid in het net te krijgen. Wel wachtte hij zich
echter aan Magdalena een zweem van dit vermoeden mede te deelen.
Eenigszins driftig en onder een druk gesprek naderde Marco benevens de
andere, dien Venavides nog niet onderscheiden kon, de plaats, waar hij met
Magdalena achter het beschot stond, en eene lichte rilling beving haar,
toen die beide gestalten plotselijk stilstonden, evenals hazewinden, die de
lucht van eenig wild krijgen en dan door het oplichten hunner voorpooten
aanduiden, dat zij een haas speuren.
—»Gij moogt hem haten, zooveel gij wilt,« zeide de een, dien Venavideë
thans herkende als don Juan de Auecia , een aartsliefhebber van
schilderstukken, »maar ik herhaal, dat hij te Burgos wel geleerd heeft, hoe
een edelman het staal voeren moet.«
—»Bij San Jago ! dat betwist ik u niet,« zeide Marco , »maar zijne
trotschheid is mij onduldbaar, mij, den neef van den veldheer, dien hij zich

wachten moest, door woord of blik te honen: die hoon moet gewroken
worden door wat middel dan ook.«
—»Zoo gij dit ridderlijk doen wilt,« hernam Auecia , »dan schroom ik niet,
u rondborstig te zeggen, dat gij de schande, hij den roem inoogst; want gij
moogt het staal weten te voeren, maar uwe behendigheid staat met de zijne
niet gelijk.«
—»Vervloekt! men moet vrienden zijn om zulk eene schatting zonder
wrevel te kunnen aanhooren. Maar mogelijk zegt gij de waarheid: ja, gij
zegt die, en ik gevoel, dat een weinig list mij vergoeden moet, wat mij
ontbreekt.« En aan dat woord list gaf de hatelijke Marco een zoo
beteekenisvollen nadruk, dat eene vlam van verontwaardiging Venavideë
naar het aangezicht vloog. Hij had Magdalena ’s hand in de zijne, en die
hand ondervond op dat oogenblik eene drukking, niet ongelijk aan eene
rilling. Het was die plotselinge opwelling van toorn, die onwillekeurig
krampachtige trekking der spieren, welke de man van eer altijd ondervindt,
wanneer hij een schurk de menschheid met voeten ziet treden, en de macht
niet heeft, om die voeten te verlammen.
—»Nombre de Dios! (Bij den naam van God!) gij wilt hem toch niet
verraderlijk....« en hetgeen hij er bijvoegde, werd zoo zacht gesproken, dat
Venavideë het niet verstaan kon, ofschoon hij uit Marco ’s verdere
woorden niet ondubbelzinnig opmaakte, wat Auecia gezegd had.
—»En waarom niet? De hertog zou geen kettermeester in hem missen. Zoo
waarachtig als ik leef, hij is den muiters niet ongezind, en zoo hij het in
zijne macht had om het duifje te verlossen, dat hier tusschen den
arendsklauw zit—hij zou het doen.«
—»Gij schijnt hem bijzonder goed te kennen,« zeide Auecia ; »maar dat zal
wel niet in zijne macht zijn, en al zag hij er later kans toe, het zou hem
weinig baten; want morgen zal dat duifje geplukt worden. Voor vele
soldaten zal het een rechte feestdag wezen, en ik ben benieuwd, wie de beul
zijn zal.«

—»Het verwondert mij,« sprak Marco , »dat don Frederik die kettersche
honden nog zoolang den kost heeft gegeven. Bij onzen patroon! de koning
had nog wel eene andere goudmijn dan die van Peru noodig, enkel voor dit
vervloekte Geuzenland.« Venavideë beefde van verontwaardiging.
—»Dat gaat den koning aan,« zeide Auecia , »maar zeg mij nu, wat gij toch
eigenlijk wilt met Venavideë. Gij weet, ik ben tot uwe dienst; maar ik draag
gaarne geheel kennis van een plan, hoe het dan ook wezen moge: dan weeg
ik de zaak en bereken zoo wiskundig mogelijk de verhouding der stompe en
scheeve hoeken tot de ronde en gladde zijden. Hij is zeker thans in zijn
vertrek; ik zag hem ten minste niet in de zaal.«
—»Een halfuur geleden was hij niet in zijn vertrek,« antwoordde Marco ,
terwijl hij, den arm van zijn vriend grijpende, weder langzaam met hem
voorttrad naar den kant der zaal, vanwaar een luidruchtig gesprek zich liet
hooren, met het klinken der bekers vermengd.
Venavideë noch Magdalena hoorde nu verder wat zij spraken: het
terugkeeren echter van beiden naar de plaats waar zij een slagboom stelden
voor de verdere vlucht, was niet moedinboezemend tot het voortzetten der
aangevangene, bezwaarvolle taak.
—»Dat was Marco de Toledo ,« fluisterde Venavideë, »de neef van senor
Frederik . Dat is de grootste lafaard en fielt, die ooit een rapier aangordde.
In spijt der gunst van zijn neef, heb ik hem vernederd, tentoongesteld, en
hij, vreezende mij de punt te bieden als man van eer, beloert mij nu met
verraad. Dank zij de Madonna, dat ik aldus ontdekt heb, wat hij smeedt.
Maar daar naderen zij weer.«
Ook Magdalena zag door de kleine tusschenruimte van een paar planken,
hoe Marco en Auecia weder langzaam in de vorige richting naderden.
Beider gestalten, door het licht van de deur beschenen, wierpen, hoe verder
zij van dat licht afgingen, groteske schaduwen op den muur; en hen daar
zoo geheimzinnig, bijna sluipend ziende naderen, op dat uur, op die plaats,
zou men, zoo niet aan de helsche geesten van Dante, dan toch aan wezens
gedacht hebben, die rondkruisend, het akelige middernachtsuur afwachtten,

als den bepaalden tijd om een onderwerp te volvoeren, waarbij het zonlicht
verbleeken zou.
Weder naderden zij: doch, als wierd door hen vermoed, hoe hun vorig
gesprek op die plaats was beluisterd geworden, zoo bleven zij verder
verwijderd van den schuilhoek, waar de vermomde en de wezenlijke
Spanjaard den afloop verbeidden: ook bleven deze niet staan, maar
wandelden onafgebroken en altijd sprekende, de ruimte op en neder, zonder
dat Venavideë een enkel woord verstaan kon. Op eens echter zag hij beiden
verdwijnen; nauwelijks had hij dit ontwaard, of ook Magdalena zag het en
nu fluisterde zij:
—»Ik bespeur hen niet meer; maar zou dit mogelijk niet wezen om ons te
verstrikken?«
—»Neen!« zeide Venavideë, »zij vermoeden ons niet: maar toch, wij
mogen toezien; ik betwijfel het, of zij in de zaal zijn gegaan.«
—»Gewis niet; want ik meen, geene deur te hebben hooren opengaan.«
—»Dat kan bedriegen; maar geef acht! daar komen zij weer.« En werkelijk
naderden zij andermaal, doch klaarblijkelijk met geen plan; want omtrent
ter helft tusschen de zaaldeur en de schuilplaats gekomen, schenen zij hun
gesprek eensklaps af te breken of te eindigen, traden met drift naar de
algemeene zaal en tegelijk hoorde Venavideë duidelijk het toeslaan van de
deur, terwijl hij van geen hunner het geringste spoor meer gewaarwerd.
—»Thans zijn zij weg,« zeide Venavideë, Magdalena schielijk bij den
arm grijpende, »voort nu, voort! geen minuut meer vertraagd. De zaaldeur
voorbij, dan zijn wij buiten gevaar.«
IJlings nam nu Magdalena den rechterarm van haren redder en snelde met
hem voort. Dat was een oogenblik van inwendige siddering, dat oogenblik
tusschen de schuilplaats en de zaaldeur. Op eens toch kon die geopend
worden, en—het behoefde Marco niet te zijn, die hun plan verijdelen kon.

De vroegere eetzaal, waar de Spaansche officieren des avonds
bijeenkwamen om over Spanje, hunne vroegere veldtochten en het beleg
van Haarlem, bij den warmen haardgloed en den schuimenden beker het
hart op te halen, was ook thans niet ledig. Menig hunner, wiens beurt het
niet was, de voorpost- of eenige andere wacht te betrekken, vierde in
allerlei gesprekken den teugel; menig boordvol glas op het welzijn van
vriend of geliefde werd ook thans leeggedronken; menig lied van de
bekoorlijke Spaansche Gatana’s werd aangeheven; doch niemand opende
de deur om zich naar zijn afzonderlijk vertrek te begeven; niemand stelde
hun eenigen slagboom en—binnen weinige seconden waren zij het dreigend
gevaar te boven.
Thans bevonden zij zich bij de wapenkamer, die aan de eene zijde door
groote deuren in het voorhof uitkwam, en waar op den duur twee
schildwachten post hadden gevat, terwijl vlak aan de andere of rechterzijde
eene kleine poort in den boomgaard uitliep. Deze was van binnen met
zware grendels gesloten, en nadat Venavideë die voorzichtig had
afgeschoven, bevond Magdalena zich in de vrije lucht, die haar vrij
scherp, doch niet minder frisch tegenwoei; want het was de vrijheidslucht
na sombere gevangenschap: het was als een zoele lenteadem voor den
kranke, die sinds lang gezucht heeft in het dompig ziekenvertrek, die nu op
eens den frisschen welriekenden dampkringgeur inademt en met verruimde
borst uitroept: »Goddank, dat ik weder hier ben!«
—»Goddank!« sprak ook Magdalena , en met levendiger blijdschap dacht
zij nu aan de dierbaren, die zij na eene zoo droevige scheiding weldra zou
wederzien.
—»Voort!« sprak intusschen Venavideë, »nog kunnen wij hier verrast
worden.«
—»Nu trad hij met haar voort door den boomgaard, aan welke eene zijde de
fraaie wijngaardhof met zijne in het vierkant aangelegde zandpaden
benevens de moestuin en het priëeltje lag, doch waarvan de fraaiheid sedert
eenigen tijd verdwenen was. Aan de andere zijde grensde de kleine
tuinmanswoning, de stal, het bouwhuis en de melkerij, en aan deze weder

het bakhuis en de hooiberg, terwijl in dezelfde richting ook het duiven- en
hoenderhuis lag, ofschoon het verblijf dezer gevleugelden en gevederden
reeds sinds lang door de Spanjaards was ontvolkt geworden; trouwens bijna
het gansche Huis Ter Kleef met al het daaraan behoorende was sedert den
tienden December als herschapen geworden en staafde zichtbaar, dat een
oorlogsleger in korten tijd meerdere en grootere veranderingen teweeg
brengt, dan al de feëen uit de fabelleer.
Bij den vijver aan het eind van den boomgaard gekomen, hield
Magdalena ’s geleider stand, en haar op het witte hek wijzende, dat zich nu
een dertig schreden verder aan het einde eener laan vertoonde, zeide hij:
—»Buiten dat hek zal u nu voorzeker de weg naar Zandpoort niet onbekend
zijn. Ik had u op eene andere en minder gevaarlijke wijze kunnen uitleiden,
maar dan hadden wij eene wacht en uitgezette posten moeten voorbijgaan.
Dan zou men meer dan argwaan jegens mij opgevat hebben; ofschoon
niemand ons den weg hadde verhinderd, zou u daardoor het wachtwoord
bekend zijn geworden: de heilige eed van iederen Spaanschen krijgsman
verbiedt hem, dit te uiten in het bijzijn van een vijand. Geen eed verbood
mij, u te redden, en daarom redde ik u. Maar nu gij vrij zijt, senorita, weiger
mij nu eene ernstige bede niet.«
—»Spreek, edel Spanjaard!« zeide Magdalena , »wat moet, wat kan ik
doen tot een blijk van mijne dankbaarheid?«
—»Niets dan stilzwijgendheid bid ik u,« hernam Venavideë, »ik eisch niet,
dat gij mij die zweren zult—ik verlang slechts, dat gij mij die plechtig
belooft; want ik bedrieg mij niet, dat eene belofte voor u een eed is.«
—»Dat zal zij,« sprak Magdalena , »eene belofte is mij een onkreukbare
eed.«
—»Hoor mij dan,« zeide hij ernstig, »de wijze, waarop ik u uit uwe
gevangenis leidde, is u bekend, en ook weet gij mijn naam. Maar van dit
alles is u niets, het minste niet bekend, wanneer vriend of vijand ooit van u
eischen mocht, hem dit mede te deelen. Wilt gij mij beloven, dat het voor
ieder, voor uw gemaal zelfs, steeds een geheim zijn zal?«

—»Ontvang mijn woord, mijn redder!« zeide Magdalena , terwijl een
dankbare traan in haar oog welde, »voorwaar, dit dankbetoon is te klein
voor de groote hulp mij bewezen. God vergelde u eeuwig, wat gij goeds en
grootsch aan mij gedaan hebt. Ik stel mij gewillig met hart en ziel, om uw
verlangen te vervullen; maar zeg mij, waarom mag Haarlem niet weten, dat
onder den vijand, die het bestookt, een vijand is, zoo ridderlijk, zoo edel en
vroom als gij zijt?«
—»Ken mij geene deugden toe, die ik wenschen zou te bezitten,« hernam
Venavideë, »maar weet, dat evenzeer als ik de vrees veracht, ik evenzeer
vermijde, wat tot kwaad leiden kan, zonder nut te doen. Ook ben ik
Spanjaard; ik ben ridder; voor mijn koning greep ik het rapier aan, en
zoolang ik dat voer, vermag ik niet te toonen, dat de strijd tegen uwe
landgenooten onrechtvaardig is. Morgen wellicht bestorm ook ik weder den
wal; morgen wellicht treft mijn rapier weder het hoofd uwer vrienden,
misschien dat van uw gemaal, tot overwinning of nederlaag. Dan moet
geene hand aarzelen, mij den dood toe te brengen; dan moet het geen strijd
tegen Venavideë, geen verschoonende strijd wezen; want weet, dat mijne
hand niet aarzelen zou. Het moet de kamp van den Hollander tegen den
Spanjaard zijn.«
—»Ik heb u verstaan,« zeide Magdalena , terwijl hare bewondering voor
het karakter van den Castiliaan, ofschoon met eene sombere gedachte
gepaard, steeds hooger klom, »en ik zal niet vragen, ik zal niet pogen, u die
gedachten te doen insnoeren. Of het mij ook zwaar en grievend wezen mag,
ik zal handelen naar uw wensch; die wensch zal mij eene wet, een eed zijn:
maar luide spreekt in mijn hart de dank, die er nooit uit wijken zal.«
—»Ga nu,« zeide Venavideë, »men mocht mij soms den terugkeer beletten;
want argwaan en vijandschap sluimeren nooit. Ga, en de heilige Moeder
Gods zij met u!«
Venavideë ontgrendelde nu ook het hek, en nadat zij hem nog eenmaal
erkentelijk de hand gedrukt had, verwijderde zij zich, andermaal de
woorden fluisterende: »De Hemel vergelde en zegene u!«

—»God geleide u, Magdalena !« roept ook de lezer haar toe. Rampzalige
vrouw! de Hemel wilde het anders. Het oogenblik uwer redding zou uw
verderf zijn,—het opgaan van het licht uw neerstorten in een afgrond.
EINDE VAN HET EERSTE DEEL.

Inhoudsopgave
INLEIDING.     XI
EERSTE HOOFDSTUK.     1
TWEEDE HOOFDSTUK.     9
DERDE HOOFDSTUK.     22
VIERDE HOOFDSTUK.     35
VIJFDE HOOFDSTUK.     55
ZESDE HOOFDSTUK.     76
ZEVENDE HOOFDSTUK.     98
ACHTSTE HOOFDSTUK.     104
NEGENDE HOOFDSTUK.     126
TIENDE HOOFDSTUK.     141
ELFDE HOOFDSTUK.     154
TWAALFDE HOOFDSTUK.     158
DERTIENDE HOOFDSTUK.     172
VEERTIENDE HOOFDSTUK.     185
VIJFTIENDE HOOFDSTUK.     194
ZESTIENDE HOOFDSTUK.     204
ZEVENTIENDE HOOFDSTUK.     214

Colofon
Beschikbaarheid
Dit eBoek is voor kosteloos gebruik door iedereen overal, met vrijwel
geen beperkingen van welke soort dan ook. U mag het kopiëren,
weggeven of hergebruiken onder de voorwaarden van de Project
Gutenberg Licentie bij dit eBoek of on-line op
www.gutenberg.org.
Dit eBoek is geproduceerd door het on-line gedistribueerd correctie
team op www.pgdp.net.
Gerelateerde WorldCat catalogus pagina: 67503170.
Codering
Dit boek is weergegeven in oorspronkelijke schrijfwijze. Afgebroken
woorden aan het einde van de regel zijn stilzwijgend hersteld.
Kennelijke zetfouten in het origineel zijn verbeterd. Deze
verbeteringen zijn aangegeven in de colofon aan het einde van dit
boek.
Documentgeschiedenis
2012-10-01 Begonnen.
Externe Referenties
Dit Project Gutenberg eBoek bevat externe referenties. Het kan zijn
dat deze links voor u niet werken.
Verbeteringen

De volgende verbeteringen zijn aangebracht in de tekst:
BladzijdeBron Verbetering
VI [Niet in bron] ”
XIII, 22,
124, 211, [Verwijderd]
XIV Vijcnkt Vijnckt
XVI, 37,
40, 45,
68, 68,
155 [Niet in bron] ,
5, 24, 24,
25, 39, 40» «
6 ; :
6, 10, 27,
39, 46,
47, 49,
56, 57,
67, 149[Niet in bron] «
6 [Niet in bron] -
7, 23, 26,
40, 60,
64, 71,
93, 146,
153, 154,
177, 200[Niet in bron] »
7 « »
16, 19, 30» «
40 «. .«
45 zou zoo
62, 88,
218 , .
67 « [Verwijderd]

74 geheele geheel
96 oegenblikken oogenblikken
106 den Den
109 ik Ik
133, 147,
227 « »
155, 167de De
172 dàár dáár
174 datnzelfde datzelfde
182 [Niet in bron] .
189 vaakt vaak
189 vam van
212 treken streken

*** END OF THE PROJECT GUTENBERG EBOOK HET BELEG EN DE
VERDEDIGING VAN HAARLEM, IN 1572-1573 (DEEL 1 VAN 3) ***
Updated editions will replace the previous one—the old editions
will be renamed.
Creating the works from print editions not protected by U.S.
copyright law means that no one owns a United States
copyright in these works, so the Foundation (and you!) can copy
and distribute it in the United States without permission and
without paying copyright royalties. Special rules, set forth in the
General Terms of Use part of this license, apply to copying and
distributing Project Gutenberg™ electronic works to protect the
PROJECT GUTENBERG™ concept and trademark. Project
Gutenberg is a registered trademark, and may not be used if
you charge for an eBook, except by following the terms of the
trademark license, including paying royalties for use of the
Project Gutenberg trademark. If you do not charge anything for
copies of this eBook, complying with the trademark license is
very easy. You may use this eBook for nearly any purpose such
as creation of derivative works, reports, performances and
research. Project Gutenberg eBooks may be modified and
printed and given away—you may do practically ANYTHING in
the United States with eBooks not protected by U.S. copyright
law. Redistribution is subject to the trademark license, especially
commercial redistribution.
START: FULL LICENSE

THE FULL PROJECT GUTENBERG LICENSE

PLEASE READ THIS BEFORE YOU DISTRIBUTE OR USE THIS WORK
To protect the Project Gutenberg™ mission of promoting the
free distribution of electronic works, by using or distributing this
work (or any other work associated in any way with the phrase
“Project Gutenberg”), you agree to comply with all the terms of
the Full Project Gutenberg™ License available with this file or
online at www.gutenberg.org/license.
Section 1. General Terms of Use and
Redistributing Project Gutenberg™
electronic works
1.A. By reading or using any part of this Project Gutenberg™
electronic work, you indicate that you have read, understand,
agree to and accept all the terms of this license and intellectual
property (trademark/copyright) agreement. If you do not agree
to abide by all the terms of this agreement, you must cease
using and return or destroy all copies of Project Gutenberg™
electronic works in your possession. If you paid a fee for
obtaining a copy of or access to a Project Gutenberg™
electronic work and you do not agree to be bound by the terms
of this agreement, you may obtain a refund from the person or
entity to whom you paid the fee as set forth in paragraph 1.E.8.
1.B. “Project Gutenberg” is a registered trademark. It may only
be used on or associated in any way with an electronic work by
people who agree to be bound by the terms of this agreement.
There are a few things that you can do with most Project
Gutenberg™ electronic works even without complying with the
full terms of this agreement. See paragraph 1.C below. There
are a lot of things you can do with Project Gutenberg™
electronic works if you follow the terms of this agreement and
help preserve free future access to Project Gutenberg™
electronic works. See paragraph 1.E below.

1.C. The Project Gutenberg Literary Archive Foundation (“the
Foundation” or PGLAF), owns a compilation copyright in the
collection of Project Gutenberg™ electronic works. Nearly all the
individual works in the collection are in the public domain in the
United States. If an individual work is unprotected by copyright
law in the United States and you are located in the United
States, we do not claim a right to prevent you from copying,
distributing, performing, displaying or creating derivative works
based on the work as long as all references to Project
Gutenberg are removed. Of course, we hope that you will
support the Project Gutenberg™ mission of promoting free
access to electronic works by freely sharing Project Gutenberg™
works in compliance with the terms of this agreement for
keeping the Project Gutenberg™ name associated with the
work. You can easily comply with the terms of this agreement
by keeping this work in the same format with its attached full
Project Gutenberg™ License when you share it without charge
with others.
1.D. The copyright laws of the place where you are located also
govern what you can do with this work. Copyright laws in most
countries are in a constant state of change. If you are outside
the United States, check the laws of your country in addition to
the terms of this agreement before downloading, copying,
displaying, performing, distributing or creating derivative works
based on this work or any other Project Gutenberg™ work. The
Foundation makes no representations concerning the copyright
status of any work in any country other than the United States.
1.E. Unless you have removed all references to Project
Gutenberg:
1.E.1. The following sentence, with active links to, or other
immediate access to, the full Project Gutenberg™ License must
appear prominently whenever any copy of a Project
Gutenberg™ work (any work on which the phrase “Project

Gutenberg” appears, or with which the phrase “Project
Gutenberg” is associated) is accessed, displayed, performed,
viewed, copied or distributed:
This eBook is for the use of anyone anywhere in the United
States and most other parts of the world at no cost and
with almost no restrictions whatsoever. You may copy it,
give it away or re-use it under the terms of the Project
Gutenberg License included with this eBook or online at
www.gutenberg.org. If you are not located in the United
States, you will have to check the laws of the country
where you are located before using this eBook.
1.E.2. If an individual Project Gutenberg™ electronic work is
derived from texts not protected by U.S. copyright law (does not
contain a notice indicating that it is posted with permission of
the copyright holder), the work can be copied and distributed to
anyone in the United States without paying any fees or charges.
If you are redistributing or providing access to a work with the
phrase “Project Gutenberg” associated with or appearing on the
work, you must comply either with the requirements of
paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 or obtain permission for the use
of the work and the Project Gutenberg™ trademark as set forth
in paragraphs 1.E.8 or 1.E.9.
1.E.3. If an individual Project Gutenberg™ electronic work is
posted with the permission of the copyright holder, your use and
distribution must comply with both paragraphs 1.E.1 through
1.E.7 and any additional terms imposed by the copyright holder.
Additional terms will be linked to the Project Gutenberg™
License for all works posted with the permission of the copyright
holder found at the beginning of this work.
1.E.4. Do not unlink or detach or remove the full Project
Gutenberg™ License terms from this work, or any files

containing a part of this work or any other work associated with
Project Gutenberg™.
1.E.5. Do not copy, display, perform, distribute or redistribute
this electronic work, or any part of this electronic work, without
prominently displaying the sentence set forth in paragraph 1.E.1
with active links or immediate access to the full terms of the
Project Gutenberg™ License.
1.E.6. You may convert to and distribute this work in any binary,
compressed, marked up, nonproprietary or proprietary form,
including any word processing or hypertext form. However, if
you provide access to or distribute copies of a Project
Gutenberg™ work in a format other than “Plain Vanilla ASCII” or
other format used in the official version posted on the official
Project Gutenberg™ website (www.gutenberg.org), you must,
at no additional cost, fee or expense to the user, provide a copy,
a means of exporting a copy, or a means of obtaining a copy
upon request, of the work in its original “Plain Vanilla ASCII” or
other form. Any alternate format must include the full Project
Gutenberg™ License as specified in paragraph 1.E.1.
1.E.7. Do not charge a fee for access to, viewing, displaying,
performing, copying or distributing any Project Gutenberg™
works unless you comply with paragraph 1.E.8 or 1.E.9.
1.E.8. You may charge a reasonable fee for copies of or
providing access to or distributing Project Gutenberg™
electronic works provided that:
• You pay a royalty fee of 20% of the gross profits you derive
from the use of Project Gutenberg™ works calculated using the
method you already use to calculate your applicable taxes. The
fee is owed to the owner of the Project Gutenberg™ trademark,
but he has agreed to donate royalties under this paragraph to
the Project Gutenberg Literary Archive Foundation. Royalty

payments must be paid within 60 days following each date on
which you prepare (or are legally required to prepare) your
periodic tax returns. Royalty payments should be clearly marked
as such and sent to the Project Gutenberg Literary Archive
Foundation at the address specified in Section 4, “Information
about donations to the Project Gutenberg Literary Archive
Foundation.”
• You provide a full refund of any money paid by a user who
notifies you in writing (or by e-mail) within 30 days of receipt
that s/he does not agree to the terms of the full Project
Gutenberg™ License. You must require such a user to return or
destroy all copies of the works possessed in a physical medium
and discontinue all use of and all access to other copies of
Project Gutenberg™ works.
• You provide, in accordance with paragraph 1.F.3, a full refund of
any money paid for a work or a replacement copy, if a defect in
the electronic work is discovered and reported to you within 90
days of receipt of the work.
• You comply with all other terms of this agreement for free
distribution of Project Gutenberg™ works.
1.E.9. If you wish to charge a fee or distribute a Project
Gutenberg™ electronic work or group of works on different
terms than are set forth in this agreement, you must obtain
permission in writing from the Project Gutenberg Literary
Archive Foundation, the manager of the Project Gutenberg™
trademark. Contact the Foundation as set forth in Section 3
below.
1.F.
1.F.1. Project Gutenberg volunteers and employees expend
considerable effort to identify, do copyright research on,
transcribe and proofread works not protected by U.S. copyright

law in creating the Project Gutenberg™ collection. Despite these
efforts, Project Gutenberg™ electronic works, and the medium
on which they may be stored, may contain “Defects,” such as,
but not limited to, incomplete, inaccurate or corrupt data,
transcription errors, a copyright or other intellectual property
infringement, a defective or damaged disk or other medium, a
computer virus, or computer codes that damage or cannot be
read by your equipment.
1.F.2. LIMITED WARRANTY, DISCLAIMER OF DAMAGES - Except
for the “Right of Replacement or Refund” described in
paragraph 1.F.3, the Project Gutenberg Literary Archive
Foundation, the owner of the Project Gutenberg™ trademark,
and any other party distributing a Project Gutenberg™ electronic
work under this agreement, disclaim all liability to you for
damages, costs and expenses, including legal fees. YOU AGREE
THAT YOU HAVE NO REMEDIES FOR NEGLIGENCE, STRICT
LIABILITY, BREACH OF WARRANTY OR BREACH OF CONTRACT
EXCEPT THOSE PROVIDED IN PARAGRAPH 1.F.3. YOU AGREE
THAT THE FOUNDATION, THE TRADEMARK OWNER, AND ANY
DISTRIBUTOR UNDER THIS AGREEMENT WILL NOT BE LIABLE
TO YOU FOR ACTUAL, DIRECT, INDIRECT, CONSEQUENTIAL,
PUNITIVE OR INCIDENTAL DAMAGES EVEN IF YOU GIVE
NOTICE OF THE POSSIBILITY OF SUCH DAMAGE.
1.F.3. LIMITED RIGHT OF REPLACEMENT OR REFUND - If you
discover a defect in this electronic work within 90 days of
receiving it, you can receive a refund of the money (if any) you
paid for it by sending a written explanation to the person you
received the work from. If you received the work on a physical
medium, you must return the medium with your written
explanation. The person or entity that provided you with the
defective work may elect to provide a replacement copy in lieu
of a refund. If you received the work electronically, the person
or entity providing it to you may choose to give you a second
opportunity to receive the work electronically in lieu of a refund.

Welcome to Our Bookstore - The Ultimate Destination for Book Lovers
Are you passionate about testbank and eager to explore new worlds of
knowledge? At our website, we offer a vast collection of books that
cater to every interest and age group. From classic literature to
specialized publications, self-help books, and children’s stories, we
have it all! Each book is a gateway to new adventures, helping you
expand your knowledge and nourish your soul
Experience Convenient and Enjoyable Book Shopping Our website is more
than just an online bookstore—it’s a bridge connecting readers to the
timeless values of culture and wisdom. With a sleek and user-friendly
interface and a smart search system, you can find your favorite books
quickly and easily. Enjoy special promotions, fast home delivery, and
a seamless shopping experience that saves you time and enhances your
love for reading.
Let us accompany you on the journey of exploring knowledge and
personal growth!
ebooksecure.com

(eBook PDF) Database System Concepts 6th Edition

About This Presentation

Slide Content

Tags

Categories

Download

Quick Actions

Statistics

Related Slideshows

(eBook PDF) Database System Concepts 6th Edition

About This Presentation

Slide Content

Slide 1

Slide 2

Slide 3

Slide 5

Slide 6

Slide 7

Slide 8

Slide 9

Slide 10

Slide 11

Slide 12

Slide 13

Slide 14

Slide 15

Slide 16

Slide 17

Slide 18

Slide 19

Slide 20

Slide 21

Slide 22

Slide 23

Slide 24

Slide 25

Slide 26

Slide 27

Slide 28

Slide 29

Slide 30

Slide 31

Slide 32

Slide 33

Slide 34

Slide 35

Slide 36

Slide 37

Slide 38

Slide 39

Slide 40

Slide 41

Slide 42

Slide 44

Slide 45

Slide 46

Slide 47

Slide 48

Slide 49

Slide 50

Slide 51

Slide 52

Slide 53

Slide 54

Slide 55

Slide 56

Slide 57

Tags

Categories

Download

Quick Actions

Statistics

Related Slideshows

TLE-9-Prepare-Salad-and-Dressing.pptxkkk

LESSON 1 ABOUT MEDIA AND INFORMATION.pptx

GRADE-8-AQUACULTURE-WEEKQ1.pdfdfawgwyrsewru

Feelings PP Game FOR CHILDREN IN ELEMENTARY SCHOOL.pptx

Jeopardy_Figures_of_Speech_Template.pptx [Autosaved].pptx

Jeopardy_Figures_of_Speech.pptxvdsvdsvsdvsd