Food Farming And Faith S U N Y Series On Religion And The Environment Gary W Fick

Food Farming And Faith S U N Y Series On
Religion And The Environment Gary W Fick
download
https://ebookbell.com/product/food-farming-and-faith-s-u-n-y-
series-on-religion-and-the-environment-gary-w-fick-2201564
Explore and download more ebooks at ebookbell.com

Here are some recommended products that we believe you will be
interested in. You can click the link to download.
Food Farming And Religion Emerging Ethical Perspectives Paperback
Gretel Van Wieren
https://ebookbell.com/product/food-farming-and-religion-emerging-
ethical-perspectives-paperback-gretel-van-wieren-7177404
Food Farming And Hunting American Indian Contributions To The World
Emory Dean Keoke
https://ebookbell.com/product/food-farming-and-hunting-american-
indian-contributions-to-the-world-emory-dean-keoke-2189284
Food Farming And Freedom Rami Zurayk Rashid Khalidi
https://ebookbell.com/product/food-farming-and-freedom-rami-zurayk-
rashid-khalidi-42791792
Smallscale Aquaponic Food Production Integrated Fish And Plant Farming
Christopher Somerville Moti Cohen Edoardo Pantanella Austin Stankus
Alessandro Lovatelli
https://ebookbell.com/product/smallscale-aquaponic-food-production-
integrated-fish-and-plant-farming-christopher-somerville-moti-cohen-
edoardo-pantanella-austin-stankus-alessandro-lovatelli-55545226

Oecd Agriculture And Food Policy Reviews Policies For The Future Of
Farming And Food In Norway Oecd
https://ebookbell.com/product/oecd-agriculture-and-food-policy-
reviews-policies-for-the-future-of-farming-and-food-in-norway-
oecd-35145280
Art Farming And Food For The Future Transforming Agriculture Barbara L
Benish
https://ebookbell.com/product/art-farming-and-food-for-the-future-
transforming-agriculture-barbara-l-benish-50488480
Net Zero Food And Farming Climate Change And The Uk Agrifood System
Neil Ward
https://ebookbell.com/product/net-zero-food-and-farming-climate-
change-and-the-uk-agrifood-system-neil-ward-48756484
Local The New Face Of Food And Farming In America Douglas Gayeton
https://ebookbell.com/product/local-the-new-face-of-food-and-farming-
in-america-douglas-gayeton-48961812
The Color Of Food Stories Of Race Resilience And Farming Natasha
Bowens
https://ebookbell.com/product/the-color-of-food-stories-of-race-
resilience-and-farming-natasha-bowens-55530240

Food, Farming,
and Faith

SUNY series on Religion and the Environment
Harold Coward, Editor

Food, Farming,
and Faith
Gary W. Fick
STATE UNIVERSITY OF NEW YORK PRESS

Published by
State University of New York Press, Albany
© 2008 State University of New York
All rights reserved
Printed in the United States of America
No part of this book may be used or reproduced in any manner whatsoever
without written permission. No part of this book may be stored in a retrieval
system or transmitted in any form or by any means including electronic,
electrostatic, magnetic tape, mechanical, photocopying, recording, or otherwise
without the prior permission in writing of the publisher.
For information, contact State University of New York Press, Albany, NY
www.sunypress.edu
Production by Diane Ganeles
Marketing by Susan M. Petrie
Library of Congress Cataloging-in-Publication Data
Fick, Gary W.
Food, farming, and faith / Gary W. Fick.
p. cm. — (SUNY series on religion and the environment)
Includes bibliographical references and index.
ISBN 978-0-7914-7383-2 (hardcover : alk. paper)
ISBN 978-0-7914-7384-9 (pbk. : alk. paper)
1. Food—Religious aspects—Christianity. 2. Food habits. 3. Dinners and
dining—Religious aspects—Christianity. 4. Agriculture—Religious aspects—
Christianity. 5. Human ecology—Religious aspects—Christianity. I. Title.
BR115.N87F53 2008
261.5’6—dc22 2007025403
10987654321
Scripture quotations marked (ESV) are from The Holy Bible, English Standard Ver-
sion, copyright © 2001 by Crossway Bibles, a publishing ministry of Good News
Publishers. Used by permission. All rights reserved.
Scripture quotations marked (KJV) are taken from the King James Version. It was
ﬁrst published in 1611 and is in the public domain in the United States.
Scripture quotations marked (NASB) are taken from the New American Standard
Bible
®
, copyright © 1960, 1962, 1963, 1968, 1971, 1972, 1973, 1975, 1977, and 1995
by the Lockman Foundation. Used by permission. (http://www.Lockman.org)
Scripture quotations marked (NLT) are taken from the Holy Bible, New Living
Translation
®
, copyright © 1996. Used by permission of Tyndale House Publishers,
Wheaton, Illinois, 60189. All rights reserved.
Scripture quotations marked (NLV) are taken from the Holy Bible, New Life Version
®
,
copyright © 1969, 1976, 1978, 1983, and 1986, Christian Literature International,
P.O. Box 777, Canby, OR, 97013. Used by permission.

To my dad, Walter Fick Sr. (1914–2004),
the man who taught me to remember
the land and the farmer
when we thank God for our food.

1
Contents
Foreword xi
Preface xv
Introduction 1
1. It Is All about Food 7
Thanksgiving 8
Other Food Associations 10
A Matter of Life and Death 13
2. The Foundation of Stewardship 15
Motivation 15
In the Beginning 17
Biblical Stewardship 21
Loving What God Loves 25
3. Ecology in the Bible 29
Living in the Central Flyway 29
Holistic Thinking 31
The Christian Environmentalist 32
Genesis 1 33
The Population Problem 36
Humans and Nature 37
Biological Diversity and Species Extinction 39
Other Ecological Issues 41
Conclusions 42

Contentsviii
4. Land and Climate 43
The Best Land in the World 43
Good Land 45
God's Land 46
Sabbath Rest for the Land 51
Then What Should We Do? 53
5. Soil and Water 57
Buried Fences 57
Soil in the Bible 59
Water 61
What Is Essential? 63
Essentials for Soil and Water 65
Conclusions 67
6. Crops, Seeds, and Food 69
Gardening Runs in the Family 69
Kinds of Crops 71
Seeds Are the Source 73
Nurturing the Crop 75
Harvesting, Storage, and Celebration 78
The Essentials 80
Conclusions 82
7. Livestock and Agriculture 85
Cowboy Days 85
Are Livestock Really Good for Us and the
Environment? 88
Livestock in the Ancient Writings 91
Other Aspects of Animal Welfare 92
Economic and Religious Factors 94
The Essentials 97
Conclusions 99
8. Farming Systems and the Practices of Agriculture 101
A Good Mentor 101
Systems Thinking 103

ixContents
Soil Tillage 104
Nutrient Management 106
The Wisdom for Farming 108
Soil Tillage in the Bible 110
Nutrient Management in the Bible 111
The Essentials 112
Conclusions 114
9. The Culture of Agriculture 115
Teaching and Learning 115
Farmers in the Beginning 117
Land Tenure 119
Labor and Financial Matters 122
Food and Culture 124
Ethics and Morality 125
The Essentials 126
Conclusions 127
10. Abuse, Poverty, and Women 129
Poverty, Women, and Agriculture 130
A Personal View of Poverty 131
Proverbs on Poverty 133
The Abuse of Women 144
What Is Essential Here? 148
11. Food, Starvation, Obesity, and Diet 151
The Idealism of Youth 151
Hunger and Starvation 153
Obesity 155
The Biblical Diet 158
A Different Model of Food Production 163
Change 164
12. Agricultural Sustainability 165
Complex Concepts of Agricultural Sustainability 166
Metaphors of Agriculture 170
Simple Facts 174

Contentsx
Appendix 1 Abbreviations and Citation of
Books in the Bible 175
Appendix 2 An Overview of the Bible 177
Appendix 3 The Essentials of Agriculture 179
Notes 181
Bibliography 191
Index 197
Index of Bible References 213

xiContents
1
Foreword
xi
Food, Farming, and Faith is a bold and welcome book that inte-
grates ancient biblical teachings with an understanding of mod-
ern agriculture in a vital message for today’s society. Gary Fick has
accomplished this in a way that is easy for any reader to under-
stand, whatever her or his relationship to agriculture and the food
system it supports. It clearly is a credit to Cornell University for
providing the milieu for the production of this integrative and
signiﬁcant interdisciplinary book.
Whether in his native state of Nebraska or my own state of
Wisconsin, there are here and there across the agricultural land-
scape living testimonies of agricultural sustainability based upon
integrated biblical and scientiﬁc principles such as Fick describes
in this groundbreaking collection of twelve chapters. Among such
biblically and scientiﬁcally based farmers is one I know in north-
ern Michigan who increased his topsoil on Kalkaska Sand by an
inch over twenty years and produces raw milk from his well-
groomed and contented Holsteins that exceeds the standards for
pasteurized milk.
Fick’s message should seriously be heeded in our day as land
stewardship and agricultural sustainability have largely succumbed
to the pressures for immediate proﬁts at the expense of the soil
and continued fertility. Encouraged by his colleague, Richard Baer,
professional agronomist Fick here presents a convincing case for
“farming by the Book” while also beneﬁting from scientiﬁc knowl-
edge of agriculture. On the pages that follow he relates faith to
food and farming, equipping readers to take the pathway of agri-
cultural, and cultural, sustainability.
Fick’s intention in this book is to “plow deep” on connec-
tions to the Bible and faith—the part of the science and faith

spectrum that has seen so much neglect. In doing so, he aims to
have us cease eating thoughtlessly. He encourages us to exercise
our signiﬁcant power by what we buy and eat. And he goes so far
as to conclude that ancient biblical farming principles point to
what is essential for agricultural sustainability in our day.
The ﬁrst principle of stewardship, “The earth is the Lord’s,”
brings human beings to be responsible to serve (abad) and pro-
tect (shamar) the garden, “a garden that now spreads wherever
humans go.” And in this Fick envisions an agriculture that is
comprehensive and life-encompassing—an agriculture interwoven
with an understanding of wild nature and the ecological prin-
ciples derived from its study.
Integratively, Fick relinks science, ethics, and praxis toward
holism—a holism that ties social, cultural, and ethical issues to the
details of nature. Powerfully, he shows that bad stewards are com-
pelled to leave the land, even as the healing of land and life
returns. What becomes obvious is that the service the land pro-
vides us must be returned to the land with the service of our own.
This reciprocal service—a “con-service,” a “con-servation”—is in-
formed by local wisdom that pays close attention to the land as
teacher. Caring stewardship is dynamic, ever responding to the
consequences of the farmer’s actions on the land, the soil, and its
life. Served by the soil as a great “ecological servant,” the farmer
reciprocates by returning service to the land—a con-servation.
And in a robust conservation, Fick shares with us both from
agronomy and from the Bible, showing that the best systems will
mimic the proven designs of wild nature, meaning that we need
to be keen students of nature.
“Systems thinking” is a highly important contribution of this
book—thinking about soils, drainage, fertilizers, crops, cows,
markets, fairs, churches, schools, and more, altogether and inter-
actively, in order to see the big picture. Such holistic thinking is
vital to agricultural sustainability and to all who eat from the fruit-
fulness of the land.
The biblical picture of the farmer is not just of one who
knows the methods and the science but of one who is in a prayer-
ful, attentive relationship with the Creator. It is a farmer that seeks
ﬁrst the Kingdom of God—seeks the integrity of the farm and the
landscape in perpetuity. Agriculture, and agrarian culture, em-
xii Foreword

braces human culture. And this has implications for farm size—
farms can be no larger than what can be nurtured with love and
care. Remarkably in this regard, in his extensive probing of the
scriptures, Fick ﬁnds Isaiah 5:8, “Destruction is certain for you
who buy up property so others have no place to live. Your homes
are built on great estates so you can be alone in the land.”
What is in store for you as a reader of this groundbreaking
book? It is an agriculture, and a kind of shopping and buying, based
upon an integrated scientiﬁc, ethical, and biblical understanding of
agriculture and agricultural sustainability. This understanding aims
to meet the present and future needs of people for food and health
while also caring for their natural and social environment.
Calvin B. DeWitt
xiiiForeword

1
Preface
In February 2002, I was asked to give a talk linking my profes-
sional work in agriculture to my personal faith as a Christian. The
presentation was full of supporting Bible quotations, and a col-
league and friend, Dr. Richard Baer, responded that there was a
book in what I had to say. As I contemplated that comment, I
realized that there was a need for a book relating food and farm-
ing to the Bible. Our whole food system is changing as the coun-
teracting forces of globalization and expensive energy affect
economies and resources, and religious ideas can provide some
light that will help us get safely through these challenging changes.
Here I use religion in the broad, functional sense as referring to
those worldview beliefs that determine cultural values and indi-
vidual motivation and behavior. As I looked over the bookshelves
in our libraries, I found very little that linked religious belief to
the way we ought to eat or to the way we ought to farm. A holistic
perspective that encompasses the values of religion is a part of the
foundation for developing and adopting more sustainable eating
and farming practices. Thus there is a need to address the chal-
lenges of change in a way that includes religious belief.
The religious belief represented here is Christian, and the
following chapters delve into the linkage between the Judeo-
Christian foundations or principles found in the Bible and agri-
cultural sustainability as it is being developed through the art
and science of farming. In a phrase, this is “farming by the
Book.” But in a more general sense, this study also is a model of
how any religion or worldview could be analyzed in terms of its
implications for food selection and production. I leave it to
persons of other faiths to insert their scriptures that correspond
xv

to the Bible quotations selected in this study. Buddhist, Hindu,
and Muslim groups are certainly addressing environmental is-
sues, as can be ascertained by a search on the World Wide Web.
As noted in the introduction, secular organizations also are
addressing the functional relationship between religious beliefs
and the solution of environmental problems.
This book is about food, farming, and faith, integrating those
topics in nontechnical language for the nonspecialist. It assumes
only a good basic education. Its overall objective is to increase the
effectiveness of our efforts to build a more sustainable world. The
part of the book about food should help us consider the conse-
quences of our eating habits and then to act accordingly. In that
sense, this is a book for everyone, because we all eat and make
dietary choices. The part of the book about farming is written
primarily for agricultural and environmental leaders who are look-
ing for a simple and practical summary of relevant agricultural
knowledge. The masses of agricultural information are reduced to
ﬁfteen essentials and explained in terms simple enough for most
people to begin to understand how their eating habits have im-
pacts on agricultural sustainability. The part of the book about
faith interconnects food and agriculture with a religiously based
motivation to become more sustainable. Sustainability requires
change, and for people to change to more sustainable patterns of
living, they must be knowledgeable and motivated. Faith or worldview
is a great motivational force. Christians, including Christian farm-
ers, should ﬁnd this book particularly interesting, because it will
help them think about how their faith relates to food and farming.
Persons of all faiths, or of no faith at all, should ﬁnd here a model
of how a religious belief system can inform and motivate transfor-
mation to greater sustainability. My initial assertion was that this
book is for everyone because it is about food. If that claims too
much, then in the end the part about food informs and equips all
readers to live in a way that fosters sustainability.
Each of the twelve chapters is written to stand alone. Cross-
references to other chapters are provided when the topics clearly
overlap, but there also is a degree of deliberate redundancy so
that the chapters need not be read in order. Except for the ﬁrst
and the last, each chapter is interwoven with biblical references
related to its topic. The ﬁrst chapter focuses on the central theme
xvi Preface

of the whole book, which is eating and food. The second explores
stewardship, a concept that explains much of the biblical worldview
related to the environment and farming. The third chapter ad-
dresses ecology, the holistic discipline applied in agricultural
sustainability. Chapters 4–9 systematically identify the essentials of
agriculture, ranging from the natural resources represented by
land and climate to the social and cultural aspects of economics
and ethics. Chapter 7 includes a brief discussion of animal welfare
in light of the Bible. Chapter 10 focuses on the issues of abuse,
poverty, and women, linking those topics to today’s food systems
and to the evaluation of possible future alternatives. Chapter 11
then addresses related topics of current concern: starvation, obe-
sity, and diet.
In the ﬁrst eleven chapters, a general deﬁnition of agricul-
tural sustainability is assumed. Sustainability simply means avoid-
ing depletion or permanent damage to resources while we use
them to meet life’s basic necessities. It is to eat today so we can eat
tomorrow and to farm today so we can farm tomorrow. “Tomor-
row” designates an unspeciﬁed amount of time, but one covering
at least several human generations. However, each succeeding
chapter adds a level of detail to what must be encompassed in a
more precise appreciation of the concept. Chapter 12 combines
the details of the preceding discussions to give a full picture of the
concept of agricultural sustainability.
Most of the technical and academic aspects of each chapter
are thoroughly developed in other publications that are readily
available. My intention has been to “plow shallow” where the
ground has already been well worked. However, regarding con-
nections to the Bible and to matters of faith, which are not well
covered in previous work, my intention has been to “plow deep”
and provide a thorough coverage of the ground. The result is that
the number of references to books and scientiﬁc papers cited in
the Notes section has been deliberately minimized. References to
Bible stories and passages have been emphasized, often included
as part of the text. Most of the quotations from the Bible were
taken from the two most recent translations into English, the 2001
English Standard Version (ESV) and the 1996 New Living Trans-
lation (NLT). The ESV emphasizes literal accuracy. The NLT some-
times better captures the meaning of poetry and symbolism.
xviiPreface

xviii Preface
The Bible has been used both to rationalize and indict prac-
tices that are abusive of natural resources and people. However,
both the excusers and accusers often have held too narrow a
perspective on the Bible. I have tried to be comprehensive in my
selection of scriptures and careful in my interpretations. Regard-
ing my interpretations, I want to be clear, cautious, and humble.
I certainly recognize that alternative and scholarly correct inter-
pretations are possible. At the same time, my hope is that my
broad compilation of relevant passages and suggested interpreta-
tions will show both (1) that some selective and limited scriptural
perspectives are inconsistent and incorrect, and (2) that there is
more to learn about what the Bible has to say regarding food,
farming, and faith. For those concerned with biblical interpreta-
tion, my hope is that they will be encouraged to study further.
Some readers may wish to verify for themselves Bible quotations.
Two short appendices describing the organization of the Bible are
included for novices, and an index of quoted Bible passages will
be helpful for the more experienced Bible student.
I am grateful for each person who helped make this work
possible. Christian author and leader Dennis Peacocke ﬁrst
prompted me to fully develop my ideas about the relationship of
my work and faith. A few years later, Richard Baer at Cornell
University encouraged me to record those ideas in writing. Calvin
DeWitt at the University of Wisconsin and all of the agricultural
faculty of Dordt College in Iowa listened to my initial plans and
urged me to press on. The College of Agriculture and Life Sci-
ences at Cornell University granted me a six-month sabbatical
leave during which time the ﬁrst draft of this book was written.
David Andrews of the National Catholic Rural Life Conference
and my pastor, Raymond Crognale, provided important support
along the way. Encouragement and useful comments also came
from Robb De Haan, chair of environmental studies at Dordt
College, John Doran, former president of the Soil Science Society
of America, and Peter McDonald, a friend who is a farmer and
conference speaker. My wife, Mae Ellen, and colleague, David
Bwamiki, read and commented on the original drafts of each
chapter. Friends and associates Julie Dawson and Hugh Gauch Jr.
helped by making useful editorial suggestions on the whole manu-
script, and Linda Marco and Leslie Stow double-checked the ac-

xixPreface
curacy of the scriptural citations (though any errors are my re-
sponsibility). Julie Dawson, Julie Grossman, and Pam Bateman
kindly provided detailed advice from the female perspective that
helped improve Chapter 10. Joe Regenstein of Cornell University
made constructive comments from a Jewish perspective. Finally, a
group of eleven students read and discussed a draft of the text as
part of a special topics course I taught at Cornell. They are Victoria
Christian, Danielle Farmer, Charles Fick, Collin Haight, Alphina
Jui-Jung Ho, Karry Kayu Lai, Peng Li, Elizabeth Pullen, Michelle
Raczka, Ian Toevs, and Michelle Dan Wang. The text is both clearer
and more complete because of their contributions. I extend a
special thank you to each person who has helped make this a
better book. My wife, Mae Ellen, deserves special gratitude for her
patience and cheer during this project that took much more time
than we expected.

1
Introduction
This is a little book, but it has a big purpose: that we would cease
to eat thoughtlessly. We all eat, so there is value for everyone in
understanding what is written here. And this is the reason: Every
day when we get our food we are influencing the kind of food
system that will provide our food tomorrow. Will it be healthful?
Will there be enough? Will others be better or worse off by the
way we eat? When we select our food, we are influencing farming
and the environmental impact and sustainability of farming. We
have signiﬁcant power through the way we eat, and we ought to
think about it.
In my college days, protestors chanted “Power to the people.”
Now my chant is “Power to the eaters.” Interestingly, there is a
complete overlap between “the people” and “the eaters.” We all
need to eat, but we do not all know or exercise our eating power
in a knowledgeable way. Eating power is the influence that our
food selection habits have on the future direction of our food
system—of all those interrelated factors that work together to
produce, prepare, and deliver what we eat. In a free economy, we
vote for the kind of world we want by the way we spend our
money. Money spent on food sends a signal that accelerates or
redirects the changes that are going on all of the time in the food
system. This principle also applies to those who grow, process, and
deliver food. Farmers and processors are spending resources and
sending economic signals through the food system. They are re-
sponding to signals that come from consumers. We influence the
future by the way we vote with our food dollars. May we all vote
wisely. Power to the eaters!
Of course it is not easy to vote wisely. To do so means that
we must think about the consequences of how we eat. Because we
1

2 Introduction
do not want to vote for food systems that endanger tomorrow’s
food supply, we must especially understand what is essential for
growing food. We should eat today so that we can eat tomorrow.
In other words, we should vote for a sustainable food system.
Beyond the essentials of food production are all of the social and
moral associations of the food system affected by our vote. To vote
wisely also means that we must evaluate the ecological, social, and
moral aspects of eating. It means that we must be motivated to act
wisely, and our motivations are linked to ethical and religious
worldviews. I know of no one who said it better than self-acclaimed
atheist George Bernard Shaw:
Religion is a great force—the only real motive force in
the world. But you must get a man through his own
religion, not yours.
1
As an example of the social and moral implications of eating, I
began with the claim that we all have eating power. To reﬁne this
a little, my current understanding is that the power to foster change
lies in the process of choice. The worldwide poverty and hunger
problem (see Chapter 11) forces over 2 billion people into mal-
nutrition, but choices have been and are being made by others
that have social and moral effects on those with little opportunity
to choose. Closer to home, there are those among us who must
search dumpsters and garbage piles for food. What eating power
can they apply? Still, their choice to look in those places reflects
the probability that they will ﬁnd food there. The homeless and
broken have limited opportunity to earn or grow their own food.
Their food choice might be having an effect, especially if it influ-
ences what others do about their situation. What would happen if
there was not enough food in the garbage and they had to seek
other sources? Would society ignore them and let them starve?
What do we really believe about a person’s right to food and how
he or she should get it? What is wrong with this picture, and how
should it be changed?
There are indeed consequences to our eating habits about
which we should think. Our eating choices affect not only our
personal health and appearance but also the health of the envi-
ronment and of communities and individuals both near and far

3Introduction
away. Here is a short list of some big food-related questions: Who
should be growing our food, and where should it be grown? Is
there any difference in the food quality and environmental effects
of family farming and industrialized agriculture? Do pesticides
and genetically modiﬁed organisms only enhance the food supply,
or do some practices harm the environment and poison the fu-
ture? These are difﬁcult questions, and we have a vote in deciding
how they will be answered. What do we need to know before we
can vote wisely?
Several books address the social, ethical, and political
aspects of food and eating, including those of Beckmann and
Simon,
2
Schlosser,
3
Nestle,
4
and Jung.
5
The ﬁrst, Grace at the Table,
and the last, Sharing Food: Christian Practices for Enjoyment, assume
religious perspectives.
The personal aspect of eating, especially dieting, is big busi-
ness in the modern industrialized world. Religious motivation for
dieting is explored in recent books by Webb
6
and by the Hallidays,
7
and responsible eating is advocated in the More-with-Less Cookbook,
8
Simply in Season,
9
andJust Eating?
10
Michael Pollan’s book, The
Omnivore’s Dilemma,
11
is a hybrid account, linking the ethics of
eating to personal dietary options in America today. Numerous
works provide technical details about farming and farming sys-
tems, but such books generally ignore the related religious and
ethical implications for how agriculture is practiced. The Holy Earth,
written by Liberty Hyde Bailey at Cornell University in 1915, is a
notable exception.
12
At mid-century, Alastair MacKay wrote Farm-
ing and Gardening in the Bible.
13
More recently, Evans, Vos, and
Wright
14
and Graham
15
have examined the relationship of faith
and agriculture. The closely related issues of environmental care
are the subjects of many books, including current Christian per-
spectives such as Caring for Creation,
16
God’s Stewards,
17
and
Sustainability and Spirituality.
18
Many faiths are represented in the
recent books by Hope and Young (Voices of Hope in the Struggle to
Save the Planet
19
), Palmer and Finlay (Faith in Conservation
20
), and
Gardner (Inspiring Progress: Religious Contributions to Sustainable
Development
21
).
This overview of the literature makes it clear that there are
numerous viewpoints and plenty of information about food, farm-
ing, and faith. However, no one has attempted to bring all three

4 Introduction
subjects together to identify essential knowledge in a way that is
accessible to the typical eater. But such a work is needed if eaters
are to be empowered as change agents of the food system. At least
two things are required to empower them: They need knowledge,
not just information, and they need motivation.
In the chapters that follow, my goal has been to uncover the
essential principles that foster a sustainable future. This includes
the deﬁnition of important checkpoints for sustainability, espe-
cially as they are related to food and farming. The knowledge
discussed concerns the environment, agriculture, and society—all
factors interconnected to food and our eating habits. Those are
well-worked ﬁelds, but what is unique in this writing, especially for
the parts on agriculture, is that they are deliberately integrated
with a Christian perspective that is tied to the moral and ethical
motivation of many people. This will hopefully encourage Chris-
tians to practice what they are supposed to believe. May it also be
a model that will enable persons of other faiths and other
worldviews to link their own scriptures and their own motivations
to the patterns presented here.
On a personal note, my life began as the son of a Nebraska
rancher and environmental conservationist. My career has been
as a professor, a teacher, and a research scientist. As an agrono-
mist, I have specialized in crop production and soil management,
especially with the perennial forage crops used for livestock feed.
I also have been an ardent student of Scripture, gaining insight
from writers and teachers who focused on the Bible. In addition,
I studied some of the farming traditions of First American cul-
tures, and I have read the Qur’an, focusing on how it addresses
environmental and agricultural concerns. With this background
and perspective, it seems to me that a central and neglected issue
in having food for the future has to do with the knowledge and
motivation to sustain agriculture. At least it is on that issue that I
am most qualiﬁed to contribute to the discussion.
Several reviewers of early drafts of this work found the afore-
mentioned introduction to my background inadequate. They asked
me to help them “see what I see.” Thus each chapter now includes
a short autobiographical account that is intended to reveal both
my own approach to each topic as well as the biases that limit
my perspective.

5Introduction
I have tried to limit detail to what I regard as necessary for
an accessible and integrated account of food, farming, and faith.
To do this, I have ﬁrst placed agricultural sustainability in the dual
context of the natural environment and human culture, both of
which determine and direct the processes of agriculture. Regard-
less of our customs, we must eat, but the way we eat and the way
we think about eating is a cultural phenomenon. It is a part of the
culture of agri-culture. At the same time, biological and physical
conditions limit what is possible for agriculture to produce. We
need to be aware of both culture and nature if we are to under-
stand the basic parts of our food systems, and the opening and
closing chapters that follow address those two points of context.
Within this context of culture and nature are the actual
processes and practices of farming. The details can be overwhelm-
ing, and much of the information about agriculture today is un-
derstandable only by specialists. The challenge of converting
information to knowledge lies in discerning what is essential, so
I have developed a list of the essentials of agriculture as a core
contribution of this writing. What does it take for agriculture to
continue to be practiced? Without being too complicated, I wanted
to include enough detail so that informed eaters can vote wisely
with their food choices. In other words, I wanted to give enough
detail about what is essential so that the consequences of a food
choice can be examined in light of the basic issues that every
alternative also must address. In the following chapters, those in
the middle identify the ﬁfteen essentials of agriculture.
Searching for the essentials of agriculture turned out to be
a challenging endeavor. As an agricultural professional, I tried
several approaches but eventually settled on a combination of my
own training and experience plus the knowledge of agriculture
that can be discovered in the ancient texts of the Bible. I reasoned
that if ancient farming principles are still used today, then they
are probably essential.
Ancient wisdom and modern knowledge do not have perfect
correspondence, but they proved to be close enough with regard
to farming and agricultural sustainability for me to offer the list
of essentials as a checkpoint for evaluating the impact of our
eating habits on food production. Without telling the reader what
to do, the list suggests a set of questions to ask about the effects

6 Introduction
of the way we eat. The religious element further offers a set of
moral guidelines that can motivate and direct Christians to au-
thentic Christian responses.
Recognizing needed change, and even agreeing that we
personally need to change, is not enough if there is no motivation
to change. Motivation to change is grounded in one’s religion or
moral beliefs, in a word, one’s worldview. The inclusion of the
religious element in these chapters is thus a very important and
logical aspect of informing the process of change as it applies to
the food system.
Another way of looking at this is to acknowledge that agri-
cultural sustainability is inherently holistic. It includes all of the
essentials of agriculture. It includes the past, the present, and the
future. It includes all of the social, cultural, and ethical linkages
in the food system as well. Thus religion is a natural component
of holistic, sustainable thinking, and academics like me have erred
when we have left it out of the picture. What we need to do
instead is to “respect and connect” at the level where persons are
motivated to change. So another ingredient in this writing is a
sympathetic religious model of thinking about food and farming.
The model used here is a Christian and biblical model, but the
more general point is that religious ideas and motivations are a
proper part of thinking about these important matters.
Probably the best outcome from this work would be an
ongoing discussion that focuses on the future of the way we get
the food we eat. It should be an open discussion that includes
matters of faith as well as facts of farming, a discussion that is full
of respect as well as an earnest desire to secure better tomorrows
for future generations. When we eat thoughtfully in the light of
knowledge and motivation, we can help build a sustainable world.

1
Chapter One
It Is All about Food
It is a sad but true saying that our biggest problems are ignorance
and apathy. It is certainly true of agriculture. With the bulk of the
American population two or more generations removed from farm-
ing, few of us know very much about the sources of our food. In
rich nations at the start of the twenty-ﬁrst century, science and
technology have made our food supply so abundant and inexpen-
sive that the typical attitude about agriculture is complacency. At
the same time, there are warning signs in our air, water, soil, cli-
mate, and even food itself that indicate agriculture must change—
and that change is so signiﬁcant that everyone will be involved.
A wise professor once told me that the secret to successful
problem solving was to ask the right question. As an applied ecolo-
gist focusing on agricultural sustainability, my question is this:
How can we draw attention to that essential body of knowledge
and wisdom about agriculture that most of us so complacently
ignore? A second question quickly follows: Once ignorance is
reduced, how can we motivate people to change? To help answer
these questions, I have been looking for a central theme that, like
a cut diamond, would have many facets that unify and enliven all
of the dimensions of life related to our basic dependence on
farming. I think that theme is food. Though food may seem
mundane and even self-indulgent, several times a day our body
tells us otherwise. Civilization, with its science and technology, has
made it possible for rich humans to live in a rather thoughtless
7

8 Food, Farming, and Faith
manner, but reﬂective and watchful persons also remind us that
we live thoughtlessly at our own peril. The goal of this chapter is
to open up our thinking about food, to show how it is life’s cen-
tral and comprehensive theme. The facets of food reﬂect on all of
the aspects of life, and in that sense, it is all about food.
Thanksgiving
The comprehensive associations of food can be illustrated by a
couple of pictures from my own life. Starting with the elaborate,
consider a holiday meal at our home, say a Thanksgiving meal in
November. There will be a dozen or so people gathered around
our table for a traditional feast. The people will be our own family
plus an assortment of international students and friends unable to
be with their own family on that special day. The preparation
started back in May when I harvested and froze rhubarb that will
now be a key ingredient for a favorite family dessert. In July,
homegrown blueberries were picked and frozen for the same
purpose. In July or August, we ordered a locally raised turkey
available at the Ithaca Farmers’ Market. A week before the cel-
ebration, we discussed together what each household would bring
so that the meal would be a community affair. The evening be-
fore, I will have made a special cranberry salad with a recipe given
to me by my mother. Typically, my wife and children will be busy
at the same time making rhubarb and blueberry pies. Someone
will see that there also is the usual pumpkin pie. On the morning
of the day, my wife will prepare the turkey and place it in the oven
for the several hours of cooking while other preparations take
place. The kitchen crew will process the last of the season’s fresh
produce from our garden. Usually there will be “Long Keeper”
tomatoes harvested in September but carefully stored for this day
in November. If the local deer have not broken into our garden,
then there might still be Swiss chard, Brussels sprouts, carrots,
and kohlrabi or rutabaga. As my children have said, these are
“real vegetables” and not the common fare from the supermarket.
We will go to the grocer for green beans or corn or peas and for
potatoes to be specially seasoned with herbs and spices. There
also will be sweet potatoes, special at our home because they re-

9It Is All about Food
mind us of the years when sweet potatoes were one of the few
foods our severely allergic child could eat. Our guests will be
bringing some of their traditional dishes from Uganda or India or
Korea. A close friend usually brings an amazing array of locally
baked breads. There also will be special drinks and juices, often
apple cider in season that time of year.
I am sure I have forgotten some items, but you get the
picture. It is an elaborate feast, a celebration of abundance and
friendship, and it is more than that too. At our house, we often
will begin the meal with a word of thanksgiving from each per-
son around the table. Then we will hold hands and sing a song,
perhaps, “Creator God, Lord of the universe, thank you for cre-
ation, thank you for food.” Sometimes people at our table will
not share our faith but not complain in front of all that food.
They at least observe and hopefully enjoy the ritual of a special
occasion where they are guests. Often after the ﬁrst session of
feasting, there will be prayers of gratefulness, and I will read the
story of the ﬁrst American Thanksgiving to remind us of the
history that is being commemorated. We will then retire to vari-
ous social events that include clearing the table, doing dishes,
and appropriate games for the age range of those who are present.
We may gather around the piano as my wife or daughter-in-law
plays and sing a few favorite songs. And then a few hours later,
when we are able, we will gather at the table again for dessert,
for those pies I mentioned earlier, usually accompanied by some
ice cream. And so goes the feast.
This holiday is observed with countless variations in count-
less American and Canadian households. Financial offerings have
been given and volunteers enlisted to repeat the theme at soup
kitchens and homeless shelters so that even the poor and broken
can participate in the feast. Turkey, a uniquely American poultry,
is the traditional focal point, but as a child my family roasted a
chicken. (I am not certain why, but perhaps that is all we could
afford.) Because of food allergies, we also have had leg-of-lamb
instead of turkey. There are special recipes for special celebra-
tions around a vegetarian table. The details are not so important,
but the elaborate and careful process speaks volumes about the
associations of food. And that is the point: It is all about food.
Food is a comprehensive theme.

10 Food, Farming, and Faith
On even a larger scale, this special meal shows connections
to all of life’s dimensions and meaning. There are aspects related
to the physical and biological needs of life. Though extravagant,
this meal does provide food nutrients we need to live. It is a step
in the ecological cycles and ﬂows supplying carbohydrates, pro-
teins, fats, minerals, and vitamins that meet our natural needs
while we are alive. You do not have to look too far past the table
to come to the foundations of the food system with its intercon-
nections to agriculture and the world of nature and nature’s laws.
Perhaps it is uncommon in America today, but for my house and
for much of the world, those steps are no farther than the veg-
etable garden in the backyard. Although they are steps often not
contemplated in our food-rich society, it is direct and obvious to
go from the food on the table to the growing food in the ﬁeld
embedded in the milieu of natural ecosystems with their biophysi-
cal laws that cannot be broken. (See the following deﬁnitions
[boxed text] of some technical terms used in these chapters.)
Other Food Associations
Another food association is obvious in these celebratory feasts,
and that is the social dimension. With family and friends gathered
together in thanksgiving, eating is clearly a social act and state-
ment. We eat our feasts with a ritual that has history and tradition.
Messages of culture exist here. We eat with our friends and not
usually with our enemies. Messages of diplomacy and reconcilia-
tion are here. We share our food with those we value and appre-
ciate. Messages of social structure and caring are prevalent here.
We eat in celebration as best we can afford. Economic messages
are here too. Though matters of personal preference and health
also affect our diet, it appears that all matters of culture and
society are expressed in some way at some time in our food and
in our eating.
The spiritual dimension is another food association that is
clear in a celebration such as Thanksgiving. The American Thanks-
giving holiday (holy day) has its roots in a religious observance.
Many, perhaps most, of the traditional family-oriented practices

11It Is All about Food
described for our home have deliberate religious overtones. Tak-
ing the time to remember that there are things to be thankful for
is an expression of a value system, or worldview, or religion, with
primary or ultimate concerns and commitments. Some people
may not think of these associations as spiritual or religious, but
Key Terms Used in This Book
ag´ri·cul´ture. The human endeavor to produce food and other
useful products by the managed care of plants and animals;
the art and practice of farming.
e´co·sys´tem. A distinct natural community characterized by
dynamic interactions among its physical and biological
components. Examples of ecosystems are a tundra, hardwood
forest, savannah, seashore, or an agricultural ﬁeld. The last
example also is called an ag´ro·e´co·sys´tem.
met´a·phor. A ﬁgurative use of language for the purpose of
providing insight by noting the similarity or likeness of objects
and ideas literally different (e.g., agriculture is like a three-
legged stool).
mod´el. A representation of some part of reality that contains
enough detail to allow the study of certain aspects of what it
represents.
sus·tain´a·bil´i·ty. That quality of a system that gives it
persistence; the capacity to continue into the future; in practice,
it means avoiding depletion or permanent damage to the
resources of a system while they are used to meet life’s basic
necessities.
sys´tem. A part of reality or a set of concepts in which the
relationships of the component parts are signiﬁcant or
meaningful. The parts of a system are interdependent or
interactive.
world´view. The beliefs and values that are expressed in how
one thinks and acts, including motivation for deliberate
behavior, sometimes called functional religion.

12 Food, Farming, and Faith
everyone is at some stage of developing and expressing moral and
ethical ideals that emerge from their view of the world. What we
eat and how we eat is full of meaning about what we believe and
what we value.
All of these associations of food are rather easy to discern in
a feast of celebration, but what about a simpler example also
drawn from my own experiences? What about the late-night snack?
Perhaps I have been watching television or reading a book. I will
take a break and make some popcorn. I may eat it alone without
a prayer or a thought of thankfulness, engrossed in whatever has
kept me up so long that my body is calling for more food. Has the
different context changed any of the associations of food with all
of life? I think not. They are only less obvious.
The relationship of the bowl of popped corn to the crop in
the ﬁeld is still there with all of the ecological principles and
consequences that operate in agricultural practices. The social
aspects are not expressed in an immediate interaction with people,
but the fact that the snack is popcorn instead of sugarcane tells
a great deal about the cultural setting. The kind of snack also is
related to nutritional knowledge and concerns about health that
depend on the educational system of the culture. The kind of
popcorn chosen is related to economic factors and to a particular
setting in the processing, transportation, and marketing compo-
nents of our food system.
The spiritual associations with food are almost invisible in
this case, but upon reﬂection, one observes that the kernels of
grain that were alive are dead by the time they are consumed.
Each act of eating involves this principle of life. Life comes only
from life, only by taking life. Even in this mundane vegetarian
example, the kernels of grain have been killed. This is a large
truth in most religions of the world, and it is demonstrated when-
ever we eat. We may never think about it, but it is true.
Whether an elaborate celebration or a simple snack, a little
reﬂection shows that the biological, social, and spiritual associa-
tions of food are always present. All aspects of life are intercon-
nected with food. That is why I say, “It is all about food.” But it
also is true that food, or rather the absence of food, is associated
with death. If we are rich and afﬂuent, then we may have the
luxury of not thinking about food, but for many, it is a matter of
life and death.

13It Is All about Food
A Matter of Life and Death
Early in the twenty-ﬁrst century, a group of the world’s leading
economists came together to identify the most critical problems
of humanity. Their ﬁndings are known as the Copenhagen Con-
sensus of 2004.
1
The top ﬁve problems on the list are (1) control
of HIV/AIDS, (2) providing micronutrients for the malnourished,
(3) trade liberalization, (4) control of malaria, and (5) develop-
ment of new agricultural technologies. Two of the top problems
are clearly about food, and all ﬁve are interrelated.
Though it is essential, it is not sufﬁcient to meet only the
energy and protein needs in the human diet. Counting vitamins,
minerals, trace elements, amino acids, and essential fatty acids,
there are at least ﬁfty nutrients that humans need.
2
In 2006, about
900 million people were hungry, that is, they had less energy and
protein in their diet than they needed. Approximately 2 billion
people on the planet were afﬂicted with malnutrition, lacking one
or more of the other essential nutrients. The Food and Agricul-
tural Organization of the United Nations (FAO) estimated that
about 25,000 people died each day as the direct or indirect result
of hunger and malnutrition. Two out of three were children.
3
Malnutrition (problem 2) and lack of food (problem 5) are cer-
tainly big problems. Even the diseases (problems 1 and 4) are
made worse by shortages of food.
The suffering of hunger and malnutrition is doubly tragic
because there is enough food produced in the world to feed ev-
eryone.
4
A big part of the problem is that the food is not pro-
duced where some of the people who need it live. Markets,
transportation, and even moral determination must be enhanced
to alleviate the tragedy of hunger. Thus trade liberalization (prob-
lem 3) and the associated development of the capacity of poor
and hungry people to participate in trade can also be linked to
the life-and-death issues that surround food.
Although it has frequently been overlooked, human health
and well-being are essential aspects of sustainability. If a food sys-
tem cannot keep people healthy and well nourished, then how
can it be sustainable? Health is bound to agriculture by the hu-
man food chain. Agricultural sustainability must encompass hu-
man nutrition, a point that is being strongly addressed by my
colleague, Ross Welch.
5

14 Food, Farming, and Faith
If our analysis is theoretical and leisurely or if it is practical
and urgent, then we still come to the same conclusion. It is all
about food. This is a point well remembered in the following
chapters. The material about stewardship, ecology, the fundamen-
tals of agriculture, and the related issues of abuse and justice is
really about food and thus is of vital concern to everyone. And
because we all consume food, we all have the opportunity to
positively inﬂuence the sustainability of our food systems.

1
Chapter Two
The Foundation of Stewardship
Motivation
As I have promoted agricultural stewardship for almost forty years,
I have sometimes wondered, how can we motivate people to
change? For starters, what motivates me to change? When I was
younger, I was motivated by public recognition. I have a small
gold pin in a box of keepsakes in the attic. It is enameled with a
green tree, a four-leaf clover, and the word “forestry.” At the time
I received it, it represented the most signiﬁcant achievement of
my young life. I was twelve years old and it was awarded by the
county 4-H youth program for planting trees. I lived then in south-
ern Holt County, Nebraska, an area of meadows and sandhill
rangeland that probably did not support a single tree when the
ﬁrst European settlers arrived less than eighty years earlier. Trees
were sparse in most of Nebraska, but Nebraska became known as
“the tree-planters’ state.” J. Sterling Morton, who had a home in
Nebraska City, initiated Arbor Day, a special day for planting trees.
Tree planting was so important that the 4-H clubs of the state
recognized it with an award. My motivation was rewarded with
both the county and eventually the state prize for forestry. As I
recall, the state award paid my expenses for a week to explore
career opportunities at the University of Nebraska.
Though a prize was part of my motivation, it probably was
not the most important part. There also was my parents’ example.
15

16 Food, Farming, and Faith
The survival and well-being of their small herd of beef cows de-
pended in part on shelter from winter storms. An adequate, most
affordable shelter was a good grove of trees. Some of my earliest
memories are of following them as my mother carried baby trees
with roots submerged in a bucket of water as my father planted
them one by one in the sandy soil. In a few years, I was carrying the
bucket. In a few more years, I was planting trees beside my father
as my little brother carried the bucket. Eventually I planted a grove
of about three acres of trees with my dad carrying the bucket. That
became my prize-winning “shelter belt.” Today, those trees are grown
and protect my brother’s cows from bitter winter winds.
Weeds were a big obstacle in the process of getting the trees
to survive and grow. We would go out each summer and hoe the
weeds around the trees. A rainy spell in summer meant a break
from making hay in order to hoe trees. My father wore out a
garden hoe by chopping down weeds around those trees. That
“worn-out hoe” with a paper-thin blade is now on display in my
ofﬁce with an accompanying story. Dad continued to plant and
hoe trees all of his life. A few weeks before he died at ninety years
of age, he was out planting trees. He told me, “You do not plant
trees for yourself. You plant trees for the next generation, for the
future.” My parents’ example and wisdom certainly motivated me.
But, in general, what motivates people? As I started to work
with organic farmers and others looking for a more sustainable
way of doing agriculture, and this was years ago when it usually
involved extra personal and ﬁnancial sacriﬁces, I observed that
almost all of these people were motivated by an ethic of steward-
ship, by a worldview that prompted them to live so as to take care
of the earth and other people as best they could. They did not
always answer my question about motivation in religious terms,
but sometimes they did. A signiﬁcant number of these farmers
were Christians who wanted their farming methods to represent
their faith. My father did not practice “church religion” and did
not give an overtly religious answer when asked about his motiva-
tion. Nevertheless, I could see that he too was motivated by a
functional religion that valued land and served future genera-
tions. In my academic circles, I had sometimes heard religion
blamed for environmental exploitation, so it was a surprising in-
sight for me that there was a positive connection between environ-

17The Foundation of Stewardship
mental care, food, farming, and faith. This has prompted me to
examine various faith systems in terms of what they have to say
about food, farming, and the environment. I have appreciated
religious or worldview discussions with First Americans and interna-
tional students of many faiths about the connection of agriculture
and their beliefs. I also have read the Qur’an with a focus on these
topics. But the main ﬁndings, what I know best and what I will
emphasize here, come from my study of the Judeo-Christian tradi-
tion, the ancient wisdom about stewardship recorded in the Bible.
1
Any consideration of the relationship of the Bible to the art
and science of agriculture must include an interpretation of the
story of the Creation and its initial assumptions about humans
and the responsibilities they were given. The story in Genesis, the
ﬁrst book of the Bible, is traditionally regarded as being compiled
by Moses. The assessments of the story range on a continuum
from mere ancient myth to literal truth. However it is evaluated,
the biblical story of the Creation represents the ancient under-
standing that is “truer than fact”
2
about human relationships to
deity, to one another, and to the rest of creation. The Judeo-
Christian worldview summarizes those relationships with the con-
cept of stewardship. The stewardship concept is the foundation of
everything else about a biblical view of agriculture, and the goal
of this chapter is to offer a brief outline of that understanding.
In the Beginning
In the ﬁrst chapter of Genesis, the Creator is depicted as valuing
the Creation by repeatedly declaring that it was “good” (verses 4,
10, 12, 18, 21, and 25). Humans, male and female, were created
“in the image of God” (Gen. 1:27), and the initial result was “very
good” (Gen. 1:31). The next chapter ﬁlls in some of the details
that are especially rich from the perspective of a farmer. Much of
my understanding about this perspective was gained from the
theological works of Walter Brueggemann
3
and Theodore Hiebert.
4
In Genesis 2, God is presented as a gardener or farmer:
And the LORD God planted a garden in Eden, in the
east. (Gen. 2:8a, ESV)

18 Food, Farming, and Faith
This is an interesting view of one aspect of “the image of God.”
God’s interest in mankind as agriculturalists is ampliﬁed by the fact
that God made humans (in the Hebrew language, ‘adam) from the
“dust of the ground” (Gen. 2:7). This dust comes from ‘adamah,
the soil. This is a special kind of material that contrasts with ‘erets,
the general term for dry land or earth used in Genesis 1:10. The
‘adamah, the material of ‘adam, is not just any old ground. It is the
soil of arable cropland; it is good farming ground. The story goes
on to show that God, the Farmer, made man to be a farmer:
The LORD God took the man and put him in the
garden of Eden to workit and keepit. (Gen. 2:15, ESV,
emphasis added)
Other English versions translate God’s purpose for man as tend-
ing, cultivating, and farming and as protecting, guarding, and
looking after the garden.
Other rich insights that relate to the ancient structure and
sociology of farming also are suggested in Genesis 2, but those
points are for other chapters. The goal here is to get to the bib-
lical picture of stewardship. Two verses are particularly important.
They have been contrasted and compared by many writers delving
into the religious components of either the abuse or care of the
environment. Taking either alone leads to an unbalanced view of
the ﬁrst biblical instructions to humans. The ﬁrst reads as follows:
And God blessed them [the ﬁrst man and woman].
And God said to them, “Be fruitful and multiply and
ﬁll the earth and subdue [kabash] it and have domin-
ion [radah] over the ﬁsh of the sea and over the birds
of the heavens and over every living thing that moves
on the earth.” (Gen. 1:28, ESV)
The transliterated Hebrew terms in italics are especially important
for our purposes here. The term kabash means to subdue, to sub-
ject, to bring under control. A forcefulness, and even violence, is
implied. The term radahmeans to rule, to take dominion, to
prevail against. This passage is sometimes called “the dominion

19The Foundation of Stewardship
mandate” because the King James translation rendered radahas
“have dominion over.”
The critics of the Judeo-Christian tradition of environmen-
tal management have argued that this verse gives license to abuse
nature. The paper by Lynn White
5
is a famous contribution to
that argument. A contrasting view is that the verse is just a real-
istic assessment or description of human experience with wild
nature. Wild nature resists gardening and farming, a point hu-
morously made in a book by Michael Pollan.
6
The Bible does not
romanticize or idolize nature. True to human experience through
most of history, the Bible recognizes that there are thorns and
thistles that invade the ﬁelds (Gen. 3:18), lions, bears, and wolves
that attack the ﬂocks (1 Sam. 17:34, John 10:12), and famines
and plagues always threatening (Gen. 12:10, Ruth 1:1, Luke 15:14,
and elsewhere). Whatever else is implied here, the real conﬂict
between humans and nature is acknowledged, and humans are
told to “have dominion over” nature. This has been strong
motivation for the development of the medical and agricultural
sciences. Only recently in human history have some people had
the luxury of forgetting that nature needs to be subdued if
humans are to survive.
All of this does not mean that the Bible gives us license to
abuse our environment. That is a misinterpretation corrected by
a second passage in the Creation story. We have already referred
to Genesis 2:15. Here it is with key Hebrew terms added to am-
plify its meaning:
The LORD God took the man and put him in the
garden of Eden to work [abad] it and keep [shamar]
it. (ESV)
The term abad also means to serve or cultivate. The implication
here is that the human garden, that part of the earth we use, is
to be served. That service takes the form of cultivating so as to
realize the second objective of shamar. In addition to keeping,
shamarmeans to care, guard, and protect, as in other verses where
God cares for his beloved and we protect our eyes (Num. 6:24, Ps.
17:8, 91:11).

20 Food, Farming, and Faith
Taken together, the relationship of stewardship begins to
unfold. God owns everything because he made everything. The
retelling of the Creation story in the New Testament afﬁrms this:
All things were made through him [God], and without
him was not any thing made that was made. (John 1:3,
ESV; see also Col. 1:16)
God also controlled where humans were to live and what they were
to do (Acts 17:26, Prov. 16:3). Initially he put the ﬁrst man in a
garden to have careful dominion, to serve it and rule it. Humans,
made in the image of God, were to be servant-rulers. Jesus, the
servant King, is the New Testament model of that concept.
The Genesis story of the Creation ends on a sad but hopeful
note. Genesis 3 relates how humans became estranged from God.
They ate “forbidden fruit” and broke the single rule that God had
given them. In doing so, they damaged or broke all of their rela-
tionships. As a result, the ground (‘adamah) was cursed (Gen.
3:17), and ‘adam,the human race, had to obtain food from it by
toil and sweat (Gen. 3:19). In estrangement, humans became mor-
tal, and in physical death, they returned to ‘adamah, the ground
from which they were made (Gen. 3:19).
7
To make matters worse,
humanity distorted God’s purpose in Genesis 1:28, where they
were told to “ﬁll the earth.” Instead of ﬁlling the earth as ecologi-
cal servant-rulers, they ﬁlled the earth with wickedness (Gen. 6:5).
God then unveiled the beginning of a plan to restore what was
lost. He started over with the family of Noah (Gen. 6–11). In
doing so, God restated the initial mandate:
1
And God blessed Noah and his sons and said to them,
“Be fruitful and multiply and ﬁll the earth.
2
The fear of
you and the dread of you shall be upon every beast of
the earth and upon every bird of the heavens, upon
everything that creeps on the ground and all the ﬁsh
of the sea. Into your hand they are delivered.
3
Every
moving thing that lives shall be food for you. And as I
gave you the green plants, I give you everything.” (Gen.
9:1–3, ESV)

21The Foundation of Stewardship
The expansion of diet is signiﬁcant: Humans were redeﬁned as
potential predators. Beyond the simple ecological meaning is a
connotation of something dangerous, something to be feared and
dreaded by the rest of creation. Though this was a new beginning,
God was working with a ﬂawed, estranged humanity. He did not
repeat the charge to “subdue and have dominion.” The role of
ruling was not reiterated. Instead there was a description of the
damaged relationship that placed animals and ecosystems, and
indeed all of the earth, into the hands of humanity, a dangerous
humanity with the power to harm what they were supposed to
serve. The mandate to serve (abad) and protect (shamar) (Gen.
2:15) stood unchanged, but with added clear application to all of
the earth. At the same time, creation was left waiting and groan-
ing for the fulﬁllment of God’s plan of restoration (Rom. 8:19,
22). The remainder of the Bible can be summarized as the devel-
opment of God’s plan to bring all things back into their original
right relationships (Col. 1:20; see also Isa. 11:7, 65:25; 2 Cor. 5:18).
Biblical Stewardship
Though humans, including humans of all religions, have repeat-
edly damaged nature and ‘adamah and ‘adam by the improper use
of the control they seized in breaking their intended relationship
with God (Gen. 3), it was not meant to be so. It was not meant to
be so even during the process before the full restoration of God’s
intended relationships. In the process, humans were to practice
stewardship, and the principles of stewardship are laid down and
repeated throughout the Bible.
The ﬁrst principle of stewardship is that the “The earth is
the Lord’s”:
The earth is the LORD’s, and everything in it. The
world and all its people belong to him. (Ps. 24:1, NLT)
In the Hebrew Bible (Old Testament) alone, this idea is repeated
many times (Exod. 9:29, 19:5; Deut. 10:14; Job 41:11; Ps. 50:10–
12, 89:11), and it is reafﬁrmed in the New Testament (1 Cor.

22 Food, Farming, and Faith
10:26). The earth is God’s because he made it (Gen. 1:1; John
1:3) and it is his because he purchased it (1 Cor. 6:20; 2 Cor. 5:18–
19) and sustains it (Col. 1:17; Heb. 1:3).
The second principle of stewardship is that, though the earth is
the Lord’s, he has given its care into the hands of the human
race. That is clear from what has already been discussed, but the
concept also is repeated elsewhere:
6
You have given him [mankind] dominion over the works
of your hands; you have put all things under his feet,
7
all
sheep and oxen, and also the beasts of the ﬁeld,
8
the
birds of the heavens, and the ﬁsh of the sea, whatever
passes along the paths of the seas. (Ps. 8:6–8, ESV)
The New Living Translation of verse 6 makes it very clear:
You put us in charge of everything you made, giving us
authority over all things. (Ps. 8:6, NLT)
The word for “dominion,” or for being “in charge,” used here, is
not from radah, as in Gen. 1:28, but from mashal, often implying
the rule of someone who is under higher authority. The principle
of delegated human rule of the earth is repeated in another psalm:
The heavens belong to the LORD, but he has given the
earth to all humanity. (Ps. 115:16, NLT)
The third principle of stewardship is that stewards are responsible for
the service, cultivation, protection, and care they provide. The
ﬁrst biblical example is in the Creation story, outlined earlier. In
Genesis 3:9–13, God asks the ﬁrst man and woman to give an
accounting for what they have done, and in Genesis 3:14–25 the
consequences of their misdeeds are spelled out. God expects
humans to give good care to creation and not to waste or spoil the
natural bounty:
18
Is it not enough for you to feed on the good pasture,
that you must tread down with your feet the rest of
your pasture; and to drink of clear water, that you must

23The Foundation of Stewardship
muddy the rest of the water with your feet?
19
And must
my sheep eat what you have trodden with your feet,
and drink what you have muddied with your feet? (Ezek.
34:18–19, ESV)
God’s judgment of human stewardship is both comprehensive
and speciﬁc:
God will judge us for everything we do, including every
secret thing, whether good or bad. (Eccles. 12:14, NLT)
21
For only the upright will live in the land, and those
who have integrity will remain in it.
22
But the wicked
will be removed from the land, and the treacherous
will be destroyed. (Prov. 2:21–22, NLT)
In a similar vein, Jesus promises the earth to the good stewards:
Blessed are the meek, for they shall inherit the earth.
(Matt. 5:5, ESV)
Applying the concept of meekness to the trained obedience of a
careful steward is consistent with its use in describing both Moses
(Num. 12:3) and Jesus (Matt. 21:5, KJV).
Jesus told several parables that show accountability for one’s
stewardship. The evil farmers who did not practice good steward-
ship lost their leased vineyard and their lives (Matt. 21:33–45;
Mark 12:1–12; Luke 20:9–19). The servant-steward who used his
master’s money wisely was rewarded, but the unwise servant-steward
lost his position (Matt. 25:14–30; Luke 19:11–26). The shrewd
steward was recognized for thinking ahead, even though he was
dishonest (Luke 16:1–13).
The warning of coming judgment for what one has done
with what one has been given is emphasized in the Christian scrip-
tures. The strongest statement regarding stewardship of the earth
is in the story of the last judgment at the end of the Bible:
The nations were angry with you [God], but now the
time of your wrath has come. It is time to judge the

24 Food, Farming, and Faith
dead and reward your servants. You will reward your
prophets and your holy people, all who fear your name,
from the least to the greatest. And you will destroy all who
have caused destruction on the earth.(Rev. 11:18, NLT,
emphasis added)
Another translation puts it this way:
. . . [God’s] wrath came. . . for destroying the destroy-
ers of the earth. (ESV)
The judgment of a just God has both immediate and ultimate
consequences. Returning to the Creation story of Genesis, the
consequences of broken relationships mentioned earlier (Gen.
3:14–25) were not new punishments handed out by the Judge but
simple statements of what had already happened because of hu-
man failure. The Creation is so designed that how it is treated has
inherent consequences. The ground ‘adamah was cursed by ‘adam’s
failure to keep their relationship with God and thus, indirectly,
with the ground. Everything is connected. God said, “Cursed is
the ground because of you” (Gen. 3:17, ESV), thus describing
what had already happened. Just the same today, failure of agri-
cultural stewardship immediately depletes the soil, diminishes water
resources, and imperils the food supply. This is a sad and negative
situation, but one that has been addressed by faith. Faith’s answer
is good stewardship of our natural and agricultural resources.
Stewardship makes humans responsible to serve (abad) and pro-
tect (shamar) their garden, a garden that now spreads wherever
humans go.
One possible interpretation of the cause of the curse, of the
character of the broken relationship with ‘adamah, is that it comes
from idolatry. The ﬁrst couple desired the forbidden fruit as much
or more than they desired to maintain their relationship with God
(Gen. 3:1–6). When they ate the forbidden fruit, which grew from
‘adamahas a part of nature, they started a “war with nature” (Gen.
3:17–19), manifested by weeds in their ﬁelds, wolves after their
ﬂocks, and famine and plague around the corner. The general
human response to this situation has been to attempt to overpower
nature by control or to appease nature by worship, to play God or
to make idols. The biblical story also offers a peace treaty instituted

25The Foundation of Stewardship
by God to end the war. The Ten Commandments (Exod. 20; Deut.
5) can be regarded as the conditions of such a peace treaty. The
war with nature is addressed in the ﬁrst two commandments:
3
“Do not worship any other gods besides me.
4
Do not
make idols of any kind, whether in the shape of birds
or animals or ﬁsh.” (Exod. 20:3–4, NLT)
Playing God and having idols are forbidden. Part of the steward-
ship relationship is to return to God as God with nothing else in
his place.
Loving What God Loves
Even though approaching stewardship by consideration of nega-
tive consequences and corrective commands is a faithful represen-
tation of Scripture, there is another perspective that emphasizes
the positive consequences of repaired relationships with God,
nature, and fellow human beings. That work of reconciliation of
“all things” is not complete, but it is well begun:
19
For in him [Jesus Christ] all the fullness of God was
pleased to dwell,
20
and through him to reconcile to
himselfall things, whether on earth or in heaven, making
peace by the blood of his cross. (Col. 1:19–20, ESV,
emphasis added; see also 2 Cor. 5:18)
This passage is so important to understanding God’s love as the basis
of stewardship that it bears repeating from another translation:
19
For God in all his fullness was pleased to live in Christ,
20
and by him God reconciled everything to himself. He
made peace with everything in heaven and on earth by
means of his blood on the cross. (Col. 1:19–20, NLT,
emphasis added)
This is the completion of the unfolding of the plan of restoration
that God began with Noah. For those who hold the faith, the

26 Food, Farming, and Faith
reconciliation worked by Christ means that they are now free to
love what and who God loves. This is emphasized in another verse:
For God soloved the world, that he gave his only Son,
that whoever believes in him should not perish but
have eternal life. (John 3:16, ESV, emphasis added; see
also 1 John 4:9–12)
The word for “world” in the original Greek is transliterated as
kosmos, which is the cosmos, all the universe, in English.
God’s love for creation also is clear from his initial pro-
nouncements that it was “good” and “very good.” The point is
repeated in several other biblical passages:
The LORD is good to all, and his mercy is over all that
he has made. (Ps. 145:9, ESV) [The New Life Version
(NLV) says it like this: “. . . His loving is over all
his works.”]
May the glory of the LORD last forever! The LORD
rejoices in all he has made! (Ps. 104:31, NLT)
You are worthy, O Lord our God, to receive glory and
honor and power. For you created everything, and it is for
your pleasure that they exist and were created. (Rev. 4:11,
NLT, emphasis added)
Jesus Christ himself summarized the law and the prophets of the
Hebrew Bible in just two commands, and both of them involve
love: Love God totally and love your neighbor as yourself (see
Matt. 22:36–39; Mark 12:29–31). This view of stewardship is one of
love. We express our love of God and our love of neighbor when
we give the creation good care. The application of this love is
magniﬁed when we recognize that the next generations are our
neighbors in time.
Jesus came to make Christians his witnesses (Luke 24:48;
Acts 1:8) and to give them fullness of joy (John 15:11, 16:24) and
abundant life (John 10:10). When Christians fail to care for cre-
ation, they damage their witness. But when they live out the love

27The Foundation of Stewardship
that they have received and love what God loves with practical
stewardship of creation, they are blessed with the joy of restored
relationships with God, with neighbor, and with the rest of cre-
ation. That is abundant life.

1
Chapter Three
Ecology in the Bible
Living in the Central Flyway
How does one acquire the heart of an ecologist? From my expe-
rience, it may help to live in a ﬂyway. A ﬂyway is the migratory
path for North American birds between the warmer overwinter-
ing zones and the northern nesting regions. I grew up under the
Central Flyway, an aerial highway for migratory waterfowl that ﬂy
to Canadian nesting grounds every spring and back to warmer
climates each autumn. My home was situated on the “prairie plain”
of north central Nebraska amidst rolling meadowlands that ﬂooded
every spring from a high water table. In March and April perhaps
a quarter of our immediate landscape would be under seasonal
spring pools. These pools served as resting and feeding stopovers
for countless migratory ducks, geese, and sandhill cranes.
As a young boy, one of my favorite after-school activities in
the spring was to scout for the migrating ducks. There was a
springtime pond just north of a grove of trees that guarded our
farmstead. Between the grove and the pond was a little hill, and
I could crawl close to the ground to the high point and get within
100 feet of any ducks on the pond. That was close enough to get
a good look at them before they would ﬂy away at the sight of a
human so near. There were mallards, pintails, canvasbacks...and
sometimes blue-winged teal, the only species that stayed for the
summer around the more permanent lakes in the region. I wished
29

Exploring the Variety of Random
Documents with Different Content

verstandige uitvindinge een proefstuk van mijn oordeel en vernuft
gevende, stond ik mijnen staat wat te verbeteren. 3. Ik zoude mij
wreken over 't ongelijk, dat mij van de vrouwen was aangedaan, en
den smaad, mij menigmaalen door dezelve aangewreven,
uitwisschen; want ik wil gaarne bekennen, dat eige voordeel of
wraaklust de voornaamste beweegredenen van deeze raadgevinge
waren. Ik wist egter mijn voornemen fijntjes te ontveinzen, op dat
ik, onder den dekmantel van 't algemeen nut, niet moge schijnen
alleen mijn eigen voordeel te bevorderen, en andere uitvinders op
het spoor te volgen, wier raadgevingen dikwils breed opgeven van
het algemeen nut, schoon het, wanneer dezelve met een
naauwkeurig oog beschouwd worden, terstond blijkt, dat eige
voordeel de voornaamste beweegreden is, die hen daar toe aanzet.
Die raadgevingen dan, zoo fraai als ik kon opgestelt, en met de
doordringende redenen bekragtigt hebbende, bood ik op het
nederigste den Vorst aan. Hij, mij altijd eene bijzondere gunste
hebbende toegedragen, stondt verbaast over zulk een stout en
roekeloos voornemen, voorspellende daar uit mijnen ondergang en
verderf; waarom hij mij door bidden en smeeken van die poogingen
trachtte te doen afzien, voegende, op eene Vorstelijke wijze,
dreigementen bij zijne gebeden. Dog ik, steunende niet minder op
de nuttigheid mijner uitvindinge, dan op de gunst van het geheele
man-geslagt, welk ik vertrouwde de hand te zullen houden aan eene
zaak die hen alle aanging; bleef onwankelbaar bij mijn voornemen:
invoegen mijne hardnekkigheid door geen vermaningen kon
bewogen worden. Om deeze reden dan wierd ik, volgens gebruik,
met den strop om den hals naar de markt gebragt, om aldaar het
besluit van den Raad af te wagten. De Raad vergadert en de
stemmen opgenomen zijnde, wierdt het vonnis aan den Vorst
gezonden, om dat te bekragtigen, en, van denzelven te rug
gezonden zijnde, door den uitroeper, met de volgende woorden
afgekondigt.
"Na rijpe overweginge oordeelen wij dat de wet door D. Scabba,
voormaamsten Postlooper van 't Hof, voorgestelt, ten einde om de
Vrouwen van alle Staatsbedieningen uit te sluiten, niet door den

beugel kan, ten zij met het uiterste nadeel des Gemeenenbests,
nademaal de helft der Natie, uit de vrouwelijke Sexe bestaande,
deeze inbreuk zeer hoog zoude opnemen, en ten dien opzigte den
Staat lastig vallen en vijandig zoude worden. Wijders meenen wij,
dat het de onbillijkheid zelve is, de braave Vrouwenboomen van de
eerampten, welke zij zig waardig maken, geheel en al uit te sluiten:
vooral, vermits het zeker is, dat dezelve door de Natuur, die niets
roekeloos doet, niet tevergeefsch met zoo veele uitnemende
gemoeds-gaven versiert zijn. Ook gelooven wij dat de welvaart van
den Staat vereischt, dat men in 't bevorderen tot eerampten meer
agt slaâ op de verstanden zelve, dan op den naam. En aangezien
het Land meenigmaalen gebrek heeft aan kloekmoedige boomen,
vinden wij dat het dwaasheid zoude zijn, door een eenig Placcaat of
Raadsbesluit, de gantsche helft des Gemeenenbests, enkel en alleen
om 't lot der geboorte, tot de bedieningen onbekwaam en onwaardig
te verklaren. Al waaromme wij, de zaak ernstig en rijpelijk
overwogen hebbende, den voornoemden Scabba, om zijne dwaaze
en roekelooze raadgevingen, oordeelen strafbaar te zijn, naar ouder
gewoonte."
Boven mate trof dit geval den Vorst; dog mits hij nooit gewoon was
een Raadsbesluit te niet te doen, onderteekende hij het vonnis met
eigen hand; bekragtigde het met zijn gewoon zegel, en gaf bevel dat
af te kondigen; alleenlijk daarbij voegende deeze bepaling: dat
aangezien ik een vreemdeling was, gebooren in eene nieuwe en
onbekende Waereld, alwaar een vlug verstand onder de
zielsbegaaftheden gerekent wordt, ik uit dien hoofde de halsstraffe
konde ontgaan. Dog op dat door kwijtscheldinge van straffe, de
wetten niet kragteloos mogten worden gemaakt, zoude men mij in 't
gevangenhuis bewaren, tot het ingaan der Berkenboommaand, en
als dan, te gelijk met alle andere overtreders der wetten, naar 't
Firmament verzenden.
Het vonnis afgekondigt zijnde, wierd ik in hegtenisse gebragt. Eenige
mijner goede vrienden raadden mij toen aan, dat ik tegen dit vonnis
zoude protesteeren, nademaal 'er onder mijne Regters zoo veele
getrouwde Vrouwen en jonge Dogters waren geweest, die in haare

eigene zaak Regters geweest waren. Dog anderen kwam het veiliger
vóór, dat ik schuld bekende, en dat ik de daad, als begaan uit eene
dwaasheid die aangeboren en met mijn Geslagt gemeen was,
verontschuldigde. Dog dien raad wees ik standvastig van de hand:
en zulks ten aanzien van de Opper-aardlingen, welker agtinge door
zodanige bekentenisse geen geringe vlek zoude worden
aangewreven.
Kort daar na verstond ik dat de Vorst besloten hadt mij van alle
straffe te ontheffen, had ik slegts eenvoudiglijk zijne gunst, en
kwijtschelding der misdaad verzogt, hoe zeer ook Rabagna, die het
ampt van Thesaurier bekleedde, hemel en aarde bewoog, dat ik niet
op vrije voeten mogte worden gestelt. Maar, om de waarheid te
zeggen, ik nam dat vonnis niet kwalijk. Want de bediening die ik
bekleedde, was mij bitterer dan de dood, en het smertte mij langer
met deeze boomen, die gezwollen waren van al te grooten
hoogmoed, om te gaan. Ook hoopte ik op beter lot in 't Firmament,
alwaar ik verdaan had, dat alle vreemdelingen, zonder onderscheid,
gunstiglijk wierden ontvangen.
[1] Publicus Civitatis Physicus.
[2] Logicos.
[3] Polybistoros.
TIENDE HOOFDSTUK.
Reize naar 't Firmament
Tot hier toe heb ik geen woord gesproken van die verbazende
verbanning naar 't Firmament; waarom ik hier, als zijnde de
bekwaamste plaatze, een afbeeldzel van die reize zal geven. Zeker
slag van vogels, van eene ongewoone grootte, zijn gewoon alle jaar
zig hier te vertoonen: zij worden Cupac of Postvogels genoemt, die

op gezette tijden komen en wederom vertrekken. Met het naspeuren
der oorzaaken van deeze gezette komst en vertrek, hebben do
Onderaardsche Natuurkundigen lang hun hoofd gebroken. Eenige
zijn van gedagten, dat die vogels, derwaards gelokt door eenige
bloedelooze diertjes, of door zekere groote vliegen, waar van 'er op
deezen tijd des jaars eene groote menigte te zien is, en waar naar
dezelve zeer begeerig zijn, op deeze Planeet nederdalen; en ik heb
niets tegen dat gevoelen. Zij meenen dat de zaak hierom te klaarder
is; nademaal die vliegen verdwijnende, ook die vogels weder
terstond te rug vliegen naar 't Firmament. Dat dit door zeker ingeven
der Natuur kan geschieden, blijkt uit het voorbeeld van andere
vogels, welke op gezette tijden in zekere Landen, buiten twijfel om
dezelve redenen, zig vertoonen. Andere willen, dat deeze vogels van
de inwoonders des Firmaments zodanig onderwezen en geoeffent
zijn, dat zij van dezelve konnen worden uitgelaten even als Valken,
of Jagt-vogels, om een roof van elders over te brengen. Deeze
stelling is gegrond op die groote zorg en snedigheid, welke zij
vertoonen, na dat zij die reis afgelegt hebben, wanneer zij hunnen
buit, of de gene welke zij overgebragt hebben, ter nederzetten. Ook
doen deeze vogels uit andere omstandigheden blijken, of dat zij
voorbedagtelijk daar op geleert, of met reden begaafd zijn; want
wanneer de tijd dat zij vertrekken, aanstaande is, worden zij zoo
mak en tam, dat zij zig netten of strikken laten aandoen, waar onder
zij eenige dagen lang stil en gerust blijven leggen; en in dien
tusschen-tijd van de inwoonders als met de hand gevoed worden
met bloedelooze diertjes, waar van men 'er ten dien einde eene
groote menigte verzamelt heeft: En met dat aas moet men ze daar
houden, tot dat al het noodwendige voor de op reis gaande
ballingen vervaardigt is. De toestel van dat vertrek pleeg aldus
gemaakt te worden: Een klein hutje of kistje wordt aan de strikken,
waar aan de vogels leggen, met touwen vastgemaakt. In ieder hutje
kan niet meer dan een boom of mensch te gelijk zijn. Wanneer nu
de tijd van hun vertrek aanstaande, en het aas der bloedelooze
diertjes, waar mede de vogels gespijst worden, op is, vliegen de
vogels op, en neemen de terugreis aan, door de lugt. Zodanig was
deeze wonderlijke overvoering, welke ik met de andere gevangenen

naar de nieuwe Waereld moest ondergaan. Toen ter tijd stonden met
mij reisvaardig twee Burgers van welke om andere misdaden in
ballingschap waren verwezen. Een van die was een
Overnatuurkundige, die de Wet hadt overtreden, door te disputeeren
over het Wezen Gods, en over de Natuur der Geesten. Die stoutheid
hadt hij met de aderlating moeten boeten, en wanneer hij kort
daarna bevonden werd in zijn voornemen voort te varen, werd hij
tot ballingschap naar 't Firmament verwezen. De ander was een
Geestdrijver, die twijfelingen omtrent den Godsdienst en 't regt van
heerschappij in den Burgerstaat maakende, de gronden van beide
scheen te ondermijnen. Dees wilde aan de Wetten van den Staat
niet gehoorzamen, voorwendende dat alle Burgerlijke onderwerping
tegen zijn gemoed streedt. Zijne Vrienden ondernamen om hem met
de bondigste bewijzen deeze kregelheid uit den kop te krijgen,
doende hem zien, aan hoe veele bespottingen die gemoeds-
voorschriften en ingebeelde inblazingen onderhevig waren;
zeggende menigmalen, dat de ijver, conscientie, of inblazinge met
zwaarmoedigheid of bedorven ligchaams-vogten vermengd wierden;
en toonden wijders aan, hoe dwaas het is zig te beroepen op het
aanporren der conscientie, en hoe onbillijk het is te beweeren, dat
de bewegingen zijns gemoeds het rigtsnoer zouden zijn van eens
anders geloof, die zig van dezelve bewijsrede bedienen, en de eene
conscientie tegen de andere kan zetten. Eindelijk vertoonden zij
hem, dat niemant die deeze beginselen halstarriglijk vasthieldt,
bezwagtelende zijne koppigheid mee den dekmantel der conscientie,
in den Burgerstaat geduld konde worden; aangezien de pligt van een
goed ingezeten vereischt, dat hij de Wetten van den Staat
blindelings gehoorzame; en dat een Geestdrijver zodanige
onderdanigheid nog wil nog kan bewijzen, nademaal in 't burgerlijke
het voorschrift zijner conscientie zijn eenige rigtsnoer is. Dog,
aangezien beweegredenen of bewijzen op de Geestdrijvers weinig
vat hebben, wierdt hij als hardnekkig en onverbeterlijk gebannen, en
naar het Firmament verwezen. Wij waren dan ter dezer tijd met ons
drieën, die deeze reize stonden te doen, namenlijk een Uitvinder van
Nieuwigheden, een Over-natuurkundige, en een Geestdrijver.

Omtrent het einde der Berkenboommaand, wierden wij elk uit het
Gevangenhuis naar eene bijzondere plaats gebragt. Wat mijne
makkers naderhand overgekomen is, is mij onbekend: want voor mij
zelf alleen zorgende, moeide ik mij nergens anders mede. Ter
bestemder plaats gebragt zijnde, wierd ik terstond in 't kistje of
hutje gesteken, en met spijze, zoo veel voor eenige dagen genoeg
was, voorzien. Niet lang daar na, wanneer de vogels gewaar wierden
dat men hen geen aas meer aanbragt, even als of zij voelden dat
het tijd van vertrekken was, verlieten zij dien Aardbol, klievende de
lugt met eene ongelooflijke snelheid. Men gelooft gemeenlijk onder
de Onderaardlingen, dat de afstand van de Planeet Nazar omtrent
honderd mijlen van 't Firmament is. Dog in hoe veel tijds ik die reize
afgelegt hebbe, kan ik niet wel zeggen; maar wel dat mij dunkt met
deeze hemelsche schipvaart vier-en-twintig uuren onder weg
geweest te zijn. Na een langwijlig stilzwijgen kwam mij eindelijk een
verward geroep ter ooren, waar uit ik gissinge maakte niet ver van
land af te zijn. Toen bleek het mij, dat deeze vogels wel degelijk met
voordagt hier op geleert en geoeffent waren, want zij zetteden zoo
konstiglijk en zoo zorgvuldiglijk het hutje op den grond neer, dat 'er
niets aan beschadigt wierdt; Terstond wierd ik omringt door een
groot getal van Aapen, op welker gezigt ik met geen geringe vrees
bevangen wierd, nademaal ik dp de Planeet Nazar van die dieren
magtig gekwelt was geweest. Mijn opgevatte schrik vermeerderde,
wanneer ik deeze Aapen met malkanderen hoorde praten, en
wanneer ik zag dat zij kleederen van verscheide kleuren aan hadden,
en met geregelde stappen voortgingen. Toen giste ik dat zij de
bewoonders deezes Lands waren. Dog vermits mij in dat
mengelmoes van zeldzaamheden, waar aan ik al zedert eenen
geruimen tijd was gewoon geworden, niets nieuw of ongewoon
meer kon schijnen, schepte ik weder moed, vooral toen ik zag, dat
die Aapen mee eene wonderlijke gemaniertheid nader kwamen, en
mij, hunnen nieuwen gast, op eene beleefde wijze, uit het hutje
haalden: want naauwlijks wordt in onze geheele Waereld een
Ambassadeur met meer statie ingehaalt. Elk op, zijnen rang naar mij
toe komende, sprak mij aldus aan: Pul Asfer. Na dat zij deeze
welkomst dikwils herhaalt hadden, en ik eindelijk die woorden hen

had nagezegt, begonnen zij uittermate te lachen, en gaven met
koddige gebaarden te kennen, dat zij veel vermaak schepten in die
woorden te hooren nazeggen. Aanstonds bemerkte ik dat deeze
inwoonders ligtveerdig, liefhebbers van nieuwigheden, en groote
snappers waren. Als zij, spraken zou men gezworen hebben dat de
trommel geroert wierdt, met zulk eene labberheid en vlugheid
bragten zij de woorden als in eenen adem uit. Om kort te zijn, zij
waren in opschik, manieren, spraak, en ligchaams-gedaante geheel
en al verscheiden van de Potuanen. Op 't eerste gezigt van, mijne
gestalte, scheenen zij gantsch verbaasd, en de voornaamste reden
daar van was, dat ik geen staart had: want gelijk 'er onder alle
schepzelen geen beesten zijn, die meer de figuur van een mensch
verbeelden dan de Aapen, zoo zouden zij mij, had ik anders eenen
staart gehad, voor een dier van hun geslagt gegroet hebben: vooral,
vermits zij alle de gene die tot nog toe uit de Planeet Nazar
herwaards overgevoert waren, zig zeer ongelijk hadden bevonden.
Ter zelver tijd toen ik in dat Land kwam, was de Zee overal
onstuimig, om de nabijheid der Planeet Nazar: want even gelijk bij
ons de vloed der Zee overeenkomt met den loop der Maan, zoo
vloeit en ebt ook de Zee van dit Firmament te gelijk met dezelve, als
zijnde in denzelven zwaai-kring met de Planeet Nazar.
Terstond wierd ik haar een groot huis gebragt, dat met pylaren,
vensters, marmer, kostelijken huisraad en tapitzeryen zeer fraai
opgepronkt was. Aan de deur stonden wagters, waar uit ik besloot
dat dit geen huis was van eenen gemeenen Aap. Hij zelf,
verlangende om met mij te spreken, huurde eenige meesters, die
mij in de taal zouden onderwijzen. Omtrent drie maanden wierden
met dit onderwijs doorgebragt, welke verstreken zijnde, ik, vermits
ik redelijk prompt spreken kon, geloofde, dat ik om de vlugheid
mijns geests, en snedige memorie, de verwondering van alle
verdient had. Dog mijne meesters hielden mij voor eenen domkop
en plomp-aard, zoo, dat zij telkens van hunnen discipel dreigden af
te zien. Hierom, gelijk ik op de Planeet Nazar om de vlugheid mijns
verstands, al spottende Scabba of den gaauwert was genoemt
geweest, zoo gaven mij deeze Aapen, om mijne domheid, den naam

van Kakidoran, dat is gezegt plomp-aard of traag-aard. Want deeze
alleen worden daar geagt, die eene zaak vaardig begrijpen,
bezwagtzelen in den zin, verdraaijingen in de woorden, en streeken
in 't spreeken gebruiken. Terwijl ik in de Aapen-taal onderwezen
wierd, bragt mijn huiswaard mij dikwils door de Stad, welke ik zag
dat in allerlei soort van weelde en pragt verdronken lag: want door
het groot getal van wagens, koetzen, lakeijen en de menigte des
volks, dat van alle kanten toevloeide, en ginds en herwaards liep,
gedrongen en gefloten wordende; wierden wij genoodzaakt met
geweld opening te maken, en ons den weg te baanen. Dog dat
kwam in geen vergelijking bij de pragt in de hoofdstad, alwaar men
als in zijn middelpunt bijeen gebragt zag al wat de menschelijke
verwaandheid bedenken kan. Toen ik de taal verstond, geleidde mij
mijn huiswaard naar de hoofdstad, als hoopende door deeze nieuwe
en ongewoone gifte, ligtelijk de gunst van een zeker Raadsheer te
zullen verkrijgen: want men heeft hier eene Volks-regeering,
invoegen dat het hoogste gezag in de Republyk bij den Grooten
Raad berust, en dat alle de Raadsheeren van 't geslagt der Patricen
zijn: want die uit het volk zijn, kunnen niet hoopen verder dan tot
een hopman, of tot een bevelhebber in de Provinciën of mindere
steden aangestelt te worden. Somtijds worden zij nog wel tot
Burgemeesters aangestelt; dog deeze bevordering pleeg niet te
geschieden, dan na voorgaande verdiensten. En uit dien hoofde was
mijn huiswaard Burgemeester geweest; want die had zulken
snedigen vernuft, dat hij binnen den tijd van eene maand, agt-en-
twintig nieuwe Wetten of Placcaaten (Projecten) hadt uitgevonden.
En schoon deeze nieuwigheden, welke hij uitgevonden hadt, zodanig
waren, dat zij met het algemeene welzijn niet hadden konnen
bestaan; waren 't egter proefstukken van een vrugtbaar verstand,
waar door hij zig agtinge hadt verkregen; want in de geheele
Onderaardsche waereld zijn de uitvinders van nieuwigheden nergens
zoo gezien, als in deeze Republyk. De hoofdstad deezer Republyk
wordt genaamt Martinia, waarvan ook het gantsche Landschap den
naam gekregen heeft. De Stad is zeer wel gelegen en zeer vermaart
door treffelijke gebouwen, kennisse in de Zeevaart, en 't uitrusten
van Oorlogschepen. Ik geloof niet dat dezelve in grootte en in 't

getal haarer inwoonderen voor Parijs behoeft te wijken zijnde de
straaten aldaar zodanig opgepropt met volk, dat wij met vuisten en
stokken ons eenen weg moesten maken, om ter plaatse te geraken,
daar de Vice-President van den Grooten Raad woonde: want dit was
de man aan welken mijn huiswaard mij tot eene vereering dagt te
geven.
Wanneer wij digt bij des Vice-Presidents huis waren gekomen, tradt
mijn huiswaard in eene herberg, om aldaar zijne kleederen wat in
orde te schikken, vermits hij wel en zindelijk gekleed bij den Vice-
President voor den dag wil de komen. Terstond kwamen met
geheele troepen eenige huurlingen toeschieten, gemeenlijk Maskatti
of opschikkers geheeten, welke iedereen gewoon is te gebruiken,
alvorens hij het Paleis van een Raadsheer ingaat. Deeze borstelen de
kleederen, doen 'er de vlakken uit, en herstellen met een
wonderbaarlijke zorg en handigheid al wat 'er aan ontbreekt, zelfs
tot de allerminste vouwtjes toe. Een deezer Maskatti des
Burgemeesters degen genomen hebbende, maakte dien schoon en
polijstte hem. Een ander bondt hem eenen bos linten van allerlei
kleuren op den staart: want niets is 'er daar deeze Aapen zoo zeer
mede vermaakt zijn dan met den opschik haarer staarten. Daar
waren Raadsheeren en vooral Raadsheers vrouwen, welker staarten
op Heilige dagen naauwlijks met de onkosten van duizend daalders,
onzer munte, naar behooren konden opgeschikt worden. De derde
deezer Maskatti of opschikkers kwam met een instrument van de
Landmeetkunde, waar mede hij de kleederen mat, om te zien of
alles naar behooren en evenredig geschikt was. Een vierde kwam
gelopen met een flesje blanketzel, waar mede hij hem 't aangezicht;
opsierde. Een vijfde sloeg naauwkeurig agt op de voeten, nemende
met eene uitstekende gaauwigheid het vuilnis van tusschen de
teenen en nagelen weg. Een zesde bragt riekend water, aan, waar
mede hij de handen en voeten des Burgemeesters besproeide.
Kortom, dees, boodt eenen scheerdoek aan om te scheeren, die
eene kam om te krullen, een ander eenen spiegel voor 't gezigt, en
dit alles wierdt met geen minder zorg en vlijt verrigt, dan de
Landmeeters bij ons de Landkaarten gewoon zijn, na te zien en te

verbeteren. Dit deedt mij in mij zelven zeggen: "Wat tijd en kosten
zal de opschik der vrouwen niet vereischen, daar 'er met het
versieren, oppoetzen, blanketten, en kammen van 't man-volk, zoo
veel werks gemaakt wordt!" En zeker de Martiniaansche Vrouwen
gaan alle paalen te buiten, en weeten zodanig de gebreken aan
haare ligchamen door bedrog te bedekken, dat zij door al te groote
nettigheid vuil zijn. Want wanneer zig het zweet met de welriekende
zalven komt te vermengen, rieken zij terstond daar naar, even als
wanneer een kok allerhande sop onder een giet. Waar zij naar rieken
weet men niet: die alleen weet men, dat men ondervindt dat ze zeer
kwalijk rieken.
Mijn huiswaard dan aldus geschooren, geschildert, gehult, en glad
gemaakt, stapte naar het Paleis van den Vice-President, alleen
verzelt van drie knegts. Zoo dra hij in 't voorhuis kwam, trok hij zijne
schoenen uit, om den marmeren vloer niet beslijkt of bestoven te
maken. Hier moest hij bijna een geheel uur lang blijven staan, eer
men den Vice-President van zijne komste konde verwittigen: ook
wierdt hij niet binnen gelaten, dan na dat 'er eenige kleinigheden,
waarmede men in dit Land gewoon is de gunst der deurwagters te
koopen, waren voorafgegaan. De Vice-President, zittende op een
verheven verguld gestoelte, hadt mij met mijnen huiswaard niet zoo
dra zien binnen komen, of hij barstte uit in overmatig lachen, en
deedt mij terstond veele gekke en ijdele vragen,
Zoodanig dat mij 't zweet afguste langs de
beenen
Waar van een gantsche plas lei op de
marmer-steenen.
En op ieder antwoord
Berst hij, al bevende, gestaag in lachen uit,
Dat de omgekrulde neus hem tegen 't
voorhoofd stuit.
Ik dagt dat zig aan te stellen als een tooneelspeeler, hier order de
deugden gerekent wierdt, vermits de Republyk eenen man, die zulk

een potzenmaker was, tot Vice-President, dat is eenen die de
tweede plaats in den Raad bekleedt, hadt aangestelt; en ik zei mijne
gedagten daar over terstond aan mijner huiswaard. Dog die
betuigde mij, dat het een man was ten uitersten aanzienlijk door de
gaven zijns Geests. Want hoe groot zijne schranderheid was, bleek
uit het groot getal van allerlei zaken, welke hij, zelfs in zijne
aankomende jeugd, hadt uitgevoert; aangezien hij van zulken
snedigen begrip was, dat hij, al was 't onder een glaasje, zaken van
't uiterste gewigt konde verrigten: ja zelfs onder 't avond- of
middagmaal, tusschen elk geregt, eene Ordonnantie of een Placcaat
konde schrijven. Hier op vraagde ik van hoe langen duur die
Placcaaten plegen te zijn, die zoo ter loops beslagen waren? Waarop
mij geantwoord wierdt, dat ze gemeenlijk zoo lang duurden, totdat
het den Raad behaagde dezelve te niete te doen, of af te schaffen.
Na dat de Vice-President een half uur lang met mij gepraat, en met
dezelve snapagtigheid, als onze Europische baardscheerders, veele
woorden den hals gebroken hadt; keerde hij zig naar mijnen
huiswaard, tegen hem zeggende, dat hij mij onder zijne dienaars
aannam, schoon hij bespeurde uit de traagheid van mijnen geest,
dat ik
In een verdikte lugt, of in het Varkens-land
Geboren, nooit zou zijn een man van goed
verstand,
en dat ik vervolgens tot eene bedieninge van aangelegenheid
naauwlijks bekwaam was. Ik heb ook, zei mijn huiswaard, bespeurt,
dat 'er eene aangebooren vadzigheid in hem is; dog wanneer men
hem tijd geeft, om de zaak wat langer te overwegen, oordeelt hij 'er
niet kwalijk over. Hier op antwoordde de Vice-President. "Hier heeft
men prompte en vaardige dienaars van noden, vermits de veelheid
der zaken geen draalen kan lijden." Dit gezegt hebbende, begon hij
ernstig op de sterkte mijns lichaams te letten, en geboodt mij een
zwaar gewigt van den grond op te heffen; dit zonder moeite gedaan
hebbende, zeide hij: "De Natuur, welke hij in zielsbegaaftheden tot
eene Stiefmoeder gehad heeft, heeft dat gebrek eenigzins door de

sterkte zijns ligchaams vergoedt." Toen wierdt mij bevolen een
weinig aan eenen kant en naar eene andere plaats te gaan, alwaar
ik van de dienaars en slaven met eene wonderlijke beleeftheid
ontvangen, maar ook te gelijk door haare overgroote snapagtigheid
en potzen ellendiglijk geplaagt wierd. Zij vraagden mij zoo
menigvuldige vraagen aangaande onzen Aardkloot, dat ik niet meer
wist wat ik zoude de zeggen, zodanig dat ik eindelijk genoodzaakt
zijnde leugenen onder waarheid te mengen, egter nog hunne
nieuwsgierigheid niet konde voldoen. Mijn huiswaard eindelijk bij mij
komende, gaf mij te kennen, dat ik onder de hovelingen van zijne
Excellentie eene plaats had gekregen. Uit het voorgaande praatje
van den Vice-President had ik eenigzints konnen afnemen, dat de
bediening die mij toegeschikt wierdt, niet veel bijzonders stondt te
wezen. Ik giste dat het die van Poortier of Hofmeester zoude wezen,
waar mede men mij stondt te begiftigen; dog vragende aan mijnen
huiswaard wat het voor eene bedieninge was, gaf hij ten antwoord:
Zijne Excellentie heeft u allergenadigst aangestelt tot eersten drager
(Porteur) om zijnen draagstoel, met eene jaarlijksche wedde van vijf-
en-twintig Stercolaten. (Iedere Martiniaansche Stercolaat wordt
gerekent op twee daalders onzer munte.) Daarenboven heeft hij
belooft dat gij dien dienst aan niemant zult moeten doen, dan aan
hem zelv' en aan zijne edele Gemalinne. Door dit antwoord als door
een bliksem getroffen, gaf ik, zonder doekjes daar om te winden, te
kennen, hoe onwaardig zulks was voor een vrijgebooren man, en die
van goeden huize was. Dog terwijl ik sprak, vielen mij de hovelingen
in de reden, komende bij troepen toeloopen, en met haare
snapperijen mij, die bereids half dood was, voorts vermoorden: want
de Martinianen zijn altemaal ligt volkje, ijdele snappers en lastige
babbelaars, die op geen zaken van gewigt altoos gevat zijn, en
alleen veele woorden den hals breeken. Eindelijk wierd ik naar mijne
slaapplaats gebragt, alwaar het avondmaal gereed stondt, en na dat
ik matelijk gegeten had, wierdt mij mijne slaapsteê aangewezen om
te rusten.
Ik ging terstond naar bed; dog in die gemoedsgisting kon ik niet in
slaap geraken. De hoogmoed, waar mede ik van deeze Aapen

ontvangen was, hadt mij bijna razend gemaakt; en waarlijk ik had
Jobs lijdzaamheid van noden om zulk eenen doorslaanden smaad op
te kroppen. Ik beschreide mijn noodlot, 't welk ik bespeurde wreeder
in dit Land te zijn, dan 't in de Planeet Nazar was geweest, en begon
aldus in mij zelf te spreken: Wat zou 't zijn zoo de groote Kadokus
van het Vorstendom Potu, die volmaakte man, en wiens waardij
tegen geen goud is op te wegen, eens in deze Gewesten was
overgevoert? Waarlijk men zou 'er weinig werks maken van eenen
man, die eene geheele maand noodig heeft om een Placcaat op te
stellen! Wat zoude Palmka in dit Land beschooren staan, alwaar de
Raadsheeren over 't avondmaal zittende, Placcaaten opstellen en die
te gelijk schrijven? Na ernstige overweginge bespeurde ik dat ik uit
het Land der wijzen was overgebragt in de verblijfplaats der
tooneelspeelers. Eindelijk afgemat zijnde door deeze zorgen,
bekroop mij de slaap. Ik zou, met geen zekerheid, zeggen kunnen
hoe lang ik sliep; nademaal 'er in dat Land geen onderscheid is
tusschen dag en nagt: want men heeft 'er geen duisternis dan die
op eenen gezetten tijd voorvalt, wanneer het, door tusschenkomste
van de Planeet Nazar, Eclipsis is in de Onderaardsche Zon. Dog die
Eclipsis is zeer aanmerkelijk, nademaal de Planeet Nazar, die niet ver
van 't Firmament dobbert, met haare schaduwe de Zon geheel
verduistert. Men heeft 'er ook om de gestadige nabijheid van dat
gesternte, 't geheele jaar door, eenerlei weer. Hier om verdrijven de
inwoonders, door verscheide uitvindingen, als door de lommer der
bosschen, koele wandelwegen en onderaardsche kelders, de
ongemakken der hitte.
Naauwlijks was ik wakker geworden, wanneer een zekere Meerkat in
mijne kamer tradt, zeggende mijn amptgenoot te zijn, en bij zig
hebbende eenige touwen niet eenen loozen staart, welken hij vast
maakte aan mijne billen, ten einde ik zoude schijnen te zijn van
dezelve figure als de overige Aapen. Dit gedaan zijnde, beval hij dat
ik mij zoude gereed houden, nadien de Vice-President binnen een
uur tijds naar een school, alwaar hij door schriftelijk bevel uit den
Raad met de andere Raadsheeren verzogt was, moest overgebragt
worden. Daar was eene Doctorale Promotie te doen, tegen veertien

uuren voor den middag. Hier staat te letten, dat, schoon, om het
gestadige licht, de dag van den nagt niet kan worden
onderscheiden, de dagen egter omschreven zijn in zekere uuren,
half uuren, en quartier-uuren; en zulks door 't gebruik der
Horologien, en Zandloopers, invoegen dat de dag met den nagt in
twee-en-twintig Martiniaansche uuren worden begrepen. Waarom
het ook, bijaldien alle de Stads-horologien te gelijk stil stonden, den
Stedelingen onmogelijk zoude zijn de uuren wederom te regt te
brengen, alvorens zij door de Horologien der nabuurige plaatsen het
stil staan der hunne hadden verholpen: want daar zijn geen
Zonnewijzers, nog zij kunnen 'er wezen, om dat 'er nooit schaduwen
zijn, vermits de Zon aldaar juist boven het hoofd staat, en haare
straalen lijnregt nederwaards schiet. Hier vandaan, is het, dat als
men eenen put graaft, dezelve geheel en al beschenen wordt. En
aangaande het jaar, dat wordt aldaar geregelt en geschikt naar den
loop der Planeet Nazar, die eens zoo ras als het Onderaardsche
Firmament haaren loop om de Zon aflegt.
Ten veertien uuren eenen vergulden draagstoel op de schouderen
nemende, droegen wij zijne Excellentie naar het school. Komende in
de gehoorplaats, zagen wij aldaar naar rang zitten de Leeraars en
Meesters, welke alle voor eenen voorbijgaanden Raadsheer
opreezen en hem den staart toekeerden. Dit is een teeken van
eerbiedigheid; en daarom versieren zij zoo zorgvuldiglijk hunne
staarten. Dog mij kwamen die averegtsche groetingen gekkelijk en
belachelijk voor. Want iemant den rug toe te keeren, is bij ons een
teeken, of van verkoeling of van veragting; dog ieder Land heeft
zijnen eigenen smaak. De gemelde Leeraars en Meesters zaten aan
weêrszijden der gehoorplaats; en aan 't einde, van de gehoorplaats
was een gestoelte gestelt, 't welk bekleed wierdt door den genen die
Doctor stondt te worden. Eer de Promotie aanging wierdt 'er over
een twistschrift gehandeld, waar van dit de tytel was. Inwijings-
Natuurkundig vertoog, waar in onderzogt wordt en beslist, het
zwaarwigtig vraagstuk: of het geluid, 't welk de vliegen en andere
bloedelopze diertjes maken, hen door den mond, of door 't agterste
uitgaat. De Præses hadt op zig genomen het eerste gevoelen te

verdedigen, welk met zoodanige ijver van de tegenpartijders
bestreeden wierdt, dat men vreesde dat dat krakkeel op een bloedig
krabbelvuistje zoude uitkomen. En waarlijk men zoude handgemeen
zijn geworden, ten ware de Raad, oprijzende, de hevigheid niet hadt
doen bedaaren. Zoo lang het dispuut duurde, wierdt 'er op de fluit
gespeelt. Want daar was een fluitspeeler aan welken 't bestier des
strijds was opgedragen, die dan eens met streelende, dan met
hevige toonen, de verflaauwende zintwist opbeuren, of wanneer
dezelve tot oploopenheid en woede oversloeg, zoude bedwingen.
Dog door deeze en andere middelen wierdt 'er dikwils niet veel
uitgerecht: want het is moeilijk maat te houden wanneer 'er over
zwaarwigtige zaken gehandelt wordt; 't geen wij in onze waereld
dikwils hebben ondervonden, alwaar met geen mindere gemoeds-
bewegingen, het zintwisten over een geschil dat veelerlei is en veele
omwegen heeft, dikwils onstuimig wordt. Dog dit krakkeel, dat
bloedvergieten en doodslag scheen te dreigen, wierdt schielijk
geëindigt door onderlinge loftuitingen en dankzeggingen; niet anders
dan op onze Academiën, alwaar, volgens eene doorgaans
aangenomene gewoonte, de Præses overwinnaar uit het gestoelte
komt.
Het disputeeren geëindigt zijnde, ging de Promotie zelve op deze
wijze voort: hij die gepromoveert stondt te worden, wierdt te
midden in de gehoorplaats gestelt, alwaar drie Pedellen of dienaars
der Academie met eenen statigen tred naar hem toegaan, en hem
een geheel mud koud water over 't hoofd gieten: straks daar op
berooken zij hem met wierook, en bieden hem eenen spuwdrank
aan te drinken. Dit met de uiterste eerbied en buiging haarer
hoofden verrigt hebbende, kondigen zij af, dat hij tot Leeraar
verkoren is. Ik stond verbaasd over zulke wonderbaarlijke en nooit
gehoorde plegtigheden, en vraagde aan zekeren geleerden Aap, die
bij mij stondt, wat dat alles te beduiden hadt. Dees, medelijden
hebbende met mijne onwetendheid, zeide, dat door 't water, den
wierook, en den braak-drank te kennen gegeven wierdt, dat de
vlekken der oude gebreken moesten uitgewischt, en nieuwe zeden,
onderscheiden van die van 't gemeen, aangenomen worden. Dit

verstaan hebbende, beschuldigde ik mijne domheid, en vol van
verwondering zijnde, vraagde ik niet verder, om niet door te gaan
voor eenen die nooit onder fatsoenlijke Lieden verkeert hadt.
Eindelijk wierdt alles vervult door het geraas van trommels, fluiten
en trompetten, en die nieuwe Leeraar, uit de gehoorplaats gaande,
gelauwriert, en met eenen riem omgord, wierdt door de gantsche
vergadering der Geleerden tot in zijn huis toe verzeld. Dog vermits
hij maar van een burgerlijk geslagt was, wierdt hij in geen stoel
gedragen; maar slegts op een wagentje met de hand
voortgetrokken, eenige getabberde loopers, vooruitloopende. De
plegtigheid, zoo als doorgaans pleeg te geschieden, wierdt besloten
met een pragtig gastmaal, en een brave roes der gasten: want daar
wierdt zoo rijkelijk wijn geschonken, dat de meeste vol en zoet naar
huis wierden gebragt, en, niet zonder behulp van geneesmiddelen,
eerst na eenige dagen weder tot hun zelven kwamen, invoegen dat
in die geheele verrigtinge, van 't begin af tot het einde toe, niets te
vinden was, dat niet met de uiterste plegtigheid toeging; en ik moet
bekennen dat ik in onze waereld nooit eene Promotie gezien heb;
die meer was naar den trant van de Academie, nog geen Candidaat,
die met meer regt Doctor gemaakt is.
In de Geregtshoven worden de zaken met eene wonderlijke
vaardigheid afgedaan, zoo, dat ik mij niet genoeg kan verwonderen
over de vlugheid en de gemaklijke bevattinge die dat volk zoo
bijzonder eigen is: want éér de Advocaten hunne pleidoyen geeindigt
hebben, staan de Regters menigmaal op om hunne stemmen, die
niet minder vaardig als fraai zijn te geven. Ik heb mij menigmalen in
deeze Geregts-hoven laten vinden, om de wijze van Procedeeren bij
de Martinianen te hooren. De Vonnissen kwamen mij in 't begin zeer
zakelijk voor, en scheenen gegrond op het natuurlijk regt; maar toen
ik die wat grondiger onderzogt vond ik die onregtvaardig, gekkelijk
en vol van tegenstrijdigheden, zoo dat ik het beter oordeelde te
wezen, de zaken aan 't lotgeval te betrouwen, dan een geding te
onderwerpen aan het Vonnis der Martiniaansche Regters. Van de
wetten deezer Natie kan ik niets zeggen om de groote
wisselvalligheid welke dezelve onderworpen zijn: want wetten en

regten worden hier alle jaren even als kleederen verandert. Om
deeze redenen worden 'er veele om misdaden gestraft, die geen
misdaden waren toen ze bedreven wierden: Veele verliezen ook
daarom alleenlijk hun Proces, om dat hunne Actie, welke volgens de
wetten geoorlooft was, naderhand door eene nieuwe wet
ongeoorloofd wordt. Ten dien opzigte beroepen zij zig ook alle van
lager Regtbanken tot de hooge, hopende—dat, hangende het
geding, de eerste wet zal worden afgeschaft. Dit gebrek wordt
geboren uit het al te vaardig ontwerp der wetten. Voeg hier bij dat
deeze Natie, al te zeer hakende naar nieuwigheden, afkeerig is van
de allerbeste wetten en gewoonten, alleen omdat ze oud zijn. Geen
mindere ligtvaardigheid bespeurde ik ook in den opschik des
ligchaams en in de kleederen. De Advocaten zijn hier in groote
agtinge om hunne spitsvinnigheid in 't zintwisten, en daar zijn 'er
onder dezelve, die, gelijk men zegt, doornaait als eens bedelaars
huik, geen zaak aannemen te verdedigen, ten zij dezelve twijfelagtig
en onregtvaardig zij: en zulks om aan te toonen hoe zeer zij
geslepen zijn in 't hairklooven, en hoe konstig zij van zwart wit
konnen maken. Om deezer geslepenheids wille begunstigen de
Regters meenigmaal eenen voorstander van eene onregtvaardige
zaak, nadien 't hen genoeg is dat de zaak bepleit, en volgens de
Practijk behandelt zij. Hierom zijn zij gewoon te zeggen: "Wij zien
zeer wel de onbillijkheid der zake; dog aangezien, dezelve met zoo
veel behendigheid, en volgens de Practijk beweert is, kunnen wij
niet nalaten, om de snedigheid des Advocaats, een weinig van 't regt
af te zien." De regten worden hier van de Leeraars, voor verscheide
prijzen, naar de natuur der zaken, geleert: bij voorbeeld die hunne
leerlingen onderrigten om eene kwade en onbillijke zaak voor te
staan, of, gelijk de Grieken zeggen, τὸν ἤτζω λόγον κρείτω ποιεῖν,
[1]
eisschen twintig stercolaten; dog die eene billijke zaak leeren
beweeren, vorderen slegts tien stercolaten. 't Geen tot het Regt
vereischt wordt, is zoo veel en zoo groot, dat in dien onmetelijken
hoop van wetten, de eene op de andere gestapelt, geen einde te
zien is: want gelijk de Martinianen van een zeer spitsvinnig en fijn
vernuft zijn, en daar bij eene zeer gaauwe bevattinge hebben,

walgen zij van alles wat klaar en eenvoudig is, niets aanzien willende
dan 't geen doortrapt, kwastig en verdraait is.
Eveneens is 't met den Godsdienst gelegen, welke geenszins in
betrachtinge, maar slegts alleen in ijdele bespiegelingen bestaat.
Zoo zijn 'er tweehonderd en dertig verscheide gevoelens over de
gedaante welke God moet worden toegeschreven, en driehonderd
zes en negentig over de natuur en hoedanigheid der Ziele. De
Tempelen of heilige gehoorplaatsen alwaar de Godskennis geleert
wordt, worden door de Martinianen niet bezogt, om aldaar te leeren
wat hun te betrachten staat, of waar naar zij zig in leven en sterven
te rigten hebben; maar slegts om te hooren, hoe geleerd en met
welk eene fijnheid van verstand de heilige Redenaars zig uitdrukken,
welke ook hoe zij duisterder spreeken, hoe zij te meer toejuichinge
krijgen, invoegen de Martinianen ongaarne iets hooren, dan 't geen
zij niet verstaan. Men let 'er meer op de woorden dan op de zaken,
vermits de Redenaaren zig meer toeleggen op de uitgezogte
spreekwijzen en welgeschikten zin, dan op het gewigt der bewijzen
of beschaaftheid des oordeels, en de toehoorders niet dan op
vleijende redenen en welluidende woorden agt geven. Hierom
durfde ik van den Christelijken Godsdienst, die eenvoudig en niet
opgetooid, maar op de waarheid gegrond is, geen woord reppen.
Nergens worden de Uitvinders van nieuwigheden meer dan in deeze
Republijk geagt: hoe moeilijker en ongerijmder de uitvinding is, hoe
meer dezelve aangenaam is. Toen ik aan zekeren Meerkat eens
uitgelegt had de natuur van onzen Aardbol, en hem aangetoond
had, dat deszelfs oppervlakte bewoond was, stelde hij terstond voor
om de korst der aarde te doorgraven en eenen weg te banen naar
de Bovenaardlingen. Die uitvinding wierdt terstond van allen
toegejuicht en daar wierdt eene maatschappij, of genootschap van
den bovenaardschen handel aangestelt, waar naar de inwoonders
terstond met geheele troepen liepen, en de biljetten nagezien
hebbende, Actiën, gelijk de Kooplieden zeggen, gingen koopen. Dog
toen door deeze bewegingen het gantsche Landschap te onderste
boven geraakte, en Verscheide Familien door deeze Actiën tot den
bedelzak vervielen, begrepen zij eindelijk de dwaasheid deezer

uitvindinge, en lieten 't werk steeken. Egter is den Uitvinder om
deeze dwaasheid, die den Staat, zoo duur hadt gestaan, niets
kwaads overkomen: ja hij wierdt zelfs, om de voortreffelijkheid van 't
werk van iedereen geprezen, zoo dat de Martinianen plegen te
zeggen: dat schoon zijne pogingen hem niet gelukt waren, hij egter
als een andere Phaëton
............... den Zonnewagen mende,
En, schoon hij stortte, stout voorbij den
stoutsten rende,
Den aart deezes volks naauwkeurig onderzogt hebbende, trachtte ik
door dezelve middelen mij eenige agtinge bij de Martinianen te
verkrijgen, en door eenige uitvindinge mijnen staat wat te
verbeteren. Derhalven na dat ik den staat deezer Republijk ondertast
hadt, vond ik 'er zeer veele gebreken in. Ik zag dat alles vervult was
met konstenaars, en dat dit Land gebrek hadt aan handwerkslieden.
Hierom stelde ik eene wet voor van verscheiden handwerkslieden
ten nutte des Gemeenenbests aan te stellen. Dog alle uitvindingen
van dit slag verwekten niet dan gelach en veragtinge bij dat
verwaand volk, dat alleen met poppegoed in zijnen schik is.
Derhalven, begon ik met deeze woorden tegen mijne eige domheid
uit te varen: Gij zijt een domkop en een weetniet, waardig dat gij in
't veragte genootschap der stoeldragers, oud en grijs word. Ik
verloor egter den moed niet geheel en al; en toen ik zag dat ik met
heilzamen raad te geven niets vorderde, besloot ik te onderstaan of
ik met eene dwaze en ijdele uitvinding die moeilijkheid niet konde te
boven komen. Ik openbaarde mijn voornemen aan een doorslepen
Aap, die mijn paard dat van zelf liep, nog met deeze spooren
aanwakkerde:
Wilt gij dat u 't geluk zal dragen,
Zoo moet g'er galg en rad op wagen.
En wanneer hij mij aantoonde, dat 'er hier veele geweest waren, die
alleenlijk door wisjewasjes en kinderspel, zig roemwaardig gemaakt
hadden; en vooral door eenige nieuwe fatsoenen van kleederen; dat
ik wel zoude doen met de gekken uitzinnig te zijn. Derhalve alle

zeilen bijzettende, liet ik alle gekke uitvindingen in Europa door
mijne gedagten gaan, en eene keuze daar uit gedaan hebbende,
besloot ik de optooizelen des hoofds, welke wij Parruiken noemen,
hier aan te prijzen. Ik zag dat 'er in dit Gewest eene groote menigte
Geiten was, van welker hair eenigermaten Paruiken konden
toegestelt worden. En nademaal mijn Voogd zaliger, dit handwerk
lang hadt bij de hand gehad, was ik in die konst niet geheel en al
onbedreven. Hebbende dan eenig geiten-hair gekregen, stelde ik
daar van eene Paruik toe, die mij zeer wel paste; en dus opgeschikt
zijnde, vertoonde ik mij aan den Vice-President. Hij verbaast staande
over dit nieuw en ongewoon verschijnzel, vraagde wat het was, en
dezelve van mijn hoofd afligtende, zettede die op het zijne, loopende
metter haast naar den spiegel, om zig zelven in dat optooizel te zien;
en hij kreeg met dat nieuwe hoofddekzel zulk een welbehagen in zig
zelven, dat hij van vreugde luidkeels uitriep: Ik ben bijna den Goden
gelijk! Terstond deedt hij zijne huisvrouwe haalen, om dezelve zijne
vreugde deelagtig te maken. Zij, niet minder dan hij van vreugde
opspringende, vloog haaren man om den hals, betuigende niets
geestigers, en dat haar meer beviel, ooit gezien te hebben, waar aan
ook het gantsche Huisgezin zijn zegel hing. De Vice-President zig
daar op naar mij keerende zeide: O Kakidoran! zoo deeze uwe
uitvinding den Raad zoo wel als ons aanstaat, kunt gij u zelven de
hoogste bedieningen in onze Republijk belooven. Ik, zijne Excellentie
zeer ootmoedig bedankende, droeg hem een verzoek-schrift op, om
het zelve den Raad aan te bieden. In dit verzoekschrift mat ik de
voortreffelijkheid mijner uitvindinge zeer breed uit, met deeze'
woorden:
Zeer Voortreffelijke, Edelmoedigste, Doorlugtigste, Roemrugtigste en
Allerschranderste Raaden.
"De natuurlijke zugt, waar door ik genoopt word om het algemeen
welzijn te bevorderen, heeft mij aangezet om uit te vinden en toe te
stellen dit nieuwe en nooit voorheen bekende hoofddeksel, 't geen ik
hier op 't nederigste aanbiede, en ten onderzoek aan de
allerschranderste Regtbank onderwerpe; niet twijfelende, of het
zelve zal gunstiglijk worden aangenomen, vooral nademaal die

uitvinding tot roem en sieraad der Natie strekt en te weeg brengt,
dat het, de geheele waereld door, bekend zal worden, dat gelijk de
Martinianen in dapperheid en gemoedsgaven onder alle volkeren
uitblinken; dezelve ook alzoo in opschik en zwier van kleederen, die
het ligchaam een soort van eerbied en majesteit bijzetten,
onderscheiden zijn. Ik betuige heiliglijk dat ik hierin mijn eigen
belang geenszins beooge, en derhalven niet den allerminsten loon
voor mijnen arbeid eischte: zullende mij genoeg zijn, dat ik naar
mijne geringe kragten 't algemeen nut en de glorie der Natie hebbe
mogen bevorderen. Bijaldien egter de Doorlugtigste Raad, deeze
mijne moeite eenige vereering oordeelt waardig te zijn, zal ik die
gunst met een dankbaar hart aannemen, op dat daar door aan de
geheele waereld deszelfs mildheid openbaar zij, en andere om
diergelijke of grooter zaken uit te voeren, aangezet mogen worden.
En het is ten dien opzigte alleen, dat ik de milddadigheid van den
Raad en 't Volk van Martinia niet zal afstaan; mij voor 't overige
bevelende aan de goedgunstigheid uwer Voortreffelijkheden."
Des zeer Doorlugtigen Raads
Ootmoedigste Dienaar
Kakidoran,
In Martinia den 7den
der maand Astral.
De Vice-President stak mijn Smeekschrift te gelijk met het
hoofddekzel in zijnen zak, om dat aan den Raad te behandigen. 't Is
mij ter ooren gekomen dat op dien zelven dag alle Geregts-zaken stil
stonden, zoo zeer was een iegelijk ingenomen om deeze uitvindinge
te onderzoeken. Toen nu de stemmen opgenomen wierden, wierdt
het proefstuk geprezen, de werkmeester geroemt, de gift
aangenomen, en besloten hem te beloonen. In den geheelen Raad
waren alleenlijk drie Raadsheeren, die dit gevoelen tegenspraken;
dog zij wierden ten dien opzigte niet weinig over den hekel gehaalt,

en voor onwetende, en lieden die niet wisten te leven, ja die
onwaardig waren een Raadsheers-ampt te bekleden, te boek gestelt.
Een inwoner van Martinia, met eene
Paruik.
Na dat de Raad een besluit genomen hadt, wierd ik op 't Raadhuis
ontboden, alwaar een oude Aap, oprijzende, na dat hij uit den naam
van den gantschen Staat mij bedankt en teffens bekent gemaakt
had, dat mijne moeite naar verdiensten beloont zoude worden;
vraagde, hoe langen tijd ik wel noodig had om een diergelijk
hoofddeksel toe te stellen. Ik gaf ten antwoord, dat het mij loons
genoeg was, dat mijn werkstuk de goedkeuring van zulke treffelijke

Heeren, en de toejuichinge des geheelen Raads hadt mogen
verdienen: ik beloofde eene andere Paruik binnen twee dagen te
zullen opmaken, met toezegginge, dat, bijaldien de andere Aapen,
die geoeffende handwerkslieden waren, en welke ik de konst zoude
leeren, mij wierden toegevoegt, ik binnen den tijd van eene maand
zoo veele Paruiken zoude afmaaken, dat 'er genoeg zouden zijn om
de geheele Stad te voorzien. Dog de Vice-President, door dit
antwoord ontzet, barstte in deeze woorden uit: Dat zij verre
Kakidoran, dat dit optooizel voor iedereen in de gantsche Stad zoude
zijn, en, bij allen man gebruikt wordende, in veragtinge komen; daar
het noodig is dat de Adel daar door van den gemeenen man worde
onderscheiden. Het gevoelen deezes voortreffelijken mans wierdt
van allen toegestemt, en de Schatmeesters van Staat aangezegt, dat
zij hadden toe te zien, dat het Besluit des Raads niet overtreden
wierde, nog, door eenen algemeenen dragt der Paruiken, de Adel
eenigen nadeel mogte lijden; of dat zulk een uitstekend sieraad,
door 't gebruik van 't Jan Hagel, in waardye verminderde. Dog dat
Placcaat bragt niet anders te weeg, dan 't gene alle de voorige
wetten op den pragt, met het maken van onderscheid tusschen de
Burgerij, hadden uitgewerkt; want daar door verwekte het in 't
Gemeen des te meer lust om de wet te overtreden. En overmits dees
opschik elkeen wonderlijk wel aanstondt, kogten de gegoedste uit de
Burgerij, met geld of door aanprijzing hunner goede Vrienden, den
tytel en brieven van Adeldom van den Raad, invoegen de helft der
Stad binnen korten tijd veradelt wierdt. Eindelijk, nademaal 'er ook
uit de Provinciën smeekschriften wierden ingebragt, vondt de Raad
goed het Placcaat te vernietigen, en 't gebruik der Paruiken aan
iedereen toe te staan, zoo dat ik met het meeste genoegen der
waereld de geheele Natie (met verlof gezegt) geparuikt zag, eer ik
uit Martinia ging: En om de waarheid te zeggen, het was een koddig
schouwspel deeze geparuikte Aapen te zien: Ja zoo zeer behaagde
de uitvinding de geheele Natie, dat zij eene nieuwe Tijdrekeninge in
de waereld bragt, en de geparuikte Eeuw daar door in de
Jaarboeken der Martinianen is bekend geworden. Dog om weder tot
mij zelven te komen. Opgehoopt met loftuitingen en met eenen
purperen mantel omhangen, wierd ik met den draagstoel des Vice-

Presidents naar huis gebragt, zoo, dat die drager die nog onlangs
mijn amptgenoot was geweest, mij thans den dienst van een paard
bewees: ook spijsde ik zedert dien tijd aan des Vice-Presidents eigen
tafel. Na die blijde dageraat van mijn geluk, begon ik mijn
ondernomen werk voort te zetten, en maakte door hulp van mijn
bijgevoegde werkvolk, in 't kort zoo veele Paruiken, als 'er voor den
gantschen Raad noodig waren: en na dat ik eene geheele maand
met dat werk had doorgebragt, wierden mij de Brieven van Adeldom
ter hand gestelt, welker inhoud was als volgt:
"Om de Voortreffelijke, en voor den Staat heilzame, uitvinding, waar
door Kakidoran, van geboorte uit Europa, de gantsche
Martiniaansche Natie aan zig verpligt heeft, hebben wij besloten,
denzelven met den Adeldom te begiftigen; invoegen dat hij en zijne
Nakomelingen, van nu af aan voor goede Edellieden zullen worden
gehouden, en alle voorregten, regten en vrijheden, den
Martiniaanschen Adel toekomende, genieten: willende wijders, dat
de Uitvinder met eenen anderen naam vereert, en, in plaats van
Kakidoran, Kikidorian worde genoemt. Voorts, nademaal zijn
gemelde staat hem noodzaakt met eenigen luister te leeven, leggen
wij hem toe eene jaarwedde van 200. Pataren, tot steunsel zijner
nieuwe waardigheid. Gegeven in de Raadkamer te Martinia, op den
4den der maand Merian, onder 't groot Zegel van den Raad."
Dus van eenen gemeenen lastdrager in eenen Edelman gevormt,
leefde ik eenigen tijd in groot aanzien en geluk. En toen de
Martinianen zagen dat ik bij den Vice-President in een goed blaadje
stond, zogten zij allen mijne vriendschap en gunste. De vleijerij
mijner opwagters ging zoo verre, dat zij mij als om strijd lofdigten
aanboden, en mij hoedanigheden toeschreven die mij onbekent
waren. Eenige, hoe zeer zij wel wisten dat ik uit een onbekent Land
geboortig was, maakten geen zwarigheid eenen langen reeks mijner
Voorouderen op te tellen, en mijn Geslagt-register bijna van de
scheppinge der waereld af te leiden. Dog zoodanige optellingen
waren mij, niet zeer aangenaam, vermits ik er weinig eer in stelde
uit het Aapen-geslagt afkomstig te zijn. Wijders nadien de
Martinianen gewoon zijn ter eere van de staarten der Grooten,

lofredenen te doen, bijna op dezelve wijze als onze Poëeten de
schoonheid der jonge dogters gewoon zijn te prijzen; maakten ook
eenige Digters de fraaiheid van mijn staart, hoezeer ik 'er geenen
had, met lof-digten vermaart. Kortom, hunne vleijerij ging zoo verre,
dat zeker man, die nog al van 't geringste soort niet was, dog
welken ik egter om zijns Geslagts wille niet zal noemen, zig niet
schaamde mij aan te bieden dat ik zijne huisvrouwe konde bezigen
en genieten, of zij de mijne was, bedingende voor die mildheid, voor
hem een goed woord bij den Vice-President te doen. Die slaafsche
toegevenheid, waar mede die geheele Natie vervuld is, is de oorzaak
dat de Martiniaansche Geschiedenissen naauwlijks waardig zijn
gelezen te worden, ten aanzien van de stoffe, die niet anders behelst
dan een laf en ongezouten mengelmoes van loftuitingen, hoe zeer
ook de stijl doorgaans fraai en zuiver is. Om deeze reden vindt men
daar te lande beter Poëeten dan Historie-schrijvers: en het is zeker
dat men nergens hoogdravender Poëeten vindt, 't geen aan de
levendige verbeeldinge der Martinianen moet toegeschreven worden.
Ik was in dat Land eenen langen tijd genoegzaam welvarende,
alhoewel de hitte, welke men daar, vermits 'er de Zon nooit
ondergaat, gestadig heeft, mij zeer moeilijk viel. Ik was wel eens
door eenen buikloop, waarbij eene schielijke koorts kwam,
bedlegerig; dog dat was van korten duur; en ik kan betuigen, dat de
Medicijn-meester dien ik toen gebruikte om zijne snapagtigheid,
welke aan deze Natie zoo eigen is, mij lastiger viel dan de koorts
zelve. Vermits ik in dien staat eenen Medicijn-meester noodig had,
boodt zeker Leeraar in de Geneeskunde mij zijnen dienst aan. Ik kon
mij op 't gezigt van denzelven bijna niet van lachen onthouden,
vermits hij dezelve man was, die mij nog onlangs den baard
geschooren hadt. Toen ik hem vraagde, hoe hij zoo schielijk in een
Medicinæ Doctor hadt kunnen hervormd worden, antwoordde hij
mij, dat hij met beide die wetenschappen zijn voordeel deedt. Ik dat
gehoort hebbende, en in twijfel staande, of ik mijne gezondheid wel
wilde toevertrouwen aan zulk eenen Weet-al, en zeggende, dat ik
liever eenen Medicijn-meester had, die alleen zijn werk van de
Geneeskunde maakte; zwoer hij heiliglijk dat 'er zodanig een

Geneesheer in de geheele Stad niet wierdt gevonden. Hierom wierd
ik genoodzaakt hem mijne genezinge toe te vertrouwen. De haast
dien de Medicijn-meester maakte, vermeerderde zeer mijne
verwonderinge: want mij een drankje om in te nemen
voorgeschreven hebbende, vertrok hij te gelijk zeer schielijk,
zeggende niet langer bij mij te kunnen blijven, vermits hij door
andere zaken, waarmede hij ter zelver tijd bezig was, wierdt
afgeroepen. Toen ik hem vraagde, wat het oog voor zaken waren die
zulken schielijken haast vereischten, gaf hij ten antwoord, dat het
uur aanstaande was, waar op hij zijne gewoone bedieninge in een
lager Regtbank in de Stad moest waarnemen, terwijl hij teffens
Beamt-schrijver of Klerk was. Ik zag dat die gaauwheid van geest
doorgaans in dit Land in zwang ging, alwaar niemant zwarigheid
maakte, om veele tegenstrijdige bedieningen te gelijk op zig te
neemen. Die groote laat-dunkenheid wordt in hen geboren door die
wonderlijke vlugheid van geest, waar mede zij de zaken zoo schielijk
afdoen. Dog door verscheide misslagen en wanordes die hier
gepleegt worden, heb ik geleerd, dat deeze vlugge vernuften den
Staat meer tot sieraad dan tot nut verstrekken.
Na dat ik twee volle jaaren, zoo als lastdrager, als in den staat van
Edelman, in dit Gewest had doorgebragt, kwam mij een gantsch
onverwagt geval te voor, 't welk mij bijna het leven hadt gekost. In 't
Paleis van zijne Excellentie had ik tot nog toe zeer veel gunst
genooten, en de Gemalin van den Vice-President hadt mij wonderlijk
wel mogen zetten, zodanig dat ik onder haare Vrienden de eerste
scheen te wezen. Dikwils zelfs hadt zij met mij onder vier oogen
gesproken, en schoon zij met mijne tegenwoordigheid wonderlijk
veel scheen op te hebben, hadt ze mij egter altijd toegesproken met
eerbaarheid, zoo dat ik haare goede diensten niet dan in de beste
vouw konde schikken, en geenszins bevroeden dat de wortel deezer
toegenegenheid eene geile drift was; vooral in eene Vrouw van
aanzien, welke onder de Aapen niet min om haar voornaam geslagt
aanzienlijk was. Dog in vervolg van tijd begon ik uit haare
dubbelzinnige taal eenig vermoeden op te vatten. En dit werdt
vermeerdert door

Haar verw', haar magerheid, gelaat,
betraande oogen
En zugten, zonder reên uit haare borst
getoogen.
Eindelijk wierden mijne oogen verlicht, toen toen eene jonge dogter
mij eenen brief van den volgenden inhoud bragt.
Allerliefste Kikidorian!
"Mijne hooge geboorte, en de schaamte onze Kunne aangeboren,
hebben de vonken der liefde, die langen tijd in mijn hart verborgen
geweest zijn, tot nog toe belet in eene ligte vlam uit te barsten. Dog
thans daar door overwonnen zijnde, kan ik het geweld der liefde niet
langer wederstaan."
.....Hebt tog meêdoogen met mij, arme
krolsche kat!
Die 't u niet vragen zou, ten waar' ze 'er spel
mee hadt.
Ptarnufa.
Ik kan 't niet zeggen welk eene onstuimigheid die onverwagte liefde-
betuiging in mij verwekte. Dog vermits ik beter oordeelde aan de
wraak deezer razende Vrouw bloot gestelt te zijn, dan, door mij te
vermengen mengen met een schepsel van een ongelijk geslagt, de
natuur te verkragten, antwoordde ik bijna in deezer voegen:
"Allergenadigstee Vrouwe!
"De gestadige gunst met welke mij de zeer voortreffelijke Vice-
President heeft bejegent, de groote weldaden waar mede hij mij
onverdient heeft opgehoopt, de zedelijke onmogelijkheid van uw
verzoek, en zeer veele andere zaken, welke ik daar zal laten,
vereischen, dat ik mij liever zal onderwerpen aan de gramschap en
verontwaardiging van Mevrouw, dan dat ik mijne toestemminge
zoude geven aan eene zaak die mij den onwaardigsten en
schelmagtigsten aller tweevoetige dieren zoude maken. Men vergt
mij 't geen mij harder dan de dood zoude vallen; en men eischt van

mij eenen dienst, dien ik, zonder de doorlugtigste Familie te
brandmerken, nooit bewijzen kan: want het is een dienst die zelfs
nadeelig is voorde gene die ze gebiedt. Des betuig ik heiliglijk, u,
Mevrouw, in dit verzoek niet te kunnen te wille zijn, hoe zeer ik in
alle andere zaken eene blinde gehoorzaamheid beloove."
Kikidorian
Aan het einde des Briefs voegde ik deeze Vermaninge:
.......... Beschouwt, Mevrouw! beschouwt
De leelijkheid des stuks dat ge ondernemen
zoudt.
Dog wijl die misdaad nog door u niet is
bedreven,
Zoo laat de billijkheid u staag voor oogen
zweven.
Al wie ooit eerbaarheid en trouw hadt in den
zin.
Stondt pal, en kwestbaar, voor den pijl der
wufte Min.
Dit antwoord, bezegeld met mijnen ring gaf ik diezelve jonge dogter
over om aan haare Mevrouw te behandigen. De zaak viel juist uit
gelijk ik ze begrepen had, te weten, dat de liefde oversloeg tot den
allerbittersten haat:
........ de smert sluit haar den mond,
En niet een eenig woord welt op uit 's harten
grond,
Dat haar schijnt scherp genoeg, om naar
den eisch te melden
Den bitt'ren haat, dien zij mij toedroeg.
Traanen stelden
Nooit 't woedend wijf ter neêr. De felle wraak
alleen
Die zij te nemen denkt, stelt haar een poos te
vreên:

Zij troost zig met de straf die zij mij zal
doen lijden,
't Zij regt of onregt: dit alleen kan haar
verblijden.
Zij stelde egter eenigen tijd haare wraak uit, tot dat zij den
minnebrief, welken zij mij geschreven hadt, weder in handen hadt
gekregen. Dog zoo dra hadt zij dien in haare magt niet, of zij
bestelde valsche Getuigen, die onder eede zouden verklaren, dat ik,
terwijl de Vice-President van huis was, zijn bed had willen bevlekken.
Dees leugen was met zoo veel snedigheid en waarschijnlijkheid
belegt, dat de Vice-President, niet twijfelende aan de waarheid der
zake, beval, mij in hegtenisse te zetten. In dat gewrigt van zaken
bestondt mijn eenig behoud in de misdaad te bekennen, en mijnen
Heer om genade te smeeken, waar mede ik hoopte, of zijnen toorn
te stillen, of de straffe te zullen matigen: want in 't regt te treden
met een Huis, dat zoo veel magts hadt, vooral in zulk een Land,
alwaar nooit op de regtvaardigheid der Zaak, maar alleen op de
hoedanigheid der Persoonen wordt agt geslagen, scheen mij loutere
dwaasheid te zijn. Hierom, alle verdediging varen latende, nam ik
mijnen toevlugt tot traanen en ootmoedige gebeden; niet af
biddende de straffe, maar alleen smeekende om verzagtinge.
Dus door 't belijden ener misdaad, welke ik nooit begaan had, van
de halsftraffe verlost zijnde, wierd ik verwezen tot eene eeuwige
gevangenisse. De Brieven van Adeldom wierden mij terstond
ontnomen en door den Scherpregter aan stukken gescheurt, en ik
zelf naar een Zee-rasphuis, de Galei namenlijk gesleept, om aldaar
tot het slaven-werk ingewijd te worden. Het was een Landsschip 't
geen zeilreê lag naar de Mezendores, of vreemde Landen, 't geen op
eenen gezetten tijd, namenlijk in de maand Radir, gewoon was de
reize aan te nemen. Uit die Landen worden goederen overgebragt,
die in Martinia niet vallen, invoegen de Mezendorische Landen aan
die van Martinia voor Indiën verstrekken. De Maatschappij des
Mezendorischen handels bestaat uit Kooplieden, zoo Adelijke als
Burgerlijke, onder welke de goederen van het t'huiskomende Schip,
naar gelang of naar 't getal hunner Actiën of aandeel, worden

verdeelt. De Schepen gebruiken riemen en zeilen, en een
tweegespan misdadigen wordt aan elke riem gezet. Tot zodanig
werk was ik op deeze reize verwezen. Hoe ik te moede was in dat
jok te ondergaan, is gemakkelijk te gissen, vooral wijl ik door geen
misdaad altoos verdient had, onder schelmen en met geesselslagen,
aan eenen slaafschen arbeid gezet te worden.
Onder de Martinianen waren over dit geval, naar mate dat de
gemoederen verscheiden waren, ook verscheide gevoelens. Eenige
geloofden wel dat ik straf verdient had; dog die om 't gewigt der
misdaad te beschuldigen was, vondt ook verdediging uit ontferming
over 't gevelde vonnis. Andere meenden, men hadt eenigen
aanschouw op mijne verdiensten moeten nemen, en oordeelden dat
de straffe uit dien hoofde had behooren verzagt te worden. Dog de
allereerlijkste Aapen geloofden onder elkanderen dat ik valschelijk
beschuldigt was; maar niemant durfde openbaar mijne zaak
voorspreken, uit vreeze voor de magtige beschuldigers. Ik besloot
derhalven het ongeval geduldig te dragen, en in mijne verslagenheid
gaf mij de aanstaande reis de grootste troost, wijl ik, een groot
liefhebber van nieuwigheden zijnde, hoopte op deeze reize
wonderlijke en verbaazende dingen te zullen zien, schoon ik egter
aan alle, welke mij van het Bootsvölk verhaalt werden; geen geloof
sloeg, nog in mijne gedagten kon krijgen dat 'er zoo veele en zoo
groote zeldzaamheden in de Natuur gevonden wierden. Op ons
Schip waren verscheiden tolken, welken van de Mezendorische
Maatschappij op deeze togten wierden gebruikt: want door middel
van hunnen dienst wierden de handelingen van koop en verkoop
verrigt.
[1] van krom regt te maken.
ELFDE HOOFDSTUK.
Togt naar vreemde Landen.

Alvoorens tot het beschrijven van deezen togt toe te treden, wil ik
de grijnige en straffe Vitters gewaarschuwt hebben, dat zij niet al te
zeer den neus optrekken van een verhaal van zaken, welke schijnen
tegen de natuur te strijden, en bijgevolg alle geloof te boven te
gaan.
Ik heb niet vóór mijn boek met grollen op te
schikken;
Veel min dit treflijk werk met leugens te
verdikken.
Neen: dat 's mijn toeleg niet; maar wel de zaak
in 't licht
Te stellen, en 't verhaal te geven zijn gewigt.
't Zijn ongelooflijke dingen die ik verhaal; dog egter waaragtige, en
waar van ik zelf ooggetuige ben geweest. Plompers en Ongeleerden,
die nooit buiten hun moeders keuken geweest zijn, achten alles voor
fabelen, 't geen hun in hunne pap niet te eten gegeven is; dog de
Geleerden, en vooral de Natuurkundigen die door ondervindinge
geleerd hebben, hoe vrugtbaar de Natuur is in 't voortbrengen van
allerlei schepselen, vellen een veel billijker oordeel van de verhaalde
zaken, hoe vreemd die ook mogen schijnen.
Wie is verwondert in de staag besneeuwde
Alpen,
Daar nimmer stroom, ten zij met ijs
vermengd komt zwalpen,
Den Berg-bewooner met zijn dik-gezwollen
krop
Te zien? En wie gaf ooit voor 't agtste wonder
op
Dat 't Vrouwvolk aan den Nijl de borsten
dikker zwellen
Dan 't kind is, dat ze zuigt? Of zal men
gaan vertellen,
Als iets dat zeldzaam is; dat men nooit
Duitscher vondt

Welcome to our website – the perfect destination for book lovers and
knowledge seekers. We believe that every book holds a new world,
offering opportunities for learning, discovery, and personal growth.
That’s why we are dedicated to bringing you a diverse collection of
books, ranging from classic literature and specialized publications to
self-development guides and children's books.
More than just a book-buying platform, we strive to be a bridge
connecting you with timeless cultural and intellectual values. With an
elegant, user-friendly interface and a smart search system, you can
quickly find the books that best suit your interests. Additionally,
our special promotions and home delivery services help you save time
and fully enjoy the joy of reading.
Join us on a journey of knowledge exploration, passion nurturing, and
personal growth every day!
ebookbell.com

Food Farming And Faith S U N Y Series On Religion And The Environment Gary W Fick

About This Presentation

Slide Content

Tags

Categories

Download

Quick Actions

Statistics

Related Slideshows

Food Farming And Faith S U N Y Series On Religion And The Environment Gary W Fick

About This Presentation

Slide Content

Slide 1

Slide 2

Slide 3

Slide 6

Slide 7

Slide 8

Slide 9

Slide 10

Slide 12

Slide 13

Slide 14

Slide 15

Slide 16

Slide 17

Slide 18

Slide 20

Slide 21

Slide 22

Slide 23

Slide 24

Slide 26

Slide 27

Slide 28

Slide 29

Slide 30

Slide 31

Slide 32

Slide 33

Slide 34

Slide 35

Slide 36

Slide 37

Slide 38

Slide 39

Slide 40

Slide 41

Slide 42

Slide 43

Slide 44

Slide 45

Slide 46

Slide 47

Slide 48

Slide 49

Slide 50

Slide 51

Slide 52

Slide 54

Slide 55

Slide 56

Slide 57

Slide 58

Slide 59

Slide 60

Slide 61

Slide 62

Slide 63

Slide 64

Slide 65

Slide 66

Slide 67

Slide 68

Slide 69

Slide 70

Slide 71

Slide 72

Slide 73

Slide 74

Slide 75

Slide 76

Slide 77

Slide 78

Slide 79

Slide 80

Slide 81

Slide 82

Slide 83