FILKOM-Module- STUDY MATERIALS FOR 2ND YEAR COLLEGE

FILIPINO

1. College of Computer Studies [email protected] (63-34) 434-8148
Modyul 1:
Ang Pagtataguyod ng Wikang Pambansa sa Mataas na Antas ng Edukasyon at Lagpas Pa
I.Mga Layunin: Pagkatapos ng aralin, ikaw ay inaasahang:
1.Maipaliwanag ang kabuluhan ng wikang Filipino bilang mabisang wika sa kontekstwalisadong
komunikasyon sa mga komunidad at sa buong bansa.
2.Maipaliwanag ang mahigpit na ugnayan ng pagpapalakas ng wikang pambansa, pagpapatibay ng
kolektibong identidad, at pambansang kaunlaran.
3.Magamit ang wikang Filipino sa iba’t ibang tiyak na sitwasyong pangkomunikasyon sa lipunang
Filipino.
4.Makapagpahayag ng mga makabuluhang kaisipan sa pamamagitan ng tradisyonal at modernong
midyang akma sa kontekstong Pilipino.
5.Makagawa ng mga malikhain at mapanghikayat na presentasyon ng impormasyon at analisis na
akma sa iba’t ibang konteksto.
6.Mapalalim ang pagpapahalaga sa sariling paraan ng pagpapahayag ng mga Pilipino sa iba’t ibang
antas ng larangan.
7.Maisaalang-alang ang kultura at iba pang aspektong panlipunan sa pakikipagpalitang-ideya.
II.Introduksyon
Panoorin sa Youtube ang dokumentaryong “Sulong Wikang Filipino: Edukasyong Pilipino, para
kanino?” na tumalakay sa mga pagbabago sa kurikulum kaugnay ng Kto12. Sipatin din ang pahina ng
Alyansa ng mga Tagapagtanggol ng Wikang Filipino (Tanggol Wika)
(www.facebook.com/TANGGOLWIKA) upang balikan ang kasaysayan ng pakikipaglaban ng mga
Pilipino para hindi mawala ang mga asignaturang Filipino at Panitikan sa kolehiyo. Paano naapektuhan
ng Kto12 ang kurikulum ng Filipino at Panitikan? Bakit maituring na makasaysayan ang adbokasya ng
Tanggol Wika sa pagtataguyod ng wikang Filipino bilang asignatura at bilang wikang panturo?
III.Mga Aralin
Makasaysayan ang taong 2014 sa larangan ng pagtataguyod ng wikang Filipino sapagkat ito ang
taon ng pagtatag ng Tanggol Wika sa isang konsultatibong forum noong Hunyo 21, 2014 sa De La Salle
University, (DLSU)-Manila. Halos 500 delegado mula sa 40 paaralan, kolehiyo, unibersidad,
organisasyong pangwika at pangkultura ang lumahok sa nasabing forum. Kasama sa mga
tagapagsalita sa forum si Dr. Bienvenido Lumbera, Pambansang Alagad ng Sining. Ang forum na iyon
ay kulminasyon ng mga nauna nang kolektibong inisyatiba mula pa noong 2012. Ang mga nasabing
inisyatiba ay epekto ng pagtatangka ng CHED sa pamamagitan ng CHED Memorandum Order (CMO)
No. 20, Series of 2013 na alisin ang mga asignaturang Filipino at Panitikan sa KOLEHIYO, para
diumano’y mabawasan at mapagaan ang kurikulum sa kolehiyo. Malaki at makabuluhan ang papel ng
Tanggol Wika sa pagtataguyod ng asignaturang Filipino at Panitikan sa kolehiyo, bagay na lubhang
mahalaga sa pagtataguyod ng wikang pambansa sa mas mataas na antas ng edukasyon.
Maikling Kasaysayan ng Adbokasya ng Tanggol Wika
Noong 2011 pa ay kumalat na ang plano ng gobyerno kaugnay sa pagbabawas ng mga asignatura
(63-34)712-0420
chmsc.edu.ph
@chmscofficialpage
To be a leading GREEN institution of higher learning in the global community by 2030
(Good governance, Research-oriented, Extension-driven, Education for Sustainable Development & Nation-building)
Alijis Campus | Binalbagan Campus | Fortune Towne Campus | Talisay
Campus
Carlos Hilado Memorial State
College

2. College of Computer Studies [email protected] (63-34) 434-8148
sa kolehiyo, bagama’t wala pang inilalabas na opisyal na dokumento sa panahong iyon. Lagpas isang
taon naman bago ang asimbliyang pagtatag ng Tanggol Wika, noong Oktubre 3, 2012 ay sinimulan ng
mga instruktor ng Filipino sa kolehiyo ang pagpapalaganap ng isang petisyon ng humihiling sa CHED at
sa DepEd na ipahinto ang implementasyon ng senior high school/junior high school at ng Revised
General Education Curriculum (RGEC) sa ilalim ng Kto12 na maaaring makapagpaliit o tuluyang
lumusaw sa mga Departamento ng Filipino sa mga unibersidad. Ang batayan ng gayong pangamba sa
posibleng pagpapallit o paglusaw sa mga Departamento ng Filipino sa mga unibersidad ay ang kawalan
ng asignaturang Filipino sa bagong RGEC para sa antas tersyarya na nasa presentasyon ni DepEd
Assistant Secretary Tonisto C. Umali, Esq. Na may petsang Agosto 29, 2012.
Sa paglaganap ng usap-usapan na tatanggalin na sa bagong kurikulum ng kolehiyo ang Filipino at
Panitikan at iba pang asignatura sa kolehiyo, binaggit ng ilang administrador sa ibang unibersidad ang
posibilidad na lusawin o kaya’y pagsamahan sa ibang departamento ang Departamento ng Filipino.
Bilang tugon sa mga gayong plano, inilabas noong Disyembre 7, 2012 ng Departamento ng Filipino ng
DLSU ang “Posisyong Papel para sa Bagong CHED Curriculum” na may pamagat na “Isulong ang Ating
Wikang Pambansang Filipino, Itaguyod ang Konstitusyonal na Karapatan ng Filipino, Ituro sa
Kolehiyo ang Filipino bilang larangan at Asignaturang may Mataas na Antas.” Ang may-akda ng
nasabing posisyong papel ay si Prop. Ramilito Correa, ang noo’y pangalawang tagapangulo ng
Departamento ng Filipino ng DLSU.
Noon pa man ay binigyang-diin na ng mga maka-Kto12 na babawasan ang mga asignatura sa
kolehiyo at ililipat ang mga ito sa senior high school. Gayunpaman, tila pangunahing target ng mga
maka-Kto12 ang Filipino sapagkat isang asignaturang Filipino (Retorika) lamang ang nakatala sa
listahan ng mga asignatura sa senior high school na nasa “Kto12 TOOLKIT: Reference Guide for
Teacher Educators, School Administrators, and Teachers (2012)” na inilabas ng SEAMEO-INNOTECH at
may imprimatur ng DepEd gaya ng pinatutunayan ng panimulang mensahe roon ng noo’y kalihim ng
DepEd na si Br. Armin Luistro, FSC. Sa nasabi ring dokumento ay opsyonal lamang ang asignaturang
Filipino for Specific Purposes, habang bukod sa asignaturang English na Oral Communication ay
mayroon pang required na Philippine Literature at World Literature, bukod pa sa opsyonal na English
for Specific Purposes. Noong Hunyo 28, 2013 lamang inilabas ng CHED ang CMO No. 20 Series of 2013
na nagtakda ng core courses sa bagong kurikulum sa antas tersyarya sa ilalim ng Kto12:
“Understanding the Self; Readings in Philippine History; The Contemporary World; Mathematics in
the Modern World; Purposive Communication; Art Appreciation; Science, Technology and Society;
Ethics.” Ang dating balita ay kumpirmado na; walang Filipino sa planong kurikulum ng CHED sa ilalim
ng Kto12, kumpara sa anim hanggang siyam na yunit ng asignaturang Filipino, alinsunod sa CMO No.
04, Series of 1997, bukod pa sa dati-rati’y tatlo hanggang anim na yunit ng Panitikan. Sa Seksyon 3 ng
(63-34)712-0420
chmsc.edu.ph
@chmscofficialpage
To be a leading GREEN institution of higher learning in the global community by 2030
(Good governance, Research-oriented, Extension-driven, Education for Sustainable Development & Nation-building)
Alijis Campus | Binalbagan Campus | Fortune Towne Campus | Talisay
Campus
Carlos Hilado Memorial State
College

3. College of Computer Studies [email protected] (63-34) 434-8148
CMO No. 20, Series of 2013 ay naging opsyonal na lamang din ang Filipino bilang midyum sa
pagtuturo, mula sa dating pagiging mandatoring wikang panturo nito sa ilalim ng CMO No. 59 Series of
1996. Bandang 2014 na nang magkaroon ng kopya ng CMO No. 20, Series of 2013 ang marami-raming
propesor ng Filipino at Panitikan.
Sa udyok nina Dr. Fanny Garcia at Dr. Maria Lucille Roxas mga batikan at premyadong manunulat
na kapwa faculty member ng DLSU ay gumawa ang may-akda ng panibagong liham-petisyon na naka-
address sa CHED at may petsang Marso 3, 2014. Kinausap nina Prop. Jonathan Geronimo at Prop.
Crizel Sicat-De Laza ng UST ang mga kaibigan at kakilalang guro mula sa iba’t ibang unibersidad gaya
ng UST, UP- Diliman, UP-Manila, ADMU, PNU, San Beda College-Manila, PUP-Manila National Teachers
College Miriam College, at mga samahang pangwika gaya ng Pambansang Samahan sa Linggwistika at
Literaturang Filipino (PSLLF), Pambansang Asosasyon ng mga Tagapagtaguyod ng Salin (PATAS) at
sanggunian sa Filipino (SANGFIL). Humigit-kumulang 200 pirma ang agad na natipon. Dinala sa CHED
ang nasabing liham-petisyon.
Noong Hulyo 2, 2014, sa inisyatiba ni Dr. Antonio Contreras ng DLSU ay nakipagdiyalogo sa 2
komisyuner ng CHED. Kalahok sa dayalogo sina CHED Commissioner Alex Brillantes at Commissioner
Cynthia Bautista ang mga propesor ng DLSU, ADMU, UPD, UST, MC, at Marinduque State University.
Napagkasunduan sa diyalogo na muling sumulat sa CHED ang mga guro upang pormal na i-reconvene
ang Technical Panel/Technical Working Group sa Filipino at ang General Education Committee, kasama
ang mga kinatawan ng mga unibersidad na naggigiit ng pagkakaroon ng asignaturang Filipino sa antas
tersyarya. Agad ipinadala ang gayong liham sa CHED noong Hunyo 16, 2014. Bilang paghahanda sa
pulong sa CHED na hiniling, bilang tugon sa CMO No. 20 S. 2013, at simbolo ng kolektibong
paglaban dito ang mga gurong apektado nito, Tanggol Wika noong Hulyo 21, 2014. Samakatuwid,
pagsasalubong ng iba’t ibang inisyatiba ang pagbubuo ng Tanggol Wika. Si Dr. Rowell Madula, vice-
chair noon ng Departamento ng Filipino sa DLSU at pangulo ng Alliance of Concerned Teachers (ACT)
Private Schools ang nakaisip ng pangalan ng alyansa. Malaki ang papel na ginampanan ng ACT sa
mabilis na pagpapalawak ng Tanggol Wika sa akademya at lagpas pa. Mula noong maitatag ang
Tanggol Wika, naglabas na rin ng kanya-kanyang posisyong papel laban sa CMO No. 20, S. 2013 ang
mga Departamento ng Filipino at/ o Panitikan sa iba’t ibang unibersidad gaya ng UPD, PUP, PNU,
ADMU, NTC, Mindano State University-Iligan Institute of Technology (MSU-IIT), Xavier University at
marami pang iba.
Noong Hulyo 4, 2014 ay nagpatawag ng konsultasyon ang CHED dahil sa demand ng Tanggol Wika.
Simula lamang iyon ng napakarami pang pakikipagtunggali ng Tanggol Wika sa diyalogo sa mga opisyal
ng CHED na noo’y hindi pa kumbinsido sa pangangailangang mapanatili ang Filipino at panitikan sa
kolehiyo.
(63-34)712-0420
chmsc.edu.ph
@chmscofficialpage
To be a leading GREEN institution of higher learning in the global community by 2030
(Good governance, Research-oriented, Extension-driven, Education for Sustainable Development & Nation-building)
Alijis Campus | Binalbagan Campus | Fortune Towne Campus | Talisay
Campus
Carlos Hilado Memorial State
College

4. College of Computer Studies [email protected] (63-34) 434-8148
Nakatulong ng malaki sa mabilis na pagsulong at popularisasyon ng pakikibaka ng Tanggol Wika
ang maagap na media reports hinggil sa isyung ito, gaya ng ulat ni Mark Angeles (2014) at Amanda
Fernandez (2014) para sa GMA News Online, ni Steve Dailisan (2014) para sa State of the Nation, ni Jee
Geronimo (2014) sa Rappler.com at ni Anne Marxze Umil (2017) para sa bulatlat.com, na sinundan pa
ng mas maraming ulat mula sa iba pang media outfit. Malaking tulong din ang mga dokumentaryong
inilabas ng mga guro mula sa UPD gaya ng “Sulong Wikang Filipino” (panayam kay Dr. Bienvenido
Lumbera) at “Sulong Wikang Filipino: Edukasyong Pilipino, Para Kanino?” na kapwa inupload sa
YouTube noong Agosto 2014, gayundin ang “Sa Madaling Salita: Kasaysayan at Pag-unlad ng Wikang
Pambansa” na inilabas naman noong Setyembre 2016.
Mula 2014 hanggang kasalukuyan, sunud-sunod ang mga forum at asembliya, diyalogo at kilos-
protesta ng Tanggol Wika sa buong bansa para ipaliwanag at ipalaganap ang mga adbokasiya nito,
ngunit nagbingi-bingihan lamang ang CHED. Noong Abril 15, 2015, ay nagsampa ng kaso sa Korte
Suprema ang Tanggol Wika, sa pangunguna ni Dr. Bienvenido Lumbera, ACT Teachers Partylist Rep.
Antonio Tinio, Anakpawis Partylist Rep. Fernando Hicap, Kabataan Partylist Rep. Terry Ridon, at
mahigit
100 propesor mula sa iba’t ibang kolehiyo at unibersidad. Inihanda nina Atty. Maneeka Sarzan
(abogado ng ACT Partylist), Atty. Gregorio Fabros (abogado ng ACT), at Dr. David Michael San Juan, ang
nasabing petisyon. Ang 45 pahinang petisyon ay nakasulat sa Filipino (ang kauna-unahang buong
petisyon sa wikang pambansa) at opisyal na nakatala bilang G.R. No. 217451. nakapokus ang nasabing
petisyon sa paglabag ng CMO No. 20, Series 2013 sa mga probisyon sa Konstitusyon, at sa mga batas.
Halos isang linggo pagkatapos ng pagsasampa ng kasong ito ay kinatigan ng Korte Suprema ang
Tanggol Wika sa pamamagitan ng paglabas ng TRO na may petsang Abril 21, 2015.
Sa press release ng Tanggol Wika kaugnay ng tagumpay na ito ay hinikayat nito na tuloy-tuloy na
suriin ang “other aspects of the Kto12 program, and help align current educational reforms to the
country’s needs and the Filipino people’s welfare, so as to further contribute to the country’s historical
anti-neocolonial and anti-imperialist struggle in the arena of culture and education” (Ayroso, 2015).
Kaugnay nito, tumulong ang Tanggol Wika sa pagbubuo ng kapatid na organisasyong Alyansa ng mga
Tagapagtanggol ng Kasaysayan (Tanggol Kasaysayan) na naglalayon namang itaguyod ang panunumbalik ng
asignaturang Philippine History sa hayskul (sa ilalim ng Kto12 ay wala nang required Philippine History subject)
noong Setyembre 23, 2016 sa isang forum sa PUP, at ng mas malawak na pormasyong Kilos na Para sa
Makabayang Edukasyon (KMEd) na itinatag naman noong Agosto 25, 2017 sa PUP din.
Mga Posisyong Papel Hinggil sa Filipino at Panitikan sa Kolehiyo
Isa sa pinakaunang posisyong papel na nagtataguyod sa pagpapanatili ng Filipino at Panitikan sa
kolehiyo ang resolusyon ng humugit-kumulang 200 delegado sa isang pambansang kongreso ng
(63-34)712-0420
chmsc.edu.ph
@chmscofficialpage
To be a leading GREEN institution of higher learning in the global community by 2030
(Good governance, Research-oriented, Extension-driven, Education for Sustainable Development & Nation-building)
Alijis Campus | Binalbagan Campus | Fortune Towne Campus | Talisay
Campus
Carlos Hilado Memorial State
College

5. College of Computer Studies [email protected] (63-34) 434-8148
Pambansang Samahan sa Linggwistika at Literaturang Filipino (PSSLF) noong May 31, 2013, sa ilalim ng
pamumuno ni Dr. Aurora Batnag, dating direktor ng KWF, pinamagatang “PAGTITIYAK SA KATAYUANG
AKADEMIKO NG FILIPINO BILANG ASIGNATURA SA ANTAS TERSYARYA” ang nasabing resolusyon na
inilakip ng PSSLF sa isang posisyong papel na isinumite sa CHED noong 2014. Ang resolusyon na ito na
pangunahing inakda ni Dr. Lakandupil Garcia ay ekspresyon ng kolektibong reaksyon ng mga guro sa
patuloy na pagkalat ng balita na wala na sa bagong kurikulum ng kolehiyo ang asignaturang Filipino.
Pangunahing nilalaman ng resolusyon ang paggigiit ng mga guro na hindi dapat patayin ang
asignaturang Filipino sa kolehiyo sapagkat “sa antas tersyarya nagaganap at lubhang nalilinang ang
intelektwalisasyon ng Filipino sa pamamagitan ng pananaliksik, malikhaing pagsulat, pagsasalin,
pagsasalitang pangmadla at kaalamang pangmidya.
Inilahad din ng PSSLF ang argumentong maka-Filipino sa konteksto ng globalisasyon sa isang
bukod na posisyong papel na inilabas noong 2014. Ayon sa PSSLF, sa panahon ng patuloy na
globalisasyon at ng napipintong Association of Southeast Asian Nations (ASEAN) Integrationnararapat
lamang na patibayin ng mga Pilipino ang sariling wika at panitikan, upang makapag-ambag ang mga ito
sa proyekto ng global at rehiyonal na integrasyong sosyo-kultural. Samakatuwid, ang pagpapalakas ng
wika at panitikang Filipino sa lahat ng antas ng edukasyon ay paghahanda rin para sa ASEAN
Integration at sa patuloy na globalisasyon. Mahalagang ambag sa edukasyong sosyo-kultural ng
maraming estudyanteng inaasahang darating at mag-aaral sa Pilipinas mula sa mga kasapi ng ng
ASEAN at iba pang bansa, ang asignatura sa wika, kultura at identidad ng Pilipinas. Sa panahong ito ng
globalisasyon, higit na kailangan nag pagpapanatili ng wika at panitikang Filipino sa lahat ng antas ng
pag-aaral upang patatagin at pagyamanin ang ating pagka-Pilipino.
Idinagdag din ng PSSLF ang ugnayan ng wikang pambansa at ng holistikong paghubog sa mga
mamamayang Pilipino: Lagpas pa sa pag-aambag sa kultura ng daigdig, ang pagtuturo ng wika at
panitikang Filipino ay paggigiit ng espasyo para sa humanidad ng mga Pilipino. Ang ating wika at
panitikan ay salamin at tagapagpahayag ng ating mga hinaing, kasawian, tagumpay, kasiyahan,
hinanakit, sama ng loob, pangarap, pag-asa, at iba pang damdaming nagbibigay sa atin ng lakas upang
humakbang mula rito patungo sa dako pa roon ng hinaharap. Ang pagkakait ng espasyo para sa wika
at panitikang Filipino ay pagkakait ng espasyo para sa ating pagkatao at pagiging tao” Inilahad din ng
PSSLF na “…ang pagtuturo sa wikang pambansa bilang required sa asignatura sa kolehiyo, bukod pa sa
paggamit nito bilang pangunahing wikang panturo ay ginagawa rin sa ibang bansang nagpapatupad ng
sistemang Kto12 gaya ng Malaysia, Indonesia, at Estados Unidos.
Detalyado ring ipinaliwanag ng PSSLF ang historikal na paninindigan para sa bilinggwalismong
pabor sa wikang pambansa:
(63-34)712-0420
chmsc.edu.ph
@chmscofficialpage
To be a leading GREEN institution of higher learning in the global community by 2030
(Good governance, Research-oriented, Extension-driven, Education for Sustainable Development & Nation-building)
Alijis Campus | Binalbagan Campus | Fortune Towne Campus | Talisay
Campus
Carlos Hilado Memorial State
College

6. College of Computer Studies [email protected] (63-34) 434-8148
Naninindigan ang aming organisasyon na gamitin ang wikang Filipino bilang mandatory na
wikang panturo sa 12 yunit sa Bagong General Education Curriculum (GEC), bukod pa sa asignaturang
Rizal. Ang ganitong paninindigan ay alinsunod sa patakarang bilinggwal sa edukasyon na ipinatupad sa
pamamagitan ng Department Order No. 25, Series of 1974 ng Department of Education, Culture and
Sports (DECS) na hanggang ngayo’y operatibo at may bisa mula sa Baitang 4 hanggang antas tersyarya.
Alinsunod sa nasabing dokumento, ang wika ng pambansa ang dapat maging wikang panturo sa ‘social
studies/social sciences, music, arts, physical education, home economics, practical art and character
education.’ katunayan, maraming asignatura sa larangan ng agham panlipunan sa kolehiyo ang
matagal nang itinuturo sa Filipino. Iminumungkahi namin na palawakin pa ang saklaw ng Filipinisasyon
ng wikang panturo sa kolehiyo sa pamamagitan ng mandatory na pagggamit nito sa 12 yunit sa bagong
GEC. Ang pagpapalawak sa paggamit ng Filipino bilang wikang panturo sa kolehiyo ay alinsunod din sa
Artikulo XIV, Seksyon 3 ng Konstitusyong 1987… Hinggil naman sa pagkakaroon ng asignaturang
Filipino bilang mandatory core course sa kolehiyo, sumusuporta kami sa pagkakaroon ng 9 na yunit ng
asignaturang Filipino na may multi/interdisiplinaring disenyo.
Pinagtibay naman noong Mayo 23, 2014, ng National Commission on Culture and the Arts-National
Committee on Language and Translation/NCCA-NCLT ang isnag resolusyon na humuhiling sa CHEDat
kongreso at senado ng Republika ng Pilipinas, na agarang magsagawa ng mga hakbang upang isama sa
GEC sa antas tersyarya ang mandatory na 9 yunit ng asignaturang Filipino. Ang resolusyon na ito ng
NCLT sa ilalim ng NCCA (2014) ang naging titis ng malawakang media coverage tungkolsa tangka ng
CHED na paslangin ang Filipino at Panitikan sa Curriculum. Binigyang diin sa nasabing resolusyon na…”
puspusan lamang masusunod ang Konstitusyong 1987 sa paggamit ng Filipino bilang midyum ng
opisyal na komunikasyon, at bilang wika ng pagtuturo sa sistemang pang-edukasyon kung mananatili
sa antas tersyarya ang asignaturang Filipino…” kaugnay nito, ang lupon ng mga komisyoner ng NCCA
ay naglabas din ng isang bukod na resolusyon noong 2014 para “puspusang imungkahi sa CHED na
gawing kautusan ang pagtuturo sa Filipino ng tatlong asignaturang pangkolehiyo sa level ng edukasyong
heneral” sa kolehiyo.
Noong Hulyo 20, 2014 ay inilabas naman ng KWF ang “kapasiyahan ng kalupunan ng mga
komisyoner blg. 14-26 serye ng 2014… na naglilinaw sa tindig ng Komisyon sa Wikang Filipino (KWF)
hinggil sa CHED Memorandum Blg. 20, S. 2013.” Kagaya ng lupon ng mga komisyoner ng KWF na
naggigiit ng “pagtuturo ng siyam (9) na yunit sa Wikang Filipino, na hindi pag-uulit lamang ng mga
sabjek sa Filipino sa antas sekundarya, kundi naglalayong magamit at maituro ang wika mula sa iba’t
ibang disiplina- na pagkilala sa Filipino bilang pintungan ng karunungan at hindi lamang daluyan ng
pagkatuto, at upang matiyak ang patuloy na intelektwalisasyon ng Filipino” at pagtitiyak na “kalahati o
(63-34)712-0420
chmsc.edu.ph
@chmscofficialpage
To be a leading GREEN institution of higher learning in the global community by 2030
(Good governance, Research-oriented, Extension-driven, Education for Sustainable Development & Nation-building)
Alijis Campus | Binalbagan Campus | Fortune Towne Campus | Talisay
Campus
Carlos Hilado Memorial State
College

7. College of Computer Studies [email protected] (63-34) 434-8148
apat (4) sa panukalang Core Courses, bukod sa kursong Rizal, na nakasaad sa Memorandum Order Blg.
20, S. 2013 ay ituro gamit ang wikang Filipino.” Sa kabila ng hindi gaanong malinaw na pormulasyon,
malinaw ang kabuuang layunin ng resolusyon ng KWF: suportahan ang panawagan ng mga samahang
pangwika hinggil sa pagbuhay ng mga asignaturang Filipino sa kolehiyo sa paggamit din ng Filipino
bilang wikang panturo sa iba pang asignatura.
Agosto 2014 naman nang ilathala ng Departamento ng Filipino ng De La Salle University, Manila
ang posisyong papel na pinamagatang “Pagtatanggol sa Wikang Filipino, tungkulin ng bawat
Lasalyano.” ipinakita ng nasabing dokumento ang kahalagahan ng pagtatguyod sa wikang Filipino
bilang batayan ng pagpapalakas ng ugnayan ng akademya o mga unibersidad at ng sambayanang
Pilipino sa pamamagitan ng pagbibigay-diin na “ang pagkakaroon ng asignaturang Filipino ay nakapag-
aambag sa pagiging mabisa ng community engagement ng ating pamantasan sapagkat wikang
Filipino ang wika ng ordinaryong mamamayan sa mga komunidad na ating pinaglilingkuran.
Sa konklusyon, iginiit ng Departamento ng Filipino ng DLSU, Manila na “ang adbokasiyang ito’y
pagsalba sa kolektibong identidad, sa salamin ng ating kultura, sa daluyan ng diskursong pambansa, at
pagtataguyod ng nasyonalistang edukasyon na huhubog ng mga estudyanteng magiging mga kapaki-
pakinabang na mamamayan ng ating bansa.”
Naglabas din ng posisyong papel ang mga guro mula sa Ateneo de Manila University, na
pinamagatang: “Ang Paninindigan ng Kagawaran ng Filipino ng Pamantasang Ateneo de Manila sa
Suliraning Pangwikang Umuugat sa CHED Memorandum Order No. 20, Series of 2013.” Binigyang diin
ng nasabing dokumento na ang pagkakait ng espasyo sa Filipino ay pagkakait din ng espasyo para sa
iba pang wika ng bansa: “Hindi lamang midyum ng pagtuturo ang Filipino. Isa itong disiplina. Lumilikha
ito ng sariling larang ng karunungan na nagtatampok sa pagka-Filipino sa anumang usapin sa loob at
labas ng akademya. Dapat patuloy itong ituro sa antas tersyaryo at gradwado bilang integral na bahagi
ng anumang edukasyong propesyonal. ..ang banta na alisin ang Filipino sa kademikong konteksto ay
magdudulot ng ibayong pagsasalaylayan o marhinalisasyon ng mga wika at kulturang panrehiyon.
Kakabit ng pag-aaral ng Filipino bilang disiplina ang pagtatanghal at paglingap ng mga wika at kultura
ng bayan. Hindi dapat mawala ang wikang panrehiyon sa diskursong akademiko. At lalong hindi dapat
pagsabungin ang mga wika. Sa halip, dapat maging mapagmatyag laban sa mga tao at institusyong
ginagamit ang kasalukuyang isyung pangwika upang itanggi ang sarili at kanilang mga interes.”
Ang Departamento ng Filipino at Panitikan ng Pilipinas sa ilalim ng Arte at Literatura ng UP,
Diliman ay naglabas din ng posisyong papel sa isyung ito. Binigyang-tuon ng UP ang kahalagahan ng
Filipino sa komunikasyong panloob, bilang wikang “susi ng kaalamang bayan.” ayon sa nasabing
posisyong-papel, “nasa wika ang pagtatanyag ng kaalamang lokal-mga kaalamang patuloy na hinubog
at humuhubog sa bayan. Sariling wika rin ang pinakamabisang daluyan para mapalaganap ang dunong-
(63-34)712-0420
chmsc.edu.ph
@chmscofficialpage
To be a leading GREEN institution of higher learning in the global community by 2030
(Good governance, Research-oriented, Extension-driven, Education for Sustainable Development & Nation-building)
Alijis Campus | Binalbagan Campus | Fortune Towne Campus | Talisay
Campus
Carlos Hilado Memorial State
College

8. College of Computer Studies [email protected] (63-34) 434-8148
bayan na pakikinabangan ng bayan. Gawain ng mga guro sa Filipino sa antas tersyarya ang sanayin ang
mga mag-aaral na gamitin ang wikang Filipino upang gawing kapaki-pakinabang ang napili nilang
disiplina sa pang-araw-araw na buhay ng mga mamamayan. Ganito ang karanasang ng mga mag-aaral
sa UP Manila sa pagbibigay nila ng serbisyong pangkalusugan sa mamamayan. Kailangan nilang
matutong magpaliwanag at makipagtalastasan sa wikang Filipino upang mapakinabangan ng
mamamayan ang kanilang kaalaman.”
Inilathala rin ng iba’t ibang yunit at organisasyon sa Polytechnic University of the Philippines,
Manila ang “Paninindigan ng Kagawaran ng Filipinolohiya ng Politeknikong Unibersidad ng Pilipinas
(PUP), Samahan ng mga Dalubguro sa Filipino (SADAFIL), Samahan ng mga Batang Edukador ng Wikang
Filipino at mga Sining sa Pilipinas, PUP Sentro ng Malikhaing Pagsulat, at PUP Ugnayan ng Talino at
Kagalingan” noong 2014. Malinaw rin sa iisang tinig ng mga taga-PUP ang kahalagahan ng wikang
Filipino bilang wika ng pakikipagtalastasan ng mga Pilipino, gaya ng inilahad nila sa pangwakas ng
kanilang posisyong papel: “Umiiral sa realidad sa Pilipinas na ang Filipino ay wikang panlahat. Nadyan
ito, umiiral at ginagamit sa araw-araw na pakikipagtalastasan ng mga Filipino. Mga Pilipino ang kusang
tumanggap nito bilang wikang pambansa at naging katangi-tangi ang tatag nito dahil ito ang identidad
ng lipunang Pilipino. Mahalaga ang pagpapaunlad nito sa bawat Pilipino, kaya kung ihihiwalay sa mga
mag-aaral ng kolehiyo sa Pilipinas ang patuloy na pag-aaral ng Wikang Filipino, tinanggal na rin natin
ang identidad natin bilang Pilipino. Dahil kung ano ang wika mo, iyon ang identidad mo.”
Noong 2014 ay naglabas din ng posisyong papel sa isyung ito ang mga guro mula sa Pambansang
Sentro sa Edukasyong Pangguro, ang Philippine Normal University na nagpapahayag na “ isang moog
na sandigan ang wikang Filipino upang isalin ang hindi magmamaliw na karunungan na pakikinabangan
ng mga mamamayan para sa pambansang kapakanan. Ang paaralan bilang institusyong panlipunan ay
mahalagang domeyn na humuhubog sa kaalaman at kasanayan ng bawat mamamayan ng bansa.
Kaakibat sa proseso ng pagtuturo at pagkatuto ang wikang Filipino upang lubos na maunawaan at
mailapat sa paaralan ng buhay ang mga araling, hindi lamang nagtatapos sa apat na sulok ng silid-
aralan.
Nasa ibaba ang ilang piling sipi mula sa mga unibersidad at organisasyong pangkabataan na
nagpahayag ng kanilang pagsuporta sa adbokasya ng Tanggol Wika:
Sa isang bansa na pinagdedebatehan pa rin ang pambansang identidad, hindi matatawaran ang
ambag ng pagkakaroon ng asignaturang Filipino sa lahat ng antas edukasyon, tungo sa pagpapatibay
ng kolektibong kaakuhan ng ating sambayanan.”- Dalubhasaan ng mga Umuusbong na Mag-aaral ng
Araling Filipino (DANUM)
(63-34)712-0420
chmsc.edu.ph
@chmscofficialpage
To be a leading GREEN institution of higher learning in the global community by 2030
(Good governance, Research-oriented, Extension-driven, Education for Sustainable Development & Nation-building)
Alijis Campus | Binalbagan Campus | Fortune Towne Campus | Talisay
Campus
Carlos Hilado Memorial State
College

9. College of Computer Studies [email protected] (63-34) 434-8148
Ang pagpapanatili ng mga asignaturang Filipino at Ingles sa GEC ay umaangkop sa ninanais
ninyong (CHED) pagkakaroon ng holistic growth sa mga mag-aaral, upang mas mahasa at maging
bihasa pa lalo ang mga Pilipino sa dalawang wika na ito. Karagdagan pa roon, ang kahalagahan ng
pagmamahal sa ating kultura at wika ay lalo pang mapatitibay kung mananatili ang asignaturang
Filipino sa GEC. Ngunit, nararapat lamang na mas maging komprehensibo at magbigay ng mas malalim
at malawak na kaalaman sa mga mag-aaral. Samakatuwid, nais naming idagdag sa GEC ang
asignaturang Filipino na hindi lamang basic Filipino ngunit magtuturo rin ng mas malalim na pang-
unawa at pagpapahalaga sa wika.-USG ng DLSU-Manila (2014)
...ang CMO (No.)20 ay larawan ng pagpapasahol ng kolonyal na oryentasyon ng edukasyon na
nakadirekta sa pagtugon ng mga guni-guni ng globalisasyon o ang lalong pagpapalakas ng kontrol sa
ekonomiya, pulitika, kultura ng mga dayuhang bansa, pangunahin ang Estados Unidos. Hindi nito
pinagsisilbihan ang interes ng mamamayang Pilipino para sa ganap na pag-unlad bagkus ay sinusunod
ang pangangailangan ng mga makapangyarihang bansa. Isa itong kaparaanan ng gobyerno upang
gapiin ang ideyalismo at diwang makabayan ng kabataan at ipalaganap sa kanila ang kaisipng palaasa
sa dayuhan.”-LFS (2014)
“nagiging bukal ng karunungan ang paggamit ng wikang Filipino sa iba’t ibang disiplina. Dahil dito,
nakalilikha ito ng mga rehistrong nagpapayaman sa korpus ng wikang pambansa. Sa madaling salita,
itinataas ng paggamit ng Filipino ang antas ng talastasan sa akademikong larangan. Malaki ang
tungkulin ng Filipino sa pagbuo ng pambansang kamalayan sa kalinangang Filipino. Bilang disiplina, ito
ang nagbubukas sa isip ng mga Pilipino sa higit na kritikal at analitikal na mamamayang may malasakit
sa kaniyang kultura at pagkabansa. Ito ang wikang nakadarama ng tunay na pulso ng bayan.- De La
Salle-College of St. Benilde (DLS-CSB) 2014
Naninindigan kaming napakalaking bahagi ang ginagampanan ng Filipino sa patuloy na
paghahanap natin ng sariling identidad at pagkakakilanlan. Marubdob din ang aming paniniwalang
patuloy na nagsisilbing instrumento ang wika at panitikang Filipino sa pagpapalinaw ng landasin tungo
sa makatotohanang kalinaw (kapayapaan) dito po sa amin sa Mindanao. Sinusuportahan din po namin
ang pagkakaroon ng asignaturang Filipino bilang mandatory core course sa kolehiyo. Sa amin pong
paglantaw,na pakahalagang maisama ang 9 yunit na asignaturang Filipinong may
multi/interdisiplinaring disenyo. Sa ganitong kaayusan, mas mapahuhusay ang kasanayan ng mga
estudyante sa paggamit ng Filipino at mas mapalalim ang kanilang unawa sa samu’t saring isyung
pangrehiyon at pambansa. Nakalulan din sa wika at panitikan ang mga diskursong panlipunan at
(63-34)712-0420
chmsc.edu.ph
@chmscofficialpage
To be a leading GREEN institution of higher learning in the global community by 2030
(Good governance, Research-oriented, Extension-driven, Education for Sustainable Development & Nation-building)
Alijis Campus | Binalbagan Campus | Fortune Towne Campus | Talisay
Campus
Carlos Hilado Memorial State
College

10. College of Computer Studies [email protected] (63-34) 434-8148
pampolitikang magpapatalas sa mga mag-aaral at magdidiin upang ang unibersidad ay magkaroon ng
tunay na nasyonalistang karakter.-MSU-IIT (2014)
Filipino Bilang Wika ng Komunikasyon sa Kolehiyo at Mas Mataas na Antas
Sa diwa ng lahat ng natalakay na, malinaw na Filipino ang wikang magagamit sa paglinang at
pagpapalaganap ng “isang edukasyon na nagtataguyod ng kapakanan ng bansa, nagpapayaman ng
diwang mapagtanong at mapanlikha at umuugat sa buhay at pakikibaka ng nakararami” (Lumbera et
al.,2007).
Ipinahayag ni Dr. Wilfrido V. Villacorta, isa sa mga Komisyoner ng 1986 Constitutional Commission,
nang kaniyang ipinanukala ang mga probisyong kalauna’y naging Artikulo XIV sa Saligang Batas ukol sa
edukasyon, wika, at sining na “ang ating Wikang Pambansa, walang kaduda-duda, ay isang
makabuluhang pangkulturang muhon para sa pambansang pagkakakilanlan. Ngunit higit sa
karaniwang pangkulturang muhon, ang isang wikang pambansang nagsisilbing pahatiran ng
komunikasyon sa pagitan ng mga etno-lingwistikal na grupo at uri ay nagbibigay daan sa pagkakaisa at
pagkakaroon ng kapangyarihan ng ating mamamayan”, batay sa banggit petisyon ng Tanggol Wika sa
Korte Suprema (2015).
Kung susuriing mabuti, hindi lamang dimensyong kultural mahalaga ang wikang Filipino, kundi
maging sa aspektong ekonomiko rin. Gaya ng sinabi ni San Juan (2014a), ang wikang pambansa lamang
ang makapagtitiyak na ang sitemang pang-edukasyon ng bansa ay nakaangkla sa pagpapaunlad ng
buhay ng mga Pilipino: “Retaining Filipino in the tertiary level is just one step toward aligning our
education system with our goals as a nation. We can change the subjects as often but we should
emphasize inculcating values for national development and international solidarity, rather than
subscribing to dependency on failed foreign frameworks and the race-to-the- bottom doctrine
preached by global capital.”
Malayo na ang narating ng wikang pambansa dahil narin sa pagiging bahagi nito ng kurikulum sa
lahat ng antas ng edukasyon. Ayon sa pamphlet ng KWF na inihanda ni Almario (2014), kung ibabatay
sa pagdami ng gumagamit ng wikang Filipino ay malaki ang isinulong ng pagpapalaganap sa Wikang
Pambansa. Sa mga pambansang senso mula 1939 hanggang 1980 ay dumami ang nagsasalita ng
wikang pambansa mula 4,068,565 hanggang 12,019,193 o mula 25.4% hanggang 44.4% ng kabuuang
populasyon ng Pilipinas. Noong 1989, lumitaw sa survey ng ADMU na 92% ang nakakaintindi ng
Tagalog sa buong bansa, 83% ang nakapagsalita nito, 88% ang nakababasa, at 81% ang nakasusulat
gamit ito. Napakalaki ng agwat nito sa sinasabing 51% na nakaiintindi ng Ingles at 41% nakaiintindi ng
Sebwano. Ang ganito kabilis na pagdami ng nagsasalita sa Filipino ay nangangahulugang isa na itong
maituturing na “wika ng bayan” o lingua franca, at ginagamit na wika ng komunikasyon ng sinumang
(63-34)712-0420
chmsc.edu.ph
@chmscofficialpage
To be a leading GREEN institution of higher learning in the global community by 2030
(Good governance, Research-oriented, Extension-driven, Education for Sustainable Development & Nation-building)
Alijis Campus | Binalbagan Campus | Fortune Towne Campus | Talisay
Campus
Carlos Hilado Memorial State
College

11. College of Computer Studies [email protected] (63-34) 434-8148
dalawang Filipino na may magkaibang wikang katutubo at nais mag-usap…bunga ito ng epektibong
pagtuturo ng wikang Filipino sa mga paaralan” at “ng patuloy at dumadaming paglabas ng mga
babasahin na nakasulat sa wikang Filipino.
Ang gayong pagsulong ay bahagi ng mga naunang dekada ng Filipinisasyon, partikular noong
dekada ‘80-’90 na hanggang ngayo’y may positibong epekto pa rin sa pag-unlad ng wikang pambansa
bilang wika ng komunikasyon. Bunsod ng makasaysayang Unang Rebolusyon sa EDSA noong 1986,
nagkaroon ng bagong Saligang Batas ang ating republika. Isa sa mga pinakamaiinit na usaping
pinagtalunan ng mga delegado sa kumbensyong konstitusyunal ay ang usapin ng wikang pambansa.
May ilang rehiyunalista na nagnanais ng unibersal na dulog sa pagpili ng wikang pambansa: ang
amalgamasyon o paghahalo-halo ng talasalitaan mula sa iba’t ibang wika ng Pilipinas. Maalab ding
nakipagtagisan ng talino ang mga ultra-konserbatibo na nagpanukala namang Espanyol ang dapat
maging wikang opisyal. Pinakamasugid na kalaban ng mga tagapagtaguyod ng wikang pambansa ang
mga delegadong Amerikanista. Gayunpaman, dahil sa magigiting na tagapagtanggol ng wikang
pambansa na nagmula sa iba’t ibang wika, nanaig ang konsensus na ang wikang pambansa ay wikang
Filipino na ang nukleyo ay ang wikang Pilipino, sa pasubaling ito’y patuloy na lilinangin salig sa mga
umiiral na mga katutubong wika sa Pilipinas at handa ring humiram ng mga salitang banyaga. Sa
pagpapalit ng pangalan mula “Pilipino” tungong “Filipino” ganap na napatahimik na ang protesta ng
mga rehiyunalista. Hindi simpleng pagpapalit ng titik ang nangyayari: testamento ito na ang wikang
pambansa ay hindi na lamang sa Tagalog nakasandig, sapagkat wala namang “F” sa Abakadang
tagalog. Ang pagbabanyuhay ng Pilipino na naging “Filipino” ay pagyakap ng wikang pambansa sa iba
pang mga katutubong wika ng Pilipinas na may mga tunog na wala sa Tagalog. Samakatuwid, ang
wikang pambansa ay nagiging “pambansa” na ngang talaga. Ang wikang Filipino’y sumusulong na rin
bilang aktuwal na wikang opisyal ng Pilipinas. Upang lalong pasiglahin ang paggamit ng Filipino sa mga
opisyal na transaksyon, komunikasyon at korespondensya ng gobyerno, nilagdaan ni dating Pangulong
Corazon
C. Aquino ang Kautusang Pangkagawaran Bilang 53, serye ng 1987.
Malalaking tagumpay at pagsulong din ang kinamtan ng wikang Filipino sa mass media. Sa
dalawang magkasunod na dekadang ito’y nauso ang paggamit ng Filipino sa mga public affairs at news
program. Naging panggabi na lamang ang mga programang balita sa telebisyon. Pinasimulan ng
programang “Batibot” at sinundan ng “At Iba Pa,” “Hiraya Manawari” at “Bayani” ang pagtatangka ng
mga makabayang TV producer na tumulong sa de-Amerikanisasyon ng mga Pilipino.
Tatlong henerasyon ng mga kabataang Pilipino ang patuloy na makagugunita kina Pong Pagong,
Manang Bola, Kikong Matsing, at Kuya Bodji, ang mga tauhang pantapat ng mga de-Amerikanisadong
Pilipino sa Sesame Street, kay Barnie, at kay Dora the Explorer.Hindi malilimot ng mga henerasyong ito
(63-34)712-0420
chmsc.edu.ph
@chmscofficialpage
To be a leading GREEN institution of higher learning in the global community by 2030
(Good governance, Research-oriented, Extension-driven, Education for Sustainable Development & Nation-building)
Alijis Campus | Binalbagan Campus | Fortune Towne Campus | Talisay
Campus
Carlos Hilado Memorial State
College

12. College of Computer Studies [email protected] (63-34) 434-8148
ang mga isina-Filipinong cartoon kagaya ng “Huck Finn,” “Tom Sawyer,” “Julio at Julia,” “Si Mary at ang
Lihim na Hardin,” “Cedie,” “Voltes V” at napakarami pang iba. Bagamat sa unang sipat ay banyagang
kultura ang nilalaman ng mga cartoon na ito, masasabing nakatulong pa rin ito sa proseso ng de-
Amerikanisasyon ng mga Pilipino. Kumpara sa mga henerasyong isinilang sa huling bahagi ng dekada
‘90, ang mga isinilang sa unang bahagi ng dekada ‘80 hanggang sa simula ng dekada ‘90 ay pawang
higit na may kakayahang makipagtalastasan sa wikang Filipino. Talagang malaking tulong ang mga
Filipinisadong mga programa sa telebisyon na namalasak sa kanilang panahon.
Ang popularisasyon ng mga radyo-dramang Tagalog na talaga namang sinubaybayan ng masang
Pilipino sa buong kapuluan ay nakapag-ambag din sa pagsulong ng wikang Filipino. Katunayan,
masasabing mas malaki ang papel ng radyo sa Filipinisasyon ng mass media, sapagkat noong mga
panahong iyon, hindi pa gaanong maraming Pilipino ang may telebisyon ngunit walang dudang halos
bawat tahanan mula sa Forbes park hanggang sa kasulok-sulukang isla ng bansa na may naninirahang
Pilipino ay may radyo. Bagama’t napako sa mga tabloid ang Filipinisasyon ng print media, malaking
tagumpay ang pag-ungos ng mga pahayagang Filipino sa bilang ng mga mambabasa ng mga Ingles na
broadsheet na nakalatha sa wikang English.
Lubos na naging maningning sa panahong ito ang pagsulong ng wikang Filipino sapagkat sa
dekadang ito’y naipasa ang Batas Republika Blg. 7104 na nagtatadhana ng paglikha ng Komisyon sa
Wikang Filipino (KWF), ang pangunahing ahensya ng gobyerno na nangangalaga sa patuloy na
pagpapaunlad at pagtataguyod ng paggamit ng wikang pambansa at ng iba pang mga wika sa Pilipinas,
kagaya ng hinalinhan nitong Institute of the National Language.
Samakatuwid, ang adbokasya ng Tanggol Wika na adbokasya rin ng maraming makabayan sa
bansa ay magtitiyak na ang nasimulan na ay maipagpapatuloy at lalo pang mapauunlad tungo sa ganap
na paggamit ng Filipino bilang wika ng komunikasyon sa iba’t ibang antas larangan.
Pagpapahalaga
Ang makasaysayang adbokasya ng Tanggol Wika ay adbokasyang dapat panghawakan at itaguyod
ng bawat Pilipino sapagkat ito’y nagpapatibay sa bisa ng wikang pambansa bilang wika ng
komunikasyon. Sa pamamagitan ng pagkakaroon ng iisang wika sa pambansang diskurso, lalong
mapaglalapit-lapit ang damdamin, mga pangarap, hinaing at iba pa ng mga mamamayang pilipino sa
buong arkipelago tungo sa patuloy na paglinang ng wika at kulturang sariling atin, sa panahong
nanganganib mabura ang mga lokal at pambansang identidad dahil sa mapangwasak na daluyong ng
globalisasyong pinangingibabawan ng iilang makapangyarihang bansang karamihan ay nasa Kanluran.
(63-34)712-0420
chmsc.edu.ph
@chmscofficialpage
To be a leading GREEN institution of higher learning in the global community by 2030
(Good governance, Research-oriented, Extension-driven, Education for Sustainable Development & Nation-building)
Alijis Campus | Binalbagan Campus | Fortune Towne Campus | Talisay
Campus
Carlos Hilado Memorial State
College