From Monologue To Dialogue Radio And Reform In Indonesia Edwin Jurrins

From Monologue To Dialogue Radio And Reform In
Indonesia Edwin Jurrins download
https://ebookbell.com/product/from-monologue-to-dialogue-radio-
and-reform-in-indonesia-edwin-jurrins-2371910
Explore and download more ebooks at ebookbell.com

Here are some recommended products that we believe you will be
interested in. You can click the link to download.
The Ultimate Scene And Monologue Sourcebook An Actors Guide To Over
1000 Monologues And Dialogues From More Than 300 Contemporary Plays
Hooks
https://ebookbell.com/product/the-ultimate-scene-and-monologue-
sourcebook-an-actors-guide-to-over-1000-monologues-and-dialogues-from-
more-than-300-contemporary-plays-hooks-6649678
The Cinderella Monologues Inspiring True Stories From Women Who
Overcame Adversity To Thrive Mila Johansen Olivia Vo Dena Nielson
Nancy Bentley Sandra Jackson Ann Schafer Melissa Rowe Nadine Thompson
Lori Sugarman Lorraine Tong
https://ebookbell.com/product/the-cinderella-monologues-inspiring-
true-stories-from-women-who-overcame-adversity-to-thrive-mila-
johansen-olivia-vo-dena-nielson-nancy-bentley-sandra-jackson-ann-
schafer-melissa-rowe-nadine-thompson-lori-sugarman-lorraine-
tong-56961066
Functions Of Code Switching In Egypt Evidence From Monologues Reem
Bassiouney
https://ebookbell.com/product/functions-of-code-switching-in-egypt-
evidence-from-monologues-reem-bassiouney-5148446
The Best Mens Monologues From New Plays 2020 Lawrence Harbison
https://ebookbell.com/product/the-best-mens-monologues-from-new-
plays-2020-lawrence-harbison-29247218

The Best Womens Monologues From New Plays 2020 Lawrence Harbison
https://ebookbell.com/product/the-best-womens-monologues-from-new-
plays-2020-lawrence-harbison-29300204
Prozac Monologues A Voice From The Edge Willa Goodfellow
https://ebookbell.com/product/prozac-monologues-a-voice-from-the-edge-
willa-goodfellow-48862350
The Gutfeld Monologues Classic Rants From The Five Greg Gutfeld
Gutfeld
https://ebookbell.com/product/the-gutfeld-monologues-classic-rants-
from-the-five-greg-gutfeld-gutfeld-26849800
From War To Peace The Conversion Of Naval Vessels After Two World Wars
Nick Robins
https://ebookbell.com/product/from-war-to-peace-the-conversion-of-
naval-vessels-after-two-world-wars-nick-robins-44887650
From Pink To Blue An Enlightening Concept That Awakens Truth Of Being
And Reminds You To Focus On The Path That You Were Born To Follow
Marilyn Louise Lawrence
https://ebookbell.com/product/from-pink-to-blue-an-enlightening-
concept-that-awakens-truth-of-being-and-reminds-you-to-focus-on-the-
path-that-you-were-born-to-follow-marilyn-louise-lawrence-44887970

from monologue to dialogue
Boek JURRIENS.indb 1 10/2/2009 2:33:04 PM

‘To be means to communicate dialogically. When dialogue ends,
everything ends.’
M.M. Bakhtin 1984a:252.
Cover illustration: A host reading a request from a listener at the community
radio station Pamor in the Parangtritis area south of Yogyakarta, 2002
Boek JURRIENS.indb 2 10/2/2009 2:33:04 PM

VERHANDELINGEN
VAN HET KONINKLIJK INSTITUUT
VOOR TAAL-, LAND- EN VOLKENKUNDE
264
edwin jurriËns
from monologue to dialogue
Radio and reform in Indonesia
KITLV Press
Leiden
2009
Boek JURRIENS.indb 3 10/2/2009 2:33:05 PM

Published by:
KITLV Press
Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde
(Royal Netherlands Institute of Southeast Asian and Caribbean Studies)
PO Box 9515
2300 RA Leiden
The Netherlands
website: www.kitlv.nl
e-mail: [email protected]
KITLV is an institute of the Royal Netherlands Academy of Arts and Sciences
(KNAW)
Cover: Creja ontwerpen, Leiderdorp
ISBN 978 90 6718 354 3
© 2009 Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde
No part of this publication may be reproduced or transmitted in any form or
by any means, electronic or mechanical, including photocopy, recording, or
any information storage and retrieval system, without permission from the
copyright owner.
Printed in the Netherlands
Boek JURRIENS.indb 4 10/2/2009 2:33:05 PM

Contents
I Introduction 1
Facts and fiction 1
Radio journalism, the public sphere, dialogism 3
Words of gratitude 7
II Reformasi and the medium of radio 9
Why radio? 9
A short history of Indonesian radio 11
Language and power; New Order’s heteroglossia 14
Against monologism; Pasemon and plesetan 17
Reformasi; Carnival and dialogism 20
III Media and publicness 25
The Depok School and the migration of concepts 25
Habermas, the bourgeois public sphere and the mass
media 29
Radio Republik Indonesia; Public radio and
the Broadcasting Law 32
Komisi Penyiaran Indonesia; Monitoring the publicness
of broadcasting 35
‘More than just music’; News radio and segmentation 38
What is new about the news? 43
IV Radio journalism, transition, Indonesianness 49
The New Order and development journalism 49
Control and contestation 53
KBR 68H and Internews Indonesia; Independent
journalism, peace journalism, transparency 57
Indonesia Media Law and Policy Centre; Meta-journalism 65
Friedrich Naumann Stiftung; Contests, inserts and
virtual interactivity 68
Boek JURRIENS.indb 5 10/2/2009 2:33:05 PM

Contentsvi
V The actors of interactive radio journalism 77
The genre of the audience participation programme 79
Hosts addressing their audiences 81
The authority of experts 89
Editors and gatekeepers 92
VI The activity of interactive radio journalism 97
Multi-sided journalism 98
‘News-interaktif-solutif’; From practical solutions to
sustainable development 102
‘Wandering around the city’; Virtual travel and
regional awareness 106
T alk-back radio and the refeudalization of the public
sphere? 114
Media literacy 118
VII The discipline of talking 121
The media of the Bali Post Group 121
Global FM; ‘Don’t be unwilling to talk’ 124
The discipline of talking; ‘Global terkini’ and
‘Jumpa pendengar’ 126
Contests for listeners; Awarding ‘Social empowerment
personalities’ 132
VIII Radio komunitas and the imagination of community 141
Accessibility, participation, self-awareness 142
Aura and the everyday 144
Community radio in Central Java 146
Campus radio in Yogyakarta 149
Grassroots theatre, Brecht; Umfunktionierung and
Verfremdung 153
Nostalgia for aura 156
IX Conclusion; Reformasi and the dialogical public sphere 159
List of abbreviations 165
Bibliography 167
Index 181
Boek JURRIENS.indb 6 10/2/2009 2:33:05 PM

Chapter i
Introduction
Facts and fiction
When journalism has been stifled, literature has to talk. Because journalism talks
facts, while literature talks the truth. Facts can be embargoed, manipulated or cov-
ered with black ink, but the truth appears automatically, as a reality. Journalism
is bound by 1001 restrictions – from business to politics – to present itself, but
literature’s only restriction is honesty itself. Literary books can be banned, but the
truth and literature become one with the air, immune to criticism and irresistible.
To cover the facts is a political act, to cover the truth is the most stupid thing on
earth that man can do. (Seno Gumira Ajidarma 1997:1.)
According to the Indonesian writer and journalist Seno Gumira Ajidarma
(1997:7), ‘the truth’ that is found in literature functions as a type of ‘meta-jour-
nalism’, revealing the mechanisms behind journalism. Literature would be
able to explore and comment on journalism, and other things in life, because
it is fiction that is not bound by any rules but the rules of literature itself. In
other words, it is literature’s relative boundlessness that facilitates the truth
to emerge. Journalism, on the other hand, would not be able to comment on
itself because it is supposed to be about nothing but facts. Ajidarma (1997:1)
rightly points out the irony that these facts, in spite of their alleged nature,
actually vary with different political and economic interests.
Ajidarma’s anthology of short stories Ketika jurnalisme dibungkam sastra
harus bicara (‘Literature has to talk when journalism has been stifled’, 1997),
from which the quote was derived, was published during President Suharto’s
totalitarian New Order (1967-1998). During this regime, which was character-
ized by a climate of censorship and self-censorship of the Indonesian press,
there was indeed a need for literature to talk and tell the truth. Elsewhere
(Jurriëns 2004) I have analysed examples of ‘talking’ verbal art in West Java
during the late New Order, including the television drama ‘Inohong di
Bojongrangkong’ (‘The leader of Bojongrangkong’, a fictional West Javanese
village), the musical genre of Pop Sunda (Sundanese pop music) and the radio
programme ‘Dongeng plesetan’ (‘T ales of punning’). These media expressions
addressed the issue of the globalization of West Javanese society by providing
Boek JURRIENS.indb 1 10/2/2009 2:33:05 PM

From monologue to dialogue2
artistic meta-commentary on the role and impact of the media, amongst oth-
ers. During the same period, journalists also made use of literary techniques
such as allusion and parody to inform people about politically sensitive issues
in an indirect manner, relatively safe from censorship and bans.
This is not to deny that literature, apart from containing ‘the truth’, can
also become a vehicle for ‘facts’ in Ajidarma’s sense. For instance, the Suharto
regime exercised propaganda and deliberately engaged in the ‘aestheticiza-
tion of politics’ (Benjamin 1977:42) by using attractive and thus convincing
verbal art such as wayang golek (wooden puppet theatre) (Weintraub 2004)
rather than, or in addition to, less alluring information genres such as news
bulletins. This book seeks to demonstrate that ‘the truth’ and ‘facts’, rather
than being universal and unchangeable, take different forms under different
social and historical circumstances, and that contemporary Indonesian jour-
nalism also has the capacity to be ‘honest’ and meta-journalistic.
The book will focus on changes and continuities in the field of journalism
since the 1998 fall of Suharto and start of the process of social and political
reform known as Reformasi. Although this period of ‘transition’ has left many
economic, legislative and other major problems unresolved, it has certainly
contributed to a greater freedom of speech in Indonesia. Ironically, this new
freedom seems to have deprived some verbal art of its socio-critical vigour.
For example, West Javanese audiences have complained that media produc-
tions like ‘Inohong di Bojongrangkong’, Pop Sunda and ‘Dongeng plesetan’
have outlived their social and artistic ideals and are now more concerned
with their commercial viability and marketing strategies. At the same time,
however, exciting developments have taken place elsewhere in the creative
field. In Indonesian literature, for instance, young female authors have given
expression to Reformasi as a kind of Bakhtinian ‘carnival’ by giving uncon-
ventional attention to the body and sexuality, thereby undermining the tradi-
tional canon and reversing the hierarchy of the literary establishment.
New forms of creativity can also be found in the field of journalism.
During the New Order, the officially approved journalism was the regime’s
interpretation of development journalism – which, in effect, was govern-
ment propaganda – although journalists also attempted to make readers
and audiences read or listen ‘between the lines’ by using allusive, quasi-
literary journalistic devices. Since Reformasi, journalists have received the
legal and political space also to develop or re-develop other concepts of
journalism, including meta-journalism. This emancipatory tendency has
been accompanied and sometimes stimulated by the development of various
new communication technologies, such as satellite systems and the Internet.
Returning to Ajidarma, one could say that in an era in which Indonesian jour-
nalism is stifled to a lesser extent, it is much more capable to speak for itself.
Unfortunately, the other, negative side of Indonesia’s new freedom of speech
Boek JURRIENS.indb 2 10/2/2009 2:33:06 PM

I Introduction 3
is that journalists have been increasingly confronted with violent threats from
militant groups in society, and often struggle to live up to the ethical stand-
ards of their profession.
Radio journalism, the public sphere, dialogism
This book will specifically focus on contemporary Indonesian radio journal-
ism, which has been shaped by, and made significant contributions to, the
socio-political process that led to the fall of Suharto and initiated the call for
reform. Its dynamics have been influenced by the end of state-ruled Radio
Republik Indonesia’s (RRI, Radio of the Republic of Indonesia) monopoly on
the production of news programmes in 1998. This officially allowed commer-
cial and other non-governmental radio institutions to develop their own jour-
nalistic ideas and practices. Some of these institutions had already tested the
limits of New Order state control by combining news with genres less vulner-
able to censorship, such as talk shows, music programmes and radio plays.
I will discuss how the radio institutions in interaction with their audiences
have attempted to envision and realize a virtual, but at the same time very
concrete, space for people to meet and publicly discuss matters considered
relevant to the society in which they live. This Reformasi-type of ‘radio-active’
publicness will be compared with Jürgen Habermas’ notion of the ‘bourgeois
public sphere’. Although I will also analyse radio programmes on general
social issues, special attention will be paid to journalistic ideas and practices
with a meta-journalistic character, which provide a direct sense of the inten-
sive process of both journalists and audiences exploring and negotiating the
boundaries of the new press freedom.
I will also argue that the new ideas and practices, in triggering audience
engagement in journalistic affairs, constitute a reaction against the New
Order official culture of ‘monologism’ – which was precisely aimed at keep-
ing audiences at a distance – and share characteristics with a Bakhtinian type
of ‘dialogism’. This dialogism is broader and goes beyond mere participation
in ‘normal’ dialogue, as it also concerns the ‘ideological becoming’ of the par-
ticipants involved. Although dialogism can manifest itself in literally dialogic
conversation, here it also refers to journalistic concepts, programme genres
and institutional organization forms specifically constructed to enhance
media literacy and thus ideological awareness of the public. The whole proc-
ess of Reformasi could not exist without these concepts, genres and organiza-
tion forms, and their analysis will make real and tangible what is meant by
the seemingly vague and broad ideas of freedom of speech, social reform and
democracy, which have been so often and loudly propagated in Indonesia in
recent years.
Boek JURRIENS.indb 3 10/2/2009 2:33:06 PM

The Balinese radio station Global FM presents itself as the mediator of dialogue in
the public sphere, 2001
Boek JURRIENS.indb 4 10/2/2009 2:33:06 PM

I Introduction 5
I will try to promote dialogue myself by identifying, respecting and talking
back to the sources that informed this book. Part of this approach is that I will
restrict the use of the omniscient narrator style and avoid irony altogether.
Even in times of postmodern and postcolonial concerns with ‘the Other’,
Western scholarship on Indonesia sometimes still displays a rather distanced,
cynical or patronizing view of the country and its people, or merely reads as
an intellectual exercise for the author’s own sake. With its focus on media and
everyday life, this book is also meant to increase the acceptance and apprecia-
tion of cultural studies among Indonesia scholars.
I will focus, to a certain extent, on the success stories of Reformasi in order
to provide a clear picture of the motivations and achievements of the actors
behind the process. In spite of an academic trend to downplay the process of
reform and to over-emphasize the continuities between the New Order and
post-New Order periods, and in spite of the many problems Indonesia still
has to deal with – environmental destruction, human rights violations, the
journalistic problems mentioned earlier – the one achievement that has been
outstanding and cannot be denied is the enhanced freedom of the media,
including radio.
This book consists of nine chapters. Chapters II and III explain the politi-
cal and historical macro-contexts of late- and post-New Order radio journal-
ism, and include an exploration of notions such as Reformasi, dialogism and
public sphere. Chapters IV to VIII analyse the intermediate and micro-levels
of specific institutions, journalistic concepts and programme genres. The
chapters discuss different groups of actors in Indonesian radio journalism
and show that the boundaries between those groups have been questioned
and undermined in times of reform. Chapter IX, the concluding chapter, sum-
marizes the contributions of these groups to Reformasi.
Chapter II will provide a short historical overview of the development
of the medium of radio in Indonesia. It will also introduce the Bakhtinian
concepts of ‘heteroglossia’, ‘carnival’ and ‘dialogism’ in order to describe
the cultural climates in which radio developed during the New Order and
Reformasi. I will argue that alternative creative forces during the New Order
were in constant heteroglossic interaction with the culture officially approved
and propagated by the government. The alternative forces paved the way
for Reformasi, which in Bakhtinian carnivalesque manner has partially suc-
ceeded in reversing power structures in society. Actors in the field of (radio)
journalism have attempted to provide a dialogic answer to the monologism of
New Order’s official culture by engaging audiences in news production and
enhancing their media literacy and ideological awareness.
Chapter III will analyze how radio journalism, taking advantage of the
reduction of state power in the wake of Suharto’s fall, has contributed to the
creation of a public sphere where Indonesian civil society is able to manifest
Boek JURRIENS.indb 5 10/2/2009 2:33:06 PM

From monologue to dialogue6
itself. I will discuss several relevant sources that have introduced the idea
of the public sphere in the Indonesian media and compare their approaches
with those of Habermas, arguably the most original thinker on the public
sphere. I will address RRI’s attempts to change from a state institution to a
formally public organization, but also identify ‘publicness’ as a value rather
than a media category. In fact, I will demonstrate that media segmentation
and commercialism have been crucial factors in spreading ideas and practices
of publicness in the Indonesian radio scene.
Chapter IV will discuss the transition from the New Order interpretation
of development journalism and control of media institutions and professional
organizations, to post-New Order radio institutions and journalistic concepts
that partly live up to Habermas’ idea of the bourgeois public sphere. At the
same time, I will provide a critique of their ‘bourgeoisness’ and also put the
local character or ‘Indonesianness’ of Reformasi into perspective by demon-
strating the influence of foreign media organizations and non-governmental
organizations (NGOs) on the restructuring of the Indonesian media land-
scape.
Chapter V will explore a specific genre of radio journalism, the interactive
current affairs talk show, which has a highly dialogic character in at least a
literal sense. Several of the key actors in the post-Suharto radio-active public
sphere will be identified, including hosts, reporters, invited experts, listeners,
editors and gate-keepers. I will also explain how the genre can function as a
so-called ‘oppositional’ public sphere, which – unlike Habermas’ bourgeois
public sphere – is oriented towards the process rather than the outcome of
discursive interchange.
Chapter VI will focus on the discursive and practical consequences or
impact of the interactive radio shows. It will discuss how interactivity has
contributed to the development of the concept of ‘multi-sided journalism’ as
a specific manifestation of Bakhtinian dialogism and an alternative to New
Order’s monological journalism. It will also identify how interactivity has
provided solutions to practical problems ranging from relatively small affairs
such as car thefts to more complex issues such as sustainable development.
Finally, it will analyse the impact of the interactive shows on listener identity
and ‘ideological becoming’, particularly in terms of regional awareness and
media literacy. At the same time, it will illustrate that Habermasian fears of
the ‘refeudalization’ of the public sphere are certainly not without grounds in
an Indonesian media landscape where commercial and ideological interests
often clash with the interests of the public.
Chapter VII will specifically focus on the role of listeners participating in
interactive radio discourse. The case of the commercial news station Global
FM in Bali will illustrate that listeners in post-Suharto Indonesia have not
only been invited and taken the opportunity to talk about social and political
Boek JURRIENS.indb 6 10/2/2009 2:33:06 PM

I Introduction 7
affairs, but also about the rights and responsibilities of the actors involved in
public discourse, including the radio listeners themselves. Their conversa-
tions with hosts, reporters, experts and other participants are not only dia-
logues in a literal sense, but also in terms of Bakhtin’s ‘ideological becoming’
or Ajidarma’s meta-journalistic ‘truth’.
Chapter VIII, the chapter before the Conclusion, is about so-called commu-
nity radio, which constitutes a ‘third way’ alternative to both government and
commercial radio. In community radio, audiences have the opportunity not
only to participate in radio discourse and programme production, but also to
get involved in media management and ownership. I will argue that commu-
nity radio completely reverses traditional, hierarchical relations in radio com-
munications and comes close to Bertolt Brecht’s ideal of Umfunktionierung, or
the ‘refunctioning’ of radio into a genuinely ‘two-way’ medium. At the same
time, I will demonstrate that community radio is not necessarily more public
or dialogic than government or commercial radio, but may in fact hide the
ideological role of mediation and represent a false nostalgia for the ‘aura’ of
unmediated communications.
Words of gratitude
This book is based on a diversity of sources, including scholarly literature,
personal interviews and recordings of radio programmes. The majority of
the programmes date from 2001 and 2002, and include genres such as news
bulletins, live reports, interviews, talk shows, features and editorials. The
programmes were produced and broadcast by radio institutions in or near
the capitals of six Indonesian provinces – Jakarta (Special Capital District of
Jakarta), Bandung (West Java), Yogyakarta (Special District of Yogyakarta),
Surabaya (East Java), Tabanan (Bali) and Padang (West Sumatra).
I conducted six months of field research between 2001 and 2003 as part
of my affiliation as postdoctoral fellow to the research project ‘Indonesian
Mediations; The Imaging and Imagining of Community in Post-Suharto
Indonesia’ at Leiden University. This project was part of the Netherlands
Organization for Scientific Research (NWO) and Royal Netherlands Academy
of Arts and Sciences (KNA W) research programme ‘Indonesia in Transition’.
I received additional funding for field research from the Netherlands
Foundation for the Advancement of Tropical Research (WOTRO). I did part
of the editing when I was a research fellow at the International Institute for
Asian Studies (IIAS), Leiden, in early 2008. I wish to express my gratitude
to my dearest colleagues from the Indonesian Mediations project – Patricia
Spyer, Ben Arps, P.M. Laksono, Emma Baulch, Katinka van Heeren, Wiwik
Sushartami and Jos Janssen – the Indonesia in Transition programme man-
Boek JURRIENS.indb 7 10/2/2009 2:33:06 PM

From monologue to dialogue8
ager Henk Schulte Nordholt, and my colleagues from the School of Asian,
African, and Amerindian Studies (CNWS) and IIAS for their kind support.
After being appointed as lecturer in Indonesian Language and Culture
at The University of New South Wales in Canberra (UNSW@ADFA) in 2004,
I continued working on the book with generous financial support from the
university. Many thanks to Minako Sakai, Paul Tickell, Ida Nurhayati and
other staff at UNSW@ADFA for hiring me, introducing me to the Australian
academic world and making me feel at home. UNSW@ADFA has proved to
be a relatively secure and peaceful place for academics to develop their teach-
ing, thinking and writing on a continuous basis, without being disturbed too
much by the bureaucratic and competitive demands of the contemporary
academic system. The city of Canberra has also provided a healthy natural
and social environment, which completely undermines the tired cliché of the
urban capital that forces people into hasty, consumerist lifestyles.
Special acknowledgements are due to the scholars, media practitioners
and institutions in Indonesia who helped me with the research, particu-
larly Veven Sp. Wardhana, Masduki, Errol Jonathans, Hinca I.P. Pandjaitan,
Christiana Chelsia Chan, Jaringan Radio Komunitas Yogyakarta, Global FM,
Suara Surabaya, Unisi, Mara, Kantor Berita Radio 68H, Internews Indonesia,
the Friedrich Naumann Stiftung and the Indonesia Media Law and Policy
Centre. I dedicate this book to them as an expression of my admiration for
their creative and often courageous work. Finally, my sincerest regards to
my wife, daughter, family, extended family and friends, for all their love and
support.
Boek JURRIENS.indb 8 10/2/2009 2:33:06 PM

Chapter ii
Reformasi and the medium of radio
This chapter will introduce the two key themes of this book: radio and
Reformasi. The first part of the chapter will provide a working definition of
Reformasi and address several cultural-historical factors that contributed to
the role of radio as a medium of socio-political reform. These factors include
the medium’s long history and wide availability in Indonesia. The second
part will give a conceptual analysis of Reformasi and explain how – rather
than why – radio journalism has contributed to reform.
As Reformasi can only be understood in relation to the regime to which it
was opposed, the second part will first give a picture of the cultural climate
during the New Order. Using the Bakhtinian metaphor of ‘heteroglossia’,
it will describe the tension and interaction between the official culture pro-
moted and propagated by the Suharto government on the one hand, and
the alternative, unofficial cultural practice in society on the other. A second
Bakhtinian idea, ‘carnival’, will be introduced to illustrate how the forces that
were present below the surface of officialdom during the New Order have
been released during Reformasi. Finally, a third Bakhtinian idea, ‘dialogism’,
will be used as a concept for the analysis of the specific way contemporary
radio journalism has attempted to break with the monologism of official
New Order culture, namely by engaging audiences and making them media-
literate and ideologically aware.
Why radio?
In historical, sociological and political studies on Indonesia, Reformasi is
usually described as a socio-political process aimed at ending malpractices
associated with Suharto’s New Order regime – such as the vices represented
by the popular acronym KKN, which stands for korupsi, kolusi dan nepotisme
(‘corruption, collusion and nepotism’) – and introducing social, political,
economic and cultural reform towards a more open and democratic society
(Schwarz 2004:xiii-xiv, 308-10). The process was initiated by oppositional
groups during the late New Order and officially sanctioned by the political
Boek JURRIENS.indb 9 10/2/2009 2:33:06 PM

From monologue to dialogue10
successors of Suharto. The urge for reform was strengthened by the economic
crisis that had severely hit Indonesia and the rest of South-East Asia since
mid-1997 (Schwarz 2004:337-48).
The most visible and persistent social actors calling for reform were the
students (Schwarz 2004:354-8), while the main channel for expressing the need
for change were the audio-visual media. After the step-down of Suharto, the
media and other physical or virtual meeting places have remained a central
institutional pillar on which Indonesia’s public sphere ‘under reform’ is based.
Thoughts on Reformasi have been expressed and debated by individuals and
groups in public spaces such as university campuses and warung (food and
coffee stalls), during mass manifestations such as rallies and demonstrations,
and in all types of political, religious or social organization. The media that
have been used for the dissemination of reformist ideas include newspaper
articles, radio and television programmes, Video Compact Disc (VCD) record-
ings, mobile phone conversations, e-mail messages and Internet websites, and
works of art such as literary writings, paintings, sculptures, music concerts
and theatre performances (Spyer et al. 2002:177-82). The Reformasi goals of
curbing government interference in and control over society, and enhancing
people’s freedom of speech and organization, are served not only by specific
media content, but also by the very facilitation of physical and virtual forums
for ordinary people to express and distribute their ideas in public.
Quantitative data suggest that radio was the most popular medium
towards the end of the Suharto regime. According to figures of Badan Pusat
Statistik (Indonesian Central Agency for Statistics), in 1995 69.4 per cent of
the 45,653,084 Indonesian households owned a radio set. On the assumption
of an average of five users per set, there would have been an audience of more
than 158 million radio listeners (Hinca I.P. Pandjaitan et al. 2000:14). The same
agency calculated that 43.4 per cent of the households owned a television
set, which, on the same assumption of five users per set, implied an audi-
ence of more than 98 million television viewers, while the total readership of
newspapers and magazines was estimated to be around 72 million (Hinca I.P.
Pandjaitan et al. 2000:14). Radio’s popularity and strategic and influential role
as a channel of reform is due to features that are partly technological in nature
and partly cultural – referring to the specific ways in which the medium has
been explored and exploited in Indonesia – such as the orality and aurality of
radio programmes, the relatively low price and portable size of radio receiv-
ers, the high speed and large reach of broadcast transmission, and the pos-
sibility for listeners to interact in on-air discourse (Masduki 2001:1-8).
Due to the aurality of radio programmes and the inexpensiveness and
portability of radio receivers, radio can be enjoyed by different groups in
different localities, including illiterate people in the remotest of sites, who do
not have access to the print media or other information and entertainment
Boek JURRIENS.indb 10 10/2/2009 2:33:06 PM

II Reformasi and the medium of radio 11
sources. Radio does not only have a large reach, but is also faster in dis-
seminating information than most other media due to the relatively straight-
forward production process of radio broadcasts. Finally, due to the ambient
character of radio sounds, radio listeners – unlike the consumers of visual or
audio-visual media such as newspapers, television programmes or Internet
websites – do not have to situate themselves around and focus their attention
on a piece of media equipment, but have the flexibility to engage in other
activities while receiving the media content, such as driving a car, performing
household duties or working in a shop (H.A. Muis 1997:23).
Due to its specific production, transmission and reception facilities, and
significant in the context of Reformasi calls for regional autonomy, Indonesian
radio has become a source of local information and entertainment and a
means of strengthening people’s civil awareness and local or regional cul-
tural identity. Due to its connectivity with the print media, telephone and
the Internet, Indonesian radio has also become interactive, enabling listeners
to become listener-participants and contribute to programme content and
broadcast production (Errol Jonathans 2000:36-7). This blurring of the bound-
aries between production and reception has become a further stimulus for the
local or regional outlook and aspirations of radio stations in the Indonesian
villages, cities and provinces.
Because of its specific features, either of an Indonesian or a more general
nature, radio has obtained an aura of aural omnipresence. Paradoxically, its
very omnipresence has made radio a medium too common or intangible
to be noticed. As a consequence, it has been called ‘the forgotten medium’
(Pease and Dennis 1995) or ‘the invisible medium’ (Lewis and Booth 1989)
in several of the relatively few non-technical publications on radio. Radio
deserves better, as it was not only the first electronic mass medium in human
history, but it also served as a model for the technology and cultural practices
on which other, more recent media are based, such as television and the
Internet. Again, it needs to be stressed that the role of radio in contemporary
Indonesia is not the product of technological development as such, but builds
on changes in the cultural use and socio-political function of the medium
since its first introduction in the Netherlands East Indies. If radio is not to
be forgotten, Indonesian radio deserves attention in particular, because of its
influential role in Indonesian social and political history, including the strug-
gle for Independence of the 1940s.
A short history of Indonesian radio
The first radio society in the Netherlands East Indies was the Bataviaasche
Radio Vereeniging (BR V, Batavian Radio Society), which was founded in
Boek JURRIENS.indb 11 10/2/2009 2:33:06 PM

From monologue to dialogue12
1925, only six years after the world’s first music broadcasts. Before the Second
World War, the radio scene in the Netherlands East Indies was heterogene-
ous, including government radio as well as private radio, and Dutch sta-
tions as well as autochthonous ones. The radio scene became centralized in
1942, when the Japanese occupation forces placed all radio stations under
the control of their Propaganda and Information Department. This early
history of radio in Indonesia has been well documented.
1
Most references
on Indonesian radio mention the role of the medium in broadcasting the
Declaration of Independence, 17 August 1945.
On the evening of 17 August 1945, the Indonesian Republicans managed to elude
Japanese control of the Jakarta Hoso Kyoku station and broadcast the Declaration
of Independence read by Sukarno earlier that morning. The following day a crack-
ling broadcast – in Indonesian, with an English translation – was beamed around
the country and around the globe from Bandung where young Republicans had
hooked the local radio into the Central Telegraph Office’s shortwave transmitter,
telling the world that Indonesia was of age. (Sen and Hill 2000:81-2.)
Indonesia would become known as the ‘microphone republic’ with Sukarno,
alias the penyambung lidah rakyat (‘the people’s tongue’) as its first president
(McDaniel 1994:214-5). During Sukarno’s Old Order (1949-1965) regime,
Radio Republik Indonesia (RRI) had a monopoly on radio broadcasting and
together with newspapers and later television was an important tool for
nation building. During Suharto’s New Order, RRI retained its monopoly
on news production but lost its popularity to the hundreds of private radio
stations that had been officially allowed to become its competitors. After the
fall of Suharto in 1998 and during the successive era of social and political
reform (Reformasi), regulations to obtain broadcasting licences relaxed and
the number of private radio stations in Indonesia skyrocketed to more than
one thousand (Hinca I.P. Pandjaitan et al. 2000:15). The 2002 Undang-Undang
Penyiaran or ‘Broadcasting Law’, particularly articles 13 (paragraph 2) and 21
to 24, officially accepted community radio as a third category besides govern-
ment and commercial radio.
Other media legislation of the Reformasi era, the Ministerial Decree of
5 June 1998 issued by Minister of Information Yunus Yosfiah, offered an
important incentive for the development of radio journalism, as it allowed
private stations to produce their own news programmes (Samuel 2002:318;
Sen 2003:585). T alk-back shows on current affairs, which during the late New
Order played an important role as alternative news bulletins on private radio,
1
Lindsay 1997:106; Samuel 2002:291-4; McDaniel 1994:26, 38-41; R. Mrázek 2002:165, 182; Sen
and Hill 2000:81; Witte 1998:141-8; Wild 1987, 1991; and Kurasawa 1987, among others.
Boek JURRIENS.indb 12 10/2/2009 2:33:06 PM

II Reformasi and the medium of radio 13
gained popularity as the Reformasi genre par excellence, where ordinary lis-
teners could give expression to their new freedom of speech. The Ministerial
Decree also allowed the relay of programmes from international stations such
as BBC World Service, Voice of America, Radio Australia, Radio Nederland
and Deutsche Welle, while it reduced the number of news broadcasts that
commercial stations were obliged to relay from RRI from eighteen to four
times a day. Finally, the Ministerial Decree made an end to the status of
standard Indonesian as the only official broadcast language and sanctioned a
practice that had already been much in use, namely broadcasting in regional
languages and local dialects (Hinca I.P. Pandjaitan 2002:4-5).
Although private radio stations demanded and anticipated the right to
produce their own news programmes many years before the fall of the New
Order, for many of them radio journalism – that is, journalism that suits the
medium of radio – is still a new phenomenon. Being aware of and having to
cope with their lack of financial means and human resources, they rely on
support from the local print media, some of the few local radio stations with
sufficient resources or longer tradition in news provision such as RRI, Suara
Surabaya, Mara and Unisi, or international institutions such as Internews
and the Friedrich Naumann Stiftung. The support they receive from these
organizations includes broadcasting equipment, news programmes for relay,
and training courses in journalism.
The growing number of radio stations that dedicate themselves to news
and information that is either relayed or self-produced is not only the result
of new policies and legislation, or the zealous pursuit of Reformasi ideals, but
is also inspired by business interests. These interests are served by and have
given shape to the commercial strategy of segmentation, which is the central
force behind the structure of the contemporary Indonesian private radio
scene. Segmentation means that stations attempt to distinguish themselves
from their competitors by specializing in specific broadcast style and content.
In this way, they try to attract precise parts or ‘segments’ of the audience,
whose needs and interests have been partly created by the radio stations
themselves.
Indonesian radio knew segmentation as early as the 1930s. That was the
period of the so-called ‘eastern’ radio stations or radio ketimuran, private sta-
tions monitored by Dutch colonial rule and catering for an autochthonous
market (Samuel 2002:305). Segmentation highly increased in the 1980s, when
stations began to broadcast on FM and had to fight for a profitable share of
the overcrowded media market (Lindsay 1997:118-9). Nowadays, Indonesia
counts more than 1,000 officially registered private stations, which create
their own segments by focusing on themes as diverse as current affairs, busi-
ness information, pop music, jazz, youth culture, regional identity, women’s
affairs, humour and religion (Jurriëns 2004:58-9). Chapter III will describe in
Boek JURRIENS.indb 13 10/2/2009 2:33:06 PM

Other documents randomly have
different content

145) Αι Σύνοδοι του 863 και 879 λέγονται μεν Οικουμενικαί,
αλλά δεν κατατάσσονται εις τας μεγάλας Οικουμενικάς
Συνόδους, αίτινες εισιν επτά τον αριθμόν και ών η τελευταία
εγένετο κατά το 887 εν Νικαία. ↩
146) Θέματα εκαλούντο από των χρόνων του Ηρακλείου αι
μεγάλαι διοικητικαί περιφέρειαι του κράτους. Το σύστημα
της κατά θέματα διαιρέσεως αντικατέστησε κατά τους
χρόνους εκείνους το της κατά επαρχότητας και διοικήσεις
διαιρέσεως, το ιδρυθέν υπό του Κωνσταντίνου του Μεγάλου
(σημ. 45).↩
147) Βραδύτερον παρεδόθη άνευ ιστορικής βάσεως ο λόγος
ο περί καταγωγής του Βασιλείου εκ των αρχαίων Αρσακιδών
βασιλέων της Αρμενίας (σ. 11- 12). ↩
148] Ενών-ούσα-όν: αυτός που είναι διαθέσιμος σε
δεδομένη στιγμή. ↩
149) Ούτος συνέθηκεν ύμνους εκκλησιαστικούς εκ των
καλουμένων Εωθινών· Εποιήσατο δε και νέαν έκδοσιν της
Ανακαθάρσεως των Νόμων, κληθείσαν «Βασιλικά» (ίδε
κατωτέρω). ↩
150) Το Τσαρ κατά τινας προήλθεν εκ του Καίσαρ (Κσαρ,
Τσαρ), αλλά κατά την επικρατεστέραν γνώμην είναι λέξις
Σλαυική. ↩
151) Γενικώς θεωρείται το όνομα Ρως ή Ρώσος ως αυτό το
όνομα των καταλαβόντων το Νοβογόροδον και Κίεβον
Νορμανδών, όνομα δηλαδή Νορμανδικόν, ήτοι
Σκανδιναυικόν. Κατ' άλλην τινά γνώμην το όνομα Ρως είναι
Σλαυικόν, συγγενές προς το των Ρωξολανών της Σκυθίας, ή
είναι αυτά τα εν τη Παλαιά Διαθήκη αναφερόμενον όνομα
Ρως, το διδόμενον είς τι Σκυθικόν επιδρομικόν έθνος το
επιδραμόν την Ασσυρίαν και Συρίαν και Παλαιστίνην περί τα
τέλη του 7 μ. Χ. αιώνος. ↩
152) Ο Κωνσταντίνος είχε μνηστεύσει τον τότε πενταετή
υιόν αυτού Ρωμανόν μετά της την αυτήν περίπου ηλικίαν
εχούσης θυγατρός του βασιλέως της Άνω Ιταλίας Ούγωνος
Βέρθας. Η Βέρθα είχε πεμφθή εις Κωνσταντινούπολιν μετά
πολλής ακολουθίας ίνα ανατραφή ενταύθα ως μέλλουσα

σύζυγος του βασιλόπαιδος Ρωμανού. Καθ' όν λοιπόν χρόνον
ο Κωνσταντίνος Ζ' ήλθεν εις ρήξιν προς τους κηδεστάς
αύτου υιούς του Ρωμανού, εστηρίχθη προ πάντων επί της
συνδρομής των ανδρείων Φράγκων ακολούθων της Βέρθας.
Η Βέρθα ετελεύτησεν εν Κωνσταντινουπόλει ολίγον χρόνον
μετά τους γάμους αυτής πριν ή ανέλθη ως βασιλίς εις τον
θρόνον του Βυζαντίου. ↩
153) Καλούμεν ηγεμόνα και ηγεμονίδα τους των Ρώσων
κατά τους χρόνους τούτους άρχοντας και ουχί βασιλέας,
διότι η Σλαυική τιμητική προσωνυμία, ήν φέρουσιν ούτοι
κατά τους χρόνους τούτους, είναι το Κνιάζ = ηγεμών,
συνηθέστερον δε το βελίκοϊ κνιάζ = μέγας ηγεμών (μέγας
δουξ), αυτή δηλονότι η τιμητική προσωνυμία, ήν φέρουσι τα
μέλη της οικογενείας των Τσάρων, αφ' ού χρόνου αυτοί οι
«μεγάλοι ηγεμόνες» καλούμενοι άρχοντες της Ρωσίας
έλαβον την προσωνυμίαν (από των μέσων του 16 αιώνος)
Τσάροι, είτα δε (από του Πέτρου Α') και αυτοκράτορες
(imperatores). Τσάροι, κατά τους χρόνους τούτους, ών
αφηγούμεθα την ιστορίαν, εκαλούντο οι ηγεμόνες της
Βουλγαρίας (του Συμεών πρώτον, ως φαίνεται, λαβόντος
την προσωνυμίαν ταύτην). Σημειωτέον δε ότι άπαντες οι
Ρώσοι ηγεμόνες από του Ροδριχ μέχρι Όλγας φέρουσιν
ονόματα Νορμανδικά ή Σκανδιναυικά (Ρούριχ, Ολέγ, Ιγώρ,
Όλγα), αλλ' από του υιού της Όλγας Σβετοσλαύου πάντες
έχουσιν ονόματα ή Σλαυικά ή Χριστιανικά. ↩
154) Ως γνωστόν, οι Ρώσοι έκτοτε μέχρι νυν καλούσι την
Κωνσταντινούπολιν Τσαργράδ = πόλιν των Τσάρων, ουχί
θεωρούντες αυτήν κληρονομίαν των Τσάρων, ως κακώς
παρά τισιν εξηγείται το πράγμα, αλλά μεταφράζοντες
απλούστατα το Ελληνικόν «βασιλεύουσα πόλις» η
«βασιλεύουσα των πόλεων». Εκαλείτο δε η
Κωνσταντινούπολις τότε υπό των Ρώσων και Miklagard =
μεγάλη πόλις. ↩
155) Η επί 138 έτη διαρκέσασα εν Κρήτη μωαμεθανική
εξουσία ου μόνον είχεν εκβαρβαρώσει την νήσον, αλλ' είχεν
εξασθενώσει και την χριστιανικήν πίστιν εν αυτή, πολλών
των κατοίκων γενομένων μωαμεθανών, των δε Χριστιανών
μη τηρούντων καθαράν την χριστιανικήν αυτών πίστιν. Τότε
δε μετέβη εις την Κρήτην ως νέος ιεραπόστολος ο Όσιος
Νίκων ο επικαλούμενος Μετανοείτε (ένεκα του υπ' αυτού

γενομένου κηρύγματος) και εργασάμενος τελεσφόρως προς
την παρά τοις μωαμεθανοίς διάδοσιν της Χριστιανικής
θρησκείας και προς την αναζωογόνησιν και ανακάθαρσιν της
χριστιανικής πίστεως των Χριστιανών. Ο Όσιος Νίκων, όστις
το αυτό έργον το ιεραποστολικόν εξετέλεσεν ύστερον
επιτυχώς και παρά τοις Σλαύοις του Ταϋγέτου, τιμάται μέχρι
νυν υπό των Κρητών ως ιδιαίτερος προστάτης Άγιος της
νήσου. ↩
156] Σκύτος: δέρμα, τρώκτης: αυτός που μασά, διφθερίας:
αυτός που ντύνεται με δέρματα· σε θεατρικό έργο, ηθοποιός
σε ρόλο βοσκού. ↩
157) Τούτο δ' όμως δεν ήτο αληθές. Διότι και του Θεοδοσίου
του Μεγάλου ανεψιά και θετή θυγάτηρ εδόθη εις γάμον εις
τον Στελίχωνα· και ο Ιούλιος Νέπως έδωκε την θυγατέρα
αυτού εις γάμον τω Ρικιμίρω. Πλην τούτου ο αυτοκρατορικός
οίκος Κωνσταντινουπόλεως αγχιστείαν συνήψε και προς τον
οίκον των Σασσανιδών της Περσίας και από Χαζάρων έλαβε
νύμφην (σ. 128) και από Φράγκων (σημ. 152). Προ μικρού
δε και ο Πέτρος ο ηγεμών των Βουλγάρων είχε νυμφευθή
βασιλόπαιδα Ελληνίδα, την θυγατέρα του Χριστοφόρου, ενός
των τριών υιών του Ρωμανού Α' των συμβασιλευσάντων
τούτω και τω Κωνσταντίνω Ζ' (σ. 200). Η θυγάτηρ του
Χριστοφόρου δεν ήτο πορφυρογέννητος εκ
πορφυρογεννήτου βασιλέως γεννηθείσα. Αλλά και η
Θεοφανώ και η Άννα, αίτινες ήσαν τοιαύται, εδόθησαν μετ'
ολίγον εις γάμον η μεν εις αυτόν τον ομώνυμον υιόν του
Όθωνος Α', η δε εις τον Ρώσον ηγεμόνα Βλαδίμηρον. ↩
158] Περίπυστος: πασίγνωστος, ξακουστός. ↩
159) Ουδείς των από Κωνσταντίνου του Μεγάλου
βασιλευσάντων εν Κωνσταντινουπόλει επεσκέψατο μέχρι
νυν τας Αθήνας πλην του Κώνσταντος Β' (σελ. 116). Ο
Ιουλιανός διέτριψεν εν τη πόλει πριν γείνη αυτοκράτωρ. ↩
160) Κατά τας Ρωσικάς παραδόσεις, ο Βλαδίμηρος γενόμενος
κύριος της Χερσώνος έπεμψε πρεσβείαν εις
Κωνσταντινούπολιν ζητών την Άνναν και απειλών πόλεμον
εν περιπτώσει αρνήσεως. Ο Βασίλειος και ο Κωνσταντίνος
εδέξαντο την πρότασιν επί τω όρω να βαπτισθή ο Ρώσος
ηγεμών, όπερ ούτος ασμένως εδέξατο. ↩

161) Κατά τας Ρωσικάς παραδόσεις ουχί αυτός ο Ιαροσλαύος
διεξήγαγε την στρατείαν ταύτην, αλλ' ο εκ των υιών αυτού
Βλαδίμηρος, εις όν ανέθηκε την αρχιστρατηγίαν. ↩
162) Είς των υιών του Ιαροσλαύου (Βσεβόλοδος) προ του
ιστορηθέντος πολέμου ή μετά τον πόλεμον τούτον έλαβεν
εις γάμον θυγατέρα τινά του Κωνσταντίνου Θ' (άγνωστον
τίνα και εκ τίνος γάμου), ής ο υιός Βλαδίμηρος (ο γενόμενος
μέγας ηγεμών) επωνομάσθη Μονομάχος ως έγγονος του
Κωνσταντίνου Θ'. ↩
163) Το όνομα του ανδρός είναι Τογρούλ = Ευθύς, βέη δε ή
βεγ (πρόφ. μπεγ) σημαίνει Τουρκιστί το μέγας και ηγεμών.
↩
164) Την προσωνυμίαν Σουλτάνος έλαβε πρώτος ο
Γασναυίδης Μαχμούτ (ίδε σελ. 224), είτα δε οι Σελτζούκοι (η
λέξις Σουλτάν είναι Αραβική σημαίνουσα Κύριος). ↩
165) Κατά τους χρόνους τούτους ο στρατός του Ελληνικού
κράτους ήρξατο αύθις να συγκροτήται ως προ του 6 μ. Χ.
αιώνος από ξένων μισθοφόρων, Νορμανδών και άλλων
Ευρωπαίων, ενίοτε δε και Τούρκων. ↩
166) Διότι σιτοδείας επ' αυτού γενομένης ο μόδιος του σίτου
επωλείτο υπό του κράτους παρά πινάκιον, ήτοι ηλαττωμένος
κατά έν τέταρτον. ↩
167) Το Φράγκος κείται ενταύθα ουχί εν τη αρχαιοτέρα
σημασία του ονόματος δηλούντος το Γερμανικόν έθνος των
Φράγκων, αλλ' εν τη σημασία καθόλου του Λατίνος ή
Ευρωπαίος, ήν σημασίαν έλαβεν η λέξις ένεκα της επί
Καρόλου του Μεγάλου δυνάμεως και φήμης του Φραγκικού
κράτους και ονόματος. ↩
168] Οίκιστος: Αξιοθρήνητος, θλιβερότατος. ↩
169] ο Αδελφιδούς-ού: γιός αδελφού ή αδελφής, ανηψιός.
↩
170) Ούτως η Νίκαια και μέγα μέρος της Μικράς Ασίας
ανεκτήθησαν υπό του Ελληνικού κράτους. Ο Κιλίτζ-αρσλάν
μετέθηκε νυν την έδραν του κράτους αυτού, εις Ικόνιον. Εκ

τούτου δε το Σελτζουκικόν κράτος της Νικαίας εκλήθη από
του νυν Κράτος Ικονίου. ↩
171) Μαμελούκοι (τουτέστι Δούλοι) εκλήθησαν ούτοι, διότι
ήσαν Κιρκάσιοι, αγοραζόμενοι ως δούλοι και γινόμενοι
μισθοφόροι των Εγιουβιδών Σουλτάνων της Αιγύπτου, ών
κατέλυσαν την αρχήν διά της στρατιωτικής αυτών
δυνάμεως, και ίδρυσαν κράτος ισχυρόν στρατιωτικόν υπέρ
τα διακόσια έτη άρξαν της Αιγύπτου. ↩
172) Βενετοί είναι οι κάτοικοι της νησιωτικής Ιταλικής
πόλεως, ής την κατά τον 5 μ. Χ. αιώνα γένεσιν ιστορήσαμεν
αλλαχού του βιβλίου τούτου. Η μικρά εκείνη νησιωτική
πόλις, μετά την υπό των Ελλήνων επί του Ιουστινιανού Α'
κατάληψιν της Ιταλίας διατελέσασα επί αιώνας υπό την
κυριαρχίαν του Ελληνικού κράτους, εγένετο εμπορική και
ανέδειξε μέγα εμπορικόν ναυτικόν· γενομένη δε από του 9
μ. Χ. αιώνος όλως αυτόνομος κατέστη μεγάλη ναυτική
δύναμις έχουσα κατά τους χρόνους τούτους μέγα πολεμικόν
ναυτικόν και αποικίας και κτήσεις κατά τα παράλια της
Δαλματίας. ↩

173) Μέχρι τότε οι ηγεμόνες των Σέρβων ελέγοντο Ζουπάνοι
ή μεγάλοι Ζουπάνοι, ήτοι φυλάρχαι. (Η λέξις ουδεμίαν
σχέσιν έχει προς το παρ' ημίν Περσοτουρκικάν τζοπάνης =
ποιμήν). ↩
174) Το Πατριαρχείον το Οικουμενικόν ευρίσκετο τότε εν
Νικαία (σελ. 250), και ο Οικουμενικός Πατριάρχης εκυβέρνα
εντεύθεν την Εκκλησίαν ως αρχιεπίσκοπος
Κωνσταντινουπόλεως, ουχί δ' ως αρχιεπίσκοπος Νικαίας.
Ιδιαίτερος αρχιεπίσκοπος ή μητροπολίτης Νικαίας εκυβέρνα
την μητρόπολιν Νικαίας. ↩
175) Φαίνεται ότι η πλημμελώς εις τον Μωάμεθ και τους
Άραβας αποδιδομένη σημαία της Ημισελήνου μετά του
αστέρος, ήν έχουσι νυν ως σημαίαν εθνικήν και
θρησκευτικήν οι Οθωμανοί Τούρκοι, υπήρξε το πρώτον
σημαία των Χοβαρεσμίων ηγεμόνων. Πρώτος χρησάμενος τη
τοιαύτη σημαία είναι ο Χοβαρέσμιος ηγεμών (σαχ) Αλαεδδίν
Τακάς (1172-1200 μ. Χ.). ↩
176) Το Βουλγαρικόν κράτος επί τινα χρόνον (1285-1299)
εγένετο υποτελές τοις Μογγόλοις. ↩
177) Οι διάδοχοι του φονευθέντος Χαλίφου κατέφυγον τότε
εις την Αίγυπτον και εκεί εξηκολούθησαν άρχοντες απλώς
την πνευματικήν αυτών εξουσίαν υπό την πολιτικήν και
υλικήν προστασίαν των Μαμελούκων σουλτάνων, εωσού
περί τας αρχάς του 16 αιώνος ο Οθωμανός σουλτάνος της
Κωνσταντινουπόλεως καταλαβών την Αίγυπτον υπεχρέωσε
τον εκεί Χαλίφην να παραιτήσηται τα αξίωμα της Χαλιφείας
υπέρ του σουλτάνου των Οθωμανών και έκτοτε μέχρι νυν
Χαλίφαι του Ισλαμικού κόσμου είναι οι Οθωμανοί σουλτάνοι.
↩
178) Κοσέ Μιχαήλ (ήτοι Μιχαήλ του Σπανού ή Οξυγενείου)
υπό των Τούρκων καλουμένου φρουράρχου του εν Βιθυνία
Ελληνικού φρουρίου Κερμιγκίας, όπερ παρέδωκε τω Οσμάν.
Η οικογένεια αυτού επί αιώνας είναι γνωστή εν τη
Οθωμανική ιστορία. ↩
179) Το Οθωμανός λοιπόν είναι όνομα ούτε θρησκευτικον
ουδέ καν εθνολογικόν κυρίως ειπείν, ως πολλοί παρ' ημίν

νομίζουσι συγχέοντες τα όνομα οτέ μεν προς το
Μωαμεθανός ότε δε προς το Τούρκος. Το Οθωμανός είναι
απλούστατα όνομα δυναστικόν σημαίνον τον πολίτην του
κράτους του ιδρυθέντος υπό του Οσμάν ή Οθωμάν ή
Οθωμανού. Και κατά τούτο γραμματικώς η ονομασία έχει
πλημμελώς, διότι έδει να λέγηται ορθότερον Οθωμανίδης
(κατά το Περγαμίδης) ή Οθωμανικός ή ως λέγουσιν αυτοί οι
Οθωμανοί Οσμανλής (παρ' ημίν Οσμανλίδες, ουχί
Οσμανλίδαι!). Οι Οθωμανοί λέγονται και Τούρκοι, διότι ο
πρώτος πυρήν του κράτους συνέστη από Τούρκων, Τούρκος
δε την καταγωγήν ήτο και ο Οσμάν. Αλλ' εντεύθεν δεν
δυνάμεθα πάντα Τούρκον, και μωαμεθανόν έτι όντα, να
καλέσωμεν Οθωμανόν. Σημειωτέον εν τούτοις ότι το
Οθωμανός από ονόματος ιδρυτού δυναστείας, από ονόματος
δυναστικού εγένετο πολιτικόν και εντεύθεν εθνικόν, αλλ'
ουδέποτε εταυτίσθη παρά τοις Οθωμανοίς αυτοίς προς το
όνομα, Τούρκος, όπερ μέχρι του παρελθόντος αιώνος
απεστρέφοντο οι Οθωμανοί διακρίνοντες εαυτούς από των
βαρβάρων Τουρκικών ή Τουρκομανικών λαών. Μόνον δε η
εν ταις Ευρωπαϊκαίς γλώσσαις χρήσις των ονομάτων Turcs
και Turquie, προκειμένου περί των Οθωμανών και του
Οθωμανικού κράτους, καθιέρωσεν επ' εσχάτων παρά τοις
πεπολιτισμένοις Οθωμανοίς την χρήσιν των ονομάτων
τούτων ως ονομάτων εθνικών. Τα δε ταυτίζειν το Οθωμανός
ή Οσμανλής προς το μωαμεθανός είναι τοσούτον τερατωδώς
πλημμελές, όσον το ταυτίζειν το Αψβουργικός (Αψβουργικόν
κράτος) και αυτό έτι το Αυστριακός προς το Χριστιανός ή
Καθολικός. ↩
180) Ούτω παρά Τούρκοις προφέρεται το Αραβικόν Αμίρ. ↩
181) Η Κύπρος μετά την υπό των Άγγλων κατάληψιν αυτής
την γενομένην τω 1191 (σελ. 239) είχε δοθή υπό τούτων εις
το κράτος της Ιερουσαλήμ.↩
182) Και πλην των χωρών, εννοείται, των υπαγομένων εις
την Ελληνικήν αυτοκρατορίαν της Τραπεζούντος. ↩
183] Σημειωτέον ότι η εν τη σελίδι ταύτη φερομένη
χρονολογία της υπό των Οθωμανών αλώσεως της
Καλλιπόλεως (1354) είναι η εκ της χρονογραφίας αυτού του
Καντακουζηνού διδομένη, η δε συνήθης εν τοις ιστορικοίς
βιβλίοις αναγραφομένη χρονολογία 1357 πηγάζει από του

Χάμμερ, λαβόντος αυτήν παρά του Οθωμανού χρονογράφου
Σααδεττίν αναφέροντος το γεγονός εις το έτος 759 της []
μεταφερμένη από παροράματα. ↩
184] Νέηλυς-υδος: Νεοφερμένος. ↩
185] Έναγχος: (επίρ.) προσφάτως. ↩
186) Οι Οθωμανοί εν ταις Ευρωπαϊκαίς χώραις το σύστημα
του παιδομαζώματος εξέτειναν και επί άλλους χριστιανικούς
λαούς· αλλ' οι Έλληνες πάντοτε απετέλουν την κυρίαν
δύναμιν του τάγματος. ↩
187) Πολύ μετά την άλωσιν της Κωνσταντινουπόλεως, τω
1634, επί του Οθωμανού σουλτάνου Μουράτ Α' κατηργήθη
τα παιδομάζωμα των χριστιανών, και οι Γιανίτσαροι
ελαμβάνοντο από μωαμεθανών, επετρέπετο δε εις αυτούς,
έκτοτε και να έχωσιν οικογενείας. ↩
188) Ο αυτοκράτωρ Ιωάννης επεχείρησε την από Ιταλίας εις
την λοιπήν Ευρώπην οδοιπορίαν δανεισάμενος εν Βενετία
χρήματα παρά τοκογλύφων Βενετών τραπεζιτών επί
υπερόγκω τόκω. Επανελθών δε εις Βενετίαν αχρήματος,
εκρατήθη ενταύθα μέχρι αποτίσεως των οφειλομένων, όπερ
οι εν Κωνσταντινουπόλει κατώρθωσαν επί τέλους μετά
πολλής δυσκολίας, στερήσαντες και τους ναούς των χρυσών
και αργυρών κοσμημάτων αυτών. Κατά την επάνοδον αυτού
επεσκέφθη και την υπό Φράγκων κατεχομένην Κύπρον,
ζητών βοήθειαν, αλλά και εντεύθεν και από της Ρόδου, ήν
επεσκέψατο ωσαύτως αιτούμενος βοήθειαν παρά των
Ιωαννιτών (σελ. 263), ανεχώρησεν άπρακτος. Και οι
Γενουαίοι δε, ών εξητήσατο την συνδρομήν, εν Ιταλία
ευρισκόμενος, ουδέν έπραξαν υπέρ αυτού, καίπερ τοσαύτας
από αιώνων καρπούμενοι ωφελείας εν τω κράτει, δείξαντες
διαγωγήν ανάλογον προς την επαίσχυντον διαγωγήν των
Βενετών.↩
189) Ο Σουλτάνος μετά την νίκην περιερχόμενος το πεδίον
της μάχης το πεπληρωμένον νεκρών εφονεύθη υπό του
ήρωος Σέρβου Μίλος Κοβίλοβιτζ, όστις μεταξύ των νεκρών
τραυματίας ων. Ο Σουλτάνος πριν εκπνεύση κατώρθωσε να
αναγγείλη την εις θάνατον καταδίκην του Σέρβου βασιλέως
Λαζάρου, θεωρηθέντος υπ' αυτού ως ηθικού αυτουργού του

φόνου, και να ίδη τούτον φονευόμενον πριν εκπνεύση
αυτός. ↩
190) Η Σμύρνη κατείχετο από του 1344 υπό των ιπποτών
της Ρόδου. ↩
191) Το Φραγκικόν κράτος των Αθηνών (της Αττικής και
Βοιωτίας) μετά την αυτόθι αρχήν του Όθωνος Δελαρός και
του αδελφού αυτού Γουίδωνος (1240- 1263)του λαβόντος
την προσωνυμίαν δουκός Αθηνών, ενώ οι προκάτοχοι αυτού
εκαλούντο απλώς Κύριδες (μεγασκύρ), και του υιού του
Γουίδωνος Ιωάννου (1263- 1280) και του αδελφού τούτου
Γουλιέλμου (1280-1287) και του υιού τούτου Γουίδωνος Β'
(1287-1308) κατελήφθη (1316) υπό της Εταιρείας των
Καταλανών (μισθοφόρων Ισπανών από Καταλανίας της
Ισπανίας) αρξάντων ενταύθα υπό την ονομαστικήν
κυριαρχίαν του εν Σικελία άρχοντος Αραγωνικού οίκου (σελ.
255). Από του 1387 κατελήφθη το δουκάτον Αθηνών και
Βοιωτίας υπό του εκ Φλωρεντίας καταγομένου Φράγκου
ηγεμόνος της Κορίνθου Ραινερίου Ατζαγιώλη, άρξαντος
ενταύθα μέχρι του 1461. ↩
192) Λέγεται ότι πρώτος εν τοις άρχουσι του Οθωμανικού
κράτους ο Βαγιαζίτ έλαβε την προσωνυμίαν Σουλτάνος. Ο
Βαγιαζίτ όμως συνήθως καλείται Χαν (ίδε σελ. 261-262).
Σουλτάνοι καλούνται οι Οθωμανοί άρχοντες κυρίως μετά την
άλωσιν της Κωνσταντινουπόλεως.↩
193) Του εν Πελοποννήσω ιδρυθέντος υπό του Σαμπλίτ και
του Γοδεφρείδου Βιλλεαρδουίνου (σελ. 247) Φραγκικού
κράτους (πριγκιπάτου Αχαΐας ή Μορέως) μετά τον θάνατον
του Βιλλεαρδουίνου ήρξεν ο πρωτότοκος υιός αυτού
Γοδεφρείδος Β' (1218-1245), μετά τούτον δε ο
δευτερότοκος Γουλιέλμος Β' (1245- 1278)· επί τούτων
αμφοτέρων ήκμασε λίαν το εν Πελοποννήσω Φραγκικόν
κράτος. Αλλά μετά τον θάνατον του Βιλλεαρδουίνου Β' μη
καταλιπόντος υιόν, αλλά θυγατέρας, η κληρονομία του
κράτους διά των γάμων των θυγατέρων περιήλθεν εις
διαφόρους Ευωπαϊκούς οίκους (και ιδίως τον Ανδεγαυικόν
και τον Αραγωνικόν), εωσού επεκράτησεν από του 1318 ο
Ανδεγαυικός οίκος ο κατέχων και πολλά μέρη της Δυτικής
Ελλάδος καί τινας των Ιονίων νήσων. Αλλά τω 1261 ο
αυτοκράτωρ Μιχαήλ Η' νικήσας και αιχμαλωτίσας τον

Γουλιέλμον Β' ως λύτρον του αιχμαλωτισθέντος Φράγκου
ηγεμόνος έλαβε την Μονεμβασίαν, τον Μιστράν και την
Μαΐνην. Ούτω δε εσχηματίσθη εν Πελοποννήσω πυρήν
Ελληνικού κράτους, κληθέντος «δεσποτάτου του Μιστρά»,
όπερ επί των τελευταίων Παλαιολόγων περιελάμβανε το
πλείστον της Πελοποννήσου. ↩
194) Το όνομα αυτού το Τουρκοταταρικόν είναι Τιμούρ =
Σίδηρος. Επωνομάσθη δε Λεγκ = Χωλός, ως εκ της πληγής,
ήν έλαβε κατά τον πόδα έν τινι μάχη, εξ ής κατέστη χωλός.
Το όνομα Τιμουρλέγκ = Τιμούρ ο Χωλός οι Ευρωπαίοι
παρέφθειραν εις Ταμερλάνος. ↩
195) Ο Ταμερλάνος συνείθιζε να ιδρύη ως τρόπαια
πυραμίδας υπερμεγέθεις από των κεφαλών των
φονευθέντων εν τη μάχη ή αιχμαλωτισθέντων και είτα
σφαγέντων πολεμίων. Κατά την κατάληψιν δε του Ισπαχάν
(1387) ένεκα παρασπονδίας διαπραχθείσης ως διετείνετο
υπό των πολεμίων ήγειρε περί τον περίβολον της πόλεως
δεύτερον περίβολον από 70 χιλιάδων κεφαλών των
σφαγέντων εν τη πόλει ανθρώπων. ↩
196) Τοιαύτην προσωνυμίαν (Κιράν σαχίπ) έδιδεν αυτός
εαυτώ, μη θέλων εν τούτοις να ονομάζηται μέγας Χάνος
μηδέ κατέχων κατά τύπον το ανώτατον αξίωμα του κράτους
αυτού, αλλά διορίζων εις αυτό έν των μελών του οίκου
Δζαγατάι, ήτοι Δζεγγίς χαν, δεικνύων ούτω κατά τύπον τον
προς την νόμιμον κληρονομίαν σεβασμόν αυτού. ↩
197) Η χρήσις πυροβολικού εν τοις πολέμοις άρχεται από
του 14 αιώνος. Η πρώτη χρήσις λέγεται ότι εγένετο τω 1348
εν τη μεταξύ των Άγγλων και Γάλλων κατά το έτος τούτο
συγκροτηθείση μάχη του Κρεσσύ. Των δε πυροβόλων όπλων
της χειρός μολιβδοβόλων ή και τουφεκίων καλουμένων υπό
των Βυζαντινών χρονογράφων των χρόνων τούτων, μνεία
γίνεται το πρώτον κατά το έτος 1364. Καθόλου δε η
εφαρμογή της πυρίτιδος εις τον οπλισμόν άρχεται από του
14 αιώνος. Αυτή δε η της πυρίτιδος εφεύρεσις η
αποδιδομένη εις τον Άγγλον Ρογήρον Βάκωνα (1214-1290)
ή εις τον Γερμανοελβετόν Βερθόλδον Σβαρτζ (Berthold
Schwarz) ζήσαντα κατά τον 14 αιώνα ήτο απλώς η κατά
τους χρόνους τούτους γενομένη τελειοποίησις της προ
Χριστού έτι εν Κίνα και τη Ινδική εν χρήσει ούσης ομοίας

ευφλέκτου όλης, ως δε γενικώς φρονείται, και του
ελληνικού υγρού πυρός του 6 μ. Χ. αιώνος. Σημειωτέον δε
ότι η του πυροβολικού χρήσις κατά την πολιορκίαν της
Κωνσταντινουπόλεως την γενομένην τω 1422 ως και κατά
την πολιορκίαν του 1453 δεν επέδρασε λίαν ισχυρώς επί την
οριστικήν έκβασιν των πραγμάτων. ↩
198) Το δουκάτον είναι νόμισμα χρυσούν λαβόν το όνομα
από του Έλληνος αυτοκράτορος Κωνσταντίνου Δούκα (σελ.
227), εφ' ού το πρώτον εκόπη. ↩
199) Η Θεσσαλονίκη κενωθείσα νυν διά σφαγής και
εξανδραποδισμού των κατοίκων αυτής ωκίσθη εκ νέου υπό
Τούρκων διά Τούρκων και Ελλήνων μετοίκων. Μετά την
άλωσιν της Θεσσαλονίκης οι Έλληνες μοναχοί του Αγίου
Όρους προσήνεγκον εκόντες την υποταγήν αυτών τω
Σουλτάνω και διετήρησαν τα προνόμια των Μονών αυτών. ↩
200) Ο Ιωάννης Ουνιάδης ήτο φυσικός υιός του βασιλέως
Σιγισμούνδου και της κομήσσης Ουνιάδου. ↩
201) Ο Γεώργιος Καστριώτης ήτο ο νεώτατος υιός του
Αλβανού ηγεμόνος της Αλβανικής χώρας Ματίου (ουχί
Ημαθίας) Ιωάννου Καστριώτου. Καθ' όν χρόνον το πρώτον ο
Μουράτ Β' εστράτευσεν επί την Αλβανίαν, ο Γεώργιος εδόθη
υπό του πατρός μετά τριών άλλων αδελφών ως όμηρος εις
την αυλήν του Σουλτάνου, ένθα περιτμηθείς (παις ων 9
ετών) και γενόμενος μωαμεθανός ετιμήθη σφόδρα υπό του
Σουλτάνου διά τα στρατιωτικά προτερήματα, άτινα πρωίμως
εδείκνυε, και επεκλήθη τιμητικώς Σκενδέρβεης (Αλέξανδρος
βέης· φαίνεται δ' όμως ότι το όνομα Σκενδέρ ήτο το
μωαμεθανικόν αυτού όνομα). Τω 1443 φυγών από της
υπηρεσίας του Σουλτάνου εγένετο διά τολμηρού
τεχνάσματος κύριος της Κροΐας, αναγκάσας, καθ' ήν στιγμήν
έμελλε να φύγη, τον γραμματέα του Μουράτ Β' να εκδώση
διαταγήν προς τον διοικητήν του φρουρίου τούτου ίνα
παραδώση αυτά εις τον φέροντα αυτώ την διαταγήν (εις τον
Σκενδέρμπεην). Ευθύς δ' ως εξεβίασε δι' απειλής θανάτου
παρά του γραμματέως την διαταγήν, εφόνευσεν αυτόν εν τω
άμα, ίνα μη γνωσθώσι τα γενόμενα. Ούτω δε ελθών μετά
της διαταγής εγένετο αμαχητί κύριος της Κροΐας, οπόθεν
εκάλεσε τους ομοεθνείς αυτού εις τον κατά Τούρκων εθνικόν
και θρησκευτικόν αγώνα. ↩

202) Ητο 21 ετών, είχε δε δις πρότερον ανέλθει εις τον
θρόνον, αποχωρήσαντος αυτού δις οικειοθελώς του Μουράτ
Β' χάριν ησυχίας και δις πάλιν αναλαβόντος αυτόν εν μέσω
των σοβαρών κινδύνων.↩
203) Μάρτυρας της πίστεως (σαχίτ) καλούσιν οι Μωαμεθανοί
πάντας τους εν τοις πολέμοις πίπτοντας υπέρ του Ισλάμ
(σελ. 102). ↩
204) Εν Αγία Σοφία είχε τελεσθή τη 12 Δεκεμβρίου 1452
ιερά λειτουργία παρόντος και του παπικού απεσταλμένου του
καρδιναλίουχ Ισιδώρου (Έλληνος το γένος), πεμφθέντος ίνα
πραγματώση την ένωσιν κατά τα αποφασισθέντα εν
Φλωρεντία (σελ. 283). Αλλ' ο ανθενωτικά φρονών λαός της
Κωνσταντινουπόλεως εθεώρει βεβηλωθέντα τον ναόν,
εισήλθε δ' εις αυτόν κατανυκτικώς έκτοτε μόνον τη 28-29
Μαΐου, ότε ετελέσθη η τελευταία εν αυτή χριστιανική
προσευχή και ιεροπραξία. Ο μνημονευθείς Ισίδωρος
ηγωνίσθη επί των τειχών της Κωνσταντινουπόλεως και
συνελήφθη αιχμάλωτος, ελευθερωθείς δε διά χρημάτων
έγραψε τον θρήνον της πεσούσης πόλεως. ↩
205) Νυν πρώτον το όνομα Έλλην αντικατέστησεν επισήμως
διά του βασιλικού στόματος το όνομα Ρωμαίος.↩
206) Εκ των μεγάλων Ελληνικών νήσων η μεν Εύβοια και
Χίος και Λέσβος εκυριεύθησαν μετά των άλλων νήσων του
Αιγαίου (πλην της Ρόδου και Κρήτης) υπ' αυτού του Μωάμεθ
Β', η Ρόδος υπετάγη τω Οθωμανικώ κράτει τω 1522 επί του
Σουλεϊμάν Β', η Κύπρος τω 1570 επί του σουλτάνου Σελίμ
Β', η δε Κρήτη τω 1669 επί του Μωάμεθ Δ'. Των 7 Ιονίων
λεγομένων νήσων ουδεμία διαρκώς υπετάγη είς το
Οθωμανικόν κράτος. Ο Μωάμεθ Β' υπέταξε προς τούτοις το
μόνον εν Μικρά Ασία εκ των αποκατασταθέντων ενταύθα
υπό του Ταμερλάνου Τουρκικών κρατών υπολειπόμενον έτι
επ' αυτού (των λοιπών υποταχθέντων επί του Μουράτ Β')
κράτος της Καραμανίας. ↩
207) Οι Γουέλφοι (Welfen) ανήκον εις αρχαιοτάτην,
σύγχρονον τω Καρόλω τω Μεγάλω, οικογένειαν, έχουσαν
φέουδα εν τη Άνω Ιταλία, τη Καρινθία της νυν Αυστρίας και
τη Βαυαρία. Ο οίκος ούτος έλαβε βραδύτερον κτήσεις και εν
τη βορείω Γερμανία και διετηρήθη εν Αννοβέρω μέχρι του

1866 και εν Βρονσβίκη μέχρι του 1890, έτι δε και εν Αγγλία
διατηρείται νυν κατά θηλυγονίαν (η βασίλισσα Βικτωρία
μήτηρ του βασιλέως Εδουάρδου Ζ' κατήγετο από
Γουέλφων). Εν Ιταλία το όνομα έλαβε σημασίαν όλως
πολιτικήν σημαίνον τον αντιπολιτευόμενον τη αρχή του
αυτοκράτορος, τον δημοκρατικόν· τούτο δε διότι οι Ιταλοί
παρηρμήνευσαν την εν Γερμανία σημασίαν του ονόματος,
ένθα Γουέλφοι ελέγοντο απλώς οι αντιπολιτευόμενοι τω
Ουενσταουφανικώ οίκω, ούτινος οι ηγεμόνες ως εκ της εν
Σουηβία κοιτίδος του οίκου τούτου Waiblingen εκαλούντο
Waiblingen. Κατά τον χρόνον λοιπόν της εν Γερμανία μεταξύ
των οπαδών του Ουενσταουφανικού και του Γουελφικου
οίκου πάλης, οι μεν οπαδοί του πρώτου οίκου είχον ως
σύνθημα το Waiblingen (Hie Waiblingen!), οι δε του
δευτέρου το Welfen (Hie Welf!). Αφού δε εν Γερμανία,
υπερίσχυσαν οι Waiblingen, οι εν Ιταλία πολέμιοι του
αυτοκρατορικού αξιώματος, εις το όνομα Γουέλφοι, το
σημαίνον εν Γερμανίω απλώς την δυναστικήν προς τον
Ουενσταουφανικόν οίκον αντιπολιτείαν, έδοσαν γενικωτέραν
σημασίαν, κατ' Ιταλικήν αντίληψιν της προς τα
αυτοκρατορικόν καθόλου αξίωμα αντιπολιτεύσεως. Εντεύθεν
εν Ιταλία Γιβελλίνοι (ούτω παρεφθάρη τα Waiblingen) μεν
εκλήθησαν οι αυτοκρατορικοί (και πόλεις Γιβελλινικαί αι
πισταί εις την αυτοκρατορικήν αρχήν Πίσα, Παυία και άλλαι),
Γουέλφοι δε οι αντίθετοι προς την αυτοκρατορικήν αρχήν, οι
δημοκρατικοί, ενίοτε οι σύμμαχοι του Πάπα και καθόλου οι
μη ανεχόμενοι την εν Ιταλία αυτοκρατορικήν αρχήν
(εντεύθεν και Γουελφικαί πόλεις, το Μεδιόλανον, η
Φλωρεντία και άλλαι).↩
208) Η Ενετία και η Γένουα είχον αιρετούς άρχοντας
ισοβίους, καλουμένους δόγας (doge). ↩
209) Εν Γαλλία ως προς τα της διαδοχής του θρόνου ίσχυεν
ανέκαθεν ο λεγόμενος Σάλιος περί διαδοχής νόμος, καθ' όν
δεν επιτρέπεται να ανέλθη γυνή εις τον θρόνον. ↩
210) Από Jacqes = Ιάκωβος, ως εκαλούντο συνήθως οι
Γάλλοι χωρικοί. Ούτως εμπαικτικώς καλείται και ο Άγγλος
αγρότης, εντεύθεν δε Αγγλικός λαός John Bull = Ιωάννης ο
ταύρος. ↩

211) Ο πόλεμος ούτος ο διεξαγόμενος μεταξύ των δουκικών
οίκων Λαγκαστρίας και Υόρκης, όντων αμφοτέρων πλαγίων
συγγενών τω βασιλικώ οίκω, καλείται συνήθως εν τη ιστορίω
«Πόλεμος των δύο ρόδων», εκ του χρώματος των
οικοσήμων των πολεμούντων (Ερυθρού του οίκου
Λαγκαστρίας και λευκού του οίκου Υόρκης).↩
212) Η Ελβετική ομοσπονδία απηρτίσθη εκ τριών
εθνοτήτων, Γαλλικής, Γερμανικής και Ιταλικής, αίτινες από
του τόπου (Ελβετίας) και της πολιτείας έλαβον το όνομα το
εθνικόν (Ελβετός). ↩
213) Ο πρώτος εκ του οίκου των Πιαστών βασιλεύς, εφ' ού
οι Πολωνοί εγένοντο χριστιανοί, είνε ο Μικίσλαους άρξας τω
963. ↩
214) Ούτω μεταφράζει το όνομα Ιωάννης ο Λυδός. ↩
215) Αυτοκράτωρ ελληνιστί εσήμαινεν απλώς ο έχων τελείαν
εξουσίαν· αυτοκράτωρ πρεσβευτής και αυτοκράτωρ
στρατηγός σημαίνει απλώς ο πρεσβευτής ή ο στρατηγός ο
έχων απεριόριστον εξουσίαν εν τη εκπληρώσει της
ανατεθείσης αυτώ εντολής. Διά του ονόματος δε τούτου
μετέφρασαν οι Έλληνες και το λατινικόν imperator, όπερ
όνομα κυριολεκτικώς σημαίνον ο επιτάττων, και εντεύθεν ο
άρχων, εδίδετο εν αρχή εις στρατηγόν αυτοκράτορα ουχί
ακριβώς εν τη σημασία, ήν είχεν εν τη ελληνική το
αυτοκράτωρ στρατηγός, αλλ' απλώς ως προσωρινή τιμητική
προσωνυμία, του μεγάλην νίκην νικήσαντος και
θριαμβεύσαντος στρατηγού. Πρώτον δε εις τον Ιούλιον
Καίσαρα επετράπη υπό της Συγκλήτου να φέρη την
προσωνυμίαν διηνεκώς. Έπειτα δε και ο Οκταβιανός και οι
διάδοχοι αυτού έφερον ωσαύτως διηνεκώς την
προσωνυμίαν, ήτις και επικρατήσασα πάντων των άλλων
δημοκρατικών προσωνυμιών (καίπερ και αυτή έχουσα
δημοκρατικήν καταγωγήν) κατέστη η συνήθης προσωνυμία
των μοναρχούντων κατ' ουσίαν Ρωμαίων Καισάρων. ↩
216) Εν τοιαύτη δε σημασία το όνομα μετέπεσεν εν τη
Γερμανική εις Kaiser = ηγεμών, αυτοκράτωρ. (Caesar
ετήρησεν εν τη γλώσση ταύτη την πρώτην και κυρίαν αυτής
σημασίαν) και εν τη Αραβική και Περσική εις Καϊσάρ =
αυτοκράτωρ, προκειμένου μόνον περί του αυτοκράτορος του

Ρουμ ήτοι του ελληνορρωμαϊκού κράτους του Βυζαντίου.
Καθά και αλλαχού του βιβλίου τούτου είπομεν (σημ. 150),
είναι αμφίβολον αν το Σλαυορρωσικόν Τσαρ έλαβεν αρχήν
από του Καίσαρ (ως ενόμισαν τινες εκ του Πολωνικού τύπου
του ονόματος Czar) ή είναι αρχαία σλαυική λέξις. Το
Ρωσικόν Τσεζάρεβιτς = ο διάδοχος του αυτοκρατορικου
θρόνου (κατ' αντίθεσιν προς το Τσάρεβιτς, ήτις προσωνυμία
δίδεται εις πάντας τους υιούς του Τσάρου) είναι τεχνητόν
κατασκεύασμα των νεωτάτων χρόνων και ουδαμώς μαρτυρεί
ούτε το συγγενές ούτε το πάντη αλλότριον των ονομάτων
Καίσαρ και Τσάρος. ↩
217)
_________________________________
1) Ως γνωστόν, και το αρχαίον Ρωμαϊκόν πολίτευμα και υπό
την αρχαιοτέραν αυτού μορφήν (των χρόνων της ελευθέρας
πολιτείας) και κατά την νεωτέραν εξέλιξιν αυτής (κατά τους
αυτοκρατορικούς λεγομένους χρόνους) ουδέποτε εγένετο
γραπτόν πολιτειακόν σύνταγμα κράτους μετά συστηματικής
ενότητος. Μόνον δε εν τη περί τας αρχάς του 10 μ. Χ.
αιώνος εκδοθείση υπό της Μακεδονικής δυναστείας
Επαναγωγή του νόμου (σ. 193) γίνεται εν ολίγοις άρθροις
μάλλον υπόμνησις και ηθική διδασκαλία η συνταγματική
διάταξις (ως λέγομεν σήμερον) περί των ιδιοτήτων και των
δικαιωμάτων και καθηκόντων της βασιλείας. Ούτω λέγεται
εν αυτοίς ότι «η Βασιλεία εστίν έννομος επιστασία, κοινόν
αγαθόν πάσι τοις υπηκόοις, μήτε κατά αντιπάθειαν τιμωρών,
μήτε κατά προσπάθειαν (*) αγαθοποιών, αλλ' ανάλογος τις
αγωνοθέτης τα βραβεία παρεχόμενος». Ως καθήκον της
βασιλείας εν αυτοίς θεωρείται «των τε όντων και
υπαρχόντων δι' αγαθότητος η φυλακή και ασφάλεια, και των
απολωλότων δι' αγρύπνου επιμελείας η ανάληψις, και των
απάντων διά σοφίας και δικαίων τροπαίων και
επιτηδευμάτων η επίκτησις» (**). Ως καθήκον ωσαύτως της
βασιλείας αναγράφεται και το «εκδικείν και διατηρείν τον
βασιλέα πρώτον μεν πάντα τα εν τη θεία Γραφή γεγραμμένα,
έπειτα τα παρά των αγίων επτά Συνόδων δογματισθέντα, έτι
δε και τους εγκεκριμένους ρωμαϊκούς νόμους». Το όνομα το
επίσημον του κράτους μέχρι του 5 αιώνος είναι το αρχαίον
Ρωμαϊκόν respublica, το σημαίνον απλώς «τα κοινά, τα
δημόσια πράγματα», πολιτεία (ουχί ταυτόν κατά την έννοιαν
προς τα νεολατινικά république, republica τα σημαίνοντα

δημοκρατίαν). Τοιούτον δε όνομα φέρει το κράτος και εν τω
Θεοδοσιανώ κώδικι. Εν τοις έπειτα χρόνοις επεκράτησαν τα
ονόματα βασιλεία και κράτος.
(*) Προσπάθεια παρά τοις Βυζαντινοίς είναι ταυτόσημον τω
παρ' ημίν συμπάθεια · συμπάθεια δε συνήθως σημαίνει
συγγνώμη, αμνηστία, συμπαθείας έγγραφον = αμνηστίας
έγγραφον.
(**) Ώστε το Βυζαντιακόν σύνταγμα επέβαλλε τω βασιλεί
ως καθήκον ου μόνον την διατήρησιν του κράτους εντός
των ορίων, άπερ εύρεν ο βασιλεύς, ου μόνον την των
αφαιρεθεισών επαρχιών ανάκτησιν, αλλά και την διά σοφίας
(πολιτικής) και δικαίων τροπαίων (στρατιωτικών) επίκτησιν ή
πρόσκτησιν νέων όλως χωρών μη πρότερον εις το κράτος
ανηκουσών και από τούτου αφαιρεθεισών.
_________________________________ ↩
218) Ίδε σελ. 26 και σημ. 2. Πρβλ. το Αντίφωνον το
ψαλλόμενον υπό της Εκκλησίας προς τιμήν του Μ.
Κωνσταντίνου κατά την εορτήν αυτού· «Ύψωσα εκλεκτόν εκ
του λαού μου, εύρον Δαυίδ τον δούλον μου, εν ελαίω αγίω
έχρισα αυτόν». ↩
219] η: είναι ↩
220) Η νυν λίαν συνήθης βασιλική προσωνυμία Μεγαλειότης
είναι μετάφρασις του ευρωπαϊκού majesté, maestà, όπερ
προήλθεν εκ του αρχαίου Ρωμαϊκού majestas =
μεγαλειότης. Σημειωτέον όμως ότι το majestas εν Ρώμη
εσήμαινεν ουχί του βασιλέως, αλλά του Ρωμαϊκού λαού, της
Ρωμαϊκής πολιτείας την μεγαλειότητα. Και επ' αυτής δε της
Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας η μεγαλειότης ανήκε πάντοτε εις
τον Ρωμαϊκόν λαόν, και της μεγαλειότητος ταύτης, ήτοι του
ηθικού αξιώματος, οι αυτοκράτορες εθεωρούντο απλώς
φύλακες και φρουροί. Οι Έλληνες συγγραφείς των χρόνων
της δημοκρατίας μεταφράζουσι το majestas populi Romani
«αρχή και δυναστεία των Ρωμαίων», αλλά βραδύτερον
αποδίδουσιν αυτό συνήθως διά του ονόματος καθοσίωσις
(και έγκλημα καθοσιώσεως = crimen majestatis). Και ο λαός
της Κωνσταντινουπόλεως ή νέας Ρώμης, ο θεωρούμενος
κληρονόμος της αρχής και δυναστείας του λαού της
πρεσβυτέρας Ρώμης, εκαλείτο «ο λαός ο καθωσιωμένος (=

μεγαλειότατος λαός»· λέγεται και καθοσίωσις του λαού = η
μεγαλειότης του λαού). Το παρ' ημίν μεγαλειότατος ως
προσωνυμία βασιλική είναι κατασκεύασμα των νεωτέρων
χρόνων, ληφθέν εκ της ήδη κατά τον 5 αιώνα εν χρήσει
ούσης αυτοκρατορικής προσωνυμίας «μεγαλειότης».
Σημειωτέον δε ότι το Βυζαντινόν μεγαλειότης ουδεμίαν,
πλην της γραμματικής σχέσεως, έχει συνάφειαν ιστορικήν
προς το Ρωμαϊκόν majestas (majestas populi Romani),
όπερ, ως ερρήθη, ερμηνεύεται διά «του καθοσίωσις. Αλλ' αι
νυν ευρωπαϊκαί προσωνυμίαι majesté, maestà, majest3at,
προήλθον και ιστορικώς από του majestas, διότι οι Φράγκοι
και οι Γερμανοί αυτοκράτορες του μεσαίωνος εθεώρουν
εαυτούς κληρονόμους της αρχής και δυναστείας του
Ρωμαϊκού λαού (majestatis populi Romani) και ως
αυτοκράτορες του αγίου Ρωμαϊκού κράτους εκαλούντο
majestas ή sacra majestas, αυτοί εκπροσωπούντες εν τούτω
την αρχήν εκείνην. Από δε του 15 αιώνος, ότε ήρξατο να
καταπίπτη η ηθική δύναμις του αξιώματος της αυτοκρατορίας
του αγίου Ρωμαϊκού κράτους, έλαβον την προσωνυμίαν
majestas και οι λοιποί βασιλείς, αλλά μόνοι οι βασιλείς, υπό
την ευρωπαϊκήν έννοιαν του ονόματος (σημ. 110), των
λοιπών ηγεμόνων καλουμένων αναλόγως υψηλοτήτων ή
γαληνοτήτων. ↩
221) Ένεκα της τοιαύτης σημασίας του δεσπότης της
αναλόγου προς το Ευρωπαϊκόν πρίγκηψ (prince) = ηγεμών,
εν τη Φραγκοκρατική περιόδω της Βυζαντινής ιστορίας και
καθόλου εν τοις εσχάτοις Βυζαντινοίς χρόνοις δεσπόται
εκαλούντο και οι ηγεμόνες (οι εκ βασιλικού το πλείστον
οίκου καταγόμενοι) των μικρών εντός των ορίων του
κράτους ιδρυθέντων κρατών, και τα κράτη δε ταύτα κατ'
αναλογίαν των ευρωπαϊκών πριγκηπάτων εκαλούντο
δεσποτάτα. ↩
222) Το αυθέντης (γεν. αυθέντου και αυθεντός) ως
προσωνυμία βασιλική ανήκει εις τους υστάτους χρόνους της
Βυζαντινής ιστορίας και είναι σπανία η χρήσις αυτού.
Βυζαντινοί τiνες χρονογράφοι του 15 αιώνος καλούσι τον
Οθωμανόν σουλτάνον «Μέγαν Αυθέντην» (πρβλ. και τας
παρά τοις Γάλλοις και τοις Γερμανοίς προσωνυμίας του
Οθωμανού σουλτάνου Gr and Seigneur, Grossherr).↩

223) Αξιοσημείωτον εν τούτοις ότι το όνομα της
αυτοκρατείρας Ιουλίας Δόμνης, γυναικός του αυτοκράτορος
Σεπτιμίου Σεβήρου (298-311) αποδίδεται υπό των Ελλήνων
διά του Ιουλία Σεβαστή, όπερ μαρτυρεί εμμέσως ότι dominus
(=δεσπότης), αύγουστος (augustus = σεβαστός)
εθεωρούντο εν αρχή υπό των Ελλήνων ταυτόσημα. ↩
224) Αυλικόν και πολιτικόν αξίωμα των αρχαιοτέρων
Βυζαντινών χρόνων είναι και το τον «γραμματέων των
απορρήτων» των καλουμένων ασηκριτών («ασηκρήτις» εκ
του λατ. secretis = εξ απορρήτων. Ασ(η)κρητείον το
υπούργημα και το αρχείον αυτού.) Ο πρώτος των τοιούτων
γραμματέων, ο αρχιγραμματεύς, ούτως ειπείν, της
Επικρατείας (υπό έννοιαν πολλώ στενωτέραν της του νυν
αρχικαγκελλάριος) εκαλείτο πρωτοασηκρήτις. Τοιούτον
αξίωμα είχεν, ως γνωστόν, ο αυτοκράτωρ Αναστάσιος Β'
πριν γείνη αυτοκράτωρ (σελ. 121). ↩
225) Του Μεγάλου Κωνσταντίνου συνύπατος ήτο ο υιός
αυτού Κρίσπος. ↩
226) _________________________________
1) Λογοθέτης είνε λέξις Βυζαντινή σημαίνουσα τον λογιστήν,
είναι δε μετάφρασις του λατινικού ratonalis ή rationarius.
Ούτως εκαλούντο επί της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας οι εν ταις
επαρχίαις έφοροι των οικονομικών. Ελέγοντο δε οι τοιούτοι
επί του Μεγάλου Κωνσταντίου και καθολικοί (υπονοουμένου
του ρατιωνάλιοι).
2) καθολικός αντικατεστάθη βραδύτερον ως φαίνεται διά του
γενικός. Είναι δε άξιον σημειώσεως ότι αμφότεραι αύται αι
λέξεις (αναλογούσαι προς το οικουμενικός) εσήμαινον εν
γένει τον γενικόν αρχηγόν (πρβλ. και τα νεολατινικά
general, generale), τo δε καθολικός (εν αναλογία προς το
οικουμενικός) μετηνέχθη και εις την Εκκλησίαν, εν ή μέχρι
νυν καθολικοί καλούνται εν Αρμενία και Γεωργία των
ενταύθα χριστιανών πατριάρχαι.
_________________________________ ↩
227) Των ταχυδρομείων ήτοι ως ελέγετο εν Βυζαντίω του
δημοσίου δρόμου (cursus publicus), η υπηρεσία διωργανώθη
εν τω Ρωμαϊκώ κράτει κυρίως επί της Ρωμαϊκής
αυτοκρατορίας, εκείθεν δε μετεβιβάσθη και εις το Βυζάντιον.
Διεξήγετο δε διά πολλών ίππων και άλλων φορτηγών ζώων,

και δια πολλών αμαξών, δι' ών εγίνετο ου μόνον η μεταφορά
επιστολών και δημοσίων εγγράφων και άλλων δημοσίων
πραγμάτων, αλλά και η οδοιπορία των δημοσίων
υπαλλήλων, και μάλιστα των ανωτέρων και δη των
λειτουργών της Εκκλησίας, ιδίως επισκόπων. ↩
228) Λογοθέσιον λέγεται τo αρχείον του Λογοθέτου,
συνήθως δε και αυτή η υπηρεσία αυτού. ↩
229) Μέγας λογοθέτης ως γνωστόν λέγεται σήμερον εν τω
Οικουμ. Πατριαρχείω ο λογοθέτης ο συνοδεύων τω
Πατριάρχη εις τας προς τον Σουλτάνον παρουσιάσεις και
καθόλου μεσάζων εν ταις μεταξύ του Πατριάρχου και της
Υψ. Πύλης σχέσεσι. Το αξίωμα λογοθέτου των Πατριαρχείων
προήλθεν εκ του εν Βυζαντίω αξιώματος του λογοθέτου του
πατριάρχου. Οι πατριάρχαι δηλονότι και μητροπολίται είχον
τους λογοθέτας, ήτοι τους λογιστάς αυτών, ουδεμίαν
έχοντας άλλην υπηρεσίαν εν τω κράτει. ↩
230) Δομέστικος (εκ του Λατινικού domesticus = οικείος) =
εμπεπιστευμένος, επιτετραμμένος, επιστάτης, αρχηγός.
Σχολή δε η Scola, είναι όρος πολιτικός και στρατιωτικός των
αυτοκρατορικών χρόνων της Ρώμης ειλημμένος εκ του
σχολή των φιλοσοφικών σχολών των τότε χρόνων. Εσήμαινε
δε σχολή (το Scola δηλονότι) εν τη τότε Ρωμαϊκή πολιτεία
πάσαν συστηματικώς ωργανωμένην τάξιν πολιτικήν ή
στρατιωτικήν (εντεύθεν δε και το σχολάριος = της σχολής,
συστηματικός, εκλεκτός, εν τω στρατώ δε οι επίλεκτοι οι
αποτελούντες την αυτοκρατορικήν φρουράν). Εντεύθεν
σχολαί εκλήθησαν και τα τάγματα τα στρατιωτικά και οι
αρχηγοί αυτών δομέστικοι σχολών. Βυζαντινοί τίνες
χρονογράφοι ερμηνεύουσι το Δομέστικος Σχολών μάλλον εκ
των πραγμάτων ή κατά κυριολεξίαν «αυτοκράτωρ
στρατηγός». Είναι δε γνωστόν ότι το όνομα δομέστικος ή
δομέστιχος διατηρείται μέχρι νυν εν τη Εκκλησία
καλουμένου ούτω του ψάλτου ή του βοηθού του
πρωτοψάλτου. ↩
231) Η παρ' ημίν χρήσις του δουξ, μέγας δουξ δεν είνε
Βυζαντινή, αλλά ευρωπαϊκή κατά την παρά τοις ευρωπαίοις
αναπτυχθείσαν ανάλογον σημασίαν των ονομάτων τούτων
(σελ. 165).↩

232) Πρωτοσπαθάριος ήν, ως γνωστόν, και ο μέγας
Πατριάρχης Φώτιος, λαβών το τοιούτον διακριτικόν αξίωμα
πιθανώς ένεκα της σοφίας αυτού. ↩
233) Σπαθαροκανδιδάτος = κανδιδάτος σπαθάριος, ήτοι
έγκριτος σπαθάριος. Κανδιδάτος ήτοι Candidatus σημαίνον
κυριολεκτικώς υποψήφιος και ιδίως υποψήφιος ύπατος
(consul candidatus) εν τοις αυτοκρατορικοίς χρόνοις της
Ρώμης εσήμαινε τον υποψήφιον, και καθόλου τον
παρασκευαζόμενον εις οιονδήποτε αξίωμα· εντεύθεν τον
δόκιμον και έγκριτον.↩
234) Καθόλου δε τα εκ του τάξις (= Λατ. classis)
παραγόμενα ονόματα έχουσι σχέσιν προς τον πόλεμον και
τον στρατόν. Ούτω ταξείδιον σημαίνει στρατείαν (Καλόν
ταξείδιον ! ήτοι νικηφόρον στρατείαν ηύχοντο οι εν
Κωνσταντινουπόλει εις τους αυτοκράτορας ή τους
στρατηγούς τους απερχομένους εις στρατείαν)· ταξειδεύειν
= στρατεύειν, πόλεμον επιχειρείν· ταξιώτης = ραβδούχος,
πελεκυφόρος ακόλουθος.↩
235) Εκ των ονομάτων τούτων εσώθησαν δύο εν τη
Εκκλησία, το μεν διοίκησις (diœcesis, dioc2ese) εν τη
δυτική, το δε επαρχία εν τη ελληνική ανατολική. Ωσαύτως
εν τη Εκκλησία τη ημετέρα διεσώθη και το Έξαρχος. Έξαρχοι
εκαλούντο συνήθως οι αρχηγοί των διοικήσεων, Vicarii. Αλλ'
Έξαρχος ελέγετο και ο εις διοίκησιν χώρας μεγάλης μακράν
κειμένης ως αντιβασιλεύς τρόπον τινά πεμπόμενος άρχων,
οίος ην ο Ναρσής εν Ιταλία (σ. 74). Οι τοιούτοι άρχοντες
βραδύτερον εκαλούντο και Κατεπάνω. Έξαρχοι εν τη
Εκκλησία καλούνται, ως γνωστόν, σήμερον οι μετ' εκτάκτου
αποστολής υπό της Μεγάλης Εκκλησίας πεμπόμενοι
ανακριταί και επίτροποι. Αλλ' εν ταις λεγομέναις φήμαις των
μητροπολιτών Έξαρχος διετήρησε την σημασίαν διοικητού
περιφερείας ευρυτέρας της των επαρχιών (Μητροπολίτης
Σμύρνης, Έξαρχος Ασίας). ↩

*** END OF THE PROJECT GUTENBERG EBOOK ΕΓΧΕΙΡΊΔΙΟΝ
ΒΥΖΑΝΤΙΝΉΣ ΙΣΤΟΡΊΑΣ ***
Updated editions will replace the previous one—the old editions will
be renamed.
Creating the works from print editions not protected by U.S.
copyright law means that no one owns a United States copyright in
these works, so the Foundation (and you!) can copy and distribute it
in the United States without permission and without paying
copyright royalties. Special rules, set forth in the General Terms of
Use part of this license, apply to copying and distributing Project
Gutenberg™ electronic works to protect the PROJECT GUTENBERG™
concept and trademark. Project Gutenberg is a registered trademark,
and may not be used if you charge for an eBook, except by following
the terms of the trademark license, including paying royalties for use
of the Project Gutenberg trademark. If you do not charge anything
for copies of this eBook, complying with the trademark license is
very easy. You may use this eBook for nearly any purpose such as
creation of derivative works, reports, performances and research.
Project Gutenberg eBooks may be modified and printed and given
away—you may do practically ANYTHING in the United States with
eBooks not protected by U.S. copyright law. Redistribution is subject
to the trademark license, especially commercial redistribution.
START: FULL LICENSE

THE FULL PROJECT GUTENBERG LICENSE

PLEASE READ THIS BEFORE YOU DISTRIBUTE OR USE THIS WORK
To protect the Project Gutenberg™ mission of promoting the free
distribution of electronic works, by using or distributing this work (or
any other work associated in any way with the phrase “Project
Gutenberg”), you agree to comply with all the terms of the Full
Project Gutenberg™ License available with this file or online at
www.gutenberg.org/license.
Section 1. General Terms of Use and
Redistributing Project Gutenberg™
electronic works
1.A. By reading or using any part of this Project Gutenberg™
electronic work, you indicate that you have read, understand, agree
to and accept all the terms of this license and intellectual property
(trademark/copyright) agreement. If you do not agree to abide by all
the terms of this agreement, you must cease using and return or
destroy all copies of Project Gutenberg™ electronic works in your
possession. If you paid a fee for obtaining a copy of or access to a
Project Gutenberg™ electronic work and you do not agree to be
bound by the terms of this agreement, you may obtain a refund
from the person or entity to whom you paid the fee as set forth in
paragraph 1.E.8.
1.B. “Project Gutenberg” is a registered trademark. It may only be
used on or associated in any way with an electronic work by people
who agree to be bound by the terms of this agreement. There are a
few things that you can do with most Project Gutenberg™ electronic
works even without complying with the full terms of this agreement.
See paragraph 1.C below. There are a lot of things you can do with
Project Gutenberg™ electronic works if you follow the terms of this
agreement and help preserve free future access to Project
Gutenberg™ electronic works. See paragraph 1.E below.

1.C. The Project Gutenberg Literary Archive Foundation (“the
Foundation” or PGLAF), owns a compilation copyright in the
collection of Project Gutenberg™ electronic works. Nearly all the
individual works in the collection are in the public domain in the
United States. If an individual work is unprotected by copyright law
in the United States and you are located in the United States, we do
not claim a right to prevent you from copying, distributing,
performing, displaying or creating derivative works based on the
work as long as all references to Project Gutenberg are removed. Of
course, we hope that you will support the Project Gutenberg™
mission of promoting free access to electronic works by freely
sharing Project Gutenberg™ works in compliance with the terms of
this agreement for keeping the Project Gutenberg™ name associated
with the work. You can easily comply with the terms of this
agreement by keeping this work in the same format with its attached
full Project Gutenberg™ License when you share it without charge
with others.
1.D. The copyright laws of the place where you are located also
govern what you can do with this work. Copyright laws in most
countries are in a constant state of change. If you are outside the
United States, check the laws of your country in addition to the
terms of this agreement before downloading, copying, displaying,
performing, distributing or creating derivative works based on this
work or any other Project Gutenberg™ work. The Foundation makes
no representations concerning the copyright status of any work in
any country other than the United States.
1.E. Unless you have removed all references to Project Gutenberg:
1.E.1. The following sentence, with active links to, or other
immediate access to, the full Project Gutenberg™ License must
appear prominently whenever any copy of a Project Gutenberg™
work (any work on which the phrase “Project Gutenberg” appears,
or with which the phrase “Project Gutenberg” is associated) is
accessed, displayed, performed, viewed, copied or distributed:

This eBook is for the use of anyone anywhere in the United
States and most other parts of the world at no cost and with
almost no restrictions whatsoever. You may copy it, give it away
or re-use it under the terms of the Project Gutenberg License
included with this eBook or online at www.gutenberg.org. If you
are not located in the United States, you will have to check the
laws of the country where you are located before using this
eBook.
1.E.2. If an individual Project Gutenberg™ electronic work is derived
from texts not protected by U.S. copyright law (does not contain a
notice indicating that it is posted with permission of the copyright
holder), the work can be copied and distributed to anyone in the
United States without paying any fees or charges. If you are
redistributing or providing access to a work with the phrase “Project
Gutenberg” associated with or appearing on the work, you must
comply either with the requirements of paragraphs 1.E.1 through
1.E.7 or obtain permission for the use of the work and the Project
Gutenberg™ trademark as set forth in paragraphs 1.E.8 or 1.E.9.
1.E.3. If an individual Project Gutenberg™ electronic work is posted
with the permission of the copyright holder, your use and distribution
must comply with both paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 and any
additional terms imposed by the copyright holder. Additional terms
will be linked to the Project Gutenberg™ License for all works posted
with the permission of the copyright holder found at the beginning
of this work.
1.E.4. Do not unlink or detach or remove the full Project
Gutenberg™ License terms from this work, or any files containing a
part of this work or any other work associated with Project
Gutenberg™.
1.E.5. Do not copy, display, perform, distribute or redistribute this
electronic work, or any part of this electronic work, without
prominently displaying the sentence set forth in paragraph 1.E.1

with active links or immediate access to the full terms of the Project
Gutenberg™ License.
1.E.6. You may convert to and distribute this work in any binary,
compressed, marked up, nonproprietary or proprietary form,
including any word processing or hypertext form. However, if you
provide access to or distribute copies of a Project Gutenberg™ work
in a format other than “Plain Vanilla ASCII” or other format used in
the official version posted on the official Project Gutenberg™ website
(www.gutenberg.org), you must, at no additional cost, fee or
expense to the user, provide a copy, a means of exporting a copy, or
a means of obtaining a copy upon request, of the work in its original
“Plain Vanilla ASCII” or other form. Any alternate format must
include the full Project Gutenberg™ License as specified in
paragraph 1.E.1.
1.E.7. Do not charge a fee for access to, viewing, displaying,
performing, copying or distributing any Project Gutenberg™ works
unless you comply with paragraph 1.E.8 or 1.E.9.
1.E.8. You may charge a reasonable fee for copies of or providing
access to or distributing Project Gutenberg™ electronic works
provided that:
• You pay a royalty fee of 20% of the gross profits you derive
from the use of Project Gutenberg™ works calculated using the
method you already use to calculate your applicable taxes. The
fee is owed to the owner of the Project Gutenberg™ trademark,
but he has agreed to donate royalties under this paragraph to
the Project Gutenberg Literary Archive Foundation. Royalty
payments must be paid within 60 days following each date on
which you prepare (or are legally required to prepare) your
periodic tax returns. Royalty payments should be clearly marked
as such and sent to the Project Gutenberg Literary Archive
Foundation at the address specified in Section 4, “Information

about donations to the Project Gutenberg Literary Archive
Foundation.”
• You provide a full refund of any money paid by a user who
notifies you in writing (or by e-mail) within 30 days of receipt
that s/he does not agree to the terms of the full Project
Gutenberg™ License. You must require such a user to return or
destroy all copies of the works possessed in a physical medium
and discontinue all use of and all access to other copies of
Project Gutenberg™ works.
• You provide, in accordance with paragraph 1.F.3, a full refund of
any money paid for a work or a replacement copy, if a defect in
the electronic work is discovered and reported to you within 90
days of receipt of the work.
• You comply with all other terms of this agreement for free
distribution of Project Gutenberg™ works.
1.E.9. If you wish to charge a fee or distribute a Project Gutenberg™
electronic work or group of works on different terms than are set
forth in this agreement, you must obtain permission in writing from
the Project Gutenberg Literary Archive Foundation, the manager of
the Project Gutenberg™ trademark. Contact the Foundation as set
forth in Section 3 below.
1.F.
1.F.1. Project Gutenberg volunteers and employees expend
considerable effort to identify, do copyright research on, transcribe
and proofread works not protected by U.S. copyright law in creating
the Project Gutenberg™ collection. Despite these efforts, Project
Gutenberg™ electronic works, and the medium on which they may
be stored, may contain “Defects,” such as, but not limited to,
incomplete, inaccurate or corrupt data, transcription errors, a
copyright or other intellectual property infringement, a defective or

damaged disk or other medium, a computer virus, or computer
codes that damage or cannot be read by your equipment.
1.F.2. LIMITED WARRANTY, DISCLAIMER OF DAMAGES - Except for
the “Right of Replacement or Refund” described in paragraph 1.F.3,
the Project Gutenberg Literary Archive Foundation, the owner of the
Project Gutenberg™ trademark, and any other party distributing a
Project Gutenberg™ electronic work under this agreement, disclaim
all liability to you for damages, costs and expenses, including legal
fees. YOU AGREE THAT YOU HAVE NO REMEDIES FOR
NEGLIGENCE, STRICT LIABILITY, BREACH OF WARRANTY OR
BREACH OF CONTRACT EXCEPT THOSE PROVIDED IN PARAGRAPH
1.F.3. YOU AGREE THAT THE FOUNDATION, THE TRADEMARK
OWNER, AND ANY DISTRIBUTOR UNDER THIS AGREEMENT WILL
NOT BE LIABLE TO YOU FOR ACTUAL, DIRECT, INDIRECT,
CONSEQUENTIAL, PUNITIVE OR INCIDENTAL DAMAGES EVEN IF
YOU GIVE NOTICE OF THE POSSIBILITY OF SUCH DAMAGE.
1.F.3. LIMITED RIGHT OF REPLACEMENT OR REFUND - If you
discover a defect in this electronic work within 90 days of receiving
it, you can receive a refund of the money (if any) you paid for it by
sending a written explanation to the person you received the work
from. If you received the work on a physical medium, you must
return the medium with your written explanation. The person or
entity that provided you with the defective work may elect to provide
a replacement copy in lieu of a refund. If you received the work
electronically, the person or entity providing it to you may choose to
give you a second opportunity to receive the work electronically in
lieu of a refund. If the second copy is also defective, you may
demand a refund in writing without further opportunities to fix the
problem.
1.F.4. Except for the limited right of replacement or refund set forth
in paragraph 1.F.3, this work is provided to you ‘AS-IS’, WITH NO
OTHER WARRANTIES OF ANY KIND, EXPRESS OR IMPLIED,

INCLUDING BUT NOT LIMITED TO WARRANTIES OF
MERCHANTABILITY OR FITNESS FOR ANY PURPOSE.
1.F.5. Some states do not allow disclaimers of certain implied
warranties or the exclusion or limitation of certain types of damages.
If any disclaimer or limitation set forth in this agreement violates the
law of the state applicable to this agreement, the agreement shall be
interpreted to make the maximum disclaimer or limitation permitted
by the applicable state law. The invalidity or unenforceability of any
provision of this agreement shall not void the remaining provisions.
1.F.6. INDEMNITY - You agree to indemnify and hold the Foundation,
the trademark owner, any agent or employee of the Foundation,
anyone providing copies of Project Gutenberg™ electronic works in
accordance with this agreement, and any volunteers associated with
the production, promotion and distribution of Project Gutenberg™
electronic works, harmless from all liability, costs and expenses,
including legal fees, that arise directly or indirectly from any of the
following which you do or cause to occur: (a) distribution of this or
any Project Gutenberg™ work, (b) alteration, modification, or
additions or deletions to any Project Gutenberg™ work, and (c) any
Defect you cause.
Section 2. Information about the Mission
of Project Gutenberg™
Project Gutenberg™ is synonymous with the free distribution of
electronic works in formats readable by the widest variety of
computers including obsolete, old, middle-aged and new computers.
It exists because of the efforts of hundreds of volunteers and
donations from people in all walks of life.
Volunteers and financial support to provide volunteers with the
assistance they need are critical to reaching Project Gutenberg™’s
goals and ensuring that the Project Gutenberg™ collection will

remain freely available for generations to come. In 2001, the Project
Gutenberg Literary Archive Foundation was created to provide a
secure and permanent future for Project Gutenberg™ and future
generations. To learn more about the Project Gutenberg Literary
Archive Foundation and how your efforts and donations can help,
see Sections 3 and 4 and the Foundation information page at
www.gutenberg.org.
Section 3. Information about the Project
Gutenberg Literary Archive Foundation
The Project Gutenberg Literary Archive Foundation is a non-profit
501(c)(3) educational corporation organized under the laws of the
state of Mississippi and granted tax exempt status by the Internal
Revenue Service. The Foundation’s EIN or federal tax identification
number is 64-6221541. Contributions to the Project Gutenberg
Literary Archive Foundation are tax deductible to the full extent
permitted by U.S. federal laws and your state’s laws.
The Foundation’s business office is located at 809 North 1500 West,
Salt Lake City, UT 84116, (801) 596-1887. Email contact links and up
to date contact information can be found at the Foundation’s website
and official page at www.gutenberg.org/contact
Section 4. Information about Donations to
the Project Gutenberg Literary Archive
Foundation
Project Gutenberg™ depends upon and cannot survive without
widespread public support and donations to carry out its mission of
increasing the number of public domain and licensed works that can
be freely distributed in machine-readable form accessible by the
widest array of equipment including outdated equipment. Many

small donations ($1 to $5,000) are particularly important to
maintaining tax exempt status with the IRS.
The Foundation is committed to complying with the laws regulating
charities and charitable donations in all 50 states of the United
States. Compliance requirements are not uniform and it takes a
considerable effort, much paperwork and many fees to meet and
keep up with these requirements. We do not solicit donations in
locations where we have not received written confirmation of
compliance. To SEND DONATIONS or determine the status of
compliance for any particular state visit www.gutenberg.org/donate.
While we cannot and do not solicit contributions from states where
we have not met the solicitation requirements, we know of no
prohibition against accepting unsolicited donations from donors in
such states who approach us with offers to donate.
International donations are gratefully accepted, but we cannot make
any statements concerning tax treatment of donations received from
outside the United States. U.S. laws alone swamp our small staff.
Please check the Project Gutenberg web pages for current donation
methods and addresses. Donations are accepted in a number of
other ways including checks, online payments and credit card
donations. To donate, please visit: www.gutenberg.org/donate.
Section 5. General Information About
Project Gutenberg™ electronic works
Professor Michael S. Hart was the originator of the Project
Gutenberg™ concept of a library of electronic works that could be
freely shared with anyone. For forty years, he produced and
distributed Project Gutenberg™ eBooks with only a loose network of
volunteer support.

Project Gutenberg™ eBooks are often created from several printed
editions, all of which are confirmed as not protected by copyright in
the U.S. unless a copyright notice is included. Thus, we do not
necessarily keep eBooks in compliance with any particular paper
edition.
Most people start at our website which has the main PG search
facility: www.gutenberg.org.
This website includes information about Project Gutenberg™,
including how to make donations to the Project Gutenberg Literary
Archive Foundation, how to help produce our new eBooks, and how
to subscribe to our email newsletter to hear about new eBooks.

Welcome to our website – the perfect destination for book lovers and
knowledge seekers. We believe that every book holds a new world,
offering opportunities for learning, discovery, and personal growth.
That’s why we are dedicated to bringing you a diverse collection of
books, ranging from classic literature and specialized publications to
self-development guides and children's books.
More than just a book-buying platform, we strive to be a bridge
connecting you with timeless cultural and intellectual values. With an
elegant, user-friendly interface and a smart search system, you can
quickly find the books that best suit your interests. Additionally,
our special promotions and home delivery services help you save time
and fully enjoy the joy of reading.
Join us on a journey of knowledge exploration, passion nurturing, and
personal growth every day!
ebookbell.com

From Monologue To Dialogue Radio And Reform In Indonesia Edwin Jurrins

About This Presentation

Slide Content

Tags

Categories

Download

Quick Actions

Statistics

Related Slideshows

From Monologue To Dialogue Radio And Reform In Indonesia Edwin Jurrins

About This Presentation

Slide Content

Slide 1

Slide 2

Slide 3

Slide 6

Slide 7

Slide 8

Slide 9

Slide 10

Slide 11

Slide 12

Slide 13

Slide 14

Slide 15

Slide 16

Slide 17

Slide 18

Slide 19

Slide 20

Slide 21

Slide 22

Slide 23

Slide 24

Slide 25

Slide 26

Slide 27

Slide 28

Slide 29

Slide 30

Slide 31

Slide 32

Slide 33

Slide 34

Slide 35

Slide 36

Slide 37

Slide 38

Slide 39

Slide 40

Slide 41

Slide 42

Slide 43

Slide 44

Slide 45

Slide 46

Slide 47

Slide 48

Slide 49

Slide 50

Slide 51

Slide 52

Slide 53

Slide 54

Slide 55

Slide 56

Slide 57

Slide 58

Tags

Categories

Download

Quick Actions

Statistics

Related Slideshows

TLE-9-Prepare-Salad-and-Dressing.pptxkkk

LESSON 1 ABOUT MEDIA AND INFORMATION.pptx

GRADE-8-AQUACULTURE-WEEKQ1.pdfdfawgwyrsewru

Feelings PP Game FOR CHILDREN IN ELEMENTARY SCHOOL.pptx

Jeopardy_Figures_of_Speech_Template.pptx [Autosaved].pptx

Jeopardy_Figures_of_Speech.pptxvdsvdsvsdvsd