Luan van 113

LehangHng 11 views 150 slides Jan 15, 2022
Slide 1
Slide 1 of 150
Slide 1
1
Slide 2
2
Slide 3
3
Slide 4
4
Slide 5
5
Slide 6
6
Slide 7
7
Slide 8
8
Slide 9
9
Slide 10
10
Slide 11
11
Slide 12
12
Slide 13
13
Slide 14
14
Slide 15
15
Slide 16
16
Slide 17
17
Slide 18
18
Slide 19
19
Slide 20
20
Slide 21
21
Slide 22
22
Slide 23
23
Slide 24
24
Slide 25
25
Slide 26
26
Slide 27
27
Slide 28
28
Slide 29
29
Slide 30
30
Slide 31
31
Slide 32
32
Slide 33
33
Slide 34
34
Slide 35
35
Slide 36
36
Slide 37
37
Slide 38
38
Slide 39
39
Slide 40
40
Slide 41
41
Slide 42
42
Slide 43
43
Slide 44
44
Slide 45
45
Slide 46
46
Slide 47
47
Slide 48
48
Slide 49
49
Slide 50
50
Slide 51
51
Slide 52
52
Slide 53
53
Slide 54
54
Slide 55
55
Slide 56
56
Slide 57
57
Slide 58
58
Slide 59
59
Slide 60
60
Slide 61
61
Slide 62
62
Slide 63
63
Slide 64
64
Slide 65
65
Slide 66
66
Slide 67
67
Slide 68
68
Slide 69
69
Slide 70
70
Slide 71
71
Slide 72
72
Slide 73
73
Slide 74
74
Slide 75
75
Slide 76
76
Slide 77
77
Slide 78
78
Slide 79
79
Slide 80
80
Slide 81
81
Slide 82
82
Slide 83
83
Slide 84
84
Slide 85
85
Slide 86
86
Slide 87
87
Slide 88
88
Slide 89
89
Slide 90
90
Slide 91
91
Slide 92
92
Slide 93
93
Slide 94
94
Slide 95
95
Slide 96
96
Slide 97
97
Slide 98
98
Slide 99
99
Slide 100
100
Slide 101
101
Slide 102
102
Slide 103
103
Slide 104
104
Slide 105
105
Slide 106
106
Slide 107
107
Slide 108
108
Slide 109
109
Slide 110
110
Slide 111
111
Slide 112
112
Slide 113
113
Slide 114
114
Slide 115
115
Slide 116
116
Slide 117
117
Slide 118
118
Slide 119
119
Slide 120
120
Slide 121
121
Slide 122
122
Slide 123
123
Slide 124
124
Slide 125
125
Slide 126
126
Slide 127
127
Slide 128
128
Slide 129
129
Slide 130
130
Slide 131
131
Slide 132
132
Slide 133
133
Slide 134
134
Slide 135
135
Slide 136
136
Slide 137
137
Slide 138
138
Slide 139
139
Slide 140
140
Slide 141
141
Slide 142
142
Slide 143
143
Slide 144
144
Slide 145
145
Slide 146
146
Slide 147
147
Slide 148
148
Slide 149
149
Slide 150
150

About This Presentation

áp dụng pháp luật trong hôn nhân gia đình

Size: 615.32 KB
Language: none
Added: Jan 15, 2022
Slides: 150 pages

Slide Content

1
më ®Çu
1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi
Trong c«ng cuéc ®æi míi cña ®Êt n­íc ta hiÖn
nay, mét trong nh÷ng nhiÖm vô träng t©m lµ x©y dùng
nhµ n­íc ph¸p quyÒn XHCN cña d©n, do d©n vµ v× d©n.
Muèn x©y dùng thµnh c«ng chñ nghÜa x· héi ë n­íc ta
cÇn ph¶i cã con ng­ êi x· héi chñ nghÜa, ®ã lµ ®ßi
hái tÊt yÕu kh¸ch quan. Nh­ng muèn cã con ng­êi XHCN
th× ph¶i cã mét gia ®×nh mÉu mùc, bëi gia ®×nh quyÕt
®Þnh mét phÇn rÊt lín tíi b¶n chÊt con ng­êi. Gia
®×nh hiÖn nay cßn ®­îc xem lµ tÕ bµo cña x· héi, do
vËy muèn cã mét x· héi ph¸t triÓn vµ lµnh m¹nh th×
cÇn ph¶i cã c¸c gia ®×nh tèt - gia ®×nh v¨n hãa míi.
Gia ®×nh lµ c¸i n«i s¶n sinh ra con ng­êi, nu«i
d­ìng vµ gi¸o dôc con ng­êi cho x· héi, v× vËy §¶ng
vµ Nhµ n­íc ta trong nh÷ng n¨m qua lu«n lu«n quan
t©m tíi vÊn ®Ò gia ®×nh. LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh
cã vai trß gãp phÇn x©y dùng, hoµn thiÖn vµ b¶o vÖ
chÕ ®é HN vµ G§ tiÕn bé, nh»m x©y dùng gia ®×nh Êm
no, b×nh ®¼ng, tiÕn bé h¹nh phóc, bÒn v÷ng. Quan
®iÓm cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta vÒ gia ®×nh ®­îc ghi
nhËn t¹i §iÒu 64 HiÕn p h¸p n¨m 1992: “Gia ®×nh lµ tÕ
bµo cña x· héi. Nhµ n­íc b¶o hé HN vµ G§ theo nguyªn
t¾c tù nguyÖn, tiÕn bé, mét vî mét chång, vî chång
b×nh ®¼ng. Cha mÑ cã tr¸ch nhiÖm nu«i d¹y con thµnh
nh÷ng ng­êi c«ng d©n tèt, con ch¸u cã bæn phËn ch¨m

2
sãc «ng bµ, cha mÑ . Nhµ n­íc vµ x· héi kh«ng thõa
nhËn viÖc ph©n biÖt ®èi xö gi÷a c¸c con”.
MÆc dÇu ®­êng lèi chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch cña §¶ng
vµ ph¸p luËt cña Nhµ n ­íc ®· ®Ò cËp nh­ vËy, song
hiÖn nay c¸c vô ¸n vÒ HN vµ G§ vÉn ph¸t sinh vµ cã
chiÒu h­íng gia t¨ng, ®ßi hái T ßa ¸n ph¶i ADPL ®Ó
gi¶i quyÕt c¸c lo¹i ¸n nµy. Nghiªn cøu vÒ ADPL trong
gi¶i quyÕt ¸n h«n nh©n nh»m b¶o vÖ quyÒn lîi hîp ph¸p
cña c¸c thµnh viªn trong gia ®×nh. Thùc hiÖn nguyªn
t¾c vî chång b×nh ®¼ng, tr¸nh t×nh tr¹ng ph©n biÖt
®èi xö, t×nh tr¹ng b¹o lùc trong gia ®×nh.
Trong ho¹t ®éng t­ ph¸p th× ho¹t ®éng cña Tßa ¸n
lµ trung t©m cã vai trß quan träng trong hÖ thèng c¬
quan t­ ph¸p vµ Tßa ¸n lµ c¬ quan duy nhÊt nh©n danh
nhµ n­íc tiÕn hµnh ho¹t ®éng xÐt xö c¸c lo¹i ¸n nãi
chung vµ HN vµ G§ nãi riªng. Tro ng nh÷ng n¨m qua,
viÖc ADPL trong gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§ ®· gi¶i quyÕt
®­îc nh÷ng m©u thuÉn bÊt hßa trong gia ®×nh, ®· b¶o
vÖ quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña c¸c thµnh viªn
trong gia ®×nh, bªn c¹nh nh÷ng mÆt ®· ®¹t ®­îc trong
qu¸ tr×nh ADPL gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§ vÉn cßn nh÷ng
thiÕu sãt, nh­ cã vô ¸n trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt
cßn ®Ó tån ®äng d©y d­a kÐo dµi, cã vô cßn bÞ söa,
hñy g©y ¶nh h­ëng ®Õn quyÒn lîi cña c¸c bªn ®­¬ng
sù.
ë tØnh Th¸i Nguyªn trong nh÷ng n¨m qua, sè l­îng
¸n vÒ HN vµ G§ cã phÇn t¨ng. § èi víi lo¹i ¸n nµy mçi
vô ¸n cã néi dung ®a d¹ng vµ tÝnh phøc t¹p còng kh¸c

3
nhau, nªn viÖc ADPL ®Ó gi¶i quyÕt lo¹i ¸n nµy gÆp
kh«ng Ýt khã kh¨n, trong nhËn thøc vËn dông ph¸p
luËt còng nh­ nh÷ng khã kh¨n tõ kh¸ch quan mang l¹i.
Tuy vËy, qu¸ tr×nh gi¶i quyÕ t ¸n HN vµ G§ ë Th¸i
Nguyªn trong nh÷ng n¨m qua ®· ®¹t ®­îc nh÷ng kÕt qu¶
nhÊt ®Þnh gãp phÇn gi¶i quyÕt c¸c m©u thuÉn bÊt hßa
trong h«n nh©n, b¶o vÖ c¸c quyÒn lîi c¸c quyÒn lîi
hîp ph¸p cña ®­¬ng sù. Th«ng qua viÖc ADPL trong
viÖc gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§ ®· gãp phÇn lµm æn ®Þnh
quan hÖ trong h«n nh©n, gi÷ g×n kû c­¬ng ph¸p luËt,
gi÷ æn ®Þnh chÝnh trÞ, trËt tù an toµn x· héi, gãp
phÇn t¨ng c­êng nÒn ph¸p chÕ XHCN trªn toµn tØnh
Th¸i Nguyªn. §ång thêi, ho¹t ®éng ADPL trong gi¶i
quyÕt ¸n HN vµ G§, ngoµi viÖc ®Ê u tranh víi c¸c hµnh
vi tr¸i ph¸p luËt nÈy sinh trong lÜnh vùc vÒ h«n
nh©n, cßn phæ biÕn tuyªn truyÒn gi¸o dôc ý thøc ph¸p
luËt cho nh©n d©n, tõ sù hiÓu biÕt ph¸p luËt, nh©n
d©n sÏ tham gia thùc hiÖn ph¸p luËt, b¶o vÖ ph¸p
luËt, tè gi¸c nh÷ng hµnh vi vi ph ¹m ph¸p luËt trong
quan hÖ h«n nh©n, ®ång thêi qua thùc tiÔn APPL trong
gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§ sÏ ph¸t hiÖn ra nh÷ng thiÕu
sãt trong ph¸p luËt ®Ó cã nh÷ng ®Ò xuÊt söa ®æi c¸c
®iÒu kho¶n cña ph¸p luËt cho phï hîp víi ®ßi hái cña
thùc tiÔn trong tõng giai ®o ¹n cô thÓ.
Bªn c¹nh nh÷ng mÆt ®· ®¹t ®­îc, qua qu¸ tr×nh
kiÓm tra gi¸m ®èc ¸n vµ xÐt xö phóc thÈm cña TAND
tØnh Th¸i Nguyªn ®· ph¸t hiÖn cã nh÷ng thiÕu sãt cña
viÖc ADPL trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt, nªn dÉn ®Õn

4
mét sè vô ¸n bÞ söa, hñy; mét sè Ýt vô ¸n cßn bÞ d©y
d­a kÐo dµi, lµm ¶nh h­ëng ®Õn quyÒn lîi c¸c ®­¬ng
sù. Trong ho¹t ®éng xÐt xö, TAND tØnh Th¸i Nguyªn
còng ®· béc lé mét sè tån t¹i, nh­ xÐt xö oan sai,
¸n tån ®äng cßn nhiÒu, cßn cã vô ¸n vi ph¹m thêi h¹n
tè tông. §Æc biÖt, mét sè vô ¸n do ADPL kh« ng chuÈn
x¸c, nªn cßn bÞ söa, hñy nhiÒu lÇn, kÐo dµi nhiÒu
n¨m, g©y ¶nh h­ëng ®Õn ®êi sèng, quyÒn lîi vµ lîi Ých
hîp ph¸p cña c«ng d©n. §©y lµ mét trong nh÷ng nguyªn
nh©n dÉn ®Õn nh©n d©n khiÕu kiÖn v­ît cÊp lªn ®Õn c¸c
c¬ quan Trung ­¬ng. Tån t¹i trªn lµ nh÷ng lùc c¶n cho
qu¸ tr×nh x©y dùng nhµ n­íc ph¸p quyÒn.
XuÊt ph¸t tõ lý do trªn t«i chän ®Ò tµi: "¸p dông
ph¸p luËt trong gi¶i quyÕt ¸n h«n nh©n vµ gia ®×nh
cña Tßa ¸n nh©n d©n ë tØnh Th¸i Nguyªn " lµm luËn v¨n
th¹c sÜ chuyªn ngµnh Lý luËn vµ lÞch sö nhµ n­íc vµ
ph¸p luËt.
Qua ®Ò tµi nµy, t«i mong muèn gãp phÇn n©ng cao
chÊt l­îng ADPL trong ho¹t ®éng gi¶i quyÕt ¸n HN vµ
G§ cña ngµnh Tßa ¸n nãi chung vµ TAND tØnh Th¸i
Nguyªn nãi riªng, gãp phÇn ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña
c«ng cuéc c¶i c¸ch nÒn t­ ph¸p ë n­íc ta.
2. T×nh h×nh nghiªn cøu ®Ò tµi
¸p dông ph¸p luËt trong viÖc gi¶i quyÕt c¸c vô
¸n nãi chung vµ ADPL trong gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§
nãi riªng ®· ®­îc giíi khoa häc ph¸p lý vµ nhÊt lµ
nh÷ng ng­êi trùc tiÕp lµm c«ng t¸c xÐt xö cña ngµnh

5
Tßa ¸n quan t©m ng hiªn cøu. §· cã nhiÒu c«ng tr×nh
nghiªn cøu, bµi viÕt ®Ò cËp ®Õn mét sè khÝa c¹nh vÒ
nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn ®Ò tµi nh­: TS §Æng Quang
Ph­¬ng (1999), "Thùc tr¹ng cña c¸c b¶n ¸n hiÖn nay
vµ mét sè kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn c¸c b¶n ¸n", T¹p
chÝ TAND sè: 7, 8; Th.s NguyÔn V¨n Cõ (2000 ), “QuyÒn
së h÷u cña vî chång theo luËt h«n nh©n vµ gia ®×nh
n¨m 2000”, T¹p chÝ LuËt häc sè: 4; TrÇn ThÞ Quèc
Kh¸nh (2004), “Tõ hßa gi¶i trong truyÒn thèng d©n
téc ®Õn hßa gi¶i ë s¬ së ngµy nay” , T¹p chÝ Nghiªn
cøu lËp ph¸p sè 11; Bïi V¨n ThuÊn (2002), “ Phô n÷ vµ
ph¸p luËt, quyÒn vµ nghÜa vô cña vî chång ®èi víi
tµi s¶n riªng vµ chung” , Nhµ xuÊt b¶n Phô n÷; Tr­¬ng
Kim Oanh (1996), "Hßa gi¶i trong tè tông d©n sù ",
LuËn v¨n th¹c sü LuËt häc ; Th.s NguyÔn Ph­¬ng Lan
(2005) "Mét sè ý kiÕn vÒ vî chång nhËn nu«i con nu«i ",
T¹p chÝ LuËt häc sè 2; Th.s NguyÔn Hång H¶i (2003),
"Bµn vÒ chia tµi s¶n chung cña vî chång trong thêi kú
h«n nh©n theo ph¸p luËt ViÖt Nam hiÖn nay" ; Khoa Nhµ
n­íc vµ Ph¸p luËt- Häc viÖn CTQG Hå ChÝ Minh (2004),
"Lý luËn chung vÒ nhµ n­íc vµ ph¸p luËt ", Hµ Néi…
Qua nghiªn cøu n h÷ng c«ng tr×nh nªu trªn cho
thÊy, c¸c t¸c gi¶ chØ ®Ò cËp mÆt nµy hay mÆt kh¸c cña
viÖc ADPL trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§, mµ
ch­a cã c«ng tr×nh nµo nghiªn cøu mét c¸ch hÖ thèng,
®Çy ®ñ viÖc ADPL trong gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§ nãi
chung, còng nh­ ë Th¸i Nguyªn nãi riªng .
3. §èi t­îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu
* §èi t­îng nghiªn cøu:

6
Lµ viÖc ADPL trong ho¹t ®éng gi¶i quyÕt ¸n HN vµ
G§ cña TAND ë tØnh Th¸i Nguyªn.
* Ph¹m vi nghiªn cøu : LuËn v¨n xem xÐt nghiªn
cøu t×nh h×nh ADPL ®Ó gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§ cña c¸c
TAND ë tØnh Th¸i Nguyªn, trong kho¶ng thêi gian tõ
n¨m 2000 ®Õn n¨m 2004.
4. Môc ®Ých vµ nhiÖm vô cña luËn v¨n
* Môc ®Ých luËn v¨n:
+ Nghiªn cøu nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vÒ ADPL trong
gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§.
+ §¸nh gi¸ thùc tiÔn cña viÖc ADPL trong gi¶i
quyÕt ¸n HN vµ G§ ë tØnh Th¸i Nguyªn.
+ §Ò ra nh÷ng gi¶i ph¸p ®¶m b¶o viÖc ADPL trong
gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§ cña TAND ë tØnh Th¸i Nguyªn
hiÖn nay.
* NhiÖm vô cña luËn v¨n : §Ó thùc hiÖn ®­îc môc
®Ých trªn luËn v¨n cã nhiÖm vô cô thÓ sau ®©y:
+ X©y dùng kh¸i niÖm, ADPL trong gi¶i quyÕt ¸n
HN vµ G§ vµ ph©n tÝch c¸c ®Æc ®iÓm, néi dung, còng
nh­ nªu lªn c¸c giai ®o¹n cña viÖc ADPL trong ho¹t
®éng gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§.
+ §¸nh gi¸ kÕt qu¶ ®¹t ®­îc, nh ÷ng ­u ®iÓm, h¹n
chÕ cña ho¹t ®éng ADPL trong gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§
cña TAND ë tØnh Th¸i Nguyªn vµ rót ra c¸c nguyªn
nh©n kh¸ch quan vµ nguyªn nh©n chñ quan cña h¹n chÕ.
+ Nªu lªn c¸c quan ®iÓm, yªu cÇu vµ ®Ò xuÊt c¸c
gi¶i ph¸p cô thÓ nh­: T¨ng c­êng sù l ·nh ®¹o cña
§¶ng ®èi víi ho¹t ®éng cña Tßa ¸n; hoµn thiÖn c¸c
QPPL nh»m ®¶m b¶o ADPL trong gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§;

7
kiÖn toµn tæ chøc, n©ng cao n¨ng lùc cña ThÈm ph¸n,
c¸n bé Tßa ¸n vµ HTND… nh»m ®¶m b¶o viÖc ADPL trong
gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§ cña TAND ë tØn h Th¸i Nguyªn.
5. C¬ së lý luËn vµ ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu
* C¬ së lý luËn:
LuËn v¨n ®­îc nghiªn cøu trªn c¬ së lý luËn cña
chñ nghÜa M¸c - Lªnin, t­ t­ëng Hå ChÝ Minh vµ quan
®iÓm cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam vÒ Nhµ n­íc vµ ph¸p
luËt, trong ®ã cã vÊn ®Ò ADPL gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§.
* Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu:
LuËn v¨n sö dông ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu cña
triÕt häc M¸c - Lªnin vÒ duy vËt biÖn chøng, duy vËt
lÞch sö, ph­¬ng ph¸p lÞch sö vµ l«gÝc; ph­¬ng ph¸p
kÕt hîp gi÷a lý luËn vµ thùc tiÔn; ph­¬ng ph¸p ph©n
tÝch tæng hîp thèng kª, so s¸nh, ®iÒu tra, kh¶o s¸t.
6. §ãng gãp míi vÒ khoa häc cña luËn v¨n
- LuËn v¨n lµm s¸ng tá c¬ së lý luËn vµ thùc
tiÔn cña ho¹t ®éng ADPL trong gi¶i quyÕt ¸n HN vµ
G§, lµm râ nh÷ng ®Æc thï cña lo¹i ¸n nµy ë tØnh Th¸i
Nguyªn.
- Trªn c¬ së ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng, chØ ra nh÷ng
bÊt cËp trong ho¹t ®éng ADPL gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§
ë tØnh Th¸i Nguyªn vµ ®Ò ra c¸c gi¶i ph¸p cã tÝnh kh¶
thi nh»m ®¶m b¶o ADPL trong ho¹t ®éng gi¶i quyÕt ¸n
HN vµ G§ tØnh Th¸i Nguyªn cã hiÖu qu¶, ®¸p øng yªu
cÇu cña c«ng cuéc c¶i c¸ch t­ ph¸p.
7. ý nghÜa lý luËn vµ thùc tiÔn cña luËn v¨n

8
- LuËn v¨n lµ c«ng tr×nh nghiªn cøu ®Çu tiªn vÒ
ho¹t ®éng ADPL trong gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§ cña TAND
ë tØnh Th¸i Nguyªn. Gãp phÇn nghiªn cøu nh÷ng vÊn ®Ò
lý luËn vÒ ADPL trong gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§, lµm
phong phó thªm nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn trong lÜnh vùc
nµy.
- KÕt qu¶ nghiªn cøu cña luËn v¨n gãp phÇn cung
cÊp c¬ së lý luËn vµ c¬ së thùc tiÔn cho nh÷ng ng­êi
trùc tiÕp lµm c«ng t¸c ADPL trong gi¶i quyÕt ¸n HN
vµ G§, nh»m thùc hiÖn nghiªm c hØnh luËt HN vµ G§.
- LuËn v¨n cã thÓ sö dông lµm tµi liÖu tham kh¶o
cho c«ng t¸c nghiªn cøu gi¶ng d¹y, häc tËp trong c¸c
tr­êng §¹i häc chuyªn luËt vµ kh«ng chuyªn luËt, hÖ
thèng c¸c tr­êng chÝnh trÞ cña §¶ng, cho nh÷ng ng­êi
®ang trùc tiÕp lµm c«ng t¸c g i¶i quyÕt ¸n HN vµ G§
t¹i TAND nãi chung vµ TAND tØnh Th¸i Nguyªn nãi
riªng.
8. KÕt cÊu luËn v¨n
Ngoµi phÇn më ®Çu, kÕt luËn vµ danh môc tµi liÖu
tham kh¶o, luËn v¨n gåm 3 ch­¬ng, 6 tiÕt.

9
Ch­¬ng 1
c¬ së lý luËn vÒ ¸p dông ph¸p luËt trong gi¶i quyÕt
¸n h«n nh©n vµ gia ®×nh cña tßa ¸n nh©n d©n

1.1. kh¸i niÖm ®Æc ®iÓm ¸p dông ph¸p luËt trong gi¶i
quyÕt ¸n h«n nh©n vµ gia ®×nh
1.1.1. Kh¸i niÖm ¸p dông ph¸p luËt
Thùc hiÖn ®óng ®¾n vµ nghiªm chØnh ph¸p luËt lµ
mét yªu cÇu kh¸ch quan cña c¬ quan qu¶n lý nhµ n­ íc
b»ng ph¸p luËt ë n­íc ta hiÖn nay. Ph¸p luËt ®­îc
ban hµnh nhiÒu nh­ng Ýt ®i vµo cuéc sèng th× ®iÒu ®ã
chøng tá c«ng t¸c qu¶n lý nhµ n­íc kÐm hiÖu qu¶. Do
®ã, x©y dùng ph¸p luËt vµ thùc hiÖn ph¸p luËt cã mèi
quan hÖ chÆt chÏ víi nhau.
VËy thùc hiÖn ph¸p luËt lµ g×? Thùc hiÖn ph¸p
luËt lµ mét qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cã môc ®Ých lµm cho
nh÷ng quy ®Þnh cña ph¸p luËt ®i vµo cuéc sèng, t¹o
ra c¬ së ph¸p lý cho hµnh ®éng thùc tÕ cña c¸c chñ
thÓ ph¸p luËt. C¸c QPPL rÊt phong phó cho nªn h×nh
thøc thùc hiÖn chóng cò ng kh¸c nhau. C¨n cø vµo tÝnh
chÊt cña ho¹t ®éng, thùc hiÖn ph¸p luËt, khoa häc
ph¸p lý ®· x¸c ®Þnh nh÷ng h×nh thøc thùc hiÖn ph¸p
luËt sau:
- Tu©n thñ ph¸p luËt: Lµ h×nh thøc thùc hiÖn
ph¸p luËt, trong ®ã c¸c chñ thÓ ph¸p luËt tù kiÒm
chÕ, kh«ng tiÕn hµnh nh÷ng ho¹t ®éng hay hµnh vi mµ
ph¸p luËt ng¨n cÊm.

10
- Thi hµnh ph¸p luËt: Lµ mét h×nh thøc thùc hiÖn
ph¸p luËt, trong ®ã c¸c chñ thÓ tÝch cùc thùc hiÖn
nghÜa vô cña m×nh theo ph¸p luËt quy ®Þnh.
- Sö dông ph¸p luËt: Lµ mét h×nh thøc thùc hiÖn
ph¸p luËt, trong ®ã c¸c chñ thÓ tÝch cùc chñ ®éng
thùc hiÖn c¸c quyÒn chñ thÓ cña m×nh theo ph¸p luËt
quy ®Þnh.
- ¸p dông ph¸p luËt (hiÓu mét c¸ch kh¸i qu¸t) lµ
mét h×nh thøc thùc hiÖn ph¸p luËt, trong ®ã nhµ n­íc
dùa vµo ph¸p luËt ®Ó trao quyÒn cho c¸c c¬ quan nhµ
n­íc, c¸c tæ chøc x· héi, c¸c c¸ nh©n ®Ó c¨n cø vµo
c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt ban hµnh c¸c quyÕt ®Þnh c¸
biÖt lµm ph¸t sinh, thay ®æi hoÆc chÊm døt mét quan
hÖ ph¸p luËt cô thÓ.
Quan niÖm ADPL nh­ võa nªu trªn ®­îc thÓ hiÖn
rÊt râ trong ®êi sèng x· héi: Ch¼ng h¹ n ®Ó ADPL h×nh
sù nh»m buéc kÎ ph¹m téi ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm ph¸p
luËt h×nh sù th× nhµ n­íc ®· trao quyÒn cho Toµ ¸n
vµ Toµ ¸n c¨n cø vµo c¸c quy ®Þnh cô thÓ cña ph¸p
luËt h×nh sù ®Ó xÐt xö ra mét b¶n ¸n (v¨n b¶n ADPL
h×nh sù) buéc kÎ ph¹m téi ph¶i chÞu m ét h×nh ph¹t
nhÊt ®Þnh. HoÆc ®Ó b¶o vÖ an toµn giao th«ng, Nhµ
n­íc b»ng ph¸p luËt ®· quy ®Þnh cho c¸c chiÕn sü
c¶nh s¸t giao th«ng cã quyÒn ¸p dông c¸c quy ph¹m
ph¸p luËt giao th«ng ra c¸c quyÕt ®Þnh xö ph¹t hµnh
chÝnh ®èi víi c¸c chñ thÓ cã hµnh vi vi ph ¹m ph¸p
luËt giao th«ng nh­ v­ît ®Ìn ®á, ®i vµo ®­êng ng­îc
chiÒu... Ngoµi ra, trong mét sè tr­êng hîp, Nhµ n­íc

11
còng cho phÐp mét sè tæ chøc x· héi ®­îc ADPL, nh­
ph¸p luËt vÒ Héi cho phÐp mét sè tæ chøc x· héi ®­îc
ADPL ra c¸c quyÕt ®Þnh tuyÓn nh©n viªn vµo lµm viÖc
trong tæ chøc cña m×nh.
Trong c¸c h×nh thøc thùc hiÖn ph¸p luËt, th×
ADPL lµ mét h×nh thøc thùc hiÖn ph¸p luËt ®Æc biÖt,
v× ph¸p luËt ë ®©y ®­îc thùc hiÖn bëi c¸c chñ thÓ
n¾m quyÒn lùc Nhµ n­íc. NÕu tu©n thñ ph¸p luËt, thi
hµnh ph¸p luËt vµ sö dông ph¸p luËt lµ nh÷ng h×nh
thøc mµ mäi chñ thÓ ph¸p luËt ®Òu cã thÓ tù thùc
hiÖn th× ADPL lµ h×nh thøc lu«n cã sù tham gia cña
Nhµ n­íc. ADPL lµ h×nh thøc rÊt quan träng cña thùc
hiÖn ph¸p luËt. Trong ®ã ph¸p luËt t¸c ®éng vµo cuéc
sèng, vµo c¸c quan hÖ x· héi ®Ó ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ cao
nhÊt, c¸c quy ®Þnh cña nã ®Òu ®­îc thùc hiÖn triÖt ®Ó,
bëi v× ADPL lu«n cã sù can thiÖp cña nhµ n­íc.
Trong thùc tÕ, nÕu chØ th«ng qua c¸c h×nh thøc
thùc hiÖn ph¸p luËt nh­: Tu©n thñ ph¸p luËt, thi
hµnh ph¸p luËt vµ sö dông ph¸p luËt, th× ph¸p luËt
cã lóc kh«ng ®­îc thùc hiÖn triÖt ®Ó v× c¸c chñ thÓ
kh«ng tù gi¸c thùc hiÖn, bëi c¸c h×nh thøc nµy chØ
do c¸c chñ thÓ ph¸p luËt tù gi¸c thùc hiÖn mµ kh«ng
cã sù b¾t buéc thùc hiÖn cña Nhµ n­íc.
Nghiªn cøu ADPL cho thÊy cã c¸c ®Æc ®iÓm sau:
Mét lµ, ADPL chØ do nh÷ng c¬ quan nhµ n­íc cã
thÈm quyÒn tiÕn hµnh. Ph¸p luËt quy ®Þnh cho mçi
lo¹i c¬ quan nhµ n­íc ®­îc quyÒn ¸p dông mét sè lo¹i
v¨n b¶n ph¸p luËt nhÊt ®Þnh trong nh÷ng tr­êng hîp

12
nhÊt ®Þnh. Ch¼ng h¹n, chØ cã c¸c c¬ quan C«ng a n,
ViÖn kiÓm s¸t vµ Toµ ¸n míi ®­îc ADPL h×nh sù ®Ó
®iÒu tra, truy tè vµ xÐt xö kÎ ph¹m téi. Cßn UBND
c¸c cÊp kh«ng ®­îc ADPL h×nh sù.
Hai lµ, ADPL lµ mét ho¹t ®éng mang tÝnh quyÒn
lùc nhµ n­íc, thÓ hiÖn: C¬ quan ADPL ¸p dông theo ý
chÝ ®¬n ph­¬ng mµ kh«ng phô thuéc vµo ý chÝ cña bªn
bÞ ¸p dông. ViÖc thùc hiÖn c¸c quy ®Þnh trong v¨n
b¶n ADPL ®­îc ®¶m b¶o thùc hiÖn b»ng c­ìng chÕ nhµ
n­íc.
Ba lµ, ADPL lµ mét ho¹t ®éng ®­îc tiÕn hµnh theo
mét thñ tôc tè tông rÊt chÆt chÏ. Ch¼ng h¹n, muèn
ADPL h×nh sù ph¶i thù c hiÖn ®óng theo c¸c quy ®Þnh
cña Bé luËt tè tông h×nh sù vµ Bé luËt h×nh sù.
Bèn lµ, ADPL lµ mét ho¹t ®éng s¸ng t¹o. NghÜa
lµ, khu«n khæ cña ph¸p luËt cho phÐp ng­êi ADPL ph¶i
vËn dông tri thøc khoa häc cña m×nh ®Ó ADPL s¸ng t¹o
mµ kh«ng rËp khu«n, m¸y mã c.
¸p dông ph¸p luËt th­êng ®­îc thùc hiÖn trong
c¸c tr­êng hîp sau:
- Thø nhÊt, khi cÇn ¸p dông c¸c biÖn ph¸p c­ìng
chÕ b»ng mét chÕ tµi thÝch hîp ®èi víi nh÷ng chñ thÓ
cã hµnh vi vi ph¹m ph¸p luËt. Ch¼ng h¹n, khi cÇn
c­ìng chÕ mét h×nh ph¹t tï ®èi víi kÎ thùc hiÖn hµnh
vi ph¹m téi th× c¸c c¬ quan b¶o vÖ ph¸p luËt nh­
C«ng an, ViÖn kiÓm s¸t, Tßa ¸n ®· dùa trªn c¬ së
ph¸p luËt h×nh sù ®Ó tiÕn hµnh ®iÒu tra, truy tè,
xÐt xö, ra b¶n ¸n, Ên ®Þnh tr¸ch nhiÖm h×nh sù ®èi

13
víi ng­êi ph¹m téi vµ buéc hä ph¶i chÊp h µnh h×nh
ph¹t ®· nªu trong b¶n ¸n ®ã.
- Thø hai, khi nh÷ng quyÒn vµ nghÜa vô ph¸p lý
cña chñ thÓ kh«ng mÆc nhiªn ph¸t sinh, thay ®æi hoÆc
chÊm døt nÕu thiÕu sù can thiÖp cña Nhµ n­íc. Ch¼ng
h¹n, §iÒu 55 cña HiÕn ph¸p n¨m 1992 quy ®Þnh: "Lao
®éng lµ quyÒn vµ nghÜa vô cña c«ng d©n", nh­ng quyÒn
vµ nghÜa vô ®ã chØ ph¸t sinh khi cã quyÕt ®Þnh cña
c¬ quan nhµ n­íc cã thÈm quyÒn hoÆc tæ chøc, c¸ nh©n
®­îc nhµ n­íc trao quyÒn tuyÓn dông c«ng d©n ®ã vµo
lµm viÖc.
- Thø ba, khi x¶y ra tranh chÊp vÒ quyÒn chñ thÓ
vµ nghÜa vô ph¸p lý gi÷a c¸c bªn tham gia QHPL mµ
c¸c bªn kh«ng tù gi¶i quyÕt ®­îc. Ch¼ng h¹n, khi
ph¸t sinh tranh chÊp vÒ quyÒn vµ nghÜa vô gi÷a c¸c
bªn trong hîp ®ång d©n sù mµ hai bªn kh«ng bµn b¹c
gi¶i quyÕt ®­îc nªn ph¶i nhê ®Õn Tßa ¸n vµ Tßa ¸n
c¨n cø vµo c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt ra mét b¶n ¸n
x¸c ®Þnh c¸c quyÒn vµ nghÜa vô gi÷a c¸c bªn.
- Thø t­, trong mét sè quan hÖ ph¸p luËt mµ Nhµ
n­íc thÊy cÇn thiÕt ph¶i tham gia kiÓm tra, gi¸m s¸t
ho¹t ®éng cña c¸c bªn tham gia vµo quan hÖ ®ã hoÆc
Nhµ n­íc x¸c nhËn sù tån t¹i hay kh«ng tån t¹i mét
sè sù viÖc, sù kiÖn thùc tÕ. VÝ dô: ViÖc x¸c nhËn di
chóc, chøng thùc thÕ chÊp, chøng nhËn ®¨ng ký kÕt
h«n...

14
Tõ sù ph©n tÝch trªn, cã thÓ ®­a ra mét kh¸i
niÖm: ADPL lµ mét ho¹t ®éng mang tÝnh tæ chøc, tÝnh
quyÒn lùc nhµ n­íc, trong ®ã nhµ n­íc th«ng qua c¸c
c¬ quan nhµ n­íc cã thÈm quyÒn, c¸c tæ chøc x· héi,
c¸c c¸ nh©n ®­îc Nhµ n­íc trao quyÒn c¨n cø vµo c¸c
quy ®Þnh cña ph¸p luËt ®Ó ®Ò ra mét v¨n b¶n ADPL lµm
ph¸t sinh, thay ®æi hoÆc chÊm døt c¸c quan hÖ ph¸p
luËt.
1.1.2. Kh¸i niÖm ¸p dông ph¸p luËt trong gi¶i
quyÕt ¸n h«n nh©n vµ gia ®×nh
Tr­íc khi nguyªn cøu kh¸i niÖm ADPL trong gi¶i
quyÕt HN vµ G§, ta cÇn lµm râ kh¸i niÖm HN vµ G§.
1.1.2.1. Kh¸i niÖm h«n nh©n vµ gia ®×nh
*
Kh¸i niÖm h«n nh©n: Tr­íc hÕt h«n nh©n lµ
hiÖn t­îng x· héi, lµ sù liªn kÕt gi÷a ng­êi ®µn
«ng vµ ng­êi ®µn bµ. Trong x· héi cã giai cÊp, h«n
nh©n mang tÝnh giai cÊp. D­íi chÕ ®é XHCN, h«n nh©n
lµ sù liªn kÕt gi÷a ng­êi ®µn «ng vµ ng­êi ®µn bµ
®­îc ph¸p luËt thõa nhËn ®Ó x©y dùng gia ®×nh vµ
chung sèng víi nhau suèt ®êi. Sù liªn kÕt ®ã ph¸t
sinh, h×nh thµnh do viÖc kÕt h«n vµ ®­îc biÓu hiÖn
ë mét quan hÖ x· héi g¾n liÒn víi nh©n th©n, ®ã lµ
quan hÖ vî chång. Quan hÖ nµy lµ quan hÖ giíi tÝnh,
thùc chÊt vµ ý nghÜa cña nã biÓu hiÖn trong viÖc
sinh ®Î, nu«i nÊng, gi¸o dôc con c¸i, ®¸p øng cho
nhau nh÷ng nhu cÇu tinh thÇn vµ vËt chÊt trong ®êi
sèng hµng ngµy. Trong mçi giai ®o¹n ph¸t triÓn cña

15
lÞch sö, giai cÊp thèng trÞ b»ng ph¸p luËt ®iÒu
chØnh quan hÖ h«n nh©n cho phï hîp víi ý chÝ,
nguyÖn väng cña m×nh , phï hîp víi lîi Ých giai cÊp
m×nh, x· héi nµo th× cã h×nh th¸i h«n nh©n ®ã vµ
t­¬ng øng víi chÕ ®é h«n nh©n nhÊt ®Þnh. Ch¼ng
h¹n, x· héi phong kiÕn cã h×nh thøc h«n nh©n phong
kiÕn, mang b¶n chÊt cña h«n nh©n phong kiÕn. Trong
x· héi t­ b¶n cã h×nh thøc h«n nh©n t­ s¶n mang
b¶n chÊt cña x· héi t­ s¶n. X · héi XHCN cã h×nh
thøc cña h«n nh©n x· héi chñ nghÜa.
ë n­íc ta hiÖn nay, h«n nh©n theo LuËt HN vµ G§
ViÖt Nam lµ sù liªn kÕt gi÷a mét ng­êi ®µn «ng vµ
mét ng­êi ®µn bµ trªn nguyªn t¾c hoµn toµn tù
nguyÖn, b×nh ®¼ng theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt ®Ó
chung sèng víi nhau suèt ®êi, x©y dùng gia ®×nh h¹nh
phóc, d©n chñ, hoµ thuËn vµ bÒn v÷ng. Kho¶n 6, §iÒu
8 LuËt HN vµ G§ n¨m 2000 gi¶i thÝch: "H«n nh©n lµ
quan hÖ gi÷a ng­êi vî vµ chång sau khi ®· kÕt h«n".
* Kh¸i niÖm gia ®×nh: Réng h¬n kh¸i niÖm h«n
nh©n, h«n nh©n lµ mèi quan hÖ gi÷a nam vµ n÷, gi÷a
vî vµ chång, lµ tiÒn ®Ò x©y dùng gia ®×nh. X· héi
loµi ng­êi ®· tr¶i qua nhiÒu h×nh th¸i gia ®×nh
kh¸c nhau, gia ®×nh lµ s¶n phÈm cña x· héi, ®·
ph¸t sinh vµ ph¸t triÓ n cïng víi sù ph¸t triÓn cña
x· héi. Do vËy, gia ®×nh lµ h×nh ¶nh thu nhá cña
x· héi, lµ tÕ bµo cña x· héi. Trong mçi h×nh th¸i
kinh tÕ - x· héi kh¸c nhau mang tÝnh chÊt vµ kÕt

16
cÊu cña gia ®×nh còng kh¸c nhau. Gia ®×nh XHCN lµ
h×nh th¸i cao nhÊt trong lÞch sö, chÕ ®é XHCN
quyÕt ®Þnh sù xuÊt hiÖn vµ ph¸t triÓn cña gia ®×nh
XHCN. Quan hÖ b×nh ®¼ng vÒ mäi mÆt gi÷a vî chång
trong gia ®×nh XHCN ph¶n ¸nh mèi quan hÖ b×nh ®¼ng
gi÷a nam vµ n÷ trong gia ®×nh còng nh­ ngoµi x·
héi.
ë ViÖt Nam Kho¶n 10, §iÒu 8 LuËt HN vµ G§ n¨m
2000 quy ®Þnh: "Gia ®×nh lµ tËp hîp nh÷ng ng­êi g¾n
bã víi nhau do h«n nh©n, quan hÖ huyÕt thèng hoÆc do
quan hÖ nu«i d­ìng lµm ph¸t sinh c¸c nghÜa vô vµ
quyÒn gi÷a hä víi nhau" [36, tr.13].
Nh­ vËy, gia ®×nh cã thÓ gåm vî chång, con c¸i,
anh chÞ em, cha mÑ, «ng bµ… cïng chung sèng víi nhau,
cã quan hÖ huyÕt thèng hoÆc quan hÖ nu«i d­ìng. Trong
qu¸ tr×nh chung sèng ph¸t sinh c¸c quyÒn vµ nghÜa vô
®èi víi nhau. HN vµ G§ lµ nh÷ng hiÖn t­îng x· héi mµ
lu«n lu«n ®­îc c¸c nhµ triÕt häc, x· héi häc, s ö häc,
luËt häc... nghiªn cøu. H«n nh©n lµ c¬ së cña gia
®×nh, cßn gia ®×nh lµ tÕ bµo cña x· héi, mµ trong ®ã
kÕt hîp chÆt chÏ, hµi hßa lîi Ých cña mçi c«ng d©n,
nhµ n­íc vµ x· héi. C.M¸c vµ Ph.¡ngghen ®· chøng
minh mét c¸ch khoa häc r»ng, HN vµ G§ lµ ph¹m trï
ph¸t triÓn theo lÞch sö, r»ng gi÷a chÕ ®é kinh tÕ -
x· héi vµ tæ chøc gia ®×nh cã mèi liªn quan trùc
tiÕp vµ chÆt chÏ. Trong t¸c phÈm "Nguån gèc cña gia
®×nh, cña chÕ ®é t­ h÷u vµ Nhµ n­íc" (1884),

17
Ph.¡ngghen ®· nhÊn m¹nh r»ng: ChÕ ®é gia ®×nh trong
x· héi phô thuéc vµo quan hÖ së h÷u thèng trÞ trong
x· héi ®ã vµ b­íc chuyÓn tõ h×nh th¸i gia ®×nh nµy
lªn h×nh th¸i gia ®×nh kh¸c cao h¬n suy cho cïng
®­îc quyÕt ®Þnh bëi nh÷ng ®iÒu kiÖn vËt chÊt cña ®êi
sèng x· héi. B»ng t¸c phÈm ®ã, Ph.¡ngghen ®· lµm
thay ®æi quan ®iÓm tr­íc ®©y vÒ h×nh th¸i HN vµ G§
trong lÞch sö.
T¹i c¸c §iÒu 9, 10, 11, ch­¬ng X, LuËt H«n nh©n
vµ gia ®×nh n¨m 2000 quy ®Þnh viÖc kÕt h«n, ®Ó ®­îc
c«ng nhËn h«n nh©n hîp ph¸p; viÖc ®¨ng ký kÕt h«n
ph¶i tu©n theo c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt v µ viÖc ly
h«n còng nh­ gi¶i quyÕt c¸c quan hÖ liªn quan ®Õn h«n
nh©n còng ®­îc tiÕn hµnh theo tr×nh tù ph¸p luËt nhÊt
®Þnh, c¸c b­íc ph¶i ®­îc tu©n thñ theo Bé luËt Tè
tông d©n sù khi gi¶i quyÕt mét vÊn ®Ò cô thÓ th× ®­îc
¸p dông theo LuËt H«n nh©n vµ gia ®×nh.
1.1.2.2. ¸p dông ph¸p luËt trong gi¶i quyÕt ¸n
h«n nh©n vµ gia ®×nh - Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm
* VÒ kh¸i niÖm ADPL trong gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§:
Trong tæ chøc bé m¸y Nhµ n­íc Céng hßa x· héi
chñ nghÜa ViÖt Nam, Tßa ¸n lµ c¬ quan duy nhÊt cã
thÈm quyÒn xÐt xö. HiÕn ph¸p n¨m 1946, HiÕn ph¸p
®Çu tiªn cña Nhµ n­íc ViÖt Nam ®éc lËp, mÆc dï
kh«ng quy ®Þnh râ Tßa ¸n lµ c¬ quan xÐt xö, nh­ng
trªn tinh thÇn cña HiÕn ph¸p chóng ta còng cã thÓ
hiÓu Tßa ¸n lµ c¬ quan xÐt xö. C¸c b¶n HiÕn ph¸p

18
1959, 1980 vµ 1992 ®· q uy ®Þnh râ vÒ chøc n¨ng xÐt
xö cña Tßa ¸n, §iÒu 127, HiÕn ph¸p 1992 ®· quy
®Þnh: "Tßa ¸n NDTC, c¸c TAND ®Þa ph­¬ng, c¸c Tßa ¸n
qu©n sù vµ c¸c Tßa ¸n kh¸c do luËt ®Þnh lµ c¬ quan
xÐt xö cña n­íc CHXHCNVN" [29, tr.171]. Trªn c¬ së
HiÕn ph¸p, §iÒu 1, LuËt Tæ chøc TAND quy ®Þnh vÒ
chøc n¨ng xÐt xö cña Tßa ¸n: "Tßa ¸n xÐt xö nh÷ng
vô ¸n vÒ h×nh sù, d©n sù, HN vµ G§, lao ®éng, kinh
tÕ, hµnh chÝnh vµ gi¶i quyÕt nh÷ng viÖc kh¸c theo
quy ®Þnh cña ph¸p luËt" [29, tr.7].
Trong qu¸ tr×nh xÐt xö tßa ¸n ph¶i ADPL ®Ó gi¶ i
quyÕt c¸c vô ¸n. §èi víi c¸c vô ¸n HN vµ G§, Tßa ¸n
ph¶i ADPL ®Ó gi¶i quyÕt kÓ tõ kh©u ph©n lo¹i ®¬n,
thô lý ®¬n, ®iÒu tra, thu thËp chøng cø, x¸c minh,
®Þnh gi¸ tµi s¶n… cho ®Õn khi ®­a vô ¸n ra xÐt xö vµ
tïy tõng vô ¸n cô thÓ mµ ph©n lo¹i gi¶i quyÕt kh ¸c
nhau nh­: QuyÕt ®Þnh di lý, vô ¸n t¹m ®×nh chØ, ®×nh
chØ, c«ng nhËn hßa gi¶i thµnh, c«ng nhËn thuËn t×nh
ly h«n hoÆc quyÕt ®Þnh ®­a vô ¸n ra xÐt xö.
Ho¹t ®éng gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§ cô thÓ ®­îc
giao cho mét ThÈm ph¸n chÞu tr¸ch nhiÖm tõ khi nhËn
®¬n thô lý. Tr×nh tù c¸c b­íc gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§
tr­íc ®©y ph¶i tu©n theo Ph¸p lÖnh thñ tôc gi¶i
quyÕt c¸c vô ¸n d©n sù n¨m 1986, nay ®­îc ¸p dông
theo Bé luËt Tè tông d©n sù n­íc CHXHCNVN n¨m 2004.
Theo quy ®Þnh khi ®­¬ng sù göi ®¬n ®Ò nghÞ gi¶i
quyÕt vô ¸n HN vµ G§ ®Õn TAND cÊp cã thÈm quyÒn gi¶i

19
quyÕt, sau khi nhËn ®¬n Tßa ¸n tiÕn hµnh ph©n lo¹i
vµ thô lý gi¶i quyÕt theo tr×nh tù tè tông, nh­ ®iÒu
tra thu thËp chøng cø vô ¸n, lùa chän QPPL, ra c¸c
quyÕt ®Þnh hoÆc ra b¶n ¸n buéc c¸c ®­¬ng sù thi hµnh
b»ng nhiÒu h×nh thøc nh­, tù nguyÖn thi hµnh hoÆc cã
sù c­ìng chÕ thi hµnh cña c¬ quan thi hµnh ¸n d©n
sù.
Ngoµi c¬ quan Tßa ¸n ADPL, gi¶i quyÕt ¸n HN vµ
G§ cßn cã sù tham gia cña ViÖn KiÓm s¸t nh©n d©n
(cïng cÊp) trong giai ®o¹n ®iÒu tra. KiÓm so¸t viÖc
tu©n theo ph¸p luËt trong ho¹t ®éng tè tông d©n sù,
nh­ tham gia ®Þnh gi¸ tµi s¶n, yªu cÇu ®iÒu tra bæ
sung... tham gia phiªn tßa xÐt xö vµ ®­îc ph¸t biÓu
vÒ viÖc gi¶i quyÕt vô ¸n, thùc hiÖn quyÒn c«ng tè
t¹i phiªn tßa. Tuy nhiªn, TAND lµ c¬ quan cã tr¸ch
nhiÖm chñ yÕu trong viÖc gi¶i quyÕt vô ¸n HN vµ G§.
NÕu ViÖn kiÓm s¸t tõ chèi kh«ng tham gia giai ®o¹n
®iÒu tra vµ xÐt xö, th× vô ¸n vÉn ®­îc Toµ ¸n tiÕn
hµnh gi¶i quyÕt theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. HÇu hÕt
trong c¸c giai ®o¹n ADPL, ho¹t ®éng gi¶i quyÕt ¸n HN
vµ G§ do Tßa ¸n trùc tiÕp gi¶i quyÕt mµ kh«ng phô
thuéc vµo c¸c chñ thÓ kh¸c.
* §Æc ®iÓm cña ¸p dông ph¸p luËt trong gi¶i
quyÕt ¸n HN vµ G§
cña TAND:
¸p dông ph¸p luËt cña trong gi¶i quyÕt ¸n HN vµ
G§ cã nh÷ng ®Æc ®iÓm nh­ sau:

20
- ¸p dông ph¸p luËt trong gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§
chØ do c¸c c¬ quan nhµ n­íc cã thÈm quyÒn tiÕn hµnh,
®ã lµ hÖ thèng TAND. Toµ ¸n lµ c¬ quan cã thÈm quyÒn
duy nhÊt cã quyÒn ADPL ®Ó gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§.
Toµ ¸n lµ c¬ quan duy nhÊt cã thÈm quyÒn ADPL ®Ó
gi¶i quyÕt c¸c vô ¸n HN vµ G§.
- ¸p dông ph¸p luËt trong gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§
®­îc tiÕn hµnh theo mét thñ tôc chÆt chÏ do ph¸p
luËt tè tông d©n sù vµ c¸c QPPL cña LuËt H«n nh©n vµ
gia ®×nh quy ®Þnh. Khi tiÕn hµnh gi¶i quyÕt mét vô
¸n HN vµ G§, c¸c tr×nh tù x©y dùng hå s¬ tõ kh©u thô
lý, ®iÒu tra, thu thËp chøng cø ®Õn khi ra quyÕt
®Þnh hoÆc vô ¸n ®­a ra xÐt ®Òu ph¶i tu©n theo c¸c
b­íc nh­ ®· quy ®Þnh trong LuËt Tè tông d©n sù nh»m
®¶m b¶o quyÒn lîi hîp ph¸p cña c¸c bªn ®­¬ng sù.
- ¸p dông ph¸p luËt trong gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§
lµ mét ho¹t ®éng mang tÝnh quyÒn lùc cña nhµ n­íc,
Tßa ¸n ®­îc nhµ n­íc trao quyÒn ®Ó lùa chän c¸c QPPL
vµ ADPL trong gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§.
- ¸p dông ph¸p luËt trong gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§
lµ mét ho¹t ®éng mang tÝnh khoa häc vµ s¸ng t¹o do
ThÈm ph¸n vµ Héi ®ång x Ðt xö thùc hiÖn. ChØ cã ThÈm
ph¸n, Héi ®ång xÐt xö trùc tiÕp gi¶i quyÕt vô ¸n HN
vµ G§ míi ®­îc ¸p dông c¸c QPPL, sao cho phï hîp vµ
khoa häc ®Ó gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§. Trong khu«n khæ
cña ph¸p luËt cho phÐp, ThÈm ph¸n vµ Héi thÈm nh©n
d©n ADPL s¸ng t¹o, n ghÜa lµ dùa vµo trÝ tuÖ vµ niÒm
tin néi t©m cña m×nh ®Ó ADPL.

21
- ¸p dông ph¸p luËt trong gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§
diÔn ra trªn ph¹m vi réng víi nhiÒu vô ¸n ®a d¹ng,
phøc t¹p. Tuy cïng mét lo¹i ¸n vÒ HN vµ G§ nh­ng
tÝnh chÊt tõng vô ¸n còng kh¸c nhau, trong c¸ c vô ¸n
c¸c ®­¬ng sù cã thiÖn chÝ cïng nhau h­íng ®Õn gi¶i
quyÕt vô viÖc ®¬n gi¶n cã thÓ thùc hiÖn viÖc gi¶i
quyÕt vô ¸n trong mét thêi gian ng¾n, nh­ng nÕu cã
sù tranh chÊp th× vô viÖc ph¶i tu©n thñ theo c¸c
b­íc cña LuËt Tè tông d©n sù.
Dùa trªn c¬ së kh¸i niÖm ADPL vµ tõ sù ph©n tÝch
vÒ ADPL trong gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§ nªu trªn, chóng
ta cã thÓ rót ra kh¸i niÖm: ADPL trong gi¶i quyÕt ¸n
HN vµ G§ lµ mét ho¹t ®éng mang tÝnh tæ chøc, tÝnh
quyÒn lùc nhµ n­íc mµ trong ®ã nhµ n­íc th«ng qua
c¸c ThÈm ph¸n, hoÆc Héi ®ång xÐt xö c¨n cø vµo c¸c
quy ®Þnh cña ph¸p luËt h«n nh©n, gia ®×nh vµ c¸c quy
®Þnh kh¸c cña ph¸p luËt ®Ó ra mét quyÕt ®Þnh c¸
biÖt, hoÆc mét b¶n ¸n lµm ph¸t sinh, thay ®æi, hoÆc
chÊm døt c¸c quan hÖ ph¸p luËt vÒ HN vµ G§.
1.2. c¸c giai ®o¹n vµ néi dung ¸p dông ph¸p luËt trong
gi¶i quyÕt ¸n h«n nh©n vµ gia ®×nh
1.2.1. C¸c giai ®o¹n ¸p dông ph¸p luËt trong
gi¶i quyÕt ¸n h«n nh©n vµ gia ®×nh
¸p dông ph¸p luËt gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§ nãi
riªng cña TAND, lµ sù biÓu hiÖn cô thÓ cña ADPL nãi
chung. Do tÝnh ®a d¹ng cña tranh chÊp vÒ HN vµ G§
nh­ mét bªn kiªn quyÕt xin ly h«n, mét bªn kiªn
quyÕt xin ®oµn tô, tranh chÊp con hoÆc tranh chÊp vÒ

22
tµi s¶n trong h«n nh©n… cïng nh÷ng quy ®Þnh vÒ thñ
tôc tè tông khi gi¶i quyÕt c¸c vô ¸n do ph¸p luËt
quy ®Þnh, nªn ADPL trong viÖc gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§
cã bèn giai ®o¹n sau:
Mét lµ, ph©n tÝch nh÷ng t×nh tiÕt kh¸ch quan cña
vô ¸n HN vµ G§ lµm râ c¸c ®¨ng tr­ng ph¸p ph¸p lý
cña vô ¸n:
§©y lµ ho¹t ®éng ®Çu tiªn trong c¸c giai ®o¹n
ADPL, gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§. Trong ho¹t ®én g nµy,
Tßa ¸n ph¶i x¸c ®Þnh lo¹i viÖc, thÈm quyÒn thuéc Tßa
¸n cÊp nµo gi¶i quyÕt, hoÆc th«ng b¸o cho c¸c ®­¬ng
sù quyÒn ®­îc lùa chän Tßa ¸n. Do vËy, khi thô lý vô
¸n cÇn thu thËp c¸c th«ng tin liªn quan ®Õn vô ¸n
nh­ ®¬n ph¶i cã x¸c nhËn cña chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng
n¬i c­ tró, sao nép ®¨ng ký kÕt h«n, x¸c ®Þnh n¬i cã
hé khÈu c­ tró hoÆc n¬i c­ tró cuèi cïng cña ®­¬ng
sù, nguyÖn väng cña c¸c ®­¬ng sù lùa chän Toµ ¸n nµo
gi¶i quyÕt vµ c¸c giÊy tê kh¸c cã liªn quan ®Ó x¸c
®Þnh thÈm quyÒn gi¶i quyÕt cña Toµ ¸n .
§Ó ph©n tÝch c¸c t×nh tiÕt kh¸ch quan cña vô
¸n HN vµ G§ th× ph¶i tiÕn hµnh ®iÒu tra x¸c minh,
lµm râ néi dung vô ¸n. Tuy nhiªn, cã nh÷ng tr­êng
hîp kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i tiÕn hµnh ®iÒu tra, mµ
xuÊt ph¸t tõ nguyªn t¾c quyÒn tù ®Þnh ®o¹t vµ nghÜa
vô chøng minh cña c¸c bªn ®­¬ng sù tù xuÊt tr×nh
chøng cø, c¸c ®­¬ng sù tù tháa thuËn ®­îc c¸c tranh
chÊp trong quan hÖ HN vµ G§, th× vô ¸n còng kh«ng
ph¶i tiÕn hµnh tÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng ®iÒu tra, ®©y

23
còng lµ ®Æc ®iÓm riªng cña vô ¸n HN vµ G§. VÝ dô:
Khi thô lý gi¶i quyÕt mét vô kiÖn xin ly h«n, Tßa ¸n
yªu cÇu nguyªn ®¬n vµ bÞ ®¬n cung cÊp c¸c lo¹i giÊy
tê cã liªn quan ®Õn quan hÖ h«n nh©n, c¸c ®­¬ng sù tù
viÕt vµo b¶n tù khai. Trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt vô
¸n c¸c ®­¬ng sù tù tháa thuËn, ®Þnh ®o¹t ®­îc c¸c mèi
quan hÖ trong h«n nh©n th× Tßa ¸n ra quyÕt ®Þnh c«ng
nhËn viÖc tháa thuËn cña hä .
Trªn c¬ së kÕt qu¶ ®iÒu tra x¸c minh vô ¸n chñ
thÓ ADPL ph©n tÝch nh÷ng t×nh tiÕt kh¸ch quan cña vô
¸n HN vµ G§, lµm râ c¸c ®Æc tr­ng ph¸p lý cña vô ¸n
®Ó tiÕn hµnh c¸c b­íc tiÕ p theo gi¶i quyÕt vô ¸n ®ã.
Hai lµ, lùa chän c¸c QPPL vÒ HN vµ G§, vÒ d©n
sù, vÒ tè tông d©n sù t­¬ng øng ®Ó gi¶i quyÕt vô ¸n
h«n nh©n vµ gia ®×nh.
Nãi chung viÖc lùa chän QPPL ®Ó ADPL ®­îc tiÕn
hµnh theo ý chÝ ®¬n ph­¬ng cña Toµ ¸n cã thÈm quyÒn,
kh«ng phô thuéc vµo ý chÝ cña chñ thÓ bÞ ¸p dông,
®iÒu nµy ®­îc thÓ hiÖn rÊt râ ®èi víi viÖc ADPL trong
gi¶i quyÕt ¸n h×nh sù vµ gi¶i quyÕt vi ph¹m hµnh
chÝnh, nh­ng ®èi víi viÖc gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§ vÒ
c¬ b¶n còng nh­ vËy, song cã mét sè tr­êng hîp cã thÓ
trong khi gi¶i quyÕt vô ¸n c¸c ®­¬ng sù cã thÓ thùc
hiÖn quyÒn cña m×nh theo ph¸p luËt quy ®Þnh sÏ thay
®æi quan ®iÓm, nªn dÉn ®Õn vô ¸n kh«ng ph¶i tiÕp tôc
®iÒu tra, xÐt xö mµ cã thÓ ra mét trong c¸c quyÕt
®Þnh theo h­íng kh¸c phô thuéc vµo ý chÝ cña c¸c chñ
thÓ bÞ ADPL, nh­ng lùa chän c¸c QPPL vÉn lµ do c¬
quan toµ ¸n.

24
Ba lµ, lµm s¸ng tá t­ t­ëng vµ néi dung cña QPPL
h«n nh©n gia ®×nh vµ c¸c QPPL kh¸c khi ®­a ra ¸p
dông ®èi víi vô ¸n HN vµ G§.
§©y lµ qu¸ tr×nh vËn dông tæng hîp c¸c tri thøc
chÝnh trÞ, kinh tÕ, x· héi, ®Æc biÖt lµ c¸c tri thøc
ph¸p lý. §Ó lµm s¸ng tá t­ t­ëng néi dung c¸c quy
ph¹m liªn quan ®Õn lÜnh vùc HN vµ G§. Giai ®o¹n nµy
cña qu¸ tr×nh ADPL nh»m nhËn thøc ®óng ®¾n néi dung,
t­ t­ëng cña QPPL ®­a ra ¸p dông, ®Ó gi¶i quyÕt ¸n HN
vµ G§. ViÖc ADPL ph¶i th«ng qua ng­êi cã thÈm quyÒn
khi ADPL.
Bèn lµ, ra quyÕt ®Þnh ¸p dông ph¸p luËt hoÆc ra
mét b¶n ¸n ®Ó gi¶i quyÕt vô ¸n HN vµ G§ .
§©y lµ giai ®o¹n thÓ hiÖn kÕt qu¶ cña ba giai
®o¹n trªn, ë giai ®o¹n nµy Tßa ¸n cã thÈm quyÒn ra
quyÕt ®Þnh hoÆc b ¶n ¸n ®Ó quy ®Þnh tr¸ch nhiÖm,
quyÒn lîi vµ nghÜa vô cña c¸c ®­¬ng sù ®ang cã tranh
chÊp trong quan hÖ h«n nh©n. V¨n b¶n ADPL nµy thÓ
hiÖn rÊt râ n¨ng lùc, tr×nh ®é cña ThÈm ph¸n vµ Héi
®ång xÐt xö khi ADPL. Bëi v×, trong giai ®o¹n nµy
c¸c ph¸n quyÕt cuèi cïng mang tÝnh ph¸p lý, ph¸n
quyÕt nµy chÝnh lµ viÖc vËn dông c¸c quy ®Þnh ph¸p
luËt vÒ lÜnh vùc HN vµ G§ ®Ó gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§.
QuyÕt ®Þnh ADPL ph¶i phï hîp víi QPPL ®­a ra ¸p
dông chø kh«ng thÓ xuÊt ph¸t tõ ý chÝ chñ quan hoÆc
t×nh c¶m c¸ nh©n cña ng ­êi cã thÈm quyÒn, néi dung
quyÕt ®Þnh b¶n ¸n ph¶i râ rµng, chÝnh x¸c.
1.2.2. Néi dung ho¹t ®éng ¸p dông ph¸p luËt
trong gi¶i quyÕt ¸n h«n nh©n vµ gia ®×nh

25
Ho¹t ®éng ADPL trong gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§ còng
rÊt ®a d¹ng vµ phong phó, nh­ng quy vÒ nh÷ng néi
dung c¬ b¶n sau:
Thø nhÊt, ho¹t ®éng ADPL trong thô lý, ®iÒu tra,
®×nh chØ vµ t¹m ®×nh chØ vô ¸n:
 Thô lý vô ¸n:
C¸ nh©n, c¬ quan, tæ chøc do Bé luËt Tè tông d©n
sù quy ®Þnh cã quyÒn khëi kiÖn vÒ viÖc HN vµ G§, yªu
cÇu Tßa ¸n cã thÈm quyÒn gi¶i quyÕt. §iÒu 27, 28 cña
Bé luËt Tè tông d©n sù quy ®Þnh nh÷ng lo¹i viÖc mµ
Tßa ¸n thô lý gi¶i quyÕt vô ¸n khi cã ®¬n khëi kiÖn
thuéc lÜnh vùc HN vµ G§ gåm:
- Ly h«n, tranh chÊp vÒ con nu«i, chia tµi s¶n
khi ly h«n.
- Tranh chÊp vÒ tµi s¶n chung cña vî chång trong
thêi kú h«n nh©n.
- Tranh chÊp vÒ thay ®æi ng­êi trùc tiÕp nu«i
con sau khi ly h«n.
- Tranh chÊp vÒ x¸c ®Þnh cha, mÑ cho con hoÆc x¸c
®Þnh con cho cha mÑ.
- Tranh chÊp vÒ cÊp d­ìng.
- Yªu cÇu hñy viÖc kÕt h«n tr¸i phÐp.
- Yªu cÇu c«ng nh©n thuËn t×nh ly h«n, n u«i con,
chia tµi s¶n khi ly h«n.
- Yªu cÇu c«ng nhËn sù tháa thuËn vÒ thay ®æi
ng­êi trùc tiÕp nu«i con sau khi ly h«n.

26
- Yªu cÇu h¹n chÕ quyÒn cña cha mÑ ®èi víi con
ch­a thµnh niªn hoÆc quyÒn th¨m nom con sau khi ly
h«n.
- Yªu cÇu chÊm døt viÖc nu«i con nu«i.
- Yªu cÇu c«ng nhËn vµ cho thi hµnh t¹i ViÖt
Nam.
- C¸c tranh chÊp kh¸c vµ nh÷ng yªu cÇu kh¸c vÒ
HN vµ G§ mµ ph¸p luËt cã quy ®Þnh.
Trong thùc tÕ c¸c lo¹i viÖc tranh chÊp vÒ HN vµ
G§ khi c¸c ®­¬ng sù göi ®¬n ®Õn Tßa ¸n viÕt rÊt ®¬n
gi¶n Ýt c¸c th«ng tin ®Ó xem xÐt, thuéc lo¹i tranh
chÊp nµo, thuéc thÈm quyÒn Tßa ¸n nµo gi¶i quyÕt.
- Sau khi nhËn ®¬n khëi kiÖn vµ tµi liÖu, nh÷ng
chøng cø kÌm theo, nÕu xÐt thÊy vô ¸n thuéc thÈm
quyÒn gi¶i quyÕt cña Tßa ¸n th× th«ng b¸o cho ng­êi
khëi kiÖn biÕt ®Ó hä ®Õ n Tßa ¸n lµm thñ tôc nép tiÒn
t¹m øng ¸n phÝ.
- Tßa ¸n dù tÝnh sè tiÒn t¹m øng ¸n phÝ, ghi vµo
phiÕu b¸o vµ giao cho ng­êi khëi kiÖn ®Ó hä nép tiÒn
t¹m øng ¸n phÝ. Trong thêi h¹n 15 ngµy kÓ tõ ngµy
nhËn ®­îc giÊy b¸o cña Tßa ¸n vÒ viÖc tiÒn t¹m øng
¸n phÝ, ng­êi khëi kiÖn ph¶i nép tiÒn t¹m øng ¸n
phÝ.
Tßa ¸n thô lý vô ¸n khi ng­êi khëi kiÖn nép cho
Tßa ¸n biªn lai t¹m thu tiÒn ¸n phÝ. NÕu tr­êng hîp
®­îc miÔn hoÆc kh«ng ph¶i nép tiÒn t¹m øng ¸n phÝ
th× Tßa ¸n ph¶i thô lý khi nhËn ®­îc ®¬n khëi kiÖn
vµ tµi liÖu chøng cø kÌm theo, nÕu cã.

27
Kh¸c víi ph¸p lÖnh thñ tôc gi¶i quyÕt c¸c vô ¸n
d©n sù t¹i §iÒu 37 quy ®Þnh: "NÕu thÊy vô ¸n thuéc
thÈm quyÒn cña m×nh, Tßa ¸n b¸o ngay cho nguyªn ®¬n
nép tiÒn t¹m øng ¸n phÝ, trong thêi h¹n 1 th¸ng kÓ
tõ ngµy nép ®¬n... Tßa ¸n thô lý vô ¸n kÓ tõ ngµy
nguyªn ®¬n nép tiÒn", nh­ng ®èi víi Bé luËt Tè tông
d©n sù t¹i §iÒu 167 quy ®Þnh: "Tßa ¸n ph¶i nhËn ®¬n
khëi kiÖn do ®­¬ng sù nép trùc tiÕp t¹i Tßa ¸n hoÆc
göi qua b­u ®iÖn vµ ph¶i ghi vµo sæ nhËn ®¬n. Trong
thêi h¹n 05 ngµy lµm viÖc, kÓ tõ ngµy nhËn ®­îc ®¬n
khëi kiÖn Tßa ¸n ph¶i xem xÐt vµ cã mét trong c¸c
quyÕt ®Þnh sau ®©y:
- TiÕn hµnh thñ tôc thô lý vô ¸n nÕu thuéc thÈm
quyÒn cña m×nh.
- ChuyÓn ®¬n khëi kiÖn cho Tßa ¸n cã thÈm quyÒn
vµ th«ng b¸o cho ng­êi khëi kiÖn, nÕu vô ¸n thuéc
thÈm quyÒn gi¶i quyÕt cña Tßa ¸n kh¸c.
- Tr¶ l¹i ®¬n cho ng­êi khëi kiÖn, nÕu viÖc ®ã
kh«ng thuéc thÈm quyÒn gi¶i quyÕt cña Tßa ¸n.
ViÖc tr¶ l¹i ®¬n th× ®­îc ph©n ra trong c¸c
tr­êng hîp:
- Ng­êi khëi kiÖn kh«ng cã quyÒn khëi kiÖn hoÆc
kh«ng cã n¨ng lùc hµnh vi tè tông d©n sù.
- Sù viÖc ®· ®­îc gi¶i quyÕt b»ng b¶n ¸n, quyÕt
®Þnh ®· cã hiÖu lùc ph¸p luËt cña Tßa ¸n hoÆc quyÕt
®Þnh ®· cã hiÖu lùc cña chÝnh quyÒn nhµ n­íc cã thÈm
quyÒn trõ tr­êng hîp Tßa ¸n b¸c ®¬n xin ly h«n, b¸c
®¬n xin thay ®æi nu«i con thay ®æi møc cÊp d­ìng...

28
- Ch­a cã ®ñ ®iÒu kiÖn khëi kiÖn.
- Vô ¸n kh«ng thuéc thÈm quyÒn gi¶i quyÕt cña
Tßa ¸n...
Nh­ vËy, khi thô lý ®¬n ®Ó gi¶i quyÕt vô ¸n, Tßa
¸n tr­íc khi thô lý cÇn ph¶i xem xÐt nhiÒu vÊn ®Ò
liªn quan nh­ c¸c chøng tõ liªn quan ®Õn vô kiÖn,
thÈm quyÒn cña Tßa ¸n theo l·nh thæ, thÈm quyÒn cña
Tßa ¸n cÊp nµo ®­îc gi¶i quyÕt, ng­êi khëi kiÖn cã
quyÒn khëi kiÖn hay kh«ng, cã ®ñ n¨ng lùc d©n sù
kh«ng... ®ång thêi Tßa ¸n ph¶i thô lý theo ®óng
thêi h¹n cña Bé luËt Tè tông d©n sù quy ®Þnh.
 §iÒu tra vô ¸n:
§èi víi vô ¸n HN vµ G§, qu¸ tr×nh ®iÒu tra vô
¸n thuéc tr¸ch nhiÖm cña Tßa ¸n, Ch¸nh ¸n ph©n c«ng
cho mét ThÈm ph¸n trùc tiÕp gi¶i quyÕt vô ¸n, ®iÒu
tra thu thËp chøng cø, ®©y lµ giai ®o¹n rÊt quan
träng, khã kh¨n nhÊt trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt vô
¸n. Thu thËp ®­îc chøng cø ®Çy ®ñ, kh¸ch quan th×
Tßa ¸n míi cã thÓ ph¸n quyÕt chÝnh x¸c vµ ®óng ph¸p
luËt. Do ®ã, ®ßi hái ThÈm ph¸n ph¶i thËn träng khi
thu thËp chøng cø nh­ c¸c b­íc chñ yÕu sau:
- ThÈm ph¸n tiÕn hµnh lÊy lêi khai ®­¬ng sù t heo
§iÒu 86 Bé luËt Tè tông d©n sù, chØ tiÕn hµnh lÊy
lêi khai cña ®­¬ng sù khi ®­¬ng sù ch­a cã b¶n khai
hoÆc néi dung b¶n khai ch­a ®Çy ®ñ, râ rµng, ®­¬ng
sù ph¶i tù viÕt b¶n khai vµ ký tªn cña m×nh. Trong
tr­êng hîp ®­¬ng sù kh«ng thÓ tù viÕt ®­îc th× T hÈm

29
ph¸n lÊy lêi khai cña ®­¬ng sù. ViÖc lÊy lêi khai
cña ®­¬ng sù chØ tËp trung vµo nh÷ng néi dung ®­¬ng
sù ch­a khai.
ViÖc lÊy lêi khai cña ®­¬ng sù còng cã thÓ ®­îc
thùc hiÖn t¹i trô së Tßa ¸n, trong nh÷ng tr­êng hîp
cÇn thiÕt cã thÓ lÊy lêi khai cña ®­ ¬ng sù ngoµi trô
së Tßa ¸n. Sau khi ghi xong, biªn b¶n ghi lêi khai
ph¶i ®­îc ng­êi khai tù ®äc l¹i hay nghe ®äc l¹i vµ
ký tªn hoÆc ®iÓm chØ. §­¬ng sù cã quyÒn söa ®æi, bæ
sung vµo biªn b¶n ghi lêi khai, ký tªn hoÆc ®iÓm chØ
x¸c nhËn vµ cã dÊu cña Tßa ¸n, nÕu nhiÒu b¶n th×
ph¶i cã dÊu gi¸p lai. Tr­êng hîp biªn b¶n ghi lêi
khai ë ngoµi trô së Tßa ¸n ph¶i cã ng­êi lµm chøng
hoÆc x¸c nhËn cña Uû ban nh©n d©n, c«ng an x·,
ph­êng, thÞ trÊn hoÆc c¬ quan, tæ chøc n¬i lËp biªn
b¶n. Ngoµi viÖc lÊy lêi khai cña ®­¬ng sù, khi xÐt
thÊy cÇn thiÕt ThÈm ph¸n tiÕn hµnh lÊy lêi khai, nÕu
ng­êi lµm chøng ch­a ®ñ 18 tuæi hoÆc n¨ng lùc hµnh
vi d©n sù cña hä bÞ h¹n chÕ th× ph¶i ®­îc tiÕn hµnh
lÊy lêi khai víi sù cã mÆt ng­êi ®¹i diÖn hoÆc ng­êi
®ang qu¶n lý tr«ng nom.
§èi víi vô ¸n ly h«n, khi cã tranh chÊp vÒ con,
nÕu con tõ 9 tuæi trë lªn, khi gi¶i quyÕt cÇn ph¶i
xem xÐt nguyÖn väng cña con.
Tõ kÕt qu¶ lÊy lêi khai nÕu thÊy cã m©u thuÉn
th× tiÕn hµnh cho ®èi chÊt gi÷a c¸c ®­¬ng sù víi
nhau nh»m lµm s¸ng tá nh÷ng vÊn ®Ò m©u thuÉ n, viÖc

30
®èi chÊt ph¶i ®­îc ghi l¹i thµnh biªn b¶n cã ch÷ ký
cña nh÷ng ng­êi tham gia ®èi chÊt.
- TiÕn hµnh ®iÒu tra x¸c minh, trong nh÷ng tr­êng
hîp vµ xÐt thÊy cÇn thiÕt Tßa ¸n tiÕn hµnh ®Õn tæ d©n
phè, Uû ban nh©n d©n, c¬ quan c«ng t¸c hoÆc n¬i c­ tró
cña ®­¬ng sù ®Ó x¸c minh nh»m lµm râ nh÷ng vÊn ®Ò liªn
quan ®Õn vô ¸n.
Cïng víi viÖc lÊy lêi khai nh­ trªn th× còng
tiÕn hµnh thu thËp c¸c tµi liÖu kh¸c nh­:
- §¨ng ký kÕt h«n.
- B¶n sao giÊy khai sinh c¸c con.
- C¸c giÊy tê cã ý nghÜa chøng minh vÒ tµi s¶n.
- C¸c giÊy vay nî, giÊy cho vay.
- C¸c giÊy tê vÒ nhµ ®Êt vµ c¸c giÊy tê kh¸c cã
liªn quan ®Õn vô ¸n.
Bªn c¹nh ®ã, tïy thuéc vµo tõng vô ¸n cô thÓ mµ
Toµ ¸n quyÕt ®Þnh tr­ng cÇu gi¸m ®Þnh theo sù ®Ò
nghÞ cña c¸c bªn ®­¬ng sù hoÆc theo ®Ò nghÞ cña mét
bªn ®­¬ng sù. NÕu trong tr­êng hîp xÐt thÊy kÕt luËn
gi¸m ®Þnh ch­a ®Çy ®ñ, râ rµng th× Tßa ¸n ra quyÕt
®Þnh gi¸m ®Þnh bæ sung hoÆc gi¸m ®Þnh l¹i.
- §Þnh gi¸ tµi s¶n: Tµi s¶n cña c¸c bªn ®­¬ng sù
cã tranh chÊp vÒ gi¸, Tßa ¸n quyÕt ®Þnh thµnh lËp
héi ®ång ®Þnh gi¸ vµ tïy thuéc vµo lo¹i tµi s¶n cÇn
®Þnh gi¸ mµ tiÕn hµnh mêi c¸c thµnh viªn héi ®ång ®Þnh
gi¸ cho phï hîp.

31
VÝ dô: §Þnh gi¸ vÒ nhµ ®Êt, ngoµi thµnh phÇn
®¹i diÖn c¬ quan tµi chÝnh th× ph¶i cã c¬ quan ®Þa
chÝnh, c¬ quan x©y dùng vµ cã ®¹i diÖn Uû ban nh©n
d©n cÊp ph­êng, x·, tæ d©n phè n¬i cã tµi s¶n ®Þnh
gi¸ chøng kiÕn viÖc ®Þnh gi¸. HoÆc nÕu ®Þnh gi¸ tµi
s¶n lµ « t« th× ph¶i cã thµnh viªn cña Së giao
th«ng cïng tiÕn hµnh ®Þnh gi¸, ®ång thêi ph¶i cã
mÆt c¸c bªn ®­¬ng sù trong buæi ®Þnh gi¸.
- §èi víi nh÷ng chøng cø thu thËp ë n¬i xa, Tßa
¸n cã thÓ ra quyÕt ®Þnh ñy th¸c ®Ó Tßa ¸n n¬i kh¸c
hoÆc c¬ quan cã thÈm quyÒn lÊy lêi khai cña ®­¬ng
sù, thÈm ®Þnh t¹i chç, ®Þnh gi¸ tµi s¶n hoÆc cã c¸c
biÖn ph¸p kh¸c ®Ó thu thËp chøng cø. Trong nh÷ng
tr­êng hîp cÇn thiÕt ph¸p luËt quy ®Þnh cho ¸p dông
c¸c biÖn ph¸p khÈn cÊp t¹m thêi ®Ó b¶o vÖ chøng cø,
tr¸nh g©y thiÖt h¹i kh«ng thÓ kh¾c phôc ®­îc hoÆc
®¶m b¶o viÖc thi hµnh ¸n. C¸c biÖn ph¸p khÈn cÊp t¹m
thêi nh­:
- Giao ng­êi ch­a thµnh niªn cho c¸ nh©n hoÆc tæ
chøc tr«ng nom, nu«i d­ìng, ch¨m sãc, gi¸o dôc.
- Buéc thùc hiÖn tr­íc mét phÇn cÊp d­ìng.
- Kª biªn tµi s¶n ®ang tranh chÊp.
- CÊm chuyÓn dÞch vÒ quyÒn vÒ tµi s¶n ®ang tranh
chÊp.
- CÊm thay ®æi hiÖn tr¹ng tµi s¶n ®ang tranh
chÊp.

32
- Phong táa tµi kho¶n t¹i ng©n hµn g, tæ chøc tÝn
dông, kho b¹c nhµ n­íc ë n¬i göi.
- Phong táa tµi s¶n cña ng­êi cã nghÜa vô.
Qu¸ tr×nh ®iÒu tra cÇn tu©n thñ nghiªm ngÆt,
chÝnh x¸c c¸c quy ®Þnh cña Bé luËt Tè tông d©n sù
th× míi ®¶m b¶o tÝnh kh¸ch quan, lµm râ b¶n chÊt sù
thËt kh¸ch quan cña vô viÖc.
 §×nh chØ vµ t¹m ®×nh chØ vô ¸n.
- Trong tr­êng hîp ®×nh chØ vô ¸n ¸p dông §iÒu
192 Bé luËt Tè tông d©n sù trong c¸c tr­êng hîp sau:
+ Nguyªn ®¬n hoÆc bÞ ®¬n chÕt, quyÒn vµ nghÜa vô
cña hä kh«ng ai thõa kÕ.
+ Ng­êi khëi kiÖn rót ®¬n khëi ki Ön vµ ®­îc Tßa
¸n chÊp nhËn hoÆc ng­êi khëi kiÖn kh«ng cã quyÒn
khëi kiÖn.
+ C¸c ®­¬ng sù tháa thuËn kh«ng yªu cÇu Tßa ¸n
gi¶i quyÕt tiÕp vô ¸n.
+ Nguyªn ®¬n triÖu tËp hîp lÖ ®Õn lÇn thø hai
vÉn v¾ng mÆt.
+ C¸c tr­êng hîp kh¸c do ph¸p luËt quy ®Þnh.
NÕu vô ¸n thuéc mét trong c¸c tr­êng hîp nªu
trªn, Toµ ¸n tiÕn hµnh ph©n tÝch, ®¸nh gi¸, lµm râ
c¸c t×nh tiÕt trong vô ¸n, ®ång thêi ®èi chiÕu víi
ph¸p luËt hiÖn hµnh, lùa chän QPPL ®Ó ¸p dông ra
quyÕt ®Þnh ®×nh chØ ®èi víi vô ¸n ®ã.
HËu qu¶ ph¸p lý cña viÖc ® ×nh chØ, nÕu ®×nh
chØ theo c¸c tr­êng hîp nh­ nªu trªn, tiÒn t¹m øng
¸n phÝ ®­¬ng sù ®· nép ®­îc sung vµ c«ng quü nhµ

33
n­íc. NÕu tr¶ l¹i ®¬n theo §iÒu 168 Bé luËt Tè tông
d©n sù tiÒn t¹m øng ¸n phÝ ®­îc tr¶ l¹i cho ng­êi ®·
nép.
- Tr­êng hîp t¹m ®×nh chØ g i¶i quyÕt vô ¸n ¸p
dông §189 Bé luËt Tè tông d©n sù trong c¸c tr­êng
hîp sau:
+ Mét bªn ®­¬ng sù mÊt n¨ng lùc hµnh vi d©n sù
mµ ch­a x¸c ®Þnh ng­êi ®¹i diÖn theo ph¸p luËt.
+ Nguyªn ®¬n ®Ò nghÞ t¹m ®×nh chØ cã lý do chÝnh
®¸ng.
+ CÇn ®îi kÕt qu¶ gi¶i quyÕ t vô ¸n kh¸c cã liªn
quan hoÆc chê kÕt qu¶ ñy th¸c ®iÒu tra, chê kÕt qu¶
gi¸m ®Þnh.
+ C¸c tr­êng hîp kh¸c mµ ph¸p luËt cã quy ®Þnh.
Sau ®ã ph©n tÝch ®¸nh gi¸, lµm râ c¸c t×nh tiÕt
trong vô ¸n, ®èi chiÕu víi ph¸p luËt hiÖn hµnh, lùa
chän QPPL ®Ó ¸p dông ra quyÕt ®Þnh t¹m ®×nh chØ ®èi
víi vô ¸n ®ã.
HËu qu¶ cña viÖc t¹m ®×nh chØ, tiÒn t¹m øng ¸n
phÝ, lÖ phÝ cña ®­¬ng sù ®­îc göi vµo kho b¹c nhµ
n­íc vµ ®­îc xö lý khi Tßa ¸n tiÕp tôc gi¶i quyÕt vô
¸n. QuyÕt ®Þnh t¹m ®×nh chØ vµ ®×nh chØ cã thÓ bÞ
kh¸ng c¸o, kh¸ng nghÞ theo tr×nh tù phóc thÈm.
Thø hai, ho¹t ®éng ADPL trong tr­êng hîp hßa
gi¶i thµnh.
Trong tr­êng hîp hßa gi¶i thµnh, sau khi tiÕn
hµnh thô lý vô ¸n HN vµ G§, Tßa ¸n tiÕn hµnh ®iÒu
tra vô ¸n còng tu©n theo c¸c b­íc nh­ tr­êng hîp vô

34
¸n ®×nh chØ vµ t¹m ®×nh chØ, nh­ng viÖc thu thËp c¸c
tµi liÖu chøng tõ cã liªn quan ®Õn vô ¸n ph¶i tïy
thuéc vµo tÝnh chÊt cña tõng vô viÖc ®ang gi¶i
quyÕt, nh÷ng vô ¸n ®¬n gi¶n th× néi dung ®iÒu tra dÔ
dµng h¬n nh÷ng vô phøc t¹p, khi ®· ®iÒu tra ®Çy ®ñ
lµm râ c¸c t×nh tiÕt kh¸ch quan trong vô ¸n, th× Tßa
¸n míi tiÕn hµnh hßa gi¶i.
ViÖc hßa gi¶i ph¶i tu©n quy ®Þnh t¹i §iÒu 180,
181, 185, 186 Bé luËt Tè tông d©n sù. Tßa ¸n triÖu
tËp c¸c bªn ®­¬ng sù ®Õn hßa gi¶i, gióp c¸c bªn ®i
®Õn tháa thuËn víi nhau vÒ c¸c vÊn ®Ò ®ang tranh
chÊp. Tr­íc khi tiÕn hµnh hßa gi¶i, ThÈm ph¸n ph¶i
n¾m v÷ng c¸c t×nh tiÕt néi dung cña vô ¸n, cÇn chñ
®éng chuÈn bÞ néi dung hßa gi¶i. §ång thêi ph¶i
th«ng b¸o cho c¸c ®­¬ng sù cã liªn quan, ng­êi ®¹i
diÖn cña ®­¬ng sù biÕt vÒ ®Þa ®iÓm, thêi gian, né i
dung c¸c vÊn ®Ò cÇn hßa gi¶i. Thµnh phÇn hßa gi¶i
còng ®­îc ph¸p luËt quy ®Þnh gåm: ThÈm ph¸n chñ tr×
phiªn hßa gi¶i, th­ ký ghi néi dung biªn b¶n hßa
gi¶i. Trong vô ¸n cã nhiÒu ®­¬ng sù, mµ cã ®­¬ng sù
v¾ng mÆt trong phiªn hßa gi¶i, nh­ng c¸c ®­¬ng sù
kh¸c ®ång ý tiÕn hµnh hßa gi¶i vµ viÖc hßa gi¶i
kh«ng ¶nh h­ëng ®Õn quyÒn lîi, nghÜa vô cña ®­¬ng sù
v¾ng mÆt th× ThÈm ph¸n tiÕn hµnh hßa gi¶i gi÷a c¸c
®­¬ng sù cã mÆt, nÕu c¸c ®­¬ng sù ®Ò nghÞ ho·n phiªn
hßa gi¶i ®Ó cã mÆt tÊt c¶ c¸c ®­¬ng sù trong vô ¸n
th× ThÈm ph¸n ph¶i ho·n phiªn hßa gi¶i. Khi tiÕn

35
hµnh hßa gi¶i, ThÈm ph¸n phæ biÕn cho c¸c ®­¬ng sù
biÕt c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt liªn quan ®Õn viÖc
gi¶i quyÕt vô ¸n ®Ó c¸c bªn liªn hÖ ®Õn quyÒn lîi vµ
nghÜa vô cña m×nh, ph©n tÝch hËu qu¶ ph¸p lý nÕu vô
¸n ph¶i xÐt xö, ®Ó hä tù tháa thuËn víi nhau vÒ viÖc
gi¶i quyÕt vô ¸n.
Sau ®ã ph©n tÝch ®¸nh gi¸, lµm râ c¸c t×nh
tiÕt trong vô ¸n, ®ång thêi n¾m ®­îc t©m t­ nguyÖn
väng cña c¸c bªn ®­¬ng sù råi tiÕn hµnh hßa gi¶i. ë
®©y viÖc hßa gi¶i ®ßi hái ThÈm ph¸n p h¶i n¾m v÷ng
kiÕn thøc ph¸p luËt, cã sù hiÓu biÕt s©u réng vµ cã
kinh nghiÖm, cÇn ph¶i kiªn tr× ph©n tÝch, ®éng viªn
c¸c bªn h­íng ®Õn gi¶i quyÕt nh÷ng tranh chÊp th×
viÖc hßa gi¶i míi ®¹t ®­îc kÕt qu¶. Khi c¸c bªn
®­¬ng sù ®· tháa thuËn ®­îc víi nhau vÒ c ¸c vÊn ®Ò
tranh chÊp, néi dung hßa gi¶i ph¶i ®­îc ghi l¹i
thµnh biªn b¶n vµ cã ch÷ ký cña c¸c bªn ®­¬ng sù,
cña th­ ký vµ chñ täa phiªn hßa gi¶i theo quy ®Þnh
t¹i §iÒu 186 Bé luËt Tè tông d©n sù, hÕt 7 ngµy kÓ
tõ ngµy lËp biªn b¶n hßa gi¶i thµnh kh«ng cã ® ­¬ng
sù nµo thay ®æi ý kiÕn th× Tßa ¸n ®èi chiÕu víi
ph¸p luËt hiÖn hµnh lùa chän QPPL ¸p dông §iÒu 187
Bé luËt Tè tông d©n sù ®Ó ra quyÕt ®Þnh c«ng nhËn
viÖc hßa gi¶i thµnh.
HiÖu lùc cña quyÕt ®Þnh c«ng nhËn hßa gi¶i
thµnh cã hiÖu lùc ph¸p luËt ngay sa u khi ban hµnh vµ

36
kh«ng bÞ kh¸ng c¸o, kh¸ng nghÞ theo thñ tôc phóc
thÈm, nh­ng cã thÓ bÞ kh¸ng nghÞ theo thñ tôc gi¸m
®èc thÈm nÕu cã c¨n cø cho r»ng sù tháa thuËn ®ã lµ
nhÇm lÉn, lõa dèi, ®e däa hoÆc tr¸i ph¸p luËt, tr¸i
®¹o ®øc x· héi.
Thø ba, ho¹t ®éng ADPL trong tr­êng hîp thuËn
t×nh ly h«n.
Trong tr­êng hîp thuËn t×nh ly h«n, khi tiÕn
hµnh thô lý vô ¸n HN vµ G§, tiÕn hµnh ®iÒu tra vô
¸n còng ph¶i tu©n thñ c¸c b­íc nh­ trªn, nh­ng
trong tr­êng hîp nµy, vô ¸n ly h«n nªn cÇn ph¶i
®iÒu tra thªm vÒ con c¸i nh­ ®é tuæi c¸c con,
nguyÖn väng cña con khi bè mÑ ly h«n, vÒ tµi s¶n,
nî chung, nî riªng còng ph¶i ®­îc ®iÒu tra ®Çy ®ñ,
râ rµng. Trong tr­êng hîp nµy, vî chång cïng yªu
cÇu xin ly h«n mµ viÖc hßa gi¶i kh«ng thµnh, c¸c
®­¬ng sù thùc sù thÊy t×nh c¶m vî ch ång kh«ng cßn,
kh«ng cã kh¶ n¨ng ®oµn tô, hä tù nguyÖn ly h«n vµ
tháa thuËn ®­îc víi nhau c¸c mèi quan hÖ trong h«n
nh©n, nh­ tháa thuËn vÒ chia tµi s¶n, nî chung,
viÖc tr«ng nom, nu«i d­ìng, ch¨m sãc, gi¸o dôc con,
th× Tßa ¸n lËp biªn b¶n ghi nhËn l¹i néi dung cña
sù tháa thuËn ®ã, ®ång thêi ®èi chiÕu víi ph¸p luËt
hiÖn hµnh ®Ó lùa chän QPPL vµ ADPL ®Ó ra quyÕt ®Þnh
c«ng nhËn viÖc thuËn t×nh ly h«n cña c¸c bªn ®­¬ng
sù.

37
QuyÕt ®Þnh c«ng nhËn thuËn t×nh ly h«n cã hiÖu
lùc ph¸p luËt ngay sau khi ban hµnh vµ k h«ng bÞ
kh¸ng c¸o, kh¸ng nghÞ theo thñ tôc phóc thÈm, nh­ng
cã thÓ bÞ kh¸ng nghÞ theo thñ tôc gi¸m ®èc thÈm nÕu
cã c¨n cø r»ng sù tháa thuËn ®ã lµ nhÇm lÉn, lõa dèi,
®e däa hoÆc tr¸i ph¸p luËt, tr¸i ®¹o ®øc x· héi.
Thø t­, ho¹t ®éng ADPL trong tr­êng hîp ® ­a vô ¸n
ra xÐt xö b»ng mét b¶n ¸n:
§iÒu 28 LuËt Tæ chøc Toµ ¸n nh©n d©n n¨m 2002,
quy ®Þnh thÈm quyÒn cña TAND c¸c cÊp nh­ sau:
- Phiªn tßa s¬ thÈm cña TAND huyÖn, quËn, thÞ
x·, thµnh phè thuéc tØnh (sau ®©y gäi chung lµ TAND
cÊp huyÖn).
- Phiªn tßa s¬ thÈm cña TAND cÊp tØnh.
- Phiªn tßa phóc thÈm nh÷ng vô ¸n mµ b¶n ¸n,
quyÕt ®Þnh s¬ thÈm ch­a cã hiÖu lùc ph¸p luËt cña
Tßa ¸n cÊp huyÖn bÞ kh¸ng c¸o kh¸ng nghÞ theo quy
®Þnh cña ph¸p luËt.
- Gi¸m ®èc thÈm hoÆc t¸i thÈm nh÷ng vô ¸n mµ b¶n
¸n, quyÕt ®Þnh ®· cã hiÖu lùc thi hµnh cña TAND cÊp
huyÖn bÞ kh¸ng nghÞ theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.
- Gi¶i quyÕt c¸c viÖc kh¸c theo quy ®Þnh cña
ph¸p luËt.
C¨n cø vµo c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ ph©n
cÊp, ph©n tõng lo¹i vô viÖc cho c¸c cÊp Tßa ¸n gi¶i
quyÕt. Trong viÖc gi¶ i quyÕt c¸c vô ¸n HN vµ G§,
TAND cÊp huyÖn ®­îc gi¶i quyÕt theo tr×nh tù s¬ thÈm
vµ TAND cÊp tØnh cã thÈm quyÒn gi¶i quyÕt c¸c vô ¸n

38
HN vµ G§ theo tr×nh tù tõ s¬ thÈm, phóc thÈm, gi¸m
®èc thÈm, t¸i thÈm theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.
Th«ng th­êng nh÷ng vô ¸n ph¶i ®­a ra xÐt xö
th× tÝnh chÊt cña vô viÖc còng phøc t¹p h¬n, mÆt
kh¸c c¸c ®­¬ng sù còng kh«ng cã thiÖn trÝ h­íng ®Õn
gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp b»ng con ®­êng th­¬ng
l­îng, hßa gi¶i. Sau khi Tßa ¸n tiÕn hµnh thô lý vô
¸n HN vµ G§, ®iÒu tra, x¸c minh, thu thËp c¸c tµi
liÖu chøng tõ cã liªn quan ®Õn vô ¸n, yªu cÇu c¸c
bªn chøng minh nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn tranh chÊp
tu©n theo c¸c b­íc nh­ ®· nªu ë trªn. Khi ®· ®iÒu
tra ®Çy ®ñ, lµm râ c¸c t×nh tiÕt kh¸ch quan vô ¸n,
nÕu vô ¸n cã tµi s¶n ph¶i ®Þnh gi¸ tµi s¶n. Sau ®ã
tiÕn hµnh hßa gi¶i, ph©n tÝch ®Ó c¸c ®­¬ng sù tù
tháa thuËn víi nhau, nh­ng viÖc hßa gi¶i kh«ng ®i
®Õn kÕt qu¶. Sau khi ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ c¸c t×nh
tiÕt cña néi dung vô ¸n, ®ång thêi ®èi chiÕu víi
ph¸p luËt hiÖn hµnh ®Ó lùa chän QPPL ®Ó ¸ p dông
quyÕt ®Þnh ®­a vô ¸n ra xÐt xö.
Trong tr­êng hîp nµy, tõ khi thô lý ®Õn khi ®­a
vô ¸n ra xÐt xö ®©y lµ qu¸ tr×nh chuÈn bÞ xÐt xö,
ADPL ®Ó tiÕn hµnh xÐt xö vô ¸n HN vµ vµ G§ ph¶i tu©n
theo b­íc sau ®©y:
- Thñ tôc b¾t ®Çu phiªn tßa gåm cã:
+ Khai m¹c phiªn tßa.
+ Gi¶i thÝch yªu cÇu thay ®æi ng­êi tiÕn hµnh tè
tông, ng­êi gi¸m ®Þnh, ng­êi phiªn dÞch.

39
+ Xem xÐt, quyÕt ®Þnh ho·n phiªn tßa khi cã
ng­êi v¾ng mÆt.
+ B¶o ®¶m tÝnh kh¸ch quan cña ng­êi lµm chøng.
- Thñ tôc hái t¹i phiªn tßa
+ Hái ®­¬ng sù vÒ t hay ®æi, bæ sung vµ rót yªu
cÇu.
+ Nghe lêi tr×nh bµy cña ®­¬ng sù
+ Thø tù hái t¹i phiªn tßa: Nguyªn ®¬n, bÞ ®¬n,
ng­êi cã quyÒn lîi nghÜa vô liªn quan, ng­êi lµm
chøng.
+ C«ng bè c¸c tµi liÖu cña vô ¸n, xem xÐt vËt
chøng, hái ng­êi gi¸m ®Þnh.
+ KÕt thóc viÖc hái t¹i tßa.
- Tranh luËn t¹i phiªn tßa.
+ Tr×nh tù ph¸t biÓu tranh luËn.
+ Ph¸t biÓu sau khi tranh luËn vµ ®èi chÊt.
+ Ph¸t biÓu cña ViÖn kiÓm s¸t.
+ Trë l¹i viÖc hái (nÕu xÐt thÊy cÇn thiÕt).
- NghÞ ¸n vµ tuyªn ¸n
+ NghÞ ¸n.
+ Trë l¹i xÐt hái vµ tra nh luËn.
+ Tuyªn ¸n, cÊp trÝch lôc cho ®­¬ng sù vµ c¬
quan cã liªn quan.
Ho¹t ®éng ADPL cña Héi ®ång xÐt xö ®èi víi vô ¸n
HN vµ G§ ®­îc hiÖn theo c¸c tr×nh tù nh­ sau:
 Ho¹t ®éng ADPL theo tr×nh tù s¬ thÈm cña TAND
cÊp huyÖn.

40
§©y lµ lÇn xÐt xö ®Çu tiªn ®è i víi ¸n HN vµ G§
vµ hÇu hÕt tÊt c¶ c¸c lo¹i ¸n nµy ®Òu ®­îc xÐt xö ë
cÊp huyÖn. Tr­íc ®©y, viÖc ADPL gi¶i quyÕt ¸n HN vµ
G§ ë cÊp s¬ thÈm cña TAND cÊp huyÖn, theo ph¸p lÖnh
thñ tôc gi¶i quyÕt c¸c vô ¸n d©n sù n¨m 1989, tõ
ngµy 01- 01- 2005 tr×nh tù gi¶i q uyÕt ¸n HN vµ G§
®­îc ¸p dông theo Bé luËt Tè tông d©n sù n¨m 2004.
XÐt xö ¸n HN vµ G§ cña TAND cÊp huyÖn cã sè
l­îng vô ¸n nhiÒu, chiÕm ®a sè trong toµn tØnh vµ lµ
cÊp xÐt xö tõ kh©u chuÈn bÞ xÐt xö ®Õn khi xÐt xö
t¹i phiªn tßa. NÕu viÖc ADPL ®­îc chÝnh x ¸c th× kÕt
qu¶ vô ¸n kh«ng bÞ kh¸ng c¸o, kh¸ng nghÞ theo tr×nh
tù phóc thÈm vµ tr×nh tù gi¸m ®èc hoÆc vô ¸n kh«ng
bÞ d©y d­a kÐo dµi, h¹n chÕ t×nh tr¹ng qu¸ t¶i cho
Tßa ¸n cÊp trªn còng nh­ viÖc khiÕu kiÖn v­ît cÊp.
§èi víi vô ¸n HN vµ G§, viÖc tranh chÊp sau khi
hßa gi¶i kh«ng thµnh mµ ph¶i ®­a ra tßa xÐt xö chñ
yÕu lµ tranh chÊp vÒ tµi s¶n sau ly h«n vµ tranh
chÊp quyÒn nu«i con, truy nhËn cha cho con. Giai
®o¹n hßa gi¶i lµm tèt th× sÏ h¹n chÕ sè l­îng ¸n vµ
thêi gian ë giai ®o¹n xÐt xö, tr¸nh tèn kÐm tiÒ n cña
nhµ n­íc chi phÝ cho viÖc xÐt xö vµ c«ng t¸c thi
hµnh ¸n sau nµy.
Khi vô ¸n tiÕn hµnh ®­a ra xÐt xö, ph¶i tu©n thñ
theo c¸c b­íc nh­ ®· nªu ë trªn. VÒ néi dung vô ¸n
cÇn ®­îc Héi ®ång chuÈn bÞ chu ®¸o nh­ néi dung cÇn
hái, c¸ch hái nh­ thÕ nµo, néi d ung nµo cÇn hái
tr­íc... Trong qu¸ tr×nh hái ph¶i ®¶m b¶o kh¸ch

41
quan, ®ång thêi tu©n theo trËt tù ph¸p luËt quy ®Þnh
vÒ thñ tôc hái t¹i phiªn tßa, tranh luËn t¹i phiªn
tßa, nghÞ ¸n vµ tuyªn ¸n.
Nh­ vËy, ë tr×nh tù phiªn tßa s¬ thÈm cÊp
huyÖn, vô ¸n ®­îc xÐ t xö lÇn ®Çu tiªn, vô ¸n tr­íc
khi ®­a ra xÐt xö ph¶i ®­îc ®iÒu tra mét c¸ch ®Çy
®ñ. T¹i phiªn toµ ph¶i ®­îc thÈm vÊn c¸c ®­¬ng sù
mét c¸ch kh¸ch quan, c¸c chøng cø ®Òu ®­îc ®­a ra
xem xÐt, c¸c b­íc tiÕn hµnh tè tông ®­îc t«n träng
vµ thùc hiÖn nghiªm tóc vµ tu©n thñ theo c¸c b­íc
mµ ph¸p luËt quy ®Þnh. ViÖc ADPL ph¶i chÝnh x¸c th×
míi ®¹t ®­îc kÕt qu¶ xÐt xö cao nhÊt, h¹n chÕ tíi
møc tèi ®a viÖc kh¸ng c¸o, kh¸ng nghÞ lªn Tßa ¸n
cÊp trªn vµ tr¸ch ®­îc ¸n bÞ söa, hñy.
 Ho¹t ®éng ADPL theo tr×nh tù s¬ thÈm c ña TAND
cÊp tØnh:
Mét sè vô ¸n HN vµ G§ thuéc thÈm quyÒn TAND cÊp
tØnh gi¶i quyÕt ®­îc quy ®Þnh t¹i Kho¶n 3, §iÒu 33
Bé luËt Tè tông d©n sù: "Nh÷ng tranh chÊp... cã
®­¬ng sù hoÆc tµi s¶n ë n­íc ngoµi, cÇn ñy th¸c t­
ph¸p cho c¬ quan l·nh sù cña ViÖt Nam ë n­íc ngoµi,
ñy th¸c cho Tßa ¸n n­íc ngoµi kh«ng thuéc thÈm quyÒn
gi¶i quyÕt cña TAND cÊp huyÖn". Kho¶n 2, §iÒu 34 Bé
luËt Tè tông d©n sù: "TAND cÊp tØnh cã thÈm quyÒn
gi¶i quyÕt theo thñ tôc s¬ thÈm nh÷ng vô viÖc thuéc
thÈm quyÒn cña TAND cÊp huyÖn, TAND c Êp tØnh lÊy lªn
®Ó gi¶i quyÕt”. §©y còng lµ cÊp s¬ thÈm xÐt xö vÒ ¸n

42
HN vµ G§ ®Çu tiªn nh­ng thuéc thÈm quyÒn gi¶i quyÕt
cña TAND cÊp tØnh, do tÝnh chÊt vô ¸n cã tÝnh phøc
t¹p h¬n, cÇn ph¶i ®iÒu tra x¸c minh réng h¬n nh­ ñy
th¸c t­ ph¸p cho c¬ quan l·nh sù cña ViÖt Nam ë
n­íc ngoµi. T¹i C«ng v¨n sè 128/NCPL ngµy
14/12/1991 cña TANDTC th× TAND tØnh gi¶i quyÕt theo
thñ tôc s¬ thÈm c¸c vô ¸n trong ®ã cã ¸n HN vµ G§
nh­ sau:
+ Khi cã ®­¬ng sù lµ ng­êi n­íc ngoµi, ng­êi
ViÖt Nam ë n­íc ngoµi.
+ Ng­êi ViÖt Nam ë n­íc ngoµi bao gåm nh÷ng
ng­êi mang quèc tÞch ViÖt Nam ®ang sinh sèng häc tËp
vµ lao ®éng ë ngoµi l·nh thæ ViÖt Nam.
T¹i C«ng v¨n sè 82/TANDTC ngµy 07/11/1982 cña
TANDTC, nh÷ng vô ¸n thuéc thÈm quyÒn cña TAND cÊp
huyÖn mµ TAND cÊp tØnh lÊy lªn ®Ó gi¶i quy Õt ®ã lµ
c¸c vô ¸n trong ®ã cã ¸n HN vµ G§ nh­:
+ Nh÷ng vô ¸n vËn dông ph¸p luËt, chÝnh s¸ch cã
nhiÒu khã kh¨n phøc t¹p.
+ Nh÷ng vô ¸n ®iÒu tra thu thËp chøng cø cã
nhiÒu khã kh¨n hoÆc ph¶i gi¸m ®Þnh kü thuËt phøc
t¹p.
+ Nh÷ng vô ¸n viÖc xö lý cã nhiÒu khã kh¨n, cã ý
kiÕn kh¸c nhau vÒ chñ tr­¬ng xö lý gi÷a c¸c c¬ quan
h÷u quan ë ®Þa ph­¬ng.
+ Nh÷ng vô ¸n mµ ®­¬ng sù lµ c¸n bé chñ chèt ë
®Þa ph­¬ng, nh÷ng ng­êi cã uy tÝn t«n gi¸o mµ xÐt

43
thÊy viÖc xÐt xö ë TAND cÊp huyÖn kh«ng cã lîi vÒ
chÝnh trÞ.
+ Ngoµi ra, TAND cÊp tØnh cßn cã thÓ theo yªu
cÇu cña ®­¬ng sù lÊy nh÷ng vô ¸n thuéc thÈm quyÒn
cña TAND cÊp huyÖn lªn ®Ó xÐt xö nÕu xÐt thÊy cã lý
do chÝnh ®¸ng.
Nh÷ng lo¹i vô viÖc thuéc thÈm quyÒn gi¶i quyÕt
s¬ thÈm cña TAND tØnh hoÆc nh÷ng vô viÖc thuéc Tßa
¸n cÊp s¬ thÈm, mµ TAND tØnh lÊy lªn ®Ó gi¶i quyÕt
theo tr×nh tù s¬ thÈm cña tØnh kh«ng nhiÒu vµ chØ
tËp trung ë mét sè thµnh phè lín. Khi gi¶i quyÕt vô
¸n theo tr×nh tù s¬ thÈm cña TAND tØnh còng ph¶i
tu©n thñ nghiªm ngÆt c¸c b­íc theo quy ®Þnh cña Bé
luËt Tè tông d©n sù, tõ khi thô lý ®¬n ®Õn ®Õn khi
ra quyÕt ®Þnh b»ng b¶n ¸n.
 Ho¹t ®éng ADPL theo tr×nh tù phóc thÈm cña
TAND tØnh:
Sau khi TAND cÊp huyÖn xÐt xö, quyÕt ®Þnh b¶n ¸n
vÒ HN vµ G§ bÞ kh¸ng c¸o, bÞ kh¸ng nghÞ, cÇn l­u ý
viÖc kh¸ng c¸o, kh¸ng nghÞ ®¶m b¶o thêi h¹n luËt
®Þnh, nh­ thêi h¹n kh¸ng c¸o ®èi víi b¶n ¸n s¬ thÈm
lµ 15 ngµy, ®èi víi quyÕt ®Þnh t¹m ®×nh chØ lµ 7
ngµy. §ång thêi ng­êi kh¸ng c¸o ph¶i nép tiÒn t¹m
øng ¸n phÝ phóc thÈm theo quy ®Þnh ph¸p luËt, trõ
nh÷ng tr­êng hîp ®­îc miÔn hoÆc kh«n g ph¶i nép tiÒn
t¹m øng ¸n phÝ phóc thÈm. Thêi h¹n kh¸ng nghÞ cña
ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n cïng cÊp lµ 15 ngµy, cña

44
ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n cÊp trªn trùc tiÕp lµ 30
ngµy kÓ tõ ngµy tuyªn ¸n.
Phóc thÈm lµ mét thñ tôc ADPL ®Ó xÐt xö do
TAND tØnh trùc tiÕp tiÕn hµnh xem xÐt l¹i tÝnh hîp
ph¸p vµ tÝnh cã c¨n cø cña quyÕt ®Þnh, b¶n ¸n HN vµ
G§ cña TAND cÊp huyÖn ch­a cã hiÖu lùc ph¸p luËt v×
cã kh¸ng c¸o, kh¸ng nghÞ. §©y lµ lÇn xÐt xö thø hai
®èi víi vô ¸n, do vËy cÊp xÐt xö thø hai ph¶i xem
xÐt b¶n ¸n mét c¸ch thËn träng, ®èi t­îng cña phóc
thÈm lµ b¶n ¸n, lµ quyÕt ®Þnh s¬ thÈm. Tßa ¸n cã
thÈm quyÒn xÐt xö phóc thÈm ph¶i lµ TAND cÊp tØnh.
Gi¶i quyÕt vô ¸n theo tr×nh tù phóc thÈm trong
thùc tÕ chñ yÕu lµ c¸c vô ¸n do c¸c ®­¬ng sù thùc
hiÖn quyÒn kh¸ng c¸o, bëi kÕt qu ¶ b¶n ¸n s¬ thÈm
kh«ng thÓ ®¸p øng nguyÖn väng cña mét trong c¸c
®­¬ng sù, c¸ biÖt mét sè Ýt ®­¬ng sù cè t×nh g©y khã
kh¨n cho bªn kia nªn thùc hiÖn quyÒn kh¸ng c¸o cña
m×nh ®Ó b¶n ¸n bÞ d©y d­a kÐo dµi. Khi tiÕn hµnh
gi¶i quyÕt vô ¸n HN vµ G§ ë cÊp phóc t hÈm, ho¹t ®éng
ADPL xÐt xö ph¶i tu©n theo bèn giai ®o¹n nh­ ho¹t
®éng ADPL ë cÊp s¬ thÈm, trong tõng giai ®o¹n ADPL
ph¶i hÕt søc thËn träng, ngoµi viÖc kiÓm tra l¹i
viÖc ADPL cña TAND cÊp huyÖn xem cã ®­îc chÝnh x¸c
hay kh«ng, kÕt qu¶ cña b¶n ¸n ®· thÊu t× nh ®¹t lý
ch­a… QuyÕt ®Þnh cña b¶n ¸n phóc thÈm ph¶i cã søc
thuyÕt phôc cao h¬n ®èi víi TAND cÊp huyÖn vµ c¸c
®­¬ng sù.

45
Khi tiÕn hµnh ADPL xÐt xö phóc thÈm ®èi víi vô
¸n HN vµ G§ cã kh¸ng c¸o, kh¸ng nghÞ, Tßa ¸n cÊp
phóc thÈm cã quyÒn:
+ Gi÷ nguyªn ¸n s¬ thÈm.
+ Söa b¶n ¸n s¬ thÈm, nÕu thÊy viÖc ®iÒu tra ®·
®Çy ®ñ, nh­ng Tßa ¸n cÊp s¬ thÈm gi¶i quyÕt vô ¸n
kh«ng ®óng ph¸p luËt.
+ Hñy b¶n ¸n s¬ thÈm vÒ HN vµ G§ ®Ó xÐt xö s¬
thÈm l¹i trong nh÷ng tr­êng hîp sau:
. ViÖc ®iÒu tra cña Tßa ¸n cÊp s¬ thÈm kh«ng ®Çy
®ñ mµ Tßa ¸n cÊp phóc thÈm kh«ng thÓ bæ sung ®­îc.
. Thµnh phÇn Héi ®ång xÐt xö kh«ng ®óng quy ®Þnh
ph¸p luËt.
. Cã vi ph¹m nghiªm träng kh¸c vÒ thñ tôc tè
tông.
+ Khi ®­¬ng sù ®Ò nghÞ.
+ Khi cã lý do chÝnh ®¸ng cña ®­¬ng sù.
+ Ng­êi kh¸ng c¸o rót toµn bé kh¸ng c¸o hoÆc
ViÖn kiÓm s¸t rót toµn bé kh¸ng nghÞ vµ trong c¸c
tr­êng hîp theo §iÒu 189; §iÒu 192 Bé luËt Tè tông
d©n sù.
Do vËy, khi xÐt xö theo tr×nh tù phóc thÈm, TAND
cÊp phóc thÈm kh«ng chØ ®¬n thuÇn ADPL ®Ó gi¶i quyÕt
vô ¸n, mµ cßn kiÓm tra l¹i vi Öc ADPL cña TAND cÊp
huyÖn, do ®ã cÊp phóc thÈm khi ADPL cÇn ph¶i xem xÐt
kü l­ìng, thËn träng, khi xÐt xö s¬ thÈm Héi ®ång
xÐt xö chØ cã mét ThÈm ph¸n, nh­ng Héi ®ång xÐt xö

46
cÊp phóc thÈm gåm 3 ThÈm ph¸n vµ quyÕt ®Þnh cña phóc
thÈm cã hiÖu lùc ph¸p luËt k Ó tõ ngµy ra quyÕt ®Þnh.
 Ho¹t ®éng ADPL theo tr×nh tù gi¸m ®èc thÈm hoÆc
t¸i thÈm:
- Ho¹t ®éng ADPL theo thñ tôc gi¸m ®èc thÈm
®èi víi nh÷ng quyÕt ®Þnh, b¶n ¸n HN vµ G§ ®· cã hiÖu
lùc ph¸p luËt: C¨n cø vµo ph¸p luËt vµ ADPL ®Ó xem
xÐt l¹i b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh cña Tßa ¸n ®· cã hiÖu lùc
ph¸p luËt nh­ng bÞ kh¸ng nghÞ v× ph¸t hiÖn cã vi
ph¹m ph¸p luËt nghiªm träng trong viÖc gi¶i quyÕt vô
¸n.
Nh÷ng tr­êng hîp xö l¹i theo thñ tôc gi¸m ®èc
thÈm ®ã lµ quyÕt ®Þnh, b¶n ¸n vÒ HN vµ G§ cña Tßa ¸n
®· cã hiÖu lùc ph¸p luËt bÞ kh¸ng nghÞ theo thñ tôc
gi¸m ®èc thÈm khi cã c¨n cø sau:
+ KÕt luËn trong b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh kh«ng phï
hîp víi nh÷ng t×nh tiÕt kh¸ch quan cña vô ¸n.
+ Cã vi ph¹m nghiªm träng thñ tôc tè tông.
+ Cã sai lÇm nghiªm träng trong viÖc ADPL.
XÐt xö gi¸m ®èc thÈm kh«ng ph¶i lµ cÊp xÐt xö
thø ba, nªn tr×nh tù xÐt xö gi¸m ®èc thÈm c¬ b¶n
kh¸c víi xÐt xö s¬ thÈm, phóc thÈm. Tr×nh tù kh¸ng
nghÞ cho ®Õn viÖc xÐt xö gi¸m ®èc thÈm, b¶n ¸n chØ
tr¶i qua mét cÊp xÐt xö vµ kh«ng bÞ kh¸ng c¸o, kh¸ng
nghÞ theo tr×nh tù phóc thÈm. Khi ph¸t hiÖn b¶n ¸n,
quyÕt ®Þnh vÒ HN vµ G§ ®· cã hiÖu lùc ph¸p luËt cÇn
xem xÐt l¹i theo thñ tôc gi¸m ®èc thÈm nh­: §­¬ng sù
hoÆc c¸ nh©n, c¬ quan, tæ chøc kh¸c cã quyÒn ph¸t

47
hiÖn vi ph¹m ph¸p luËt trong b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh cña
Tßa ¸n ®· cã hi Öu lùc ph¸p luËt vµ th«ng b¸o b»ng
v¨n b¶n cho nh÷ng ng­êi cã quyÒn kh¸ng nghÞ gåm
Ch¸nh ¸n TAND tØnh, ViÖn tr­ëng VKSND tØnh, Ch¸nh ¸n
TANDTC, ViÖn tr­ëng VKSNDTC. Khi xem xÐt theo thñ
tôc gi¸m ®èc thÈm ®èi víi vô ¸n HN vµ G§. Héi ®ång
xÐt xö gi¸m ®èc thÈm cã thÈm quyÒn sau:
+ Kh«ng chÊp nhËn kh¸ng nghÞ vµ gi÷ nguyªn b¶n
¸n, quyÕt ®Þnh vÒ HN vµ G§ ®· cã hiÖu lùc ph¸p luËt.
+ Gi÷ nguyªn b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh vÒ HN vµ G§ ®óng
ph¸p luËt cña Tßa ¸n cÊp d­íi.
+ Hñy b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh vÒ HN vµ G§ cã hiÖu lùc
ph¸p luËt ®Ó ®iÒu tra xÐt xö l¹i tõ giai ®o¹n ®Çu.
+ Hñy b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh vÒ HN vµ G§ cña Tßa ¸n
®· xÐt xö vô ¸n vµ ®×nh chØ vô ¸n.
Nh­ vËy, ho¹t ®éng ADPL theo thñ tôc gi¸m ®èc
thÈm ®èi víi ¸n HN vµ G§ cã ý nghÜa rÊt lín, ®ã lµ
tr×nh tù ®Ó th¸o gì gi¶i quyÕt nh÷ng sai lÇm cña
quyÕt ®Þnh, b¶n ¸n vÒ HN vµ G§ cña Tßa ¸n ®· cã hiÖu
lùc ph¸p luËt nh»m gãp phÇn b¶o vÖ quyÒn lîi vµ lîi
Ých hîp ph¸p cña c«ng d©n, lîi Ých hîp ph¸p cña Nhµ
n­íc, ®ång thêi th«ng qua thñ tôc gi¸m ®èc thÈm,
gióp cho Tßa ¸n cÊp trªn thÊy ®­ îc nh÷ng sai sãt cña
Tßa ¸n cÊp d­íi trong ho¹t ®éng ADPL gi¶i quyÕt ¸n
HN vµ G§. Tõ ®ã cã nh÷ng tæng kÕt, ®óc rót kinh
nghiÖm vµ cã sù chØ ®¹o h­íng dÉn c«ng t¸c nghiÖp vô
trong viÖc vËn dông ph¸p luËt ®èi víi Tßa ¸n cÊp
d­íi ®Ó gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§.

48
- Ho¹t ®éng ADPL theo thñ tôc t¸i thÈm lµ xÐt
l¹i quyÕt ®Þnh, b¶n ¸n vÒ HN vµ G§ ®· cã hiÖu lùc
ph¸p luËt nh­ng bÞ kh¸ng nghÞ v× cã nh÷ng t×nh tiÕt
míi ®­îc ph¸t hiÖn cã thÓ lµm thay ®æi c¬ b¶n néi
dung cña quyÕt ®Þnh, b¶n ¸n, mµ Tßa ¸n vµ c¸c ®­¬ng
sù kh«ng biÕt ®­îc khi ra b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh ®ã.
Nh÷ng c¨n cø ®Ó kh¸ng nghÞ theo thñ tôc t¸i thÈm
nh÷ng quyÕt ®Þnh, b¶n ¸n vÒ HN vµ G§ cña Tßa ¸n ®·
cã hiÖu lùc ph¸p luËt nh­ sau:
+ Ph¸t hiÖn ®­îc t×nh tiÕt quan träng cña vô ¸n,
mµ ®­¬ng sù kh«ng thÓ biÕt ®­îc tr ong qu¸ tr×nh gi¶i
quyÕt vô ¸n HN vµ G§.
+ Cã c¬ së chøng minh kÕt luËn cña ng­êi gi¸m
®Þnh, ng­êi phiªn dÞch kh«ng ®óng sù thËt hoÆc cã
gi¶ m¹o chøng cø.
+ ThÈm ph¸n, HTND, KiÓm s¸t viªn cè ý lµm sai
lÖch hå s¬ vô ¸n hoÆc cè ý kÕt luËn tr¸i ph¸p luËt.
+ B¶n ¸n cña Tßa ¸n hoÆc quyÕt ®Þnh cña c¬ quan
nhµ n­íc mµ Tßa ¸n c¨n cø vµo ®ã ®Ó gi¶i quyÕt vô ¸n
®· bÞ hñy bá.
Ho¹t ®éng ADPL cña Héi ®ång t¸i thÈm cã c¸c
quyÒn ®èi víi vô ¸n HN vµ G§ nh­ sau:
+ Kh«ng chÊp nhËn kh¸ng nghÞ vµ gi÷ nguyªn quyÕt
®Þnh, b¶n ¸n HN vµ G§ ®· cã hiÖu lùc ph¸p luËt.
+ Hñy b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh vÒ HN vµ G§ ®· cã hiÖu
lùc ph¸p luËt ®Ó xÐt xö s¬ thÈm l¹i theo thñ tôc do
Bé luËt Tè tông d©n sù quy ®Þnh.
+ Hñy b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh vÒ HN vµ G§ ®· cã hiÖu
lùc ph¸p luËt vµ ®×nh chØ gi¶i quyÕt vô ¸n.

49
Khi ph¸t hiÖn cã t×nh tiÕt míi cña vô ¸n, ®­¬ng
sù hoÆc c¸ nh©n c¬ quan, tæ chøc kh¸c cã quyÒn ph¸t
hiÖn t×nh tiÕt míi cña vô ¸n vµ th«ng b¸o b»ng v¨n
b¶n cho ng­êi cã thÈm quyÒn kh¸ng nghÞ.
Ho¹t ®éng ADPL theo thñ tôc t¸i thÈm trong gi¶i
quyÕt ¸n HN vµ G§ còng ph¶i tu©n theo tr×nh tù Bé
luËt Tè tông d©n sù. Qua ho¹t ®éng ADPL theo thñ tôc
t¸i thÈm gióp cho Tßa ¸n söa ch÷a ®­îc nh÷ng thiÕu
sãt trong b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh ®· cã hiÖu lùc ph¸p
luËt.
Ngoµi viÖc gi¶i quyÕt c¸c vô ¸n theo tr×nh tù s¬
thÈm vµ phóc thÈm th× ADPL theo tr×nh tù gi¸m ®èc
thÈm vµ t¸i thÈm víi môc ®Ých nh»m ®Ó ADPL trong
gi¶i quyÕt c¸c vô ¸n vÒ HN vµ G§ ®­îc chÝnh x¸c h¬n.
- VÊn ®Ò chuyÓn quyÕt ®Þnh, b¶n ¸n HN vµ G§ cã
hiÖu lùc ph¸p luËt cho c¬ quan thi hµnh ¸n:
Tr­íc ®©y thi hµnh ¸n d©n sù thuéc thÈm quyÒn
cña Tßa ¸n, nh­ng ngµy 01 -6-1993 ph¸p luËt thi hµnh
¸n d©n sù cã hiÖu lùc thay thÕ Ph¸p lÖnh thi hµnh ¸n
d©n sù n¨m 1989 th× thÈm quyÒn thi hµnh ¸n thuéc c¬
quan thi hµnh ¸n d©n sù. Sau khi quyÕt ®Þnh vµ b¶n
¸n vÒ HN vµ G§ cã hiÖu lùc, ph¸p luËt quy ®Þnh Tßa
¸n ph¶i cã tr¸ch nhiÖm chuyÓn giao cho c¬ quan thi
hµnh ¸n d©n sù b¶n ¸n vµ quyÕt ®Þnh vÒ HN vµ G§ ®Ó
c¬ quan thi hµnh ¸n cã tr¸ch nhiÖm thi hµnh. Thêi
h¹n chuyÓn giao quyÕt ®Þnh vµ b¶n ¸n ®­îc ph¸p luËt
quy ®Þnh nh­ sau:

50
+ §èi víi xÐt xö s¬ thÈm trong thêi h¹n m­êi
ngµy kÓ tõ ngµy tuyªn ¸n, khi ¸n cã hiÖu lùc ph¸p
luËt Toµ ¸n ph¶i göi ¸n v¨n cho c¬ quan thi hµnh ¸n.
+ §èi víi xÐt xö phóc thÈm trong thêi h¹n m­êi
l¨m ngµy kÓ tõ ngµy ra b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh phóc thÈm,
Tßa ¸n cÊp phóc thÈm ph¶i göi b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh
phóc thÈm cho c¬ quan thi hµnh ¸n d©n sù cã thÈm
quyÒn.
+ §èi víi xÐt xö gi¸m ®èc thÈm, t¸i thÈm trong
thêi h¹n n¨m ngµy kÓ tõ ngµy ra quyÕt ®Þnh, Héi ®ång
gi¸m ®èc thÈm ph¶i göi quyÕt ®Þnh gi¸m ®èc thÈm cho
c¬ quan thi hµnh ¸n d©n sù cã thÈm quyÒn.
Nh­ vËy, trong thêi h¹n xem xÐt theo tr×nh tù
gi¸m ®èc thÈm vµ t¸i thÈm, nÕu b¶n ¸n s¬ thÈm kh«ng
bÞ kh¸ng c¸o, kh¸ng nghÞ theo tr×nh tù phóc thÈm,
th× b¶n ¸n cã hiÖu lùc vÉn ®­îc ®­a ra thi hµnh ¸n.
KÕt luËn ch­¬ng 1
¸p dông ph¸p luËt trong gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§
cña TAND lµ mét lÜnh vùc cña ADPL nãi chung. Trong
®ã t¸c gi¶ tr×nh bµy kh¸i niÖm, ®Æc ®iÓm ADPL trong
gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§, ®ång thêi ph©n tÝch c¸c giai
®o¹n cña qu¸ tr×nh ADPL gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§, nªu
lªn néi dung ADPL trong gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§, ®Ó
lµm c¬ së lý luËn cho viÖc ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng ë
ch­¬ng 2 vµ ®Ò ra c¸c gi¶i ph¸p ë ch­¬ng 3.

51


Ch­¬ng 2
thùc tr¹ng ¸p dông ph¸p luËt trong gi¶i quyÕt
¸n h«n nh©n vµ gia ®×nh cña toµn ¸n nh©n d©n
ë tØnh th¸i nguyªn

2.1. §Æc ®iÓm tù nhiªn, kinh tÕ - x· héi vµ c¬ cÊu tæ
chøc cña Tßa ¸n nh©n d©n ë tØnh Th¸i Nguyªn
2.1.1. §Æc ®iÓm tù nhiªn, kinh tÕ - x· héi cã
¶nh h­ëng ®Õn viÖc ¸p dông ph¸p luËt trong gi¶i
quyÕt ¸n h«n nh©n vµ gia ®×nh cña Tßa ¸n nh©n d©n ë
tØnh Th¸i Nguyªn
Th¸i Nguyªn lµ mét tØnh thuéc miÒn nói vµ Trung
du B¾c Bé, phÝa B¾c gi¸p tØnh B¾c K¹n, phÝa §«ng Nam
gi¸p tØnh B¾c Giang, phÝa §«ng B¾c gi¸p tØnh L¹ng
S¬n, phÝa Nam gi¸p Thñ ®« Hµ Néi, phÝa T©y gi¸p tØnh
Tuyªn Quang, phÝa T©y Nam gi¸p tØnh VÜn h Phóc. ë vÞ
trÝ nµy, Th¸i Nguyªn lµ ®iÓm tiÕp gi¸p, lµ cÇu nèi
gi÷a ®ång b»ng ch©u thæ s«ng Hång víi c¸c tØnh vïng
nói phÝa B¾c. V× vËy, vÒ mÆt qu©n sù, Th¸i Nguyªn
võa lµ cöa ngâ ®i vµo vïng ViÖt B¾c, võa lµ l¸ ch¾n,
"lµ phªn dËu cña kinh thµnh Th¨ng Lon g".
Tr­íc C¸ch m¹ng Th¸ng T¸m 1945, Th¸i Nguyªn lµ
tØnh n»m trong c¨n cø ®Þa c¸ch m¹ng ViÖt B¾c. Trong
kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p, Th¸i Nguyªn trë thµnh thñ ®«
kh¸ng chiÕn cña c¶ n­íc. Tõ n¨m 1956 ®Õn n¨m 1976,
Th¸i Nguyªn lµ thñ phñ cña khu tù trÞ ViÖt B¾c. X uÊt
ph¸t tõ yªu cÇu cña cuéc kh¸ng chiÕn chèng Mü cøu

52
n­íc, thùc hiÖn NghÞ quyÕt ngµy 21/4/1965 cña Uû ban
Th­êng vô Quèc héi n­íc ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa,
tØnh Th¸i Nguyªn hîp nhÊt víi tØnh B¾c K¹n thµnh
tØnh B¾c Th¸i.
Ngµy 29/2/1978, Quèc héi khãa VI n ­íc Céng hßa
x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam ra nghÞ quyÕt t¸ch hai
huyÖn Ng©n S¬n vµ Chî R· (nay lµ huyÖn Ba BÓ) khái
tØnh B¾c Th¸i, s¸p nhËp vµo tØnh Cao B»ng. Tr­íc yªu
cÇu cña sù nghiÖp ®æi míi, ngµy 6/11/1996, t¹i kú
häp thø 10, Quèc héi (khãa IX) n­íc Céng hßa x· héi
chñ nghÜa ViÖt Nam ra nghÞ quyÕt vÒ ph©n chia l¹i
®Þa giíi hµnh chÝnh mét sè tØnh, B¾c Th¸i ®­îc t¸ch
thµnh hai tØnh Th¸i Nguyªn vµ B¾c K¹n.
TØnh Th¸i Nguyªn hiÖn nay cã tæng diÖn tÝch tù
nhiªn lµ 3.541,1km
2
, víi 9 ®¬n vÞ hµnh chÝnh trùc
thuéc, gåm 7 huyÖn (Phó B×nh, Phæ Yªn, §ång Hû, Vâ
Nhai, §¹i Tõ, Phó L­¬ng, §Þnh Hãa), thµnh phè Th¸i
Nguyªn vµ thÞ x· S«ng C«ng. Toµn tØnh cã 180 ®¬n vÞ
hµnh chÝnh x·, ph­êng, thÞ trÊn. §Þa h×nh Th¸i
Nguyªn chia lµm ba vïng: vïng Trung du gåm: thµnh
phè Th¸i Nguyªn, thÞ x· S«ng C«ng, c¸c huyÖn Phæ Yªn,
Phó B×nh; vïng nói gåm c¸c huyÖn §Þnh Hãa, §¹i Tõ,
Phó L­¬ng, §ång Hû; vïng cao lµ huyÖn Vâ Nhai. HÖ
thèng ®µo t¹o gåm 6 tr­êng ®¹i h äc, 16 tr­êng cao
®¼ng, trung häc d¹y nghÒ.
§Þnh c­ vµ sinh sèng l©u ®êi trªn vï ng ®Êt Th¸i
Nguyªn cã 8 d©n téc chÝnh víi gÇn 1.084.000® ng­êi.
Trong ®ã d©n téc Kinh cã sè l­îng ®«ng nhÊt (kho¶ng

53
75,5%), d©n téc Tµy (kho¶ng 10,7%), d©n téc Nïng
(kho¶ng 5,2%), d©n téc Dao (kho¶ng 2,5%), d©n téc
S¸n D×u (kho¶ng 2,3%), c¸c d©n téc kh¸c ( H.M«ng,
Hoa, Th¸i) chiÕm gÇn 5% d©n sè cña tØnh. MÆc dï mçi
d©n téc ®Òu cã ®Æc ®iÓm riªng vÒ tiÕng nãi, phong
tôc tËp qu¸n, nh­ng tÊt c¶ ®Òu cã nÐt t­¬ng ®ång,
hßa nhËp, t¹o nªn mét céng ®ång ®oµn kÕt g¾n bã
trong ®Êu tranh chÕ ngù thiªn nhiªn, chèng thï t rong
giÆc ngoµi. B¶o vÖ nÒn ®éc lËp tù do cña Tæ quèc vµ
x©y dùng cuéc sèng Êm no h¹nh phóc.
Ngµy 3/2/1930, §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam ra ®êi,
t¹o ra mét b­íc ngoÆt vÜ ®¹i trong lÞch sö c¸ch m¹ng
ViÖt Nam. Lµ ®Þa bµn chiÕn l­îc quan träng, Th¸i
Nguyªn sím nhËn ®­îc sù quan t©m cña §¶ng. Ngay tõ
khi chi bé §¶ng Céng s¶n ®Çu tiªn trong tØnh ®­îc
thµnh lËp cuèi n¨m 1936, d­íi sù l·nh ®¹o cña Trung
­¬ng §¶ng, nh÷ng ng­êi céng s¶n Th¸i Nguyªn ®· l·nh
®¹o nh©n d©n hßa vµo cuéc ®Êu tranh ®ßi d©n sinh,
d©n chñ, ®ßi tù do, c¬m ¸o, hßa b×nh (1936 -1939);
vËn ®éng nh©n d©n trong tØnh h­ëng øng cuéc khëi
nghÜa B¾c S¬n (1940); x©y dùng c¨n cø ®Þa B¾c S¬n -
Vâ Nhai, thµnh lËp Trung ®éi Cøu quèc qu©n II - mét
trong nh÷ng ®¬n vÞ tiÒn th©n cña Qu©n ®éi nh©n d©n
ViÖt Nam anh hïng; ph¸t ®éng ®Êu tranh vò trang
chèng khñng bè, b¶o vÖ c¨n cø ®Þa c¸ch m¹ng; khëi
nghÜa tõng phÇn, tiÕn tíi tæng khëi nghÜa giµnh
chÝnh quyÒn trong toµn tØnh.

54
B­íc vµo cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p
x©m l­îc, Th¸i Nguyªn ®­îc chän lµm n¬i x©y Khu an
toµn (ATK) t¹i huyÖn §Þnh Hãa cho c¸c c¬ quan Trung
­¬ng §¶ng, ChÝnh phñ... ë vµ l·nh ®¹o sù nghiÖp
kh¸ng chiÕn, kiÕn quèc trong c¶ n­íc. §©y lµ mét
nhiÖm vô nÆng nÒ nh­ng còng hÕt søc vÎ vang. §Ó thùc
hiÖn nhiÖm vô träng ®¹i nµy, §¶ng bé Th¸i Nguyªn ®·
qu¸n triÖt s©u s¾c ®­êng lèi kh¸ng chiÕn "toµn d©n,
toµn diÖn, tr­êng kú vµ tù lùc c¸nh sinh" cña §¶ng
®Õn c¸n bé, ®¶ng viªn vµ nh©n d©n; kh¼ng ®Þnh niÒm
tin cho nh©n d©n vµo th¾ng lîi cña cuéc kh¸ng chiÕn;
®éng viªn nh©n d©n tÝch cùc tham gia ho¹t ®éng kh¸ng
chiÕn. Tr¶i qua thùc tiÔn c¸ch m¹ng, §¶ng bé vµ nh©n
d©n c¸c d©n téc Th¸i Nguyªn hÕt søc tù hµo v× ®· hoµn
thµnh xuÊt s¾c träng tr¸ch §¶ng giao phã; b¶o vÖ
tuyÖt ®èi an toµn cho c¸c ®ång chÝ l·nh ®¹o cao cÊp,
c¸c c¬ quan ®Çu n·o cña §¶ng vµ Nhµ n­íc tr­íc sù
bao v©y, tÊn c«ng, ph¸ ho¹i cña kÎ thï.
Th¸i Nguyªn cßn lµ ®Þa bµn ®øng ch©n cña c¸c ®¬n
vÞ bé ®éi chñ lùc, lµ n¬i ra ®êi nhiÒu chñ tr­¬ng
chiÕn l­îc cña §¶ng vµ ChÝnh phñ chØ ®¹o toµn quèc
kh¸ng chiÕn. §Æc biÖt, t¹i TØn Keo thuéc x· Phó §×nh
(§Þnh Hãa), ngµy 6/12/1953, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh
cïng Bé ChÝnh trÞ quyÕt ®Þnh më ChiÕn dÞch §iÖn Biªn
Phñ lÞch sö.
Trong thêi kú kh¸ng chiÕn chèng Mü cøu n­íc, b¸m
s¸t ®­êng lèi kh¸ng chiÕn cña Trung ­¬ng §¶ng, §¶ng
bé Th¸i Nguyªn tiÕp tôc lµm tèt c«ng t¸c tuyªn

55
truyÒn, gi¸o dôc, ®éng viªn søc ng­êi, søc cña trong
nh©n d©n phôc vô s¶n xuÊt, chiÕn ®Êu, gãp phÇn ®¸nh
th¾ng hai cuéc chiÕn tranh ph¸ ho¹i b»ng kh«ng qu©n
vµ h¶i qu©n cña ®Õ quèc Mü, b¶o vÖ miÒn B¾c x· héi
chñ nghÜa, chi viÖn ®¾c lùc cho chiÕn tr­êng miÒn
Nam ®¸nh Mü th¾ng lîi.
Trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng Mü cøu n­íc, 48.278
ng­êi con ­u tó cña nh©n d©n c¸c d©n téc Th¸i Nguyªn
®· lªn ®­êng cÇm sóng b¶o vÖ Tæ quèc, trong ®ã cã
7.792 ng­êi ®· anh dòng hy sinh, gÇn 5.000 ng­êi ®Ó
l¹i mét phÇn x­¬ng m¸u trªn c¸ c chiÕn tr­êng. Hµng
v¹n tÊn l­¬ng thùc, thùc phÈm cña Th¸i Nguyªn ®­îc
huy ®éng cho kh¸ng chiÕn trong ®iÒu kiÖn ®êi sèng
cña nh©n d©n cßn gÆp mu«n vµn khã kh¨n... TÊt c¶
®iÒu ®ã cho thÊy, trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng Mü
cøu n­íc, chñ nghÜa anh hïng c¸ch m ¹ng cña §¶ng bé
vµ nh©n d©n c¸c d©n téc Th¸i Nguyªn ®· ®­îc ph¸t huy
tíi cao ®é.
C«ng lao vµ thµnh tÝch ®ãng gãp to lín cña §¶ng
bé vµ nh©n d©n c¸c d©n téc Th¸i Nguyªn trong hai
cuéc kh¸ng chiÕn ®· ®­îc §¶ng vµ Nhµ n­íc ghi nhËn:
45 tËp thÓ ®­îc tuyªn d­¬n g danh hiÖu "§¬n vÞ anh
hïng lùc l­îng vò trang", 18 c¸ nh©n (cã sinh qu¸n,
tró qu¸n trªn ®Þa bµn tØnh) ®­îc tuyªn d­¬ng danh
hiÖu "Anh hïng lùc l­îng vò trang nh©n d©n" vµ "Anh
hïng lao ®éng", 131 Bµ mÑ ®­îc phong tÆng danh hiÖu
"Bµ mÑ ViÖt Nam anh hïng".

56
B­íc vµo thêi kú ®æi míi, §¶ng bé Th¸i Nguyªn
tiÕp tôc ph¸t huy nh÷ng thµnh tùu ®· ®¹t ®­îc trong
nh÷ng n¨m kh¸ng chiÕn, biÕn chñ nghÜa anh hïng c¸ch
m¹ng trong chiÕn ®Êu thµnh chñ nghÜa anh hïng c¸ch
m¹ng trong lao ®éng dùng x©y quª h­¬ng ®Êt n­íc.
Tõ nh÷ng ®Æc ®iÓm vÒ ®iÒu kiÖn vÞ trÝ ®Þa lý tù
nhiªn, kinh tÕ - x· héi ®· cã nh÷ng ¶nh h­ëng tíi
viÖc ADPL trong ho¹t ®éng gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§ cña
TAND ë tØnh Th¸i Nguyªn nh­ sau:
- ¶nh h­ëng do ®Æc thï vÒ ®iÒu kiÖn ®Þa lý tù
nhiªn vµ kinh tÕ - x· héi.
Th¸i Nguyªn lµ mét tØnh miÒn nói trung du B¾c
Bé, gi¸p víi 6 tØnh phÝa B¾c, cã diÖn tÝch tù nhiªn
3.541,1km
2
, réng h¬n so víi mét sè tØnh ë cïng khu
vùc B¾c Bé, víi 9 ®¬n vÞ hµnh chÝnh ®­îc chia thµnh
3 vïng: vïng trung du gåm 4 ®¬n vÞ hµnh chÝnh, vïng
nói cã 4 ®¬n vÞ hµnh chÝnh, vïng cao cã 1 ®¬n vÞ.
§Þnh c­ vµ sinh sèng trªn vïng ®Êt Th¸i Nguyªn cã 8
d©n téc kh¸c nhau víi sù ph©n bè vÞ trÝ ®Þa lý nh­
vËy g©y kh«ng Ýt khã kh¨n cho c«ng t¸c ®iÒu tra, x¸c
minh, ®Þnh gi¸, viÖc triÖu tËp c¸c ®­¬ng sù còng gÆp
rÊt nhiÒu khã kh¨n (giao th«ng ®i l¹i khã kh¨n, c«ng
t¸c v¨n th­ chuyÓn chËm...), cã nh÷ng tr­êng hîp rÊt
vÊt v¶ míi t×m ®Õn ®­îc nhµ ®­¬ng sù, nh­ng tõ xa
thÊy c¸n bé Tßa ¸n ®Õn hä l¹i bá ®i kh«ng tiÕp, viÖc
tiÕp xóc lÊy lêi khai, ®iÒu tra ADPL ®èi víi mét sè
tr­êng hîp gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n. Víi vÞ trÝ ®Þa lý

57
tiÕp gi¸p víi nhiÒu tØnh nªn cã nhiÒu ®Çu mèi giao
th«ng qua tØnh, bªn c¹nh ®ã cßn cã c¸c vïng khai
th¸c kho¸ng s¶n nh­ vµng vµ c¸c kim lo¹i kh¸c. Do
vËy, c¸c lo¹i téi ph¹m vÒ an toµn trËt tù x· héi ®Òu
gia t¨ng. Khi lo¹i téi ph¹m vÒ h×nh sù t¨ng th× ¸n
HN vµ G§ còng t¨ng theo nh­ lý do xin ly h«n, mét
bªn ®i c¶i t¹o, mét bªn ®i cai ng hiÖn... ë mçi vïng
kh¸c nhau, nh÷ng tranh chÊp trong quan hÖ h«n nh©n
còng kh¸c nhau, do ®iÒu kiÖn sèng ë c¸c khu vùc vµ
c¸c vïng n«ng th«n kh¸c nhau, tr×nh ®é d©n trÝ thÊp,
viÖc tuyªn truyÒn gi¸o dôc ph¸p luËt ch­a tèt, mét sè
c«ng d©n nhËn thøc thÊp, Ýt am hiÓu vÒ x· héi, Ýt cã
®iÒu kiÖn xem s¸ch b¸o, nghe ®µi, nªn nh÷ng kiÕn thøc
vÒ ph¸p luËt nãi chung vµ LuËt H«n nh©n vµ gia ®×nh
nãi riªng cßn rÊt h¹n chÕ. Tõ nh÷ng ®iÒu kiÖn vÒ vÞ
trÝ ®Þa lý, kinh tÕ - x· héi ®· ¶nh h­ëng ®Õn qu¸
tr×nh ADPL trong gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§ nh­ ADPL
trong thô lý, ®iÒu tra thu thËp chøng cø ®Õn giai
®o¹n xÐt xö ®èi víi lo¹i ¸n nµy ë vïng cao, v ïng nói
gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n. Kh¸c víi vô ¸n h×nh sù, khi
chuÈn bÞ xÐt xö ®èi víi c¸c bÞ c¸o ®­îc t¹i ngo¹i,
Toµ ¸n b¸o gäi mµ cè t×nh kh«ng ®Õn th× Tßa ¸n cã
quyÒn ra lÖnh b¾t giam ®Ó chê xÐt xö, ®èi víi ¸n HN
vµ G§ th× ph¸p luËt kh«ng cho phÐp lµm n h­ vËy, ®ã
còng lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn mét sè
vô ¸n bÞ kÐo dµi.

58
- Tõ n¨m 1996, do ph©n chia l¹i ®Þa giíi hµnh
chÝnh tØnh Th¸i Nguyªn míi ®­îc t¸ch ra tõ tØnh B¾c
Th¸i, mét sè c¸n bé, ThÈm ph¸n vµ l·nh ®¹o Tßa ¸n
chuyÓn lªn c«ng t¸c t¹i TAND tØn h B¾c K¹n, nªn ®éi
ngò c¸n bé Tßa ¸n cña tØnh Th¸i Nguyªn thiÕu vÒ sè
l­îng vµ chÊt l­îng, c¸n bé vÉn ch­a ®­îc kiÖn toµn
phï hîp víi ®ßi hái thùc tiÔn, l­îng thÈm ph¸n trùc
tiÕp ADPL ®Ó gi¶i quyÕt c¸c vô ¸n vÒ HN vµ G§ rÊt
máng.
MÆt kh¸c, viÖc h­íng dÉn cô thÓ cña c¸c ®¹o luËt
cßn chËm, tËp huÊn n©ng cao c«ng t¸c nghiÖp vô cho
c¸n bé lµm c«ng t¸c xÐt xö cßn Ýt, l­îng th«ng tin
vÒ khoa häc ph¸p luËt ®èi víi ng­êi d©n cßn thÊp,
c¸c v¨n b¶n míi ®­îc th­êng xuyªn ban hµnh, nh­ng
nh÷ng v¨n b¶n ®ã ®Õn tay nh÷ng chñ thÓ ADPL cßn
chËm.
- Ngoµi nh÷ng yÕu tè vÒ vÞ trÝ ®Þa lý, vÒ con
ng­êi th× ®iÒu kiÖn c¬ së vËt chÊt cña ngµnh Tßa ¸n
còng nh­ kinh phÝ ho¹t ®éng còng ¶nh h­ëng tíi ho¹t
®éng cña ngµnh Tßa ¸n nãi chung vµ cña TAND ë Th¸i
Nguyªn nãi riªng. Trong giai ®o ¹n nÒn kinh tÕ cña
®Êt n­íc tõ bao cÊp chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr­êng,
tr­íc nh÷ng khã kh¨n cña ®Êt n­íc còng ®· ¶nh h­ëng
®Õn ngµnh Tßa ¸n cña tØnh Th¸i Nguyªn, nh­ c¬ së vËt
chÊt, ph­¬ng tiÖn lµm viÖc cßn nhiÒu thiÕu thèn vµ
bÊt cËp, phßng xö ¸n cña c¸c T ßa ¸n cÊp huyÖn chñ
yÕu lµ nhµ cÊp 4 ®· cò, kh«ng t¹o ®­îc vÎ uy nghi

59
trang träng cña mét phiªn tßa. §Õn n¨m 2000 ®­îc sù
quan t©m cña nhµ n­íc cho x©y dùng l¹i, nªn c¸c
huyÖn míi cã trô së t­¬ng ®èi khang trang, c¸c
ph­¬ng tiÖn ®Ó phôc vô cho c«ng v iÖc cßn s¬ sµi,
viÖc øng dông nh÷ng c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, nh­ tin häc
vµo c«ng t¸c qu¶n lý cña Tßa ¸n ë n­íc ta cßn h¹n
chÕ, mçi Tßa ¸n cÊp huyÖn chØ cã mét m¸y tÝnh phôc vô
cho c«ng t¸c v¨n phßng, ch­a khai th¸c hÕt c¸c tÝnh
n¨ng t¸c dông phôc vô cho c«ng t¸c. HÖ thèng m¸y tÝnh
cña Tßa ¸n tØnh vµ Tßa ¸n cÊp huyÖn ch­a ®­îc nèi
m¹ng ®Ó phôc vô cho c«ng t¸c chuyªn m«n. Kinh phÝ
dµnh cho ho¹t ®éng nghiÖp vô cßn h¹n chÕ, kh«ng ®¸p
øng ®­îc nhu cÇu c«ng viÖc thùc tiÔn. Sè l­îng ¸n nãi
chung hiÖn nay t¨ng c¸c vô ¸n vÒ H N vµ G§ cµng ngµy
cµng phøc t¹p h¬n, song c¸c chi phÝ kh¸c nh­ chi båi
d­ìng cho Héi thÈm cßn thÊp, ch­a ®éng viªn khuyÕn
khÝch hä tham gia xÐt xö. Tõ nh÷ng ®iÒu kiÖn c¬ së
vËt chÊt cßn h¹n chÕ còng lµ nh÷ng nh©n tè ¶nh h­ëng
®Õn hiÖu qu¶ cña qu¸ tr×nh ADP L trong ho¹t ®éng gi¶i
quyÕt ¸n HN vµ G§.
Nh­ vËy, tõ nh÷ng ®iÒu kiÖn vÒ vÞ trÝ ®Þa lý,
®iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi, viÖc s¸p nhËp, t¸ch tØnh
míi vµ ®iÒu kiÖn c¬ së vËt chÊt ®· t¸c ®éng ¶nh
h­ëng ®Õn ho¹t ®éng cña ngµnh Tßa ¸n nãi chung vµ
viÖc ADPL trong ho¹t ®éng gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§ nãi
riªng cña tØnh Th¸i Nguyªn.

60
2.1.2. VÒ c¬ cÊu tæ chøc cña Tßa ¸n nh©n d©n ë
tØnh Th¸i Nguyªn
Tõ th¸ng 11/ 1996 tØnh Th¸i Nguyªn ®­îc t¸ch ra
tõ tØnh B¾c Th¸i mét sè c¸n bé vµ l·nh ®¹o chuyÓn
lªn c«ng t¸c t¹i tØnh B¾c K¹n . Tõ ®ã ®Õn nay, hµng
n¨m hÖ thèng tæ chøc Tßa ¸n ë tØnh Th¸i Nguyªn lu«n
®­îc kiÖn toµn vµ chia lµm 2 cÊp: CÊp huyÖn cã 9 Toµ
¸n, trong ®ã cã 7 TAND huyÖn vµ 1 TAND thÞ x·, 1
TAND thµnh phè, cÊp tØnh cã TAND tØnh, trong ®ã cã
Tßa H×nh sù, Tßa D©n sù, Tßa Lao ®éng, Tßa Kinh tÕ,
Tßa Hµnh chÝnh, Phßng kiÓm tra gi¸m ®èc, Phßng thi
hµnh hµnh ¸n h×nh sù vµ V¨n phßng Tßa ¸n. Theo sè
liÖu thèng kª chÝnh thøc ®Õn hÕt n¨m 2005, ngµnh
TAND tØnh Th¸i Nguyªn cã 143 c¸n bé, trong ®ã cã 61
ThÈm ph¸n, Toµ ¸n tØnh cã 56 c¸ n bé, trong ®ã cã 20
ThÈm ph¸n, cã 19 ThÈm ph¸n tr×nh ®é ®¹i häc, 01 cao
®¼ng, vÒ tr×nh ®é chÝnh trÞ cã 02 cö nh©n chÝnh trÞ,
01cao cÊp chÝnh trÞ, 13 trung cÊp chÝnh trÞ, cã 05
c¸n bé ®ang häc cao häc LuËt t¹i Hµ Néi. TAND huyÖn
cã 87 c¸n bé trong ®ã cã 41 ThÈm ph¸n; cã 38 ThÈm
ph¸n tr×nh ®é ®¹i häc, 03 ThÈm ph¸n tr×nh ®é cao
®¼ng. Tr×nh ®é chÝnh trÞ: 01 cö nh©n chÝnh trÞ, 29
trung cÊp chÝnh trÞ, 100% c¸c ThÈm ph¸n lµ ®¶ng viªn
vµ cã tr×nh ®é chuyªn m«n nghiÖp vô lµ §¹i häc, cao
®¼ng. Ngoµi ra, c¸c TAND ë T h¸i Nguyªn cßn cã 208
HTND ë c¶ 2 cÊp Tßa ¸n tham gia vµo ho¹t ®éng xö xÐt
theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. So s¸nh víi thêi ®iÓm

61
míi ch­a t¸ch tØnh (11/1996), tæng sè c¸n bé Tßa ¸n
tØnh Th¸i Nguyªn lµ 129, trong ®ã ë TAND tØnh cã 38
c¸n bé, TAND huyÖn cã 91 c ¸n bé. Nh­ vËy trong nh÷ng
n¨m qua, TAND cña Th¸i Nguyªn ®· ®¹t ®­îc nh÷ng
thµnh tùu lín trong viÖc x©y dùng vµ kiÖn toµn bé
m¸y tæ chøc, ®éi ngò c¸n bé nhÊt lµ ®èi víi TAND
tØnh, tõ tæng sè 129 c¸n bé ®Õn nay ®· t¨ng lªn 143
c¸n bé, kh«ng nh÷ng t¨ng vÒ sè l­îng c¸n bé mµ chÊt
l­îng c¸n bé ®· ®­îc n©ng lªn nh­ tr×nh ®é nghiÖp vô
vÒ chuyªn m«n, còng nh­ tr×nh ®é vÒ chÝnh trÞ [55].
Chñ thÓ ADPL trong ho¹t ®éng xÐt xö ¸n HN vµ G§
cña TAND tØnh Th¸i Nguyªn chØ bao gåm c¸c ThÈm ph¸n
vµ c¸c th­ ký Tßa ¸n vµ thÈm tra viªn. Theo quy ®Þnh
cña LuËt söa ®æi bæ sung LuËt tæ chøc tßa ¸n n¨m
2002, ñy ban thÈm ph¸n TAND cÊp tØnh gåm Ch¸nh ¸n,
c¸c phã ch¸nh ¸n vµ c¸c ThÈm ph¸n ®­îc Ch¸nh ¸n Tßa
¸n tèi cao bæ nhiÖm tham gia Uû ban ThÈm ph¸n theo
®Ò nghÞ cña Ch¸nh ¸n Tßa ¸n t Ønh. HiÖn nay, Uû ban
ThÈm ph¸n cña TAND tØnh Th¸i Nguyªn gåm cã 6 ThÈm
ph¸n gåm cã Ch¸nh ¸n, 02 phã ch¸nh ¸n vµ 03 ThÈm
ph¸n (®ã lµ 01 ch¸nh tßa d©n sù, 01 ch¸nh tßa h×nh
sù vµ 01 tr­ëng phßng kiÓm tra gi¸m ®èc). HTND cña
ngµnh Tßa ¸n tØnh cã 208 ng­êi, t rong ®ã HTND cña
Tßa ¸n tØnh cã 32 ng­êi.
C¸c TAND cÊp huyÖn ho¹t ®éng theo nguyªn t¾c
kh«ng ph©n c«ng chuyªn nghiÖp trong gi¶i quyÕt vµ
xÐt xö c¸c lo¹i ¸n, do vËy lµ chñ thÓ ADPL trong

62
gi¶i quyÕt tÊt c¶ c¸c lo¹i ¸n. Víi sè l­îng tõ 32
®Õn 41 ThÈm ph¸n, tr ong n¨m tõ n¨m 2000 ®Õn 2004
TAND cÊp huyÖn, cÊp tØnh Th¸i Nguyªn ®· gi¶i quyÕt
vµ xÐt xö 2.448 vô ¸n vÒ HN vµ G§, sè l­îng ¸n chñ
yÕu ë cÊp huyÖn, thÞ x·, thµnh phè. Tßa d©n sù cña
TAND tØnh Th¸i Nguyªn ®· gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§ theo
tr×nh tù phóc thÈm 22 4, vµ gi¶i quyÕt theo thñ tôc
gi¸m ®èc thÈm lµ 23 vô ¸n [57].
Nh­ vËy, c¬ cÊu tæ chøc cña c¸c TAND ë Th¸i
Nguyªn lµ kh¸ chÆt chÏ nªn ®· hoµn thµnh nhiÖm vô
trong gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§. Do sè l­îng ¸n HN vµ
G§ t¨ng lªn hµng n¨m trªn ®Þa bµn tØnh Th¸i Nguyª n,
nªn c¬ cÊu tæ chøc vµ biªn chÕ ThÈm ph¸n còng cÇn
t¨ng ®Ó ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña c«ng viÖc trong
thêi gian tíi.
§Ó ®¸p øng yªu cÇu gi¶i quyÕt sè l­îng ¸n t¨ng
hµng n¨m, còng nh­ l­îng ¸n sÏ nhiÒu h¬n khi t¨ng
thÈm quyÒn xÐt xö cho TAND cÊp huyÖn, tro ng nh÷ng
n¨m tíi. TAND ë Th¸i Nguyªn ®· chó träng c«ng t¸c
®µo t¹o, båi d­ìng c¸n bé ®Ó t¹o nguån bæ nhiÖm ThÈm
ph¸n, hµng n¨m mçi TAND cÊp huyÖn ®­îc cö tõ 1 ®Õn 2
c¸n bé cã n¨ng lùc, phÈm chÊt ®¹o ®øc tèt ®Ó häc líp
®µo t¹o nghiÖp vô, xÐt xö t¹i Häc viÖn t­ ph¸p vµ cö
®i häc trung cÊp chÝnh trÞ. Bªn c¹nh ®ã, thùc hiÖn
tèt viÖc lu©n chuyÓn c¸n bé gi÷a TAND tØnh vµ TAND
cÊp huyÖn. TAND tØnh sÏ ®iÒu chuyÓn mét sè ThÈm ph¸n
cã n¨ng lùc xuèng lµm Ch¸nh ¸n, phã ch¸nh ¸n cÊp

63
huyÖn, ®Ò nghÞ bæ nhiÖm mét sè c¸n bé th­ ký ®· cã
®ñ n¨ng lùc phÈm chÊt ®Ó lµm ThÈm ph¸n cÊp huyÖn.
§­îc sù ®ång ý cña Uû ban Th­êng vô Quèc héi vÒ viÖc
t¨ng thÈm quyÒn cho Tßa ¸n cÊp huyÖn. Tõ n¨m 2003
®Õn n¨m 2009, TAND tØnh Th¸i Nguyªn sÏ kiÖn toµn c¬
së vËt chÊt, nh­ ph­¬ng tiÖn trô së l µm viÖc vµ
chuÈn bÞ vÒ c«ng t¸c c¸n bé ®Ó s½n sµng ®ãn nhËn
viÖc t¨ng thÈm quyÒn cho mét sè TAND cÊp huyÖn, TAND
thµnh phè, cßn l¹i ë tØnh Th¸i Nguyªn
§Ó lµm tèt c«ng t¸c ADPL trong viÖc gi¶i quyÕt
¸n HN vµ G§ cña tØnh Th¸i Nguyªn th× tr­íc hÕt ph¶i
lµm tèt c«ng t¸c tæ chøc nh­ ®èi víi TAND ë tØnh, vÒ
c¬ cÊu tæ chøc cÇn ph¶i s¾p xÕp hîp lý, biªn chÕ
ThÈm ph¸n c¸n bé ph¶i ®¸p øng nhu cÇu c«ng viÖc, ®èi
víi ThÈm ph¸n xÐt xö nh­ ¸n vÒ h×nh sù hå s¬ vô ¸n
®· cã s½n, chØ ®¬n thuÇn ADPL trªn c¬ së c¸c v¨n b¶n
quy ®Þnh ®èi víi c¸c lo¹i téi danh cô thÓ, viÖc ADPL
còng dÔ dµng h¬n, nh­ng ®èi víi ThÈm ph¸n ADPL trong
ho¹t ®éng gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§ th× ®ßi hái cao
h¬n, ngoµi nh÷ng kiÕn thøc ph¸p luËt cßn ®ßi hái cã
sù hiÓu biÕt, cã kiÕn thøc x· héi s©u réng, cã n¨ng
lùc trong c«ng t¸c hßa gi¶i… th× míi thùc hiÖn tèt
nhiÖm vô cña ng­êi ThÈm ph¸n. Bªn c¹nh ®ã, TAND tØnh
cßn chó träng båi d­ìng nh÷ng c¸n bé cã n¨ng lùc vµ
kinh nghiÖm, cã phÈm chÊt ®¹o ®øc tèt, ®­îc ®µo t¹o
chÝnh quy ®Ó bæ nhiÖm ThÈm ph¸n TAND huyÖn nhÊt lµ
®èi víi ThÈm ph¸n lµm c«ng t¸c gi¶i quyÕt ¸n HN vµ

64
G§ trong nh÷ng n¨m tíi th× míi ®¸p øng nhu cÇu thùc
tiÔn.
Trong nh÷ng n¨m qua, tuy ®iÒu kiÖn cßn nhiÒu khã
kh¨n vÒ ®éi ngò c¸n bé, kinh phÝ ®µo t¹o, còng nh­
c¬ së vËt chÊt cßn thiÕu thèn ch­a ®¸p øng c ho ho¹t
®éng cña ngµnh Tßa ¸n, nh­ng TAND ë Th¸i Nguyªn ®·
kh¾c phôc mäi khã kh¨n, dÇn dÇn tõng b­íc x©y dùng
®­îc mét ®éi ngò ThÈm ph¸n lµm c«ng t¸c gi¶i quyÕt
¸n HN vµ G§ hoµn thµnh nhiÖm vô giao. Trong thêi
gian tíi cÇn ph¶i n©ng cao h¬n n÷a vÒ tr×nh ®é
nghiÖp vô cho ThÈm ph¸n lµm c«ng t¸c gi¶i quyÕt ¸n
HN vµ G§. Lµm tèt c«ng t¸c ADPL trong ho¹t ®éng gi¶i
quyÕt ¸n HN vµ G§ lµ gãp phÇn lµm lµnh m¹nh c¸c quan
hÖ x· héi, lµm æn ®Þnh t×nh h×nh trËt tù chÝnh trÞ ë
®Þa ph­¬ng.
2.2. Nh÷ng ­u ®iÓm vµ h¹n chÕ tro ng ho¹t ®éng ¸p dông
ph¸p luËt gi¶i quyÕt ¸n h«n nh©n vµ gia ®×nh cña tßa ¸n nh©n
d©n ë tØnh Th¸i Nguyªn
2.2.1. Nh÷ng ­u ®iÓm ®¹t ®­îc trong ¸p dông ph¸p
luËt gi¶i quyÕt ¸n h«n nh©n vµ gia ®×nh cña Tßa ¸n
nh©n d©n ë tØnh Th¸i Nguyªn
* vÒ ADPL trong thô lý vµ ®iÒu tra vô ¸n:
C¸ nh©n cã quyÒn khëi kiÖn vô ¸n vÒ HN vµ G§,
yªu cÇu Tßa ¸n cã thÈm quyÒn b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých
hîp ph¸p cña m×nh. Khi nhËn ®¬n khëi kiÖn vÒ lÜnh
vùc HN vµ G§ Tßa ¸n ph¶i ®èi chiÕu víi nh÷ng quy
®Þnh cña ph¸p luËt ®Ó x¸c ®Þnh nh÷ng lo ¹i viÖc thuéc
vÒ lÜnh vùc HN vµ G§ nh­ vô ¸n ly h«n hay xin t¨ng

65
trî cÊp nu«i con…, vô viÖc ®ã thuéc thÈm quyÒn gi¶i
quyÕt cña cÊp tØnh hay cÊp huyÖn, Tßa ¸n chØ thô lý,
gi¶i quyÕt vô ¸n vÒ HN vµ G§ trong ph¹m vi thÈm
quyÒn cña m×nh. §Ó x¸c ®Þnh ®óng thÈm quyÒn, ®óng
lo¹i viÖc th× tr­íc khi thô lý xem xÐt ADPL ph©n
lo¹i ®èi víi nh÷ng vô ¸n vÒ HN vµ G§ thuéc thÈm
quyÒn gi¶i quyÕt cña Tßa ¸n, ®­îc quy ®Þnh t¹i §iÒu
27, §iÒu 28 Bé luËt Tè tông d©n sù cã nh÷ng tranh
chÊp sau ®©y:
- Ly h«n, tranh chÊp vÒ con nu« i, chia tµi s¶n
khi ly h«n.
- Tranh chÊp vÒ tµi s¶n chung cña vî chång trong
thêi kú h«n nh©n.
- Tranh chÊp vÒ thay ®æi ng­êi trùc tiÕp nu«i
con sau khi ly h«n.
- Tranh chÊp vÒ x¸c ®Þnh cha, mÑ cho con hoÆc x¸c
®Þnh con cho cha mÑ.
- Tranh chÊp vÒ cÊp d­ìng.
- Yªu cÇu hñy viÖc kÕt h«n tr¸i phÐp.
- Yªu cÇu c«ng nhËn thuËn t×nh ly h«n, nu«i con,
chia tµi s¶n khi ly h«n.
- Yªu cÇu c«ng nhËn sù tháa thuËn vÒ thay ®æi
ng­êi trùc tiÕp nu«i con sau khi ly h«n.
- Yªu cÇu h¹n chÕ quyÒn cña cha mÑ ®èi víi con
ch­a thµnh niªn hoÆc quyÒn th¨m nom con sau khi ly
h«n.
- Yªu cÇu chÊm døt viÖc nu«i con nu«i.

66
- Yªu cÇu c«ng nhËn vµ cho thi hµnh t¹i ViÖt
Nam.
- C¸c tranh chÊp kh¸c vµ nh÷ng yªu cÇu kh¸c vÒ
HN vµ G§ mµ ph¸p luËt cã quy ®Þnh.
Trong thùc tÕ c¸c lo¹i viÖc cña tran h chÊp vµ
nh÷ng yªu cÇu vÒ HN vµ G§, khi c¸c ®­¬ng sù göi ®¬n
viÕt rÊt ®¬n gi¶n Ýt c¸c th«ng tin ®Ó ph©n lo¹i thuéc
lo¹i tranh chÊp hay yªu cÇu nµo, thuéc thÈm quyÒn Tßa
¸n nµo gi¶i quyÕt.
- Sau khi nhËn ®¬n khëi kiÖn vµ tµi liÖu, chøng
cø kÌm theo míi ADPL ®Ó xem xÐt, ph©n lo¹i, nÕu xÐt
thÊy vô ¸n thuéc thÈm quyÒn gi¶i quyÕt cña Tßa ¸n
th× th«ng b¸o cho ng­êi khëi kiÖn biÕt ®Ó hä ®Õn Tßa
¸n lµm thñ tôc nép tiÒn t¹m øng ¸n phÝ.
- TiÕn hµnh thñ tôc thô lý vô ¸n nÕu thuéc thÈm
quyÒn cña m×nh.
- ChuyÓn ®¬n khëi kiÖn cho Tßa ¸n cã thÈm quyÒn
vµ th«ng b¸o cho ng­êi khëi kiÖn, nÕu vô ¸n thuéc
thÈm quyÒn gi¶i quyÕt cña Tßa ¸n kh¸c.
- Tr¶ l¹i ®¬n cho ng­êi khëi kiÖn, nÕu viÖc ®ã
kh«ng thuéc thÈm quyÒn gi¶i quyÕt cña Tßa ¸n.
ViÖc tr¶ l¹i ®¬n th× ®­îc ph©n ra trong c¸ c
tr­êng hîp:
- Ng­êi khëi kiÖn kh«ng cã quyÒn khëi kiÖn hoÆc
kh«ng cã n¨ng lùc hµnh vi d©n sù.
- Sù viÖc ®· ®­îc gi¶i quyÕt b»ng b¶n ¸n, quyÕt
®Þnh ®· cã hiÖu lùc ph¸p luËt cña Tßa ¸n hoÆc quyÕt

67
®Þnh ®· cã hiÖu lùc cña chÝnh quyÒn nhµ n­íc cã thÈm
quyÒn, trõ tr­êng hîp Tßa ¸n b¸c ®¬n khëi kiÖn.
- Ch­a cã ®ñ ®iÒu kiÖn khëi kiÖn.
- Vô ¸n kh«ng thuéc thÈm quyÒn gi¶i quyÕt cña
Tßa ¸n...
Nh­ vËy, khi thô lý ®¬n vÒ HN vµ G§, Tßa ¸n n¬i
thô lý cÇn ph¶i ADPL xem xÐt nhiÒu vÊn ®Ò liªn quan
®Õn ®¬n khëi kiÖn nh­: C¸ c chøng tõ liªn quan ®Õn vô
kiÖn, thÈm quyÒn cña Tßa ¸n theo l·nh thæ, thÈm quyÒn
cña Tßa ¸n cÊp nµo ®­îc gi¶i quyÕt, sè tiÒn ¸n phÝ
ph¶i nép hay ®­îc miÔn, ng­êi khëi kiÖn cã quyÒn khëi
kiÖn hay kh«ng, cã ®ñ n¨ng lùc d©n sù kh«ng... ®ång
thêi Tßa ¸n ph¶i thô lý theo ®óng thêi h¹n theo quy
®Þnh cña ph¸p luËt.
§iÒu tra vô ¸n lµ thu thËp chøng cø, lµm râ c¸c
t×nh tiÕt kh¸ch quan cña vô ¸n, ®©y lµ giai ®o¹n
quan träng. V× kÕt qu¶ ®iÒu tra sÏ ¶nh h­ëng trùc
tiÕp ®Õn quyÕt ®Þnh, ®Õn b¶n ¸n. Do ®ã, ®ßi hái ThÈm
ph¸n ph¶i thËn träng khi thu thËp chøng cø nh­ c¸c
b­íc chñ yÕu sau:
- ThÈm ph¸n tiÕn hµnh lÊy lêi khai ®­¬ng sù theo
§iÒu 86 Bé luËt Tè tông d©n sù chØ tiÕn hµnh lÊy lêi
khai cña ®­¬ng sù khi ®­¬ng sù ch­a cã b¶n khai hoÆc
néi dung b¶n khai ch­a ®Çy ®ñ, râ rµng, ®­¬ng sù
ph¶i tù viÕt b¶n khai vµ ký tªn cña m×nh. Trong
tr­êng hîp ®­¬ng sù kh«ng thÓ tù viÕt ®­îc th× ThÈm
ph¸n lÊy lêi khai cña ®­¬ng sù. ViÖc lÊy lêi khai
cña ®­¬ng sù chØ tËp trung vµo nh÷ng néi dung cßn

68
thiÕu. ViÖc lÊy lêi khai cña ®­¬ng sù ®­ îc thùc hiÖn
t¹i trô së Tßa ¸n, trong nh÷ng tr­êng hîp cÇn thiÕt
cã thÓ lÊy lêi khai cña ®­¬ng sù ngoµi trô së Tßa
¸n. Sau khi ghi xong, biªn b¶n ghi lêi khai ph¶i
®­îc ng­êi khai tù ®äc l¹i hay nghe ®äc l¹i vµ ký
tªn hoÆc ®iÓm chØ. §­¬ng sù cã quyÒn söa ® æi, bæ
sung vµo biªn b¶n ghi lêi khai vµ ký tªn hoÆc ®iÓm
chØ x¸c nhËn vµ cã dÊu cña Tßa ¸n, nÕu nhiÒu b¶n th×
ph¶i cã dÊu gi¸p lai, tr­êng hîp biªn b¶n ghi lêi
khai ë ngoµi trô së Tßa ¸n ph¶i cã ng­êi lµm chøng
hoÆc x¸c nhËn cña Uû ban nh©n d©n, c«ng an x ·,
ph­êng, thÞ trÊn hoÆc c¬ quan, tæ chøc n¬i lËp biªn
b¶n. Ngoµi viÖc lÊy lêi khai cña ®­¬ng sù cßn lÊy
lêi khai cña ng­êi lµm chøng khi xÐt thÊy cÇn thiÕt.
Tõ kÕt qu¶ lÊy lêi khai nÕu thÊy cã m©u thuÉn th×
tiÕn hµnh cho ®èi chÊt gi÷a c¸c ®­¬ng sù víi nha u nh»m
lµm s¸ng tá sù thËt kh¸ch quan, viÖc ®èi chÊt ph¶i
®­îc ghi l¹i thµnh biªn b¶n cã ch÷ ký cña nh÷ng ng­êi
tham gia ®èi chÊt.
- TiÕn hµnh ®iÒu tra x¸c minh, trong nh÷ng
tr­êng hîp vµ xÐt thÊy cÇn thiÕt Tßa ¸n ®Õn tæ d©n
phè, Uû ban nh©n d©n, c¬ quan hoÆc n¬i c­ tró cña
®­¬ng sù ®Ó x¸c minh nh»m lµm râ nh÷ng vÊn ®Ò liªn
quan ®Õn vô ¸n.
Cïng víi viÖc lÊy lêi khai, tiÕn hµnh thu thËp
c¸c tµi liÖu kh¸c nh­:
- §¨ng ký kÕt h«n.
- B¶n sao giÊy khai sinh c¸c con.

69
- C¸c giÊy tê cã ý nghÜa chøng minh vÒ tµi s¶n.
- C¸c giÊy vay nî, giÊy cho vay.
- C¸c giÊy tê vÒ nhµ ®Êt vµ c¸c giÊy tê kh¸c cã
liªn quan ®Õn vô ¸n.
Bªn c¹nh ®ã tïy thuéc vµo tõng vô ¸n cô thÓ cã
thÓ tr­ng cÇu gi¸m ®Þnh. NÕu trong tr­êng hîp xÐt
thÊy kÕt luËn gi¸m ®Þnh ch­a ®Çy ®ñ, râ rµng th×
ThÈm ph¸n ra quyÕt ®Þnh gi¸m ®Þnh bæ sung hoÆc gi¸m
®Þnh l¹i.
- §Þnh gi¸ tµi s¶n: khi tµi s¶n cña c¸c bªn
®­¬ng sù cã tranh chÊp vÒ gi¸, Tßa ¸n quyÕt ®Þnh
thµnh lËp héi ®ång ®Þnh gi¸ vµ tïy thuéc vµo lo¹i
tµi s¶n cÇn ®Þnh gi¸ mµ tiÕn hµnh mêi c¸c thµnh viªn
héi ®ång ®Þnh gi¸ cho phï hîp.
Nh÷ng chøng cø thu thËp ë tØnh ngoµi, Tßa ¸n ra
quyÕt ®Þnh ñy th¸c ®Ó Tßa ¸n n¬i kh¸c hoÆc c¬ quan
cã thÈm quyÒn lÊy lêi khai cña ®­¬ng sù, cã c¸c biÖn
ph¸p kh¸c ®Ó thu thËp chøng cø, x¸c minh c¸c t×nh
tiÕt cña vô ¸n. Trong nh÷ng tr­êng hîp cÇn thiÕt
ph¸p luËt quy ®Þnh cho ¸p dông c¸c biÖn ph¸p khÈn
cÊp t¹m thêi ®Ó b¶o vÖ chøng cø, hoÆc ®¶m b¶o viÖc
thi hµnh ¸n, c¸c biÖn ph¸p khÈn cÊp t¹m thêi nh­:
- Kª biªn tµi s¶n ®ang tranh chÊp.
- CÊm chuyÓn dÞch vÒ quyÒn vÒ tµi s¶n ®ang tranh
chÊp.
- CÊm thay ®æi hiÖn tr¹ng tµi s¶n ®ang tranh
chÊp.

70
- Phong táa tµi kho¶n t¹i ng©n hµng, tæ chøc tÝn
dông, kho b¹c nhµ n­íc ë n¬i göi...
Qu¸ tr×nh ®iÒu tra cÇn tu©n thñ nghiªm ngÆt,
chÝnh x¸c c¸c quy ®Þnh cña Bé luËt Tè tông d©n sù
th× míi ®¶m b¶o tÝn h kh¸ch quan, c«ng b»ng, lµm râ
b¶n chÊt sù thËt kh¸ch quan cña vô ¸n, nh»m ®¹t ®­îc
kÕt qu¶ cao nhÊt trong viÖc ®iÒu tra, thu thËp chøng
cø.
Trong nh÷ng n¨m qua, TAND thµnh phè Th¸i Nguyªn
®· thô lý ®iÒu tra ¸n HN vµ G§ ®­îc nh­ sau: N¨m 2002
thô lý ®­îc 314 vô ¸n; n¨m 2003 thô lý ®­îc 363 vô
¸n; n¨m 2004 thô lý ®­îc 310 vô ¸n; n¨m 2005 thô lý
®­îc 404 vô ¸n. TAND ë tØnh Th¸i Nguyªn ADPL thô lý
vµ ®iÒu tra vô ¸n nh»m ®¹t ®­îc kÕt qu¶ tèt nhÊt lµm
tiÒn ®Ò thuËn lîi cho quyÕt ®Þnh vµ b¶n ¸n HN vµ G§
®­îc chÝnh x¸c [56].
* vÒ ADPL trong hßa gi¶i thµnh:
ViÖc hßa gi¶i ®­îc quy ®Þnh t¹i §iÒu 180, 181,
185, 186 Bé luËt Tè tông d©n sù. Khi gi¶i quyÕt vô
¸n HN vµ G§ kh«ng nhÊt thiÕt vô nµo còng ph¶i qua
b­íc hßa gi¶i, cã nh÷ng vô kh«ng thÓ tiÕn hµnh hßa
gi¶i ®­îc víi nhiÒu lý do kh¸c nhau, nh­ mét bªn
®­¬ng sù ë xa hoÆc hä cè t×nh kh«ng ®Õn tham gia hßa
gi¶i. Tr­íc khi tiÕn hµnh ADPL ®Ó hßa gi¶i ThÈm ph¸n
ph¶i n¾m v÷ng c¸c t×nh tiÕt néi dung cña vô ¸n, cÇn
chñ ®éng chuÈn bÞ c¸c néi dung hßa gi¶i. §ång thêi
ph¶i th«ng b¸o cho c¸c ®­¬ng sù, ng­êi ®¹i diÖn cña

71
®­¬ng sù biÕt vÒ ®Þa ®iÓm, thêi gian, néi dung c¸c
vÊn ®Ò cÇn hßa gi¶i. Thµnh phÇn hßa gi¶i gåm: ThÈm
ph¸n chñ tr× phiªn hßa gi¶i, th­ ký ghi l¹i biªn b¶n
hßa gi¶i vµ c¸c ®­¬ng sù, ng­êi ®¹i diÖn hîp ph¸p
cña c¸c ®­¬ng sù. Trong mét vô ¸n cã nhiÒu ®­¬ng sù,
mµ cã ®­¬ng sù v¾ng mÆt trong phiªn hßa gi¶i, nh­ng
c¸c ®­¬ng sù ®ång ý tiÕn hµnh hßa gi¶i vµ viÖc hßa
gi¶i kh«ng ¶nh h­ëng ®Õn quyÒn lîi nghÜa vô cña
®­¬ng sù v¾ng mÆt th× ThÈm ph¸n tiÕn hµnh hßa gi¶i
gi÷a c¸c ®­¬ng sù cã mÆt, nÕu c¸c ®­¬ng sù ®Ò nghÞ
ho·n phiªn hßa gi¶i ®Ó cã mÆt tÊt c¶ c¸c ®­¬ng sù
trong vô ¸n th× ThÈm ph¸n ph¶i ho·n phiªn hßa gi¶i.
Khi tiÕn hµnh hßa gi¶i, ThÈm ph¸n phæ biÕn cho c¸c
®­¬ng sù biÕt c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt liªn quan
®Õn viÖc gi¶i quyÕt vô ¸n ®Ó c¸c bªn liªn hÖ ®Õn
quyÒn lîi vµ nghÜa vô cña m×nh, ph©n tÝch hËu qu¶
ph¸p lý, ®Ó hä tù tháa thuËn víi nhau gi¶i quyÕt c¸c
tranh chÊp. ViÖc tiÕn hµnh hßa gi¶i ph¶i ®­îc th­ ký
ghi vµo biªn b¶n vµ ph¶i ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ diÔn biÕn
thµnh phÇn, ®Þa ®iÓm, thêi gian, néi dung hßa gi¶i,
kÕt thóc hßa gi¶i biªn b¶n ph¶i ®­îc th«ng qua vµ cã
ch÷ ký cña tÊt c¶ nh÷ng ng­êi tham gia phiªn hßa
gi¶i. NÕu khi c¸c ®­¬ng sù tháa thuËn ®­îc víi nhau
vÒ vÊn ®Ò ph¶i gi¶i quyÕt trong vô ¸n th× Tßa ¸n lËp
biªn b¶n hßa gi¶i thµnh. Biªn b¶n nµy ®­îc göi ngay
cho c¸c ®­¬ng sù tham gia hßa gi¶i.

72
Trong c«ng t¸c hßa gi¶i ngoµi viÖc nhËn thøc
®óng ®¾n c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt, ThÈm ph¸n chñ
tr× phiªn hßa gi¶i ph¶i n¾m v÷ng kiÕn thøc ph¸p luËt,
cã kinh nghiÖm trong thùc tiÔn vÒ hßa gi¶i, cã sù hiÓu
biÕt s©u réng vÒ c¸c lÜnh vùc kh¸c nhau trong ®êi sèng
x· héi, cã kh¶ n¨ng ®éng viªn c¸c ®­¬ng sù h­íng ®Õn
gi¶i quyÕt tranh chÊp, lµm cho c¸c tranh chÊp tõ phøc
t¹p trë thµnh ®¬n gi¶n, cã nh­ vËy hßa gi¶i míi ®¹t
®­îc kÕt qu¶ cao.
Tßa ¸n nh©n d©n thµnh phè Th¸i Nguyªn trong n¨m
qua ADPL hßa gi¶i thµnh nh­ sau: N¨m 2002 ADPL hßa
gi¶i thµnh 12/314 vô ¸n; n¨m 2003 ADPL hßa gi¶i
thµnh 10/363 vô ¸n; n¨m 2004 ADPL hßa gi¶i thµnh
8/310 vô ¸n; n¨m 2005 ADPL hßa gi¶i thµnh 14/404 vô
¸n [56]. Tuy sè vô ¸n hßa gi¶i thµnh ch­a nhiÒu,
nh­ng ®ã lµ sù cè g¾ng cña qu¸ tr×nh ADPL trong c«ng
t¸c hßa gi¶i, viÖc hßa gi¶i thµnh, bªn c¹nh nh÷ng cè
g¾ng cña ThÈm ph¸n th× c¸c ®­¬ng sù ph¶i cã thiÖn
trÝ gi¶i quyÕt tranh chÊp th× c«ng t¸c hßa gi¶i míi
®¹t ®­îc kÕt qu¶ cao.
* VÒ ADPL trong tr­êng hîp ®×nh chØ, t¹m ®×nh
chØ vô ¸n vµ c«ng nhËn sù thuËn t×nh ly h«n :
Sau khi thô lý vµ ®iÒu tra vô ¸n vÒ nh÷ng tranh
chÊp HN vµ G§ thuéc thÈm quyÒn gi¶i quyÕt cña Tßa
¸n. Trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt c¸c vô ¸n vÒ H N vµ G§
Tßa ¸n sÏ ADPL trong c¸c tr­êng hîp nh­ sau:
 §×nh chØ vô ¸n HN vµ G§ nÕu thuéc c¸c tr­êng
hîp sau:

73
+ Nguyªn ®¬n hoÆc bÞ ®¬n chÕt, quyÒn vµ nghÜa vô
cña hä kh«ng ai thõa kÕ.
+ Ng­êi khëi kiÖn rót ®¬n khëi kiÖn vµ ®­îc Tßa
¸n chÊp nhËn hoÆc ng­êi k hëi kiÖn kh«ng cã quyÒn
khëi kiÖn.
+ C¸c ®­¬ng sù tháa thuËn kh«ng yªu cÇu Tßa ¸n
gi¶i quyÕt tiÕp vô ¸n.
+ Nguyªn ®¬n triÖu tËp hîp lÖ ®Õn lÇn thø hai
vÉn v¾ng mÆt.
+ C¸c tr­êng hîp kh¸c do ph¸p luËt quy ®Þnh.
NÕu vô ¸n thuéc mét trong c¸c tr­êng hîp nªu
trªn, sau ®ã ph©n tÝch ®¸nh gi¸, lµm râ c¸c t×nh
tiÕt trong vô ¸n, ®ång thêi ®èi chiÕu víi ph¸p luËt
hiÖn hµnh ®Ó lùa chän QPPL ®Ó ¸p dông ra quyÕt ®Þnh
®×nh chØ ®èi víi vô ¸n ®ã. Nh­ ë TAND thµnh phè Th¸i
Nguyªn n¨m 2002 ADPL ®×nh chØ 8/314 vô; n¨m 2003
ADPL ®×nh chØ 17/363 vô; n¨m 2004 ADPL ®×nh chØ
8/310 vô; n¨m 2005 ADPL ®×nh chØ 34/404 vô, lý do
®×nh chØ chñ yÕu lµ do ®­¬ng sù xin rót ®¬n khëi
kiÖn [56].
HËu qu¶ ph¸p lý cña viÖc ®×nh chØ, nÕu ®×nh
chØ theo c¸c tr­êng hîp nh­ nªu ë trªn tiÒn t¹m øng
¸n phÝ ®­¬ng sù ®· nép ®­îc sung vµ c«ng quü nhµ
n­íc.
 T¹m ®×nh chØ vô ¸n HN vµ G§ trong c¸c tr­êng
hîp sau:
+ Mét bªn ®­¬ng sù mÊt n¨ng lùc hµnh vi d©n sù
mµ ch­a x¸c ®Þnh ng­êi ®¹i diÖn theo ph¸p luËt.

74
+ Nguyªn ®¬n ®Ò nghÞ t¹m ®×nh chØ cã lý do chÝnh
®¸ng.
+ CÇn ®îi kÕt qu¶ gi¶i quyÕt vô ¸n kh¸c cã liªn
quan.
+ C¸c tr­êng hîp kh¸c mµ ph¸p luËt cã quy ®Þnh.
Sau ®ã ph©n tÝch, ®¸nh gi¸, lµm râ c¸c t×nh tiÕt
trong vô ¸n, ®ång thêi ®èi chiÕu víi ph¸p luËt hiÖn
hµnh ®Ó lùa chän QPPL ADPL ra quyÕt ®Þnh t¹m ®×n h
chØ ®èi víi vô ¸n ®ã. Theo sè liÖu cña TAND thµnh
phè Th¸i Nguyªn, n¨m 2002 Tßa ¸n ADPL t¹m ®×nh chØ
39/314 vô ¸n; n¨m 2003 Tßa ¸n ADPL t¹m ®×nh chØ 51/
363 vô ¸n; n¨m 2004 Tßa ¸n ADPL t¹m ®×nh chØ 45/310
vô ¸n; n¨m 2005 Tßa ¸n ADPL t¹m ®×nh chØ 34 /404 vô
¸n, lý do t¹m ®×nh chØ chñ yÕu do ®­¬ng sù xin t¹m
dõng gi¶i quyÕt vô ¸n, do chê kÕt qu¶ ñy th¸c ®iÒu
tra hoÆc chê kÕt qu¶ qu¶ng c¸o nh¾n tin yªu cÇu t×m
®­¬ng sù vÒ gi¶i quyÕt viÖc HN vµ G§ [56].
HËu qu¶ cña viÖc t¹m ®×nh chØ tiÒn t¹m øng ¸n
phÝ, lÖ phÝ cña ®­¬ng sù ®­îc göi vµo kho b¹c nhµ
n­íc vµ ®­îc xö lý khi Tßa ¸n tiÕp tôc gi¶i quyÕt vô
¸n. QuyÕt ®Þnh t¹m ®×nh chØ vµ ®×nh chØ cã thÓ bÞ
kh¸ng c¸o, kh¸ng nghÞ theo tr×nh tù phóc thÈm.
 C«ng nhËn sù thuËn t×nh ly h«n:
Trong tr­êng hîp qu¸ tr×nh gi ¶i quyÕt vô ¸n
c¸c ®­¬ng sù ®· tù nguyÖn tháa thuËn víi nhau vÒ
c¸c tranh chÊp trong vô ¸n HN vµ G§, Tßa ¸n xem xÐt
nÕu sù tháa thuËn ®ã phï hîp víi ph¸p luËt, Tßa ¸n
lùa QPPL vµ ra quyÕt ®Þnh c«ng nhËn sù thuËn t×nh

75
ly h«n cña c¸c ®­¬ng sù. ViÖc ADPL tron g tr­êng hîp
thuËn t×nh ly h«n sè l­îng vô ¸n chñ yÕu ë thµnh
phè Th¸i Nguyªn. Sè vô ¸n ®· ra quyÕt ®Þnh c«ng
nhËn sù thuËn t×nh ly h«n ë thµnh phè Th¸i Nguyªn
trong nh÷ng n¨m qua nh­ sau: N¨m 2002 Tßa ¸n ADPL
ra quyÕt ®Þnh c«ng nhËn sù thuËn t×nh ly h«n
178/314 vô ¸n; n¨m 2003 Tßa ¸n ADPL ra quyÕt ®Þnh
c«ng nhËn sù thuËn t×nh ly h«n 228/363 vô ¸n; n¨m
2004 Tßa ¸n ADPL ra quyÕt ®Þnh c«ng nhËn sù thuËn
t×nh ly h«n 185/310 vô ¸n; n¨m 2005 Tßa ¸n ADPL ra
quyÕt ®Þnh c«ng nhËn sù thuËn t×nh ly h«n 235/404
vô ¸n [56].
C¸c vô ¸n Tßa ¸n ADPL ra quyÕt ®Þnh c«ng nhËn sù
thuËn t×nh ly h«n cña c¸c ®­¬ng sù, th«ng th­êng
nh÷ng vô ¸n Ýt cã kh¸ng c¸o kh¸ng c¸o, kh¸ng nghÞ vµ
Ýt ph¶i bÞ xem xÐt theo tr×nh tù gi¸m ®èc thÈm vµ
t¸i thÈm, v× ë ®©y c¸c §­¬ng sù tù nguyÖn tháa t huËn
vµ tù ®Þnh ®o¹t nh÷ng quyÒn lîi cña m×nh trong vô ¸n
vµ Tßa ¸n lµ c¬ quan cã thÈm quyÒn c«ng nhËn sù tháa
thuËn ®ã cña c¸c §­¬ng sù .
* VÒ ADPL trong ho¹t ®éng xÐt xö ¸n HN vµ G§ :
 ¸p dông ph¸p trong xÐt xö ¸n HN vµ G§ cÊp s¬
thÈm:
§Ó gi¶i quyÕt c¸c vô ¸n HN vµ G§ s¬ thÈm ë cÊp
huyÖn vµ ë cÊp tØnh lµ ho¹t ®éng quan träng, bëi v×
ë hai cÊp nµy ngay tõ ®Çu ®­¬ng sù chØ cã ®¬n khëi
kiÖn, Tßa ¸n trong qu¸ tr×nh ADPL ®Ó gi¶i quyÕt vô
¸n, ph¶i tu©n thñ theo c¸c b­íc cña Bé luËt Tè tông

76
d©n sù, x©y dùng hå s¬ tõ ®Çu, nh­ thu thËp chøng cø
®iÒu tra x¸c minh...
§Ó hoµn tÊt ®­îc mét hå s¬ vô ¸n, nhÊt lµ vô ¸n
phøc t¹p, nh÷ng vô ¸n ë vïng s©u, vïng xa th× ph¶i
bá ra rÊt nhiÒu c«ng søc vµ thêi gian th× míi cã thÓ
kÕt thóc vô ¸n ®óng theo thêi h¹n quy ®Þnh cña Bé
luËt Tè tông d©n sù, mµ l­îng ¸n nµy chñ yÕu lµ ë
cÊp huyÖn, ¸n s¬ thÈm cÊp tØnh tû lÖ hµng n¨m so víi
¸n s¬ thÈm cÊp huyÖn th­êng rÊt thÊp.
N¨m 2000: Thô lý s¬ thÈm cÊp huyÖn 733 vô, gi¶i
quyÕt 666 vô.
Thô lý s¬ thÈm cÊp tØnh 15 vô; gi¶i
quyÕt 13 vô.
N¨m 2001: Thô lý s¬ thÈm cÊp huyÖn 787 vô;
gi¶i quyÕt 710 vô.
Thô lý s¬ thÈm tØnh 16 vô; gi¶i quyÕt
15 vô.
N¨m 2002: Thô lý s¬ thÈm cÊp huyÖn 916 vô;
gi¶i quyÕt 844 vô
Thô lý s¬ thÈm cÊp tØnh 18 vô; gi¶i
quyÕt 15 vô.
N¨m 2003: Thô lý s¬ thÈm cÊp huyÖn 824 vô;
gi¶i quyÕt 764 vô
Thô lý s¬ thÈm cÊp tØnh 16 vô; gi¶i
quyÕt 14 vô.
N¨m 2004: Thô lý s¬ thÈm cÊp huyÖn 921 vô;
gi¶i quyÕt 769 vô
Thô lý s¬ thÈm cÊp tØnh 28 vô; gi¶i
quyÕt 25 vô.

77
Qua ®ã thÊy r»ng, sè l­îng ¸n s¬ thÈm vÒ HN vµ
G§ ë cÊp huyÖn nhiÒu h¬ n so víi sè l­îng ¸n s¬ thÈm
cÊp tØnh. §Ó gi¶i quyÕt khèi l­îng c«ng viÖc nh­
trªn ®ßi hái sù cè g¾ng rÊt lín cña c¸n bé, ThÈm
ph¸n TAND cÊp huyÖn, c¸c vô ¸n c¬ b¶n ®­îc thô lý
®iÒu tra vµ gi¶i quyÕt theo ®óng thêi h¹n tè tông.
Tuy nhiªn, cã mét sè Ýt vô c ã bÞ qu¸ h¹n nh­ng ®©y
kh«ng ph¶i do lçi chñ quan cña ThÈm ph¸n, mµ do tÝnh
chÊt vô ¸n phøc t¹p, nh­ chê kÕt qu¶ ñy th¸c ®iÒu
tra, hoÆc khi kh«ng thÊy cã lîi cho m×nh th× c¸c
®­¬ng sù th­êng tr× ho·n, g©y khã kh¨n, nh­ ®Þnh gi¸
khi ®­¬ng sù kh«ng muèn ph©n chia tµi s¶n, hä th­êng
t×m mäi lý do xin ho·n nhiÒu lÇn, nh­ vËy sÏ ¶nh
h­ëng ®Õn tiÕn ®é gi¶i quyÕt vô ¸n theo thêi h¹n cña
tè tông.
Nh­ng theo con sè thèng kª thô lý c¸c n¨m vµ sè
l­îng ¸n ph¶i gi¶i quyÕt ®èi víi ¸n h×nh sù, kÕt qu¶
gi¶i quyÕt cuèi cïn g ®Òu ph¶i xÐt xö, trõ mét sè
tr­êng hîp rÊt Ýt vô ¸n ph¶i ra quyÕt ®Þnh ®×nh chØ
®èi víi vô ¸n cã 1 bÞ c¸o mµ trong thêi gian chê xÐt
xö bÞ c¸o bÞ chÕt, hoÆc ra quyÕt ®Þnh t¹m ®×nh chØ
®èi víi vô ¸n bÞ c¸o trèn ph¶i chê kÕt qu¶ truy n·.
Cßn ®èi víi ¸n HN vµ G§ th× kÕt qu¶ gi¶i quyÕt cã
thÓ lµ ra quyÕt ®Þnh hoÆc xÐt xö b»ng b¶n ¸n.
§èi víi HN vµ G§ ph¶i xÐt xö cña Tßa ¸n thµnh
phè Th¸i Nguyªn nh÷ng n¨m qua nh­ sau: N¨m 2002 ADPL
xÐt xö 66 / 214 vô ¸n; n¨m 2003 ADPL xÐt xö 45 / 363
vô; n¨m 2004 ADPL xÐt xö 57 / 310 vô ¸n; n¨m 2005
ADPL xÐt xö 45 / 404 vô ¸n [55].

78
Trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt ADPL ph©n ra lo¹i vô
¸n vÒ HN vµ G§ ë tØnh Th¸i Nguyªn nh­ sau:
- Ly h«n:
+ M©u thuÉn gia ®×nh, ®¸nh ®Ëp, ng­îc ®·i.
+ TÝnh t×nh kh«ng hîp.
+ BÖnh tËt, kh«ng cã con.
+ Do nghiÖn ma tóy, r­îu chÌ, cê b¹c (®¸nh b¹c,
sè ®Ò)
+ Mét bªn ë n­íc ngoµi.
+ Mét bªn bÞ mÊt tÝch.
+ Mét bªn ®i c¶i t¹o (thi hµnh ¸n ph¹t tï hoÆc
tËp trung ®i cai nghiÖn)
+ M©u thuÉn vÒ kinh tÕ.
+ C¸c nguyªn nh©n kh¸c.
- Hñy bá kÕt h«n tr¸i ph¸p luËt.
- Chia tµi s¶n chung trong thêi kú h«n nh©n.
- T¨ng trî cÊp nu«i con.
- Thay ®æi nu«i con.
- Truy nhËn cha cho con.
- Chia tµi s¶n sau khi ly h«n.
Tõ thùc tiÔn cho thÊy, ADPL trong xÐt xö nh÷ng
lo¹i viÖc vÒ HN vµ G§ còng rÊt ®a d¹ng vµ phøc t¹p,
c¸c ®­¬ng sù tha m gia khëi kiÖn, tÝnh c¸ch, tr×nh
®é, sù nhËn thøc x· héi, nghÒ nghiÖp kh¸c nhau nªn
dÉn ®Õn c¸ch thøc, ph­¬ng ph¸p lµm viÖc ®èi víi tõng
vô ¸n còng cÇn ph¶i cã sù chuÈn bÞ kh¸c nhau, nh­ng
cïng h­íng ®Õn môc ®Ých cuèi cïng lµ ADPL xÐt xö ®Ó
kÕt qu¶ vô ¸n ®¹t ®­îc chÊt l­îng gi¶i quyÕt ¸n cao
nhÊt.

79
Theo con sè thèng kª ¸n HN vµ G§ ë tØnh Th¸i
Nguyªn cã chiÒu h­íng t¨ng, nh­ n¨m 2000 lµ 733 vô ®Õn
n¨m 2004 lµ 921 vô, t¨ng 188 vô. Khi ADPL xÐt xö Tßa
¸n ®· thùc sù coi träng ph­¬ng ch©m hßa gi¶i t¹i phiªn
tßa, t«n träng quyÒn tù ®Þnh ®o¹t, ®¶m b¶o ®­îc quyÒn
vµ lîi Ých hîp ph¸p cña ®­¬ng sù. Lùa chän, ADPL tèt
t¹i phiªn tßa xÐt xö s¬ thÈm sÏ cho quyÕt ®Þnh b¶n ¸n
chÝnh x¸c vµ h¹n chÕ sè l­îng ¸n bÞ söa, bÞ hñy thÊp ë
cÊp phóc thÈm [xem b¶ng 2.7; 2.8; 2.9; 2.10] .
Tuy sè l­îng ¸n vÒ HN vµ G§ trong nh÷ng n¨m qua
cã chiÒu h­íng t¨ng, nh­ng cÊp s¬ thÈm ®· ADPL xÐt
xö ¸n ®¹t ®­îc chÊt l­îng cao, sè l­îng ¸n bÞ söa,
hñy thÊp.
N¨m 2000 phóc thÈm söa 21 vô, hñy 1 vô/733 vô.
N¨m 2001 bÞ phóc thÈm söa 25 vô/787 vô.
N¨m 2002 bÞ phóc thÈm söa 28 vô, hñy 1 vô/916
vô.
N¨m 2003 bÞ phóc thÈm söa 19 vô, hñy 0 vô/824
vô.
N¨m 2004 bÞ phóc thÈm söa 15 vô, hñy 0 vô/921
vô.
Qua ®ã thÊy r»ng sè l­îng ¸n vÒ HN vµ G§ hµng
n¨m, s¬ thÈm cÊp tØnh t¨ng lªn kh«ng ®¸ng kÓ, sè
l­îng ¸n s¬ thÈm t ¨ng lªn kh¸ nhiÒu nh­ng c¸c ThÈm
ph¸n gi¶i quyÕt vÒ ¸n HN vµ G§ ®· cã nhiÒu cè g¾ng
®¸ng kÓ trong viÖc ADPL. Tõ giai ®o¹n chuÈn bÞ xÐt
xö ®Õn khi xÐt xö t¹i phiªn tßa vµ ADPL ra quyÕt
®Þnh b»ng b¶n ¸n.

80
KÕt qu¶ thô lý vµ gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§ cÊp s¬
thÈm c¸c huyÖn vµ tØnh nh­ sau:
B¶ng 2.1: KÕt qu¶ thô lý vµ gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§
cÊp s¬ thÈm huyÖn, tØnh n¨m 2000 [57]
§¬n vÞ tÝnh: - Sè ¸n: vô
TT
CÊp huyÖn

Thô
lý
(vô)
C¬ cÊu
(%)
Gi¶i quyÕt Tån
Vô
§¹t
(%)
Vô
ChiÕm
(%)
TØnh 15 13 86,6 2 13,4
1 TP.Th¸i
Nguyªn
298 40,6 294 98,6 4 1,4
2 §ång Hû 88 12,0 81 92,0 7 8,0
3 Phæ Yªn 73 10,0 60 82,1 13 17,9
4 §¹i Tõ 85 11,6 69 81,1 13 18,9
5 Phó L­¬ng 59 8,0 55 93,2 4 6,8
6 Phó B×nh 40 5,4 28 70,0 12 30,0
7 §Þnh Hãa 32 4,3 26 81,2 6 18,8
8 S«ng C«ng 37 5,0 35 94,5 2 4,5
9 Vâ Nhai 21 2,8 18 85,7 3 14,3
Céng 733 100 666 90,8 67 9,2
Tæng céng 748 679 90,7 69 9,2
B¶ng 2.2: KÕt qu¶ thô lý gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§ s¬
thÈm cÊp huyÖn, tØnh n¨m 2001 [57]
§¬n vÞ tÝnh: - Sè ¸n: vô
TT §¬n vÞ Thô lý
Gi¶i
quyÕt
Tû lÖ % §VT: Vô
1 TØnh 16 15 93,7 1
2 TP.Th¸i Nguyªn 298 291 97,6 7
3 §ång Hû 83 70 84,3 13
4 §¹i Tõ 99 83 83,8 16
5 §Þnh Hãa 31 26 83,8 5
6 Phó B×nh 64 58 90,6 6
7 Phó L­¬ng 65 59 90,7 6
8 Phæ Yªn 83 63 75,9 20
9 S«ng C«ng 39 37 94,8 2
10 Vâ Nhai 25 23 92,0 2
Céng 787 710 90,2 77

81
Tæng céng 803 725 90,2 78
B¶ng 2.3: Thô lý vµ gi¶i quyÕt ¸n HNG§ s¬ thÈm huyÖn,
tØnh n¨m 2002 [57]
§¬n vÞ tÝnh: - Sè ¸n: vô
TT §¬n vÞ Thô lý
Gi¶i quyÕt ChuyÓn kú sau
Vô
Tû lÖ
(%)
Vô
Tû lÖ
(%)
I CÊp tØnh 16 14 87,5 2 12,5
II CÊp huyÖn
1 TP Th¸i Nguyªn 314 305 97,1 9 2,8
2 Phó B×nh 49 47 96,0 2 4,1
3 S«ng C«ng 46 46 100
4 Phæ Yªn 81 66 81,5 15 18,5
5 Vâ Nhai 31 29 93,5 2 6,4
6 §ång Hû 103 94 91,0 9 8,7
7 §¹i Tõ 99 91 92,0 8 8,1
8 Phó L­¬ng 56 53 93,0 3 5,3
9 §Þnh Hãa 45 33 73,3 12 26,6
Tæng 840 778 92,6 62 7,4
B¶ng 2.4: Thô lý vµ gi¶i quyÕt ¸n HNG§ s¬ thÈm huyÖn,
tØnh n¨m 2003 [57]
§¬n vÞ tÝnh: - Sè ¸n: vô
TT §¬n vÞ Thô lý
Gi¶i quyÕt ChuyÓn kú sau
Vô
Tû lÖ
(%)
Vô
Tû lÖ
(%)
I CÊp tØnh 18 15 83 3 16
II CÊp huyÖn 916 844 92,1 72 7,86
1 TP Th¸i Nguyªn 363 352 97 11 0,3
2 Phó B×nh 56 51 91 5 8,9
3 S«ng C«ng 40 38 95 2 5
4 Phæ Yªn 103 98 95,1 5 4,8
5 Vâ Nhai 25 23 92 2 8
6 §ång Hû 92 86 93,5 6 6,5

82
7 §¹i Tõ 117 96 82 21 17,9
8 Phó L­¬ng 50 47 94 3 6,6
9 §Þnh Hãa 70 53 70,6 17 24,2
Tæng 934 859 91,9 75 80,02
B¶ng 2.5: Thô lý vµ gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§ s¬ thÈm
huyÖn, tØnh n¨m 2004 [57]
§¬n vÞ tÝnh: - Sè ¸n: vô
TT §¬n vÞ Thô lý
Gi¶i quyÕt
ChuyÓn kú
sau
Tû lÖ
gi¶i
quyÕt
b×nh
qu©n (%)
Vô
Tû lÖ
(%)
Vô Tû lÖ
(%)
I CÊp tØnh 28 25 89,28 3 10,71 94,64
II CÊp huyÖn 921 769 83,49 152 16,50 77,3
1 TP Th¸i Nguyªn 310 255 82,25 55 17,74 71,8
2 Phó B×nh 57 52 91,22 5 8,77 85,4
3 S«ng C«ng 49 41 83,67 8 16,32 87,9
4 Phæ Yªn 83 66 79,51 13 15,66 86,4
5 Vâ Nhai 35 33 94,28 2 5,71 88,1
6 §ång Hû 131 108 82,44 23 17,55 79,5
7 §¹i Tõ 125 93 74,40 32 25,60 72,5
8 Phó L­¬ng 48 47 96,0 2 4,0 92,4
9 §Þnh Hãa 82 74 91,24 8 9,75 73,3
Tæng 949 794 83,66 155 16,33 76,9
 ¸p dông ph¸p luËt trong xÐt xö ¸n HN vµ G§ ë
cÊp phóc thÈm:
XÐt xö phóc thÈm lµ mét trong nh÷ng viÖc quan
träng cña Tßa ¸n cÊp trªn, Tßa ¸n cÊp phóc thÈm ADPL
xÐt xö vô ¸n HN vµ G§ theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 242 Bé
luËt Tè tông d©n sù "xÐt xö phóc thÈm lµ viÖc cña
Tßa ¸n cÊp trªn trùc tiÕp xÐt xö l¹i vô ¸n mµ b¶n

83
¸n, quyÕt ®Þnh cña Tßa ¸n cÊp s¬ thÈm ch­a cã hiÖu
lùc ph¸p luËt bÞ kh¸ng c¸o hoÆc kh¸ng nghÞ".
Tßa ¸n nh©n d©n tØnh cã thÈm quyÒn xÐt xö phóc
thÈm c¸c vô ¸n mµ Tßa ¸n cÊp s¬ thÈm (huyÖn) ®· ra
quyÕt ®Þnh hoÆc ra b¶n ¸n ch­a cã hiÖu lùc ph¸p luËt
bÞ kh¸ng c¸o, kh¸ng nghÞ. Nh­ vËy, TAND tØnh Th¸i
Nguyªn cã thÈm quyÒn xÐt xö phóc thÈm ®èi víi Tßa ¸n
cÊp huyÖn, thµnh thuéc tØnh Th¸i Nguyªn. Trong nh÷ng
n¨m qua, tõ 2000 - 2004 Tßa ¸n tØnh Th¸i Nguyªn
trong ph¹m vi thÈm quyÒn cña m×nh ®· xem xÐt theo
tr×nh tù phóc thÈm víi tæng sè ¸n thô lý cÊp s¬ thÈm
lµ 224 vô bÞ kh¸ng c¸o, kh¸ng nghÞ.
KÕt qu¶ gi¶i quyÕt phóc thÈm ®èi víi ¸n HN vµ G§
cña c¸c huyÖn nh­ sau:
B¶ng 2.6: KÕt qu¶ gi¶i quyÕt phóc thÈm h«n nh©n &
gia ®×nh ®èi víi ¸n cÊp huyÖn n¨ m 2000 [57]
§¬n vÞ tÝnh: - Sè ¸n: vô
TT §¬n vÞ
Thô
lý
Gi¶i
quyÕ
t
KÕt qu¶ gi¶i quyÕt
Y ¸n
Söa
1
phÇn
Söa
toµn
bé
§×nh
chØ
GQ
vô
¸n
T§C Hñy
1 TPTN 14 14 6 6 1 1
2 Phó B×nh 3 3 2 0 1
3
S«ng
C«ng
1 1 1
4 Phæ Yªn 11 11 6 4 1
5 Vâ Nhai 3 3 1 2
6 §ång Hû 2 2 1 1
7 §¹i Tõ 10 10 6 4
8 Phó 0 0 0 0

84
L­¬ng
9 §Þnh Hãa 2 2 2 0
Tæng 46 46 24 18 1 2 1
B¶ng 2.7: KÕt qu¶ xÐt xö ¸n ly h«n phóc thÈm tØnh
n¨m 2001 [57]
§¬n vÞ tÝnh: - Sè ¸n: vô
TT §¬n vÞ
Thô
lý
Gi¶i
quyÕt
§.C
xÐt
xö
Y
¸n
Söa 1
phÇn
Söa
toµn
bé
Hñy
¸n
1 TPTN 15 15 2 3 9 1
2 §. Hãa 0 0
3 §. Hû 6 6 1 4 1
4 §. Tõ 10 10 2 8
5 P. L­¬ng 4 4 2 1 1
6 P. B×nh 2 2 1 1
7 P. Yªn 4 4 3 1
8 S. C«ng 0 0
9 V. Nhai 3 3 3
Céng 44 44 4 14 23 2
BiÓu 2.8: KÕt qu¶ xÐt xö phóc thÈm ¸n h«n nh©n & gia
®×nh ®èi víi ¸n cÊp huyÖn n¨m 2002 [57]
§¬n vÞ tÝnh: - Sè ¸n: vô
TT §¬n vÞ
Thô
lý
Gi¶i
quyÕt
KÕt qu¶ gi¶i quyÕt
Y
¸n
Söa
1
phÇn
Söa
toµn
bé
§×nh
chØ
GQ
vô
¸n
T§C Hñy
1 TPTN 22 22 7 10 1 3 1
2
Phó
B×nh
2 2 1 1
3
S«ng
C«ng
1 1 1
4 Phæ Yªn 6 6 2 4

85
5 Vâ Nhai 3 3 2 1
6 §ång Hû 3 3 2 1
7 §¹i Tõ 8 8 2 6
8
Phó
L­¬ng
3 3 2 1
9
§Þnh
Hãa
3 3 1 1 1
Tæng 51 51 18 26 2 3 1 1
BiÓu 2.9: KÕt qu¶ xÐt xö phóc thÈm ¸n h«n nh ©n & gia
®×nh ®èi víi ¸n cÊp huyÖn n¨m 2003 [57]
§¬n vÞ tÝnh: - Sè ¸n: vô
TT §¬n vÞ
Thô
lý
Gi¶i
quyÕt
KÕt qu¶ gi¶i quyÕt
Y
¸n
Söa
1
phÇn
Söa
toµn
bé
§×nh
chØ
GQ
vô
¸n
T§C Hñy
1 TPTN 11 11 4 6 1
2
Phó
B×nh
3 3 2 0 1
3
S«ng
C«ng
1 1 1
4 Phæ Yªn 11 11 6 4 1
5 Vâ Nhai 3 3 1 2
6 §ång Hû 2 2 1 1
7 §¹i Tõ 10 10 6 4
8
Phó
L­¬ng
0 0 0 0
9
§Þnh
Hãa
2 2 2 0
Tæng 43 43 22 18 1 2
BiÓu 2.10: KÕt qu¶ xÐt xö phóc thÈm ¸n h«n nh©n &
gia ®×nh ®èi víi ¸n cÊp huyÖn n¨m 2004 [57]
§¬n vÞ tÝnh: - Sè ¸n: vô
TT §¬n vÞ Thô Gi¶i KÕt qu¶ gi¶i quyÕt

86
lý quyÕt
Y
¸n
Söa
1
phÇn
Söa
toµn
bé
§×nh
chØ
GQ
vô
¸n
T§C Hñy
1 TPTN 11 10 6 4
2
Phó
B×nh
2 2 2
3
S«ng
C«ng
2 2 1 1
4 Phæ Yªn 5 5 2 2 1
5 Vâ Nhai 3 3 2 1
6 §ång Hû 4 4 1 2 1
7 §¹i Tõ 11 11 7 4
8
Phó
L­¬ng
1 1 11
9
§Þnh
Hãa
1 1 1
Tæng 40 40 21 17 2
¸p dông ph¸p luËt ë cÊp phóc thÈm ®Ó xem xÐt néi
dung kh¸ng c¸o, kh¸ng nghÞ, nÕu viÖc kh¸ng c¸o,
kh¸ng nghÞ cã c¨n cø th× Tßa cÊp phóc thÈ m ADPL chÊp
nhËn néi dung kh¸ng c¸o, kh¸ng nghÞ ®ã. Qu¸ tr×nh
ADPL cña cÊp phóc thÈm thÊy r»ng, ë cÊp s¬ thÈm mçi
vô ¸n ®· cã nh÷ng vi ph¹m kh¸c nhau trong qu¸ tr×nh
ADPL dÉn ®Õn viÖc cÊp phóc thÈm ph¶i söa, hñy.
Qua xem xÐt ¸n HN vµ G§, trong 5 n¨m 2000 - 2004
Tßa ¸n cÊp trªn ®· xö phóc thÈm 224 vô, ®· ph¸t hiÖn
nh÷ng sai sãt cña ¸n cÊp huyÖn vµ ®· söa 106 vô ¸n
cña cÊp s¬ thÈm v× b¶n ¸n quyÕt ®Þnh, ADPL cßn cã
thiÕu sãt nh­ng ë cÊp phóc thÈm bæ sung ®­îc. 02 vô
bÞ hñy v× viÖc chøng minh vµ thu thËp chøng cø kh«ng
®óng quy ®Þnh hoÆc ch­a thùc hiÖn ®­îc ®Çy ®ñ mµ t¹i

87
phiªn tßa phóc thÈm kh«ng thÓ bæ sung ®­îc hoÆc cã
vi ph¹m nghiªm träng vÒ thñ tôc tè tông.
Tõ kÕt qu¶ xÐt xö phóc thÈm, ®· chØ ra nh÷ng sai
sãt trong viÖc ADPL cña Tßa ¸n cÊp d­íi, thùc hiÖn
ch­a ®óng, ch­a ®Çy ®ñ c¸c thñ tôc tè tông trong qu¸
tr×nh ®iÒu tra, thu thËp chøng cø vô ¸n, còng nh­
viÖc lùa chän vµ ADPL khi ra quyÕt ®Þnh, ra b¶n ¸n.
§èi víi nh÷ng sai sãt kh«ng lín cã thÓ kh¾c phôc
®­îc, Tßa ¸n cÊp phóc thÈm chØ cÇn söa ®Ó sím æn
®Þnh nh÷ng quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña c¸c ®­¬ng
sù. §èi víi nh÷ng tr­êng hîp vi ph¹m nghiªm träng vµ
kh«ng thÓ kh¾c phôc ®­îc th× míi ADPL, hñy b¶n ¸n,
yªu cÇu Tßa ¸n cÊp s¬ thÈm ph¶i ®iÒu tra vµ gi¶i
quyÕt l¹i tõ giai ®o¹n ban ®Çu. Ho¹t ®éng xÐt xö
phóc thÈm, kh«ng nh÷ng söa ch÷a kÞp thêi nh÷ng sai
sãt trong ADPL cña Tßa ¸n cÊp s¬ thÈm, mµ cßn gióp
c¸c Tßa ¸n cÊp d­íi nhËn thøc ®óng ®¾n vÒ qu¸ tr×nh
thùc hiÖn tè tông ë c¸c giai ®o¹n, rót kinh nghiÖm
trong viÖc nhËn thøc viÖc ADPL nãi chung vµ tr¸nh
nh÷ng sai lÇm lÆp l¹i, ®ång thêi kÕt qu¶ xÐt xö phóc
thÈm lµ c¨n cø ®Ó tæng kÕt rót kinh nghiÖm ADPL
thèng nhÊt trong toµn ngµnh Toµ ¸n ë tØnh Th¸i
Nguyªn.
 ¸p dông ph¸p luËt trong ho¹t ®éng xÐt xö gi¸m
®èc thÈm vµ t¸i thÈm.
¸p dông ph¸p luËt xÐt xö gi¸m ®èc ¸n HN vµ G§ lµ
mét phÇn viÖc quan träng cña Tßa ¸n, kh¸c víi tr×nh
tù xÐt xö s¬ thÈm vµ phóc thÈm. §ã lµ viÖc cña Tßa

88
¸n cÊp trªn ADPL xem xÐt l¹i quyÕt ®Þnh vµ b¶n ¸n s¬
thÈm cã hiÖu lùc ph¸p luËt.
Theo quy ®Þnh cña Bé luËt Tè tông d©n sù “Uû
ban thÈm ph¸n TAND cÊp tØnh gi¸m ®èc nh÷ng b¶n ¸n
hoÆc quyÕt ®Þnh ®· cã hiÖu lùc ph¸p luËt cña TAND
cÊp huyÖn…” quy ®Þnh t¹i §iÒu 283 Bé luËt Tè tông
d©n sù. Khi c¸c b¶n ¸n vµ quyÕt ®Þnh ®· cã hiÖu lùc
ph¸p luËt bÞ kh¸ng nghÞ v× ph¸t hiÖn cã nh÷ng vi
ph¹m nghiªm träng trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt vô ¸n.
Trong ph¹m vi chøc n¨ng quyÒn h¹n ®­îc giao, phßng
kiÓm tra gi¸m ®èc ¸n thuéc TAND tØnh Th¸i Nguyªn
trong nh÷ng n¨m qua ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶. Hµng n¨m
®· tiÕn hµnh kiÓm tra gi¸m ®èc ¸n ®èi víi 9 Tßa ¸n
huyÖn, thµnh phè, thÞ x·. Qua c«ng t¸c kiÓm tra gi¸m
®èc ¸n gióp cho Ch¸nh ¸n tØnh kh¸ng nghÞ mét sè b¶n
¸n cã sai sãt, cã vi ph¹m vÒ ADPL trong ho¹t ®éng
gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§ vµ gióp cho Uû ban thÈm ph¸n
TAND tØnh gi¶i quyÕt tèt lo¹i ¸n nµy theo tr×nh tù
gi¸m ®èc ¸n vµ kÞp thêi chØ ra c¸c thiÕu sãt vÒ ADPL
cña cÊp s¬ thÈm. §ång thêi ®Þnh h­íng cho TAND cÊp
d­íi kh¾c phôc nh÷ng thiÕu sãt ®ã cña quyÕt ®Þnh vµ
b¶n ¸n ®· cã hiÖu lùc ph¸p luËt.
Trong nh÷ng n¨m qua, tõ n¨m 2000 -2004 kh«ng cã
kh¸ng nghÞ cña cÊp cã thÈm quyÒn theo tr×nh tù t¸i
thÈm. §èi víi tr×nh tù gi¸m ®èc thÈm TAND tØnh ®·
ADPL xÐt xö 23 vô ¸n, qua ®ã ®· ph¸t hiÖn nh÷ng sai
sãt cña cÊp s¬ thÈm trong qu¸ tr×nh ADPL cña TAND
cÊp huyÖn tõ giai ®o¹n ®iÒu tra thu thËp chøng cø,

89
®Õn viÖc xÐt xö t¹i phiªn tßa. §a sè nh÷ ng kh¸ng
nghÞ theo tr×nh tù gi¸m ®èc thÈm ®Òu ®­îc Uû ban
thÈm ph¸n chÊp nhËn vµ chØ ra nh÷ng sai sãt cô thÓ,
xö hñy ¸n cÊp s¬ thÈm, yªu cÇu Tßa cÊp s¬ thÈm ph¶i
ADPL gi¶i quyÕt l¹i tõ giai ®o¹n ban ®Çu.
Qua ho¹t ®éng ADPL xÐt xö gi¸m ®èc thÈm, Uû
ban thÈm ph¸n ngoµi viÖc ph¸t hiÖn nh÷ng sai sãt
trong viÖc ADPL cña Tßa ¸n cÊp d­íi ®Ó kh¾c phôc
trong vô ¸n ®ã vµ ®Ó rót kinh nghiÖm cho c¸c Tßa ¸n
cÊp huyÖn, thµnh kh¸c. §ång thêi cßn ph¸t hiÖn nh÷ng
bÊt cËp trong c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt, nh÷ng khã kh¨n
cña viÖc ADPL trong ho¹t ®éng gi¶i quyÕt ¸n HN vµ
G§. Tßa ¸n sÏ kiÕn nghÞ c¬ quan nhµ n­íc cã thÈm
quyÒn trong viÖc x©y d ùng vµ hoµn thiÖn ph¸p luËt ®Ó
t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ho¹t ®éng ADPL cña Toµ ¸n
trong gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§, ®ång thêi ®¶m b¶o tÝnh
thèng nhÊt cho viÖc ADPL gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§ ë
tØnh Th¸i Nguyªn nãi riªng vµ c¶ n­íc nãi chung.
2.2.2. Nh÷ng h¹n chÕ vÒ ¸p dông ph¸p luËt trong
gi¶i quyÕt ¸n h«n nh©n vµ gia ®×nh vµ nguyªn nh©n
2.2.2.1. Nh÷ng h¹n chÕ
* Nh÷ng h¹n chÕ vÒ ADPL trong c¸c tr­ êng hîp
®×nh chØ, t¹m ®×nh chØ, c«ng nhËn hßa gi¶i thµnh,
c«ng nhËn thuËn t×nh ly h«n:
Qua nghiªn cøu thùc tr¹ng gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§
cña TAND ë tØnh Th¸i Nguyªn tõ n¨m 2000 ®Õn 2004
thÊy r»ng, TAND ë tØnh Th¸i Nguyªn hoµn thµnh chøc

90
n¨ng, nhiÖm vô cña m ×nh, ®· triÓn khai ADPL vµ gi¶i
quyÕt mét sè l­îng ¸n kh«ng nhá, nh×n chung ®· thùc
hiÖn ®Çy ®ñ c¸c thñ tôc tè tông theo quy ®Þnh ph¸p
luËt, th«ng qua qu¸ tr×nh ADPL gi¶i quyÕt nh÷ng bÊt
hßa nÈy sinh trong quan hÖ h«n nh©n, tuyªn truyÒn,
gi¸o dôc ®­îc ý th øc ph¸p luËt cho nh©n d©n, lµm
lµnh m¹nh quan hÖ trong h«n nh©n, b¶o vÖ quyÒn vµ
lîi Ých hîp ph¸p cña c«ng d©n, gãp phÇn lµm æn ®Þnh
trËt tù x· héi.
Bªn c¹nh nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®­îc ®¸ng ghi nhËn
cña TAND cña ë tØnh Th¸i Nguyªn, nh­ng qua c«ng t¸c
kiÓm tra gi¸m ®èc ¸n vµ ho¹t ®éng xÐt xö phóc thÈm,
TAND tØnh còng ®· ph¸t hiÖn nh÷ng thiÕu sãt vÒ ADPL
trong qu¸ tr×nh ®×nh chØ, t¹m ®×nh chØ, hßa gi¶i
thµnh, thuËn t×nh ly h«n.
§èi víi viÖc ADPL, ®×nh chØ vµ t¹m ®×nh chØ vô
¸n ®«i khi cßn cã nh÷ng thiÕu sãt nh­ cã nh÷ng vô
c¨n cø t¹m ®×nh chØ ch­a chÝnh x¸c, khi hÕt lý do
t¹m ®×nh chØ viÖc thô lý l¹i gi¶i quyÕt cßn chËm
trÔ. §èi víi tr­êng hîp ®×nh chØ cã vô cßn kh«ng cã
c¨n cø nh­ sau hai lÇn b¸o gäi nguyªn ®¬n kh«ng thÊy
®­¬ng sù cã mÆt t¹i Tßa ¸n, kh«ng tiÕn h µnh x¸c minh
mµ ra quyÕt ®Þnh ®×nh chØ lµ kh«ng chÝnh x¸c vµ vô
¸n ®×nh chØ xö lý ¸n phÝ kh«ng theo ®óng quy ®Þnh
cña ph¸p luËt.
Tuy nhiªn, trong c¸c tr­êng hîp hßa gi¶i thµnh
vµ thuËn t×nh ly h«n, c¸c ®­¬ng sù ®Òu cã thiÖn chÝ
h­íng ®Õn gi¶i quyÕt c¸c tra nh chÊp víi nhau, nh­ng

91
trong tr­êng hîp nµy còng ¶nh h­ëng mét phÇn tõ kÕt
qu¶ cña ho¹t ®éng ®iÒu tra, thu thËp chøng cø cßn
nhiÒu thiÕu sãt, kÕt qu¶ ®iÒu tra ®«i khi ch­a ®¸p
øng ®­îc yªu cÇu nh­ néi dung, chÊt l­îng, biªn b¶n,
lÊy lêi khai, cã nh÷ng vô ¸n cßn ghi s¬ sµi ch­a ph¶n
¸nh hÕt nh÷ng t×nh tiÕt kh¸ch quan cña néi dung vô ¸n
cÇn ®iÒu tra. ViÖc thu thËp chøng cø tµi liÖu liªn
quan ®Õn vô ¸n cßn ch­a ®Çy ®ñ, cã nh÷ng t×nh tiÕt
cÇn lµm râ nh­ng ch­a ®­îc x¸c minh. VÒ phÇn tµi s¶n,
cã nh÷ng vô ¸n cßn ch­a ®iÒu tra hÕt phÇn tµi s¶n
còng nh­ c¸c kho¶n nî chung vµ nî riªng cña vî chång.
Víi kÕt qu¶ ®iÒu tra vô ¸n kh«ng ®Çy ®ñ ¶nh h­ëng ®Õn
qu¸ tr×nh hßa gi¶i thµnh vµ thuËn t×nh ly h«n. Bªn
c¹nh chÊt l­îng ®iÒu tra vô ¸n cßn h¹n chÕ, th× viÖc
hßa gi¶i còng ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu ®ßi hái cña
thùc tÕ nh­ trong qu¸ tr×nh hßa gi¶i ThÈm ph¸n ch­a
n¾m ch¾c ®­îc néi dung hå s¬ vô ¸n, viÖc gi¶i thÝch
ph¸p luËt cßn s¬ sµi, kh¶ n¨ng ®éng viªn, hßa gi¶i,
thuyÕt phôc c¸c ®­¬ng sù h­íng ®Õn gi¶i quyÕt tranh
chÊp cña mét sè ThÈm ph¸n cßn h¹n chÕ. Do ®ã, kÕt qu¶
hßa gi¶i ch­a ®¹t ®­îc kÕt qu¶ cao. §èi víi c¸c vô ¸n
thuËn t×nh ly h«n vÒ c¬ b¶n ®· gi¶i quyÕt tèt, nh­ng
cßn mét sè Ýt vô do qu¸ tr×nh hßa gi¶i thuËn t×nh ly
h«n s¬ sµi, kh«ng chó ý gi¶i quyÕt triÖt ®Ó tõng m èi
quan hÖ trong h«n nh©n, khi quyÕt ®Þnh kh«ng chÝnh
x¸c vµ ®«i khi viÖn dÉn ®iÒu luËt cßn ch­a ®Çy ®ñ,
néi dung quyÕt ®Þnh cßn cã s¬ xuÊt vÒ lçi chÝnh t¶,
c©u v¨n ch­a râ rµng, nªn dÉn ®Õn viÖc quyÕt ®Þnh
c«ng nhËn thuËn t×nh ly h«n c¸c ®­¬ng sù vÉn cã ® ¬n

92
khiÕu kiÖn ®Ò nghÞ Tßa ¸n cÊp trªn xem xÐt l¹i vµ dÉn
®Õn t×nh tr¹ng quyÕt ®Þnh thuËn t×nh ly h«n vÉn bÞ
hñy theo tr×nh tù gi¸m ®èc ¸n ®Ó ®iÒu tra gi¶i quyÕt
l¹i tõ giai ®o¹n ban ®Çu.
* Nh÷ng h¹n chÕ vÒ ADPL trong tr­êng hîp ®­a vô
¸n ra xÐt xö b»ng b¶n ¸n:
 Nh÷ng h¹n chÕ vÒ ADPL trong ho¹t ®éng xÐt xö
¸n HN vµ G§ cña TAND cÊp huyÖn:
§èi víi vô ¸n HN vµ G§ ph¶i ®­a xÐt xö th«ng
th­êng lµ vô ¸n phøc t¹p h¬n nh÷ng vô ¸n ra quyÕt
®Þnh c«ng nhËn sù hßa gi¶i thµnh vµ quyÕt ®Þnh c«ng
nhËn sù thuËn t×nh ly h«n . Nh÷ng vô ¸n xÐt xö tõ khi
thô lý, ®iÒu tra vô ¸n, hßa gi¶i kh«ng thµnh, trong
tr­êng hîp nµy ®­îc hiÓu lµ giai ®o¹n chuÈn bÞ xÐt
xö. ë Tßa ¸n cÊp huyÖn sè l­îng ¸n s¬ thÈm rÊt
nhiÒu, ThÈm ph¸n cÊp huyÖn th­êng kh«ng chuyªn tr¸ch
mét lo¹i ¸n nh­ ThÈm ph¸n cÊp tØnh, mµ th­êng xö tÊt
c¶ c¸c lo¹i ¸n, ho¹t ®éng ADPL ®èi víi ¸n HN vµ G§ ë
giai ®o¹n nµy cã nh÷ng h¹n chÕ th­êng m¾c ph¶i nh­
trong c¸c tr­êng hîp ®×nh chØ, t¹m ®×nh chØ, c«ng
nhËn hßa gi¶i thµnh vµ c«ng nhËn thuËn t×nh ly h«n
®· nªu ë trªn.
Ho¹t ®éng ADPL trong xÐt xö ¸n HN vµ G§ cÊp
huyÖn, ngoµi viÖc chÞu ¶nh h­ëng nh÷ng h¹n chÕ cña
qu¸ tr×nh ®iÒu tra vô ¸n, cßn cã nh÷ng thiÕu sãt nh­
trong viÖc nghiªn cøu hå s¬ ch­a kü, kh«ng hiÓu ®óng
c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt vÒ gi¶i quyÕt vô ¸n, viÖc x¸c
®Þnh t­ c¸ch tè tông ch­a ®óng, triÖu tËp nh÷ng
ng­êi tham gia tè tông ch­a ®Çy ®ñ, cã vô ¸n ®­a ra

93
xÐt xö cßn vi ph¹m vÒ thêi h¹n tè tông, viÖc lùa
chän QPPL cã khi cßn ch­a chÝnh x¸c, viÖn dÉn c¸c
®iÒu luËt cßn ch­a ®Çy ®ñ, do b¶n ¸n (dù th¶o) tr­íc
nªn kh«ng cã nhiÒu thêi gian chØnh lý l¹i b¶n ¸n t¹i
phßng nghÞ ¸n, ch­a ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ nh÷ng diÔn biÕn
t¹i phiªn tßa, néi dung b¶n ¸n ch­a ng¾n gän, xóc
tÝch, néi dung phÇn quyÕt ®Þnh ®«i khi ch­a râ, nh­
nh÷ng vô ¸n ly h«n chia tµi s¶n khi giao ®Êt nªu c¸c
mèc chØ giíi kh«ng cô thÓ, tÝnh ¸n phÝ cßn nhÇm lÉn,
trong quyÕt ®Þnh ch­a ¸p dông Th«ng t­: 01 ngµy 19
th¸ng 6 n¨m 1997 cña TANDTC; VKSNDTC; Bé T­ ph¸p; Bé
Tµi chÝnh quy ®Þnh vÒ l·i suÊt chËm tr¶ trong giai
®o¹n thi hµnh ¸n. ViÖc tèng ®¹t quyÕt ®Þnh cña b¶n
¸n cho ®­¬ng sù cßn ch­a ®óng theo quy ®Þnh cña ph¸p
luËt, cÊp b¶n ¸n, trÝch lôc ¸n cßn chËm. Nh÷ng vÊn
®Ò h¹n chÕ nªu trªn lµ nguyªn nh©n dÉn ®Õn c¸c vô ¸n
cÊp s¬ thÈm söa, hñy, bÞ d©y d­a kÐo dµi vµ ¶nh
h­ëng trùc tiÕp ®Õn quyÒn lîi c¸c ®­¬ng sù. Nh­ vËy,
ho¹t ®éng ADPL trong xÐt xö ¸n HN vµ G§ ë Tßa ¸n
huyÖn cã nhiÒu h¹n chÕ, cã thÓ x¸c ®Þnh nh÷ng h¹n chÕ
c¬ b¶n nh­ sau:
- H¹n chÕ trong viÖc thô lý ®iÒu tra, thu thËp
chøng cø vô ¸n ch­a ®Çy ®ñ, cßn cã vi ph¹m thñ tôc tè
tông trong ho¹t ®éng ®iÒu tra.
- H¹n chÕ trong nghiªn cøu hå s¬ ®¸nh gi¸ c¸c
chøng cø t×nh tiÕt cã liªn quan ®Õn vô ¸n.
- H¹n chÕ trong ®iÒu hµnh phiªn tßa xÐt xö, qu¸
tr×nh thÈm vÊn t¹i phiªn tßa, tranh tông t¹i phiªn
tßa vµ nghÞ ¸n.

94
- H¹n chÕ trong viÖc lùa chän, ph©n tÝch néi
dung cña c¸c QPPL vµ ADPL ch­a chÝnh x¸c.
- H¹n chÕ vÒ c«ng t¸c so¹n th¶o vµ ban hµnh b¶n
¸n, c¸c tõ ng÷ ghi trong quyÕt ®Þnh ch­a ®­îc chÝnh
x¸c.
Nh÷ng h¹n chÕ nªu trªn cßn ®­îc thÓ hiÖn qua xÐt
xö phóc thÈm vµ gi¸m ®èc thÈm nh­ kÕt qu¶ xÐt xö
phóc thÈm ®èi víi ¸n HN vµ G§, n¨m 2000 thô lý 46
vô, söa, hñy 20 vô; n¨m 2001 thô lý 44 vô, söa, hñy
24 vô; n¨m 2002 thô lý 51 vô, söa, hñy 29 vô; n¨m
2003 thô lý 43 vô, söa, hñy 19 vô; n¨m 2004 thô lý 40
vô, söa, hñy 19 vô. Trong nh÷ng n¨m qua, tõ n¨m 2000
- 2004 kh«ng cã kh¸ng ng hÞ cña cÊp cã thÈm quyÒn
theo tr×nh tù t¸i thÈm. Theo tr×nh tù gi¸m ®èc thÈm
®èi víi ¸n HN vµ G§ cña cÊp huyÖn, TAND tØnh ®· xÐt
xö gi¸m ®èc thÈm, chÊp nhËn kh¸ng nghÞ 23 vô, xö
hñy ¸n s¬ thÈm vµ yªu cÇu ®iÒu tra gi¶i quyÕt l¹i
tõ giai ®o¹n ban ®Çu. Qua c« ng t¸c xÐt xö phóc thÈm
vµ gi¸m ®èc ¸n ®· ph¸t hiÖn vµ söa ch÷a nh÷ng sai
sãt trong qu¸ tr×nh ADPL cña TAND cÊp huyÖn tõ thô
lý, ®iÒu tra, thu thËp chøng cø, ®Õn giai ®o¹n xÐt
xö.
 Nh÷ng h¹n chÕ vÒ ADPL trong ho¹t ®éng xÐt xö
¸n HN vµ G§ cña TAND tØnh T h¸i Nguyªn:
ViÖc ADPL trong ho¹t ®éng xÐt xö ë cÊp tØnh ®èi
víi ¸n HN vµ G§, sè l­îng ¸n s¬ thÈm ë cÊp tØnh
th­êng Ýt h¬n sè l­îng ¸n ë cÊp huyÖn, n¨m 2000 thô
lý 21 vô, gi¶i quyÕt 17 vô; n¨m 2001 thô lý 26 vô,

95
gi¶i quyÕt 18 vô; n¨m 2002 thô lý 16 vô, gi¶i quyÕt
14 vô; n¨m 2003 thô lý 18 vô, gi¶i quyÕt 15 vô; n¨m
2004 thô lý 28 vô, gi¶i quyÕt 25 vô. Víi sè l­îng ¸n
Ýt, h¬n n÷a ®éi ngò ThÈm ph¸n tØnh th­êng lµ chuyªn
tr¸ch, cã bÒ dµy kinh nghiÖm vÒ chuyªn m«n vµ thùc
tiÔn xÐt xö, do vËy nh÷ng h¹n chÕ vÒ ADPL trong ho¹t
®éng xÐt xö s¬ thÈm ë cÊp tØnh lµ kh«ng ®¸ng kÓ.
ViÖc ADPL trong ho¹t ®éng xÐt xö phóc thÈm trong n¨m
2000- 2004 Tßa ¸n cÊp phóc thÈm ®· thô lý 224 vô ¸n
vµ xÐt xö y ¸n 99 vô, söa vµ hñy 111vô. Cßn ®èi víi
¸n gi¸m ®èc thÈm tõ n¨m 2000 -2004 xem xÐt theo tr×nh
tù gi¸m ®èc thÈm TAND tØnh ®· thô lý vµ xÐt xö 23
vô, xö hñy ¸n s¬ thÈm yªu cÇu cÊp s¬ thÈm ®iÒu tra
gi¶i quyÕt l¹i tõ giai ®o¹n ban ®Çu. §èi víi viÖc
ADPL trong xÐt xö ¸n phóc thÈm vµ ¸n gi¸m ®èc thÈm
cã mét sè h¹n chÕ nh­ng rÊt Ýt cô thÓ n h­ sau: néi
dung vô ¸n th­êng sao nh­ nguyªn cña ¸n s¬ thÈm,
phÇn nhËn ®Þnh th­êng nªu chung chung, ch­a chØ ra
nh÷ng thiÕu sãt cô thÓ ®Ó Tßa ¸n cÊp huyÖn dÔ dµng
kh¾c phôc, cã nh÷ng vô ¸n phóc thÈm tuy söa ¸n s¬
thÈm nh­ng søc thuyÕt phôc ch­a cao, kÕt qu ¶ phóc
thÈm, gi¸m ®èc thÈm vµ nh÷ng hå s¬ ¸n hñy chuyÓn vÒ
cÊp s¬ thÈm cßn chËm.
Nh­ vËy, nh÷ng h¹n chÕ ADPL cña TAND tØnh Th¸i
Nguyªn trong xÐt xö c¸c vô ¸n HN vµ G§ ë c¸c cÊp nh­
®· nªu, cÇn kh¾c phôc vµ rót kinh nghiÖm ®Ó ho¹t
®éng ADPL trong xÐt xö ¸n HN vµ G§ ngµy cµng tèt h¬n.

96
2.2.2.2. Nguyªn nh©n cña h¹n chÕ
Tõ nh÷ng tån t¹i, h¹n chÕ còng nh­ nh÷ng v­íng
m¾c cña ho¹t ®éng ADPL trong gi¶i quyÕt vô ¸n HN vµ
G§, do nhiÒu nguyªn nh©n, nh­ng cã nh÷ng nguyªn nh©n
c¬ b¶n nh­ sau:
* Nguyªn nh©n kh¸ch quan:
Nghiªn cøu ho¹t ®éng ADPL trong gi¶i quyÕt ¸n
HN vµ G§ ë TAND tØnh Th¸i Nguyªn cã nh÷ng h¹n chÕ do
c¸c nguyªn nh©n kh¸ch quan sau:
HÖ thèng ph¸p luËt ®Ó gi¶i quyÕt c¸c vô ¸n HN
vµ G§ ch­a ®ång bé, c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn ADPL cßn
chËm, thiÕu. Trong qu¸ tr ×nh ADPL ®· ph¸t sinh nhiÒu
bÊt cËp, cã nh÷ng tr­êng hîp lóng tóng v× ph¶i t×m
v¨n b¶n ph¸p luËt ®Ó ¸p dông, viÖc tr¶ lêi thØnh thÞ
cña Tßa ¸n cÊp trªn ®èi víi Tßa ¸n cÊp d­íi cßn
chËm, nªn ¶nh h­ëng ®Õn thêi h¹n tè tông, cã quy
ph¹m trong c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt kh«ng phï hîp víi
thùc tiÔn, tÝnh kh¶ thi thÊp, nªn Ýt ®­îc ¸p dông.
Cã nh÷ng quy ®Þnh ph¸p luËt chØ dõng l¹i ë møc ®é
chung chung, ch­a ®­îc cô thÓ, râ rµng, dÉn ®Õn viÖc
nhËn thøc kh¸c nhau cña c¸c Tßa ¸n.
Trªn ®©y lµ nh÷ng khã kh¨n, v­íng m¾c tron g qu¸
tr×nh nhËn thøc ADPL trong gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§,
®ång thêi còng lµ nguyªn nh©n dÉn ®Õn viÖc söa, hñy
¸n s¬ thÈm, do ®ã chÊt l­îng ADPL gi¶i quyÕt ¸n HN
vµ G§ ch­a cao.
Tr­íc ®©y ®· cã mét thêi gian dµi, gi¶i quyÕt ¸n
HN vµ G§ theo ph¸p lÖnh thñ tôc gi¶i quyÕt c¸c vô ¸n

97
d©n sù, n¨m 1989, do Ph¸p lÖnh quy ®Þnh cßn nhiÒu
h¹n chÕ, ch­a ®Çy ®ñ nªn dÉn ®Õn viÖc vËn dông ADPL
gÆp nhiÒu khã kh¨n. Nay ®· cã Bé luËt Tè tông d©n sù
n¨m 2004 cã hiÖu lùc tõ ngµy 01/1/2005 vµ LuËt H«n
nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2000 ®· thay thÕ, kh¾c phôc
nh÷ng thiÕu sãt cña bé luËt cò, ®¸p øng tèt nh÷ng
yªu cÇu ADPL ®Ó gi¶i quyÕt ¸n trong giai ®o¹n hiÖn
nay. Tuy nhiªn, bªn c¹nh sù hoµn thiÖn cña LuËt H«n
nh©n vµ gia ®×nh, c¸c bé luËt kh¸c cã liªn quan ®Õn
viÖc ®iÒu chØnh c¸c tranh chÊp vÒ HN vµ G§ nh­ Bé
luËt d©n sù, LuËt ®Êt ®ai… cÇn tiÕp tôc hoµn thiÖn
h¬n, cã nh÷ng v¨n b¶n h­íng dÉn chi tiÕt ®Ó thèng
nhÊt thùc hiÖn, gi¶i quyÕt nh÷ng quan hÖ vÒ tµi s¶n,
®Êt ®ai liªn quan ®Õn h«n nh©n.
VÝ dô: KÓ tõ khi ¸p dông LuËt H«n nh©n vµ gia
®×nh n¨m 2000, b¾t ®Çu xuÊt hiÖn kh¸i niÖm "ng­êi
vî, ng­êi chång ch­a thµnh niªn" së dÜ cã kh¸i niÖm
nµy lµ do quy ®Þnh míi cña ph¸p luËt vÒ h«n nh©n vµ
gia ®×nh vÒ ®é tuæi ®¨ng ký kÕt h«n. Theo c¸c v¨n
b¶n h­íng dÉn LuËt H«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2000 ®ã
lµ NghÞ ®Þnh 70/2001/N§-CP cña ChÝnh phñ 3/10/2001;
C«ng v¨n sè 268/TP-HT cña Bé T­ ph¸p ngµy 19/4/2001;
NghÞ quyÕt 02/2000/NQ -H§TP cña Héi ®ång ThÈm ph¸n
TANDTC ngµy 23/12/2000 th× kh«ng b¾t buéc nam ph¶i
®ñ 20 tuæi, n÷ ph¶i ®ñ 18 tuæi trë lªn míi ®­îc kÕt
h«n, mµ chØ cÇn nam b­íc sang tuæi 20, n÷ b­íc sang
tuæi 18 lµ ®ñ ®iÒu kiÖn kÕt h«n. Nh­ vËy, cã nghÜa
lµ tõ ®ñ 17 tuæi + 1 ngµy lµ cã thÓ ®¨ng ký kÕt h«n.

98
Trong khi ®ã, §iÒu 20 Bé luËt d©n sù th× quy ®Þnh
"ng­êi tõ ®ñ 18 tuæi trë lªn lµ ng­êi thµnh niªn.
Ng­êi ch­a ®ñ 18 tuæi lµ ng­êi ch­a thµnh niªn". Tõ
®ã n¶y sinh ra v­íng m¾c lµ: Khi cã sù kiÖn xin ly
h«n mµ ng­êi vî vÉn ch­a ®Õn tuæi thµnh niªn th× Tßa
¸n cã thô lý gi¶i quyÕt kh«ng? vÒ nguyªn t¾c, khi vî
chång ®· ®¨ng ký kÕt h«n t¹i c¬ quan cã thÈm quyÒ n
th× hä cã thÓ xin ly h«n ngay sau ®ã. NÕu Tßa ¸n thô
lý gi¶i quyÕt vô ¸n ly h«n trong tr­êng hîp nµy th×
sÏ gÆp v­íng m¾c vÒ ph¸p luËt tè tông §iÒu 57 Bé
luËt Tè tông d©n sù t¹i Kho¶n 3 quy ®Þnh: "§­¬ng sù
®ñ 18 tuæi trë lªn cã ®Çy ®ñ n¨ng lùc hµnh vi tè
tông d©n sù...". Nh­ vËy, theo quy ®Þnh trªn th× cã
thÓ thÊy r»ng: “Ng­êi vî ng­êi chång ch­a thµnh
niªn” kh«ng thÓ tù m×nh tham gia tè tông gi¶i quyÕt
ly h«n ®­îc, ®ång thêi ph¸p luËt kh«ng cho phÐp
ng­êi kh¸c ®¹i diÖn cho ng­êi vî ch­a thµnh niªn
trong vô ¸n ly h«n, râ rµng ë ®©y cã sù "xung ®ét"
gi÷a ¥uËt néi dung (LuËt H«n nh©n vµ gia ®×nh) vµ
LuËt h×nh thøc (LuËt Tè tông d©n sù) vÊn ®Ò nµy
trong thùc tÕ ®· cã nhiÒu quan ®iÓm kh¸c nhau, cã
quan ®iÓm th× cho r»ng, cã thÓ gi¶i quyÕt viÖc ly
h«n cho ng­êi vî ch­a thµnh niªn, cã quan ®iÓm lµ
ph¶i chê ®Õn khi ®ñ 18 tuæi ng­êi vî míi cã thÓ tham
gia tè tông ®Ó gi¶i quyÕt viÖc ly h«n ®­îc...
Nh­ vËy, cÇn cã sù bæ sung söa ®æi, h­íng dÉn ®Ó
tr¸nh ®­îc m©u thuÉn gi÷a luËt h×nh thøc vµ luËt néi
dung, th× míi ®¸p øng ®­îc viÖc ADPL gi¶i quyÕt c¸c

99
vô ¸n kh¸c nhau. Qua ®©y còng thÊy r»ng, ho¹t ®éng
x©y dùng ph¸p luËt nãi chung ph¶i ®¶m b¶o tÝnh thèng
nhÊt, phï hîp gi÷a luËt h×nh thøc vµ luËt néi dung,
®Ó ®iÒu chØnh mét c¸ch linh ho¹t c¸c quan hÖ ph¸p
luËt ®a d¹ng tro ng thùc tÕ cuéc sèng. Thùc tÕ c¸c
v¨n b¶n d­íi luËt h­íng dÉn chi tiÕt viÖc thùc hiÖn
c¸c ®iÒu kho¶n trong c¸c bé luËt ban hµnh cßn chËm,
kh«ng kÞp thêi, do ®ã trong thêi gian chê cã h­íng
dÉn th× nhËn thøc cña c¸c chñ thÓ ADPL lóng tóng
trong xö lý vµ ®©y còng chÝnh lµ nguyªn nh©n dÉn ®Õn
nh÷ng sai sãt cña qu¸ tr×nh ADPL. ThËm chÝ cã v¨n
b¶n h­íng dÉn cßn chung chung khi ¸p dông vµo vô ¸n
cô thÓ th× gÆp nhiÒu khã kh¨n.
VÝ dô: C¸c chi phÝ trong qu¸ tr×nh ®iÒu tra vô
¸n nh­ t¹m øng chi phÝ ®Þnh gi¸. Chi phÝ ®Þnh gi¸
t¹i §iÒu 139, Bé luËt Tè tông d©n sù quy ®Þnh:
1. TiÒn t¹m øng chi phÝ ®Þnh gi¸ lµ sè tiÒn mµ
Héi ®ång ®Þnh gi¸ t¹m tÝnh ®Ó tiÕn hµnh viÖc ®Þnh
gi¸ theo quyÕt ®Þnh cña Tßa ¸n.
2. Chi phÝ ®Þnh gi¸ lµ sè tiÒn cÇn thiÕt vµ hîp
lý ph¶i chi tr¶ cho c«n g viÖc ®Þnh gi¸ vµ do Héi
®ång ®Þnh gi¸ c¨n cø vµo Kho¶n 2, §iÒu 141 Bé luËt
Tè tông d©n sù quy ®Þnh:
Trong tr­êng hîp ng­êi ®· nép tiÒn t¹m øng chi
phÝ ®Þnh gi¸, nÕu tiÒn t¹m øng ®· nép ch­a ®ñ cho
chi phÝ ®Þnh gi¸ thùc tÕ th× hä ph¶i nép thªm phÇn

100
cßn thiÕu ®ã; nÕu sè tiÒn ®· nép cao h¬n chi phÝ
®Þnh gi¸ thùc tÕ th× hä ®­îc tr¶ l¹i phÇn tiÒn cßn
thõa ®ã.
Nh­ vËy, c¨n cø ph¸p lý nµo ®Ó Tßa ¸n ADPL ra
quyÕt ®Þnh cho ®­¬ng sù nép sè l­îng tiÒn cô thÓ ®¸p
øng "cÇn thiÕt vµ hîp lý" vµ c¸c chi phÝ cô thÓ kh¸c
phôc vô cho viÖc ®Þnh gi¸ lµ rÊt khã x¸c ®Þnh. Trong
thùc tiÔn, viÖc ®Þnh gi¸ rÊt ®a d¹ng vÒ lo¹i tµi s¶n
cÇn x¸c ®Þnh gi¸, nh­ nhµ cöa, ph­¬ng tiÖn giao
th«ng, xe m¸y, « t«, ®Êt ë, v­ên ®åi, ruéng, ao,
®Çm, c¸c lo¹i c©y cèi, nhµ x­ëng... n¬i ®Þnh gi¸ cã
vô ë rÊt xa, ®i l¹i khã kh¨n, nªn dÉn ®Õn chi phÝ
®Þnh gi¸ kh¸c nhau.
VÊn ®Ò nµy, NghÞ quyÕt 08/NQTW ngµy 02/1/2002
cña Bé ChÝnh trÞ "vÒ mét sè nhiÖm vô träng t©m cña
c«ng t¸c t­ ph¸p trong thêi gian tíi" ®· ®¸nh gi¸:
"Ph¸p luËt trong lÜnh vùc t­ ph¸p ch­a h oµn thiÖn
thiÕu ®ång bé vµ cßn nhiÒu s¬ hë, c«ng t¸c x©y dùng,
gi¶i thÝch, h­íng dÉn vµ tuyªn truyÒn, phæ biÕn gi¸o
dôc ph¸p luËt cßn chËm, trong ®ã ph¸p luËt vÒ lÜnh
vùc t­ ph¸p cßn nhiÒu bÊt cËp vµ h¹n chÕ".
- Sù phèi kÕt hîp gi÷a Tßa ¸n vµ c¸c c¬ quan
liªn quan nh­ Tµi chÝnh, Tµi nguyªn m«i tr­êng, Côc
®o ®¹c b¶n ®å… khi ®iÒu tra vô ¸n cßn gÆp nhiÒu khã
kh¨n, ch¼ng h¹n viÖc ®iÒu tra x¸c minh vÒ t×nh tr¹ng
®Êt ë, ®Êt rõng trong vô ¸n ly h«n khi c¸c bªn ®­¬ng
sù cã tranh chÊp, phô thuéc vµo phßng Tµi nguyª n vµ
Së Tµi nguyªn M«i tr­êng, nh­ng trong thùc tÕ, viÖc

101
l­u tr÷ c¸c tµi liÖu nµy ch­a ®Çy ®ñ, ch­a cã hÖ
thèng, ®èi víi cÊp x· ph­êng c«ng t¸c ®Þa chÝnh cßn
qu¸ s¬ sµi, c¸c tµi liÖu hå s¬ liªn quan ®Õn qu¶n lý
®Êt cßn thiÕu nhiÒu, mét mÆt lµ do nghiÖp vô qu¶n
lý, mÆt kh¸c do bÞ mÊt m¸t qua nhiÒu lÇn bµn giao
c«ng t¸c cho c¸n bé kh¸c mµ kh«ng quy ra tr¸ch nhiÖm
thuéc vÒ ai. Trong thùc tÕ, khi gi¶i quyÕt vô ¸n mét
m¶nh ®Êt cã 2 giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt,
trong khi ®ã hå s¬ gèc ë c¸c c¬ quan cã chøc n ¨ng
qu¶n lý ®Êt tõ ph­êng, x· cho ®Õn cÊp tØnh ®Òu kh«ng
®­îc l­u tr÷.
- §Þnh gi¸ tµi s¶n còng lµ mét c«ng viÖc rÊt
phøc t¹p vµ khã kh¨n, ®ßi hái cïng mét lóc ph¶i cã
nhiÒu ng­êi tham gia, ®©y lµ viÖc lµm gÆp kh«ng Ýt
khã kh¨n. Ngoµi viÖc lóng tóng vÒ chi phÝ ®Þnh gi¸
khi ch­a cã v¨n b¶n h­íng dÉn chi tiÕt, th× ph­¬ng
tiÖn ®i l¹i khã kh¨n, cã c¸n bé tham gia kh«ng cã xe
m¸y, Tßa ¸n c¬ së kh«ng cã « t«, thËm chÝ cã n¬i
®Þnh gi¸ ph¶i ®i bé xa kh«ng cã ®­êng « t«, nªn ¶nh
h­ëng ®Õn tiÕn ®é gi¶i quyÕt vô ¸n the o tè tông.
ViÖc Tßa ¸n ñy th¸c ®iÒu tra, tr­ng cÇu gi¸m
®Þnh th­êng chê kÕt qu¶ tr¶ lêi rÊt l©u, thËm chÝ
ph¶i cã nhiÒu lÇn göi c«ng v¨n ®«n ®èc, ph¶i chê
hµng n¨m th× míi cã kÕt qu¶ tr¶ lêi.
- C¬ së vËt chÊt cña Tßa ¸n phôc vô cho c«ng t¸c
ADPL trong gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§ cßn thiÕu thèn
nhiÒu, c¸c vô ¸n cã liªn quan ®Õn c¸c tØnh l©n cËn

102
hÇu hÕt ph¶i ñy th¸c ®iÒu tra, chÕ ®é nh­ tiÒn
l­¬ng, c«ng t¸c phÝ cßn h¹n hÑp nªn ¶nh h­ëng ®Õn
cuéc sèng. Tû lÖ gi¶i quyÕt ¸n cña ThÈm ph¸n ë c¸c
Tßa ¸n thµnh phè, thÞ x· th­êng cao h¬n so víi ThÈm
ph¸n Tßa ¸n cÊp huyÖn ë vïng s©u, vïng xa, do c«ng
viÖc nhiÒu nªn ®ã còng lµ nguyªn nh©n khã tr¸nh khái
sai sãt.
- C«ng t¸c tuyªn truyÒn, phæ biÕn gi¸o dôc ph¸p
luËt cho nh©n d©n ch­a ®­îc chó träng; mÆt kh¸c tr×nh
®é d©n trÝ ë n­íc ta nãi chung vµ ë Th¸i Nguyªn nãi
riªng trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y tuy ®· ®­îc n©ng lªn,
nh­ng cßn thÊp, nhËn thøc ph¸p luËt cña ng­êi d©n cßn
rÊt h¹n chÕ. HÖ thèng quy ph¹m ph¸p luËt cã sè l­îng
lín, ®­îc ban hµnh trong nhiÒu giai ®o¹n kh¸c nhau vµ
liªn tôc bÞ söa ®æi, c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn ADPL cßn
chËm, cßn thiÕu kh«ng ®¸p øng ®­îc nhu cÇu ADPL trong
thùc tiÔn dÉn ®Õn c¸c Tßa ¸n nhËn thøc vµ ADPL kh¸c
nhau.
- ViÖc ®iÒu tra, x¸c minh thu thËp chøng cø ®Ó
chuÈn bÞ xÐt xö th× Tßa ¸n kh«ng thÓ tù m×nh lµ m
®­îc tÊt c¶, ®èi víi vô ¸n h×nh sù th× cã thÓ ¸p
dông biÖn ph¸p b¾t, kh¸m xÐt n¬i ë cña bÞ can. §èi
víi c¸c ®­¬ng sù trong vô ¸n HN vµ G§ th× kh«ng thÓ
lµm nh­ vËy, mµ mét phÇn c«ng viÖc liªn quan, phô
thuéc vµo viÖc xuÊt tr×nh chøng cø hoÆc sù phèi hîp
cña c¸c c¬ quan h÷u quan kh¸c, míi lµm s¸ng tá nh÷ng
vÊn ®Ò liªn quan ®Õn vô ¸n. Tuy ®· cã c¸c v¨n b¶n
ph¸p luËt quy ®Þnh tr¸ch nhiÖm cho c¸c c¬ quan khi

103
cã nh÷ng viÖc liªn quan ®Õn Tßa ¸n, nh­ng thùc tÕ
tr¸ch nhiÖm vµ viÖc phèi kÕt hîp cña c¸c c¬ quan khi
Tßa ¸n ®Õn lµm viÖc ch­a cao, cßn chËm trÔ, cã nh÷ng
chøng cø vô ¸n vµ quyÕt ®Þnh vô ¸n phô thuéc hoµn
toµn vµo kÕt qu¶ x¸c minh hoÆc gi¸m ®Þnh, cã nh÷ng
tr­êng hîp kh¸c khi Tßa ¸n yªu cÇu c¸c c¬ quan
chuyªn m«n tiÕn hµnh mét sè c«ng viÖc nh­ thùc hiÖn
ñy th¸c ®iÒu tra, tèng ®¹t giÊy b¸o, tèng ®¹t quyÕt
®Þnh, lÊy lêi khai, x¸c minh nh÷ng vÊn ®Ò cã liªn
quan ®Õn vô ¸n... Mét sè tr­êng hîp c¸c c¬ quan ®­îc
ñy th¸c kh«ng tÝch cùc phèi kÕt hîp, hä kh«ng cho
®©y lµ nhiÖm vô ®­îc ph¸p luËt quy ®Þnh mµ cho lµ
viÖc cña Tßa ¸n, nªn dÉn ®Õn t×nh tr¹ng viÖc lµm qua
loa, kÐo dµi, thËm chÝ kÕt qu¶ chÊt l­îng nh÷ng v¨n
b¶n x¸c minh, lÊy lêi khai rÊt thÊp. §ã còng lµ mét
trong nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn chÊt l­îng gi¶i
quyÕt ¸n thÊp vµ t×nh tr¹ng vô ¸n bÞ d©y d­a, kÐo
dµi, vi ph¹m thêi h¹n tè tông.
* Nguyªn nh©n chñ quan:
Tõ kÕt qu¶ xÐt xö phóc thÈm vµ kiÓm tra gi¸m ®èc
¸n hµng n¨m thÊy r»ng, ADPL gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§
trong nh÷ng n¨m qua cßn béc lé sai sãt, nªn dÉn ®Õn
¸n s¬ thÈm bÞ phóc thÈm, gi¸m ®èc thÈm söa, hñy, do
nh÷ng nguyªn nh©n chñ quan nh­ sau:
- Do tr×nh ®é chuyªn m«n cña ThÈm ph¸n, Héi thÈm
vµ c¸c chøc danh kh¸c nh­ th­ ký, trong qu¸ tr×nh
ADPL ®Ó gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§ ch­a ®¸p øng ®­îc
viÖc yªu cÇu c«ng viÖc. Biªn chÕ c¸n bé cña c¸c Tßa
¸n cßn Ýt, tr×nh ®é c huyªn m«n nghiÖp vô cßn nhiÒu

104
h¹n chÕ, hiÖu qu¶ ADPL kh«ng cao. Tr­íc ®©y, Tßa ¸n
®­îc coi nh­ c¬ quan hµnh chÝnh trong bé m¸y nhµ
n­íc, cã thêi kú c«ng t¸c tæ chøc cña Tßa ¸n cÊp
huyÖn l¹i do ngµnh T­ ph¸p qu¶n lý, cßn nghiÖp vô
chuyªn m«n l¹i do Tßa ¸n c Êp trªn chØ ®¹o, ®ã còng
lµ sù bÊt cËp cho viÖc s¾p xÕp, sö dông c¸n bé cña
Tßa ¸n cÊp huyÖn, ThÈm ph¸n cÊp huyÖn ®Òu ph¶i gi¶i
quyÕt vµ xÐt xö hÇu hÕt tÊt c¶ c¸c lo¹i ¸n, nªn kh¶
n¨ng chuyªn s©u vµ cËp nhËn th«ng tin ch­a ®¸p øng
nhu cÇu c«ng viÖc vµ ®a s è c¸n bé Tßa ¸n lµ c¸n bé
cña c¸c c¬ quan ®oµn thÓ, bé ®éi xuÊt ngò chuyÓn vÒ
sau ®ã cö ®i häc c¸c líp nghiÖp vô ng¾n ngµy, võa
häc võa lµm, viÖc ®µo t¹o kh«ng cã hÖ thèng ®· lµ m
cho kiÕn thøc ph¸p lý cña c¸n bé ThÈm ph¸n cßn nhiÒu
h¹n chÕ, viÖc ADPL nãi chung vµ ¸n HN vµ G§ nãi riªng
cßn theo ph­¬ng ph¸p t­ duy c¶m tÝnh, kh«ng mang tÝnh
lý luËn, khoa häc. Mét sè ThÈm ph¸n th× chñ quan, lµm
viÖc ®¬n thuÇn theo kinh nghiÖm, mét sè kh¸c ch­a nªu
cao tinh thÇn tr¸ch nhiÖm, thiÕu thËn träng, thËm chÝ
cßn cÈu th¶, ®ã còng lµ nguyªn nh©n dÉn ®Õn sai sãt
trong qu¸ tr×nh ADPL. V× vËy, ngoµi kiÕn thøc ®­îc
®µo t¹o c¬ b¶n trong ch­¬ng tr×nh §¹i häc LuËt,
ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o ThÈm ph¸n cña Häc viÖn T­ ph¸p
th× ®ßi hái c¸n bé, ThÈm ph¸n ngµnh Tßa ¸n kh«ng
ngõng häc hái, cËp nhËt th«ng tin th­êng xuyªn, nh­
c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn nghiÖp vô cña ngµnh vµ c¸c
th«ng tin kh¸c cÇn thiÕt trong cuéc sèng ®Ó t¹o ra
cho m×nh sù hiÓu biÕt s©u réng, míi ®¸p øng yªu cÇu
thùc tiÔn ®Æt ra trong thêi kú ®æi míi vµ héi nhËp

105
quèc tÕ. Ngoµi viÖc cÇn quan t©m biªn chÕ cña c¸c Tßa
¸n cho thÝch hîp víi c«ng viÖc tõng vïng, cÇn quan
t©m ®µo t¹o, båi d­ìng c¸n bé trÎ ®Ó t¹o nguån thay
thÕ sau nµy, cã chÝnh s¸ch lu©n chuyÓn c¸n bé hîp lý,
t¹o nguån cho ThÈm ph¸n cÊp huyÖn vµ ThÈm ph¸n cÊp
tØnh, cã chÕ ®é ­u tiªn tuyÓn dông nh÷ng sinh viªn
luËt tèt nghiÖp lo¹i giái vµo ngµnh Tßa ¸n.
Khi ADPL ®èi víi c¸c vô ¸n HN vµ G§ ë cÊp xÐt xö
s¬ thÈm, HTND lµ chñ thÓ kh«ng thÓ thiÕu ®­î c nh»m
®¶m b¶o cho viÖc xÐt xö kh¸ch quan ®óng ph¸p luËt,
HTND khi tham gia x Ðt xö cã quyÒn ngang víi ThÈm
ph¸n, khi nghÞ ¸n biÓu quyÕt theo ®a sè. Tuy quyÒn
®­îc ph¸p luËt giao cho c¸c Héi thÈm nh­ vËy, nh­ng
thùc tÕ kiÕn thøc ph¸p lý cña Héi thÈm cßn h¹n chÕ,
mét sè Ýt Héi thÈm ®­îc ®µo t¹o qua §¹i häc LuËt,
cßn hÇu hÕt lµ tr×nh ®é chuyªn m«n ë c¸c lÜnh vùc
kh¸c nhau. Qua tõng nhiÖm kú bÇu Héi thÈm, Tßa ¸n
trùc tiÕp lªn ch­¬ng tr×nh tËp huÊn kiÕn thøc
nghiÖp vô ph¸p lý nh­ng cßn nhiÒu h¹n chÕ vÒ kiÕn
thøc ph¸p luËt, ph­¬ng ph¸p gi¶ng d¹y, thêi gian
tËp huÊn ng¾n. Khi tham gia xÐt xö mét sè Héi thÈm
kh«ng ®Çu t­ nhiÒu thêi gian ®Ó nghiªn cøu kü hå
s¬, kh«ng hiÓu hÕt mäi t×nh tiÕt vô viÖc, nªn khi
ngåi phiªn tßa c¸c Héi thÈm Ýt thÈm vÊn c¸c ®­¬ng
sù mµ gÇn nh­ phã mÆc cho ThÈm ph¸n chñ täa phiªn
tßa, ®iÒu hµnh vµ thÈm vÊn toµn bé vô ¸n. Nh­ vËy,
ch­a tËp trung cao trÝ tuÖ cña Héi ®ång xÐt xö ®Ó
ADPL gi¶i quyÕt vô ¸n. Do chÊt l­îng Héi thÈm kh«ng

106
cao nªn kÕt qu¶ cña viÖc ADPL t¹i phiªn tßa xÐt xö
¸n HN vµ G§ còng bÞ ¶nh h­ëng nhÊt ®Þnh.
- Ngoµi nh÷ng nguyªn nh©n nh­ ®· nªu trªn, cßn
cã nguyªn nh©n kh¸c ¶nh h­ëng ®Õn hiÖu qu¶ ADPL ®ã
lµ viÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch vµ ph¸t triÓn ngµnh
TAND, c«ng t¸c qu¶n lý, sö dông c¸n bé ch­a tèt,
ch­a kÞp thêi kiÓm tra th­êng xuyªn, uèn n¾n nh÷ng
sai sãt trong nghiÖp vô, cÇn th­êng xuyªn tËp huÊn
nghiÖp vô vµ t¹o ®iÒu kiÖn n¾m b¾t ®Çy ®ñ, kÞp thêi
c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn, chØ ®¹o c«ng t¸c nghiÖp vô
cho c¸n bé, ThÈm ph¸n. Theo tinh thÇn NghÞ quyÕt
08/NQTW ngµy 02/1/2002 cÇn ®Èy m¹nh h¬n c«ng t¸c c¶i
c¸ch t­ ph¸p, chØ ®¹o ®æi míi ph­¬ng ph¸p, c¸ch thøc
ho¹t ®éng gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§, n©ng cao nghiÖp vô
cho Héi thÈm, ThÈm ph¸n, c¸n bé; båi d­ìng gi¸o dôc
n©ng cao phÈm chÊt chÝnh trÞ cho c¸c bé Tßa ¸n, s¾p
xÕp c«ng viÖc phï hîp n¨ng lùc cho tõng c¸n bé, t¹o
ra nh÷ng chuyÓn biÕn s©u réng vÒ t­ t­ëng, nhËn thøc
cho c¸n bé, ThÈm ph¸n c¸c Tßa ¸n.
§Ó h¹n chÕ ®Õn møc thÊp nhÊt nh÷ng sai sãt vÒ
ADPL trong gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§, cÇn ph¶i kh¾c phôc
triÖt ®Ó nh÷ng nguyªn nh©n c¬ b¶n ®· nªu trªn.
KÕt luËn ch­¬ng 2
Qua nghiªn cøu thùc tr¹ng ADPL trong gi¶i quyÕt ¸n
HN vµ G§ cña TAND tØnh Th¸i Nguyªn, t¸c gi¶ ®· ph©n
tÝch ®Æc ®iÓm tù nhiªn, kinh tÕ - x· héi, c¬ cÊu tæ
chøc trong nh÷ng n¨m qua cña tØnh Th¸i Nguyªn ¶nh
h­ëng ®Õn viÖc ADPL gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§. §ång thêi,

107
ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ nh÷ng ­u ®iÓm, h¹n chÕ vµ rót ra
c¸c nguyªn nh©n kh¸ch quan, chñ quan cña nh÷ng h¹n chÕ
®ã, tõ ®ã lµm c¬ së ®Ò ra c¸c gi¶i ph¸p cô thÓ ë
ch­¬ng 3.
Ch­¬ng 3
Quan ®iÓm vµ gi¶i ph¸p ®¶m b¶o ¸p dông
ph¸p luËt trong gi¶i quyÕt ¸n h«n nh©n vµ gia ®×nh
cña Tßa ¸n nh©n d©n ë tØnh th¸i nguyªn

3.1. quan ®iÓm vµ yªu cÇu vÒ ¸p dông luËt trong gi¶i
quyÕt ¸n H«n nh©n vµ gia ®×nh cña Tßa ¸n nh©n d©n ë tØnh Th¸i
nguyªn
3.1.1. C¸c quan ®iÓm c¬ b¶n vÒ ¸p dông ph¸p luËt
trong gi¶i quyÕt ¸n h«n nh©n vµ gia ®×nh
Sau gÇn 20 n¨m ®æi míi, n­íc ta ®· ®¹t ®­îc
nhiÒu thµnh tùu trªn mäi lÜnh vùc cña ®êi sèng x·
héi, nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn, chÝnh trÞ, x· héi æn
®Þnh, ®êi sèng nh©n d©n ®­îc c¶i thiÖn. §Ó ®¸p øng
nhu cÇu cña c«ng cuéc ®æi míi, yªu cÇu c¸c ho¹t ®éng
ADPL cÇn thay ®æi nhËn thøc ®Ó phï hîp víi ®iÒu kiÖn
trong thêi kú ®æi míi. NghÞ quyÕt §¹i héi ®¹i biÓu
toµn quèc §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam lÇn thø VIII n¨m
1996 ®Ò ra nhiÖm vô: “T¨ng c­êng ph¸p chÕ x· héi chñ
nghÜa, x©y dùng Nhµ n­íc ph¸p quyÒn ViÖt Nam. Qu¶n
lý x· héi b»ng ph¸p luËt, ®ång thêi coi träng gi¸o
dôc, n©ng cao ®¹o ®øc” [16, tr.17]. Do vËy, c¸c chñ
thÓ ADPL cÇn qu¸n triÖt vµ nhËn thøc râ nh÷ng ®Þnh
h­íng lín cña §¶ng vÒ ho¹t ®éng c¶i c¸ch t­ ph¸p nãi

108
chung vµ ho¹t ®éng ADPL trong gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§
nãi riªng. C¸c chñ thÓ ADPL gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§
trong c¶ n­íc còng nh­ ë Th¸i Nguyªn ph¶i n¾m râ
c¸c quan ®iÓm sau ®©y:
Mét lµ, t¨ng c­êng sù l·nh ®¹o cña §¶ng trong
ADPL gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§. Sù l·nh ®¹o cña §¶ng
®èi víi c«ng t¸c Tßa ¸n lµ toµn diÖn vµ tuyÖt ®èi.
Víi c«ng t¸c kiÓm tra cña §¶ng, vai trß g­¬ng mÉu
cña c¸n bé, ®¶ng viªn vµ sù l·nh ®¹o trùc tiÕp cña
tæ chøc c¬ së ®¶ng trªn c¶ ba ph­¬ng diÖn t­ t­ëng,
tæ chøc vµ c¸n bé. T¨ng c­êng sù l·nh ®¹o cña §¶ng
®èi víi c«ng t¸c ADPL trong ho¹t ®éng gi¶i quyÕt ¸n
HN vµ G§ cña TAND, kh«ng cã ngh Üa lµ tæ chøc ®¶ng vµ
®¶ng viªn can thiÖp vµo c¸c ho¹t ®éng ®iÒu tra, xÐt
xö cña Tßa ¸n, quyÕt ®Þnh c¸ch gi¶i quyÕt c¸c vô ¸n.
Sù l·nh ®¹o cña §¶ng ®­îc thùc hiÖn b»ng ®­êng lèi
xÐt xö nghiªm minh, ®óng ph¸p luËt; b»ng ph­¬ng
h­íng ®æi míi tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña TAND, t¹o ra
kh¶ n¨ng cho Tßa ¸n ADPL trong gi¶i quyÕt ¸n HN vµ
G§ chÝnh x¸c, chÊt l­îng ngµy cµng tèt h¬n.
Hai lµ, tiÕp tôc x©y dùng vµ hoµn thiÖn hÖ thèng
c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt ®iÒu chØnh quan hÖ vÒ HN vµ G§,
lµm c¬ së cho ho¹t ®éng cña Toµ ¸n ® ­îc thèng nhÊt,
b¶o ®¶m viÖc ADPL trong gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§ ®­îc
chÝnh x¸c.
Ba lµ, x©y dùng ®éi ngò c¸n bé ngµnh ph¸p luËt
nh­: ThÈm ph¸n, th­ ký tßa ¸n, HTND, ®iÒu tra viªn,
kiÓm s¸t viªn, chÊp hµn h viªn, gi¸m ®Þnh viªn, luËt

109
s­… cã tr×nh ®é chuyªn m«n nghiÖp vô v÷ng vµng, cã
phÈm chÊt ®¹o ®øc, chÝnh trÞ, chÝ c«ng v« t­ vµ lµm
trong s¹ch, v÷ng m¹nh bé m¸y c¸c c¬ quan ph¸p luËt.
§Ò cËp ®Õn nhiÖm vô c¶i c¸ch t­ ph¸p, NghÞ quyÕt
Héi nghÞ lÇn thø ba Ban ChÊp hµnh Trung ­¬ng §¶ng
khãa VIII (th¸ng6/1997) ®· y ªu cÇu c¸c c¬ quan t­
ph¸p ph¶i mÉu mùc trong viÖc tu©n thñ HiÕn ph¸p vµ
ph¸p luËt, ph¶i thÓ hiÖn c«ng lý, tÝnh d©n chñ, c«ng
khai trong ho¹t ®éng cña m×nh, b¶o vÖ quyÒn vµ lîi
Ých hîp ph¸p cña c¸c tæ chøc vµ c«ng d©n. Kh¾c phôc
t×nh tr¹ng c¸c c¬ quan tiÕn hµnh tè tông xÐt xö kh«ng
c«ng minh, vi ph¹m quyÒn d©n chñ cña c«ng d©n. VÒ c¸n
bé, §¶ng ta chñ tr­¬ng x©y dùng ®éi ngò c¸n bé t­
ph¸p trong s¹ch, v÷ng m¹nh, cã phÈm chÊt chÝnh trÞ,
®¹o ®øc vµ cã n¨ng lùc chuyªn m«n. LËp quy ho¹ch
tuyÓn chän, ®µo t¹o, sö dông c¸n bé t­ ph¸p theo tõng
lo¹i chøc danh víi tiªu chuÈn cô thÓ. Bªn c¹nh ®ã,
cÇn t¨ng c­êng c«ng t¸c gi¸m s¸t, kiÓm tra, thanh tra
®èi víi ho¹t ®éng cña c¸n bé t­ ph¸p ®Ó cã thÓ ®¸nh
gi¸ vµ sö dông tèt c¸n bé; xö lý nghiªm nh÷ng c¸n bé
tham nhòng, tiªu cùc.
NghÞ quyÕt §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc §¶ng Céng
s¶n ViÖt Nam lÇn thø IX x¸c ®Þnh: “C¶i c¸ch tæ chøc,
n©ng cao chÊt l­îng vµ ho¹t ®éng cña c¸c c¬ quan t­
ph¸p, n©ng cao tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cña c¬ quan vµ
c¸n bé t­ ph¸p trong c«ng t¸c ®iÒu tra … xÐt xö, thi
hµnh ¸n”, “ t¨ng c­êng ®éi ngò ThÈm ph¸n vµ HTND vÒ
c¶ sè l­îng vµ chÊt l­îng” [20, tr.132]. Rµ so¸t l¹i

110
®éi ngò c¸n bé Tßa ¸n trong s¹ch, v÷ng m¹nh; x¸c
®Þnh l¹i biªn chÕ cho phï hîp víi yªu cÇu nhiÖm vô
cña tõng Tßa ¸n.
T¹i Héi nghÞ lÇn thø 9 Ban ChÊp hµnh Trung ­¬ng
§¶ng khãa IX (th¸ng 01/2004) tiÕp tôc ®Ò ra mét sè
chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p lín nh»m thùc hiÖn
th¾ng lîi NghÞ quyÕt §¹i héi toµn quèc lÇn thø IX
cña §¶ng vÒ c¶i c¸ch t­ ph¸p, theo ®ã: TiÕp tôc cñng
cè tæ chøc vµ n©ng cao chÊt l­îng ho¹t ®éng cña Tßa
¸n, ViÖn kiÓm s¸t vµ c¬ quan ®iÒu tra c¸c cÊp. §æi
míi c«ng t¸c xÐt xö cña Tßa ¸n vÒ tÊt c¶ c¸c lo¹i ¸n
khi xÐt xö theo h­íng më réng tranh tông t¹i phiªn
tßa, coi träng kÕt qu¶ tranh tông ë Tßa ¸n khi kÕt
¸n, coi ®©y lµ kh©u ®ét p h¸ cña ho¹t ®éng t­ ph¸p.
Tõ nh÷ng chñ tr­¬ng trong c¸c v¨n kiÖn cña §¶ng
nªu trªn, chóng ta thÊy r»ng, c¸c quan ®iÓm c¬ b¶n
®¶m b¶o ADPL gi¶i quyÕt ¸n nãi chung vµ gi¶i quyÕt ¸n
HN vµ G§ nãi riªng ë tØnh Th¸i Nguyªn cã hiÖu qu¶ lµ:
- X©y dùng vµ ph¸t tri Ón ®éi ngò ThÈm ph¸n vÒ
gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§ cña TAND ë tØnh Th¸i Nguyªn
®ñ vÒ sè l­îng, b¶o ®¶m vÒ chÊt l­îng. D­íi sù l·nh
®¹o cña §¶ng, b¶n lÜnh chÝnh trÞ, ý thøc gi¸c ngé
c¸ch m¹ng cña ng­êi ThÈm ph¸n sÏ lu«n ®­îc gi÷ v÷ng
vµ n©ng cao trong suèt qu¸ tr×nh thùc hiÖn nhiÖm vô.
- Tæ chøc Tßa ¸n vµ ho¹t ®éng xÐt xö cña Toµ
¸n lµ trung t©m cña ho¹t ®éng t­ ph¸p, v× vËy cÇn
tiÕn hµnh ®æi míi tæ chøc ho¹t ®éng xÐt xö cña

111
TAND nh»m n©ng cao chÊt l­îng ADPL trong ho¹t ®éng
gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§ cã hiÖu qu¶.
- T¨ng c­êng ®µo t¹o, båi d­ìng ®éi ngò ThÈm
ph¸n, HTND nh»m n©ng cao chÊt l­îng ADPL trong
gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§.
Bèn lµ, cñng cè, kiÖn toµn bé m¸y c¸c c¬ quan t­
ph¸p nãi chung vµ cña ngµnh TAND ë tØnh Th¸i Nguyªn
nãi riªng, ph©n ®Þnh thÈm quyÒn xÐt x ö cña TAND c¸c
cÊp, tõng b­íc më réng thÈm quyÒn xÐt xö s¬ thÈm cho
TAND huyÖn theo lé tr×nh ®Õn hÕt ngµy 01 th¸ng 7 n¨m
2009, hoµn thµnh viÖc n©ng thÈm quyÒn cho Tßa ¸n cÊp
huyÖn.
N¨m lµ, t¨ng c­êng sù tranh tông t¹i phiªn
tßa, lµ mét trong nh÷ng néi dung quan träng trong
c«ng cuéc c¶i c¸ch t­ ph¸p hiÖn nay. Më réng tranh
tông t¹i Tßa ¸n sÏ gióp cho viÖc xÐt xö cña TAND c¸c
cÊp n©ng cao chÊt l­îng khi ban hµnh b¶n ¸n vµ quyÕt
®Þnh, tr¸nh sai sãt trong ho¹t ®éng tè tông. Coi
träng vµ më réng tranh tông t¹i Tßa ¸n sÏ gióp cho
®éi ngò ThÈm ph¸n vµ HTND n©ng cao kü n¨ng trong qu¸
tr×nh xÐt xö c¸c vô ¸n.
ADPL gi¶i quyÕt c¸c vô ¸n HN vµ G§ kh«ng chØ lµ
viÖc dµn xÕp c¸c tranh chÊp vÒ quyÒn vµ nghÜa vô cña
c¸c ®­¬ng sù theo ®óng quy ®Þnh cña ph¸p luËt, coi
träng viÖc hßa gi¶i, khuyÕn khÝch viÖc hßa gi¶i ë c¬
së. §ång thêi qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§ g¾n
víi nhiÖm vô tuyªn truyÒn, phæ biÕn, gi¸o dôc n©ng
cao ý thøc ph¸p luËt cña nh©n d©n, t«n träng quyÒn

112
vµ lîi Ých chÝnh ®¸ng cña ng­êi kh¸c, thùc hiÖn tèt
quyÒn vµ nghÜa vô cña b¶n th©n m×nh, cã ý thøc tu©n
thñ ph¸p luËt.
3.1.2. C¸c yªu cÇu ®èi víi ¸p dông ph¸p luËt
trong gi¶i quyÕt ¸n h«n nh©n vµ gia ®×nh cña Tßa ¸n
Trong tiÕn tr×nh vµ môc tiªu c¶i c¸ch t­ ph¸p,
ngµy 2/1/ 2002, Bé chÝnh trÞ ®· ra NghÞ quyÕt sè 0 8/
NQT¦ vÒ “mét sè nhiÖm vô träng t©m c«ng t¸c t­ ph¸p
trong thêi gian". Trong lÜnh vùc ho¹t ®éng t­ ph¸p,
®­êng lèi cña §¶ng, HiÕn ph¸p vµ ph¸p luËt cña Nhµ
n­íc lu«n ®Ò cao nguyªn t¾c vÒ t«n träng vµ b¶o vÖ
quyÒn con ng­êi, nguyªn t¾c b×nh ®¼ng, c«ng b»n g,
c«ng khai, minh b¹ch trong x©y dùng vµ thùc hiÖn
ph¸p luËt.
ViÖc ADPL nãi chung vµ ADPL trong viÖc gi¶i
quyÕt c¸c vô ¸n HN vµ G§ nãi riªng lµ mét ho¹t
®éng phøc t¹p, bëi nã ph¶i ®­îc thùc hiÖn th«ng
qua c¸c giai ®o¹n ®­îc ph¸p luËt tè tông, TAND lµ
®¹i diÖn cho ý chÝ cña Nhµ n­íc ¸p dông c¸c QPPL
nh»m ®iÒu chØnh c¸c tranh chÊp trong quan hÖ h«n
nh©n, b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña ®­¬ng
sù. Qu¸ tr×nh ADPL ®Ó gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§ cña
c¸c Tßa ¸n nãi chung vµ TAND ë tØnh Th¸i Nguyªn
nãi riªng ph¶i ®¶m b¶o yªu cÇu sau:
* §èi víi ho¹t ®éng thô lý ®iÒu tra, thu thËp
chøng cø:

113
§Ó ®¶m b¶o gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§ ®­îc chÝnh
x¸c, ®Çy ®ñ nhanh chãng, thô lý vµ ®iÒu tra, Tßa ¸n
ph¶i x¸c ®Þnh râ nh÷ng vÊn ®Ò sau:
- X¸c ®Þnh râ nh÷ng quan hÖ ph¸p luËt trong h«n
nh©n cã tranh chÊp gi÷a c¸c ®­¬ng sù.
- Khi ®iÒu tra vô ¸n, ThÈm ph¸n ph¶i n¾m v÷ng
kiÕn thøc ph¸p luËt vÒ néi dung vµ ph¸p luËt vÒ tè
tông ®Ó ADPL gi¶i quyÕt trong c¸c giai ®o¹n ¸n HN vµ
G§, ThÈm ph¸n h­íng ho¹t ®éng ®iÒu tra vµo nh÷ng vÊn
®Ò cÇn gi¶i quyÕt trong vô ¸n vµ x¸c ®Þnh ®óng nh÷ng
quan hÖ ph¸p luËt ®ang tranh chÊp gi÷a c¸c ®­¬ng sù,
nh­ víi vô ¸n ly h«n ph¶i x¸c ®Þnh quan hÖ vÒ t×nh
tr¹ng h«n nh©n, tµi s¶n chung vµ tµi s¶n riªng, con
chung hoÆc nh÷ng tranh chÊp vÒ truy nhËn cha mÑ cho
con; tranh chÊp vÒ thay ®æi ng­êi trùc tiÕp nu«i con
sau khi ly h«n; tranh chÊp vÒ cÊp d­ìng nu«i con...
C¸c quan hÖ ph¸p luËt tranh chÊp trong HN vµ G§
th«ng th­êng ®­îc x¸c ®Þnh tõ yªu cÇu cña ®­¬ng sù
vµ tïy tõng tr­êng hîp, ThÈm ph¸n cÇn ph¶i x¸c ®Þnh
râ c¸c quan hÖ ph¸p luËt tranh chÊp trong h«n nh©n,
®ång thêi gióp ®ì ®­¬ng sù vÒ kiÕn thøc ph¸p luËt ®Ó
hä ®Ò xuÊt c¸c yªu cÇu vµ nªu nguyÖn väng cña m×nh
phï hîp víi quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Cã nh­ vËy, khi
gi¶i quyÕt vô ¸n míi ®­îc triÖt ®Ó, toµn diÖn, b¶o
vÖ c¸c quyÒn lîi hîp ph¸p cña c¸c ®­¬ng sù.
- Trong vô ¸n HN vµ G§ ph¶i x¸c ®Þnh ®Çy ®ñ,
®óng t­ c¸ch nh÷ng ng­êi tham gia tè tông, nh­
nguyªn ®¬n, bÞ ®¬n, ng­êi cã quyÒn lîi vµ nghÜa vô

114
liªn quan, ng­êi ®¹i diÖn… X¸c ®Þnh ®Çy ®ñ c¸c ®­¬ng
sù trong vô ¸n nh» m ®¶m b¶o cho hä cã nh÷ng quyÒn
quy ®Þnh trong tè tông, nh­ nguyªn ®¬n, bÞ ®¬n cã
quyÒn tham gia ®Þnh gi¸, cã quyÒn tham gia hßa gi¶i,
xuÊt tr×nh c¸c chøng cø, mêi luËt s­, kh¸ng c¸o b¶n
¸n… ViÖc thùc hiÖn nh÷ng quyÒn ®ã lµ cÇn thiÕt ®Ó
c¸c ®­¬ng sù cã thÓ tù b¶o vÖ ®­îc nh÷ng quyÒn lîi
hîp ph¸p cña m×nh vµ ®Ó cho Tßa ¸n gi¶i quyÕt vô ¸n
HN vµ G§ ®­îc chÝnh x¸c. Do ®ã, viÖc bá sãt kh«ng
triÖu tËp bÊt cø nh÷ng ng­êi cã quyÒn lîi vµ nghÜa
vô liªn quan tham gia tè tông hoÆc kh«ng ®¶m b¶o cho
hä thùc hiÖn ®­îc nh÷ng quyÒn trong tè tông nh­ ®·
nªu trªn ®Òu lµ sù vi ph¹m quyÒn cña c¸c ®­¬ng sù vµ
dÔ dÉn ®Õn b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh thiÕu chÝnh x¸c.
- X¸c ®Þnh râ nh÷ng vÊn ®Ò cÇn ph¶i chøng minh,
®Þnh h­íng cuéc ®iÒu tra, ph­¬ng ph¸p ®iÒu tra h­íng
vµo nh÷ng ®iÓm mÊu chè t, nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n, nh÷ng
vÊn ®Ò nµo cÇn ®iÒu tra tr­íc, nh÷ng vÊn ®Ò nµo cÇn
®iÒu tra sau, ph­¬ng ph¸p lÊy lêi khai, ph­¬ng ph¸p
®èi chÊt... Do vËy, ThÈm ph¸n c¨n cø vµo nh÷ng quy
®Þnh cña ph¸p luËt vÒ néi dung ®èi víi tõng lo¹i vô
viÖc cô thÓ mµ x¸c ®Þnh nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan cÇn
chøng minh.
§Ó x¸c ®Þnh ®­îc nh÷ng vÊn ®Ò nªu trªn, Tßa ¸n
cÇn chó ý b¶o ®¶m cho c¸c ®­¬ng sù ®­îc quyÒn b×nh
®¼ng trong viÖc ®Ò xuÊt c¸c yªu cÇu vµ cung cÊp
chøng cø, biÕt ®­îc nh÷ng chøng cø do c¸c ®­¬ng sù
kh¸c xuÊt tr×nh, biÕt ®­îc yªu cÇu Tßa ¸n ¸p dông
biÖn ph¸p khÈn cÊp, t¹m thêi… V× vËy, khi x¸c ®Þnh

115
néi dung, kÕ ho¹ch ®iÒu tra trong mçi vô kiÖn, ng­êi
ThÈm ph¸n ph¶i nghiªn cøu kü c¸c ®¬n khëi kiÖn cña
nguyªn ®¬n, trong qu¸ tr×nh ®iÒu tra ph¶i kÞp thêi
bæ sung thªm ph­¬ng h­íng vµo kÕ ho¹ch, trªn c¬ së
nh÷ng yªu cÇu vµ chøng cø mµ c¸c ®­¬ng sù ®Ò xuÊt
[27, tr143].
* Lùa chän c¸c QPPL ®Ó gi¶i quyÕt vô ¸n:
ViÖc lùa chän QPPL cã ý nghÜa rÊt quan träng
trong ho¹t ®éng ADPL trong gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§,
bëi ®ã lµ c¨n cø ph ¸p lý ®Ó gi¶i quyÕt vô ¸n ®¹t
®­îc hiÖu qu¶ tèt. Do ®ã, ph¶i dùa vµo nh÷ng yÕu tè
®Æc tr­ng, kÕt qu¶ x¸c ®Þnh trong ho¹t ®éng ®iÒu tra
®Ó lùa chän ®óng, ®ñ QPPL nh»m ®iÒu chØnh mét c¸ch
chÝnh x¸c c¸c tranh chÊp trong quan hÖ HN vµ G§. Lùa
chän ®­îc ®óng QPPL ph¶i b»ng nh÷ng kiÕn thøc ph¸p
lý cña m×nh ng­êi ThÈm ph¸n ph©n tÝch, lµm râ c¸c bé
phËn cÊu thµnh còng nh­ ®Æc tr­ng ph¸p lý cña quy
ph¹m, tõ ®ã ®èi chiÕu vµo vô ¸n cô thÓ ®ang gi¶i
quyÕt nh»m t×m ra quy ph¹m phï hîp, tr¸nh t×nh tr¹ng
lÉn lén gi÷a c¸c ®iÒu luËt khi ¸p dông.
* Trong ra b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh:
QuyÕt ®Þnh, b¶n ¸n HN vµ G§ ®­îc coi lµ kÕt tinh
trong ho¹t ®éng ADPL cña Tßa ¸n, nã ph¶n ¸nh c¸c
t×nh tiÕt, diÔn diÔn cña mét vô ¸n; nªu nhËn ®Þnh vµ
quan ®iÓm gi¶i quyÕt cña Héi ®ång xÐt xö vµ lµ c¨n
cø ph¸p lý ®Ó c¬ quan thi hµnh ¸n, ¸p dông thi hµnh
nh÷ng quyÕt ®Þnh cña Tßa ¸n. V× vËy, B¶n ¸n ph¶i ®¶m
b¶o c¸c yªu cÇu sau:

116
- B¶n ¸n, quyÕt ®Þnh ¸n HN vµ G§ ®ßi hái trong
xÐt xö ph¶i phï hîp víi sù thËt kh¸ch quan, ®óng
ph¸p luËt. B¶n ¸n ph¶i gi¶i quyÕt triÖt ®Ó nh÷ng yªu
cÇu cña ®­¬ng sù phï hîp víi kÕt qu¶ ®iÒu tra vô ¸n,
trªn c¬ së vËn dông ®óng ®¾n ph¸p luËt trong c¸c
giai ®o¹n gi¶i quyÕt vô ¸n.
- B¶n ¸n, quyÕt ®Þnh ¸n HN vµ G§ cã søc thuyÕt
phôc, ph¶i ph©n tÝch s©u s¾c, ®¸nh gi¸ ®óng ®¾n b¶n
chÊt vô ¸n mét c¸ch ®Çy ®ñ, kh¸ch quan. Ph¶i dùa
trªn nh÷ng chøng cø vµ nh÷ng t×nh tiÕt ®· cã qua
giai ®o¹n ®iÒu tra vµ ®­îc thÈm tra t¹i phiªn tßa.
- B¶n ¸n, quyÕt ®Þnh ¸n HN vµ G§ ®¶m b¶o tÝnh
chÝnh x¸c vµ søc thuyÕt phôc cao. §ã lµ mét trong
nh÷ng c¬ së ®Ó n©ng cao ý thøc ph¸p luËt, ý thøc tù
gi¸c tu©n thñ ph¸p luËt cña quÇn chóng nh©n d©n khi
tham gia quan hÖ HN vµ G§, ®ång thêi tõng b­íc ®­a
ph¸p luËt nãi chung vµ LuËt HN vµ G§ nãi riªng ®i
vµo ®êi sèng, gãp phÇn lµm lµnh m¹nh quan hÖ HN vµ G§.
- B¶n ¸n vÒ HN vµ G§ ph¶i x¸c ®Þnh râ quan hÖ
ph¸p luËt cã tranh chÊp vÒ HN vµ G§ vµ cho dï ®·
kiªn tr× hßa gi¶i nhiÒu lÇn kh«ng thµnh, nh­ng t¹i
phiªn tßa vÉn t«n träng vµ ®¶m b¶o nguyªn t¾c ®­¬ng
sù cã quyÒn tù ®Þnh ®o¹t quyÒn lîi cña m×nh, b¶n ¸n
ph¶i gi¶i quyÕt ®óng vµ ®Çy ®ñ nh÷ng nh÷ng tranh
chÊp gi÷a c¸c ®­¬ng sù.
- B¶n ¸n vÒ HN vµ G§ ph¶i cã c¨n cø, Héi ®ång
xÐt xö ph¶i dùa vµo nh÷ng chøng cø, c¸c t×nh tiÕt cã
liªn quan ®Õn vô ¸n ®· ®­îc thÈm tra t¹i phiªn tßa

117
mµ b¶n ¸n ®· ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c. Ph¶i
nªu ®Çy ®ñ nh÷ng chøng cø, ®Ó chøng minh nh÷ng sù
kiÖn cÇn x¸c ®Þnh lµm c¨n cø cho viÖc nhËn ®Þnh cña
Héi ®ång xÐt xö mét c¸ch chÝnh x¸c vÒ nh÷ng vÊn ®Ò
cã tranh chÊp cÇn ph¶i gi¶i quyÕt trong vô ¸n HN vµ
G§.
- B¶n ¸n vÒ HN vµ G§ ph¶i ¸p dông chÝnh x¸c ph¸p
luËt vÒ néi dung vµ h×nh thøc. Néi dung quyÕt ®Þnh cña
b¶n ¸n ph¶i døt kho¸t, râ rµng, cô thÓ. Khi kÕt luËn
nh÷ng vÊn ®Ò c¸c bªn ®­¬ng sù tranh chÊp, b¶n ¸n ph¶i
viÖn dÉn ®iÒu kho¶n cô thÓ cña v¨n b¶n ph¸p luËt.
3.2. Mét sè gi¶i ph¸p nh»m ®¶m b¶o viÖc ¸p d ông ph¸p
luËt trong gi¶i quyÕt ¸n h«n nh©n vµ gia ®×nh cña tßa ¸n nh©n
d©n ë tØnh Th¸i Nguyªn
3.2.1. T¨ng c­êng sù l·nh ®¹o cña §¶ng ®èi víi
ho¹t ®éng Tßa ¸n nh©n d©n tØnh Th¸i Nguyªn nãi chung
vµ viÖc ¸p dông ph¸p luËt trong gi¶i quyÕt ¸n h«n
nh©n vµ gia ®×nh nãi riªng
D­íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng, viÖc x©y dùng vµ ph¸t
triÓn c¸c c¬ quan t­ ph¸p nãi chung vµ TAND nãi
riªng ®· kh«ng ngõng lín m¹nh vÒ mäi mÆt vµ hoµn
thµnh t­¬ng ®èi tèt nhiÖm vô ®­îc giao. KÓ tõ sau
§¹i héi VI, sù l·nh ®¹o cña §¶ng ®èi víi TAND cã sù
®æi míi, ®· ban hµnh vµ chØ ®¹o thùc hiÖn nhiÒu chØ
thÞ, nghÞ quyÕt vÒ c«ng t¸c Tßa ¸n ®Æc biÖt lµ ADPL
trong gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§, gãp phÇn thóc ®Èy vÒ
tæ chøc vµo ho¹t ®éng cña TAND c¸c cÊp. NhËn thøc
cña c¸c cÊp ñy vµ ®¶ng viªn vÒ c«ng t¸c xÐt xö vµ

118
ADPL, vÒ vÞ trÝ, chøc n¨ng, nhiÖm vô cña Tßa ¸n ngµy
cµng ®Çy ®ñ h¬n. Trong thêi gian qua, ph­¬ng thøc
l·nh ®¹o cña c¸c cÊp ñy ®¶ng ë tØnh Th¸i Nguyªn còng
®· ®­îc c¶i tiÕn tõng b­íc kh¾c phôc c¸c khuynh
h­íng sai lÖch hoÆc bu«ng láng sù l·nh ®¹o ®èi víi
TAND c¸c cÊp ®ång thêi chó ý nhiÒu h¬n ®Õn c«ng t¸c
kiÓm tra viÖc thùc hiÖn c¸c chØ thÞ, nghÞ quyÕt cña
®¶ng. Ban c¸n sù ®¶ng trong c¸c c¬ quan TAND ë tØnh
®­îc thµnh lËp, c¸c tæ chøc c¬ së ®¶ng ®· cã sù phèi
hîp c«ng t¸c gi÷a c¸c c¬ quan t­ ph¸p vµ T AND víi
c¸c c¬ quan nhµ n­íc vµ tæ chøc kh¸c. C¸c cÊp ñy
®¶ng vµ ®¶ng viªn trùc tiÕp ho¹t ®éng ADPL trong
gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§ cã nhiÒu cè g¾ng qu¸n triÖt
®­êng lèi chÝnh s¸ch cña ®¶ng vµo viÖc thùc hiÖn tèt
nhiÖm vô ®­îc giao.
T¨ng c­êng ®æi míi ph­¬ng thøc l·nh ®¹o cña §¶ng
®èi víi ho¹t ®éng ADPL trong gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§
cña TAND ë tØnh Th¸i Nguyªn lµ cÇn thiÕt, ®Ó ®¶m b¶o
hiÖu qu¶ ADPL trong ho¹t ®éng xÐt xö nãi chung vµ
gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§ nãi riªng. Sù l·nh ®¹o cña
§¶ng ®èi víi c¸c cÊp TAND t oµn diÖn vµ chÆt chÏ vÒ
chÝnh trÞ, t­ t­ëng, tæ chøc vµ c¸n bé. Néi dung
l·nh ®¹o cña §¶ng ®èi víi TAND ë tØnh Th¸i Nguyªn
trong gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§ tËp trung vµo c¸c vÊn
®Ò c¬ b¶n sau:
C¸c cÊp ñy ®¶ng ë tØnh Th¸i Nguyªn quan t©m l·nh
®¹o, phèi hîp gi÷a Tßa ¸n víi c¸c c¬ quan h÷u quan
kh¸c trong ho¹t ®éng tè tông nh­ ®iÒu tra, x¸c minh,

119
®Þnh gi¸… kh¾c phôc t×nh tr¹ng côc bé, khÐp kÝn hoÆc
nÐ tr¸nh, thiÕu tr¸ch nhiÖm; l·nh ®¹o sù phèi hîp
gi÷a TAND c¸c cÊp víi nhµ n­íc, ®oµn thÓ nh©n d©n vµ
c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng, nh»m ®¸p øng
ho¹t ®éng gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§.
TØnh ñy Th¸i Nguyªn cÇn chó ý l·nh ®¹o viÖc qui
ho¹ch, ®µo t¹o, båi d­ìng, bè trÝ, ®Ò b¹t, bæ nhiÖm
c¸n bé cã n¨ng lùc, quan t©m c¸c ThÈm ph¸n lµm c«ng
t¸c gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§, lµm t rong s¹ch néi bé,
kiªn quyÕt xö lý nghiªm nh÷ng c¸n bé Tßa ¸n tho¸i
hãa biÕn chÊt, vi ph¹m ph¸p luËt.
T¨ng c­êng c«ng t¸c x©y dùng §¶ng cho c¸c chi bé
§¶ng TAND c¸c cÊp ë Th¸i Nguyªn; kiÖn toµn Ban c¸n
sù §¶ng vÒ tæ chøc vµ néi dung ho¹t ®éng, thùc sù
ph¸t huy vai trß l·nh ®¹o cña §¶ng trong ho¹t ®éng
ADPL gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§ cña Tßa ¸n ë tØnh Th¸i
Nguyªn.
Bªn c¹nh sù l·nh ®¹o cña §¶ng ®èi víi TAND c¸c
cÊp nãi trªn, cÇn tiÕp tôc ®æi míi ph­¬ng thøc l·nh
®¹o cña §¶ng ®èi víi c«ng t¸c TAND c¸c cÊp ë tØnh
Th¸i Nguyªn. §¶ng l·nh ®¹o TAND c¸c cÊp theo nguyªn
t¾c tËp trung d©n chñ, tËp thÓ l·nh ®¹o, c¸ nh©n phô
tr¸ch; l·nh ®¹o th«ng qua ®¶ng ñy, ban c¸n sù, tæ
chøc c¬ së ®¶ng vµ ®¶ng viªn trong TAND, l·nh ®¹o
b»ng thuyÕt phôc gi¸o dôc, bµn b¹c d©n chñ; l·nh ®¹o
b»ng quyÕt ®Þnh tËp thÓ. Ban c¸n sù vµ Ban chÊp hµnh
§¶ng ñy b»ng c¸ch theo dâi, cho ý kiÕn chØ ®¹o, kiÓm

120
tra viÖc thùc hiÖn th«ng qua kÕt qu¶ ADPL gi¶i quyÕt
¸n HN vµ G§. §èi víi nh÷ng vô ¸n phøc t¹p, xin ý
kiÕn chØ ®¹o cña cÊp ñy ®¶ng ë ®Þa ph­¬ng vÒ ph ­¬ng
h­íng, quan ®iÓm vµ ®­êng lèi gi¶i quyÕt vô ¸n.
3.2.2. Nhµ n­íc cÇn tiÕp tôc hoµn thiÖn c¸c quy
ph¹m ph¸p luËt nh»m ®¶m b¶o ¸p dông ph¸p luËt gi¶i
quyÕt ¸n h«n nh©n vµ gia ®×nh trong c¶ n­íc còng nh­
ë Th¸i Nguyªn
Trong ph¹m vi nghiªn cøu, gi¶i quyÕt ¸n tõ n¨m
2000 ®Õn 2004, trong giai ®o¹n nµy, gi¶i quyÕt ¸n HN
vµ G§ ®Òu ¸p dông Ph¸p lÖnh thñ tôc gi¶i quyÕt c¸c
vô ¸n d©n sù n¨m 1989. §©y lµ c¸c quy ®Þnh mang néi
dung tè tông lÇn ®Çu tiªn ®­îc ban hµnh nh»m phôc vô
tèt cho c«ng t¸c ADPL gi¶i quyÕt c¸c vô ¸n d©n sù
nãi chung vµ gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§ nãi riªng. Tuy
nhiªn, víi quy m« mét ph¸p lÖnh ra ®êi ®· l©u, trong
nh÷ng n¨m gÇn ®©y cña qu¸ tr×nh ®æi míi ®Êt n­íc nªn
néi dung cña Ph¸p lÖnh cßn s¬ sµi, mét sè vÊn ®Ò
ch­a cã ®iÒu kiÖn ®Ò cËp, bªn c¹nh ®ã nhiÒu chÕ ®Þnh
kh«ng cßn phï hîp trong giai ®o¹n hiÖn nay. KÓ tõ
khi ph¸p lÖnh cã hiÖu lùc, tr¶i qua mét thêi gian
dµi ¸p dông, ph¸p lÖnh ch­a ®­îc söa ®æi, bæ sung.
TANDTC trªn c¬ së tæng kÕt thùc tiÔn ®· tù m×nh hoÆc
cïng c¸c ngµnh h÷u quan ban hµnh c¸c nghÞ quyÕt,
c«ng v¨n, th«ng t­ liªn lÞch... víi môc ®Ých h­íng
dÉn toµn ngµnh ¸p dông thèng nhÊt nh÷ng ®­êng lèi
gi¶i quyÕt ®èi víi nh÷ng vô ¸n HN vµ G§ phøc t¹p.
Víi ®ßi hái thùc tÕ vÒ LuËt tè tông trong qu¸ tr×nh

121
gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§, ngµy 15 th¸ng 6 n¨m 2004 t¹i
kú häp thø n¨m, Quèc héi kho¸ XI n­íc Céng hßa x·
héi chñ nghÜa ViÖt Nam th«ng qua Bé luËt Tè tông d©n
sù. Nh×n chung, Bé luËt Tè tông d©n sù ®· hÖ thèng
hãa c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt hiÖn hµnh, bæ sung
®­îc mét phÇn c¬ b¶n nh÷ng thiÕu sãt vÒ tè tông d©n
sù, kinh tÕ, lao ®éng, HN vµ G§.
§Õn ngµy 01 th¸ng 01 n¨m 2005, Bé luËt Tè tông
d©n sù míi cã hiÖu lùc vµ ®Õn nay ®· ®­îc vËn dông
trong gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§, nh­ng qua qu¸ tr×nh
nghiªn cøu, nhËn thÊy mét sè quy ph¹m vÉn mang néi
dung gièng nh­ ph¸p lÖnh thñ tôc gi¶i quyÕt c¸c vô
¸n d©n sù, g©y khã kh¨n trong qu¸ tr×nh ADPL gi¶i
quyÕt ¸n HN vµ G§ nh­ sau:
- VÊn ®Ò thùc hiÖn chÕ ®é hai cÊp xÐt xö: §­îc
quy ®Þnh t¹i §iÒu 17 Bé luËt Tè tông d©n sù, b¶n ¸n,
quyÕt ®Þnh s¬ thÈm khi bÞ kh¸ng nghÞ th × ph¶i ®­îc
tiÕn hµnh xÐt xö phóc thÈm vµ b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh cña
Tßa ¸n ®· cã hiÖu lùc ph¸p luËt mµ ph¸t hiÖn cã vi
ph¹m hoÆc cã t×nh tiÕt míi th× ®­îc xem xÐt theo thñ
tôc gi¸m ®èc thÈm hoÆc t¸i thÈm. Nh­ vËy, mét vô ¸n
HN vµ G§ nÕu cã kh¸ng c¸o, kh¸ng ng hÞ ®­îc gi¶i
quyÕt qua hai cÊp xÐt xö s¬ thÈm, phóc thÈm hoÆc
gi¸m ®èc thÈm, t¸i thÈm. Nh­ng trªn thùc tÕ cã nhiÒu
vô ¸n HN vµ G§ ®­îc xÐt xö nhiÒu lÇn, qua nhiÒu cÊp
tßa ¸n. VÒ vÊn ®Ò nµy, Bé luËt Tè tông d©n sù vÉn
ch­a gi¶i quyÕt.

122
Kho¶n 3, §iÒu 275 Bé l uËt Tè tông d©n sù quy
®Þnh: Héi ®ång xÐt xö phóc thÈm cã quyÒn hñy b¶n ¸n
s¬ thÈm vµ chuyÓn hå s¬ vô ¸n cho Tßa ¸n cÊp s¬ thÈm
®Ó gi¶i quyÕt l¹i vô ¸n.
Kho¶n 3, §iÒu 297 quy ®Þnh: Héi ®ång gi¸m ®èc
thÈm cã quyÒn hñy b¶n ¸n. QuyÕt ®Þnh cã hiÖu lùc
ph¸p luËt ®Ó xÐt xö s¬ thÈm hoÆc xÐt xö phóc thÈm
l¹i. Thùc hiÖn ®iÒu kho¶n nµy, khi gi¶i quyÕt ¸n HN
vµ G§ c¸c cÊp xÐt xö sÏ ph¶i më phiªn tßa s¬ thÈm
hoÆc phóc thÈm míi. NghÜa lµ quyÒn hñy ¸n ®Ó xÐt xö
l¹i cña cÊp phóc thÈm, gi¸m ®èc thÈm sÏ dÉn ®Õn hËu
qu¶ mét tr×nh tù tè tông ®­îc quay l¹i tõ ®Çu. §ã lµ
ch­a kÓ ®Õn thñ tôc gi¸m ®èc thÈm, t¸i thÈm.
ñy ban ThÈm ph¸n TAND cÊp tØnh (®èi víi nh÷ng
b¶n ¸n quyÕt ®Þnh cã hiÖu lùc ph¸p luËt cña TAND
huyÖn bÞ kh¸ng nghÞ). Tßa d©n sù, TAND (®èi víi
nh÷ng b¶n ¸n, quyÕt ®Þ nh ®· cã hiÖu lùc ph¸p luËt
cña TAND cÊp tØnh bÞ kh¸ng nghÞ) vµ Héi ®ång ThÈm
ph¸n TAND tèi cao (®èi víi nh÷ng b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh
®· cã hiÖu lùc ph¸p luËt cña tßa d©n sù bÞ kh¸ng
nghÞ) - §iÒu 391, Bé luËt Tè tông d©n sù.
Víi c¬ chÕ hñy ¸n ®Ó xÐt xö l¹i vµ xÐt xö theo
nhiÒu cÊp nh­ vËy, nÕu gi¶i quyÕt vô ¸n HN vµ G§
phøc t¹p cã thÓ kÐo dµi vµi n¨m. Nh÷ng ®iÓm h¹n chÕ
nµy lµ nguyªn nh©n g©y nªn t×nh tr¹ng ¸n bÞ d©y d­a,
kÐo dµi, nh­ nh÷ng n¨m tr­íc ®©y, khi thùc hiÖn ph¸p
lÖnh thñ tôc gi¶i quyÕt c¸c vô ¸n d©n sù, cã nh÷ng

123
vô ¸n ®· kÐo dµi hµng chôc n¨m. Trong gi¶i quyÕt c¸c
vô ¸n HN vµ G§ khi cã tranh chÊp phøc t¹p vÒ tµi
s¶n, ch¾c ch¾c Tßa ¸n kh«ng thÓ kh¾c phôc ®­îc, ®Ó
råi mét thùc tr¹ng ¸n tån ®äng nhiÒu, xÐt xö kÐo dµi
qua nhiÒu cÊp.
Do ®ã, ®Ó ®¶m b¶o AD PL gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§
trong c¶ n­íc còng nh­ ë Toµ ¸n Th¸i Nguyªn, Nhµ
n­íc cÇn söa ®æi, bæ sung nh÷ng ®iÓm bÊt cËp nh­: Ên
®Þnh sè phiªn tßa tèi ®a cho mét vô ¸n; kh«ng quy
®Þnh c¬ chÕ hñy ¸n ®Ó xÐt xö l¹i cña Toµ ¸n cÊp trªn
mµ sÏ ra b¶n ¸n, quyÕt ®Þ nh míi chø kh«ng cho Tßa ¸n
cÊp d­íi ®iÒu tra, xÐt xö l¹i b»ng mét phiªn tßa míi
nh­ tr­íc ®©y. §èi víi nh÷ng vô ¸n cã vi ph¹m nghiªm
träng thñ tôc tè tông nh­ ®iÒu tra s¬ sµi, bá sãt
ng­êi tham gia tè tông hoÆc ADPL sai mµ Tßa ¸n cÊp
trªn kh«ng thÓ kh¾c phôc th× yªu cÇu Tßa ¸n cÊp d­íi
trùc tiÕp lµm c«ng viÖc cÇn thiÕt bæ sung nh÷ng
thiÕu sãt ®ã ®Ó Tßa ¸n cÊp trªn xÐt xö vµ ra b¶n ¸n
mµ kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i huû ¸n cÊp huyÖn.
- Bé luËt Tè tông d©n sù cÇn thiÕt ph¶i bæ sung
thªm thÈm quyÒn cho Héi ®ång xÐt xö phóc thÈm.
Söa b¶n ¸n HN vµ G§ cÊp s¬ thÈm lµ mét trong
nh÷ng thÈm quyÒn cña tßa ¸n cÊp phóc thÈm ®­îc quy
®Þnh t¹i Kho¶n 2, §iÒu 275 vµ quy ®Þnh chi tiÕt t¹i
§iÒu 276 Bé luËt Tè tông d©n sù. Theo ®ã, Héi ®ång
xÐt xö phóc thÈm söa mét phÇn hoÆc toµn bé b¶n ¸n s¬
thÈm nÕu Tßa ¸n cÊp s¬ thÈm quyÕt ®Þnh kh«ng ®óng

124
ph¸p luËt trong c¸c tr­êng hîp, nÕu b¶n ¸n HN vµ G§
s¬ thÈm quyÕt ®Þnh kh«ng ®óng ph¸p luËt nh­ x¸c ®Þnh
sai quan hÖ ph¸p luËt, ®èi t­îng tranh chÊp, Tßa ¸n
tÝnh sai møc båi th­êng, tÝnh sai ¸n ph Ý… Nh­ vËy,
qu¸ tr×nh ®iÒu tra ch­a ®Çy ®ñ chøng cø vô ¸n, nh­ng
cÊp phóc thÈm cã thÓ bæ sung ®­îc. Th× sÏ bÞ tßa ¸n
cÊp phóc thÈm söa mét phÇn hoÆc toµn bé b¶n ¸n b»ng
mét b¶n ¸n kh¸c.
- Bé luËt Tè tông d©n sù cÇn cã nh÷ng chÕ ®Þnh vÒ
nguyªn t¾c tranh tông.
Tranh tông lµ nguyªn t¾c rÊt quan träng trong
gi¶i quyÕt, xÐt xö c¸c vô ¸n nãi chung vµ c¸c vô ¸n
HN vµ G§ nãi riªng. Bëi qua viÖc tranh tông gi÷a c¸c
®­¬ng sù t¹i phiªn tßa cµng lµm râ h¬n c¸c t×nh tiÕt
kh¸ch quan cña vô ¸n, gióp cho Héi ®ång xÐt xö tr ong
viÖc ®¸nh gi¸ chøng cø vµ ®­a ra ph¸n quyÕt chÝnh
x¸c. ChÝnh bëi tÝnh quan träng cña nguyªn t¾c nµy mµ
NghÞ quyÕt 08/NQ-TW ngµy 02/01/2002 cña Bé ChÝnh trÞ
vÒ mét sè nhiÖm vô träng t©m cña c«ng t¸c t­ ph¸p
trong thêi gian tíi ®· nªu râ: ViÖc ph¸n quyÕt cña
Tßa ¸n ph¶i c¨n cø chñ yÕu vµo kÕt qu¶ tranh tông
t¹i phiªn tßa.
Ngoµi ra, cÇn tiÕp tôc hoµn thiÖn c¸c v¨n b¶n
ph¸p luËt kh¸c cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng gi¶i quyÕt
¸n HN vµ G§ nh­, møc thu chi tiÒn ®Þnh gi¸ tµi s¶n,
tiÒn gi¸m ®Þnh… vµ viÖc yªu cÇu c¸c c¬ quan ph¶i

125
phèi kÕt hîp víi Tßa ¸n trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt
vô ¸n HN vµ G§.
3.2.3. T¨ng c­êng c«ng t¸c gi¶i thÝch vµ h­íng
dÉn ¸p dông thèng nhÊt ph¸p luËt
Theo quy ®Þnh cña Kho¶n 1, §iÒu 19 LuËt Tæ chøc
TAND vÒ nhiÖm vô vµ quyÒn h¹n cña TANDTC, tr ong ®ã
TANDTC cã nhiÖm vô “H­íng c¸c Tßa ¸n ¸p dông thèng
nhÊt ph¸p luËt, tæng kÕt kinh nghiÖm xÐt xö cña c¸c
Tßa ¸n”.
Thùc tiÔn ho¹t ®éng cña Tßa ¸n trong thêi gian
qua cho thÊy, c«ng t¸c h­íng dÉn ¸p dông thèng nhÊt
ph¸p luËt cña TANDTC ch­a ®­îc thùc hi Ön ®Çy ®ñ, cßn
nhiÒu bÊt cËp, c«ng t¸c gi¶i thÝch ph¸p luËt thuéc
quyÒn h¹n cña Uû ban Th­êng vô Quèc héi ch­a ®­îc
chó träng ®ã lµ nguyªn nh©n lµm cho viÖc ADPL gi¶i
quyÕt ¸n HN vµ G§ cña Tßa ¸n c¸c cÊp cßn lóng tóng,
kÕt qu¶ gi¶i quyÕt ¸n ch­a cao.
NhËn thøc ®­îc nh÷ng bÊt cËp trong c«ng t¸c gi¶i
thÝch vµ h­íng dÉn ¸p dông thèng nhÊt ph¸p luËt,
§¶ng ta ®· cã nh÷ng chØ thÞ, nghÞ quyÕt chØ ®¹o n©ng
cao chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c nµy. Quèc
héi ngoµi c¸c chøc n¨ng, nhiÖm vô chÝnh lµ ban hµnh
luËt vµ gi¸m s¸t ph¶i t¨ng c­êng gi¶i thÝch ph¸p
luËt bëi v× chØ cã Uû ban Th­êng vô Quèc héi míi
®­îc HiÕn ph¸p trao cho quyÒn h¹n vµ nhiÖm vô “gi¶i
thÝch HiÕn ph¸p, LuËt vµ Ph¸p lÖnh”.

126
§èi víi c«ng t¸c h­íng dÉn ADPL cña TANDTC, NghÞ
quyÕt Héi nghÞ lÇn thø 3 Ban ChÊp hµnh Trung ­¬ng
§¶ng Céng s¶n ViÖt Nam khãa VIII ®· chØ râ: “TAND
tèi cao tËp trung vµo c«ng t¸c tæng kÕt xÐt xö,
h­íng dÉn c¸c Tßa ¸n ADPL thèng nhÊt …”. Trong nh÷ng
n¨m qua, viÖc h­íng dÉn ADPL cña TANDTC ®­îc thùc
hiÖn b»ng nhiÒu h×nh thøc kh¸c nh au: Qua b¸o c¸o
tæng kÕt c«ng t¸c xÐt xö hµng n¨m; b»ng c¸c v¨n b¶n
h­íng dÉn ®¬n hµnh ®èi víi tõng vÊn ®Ò. Nh­ng ph¶i
kÓ ®Õn h×nh thøc h­íng dÉn ADPL quan träng nhÊt vµ
cã hiÖu lùc cao nhÊt trong ph¹m vi toµn quèc lµ c¸c
nghÞ quyÕt cña Héi ®ång ThÈm ph¸n TANDTC, ®©y lµ
h×nh thøc v¨n b¶n QPPL cã tÝnh b¾t buéc thùc hiÖn
®èi víi c¸c chñ thÓ ADPL.
Tuy nhiªn, do ®Æc thï ADPL trong ho¹t ®éng gi¶i
quyÕt ¸n HN vµ G§ nãi chung vµ ë tØnh Th¸i Nguyªn
nãi riªng phøc t¹p vµ ®a d¹ng, mçi vô ¸n ®Òu cã
nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng nh­ vô ¸n xin ly h«n kh¸c vô ¸n
truy nhËn cha cho con, do ®ã viÖc ADPL lµ t­¬ng ®èi
khã kh¨n. Trong khi ®ã nh÷ng v¨n b¶n h­íng dÉn xÐt
xö cña TANDTC chØ kh¸i qu¸t ®­îc nh÷ng t×nh tiÕt vµ
®Æc ®iÓm chung nhÊt trong tõng lo¹i vÊn ®Ò. Trong
thùc tiÔn xÐt xö vµ ADPL, TAND c¸c cÊp th­êng vËn
dông mét c¸ch linh ho¹t nh÷ng h­íng dÉn cña TANDTC
®Ó ¸p dông cho tõng vô viÖc cô thÓ, nh­ng ë mçi n¬i
®Þa ph­¬ng, c¸c vô ¸n c¸ch hiÓu vµ vËn dông nh÷ng
h­íng dÉn xÐt xö cña TANDTC ®«i khi cßn ch­a thèng
nhÊt, cã nh÷ng vô ¸ n cßn cã nhiÒu quan ®iÓm kh¸c
nhau vÒ ADPL gi÷a c¸c cÊp TAND ë trong tØnh cßn kh¸c

127
nhau, thËm chÝ lµ ngay trong c¸c thµnh viªn cña Héi
®ång xÐt xö cßn cã quan ®iÓm kh¸c nhau, do vËy hiÖu
qu¶ cña c«ng t¸c h­íng dÉn ph¸p luËt cßn ch­a ®¹t
®­îc nh­ mong muèn. Bªn c¹nh ®ã, vÊn ®Ò cÇn ph¶i
quan t©m lµ c«ng t¸c h­íng dÉn ADPL cña TANDTC cßn
chËm ch­a ®¸p øng nhu cÇu thùc tÕ, ®iÒu nµy lµm ¶nh
h­ëng tíi tÝnh thèng nhÊt vÒ ADPL trong ho¹t ®éng
gi¶i quyÕt ¸n nãi chung vµ ¸n HN vµ G§ nãi riªng,
®©y còng chÝnh lµ nguyª n nh©n cña t×nh tr¹ng c¸c vô
¸n bÞ cÊp trªn söa, hñy cã chiÒu h­íng t¨ng ë c¸c
TAND ®Þa ph­¬ng còng nh­ ë Th¸i Nguyªn.
Qua ho¹t ®éng ADPL trong gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§
ë Th¸i Nguyªn cho thÊy, gi¶i thÝch vµ h­íng dÉn ¸p
dông thèng nhÊt ph¸p luËt lµ rÊt quan träng vµ cÇn
thiÕt, ®©y còng lµ c«ng t¸c khã kh¨n vµ phøc t¹p,
®ßi hái cã kh¶ n¨ng trÝ tuÖ cao. §Ó thùc hiÖn cã
hiÖu qu¶, c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn cÇn ph¶i cã
nh÷ng kh¶o s¸t, nghiªn cøu vµ tõng b­íc ®æi míi ®Ó
gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ cña viÖc ADPL tron g ho¹t
®éng gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§ nh»m ®¶m b¶o ADPL ®­îc
thèng nhÊt.
3.2.4. KiÖn toµn c¬ cÊu tæ chøc, n©ng cao n¨ng
lùc, tr×nh ®é cña ThÈm ph¸n vµ c¸n bé trong ¸p dông
ph¸p luËt gi¶i quyÕt ¸n h«n nh©n vµ gia ®×nh Tßa ¸n
nh©n d©n ë tØnh Th¸i Nguyªn
§Ó n©ng cao hiÖu qu¶ cña ADPL trong gi¶i quyÕt
¸n HN vµ G§ cña TAND ë tØnh Th¸i Nguyªn, yÕu tè con
ng­êi còng ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh, ®ã lµ nh÷ng ThÈm

128
ph¸n, chñ thÓ trùc tiÕp ADPL trong qu¸ tr×nh gi¶i
quyÕt ¸n HN vµ G§. C¸c chñ thÓ ADPL muèn thùc hiÖn
tèt vai trß cña m×nh vµ hoµn thµnh tèt nhiÖm vô ®­îc
giao th× hä ph¶i ®­îc lµm viÖc trong mét c¬ cÊu tæ
chøc ®­îc s¾p xÕp mét c¸ch khoa häc vµ hîp lý.
TAND cÊp huyÖn ®Ó cã kÕ ho¹ch ®Ò nghÞ bæ sung
thªm sè l­îng ThÈm ph¸n trùc tiÕp gi¶i quyÕt ¸n HN
vµ G§ ®Ó ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña nhiÖm vô míi.
Ngoµi ra, c¸c TAND cÊp huyÖn còng ph¶i chuÈn bÞ nh©n
sù ®Ó thay thÕ nh÷ng ThÈm ph¸n ®Õn tuæi nghØ h­u,
th­êng lµ nh÷ng ThÈm ph¸n gi÷ chøc vô qu¶n lý lµ
Ch¸nh ¸n, Phã ch¸nh ¸n vµ ph¶i lµm tèt c«ng t¸c lu©n
chuyÓn c¸n bé gi÷a c ¸c TAND ®Ó ®¸p øng yªu cÇu cña
t×nh h×nh míi.
Bªn c¹nh viÖc kiÖn toµn c¬ cÊu tæ chøc cho c¸c
TAND ë tØnh Th¸i Nguyªn, ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ vµ ®¶m
b¶o tÝnh thèng nhÊt vÒ ADPL trong ho¹t ®éng gi¶i
quyÕt ¸n HN vµ G§, th× ph¶i th­êng xuyªn n©ng cao
tr×nh ®é, n¨ng lùc vµ båi d­ìng phÈm chÊt chÝnh trÞ
cho ThÈm ph¸n lµm c«ng t¸c gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§,
cÇn quan t©m ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò sau:
+ Ph¶i cã kÕ ho¹ch ®µo t¹o, båi d­ìng ThÈm ph¸n
th­êng xuyªn, chuyªn s©u vÒ nghiÖp vô ®èi víi ¸n HN
vµ G§. tæng kÕt c«ng t¸c thù c tiÔn vµ häc tËp nghÞ
quyÕt, chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch cña §¶ng mét c¸ch
th­êng xuyªn. CÇn t¹o ®iÒu kiÖn cho ThÈm ph¸n trong
nhiÖm kú, cã thêi gian thÝch hîp ®Ó båi d­ìng

129
nghiÖp vô cËp nhËt nh÷ng th«ng tin míi vÒ khoa häc
ph¸p lý ®Ó hä kh«ng l¹c hËu vÒ kiÕn thøc lý luËn.
+ T¨ng c­êng båi d­ìng cho ThÈm ph¸n gi¶i quyÕt
¸n Hµ Néi vµ G§ nh÷ng kiÕn thøc ph¸p luËt míi, kiÕn
thøc vÒ qu¶n lý nhµ n­íc, qu¶n lý kinh tÕ, ngo¹i
ng÷, tin häc. Hµng n¨m t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ThÈm
ph¸n, c¸n bé th­ ký ®i thi häc sau ®¹i häc ®Ó n©ng
cao tr×nh ®é.
+ ThÈm ph¸n trùc tiÕp gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§
kh«ng chØ mang tÝnh khoa häc ph¸p lý ®¬n thuÇn mµ
ph¶i thÓ hiÖn tÝnh §¶ng, tÝnh nghÖ thuËt. Do vËy
ph¶i th­êng xuyªn n©ng cao n¨ng lùc, tr×nh ®é cña
ThÈm ph¸n trùc tiÕp gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§, ®ång
thêi ph¶i kiÖn toµn c¬ cÊu tæ chøc cña c¸c TAND ë
tØnh Th¸i Nguyªn, sao cho hîp lý, ngän nhÑ, ®ã còng
lµ ph­¬ng thøc c¶i c¸ch hµnh chÝnh, kiÖn toµn tèt bé
m¸y tæ chøc vµ lµm tèt c«ng viÖc båi d­ìng vÒ nghiÖp
vô, phÈm chÊt chÝnh trÞ cho ThÈm ph¸n, lµ gi¶i ph¸p
trùc tiÕp gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ ADPL trong ho¹t
®éng gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§.
3.2.5. N©ng cao n¨ng lùc tr×nh ®é chuyªn m«n cña
Héi thÈm nh©n d©n
Héi thÈm nh©n d©n lµ chÕ ®Þnh tiÕn bé cña ph¸p
luËt ViÖt Nam, lÇn ®Çu tiªn ®­îc HiÕn ph¸p 194 6 ghi
nhËn víi tªn gäi lµ Phô thÈm nh©n d©n “Phô thÈm nh©n
d©n ®­îc tham gia gãp ý kiÕn nÕu lµ viÖc tiÓu h×nh
vµ cïng quyÕt ®Þnh víi ThÈm ph¸n nÕu lµ viÖc ®¹i

130
h×nh” (§iÒu 65 HiÕn ph¸p 1946). Víi quy ®Þnh nµy,
ho¹t ®éng xÐt xö vô ¸n cña Tßa ¸n, lÇn ®Çu tiªn
trong lÞch sö ViÖt Nam, ®­îc ®¶m b¶o d©n chñ, nh©n
d©n ®­îc cö ®¹i diÖn tham gia. HiÕn ph¸p 1959 trao
cho HTND cã quyÒn n¨ng lín h¬n ®ã lµ “Khi xÐt xö,
ThÈm ph¸n vµ HTND ®éc lËp vµ chØ tu©n theo ph¸p
luËt” (§iÒu 130). ViÖc tham gia cña HTND vµo ho¹t
®éng xÐt xö cña Tßa ¸n lµ biÓu hiÖn tÝnh ­u viÖt cña
mét nÒn t­ ph¸p ë ViÖt Nam. §a sè c¸c HTND tham gia
ho¹t ®éng xÐt xö ®· ph¸t huy ®­îc vai trß lµ “Ng­êi
®¹i diÖn cña nh©n d©n” vµ lµ ng­êi chñ thÓ ADPL trùc
tiÕp cïng víi ThÈm ph¸n. Tuy nhiªn trong thêi gian
qua viÖc tham gia ADPL xÐt xö nãi chung cña HTND
trªn c¸c lÜnh vùc còng nh­ trong HN vµ G§ cßn rÊt
nhiÒu h¹n chÕ nhÊt lµ tr×nh ®é kiÕn thøc ph¸p luËt,
HTND do kiªm nhiÖm nªn thêi gian dµnh cho nghiªn cøu
hå s¬ cßn Ýt, khi tham gia xÐt xö viÖc thÈm vÊn chñ
yÕu lµ do ThÈm ph¸n thùc hiÖn. V× vËy, ®Ó n©ng cao
hiÖu qu¶ ADPL trong ho¹t ®éng xÐt xö ¸n Hµ Néi vµ G§
cña TAND, HTND ph¶i lµ nh÷ng ng­êi cã kiÕn thøc
nghiÖp vô v÷ng vµng th× míi thùc hiÖn ®­îc quyÒn mµ
ph¸p luËt giao cho, ®ã lµ HTND ngang quyÒn víi ThÈm
ph¸n do vËy tr×nh ®é n¨ng lùc cña Héi thÈm còng ph¶i
t­¬ng ®­¬ng víi ThÈm ph¸n.
Thùc hiÖn yªu cÇu cña c¶i c¸ch t­ ph¸p. NghÞ quyÕt
08/NQ/'TW ngµy 02/01/2004 chØ râ: Nghiªn cøu hoµn
thiÖn c¬ chÕ lùa chän bÇu cö, båi d­ìng, qu¶n lý HTND

131
nh»m ®Ò cao tr¸ch nhiÖm vµ vai trß cña HTND trong c«ng
t¸c xÐt xö.
HiÖn nay c¶ hai cÊp TAND ë Th¸i Nguyªn cã 208
HTND ®­îc Héi ®ång nh©n d©n ®Þa ph­¬ng bÇu, chÊt
l­îng HTND tèt h¬n so víi nhiÖm kú tr­íc. HTND lµ
chñ thÓ ADPL trong ho¹t ®éng xÐt xö cña TAND. Do ®ã
viÖc n©ng cao n¨ng lùc chuyªn m«n nghiÖp vô xÐt xö
cña HTND ë Th¸i Nguyªn lµ vÊn ®Ò cÇn quan t©m, cÇn
ph¶i n©ng cao n¨ng lùc vµ tr×nh ®é cña Héi thÈm
t­¬ng ®­¬ng víi ThÈm ph¸n trong TAND ®©y lµ mét
trong nh÷ng viÖc quan träng gãp phÇn n©ng cao chÊt
l­îng xÐt xö c¸c vô ¸n HN vµ G§.
3.2.6. T¨ng c­êng ph­¬ng tiÖn vµ ®iÒu kiÖn c¬ së
vËt chÊt cho c¸c Tßa ¸n nh©n d©n ë tØnh Th¸i Nguyªn
vµ hoµn thiÖn chÕ ®é chÝnh s¸ch ®èi víi ThÈm ph¸n,
c¸n bé tßa ¸n
§Ó ®¶m b¶o hiÖu qu¶ cho ho¹t ®éng xÐt xö vµ ADPL
trong viÖc gi¶i quyÕt ¸n cña TAND ë tØnh Th¸i Nguyªn
th× cÇn quan t©m ®Õn viÖc t¨ng c­êng ®iÒu kiÖn c¬ së
vËt chÊt, ph­¬ng tiÖn lµm viÖc lµ mét yªu cÇu cÊp
thiÕt. MÆc dï ®· ®­îc Nhµ n­íc quan t©m vµ ®æi míi,
nh­ng ®Õn nay kinh phÝ ho¹t ®éng cña ngµnh TAND nãi
chung vµ cña TAND ë tØnh Th¸i Nguyªn nãi riªng vÉn
cßn h¹n hÑp, ®iÒu kiÖn c¬ së vËt chÊt vµ trang thiÕt
bÞ phôc vô cho c«ng t¸c cña ThÈm ph¸n trong gi¶i
quyÕt ¸n HN vµ G§ cßn h¹n chÕ. Ho¹t ®éng xÐt xö cña
c¸c TAND do vËy còng bÞ ¶nh h­ëng nhÊt ®Þnh, nh­

132
nh÷ng phiªn tßa ®¸ng ra ph ¶i ®­îc xÐt xö trong nhiÒu
ngµy nh­ng do thiÕu kinh phÝ nªn th­êng ph¶i rót
ng¾n thêi gian xÐt xö, ¶nh h­ëng tíi viÖc xem xÐt vµ
®¸nh gi¸ chøng cø, hoÆc khi tiÕn hµnh ®Þnh gi¸ vµ
c¸c phiªn tßa xÐt xö xÐt l­u ®éng, nhÊt lµ ë cÊp
huyÖn, kinh phÝ h¹n hÑp, kh« ng cã « t« vËn chuyÓn
c¸c ph­¬ng tiÖn phôc vô cho c«ng t¸c nghiÖp vô cña
ThÈm ph¸n vµ c¸n bé cßn thiÕu, c¸c ThÈm ph¸n th­êng
gÆp nhiÒu khã kh¨n trong viÖc t×m tµi liÖu, v¨n b¶n
ph¸p luËt. V¨n b¶n Ph¸p luËt míi ®­îc ban hµnh ch­a
®Çy ®ñ vµ th­êng xuyªn. C«n g t¸c theo dâi hå s¬, sè
liÖu, thô lý vô ¸n vµ l­u tr÷ ®­îc thùc hiÖn theo
ph­¬ng ph¸p thñ c«ng, do ®ã kh«ng ®¸p øng ®­îc yªu
cÇu cña c«ng viÖc ngµy cµng ®a d¹ng vµ phøc t¹p. Do
vËy, cÇn t¨ng c­êng ®iÒu kiÖn vÒ ph­¬ng tiÖn c¬ së
vËt chÊt cho c¸c TAND ë tØn h Th¸i Nguyªn, cô thÓ nh­
sau:
- HiÖn ®¹i hãa c¸c ph­¬ng tiÖn lµm viÖc vµ c¬ së
vËt chÊt phôc vô cho c«ng t¸c xÐt xö. Nhµ n­íc nªn
cã quy ®Þnh râ vÒ viÖc cÊp ph¸t tµi liÖu vµ v¨n b¶n
ph¸p luËt cho ThÈm ph¸n TAND hoÆc trang bÞ cho mçi
ThÈm ph¸n mét m¸y tÝnh c¸ nh©n vµ phÇn mÒm l­u tr÷
v¨n b¶n ph¸p luËt ®­îc cËp nhËt ®Þnh kú, ®Ó c¸c ThÈm
ph¸n cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi trong viÖc ®èi chiÕu quy
ph¹m vµ ADPL. øng dông c«ng nghÖ th«ng tin vµ c«ng t¸c
thô lý, theo dâi triÖu tËp nh÷ng ng­êi tham gia tè
tông, c«ng t¸c l­u tr÷ vµ cÊp ph¸t trÝch lôc b¶n ¸n
sau khi xÐt xö.

133
- T¨ng c­êng viÖc cÊp tµi liÖu, s¸ch b¸o vÒ khoa
häc ph¸p lý cho c¸c ThÈm ph¸n vµ c¸n bé, nhÊt lµ c¸c
t¹p chÝ lý luËn chuyªn ngµnh ®Ó hä cã thÓ kÞp thêi
n¾m b¾t ®­îc nh÷ng thµnh tùu vµ sù ph¸t triÓn cña
khoa häc ph¸p lý trong t×nh h×nh míi.
- Trang bÞ c¬ së vËt chÊt vµ hiÖn ®¹i hãa phßng
xÐt xö cña c¸c TAND, ®¶m b¶o cho ho¹t ®éng xÐt xö
t¹i phiªn tßa ®­îc thuËn lîi, an toµn, phßng xÐt xö
ph¶i thÓ hiÖn ®­îc tÝnh nghiªm trang, t¹o ra ý thøc
tin t­ëng vµo c«ng lý cho nh÷ng ng­êi tham dù phiªn
tßa. C«ng t¸c b¶o vÖ cho Tßa ¸n vµ c¸c phiªn tßa
còng cÇn ph¶i ®­îc chó träng, tr¸nh c¸c hiÖn t­îng
g©y rèi t¹i phiªn tßa ¶nh h­ëng ®Õn sù t«n nghiªm ë
n¬i c«ng ®­êng.
Bªn c¹nh viÖc t¨ng c­êng ®iÒu kiÖn, ph­¬ng tiÖn
c¬ së vËt chÊt, Nhµ n­íc ph¶i chó träng ®Õn viÖc
hoµn thiÖn c¸c chÕ ®é chÝnh s¸ch ®èi víi ThÈm ph¸n
vµ c¸n bé ngµnh Tßa ¸n. Trong thêi gian qua, chÝnh
s¸ch ®èi víi ThÈm ph¸n vµ c¸n bé TAND ®· ®­îc quan
t©m, ThÈm ph¸n cã thang bËc l­¬ng riªng, ®­îc h­ëng
phô cÊp tr¸ch nhiÖm, ®Ó hä yªn t©m c«ng t¸c vµ ®Çu
t­ nhiÒu thêi gian vµo c«ng t¸c chuyªn m«n.
NghÒ ThÈm ph¸n lµ mét nghÒ cã tÝnh ®Æc thï
riªng, vÊt v¶, khã kh¨n, phøc t¹p, chÞu nhiÒu ¸p
lùc, cã khi cßn gÆp nh÷ng nguy hiÓm cho b¶n th©n vµ
gia ®×nh. Do vËy, cÇn x©y dùng c¬ chÕ b¶o vÖ ®èi víi
ThÈm ph¸n vµ gia ®×nh hä, x©y dùng quy ®Þnh vÒ chÕ

134
®é b¶o hiÓm ®Ó hä ®­îc h­ëng båi th­êng khi gÆp rñi
ro trong cuéc sèng vµ trong nghÒ nghiÖp.
Nh­ vËy, hoµn thiÖn chÕ ®é, chÝnh s¸ch ®èi víi
ThÈm ph¸n, c¸n bé vµ t¨ng c­êng ®i Òu kiÖn, ph­¬ng
tiÖn c¬ së vËt chÊt cho c¸c TAND ë tØnh Th¸i Nguyªn,
nhÊt lµ ®èi víi TAND huyÖn cÇn sím ®­îc quan t©m,
nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ ADPL trong ho¹t ®éng gi¶i
quyÕt ¸n HN vµ G§.
3.2.7. T¨ng c­êng ho¹t ®éng kiÓm tra gi¸m ®èc
®èi Tßa ¸n nh©n d©n cÊp huyÖn, ®¶m b¶o viÖc ¸p
dông ph¸p luËt thèng nhÊt
Theo quy ®Þnh t¹i Kho¶n 2, §iÒu 29, LuËt Tæ
chøc Tßa ¸n hiÖn hµnh, UBTP TAND tØnh, thµnh phè
trùc thuéc Trung ­¬ng cã nhiÖm vô, quyÒn h¹n:
a. Gi¸m ®èc thÈm, t¸i thÈm nh÷ng vô ¸n mµ
b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh ®· cã hiÖu lùc ph¸p luËt
cña TAND cÊp d­íi bÞ kh¸ng nghÞ.
b. B¶o ®¶m viÖc ¸p dông thèng nhÊt ph¸p
luËt t¹i TAND cÊp m×nh vµ c¸c Toµ ¸n cÊp
d­íi.
c. Tæng kÕt kinh nghiÖm xÐt xö [35].
Víi quy ®Þnh nµy, nhiÖm vô cña UBTP TAND tØnh
Th¸i Nguyªn lµ quan träng vµ t­¬n g ®èi nÆng nÒ. §Ó
gióp viÖc cho UBTP, phßng kiÓm tra gi¸m ®èc TAND
tØnh Th¸i Nguyªn cã 06 ng­êi trong ®ã mét tr­ëng
phßng vµ nh÷ng thÈm tra viªn, chuyªn viªn ph¸p lý
cã tr×nh ®é chuyªn m«n v÷ng vµng. Hµng n¨m, phßng
kiÓm tra gi¸m ®èc ®· kiÓm tra toµn bé c¸ c hå s¬ vô
¸n cña 09 TAND cÊp huyÖn, thÞ x·, thµnh phè, gióp

135
UBTP TAND tØnh ph¸t hiÖn nh÷ng sai sãt vÒ ADPL
trong gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§, kÞp thêi rót kinh
nghiÖm, uèn n¾n söa ch÷a nh÷ng sai sãt ®ã. Khi ph¸t
hiÖn cã sai sãt, thÈm tra viªn ®· tham m­u cho
Ch¸nh ¸n kh¸ng nghÞ nh÷ng quyÕt ®Þnh, b¶n ¸n HN vµ
G§ ®· cã hiÖu lùc ph¸p luËt ®Ó UBTP xem xÐt l¹i
theo tr×nh tù gi¸m ®èc thÈm.
Tr­íc yªu cÇu cña c«ng cuéc c¶i c¸ch t­ ph¸p,
th× nhiÖm vô cña UBTP vµ phßng kiÓm tra gi¸m ®èc
TAND tØnh Th¸i Nguyªn ngµy cµng n Æng nÒ h¬n. Sè
l­îng thÈm tra viªn chuyªn tr¸ch vÒ ¸n HN vµ G§
th­êng chØ cã 2 ng­êi, trong khi ®ã hµng n¨m ph¶i
®¶m nhiÖm nghiªn cøu, kiÓm tra mét l­îng ¸n lín cña
TAND cÊp huyÖn. ViÖc ph¸t hiÖn nh÷ng sai sãt vÒ ADPL
trong ¸n HN vµ G§ cßn h¹n chÕ. Nh­ vËy , viÖc t¨ng
c­êng cho ho¹t ®éng kiÓm tra gi¸m ®èc ¸n cña TAND ë
tØnh Th¸i Nguyªn vÒ biªn chÕ vµ trang thiÕt bÞ phôc
vô cho c«ng t¸c lµ yªu cÇu ®ßi hái kh¸ch quan.
T¨ng c­êng ho¹t ®éng kiÓm tra gi¸m ®èc ¸n cña
TAND tØnh Th¸i Nguyªn ®èi víi viÖc ADPL trong g i¶i
quyÕt ¸n HN vµ G§ cÇn ph¶i ®­îc thùc hiÖn nh­ sau:
- KiÖn toµn tæ chøc UBTP cña TAND tØnh Th¸i
Nguyªn, ngoµi c¸c chøc danh b¾t buéc theo quy ®Þnh
cña ph¸p luËt lµ Ch¸nh ¸n, Phã ch¸nh ¸n, UBTP cÇn ph¶i
cã thªm nh÷ng ThÈm ph¸n giái vÒ tr×nh ®é, nghiÖp vô
xÐt xö vµ cã bÒ dµy kinh nghiÖm ®Ó h­íng dÉn ®­êng lèi
gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§ ®­îc chÝnh x¸c.
- KiÖn toµn vÒ tæ chøc, t¨ng sè l­îng thÈm tra
viªn vµ chuyªn viªn cho phßng kiÓm tra gi¸m ®èc ¸n

136
cña TAND tØnh Th¸i Nguyªn. C¸c thÈm tra viªn, chuyªn
viªn ph¸p lý ph¶i lµ nh÷ng ng­êi cã tr×nh ®é lý luËn
vµ cã kinh nghiÖm nghiÖp vô, ®Ó cã thÓ gióp viÖc tèt
cho UBTP trong c«ng t¸c gi¸m ®èc ¸n vµ h­íng dÉn
viÖc ADPL trong gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§ cho c¸c TAND
ë tØnh Th¸i Nguyªn.
- C«ng t¸c nghiªn cøu hå s¬ vô ¸n tron g ho¹t
®éng gi¸m ®èc ¸n theo h­íng khoa häc, hiÖu qu¶ cao,
th­êng xuyªn tæ chøc c¸c héi th¶o, ®Èy m¹nh c«ng t¸c
nghiªn cøu c¸c ®Ò tµi khoa häc ë cÊp c¬ së vÒ ADPL
trong gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§, t¹o c¬ së lý luËn cho
c«ng t¸c thùc tiÔn.
Tãm l¹i, c«ng t¸c kiÓm tra gi¸m ®èc ¸n lµ ho¹t
®éng th­êng xuyªn, muèn lµm tèt c«ng t¸c nµy, cÇn
ph¶i lµm tèt c¸c gi¶i ph¸p nªu trªn. Qua c«ng t¸c
kiÓm tra gi¸m ®èc ¸n cã t¸c dông uèn n¾n, kh¾c phôc
nh÷ng sai sãt vÒ ADPL trong gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§.
Do vËy, cÇn coi träng vµ q uan t©m c«ng t¸c kiÓm tra
gi¸m ®èc ¸n, ®©y chÝnh lµ mét trong c¸c biÖn ph¸p ®Ó
n©ng cao hiÖu qu¶ ADPL trong gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§
cña TAND ë tØnh Th¸i Nguyªn ngµy mét tèt h¬n.
3.2.8. T¨ng c­êng c«ng t¸c tæng kÕt kinh nghiÖm
xÐt xö cña ngµnh Tßa ¸n lµm c¬ së cho ho¹t ®éng ¸p
dông ph¸p luËt gi¶i quyÕt ¸n H«n nh©n vµ gia ®×nh
®­îc thùc hiÖn thèng nhÊt
Muèn n©ng cao chÊt l­îng ADPL gi¶i quyÕt ¸n HN
vµ G§ trong c¶ n­íc còng nh­ ë Th¸i Nguyªn vµ h¹n
chÕ nh÷ng thiÕu sãt, th× hµng n¨m ph¶i th­êng xuyªn

137
tæng kÕt, rót kinh nghiÖm trong ho¹t ®éng ADPL lµ
mét trong nh÷ng nhiÖm vô, quyÒn h¹n quan träng cña
TANDTC vµ TAND cÊp tØnh ®· ®­îc ph¸p luËt quy ®Þnh
cô thÓ lµ H§TP TANDTC vµ UBTP TAND cÊp tØnh ph¶i cã
tr¸ch nhiÖm tæ chøc thùc hiÖn c«ng t¸c tæng kÕt, rót
kinh nghiÖm trong viÖc ADPL ®Ó rót ra nh÷ng mÆt ®·
®¹t ®­îc vµ nh÷ng thiÕu sãt, nh÷ng tån t¹i vÒ nhËn
thøc ph¸p luËt trong gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§. Víi
nh÷ng vô ¸n cã tÝnh mÉu mùc cho toµn ngµnh häc tËp
vµ nh÷ng b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh ®· ban hµnh ch­a chÝnh
x¸c, ch­a tháa ®¸ng, cßn cã nh÷ng sai lÇm trong xem
xÐt, ®¸nh gi¸ chøng cø, trong viÖc lùa chän quy ph¹m
ph¸p luËt vµ ban hµnh c¸c b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh ®Ó rót
kinh nghiÖm cho toµn ngµnh. Tæng kÕt kinh nghiÖm
trong ADPL gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§ bao gåm c¶ viÖc
xem xÐt, ®¸nh gi¸ kü n¨ng x©y dùng hå s¬, chÊt l­îng
hå s¬, c¸ch s¾p xÕp hå s¬, nghiªn cøu hå s¬ vô ¸n
cña ThÈm ph¸n vµ HTND; kü n¨ng t×m vµ lùa chän quy
ph¹m ph¸p luËt phï hîp ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng yªu cÇu
cña vô ¸n vµ c¶ kü n¨ng thùc hiÖn c¸c thao t¸c b¾t
buéc cña quy tr×nh tè tông khi xÐt xö nh­ xÐt hái,
®iÒu khiÓn phiªn toµ, tranh luËn, nghÞ ¸n, ban hµnh
b¶n ¸n vµ quyÕt ®Þnh cña Tßa ¸n. C«ng t¸c tæng kÕt
kinh nghiÖm xÐt xö gióp cho ngµnh TAND cã ®iÒu kiÖn
t×m ra nh÷ng nguyªn nh©n xÐt xö ®óng ph¸p luËt vµ c¶
nguyªn nh©n sai lÇm khi ¸p dông c¸c QPPL. Qua c«ng
t¸c tæng kÕt, tõ ®ã cã c¬ së ®Ò nghÞ xem xÐt, söa
®æi, bæ sung, hñy bá, gi¶i thÝch, h­íng dÉn nh÷ng

138
QPPL ®iÒu chØnh vÒ lÜnh vùc HN vµ G§ nh»m n©ng cao
tÝnh kh¶ thi ph¸p luËt khi ban hµnh.
Th«ng qua c«ng t¸c tæng kÕ t kinh nghiÖm ADPL
trong gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§ ë tØnh Th¸i Nguyªn,
gióp cho ThÈm ph¸n, Héi thÈm vµ c¸n bé Tßa ¸n cã
nh÷ng bµi häc bæ Ých rót ra tõ thùc tiÔn ®Ó n©ng cao
kü n¨ng trong qu¸ tr×nh ADPL, gi¶i quyÕt ¸n HN vµ
G§, nh÷ng nhËn ®Þnh vµ lËp luËn s¾c s¶o, chÝnh x¸c
sÏ cho nh÷ng b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh ®óng cã søc thuyÕt
phôc; nh÷ng ph­¬ng ph¸p xö lý t×nh huèng th«ng minh,
®óng ph¸p luËt khi tiÕn hµnh ®iÒu tra, tiÕn hµnh xÐt
xö t¹i phiªn tßa… sÏ gióp cho ng­êi ThÈm ph¸n cã
nh÷ng bµi häc ®óc kÕt tõ thùc tiÔn. Nh÷ng sai lÇm
cña viÖc ADPL trong gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§; nh÷ng
khiÕm khuyÕt trong viÖc tæ chøc vµ ®iÒu khiÓn phiªn
tßa; nh÷ng b¶n ¸n vµ quyÕt ®Þnh ch­a ®óng ph¸p luËt;
ch­a hîp t×nh, hîp lý… còng lµ nh÷ng bµi häc quý
gi¸, bæ Ých cho c«ng t¸c cña ng­êi Th Èm ph¸n.
Nh­ vËy, viÖc tæng kÕt kinh nghiÖm xÐt xö, ®Æc
biÖt lµ viÖc tæng kÕt kinh nghiÖm trong gi¶i quyÕt
¸n HN vµ G§ cña TAND ë tØnh Th¸i Nguyªn cã mét ý
nghÜa rÊt quan träng vÒ mÆt lý luËn lÉn thùc tiÔn
trong viÖc n©ng cao chÊt l­îng ADPL gi¶i quyÕt ¸n HN
vµ G§. Do vËy, TANDTC vµ Tßa ¸n tØnh Th¸i Nguyªn cÇn
tËp trung vµo c«ng t¸c kiÓm tra, xÐt xö phóc thÈm,
gi¸m ®èc thÈm, tæng kÕt kinh nghiÖm xÐt xö trong
ho¹t ®éng gi¶i quyÕt c¸c lo¹i ¸n nãi chung vµ ¸n HN
vµ G§ nãi riªng. Qua c«ng t¸c tæng kÕt kinh nghi Öm

139
gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§ cña TAND cÇn ®­îc coi lµ mét
nguån ®Ó söa ®æi, bæ sung, x©y dùng c¸c QPPL ®Ó ®iÒu
chØnh tèt c¸c quan hÖ vÒ HN vµ G§ phï hîp víi thùc
tÕ hiÖn nay.
3.2.9. Tßa ¸n nh©n d©n tèi cao sím ban hµnh c¸c
mÉu b¶n ¸n quyÕt ®Þnh thèng nhÊt t rong toµn ngµnh
Tßa ¸n
B¶n ¸n lµ mét v¨n b¶n tè tông rÊt quan träng, lµ
sù kÕt tinh cña toµn bé qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña c¬
quan tiÕn hµnh tè tông ph¶n ¸nh néi dung vô ¸n, diÔn
biÕn phiªn tßa, nhËn ®Þnh cña Héi ®ång xÐt xö vµ
cuèi cïng quyÕt ®Þnh gi¶i quyÕt mét vô ¸n. Trong tè
tông d©n sù, viÖc ra b¶n ¸n ®¸nh dÊu sù kÕt thóc qu¸
tr×nh ADPL cña TAND vµ lµ tµi liÖu tè tông cÇn thiÕt
phôc vô c¸c b­íc tè tông tiÕp theo nh­: B¶n ¸n lµ
c¨n cø ®Ó c¬ quan thi hµnh ¸n thi hµnh, lµ tµi liÖu
®Ó thùc hiÖn c«ng t¸c gi¸m ®èc viÖc xÐt xö, tæng kÕt
thùc tiÔn xÐt xö, x©y dùng ph¸p luËt, nghiªn cøu
khoa häc ph¸p lý.
HiÖn nay, t×nh tr¹ng phæ biÕn ë c¸c Tßa ¸n ®Þa
ph­¬ng, trong ®ã cã c¸c Toµ ¸n ë Th¸i Nguyªn lµ c¸c
b¶n ¸n ®­îc viÕt tïy tiÖn, mu«n h×nh mu«n vÎ, kh«ng
thèng nhÊt tõ h×nh thøc tr×nh bµy ®Õn néi dung, nh­
sè, ký hiÖu cña b¶n ¸n, thêi gian thô lý, xÐt xö,
cÊu tróc b¶n ¸n kh«ng hîp lý ng«n ng÷ ®­îc sö dông
trong nhiÒu b¶n ¸n mang phong c¸ch ®êi th­êng, kh«ng
mang tÝnh chÊt ph¸p lý, lËp luËn thiÕu chÆt chÏ… TÊt

140
c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã lµm cho ý nghÜa, môc ®Ých cña b¶n
¸n kh«ng ®­îc ®¶m b¶o.
KÕt qu¶ cuèi cïng cña viÖc gi¶i quyÕt tranh chÊp
gi÷a c¸c bªn ®­¬ng sù lµ b»ng mét b¶n ¸n. §Ó kh¾c
phôc nh÷ng tån t¹i cña t×nh tr¹ng ra b¶n ¸n nh­ hiÖn
nay, thiÕt nghÜ TANDTC cÇn ban hµnh mÉu b¶n ¸n thèng
nhÊt. §©y cã thÓ coi lµ v¨n b¶n h­íng dÉn chi tiÕt
c¸c §iÒu 238 vµ 279 Bé luËt Tè tông d©n sù vÒ b¶n ¸n
s¬ thÈm, phóc thÈm. Khi x©y dùng vÒ mÉu b¶n ¸n ®¶m
b¶o c¬ cÊu b¶n ¸n gåm ba phÇn nh­ sau:
- PhÇn më ®Çu ghi râ: Quèc hiÖu, tªn c¬ quan Tßa
¸n ban hµnh b¶n ¸n; sè ký hiÖu b¶n ¸n; thêi gian thô
lý, thêi gian xÐt xö; thµnh phÇn Héi ®ång xÐt xö vµ
nh÷ng ng­êi tiÕn hµnh tè tông kh¸c; hä tªn, tuæi, tró
qu¸n cña c¸c ®­¬ng sù vµ cña ng­êi tham gia tè tông
còng nh­ t­ c¸ch cña hä trong vô ¸n.
- PhÇn néi dung: Víi tÝnh ®a d¹ng vµ phøc t¹p
cña vô ¸n, néi dung c¸c b¶n ¸n kh«ng thÓ gièng nhau
nh­ h×nh thøc cña chóng. V× vËy, TAND kh«ng thÓ ®­a
ra mét b¶n ¸n mÉu ®Ó ¸p dông chung. Tuy nhiªn, ph¶i
®Æt ra c¸c néi dung yªu cÇu b¾t buéc chung nh­: Tãm
t¾t diÔn biÕn cña vô ¸n; x¸c ®Þnh sù viÖc; nhËn ®Þnh
cña Héi ®ång xÐt xö; c¨n cø ph¸p luËt ®Ó gi¶i quyÕt
vô ¸n.
- PhÇn quyÕt ®Þnh: Ph¶i ng¾n ngän dÔ hiÓu, ®ång
thêi x¸c ®Þnh quyÒn vµ nghÜa vô cña c¸c ®­¬ng sù
trong vô ¸n. Mäi vÊn ®Ò cña quyÕt ®Þnh ph¶i ®­îc ghi

141
râ rµng, cô thÓ, døt kho¸t kh«ng g©y hiÓu lÇm vµ khã
kh¨n cho c«ng t¸c thi hµnh ¸n.
KÕt luËn ch­¬ng 3
§Ó ngµy mét n©ng cao hiÖu qu¶ cña viÖc ADPL trong
qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§, c¸c chñ thÓ ADPL cÇn
thùc hiÖn theo nh÷ng quan ®iÓm c¬ b¶n vÒ ADPL. Bªn
c¹nh ®ã, thùc hiÖn ®Çy ®ñ, ®ång bé nh÷ng gi¶i ph¸p cô
thÓ nh­ t¨ng c­êng sù l·nh ®¹o cña §¶ng ®èi víi c«ng
t¸c cña ngµnh Tßa ¸n nãi chung vµ c«ng t¸c gi¶i quyÕt
¸n HN vµ G§ nãi riªng. Thùc hiÖn th­êng xuyªn nh÷ng
gi¶i ph¸p nªu trªn trong thêi gian nhÊt ®Þnh , míi t¹o
®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ho¹t ®éng gi¶i quyÕt ¸n nãi
chung cña ngµnh Tßa ¸n vµ ho¹t ®éng gi¶i quyÕt ¸n HN
vµ G§ ë tØnh Th¸i Nguyªn nãi riªng. Khi thùc hiÖn tèt
c¸c gi¶i ph¸p ®· nªu ë ch­¬ng 3, th× sÏ n©ng cao ®­îc
hiÖu qu¶ ADPL trong gi¶i quyÕt ¸n ngµy mét tèt h¬n.

142
KÕt LuËn
¸p dông ph¸p luËt trong gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§
lµ mét h×nh thøc thùc hiÖn ph¸p luËt nh­ng lµ h×nh
thøc ®Æc thï v× c¸c chñ thÓ ADPL lµ c¸ nh©n, ®­îc
nhµ n­íc giao quyÒn nh­ ThÈm ph¸n, HTND vµ nh÷ng
ng­êi tiÕn hµnh tè tông trong ho¹t ®éng ADPL gi¶i
quyÕt ¸n HN vµ G§. Nh­ng trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt
hä thùc hiÖn nh÷ng quyÒn mµ nhµ n­íc giao cho nh­ng
ph¶i theo nguyªn t¾c cña LuËt Tè tông d©n sù, nh»m
lùa chän ¸p dông c¸c QPPL ®óng ®¾n nhÊt ®Ó ph©n xö
b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých chÝnh ®¸ng cña c¸c bªn ®­¬ng
sù. Tõ c¬ së lý luËn ®Õn thùc tiÔn cña viÖc APPL
trong viÖc gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§ th× Tßa ¸n lµ c¬
quan duy nhÊt cã thÈm quyÒn trong c¸c giai ®o¹n tè
tông, thô lý, ®iÒu tra, thu thËp chøng cø, ®Þnh gi¸,
hßa gi¶i vô ¸n… ®Õn khi ra q uyÕt ®Þnh, ra b¶n ¸n ®Ó
quy kÕt tr¸ch nhiÖm cho c¸c bªn ®­¬ng sù nh»m chÊm
døt quan hÖ h«n nh©n cã tranh chÊp.
Do tÝnh ®Æc thï riªng cña viÖc ADPL trong gi¶i
quyÕt ¸n HN vµ G§, TAND lu«n gi÷ mét vai trß rÊt quan
träng ë c¸c giai ®o¹n tè tông. §ång thêi, T ßa ¸n còng
lµ c¬ quan duy nhÊt thùc hiÖn quyÒn gi¶i quyÕt, xÐt
xö c¸c lo¹i ¸n theo tr×nh tù s¬ thÈm, phóc thÈm, gi¸m
®èc thÈm, t¸i thÈm vµ lµ c¬ quan ®­a ra ph¸n quyÕt
cuèi cïng buéc c¸c bªn cã tranh chÊp ph¶i thi hµnh.
Tõ c¬ së lý luËn, qua nguyªn cøu t hùc tr¹ng ®·
chØ ra nh÷ng tån t¹i, h¹n chÕ, n h÷ng nguyªn nh©n vµ
c¸c quan ®iÓm còng nh­ c¸c gi¶i ph¸p. NÕu thùc hiÖn

143
tèt c¸c gi¶i ph¸p nªu trªn sÏ ngµy cµng n©ng cao hiÖu
qu¶ ADPL trong gi¶i quyÕt ¸n HN vµ G§ cña TAND ë tØnh
Th¸i Nguyªn, gãp phÇn kh«ng nhá lµm lµnh m¹nh c¸c quan
hÖ x· héi, b¶o vÖ chÕ ®é, b¶o vÖ nÒn ph¸p chÕ XHCN vµ
x©y dùng mét x· héi c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh.
LuËn v¨n mµ t¸c gi¶ thùc hiÖn xuÊt ph¸t tõ c«ng
t¸c thùc tiÔn. Tuy b¶n th©n cã nhiÒu nç lùc vµ ®­îc
thÇy h­íng dÉn tËn t×nh gió p ®ì, ®­îc c¸c ®ång nghiÖp
hç trî nh­ng do nhËn thøc vµ ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu
cßn h¹n chÕ, nªn kh«ng tr¸nh khái nh÷ng khiÕm khuyÕt,
rÊt mong ®­îc c¸c thÇy c«, c¸c nhµ khoa häc vµ ®ång
nghiÖp ®ãng gãp ý kiÕn ®Ó luËn v¨n ®­îc hoµn chØnh
h¬n.




Danh môc c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu ®· c«ng bè
cã liªn quan ®Õn luËn v¨n


1. Hoµng V¨n H¹nh (2006), "V× sao b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh
bÞ huû", T¹p chÝ D©n chñ ph¸p luËt , (11).

144
Danh môc tµi liÖu tham kh¶o

1. Bé luËt d©n sù cña n­íc Céng hßa x· héi chñ
nghÜa ViÖt Nam (1995).
2. Bé luËt h×nh sù cña n­íc Céng hoµ x· héi chñ
nghÜa ViÖt Nam (2000).
3. Bé luËt tè tông d©n sù cña n­íc Céng hßa x· héi chñ
nghÜa ViÖt Nam (2004).
4. ChÝnh phñ (1994), NghÞ quyÕt sè 184/CP ngµy
30/11/1994.
5. ChÝnh phñ (1998), NghÞ quyÕt sè 83/1998 N§ - CP
ngµy 10/10/11998.
6. ChÝnh phñ (2000), NghÞ quyÕt sè 35/2000/ QH 10
ngµy 9/6/2000.
7. ChÝnh phñ (2001), NghÞ quyÕt sè 70/2001/N§ - CP
ngµy 30/10/2001.
8. ChÝnh phñ (2001), NghÞ quyÕt sè 77/2001/ N§ - CP
ngµy 22/10/2001.
9. ChÝnh phñ (2001), NghÞ quyÕt sè 87/2001/N§ - CP
ngµy 21/11/2001.
10. ChÝnh phñ (2001), NghÞ ®Þnh sè 175/2001/ N§ - CP
ngµy 08/12/2001 vÒ c«ng chøng, chøng thùc.
11. ChÝnh phñ (2002), NghÞ quyÕt sè 32/2002/ N§ - CP
ngµy 27/3/2002.
12. ChÝnh phñ (2002), NghÞ ®Þnh sè 68/2002/N§ -CP
ngµy 10/7/2002.

145
13. Ph¹m ThÞ DÇn (2000), §iÒu tra trong tè tông d©n
sù, LuËn v¨n th¹c sü LuËt häc, ViÖn Nghiªn
cøu Nhµ n­íc vµ Ph¸p luËt.
14. Ng« Anh Dòng (2002), "Sù cÇn thiÕt ph¶i quy ®Þnh
thñ tôc rót gän trong ph¸p luËt tè tông d©n
sù", T¹p chÝ tßa ¸n nh©n d©n, (4), tr. 9-11.
15. Ng« VÜnh B¹c D­¬ng (2001), " VÊn ®Ò ¸p dông hai cÊp
xÐt xö trong tè tông d©n sù ë ViÖt Nam", T¹p chÝ
Nhµ n­íc vµ Ph¸p luËt, (8), tr.53-60.
16. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (1996), V¨n kiÖn §¹i héi
®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VIII, Nxb ChÝnh trÞ
Quèc gia, Hµ Néi.
17. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (1997), NghÞ quyÕt Trung
­¬ng III khãa VIII, Nxb ChÝnh trÞ Quèc gia, Hµ
Néi
18. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (1999), NghÞ quyÕt Trung
­¬ng VII khãa VIII, Nxb ChÝnh trÞ Quèc gia, Hµ
Néi.
19. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (2002), NghÞ quyÕt Trung
­¬ng VIII cña Bé ChÝnh trÞ VÒ mét sè nhiÖm vô
träng t©m cña c«ng t¸c t­ ph¸p trong thêi
gian tíi.
20. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (2004), V¨n kiÖn Héi nghÞ
lÇn thø IX Ban chÊp hµnh Trung ­¬ng khãa IX,
Nxb ChÝnh trÞ Quèc gia, Hµ Néi.
21. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam - §¶ng bé tØnh Th¸i
Nguyªn (2001), V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu §¶ng
bé tØnh lÇn thø XVI, th¸ng 01 n¨m 2001.

146
22. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam - §¶ng bé tØnh Th¸i
Nguyªn (2006), V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu §¶ng
bé tØnh lÇn thø XVII, th¸ng 01 n¨m 2006.
23. §¹i häc LuËt Hµ Néi (1997), Gi¸o tr×nh lý luËn
Nhµ n­íc vµ Ph¸p luËt, Nxb C«ng an nh©n d©n,
Hµ Néi.
24. NguyÔn Minh §oan (1996), "Nh÷ng yªu cÇu ®èi víi
viÖc x©y dùng vµ hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p
luËt", T¹p chÝ LuËt häc, (1), tr. 2 - 11.
25. NguyÔn Minh §oan (1996), " ¸p dông ph¸p luËt - Mét
sè vÊn ®Ò cÇn quan t©m", T¹p chÝ Nhµ n­íc vµ
Ph¸p luËt, (3), tr. 14-18.
26. Lª Thu Hµ (1997), "¸n d©n sù bÞ kÐo dµi - nguyªn
nh©n vµ gi¶i ph¸p", T¹p chÝ Nhµ n­íc vµ Ph¸p
luËt, (10), tr. 41-46.
27. Lª Thu Hµ (1999), "Mét sè vÊn ®Ò vÒ thÈm quyÒn xÐt
xö c¸c vô ¸n d©n sù cña tßa ¸n nh©n d©n", T¹p
chÝ Nhµ n­íc vµ Ph¸p luËt, (1), tr. 41-50.
28. Lª Thu Hµ (2003), Mét sè suy nghÜ vÒ c¬ chÕ xÐt xö
vô ¸n d©n sù, Nxb ChÝnh trÞ Quèc Gia, Hµ Néi.
29. HiÕn ph¸p n­íc Céng hßa x· héi chñ nghÜa ViÖt
Nam (2002), Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi.
30. HiÕn ph¸p ViÖt Nam (n¨m 1946, 1959, 1980 , 1992
vµ NghÞ quyÕt vÒ viÖc söa ®æi bæ sung mét sè
®iÒu luËt HiÕn ph¸p 1992) (2002), Nxb ChÝnh
trÞ quèc gia, Hµ Néi.
31. NguyÔn V¨n HiÖn (2001), "Tiªu chuÈn thÈm ph¸n -
Thùc tr¹ng vµ nh÷ng yªu cÇu ®Æt ra trong thêi

147
kú ®æi míi", T¹p chÝ tßa ¸n nh©n d©n, (4),
tr. 2- 6.
32. Héi ®ång nh©n d©n tØnh Th¸i Nguyªn (2005), NghÞ
quyÕt vÒ viÖc phª chuÈn b¸o c¸o ho¹t ®éng
c«ng t¸c n¨m 2005 vµ nhiÖm vô c«ng t¸c 2006
cña ngµnh Toµ ¸n tØnh Th¸i Nguyªn.
33. TiÕn Long (2001), "Mét sè sai sãt hoÆc thiÕu thèng
nhÊt trong viÖc ¸p dông thñ tôc thÈm ph¸n d©n
sù", T¹p chÝ Tßa ¸n nh©n d©n, (2), tr. 20- 23.
34. LuËt b¶o vÖ søc kháe nh©n d©n cña n­íc Céng hoµ
x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam (1989).
35. LuËt b¶o vÖ ch¨m sãc vµ gi¸o dôc trÎ em cña n­íc
Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam (1999).
36. LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh cña n­íc Céng hßa x·
héi chñ nghÜa ViÖt Nam (2000).
37. LuËt tæ chøc Toµ ¸n nh©n d©n (2002), Nxb ChÝnh
trÞ quèc gia, Hµ Néi.
38. Tr­¬ng Kim Oanh (1996), Hßa gi¶i trong tè tông d©n
sù, LuËn v¨n Th¹c sü LuËt häc, ViÖn Nghiªn cøu
Nhµ n­íc vµ Ph¸p luËt.
39. Ng« Tù Nam (1998), §æi míi tæ chøc vµ ho¹t ®éng
cña Tßa ¸n Nh©n d©n ë n­íc ta hiÖn nay, LuËn
v¨n Th¹c sü LuËt häc, ViÖn Nghiªn cøu Nhµ n­íc
vµ Ph¸p luËt.
40. Ng« Minh Ngäc (2000), Thñ tôc xÐt xö c¸c vô ¸n d©n
sù t¹i phiªn tßa s¬ thÈm, LuËn v¨n Th¹c sü LuËt
häc, ViÖn Nghiªn cøu Nhµ n­íc vµ Ph¸p luËt.

148
41. Ph¸p lÖnh thñ tôc gi¶i quyÕt c¸c vô ¸n d©n sù
(1990), Nxb Ph¸p lý, Hµ Néi.
42. §Æng Quang Ph­¬ng (1999), "Thùc tr¹ng cña c¸c
b¶n ¸n hiÖn nay vµ mét sè kiÕn nghÞ nh»m hoµn
thiÖn c¸c b¶n ¸n", T¹p chÝ tßa ¸n nh©n d©n (7
- 8).
43. §Æng Quang Ph­¬ng (2004), "Gi¶i thÝch hiÕn ph¸p,
LuËt, Ph¸p lÖnh lµ ®ßi hái tÊt yÕu trong thi
hµnh ph¸p luËt", T¹p chÝ tßa ¸n nh©n d©n, (7)
tr. 2-5.
44. Lª Xu©n Th©n (2002), "N©ng cao kü n¨ng nghÒ nghiÖp
cña ng­êi thÈm ph¸n", T¹p chÝ tßa ¸n nh©n d©n,
(1), tr.6-7.
45. Lª Xu©n Th©n (2003), "C¸c yÕu tè c¬ b¶n t¹o thµnh
t­ c¸ch cña ng­êi thÈm ph¸n", T¹p chÝ tßa ¸n
nh©n d©n, (12), tr.2-4.
46. §ç Gia Th­ (2004), "Thùc tr¹ng ®éi ngò thÈm ph¸n
n­íc ta - nh÷ng nguyªn nh©n vµ bµi häc kinh
nghiÖm", T¹p chÝ Tßa ¸n nh©n d©n, (13), tr.
2-8.
47. Phan H÷u Th­ (chñ biªn) (2002), Sæ tay thÈm ph¸n,
Nxb C«ng an nh©n d©n, Hµ Néi.
48. Phan H÷u Th­ (2004), TiÕn tíi x©y dùng Bé luËt tè
tông d©n sù cña thêi kú ®æi míi, Nxb T­ ph¸p,
Hµ Néi.
49. §µo Xu©n TiÕn (1997), XÐt xö phóc thÈm d©n sù,
LuËn v¨n th¹c sü LuËt häc, ViÖn Nghiªn cøu Nhµ
n­íc vµ Ph¸p luËt.

149
50. Hoµng Trung TiÕu (1996), T×m hiÓu viÖc ¸p dông
luËt tè tông h×nh sù, luËt tè tông d©n sù t¹i
Tßa ¸n nh©n d©n, Nxb Thµnh phè Hå ChÝ Minh.
51. Toµ ¸n nh©n d©n tèi cao - ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n
tèi cao - Bé T­ ph¸p (2001), Th«ng t­ liªn
tÞch sè 01/2001/TTLT ngµy 3/1/2001 .
52. Toµ ¸n nh©n d©n tèi cao (2003), NghÞ quyÕt sè
01/2003/NQ-H§TP ngµy 16/4/2003.
53. Toµ ¸n nh©n d©n tèi cao (2003), NghÞ quyÕt sè
03/2003/NQ/H§TP ngµy 18/4/2003.
54. Toµ ¸n nh©n d©n tèi cao (2004), NghÞ quyÕt sè
02/2001/NQ-H§TP ngµy 10/8/2004.
55. Toµ ¸n nh©n d©n tèi cao (2002), NghÞ quyÕt sè
02/2002/N§- H§TP ngµy 23/12/2002 cña Héi ®ång
thÈm ph¸n Toµ ¸n nh©n d©n tèi cao .
56. Toµ ¸n nh©n d©n thµnh phè Th¸i Nguyªn, B¸o c¸o
tæng kÕt c«ng t¸c n¨m 2002 -2005.
57. Toµ ¸n nh©n d©n tØnh Th¸i Nguyªn, KÕt qu¶ kiÓm
tra c«ng t¸c xÐt xö vµ gi¶i quyÕt ¸n c¸c lo¹i
¸n ®èi víi Toµ ¸n nh©n d©n c¸c huyÖn, thÞ,
thµnh phè trong tØnh n¨m 2000 - 2004.
58. Toµ ¸n nh©n d©n tØnh Th¸i Nguyªn (2000), B¸o c¸o
tæng kÕt c«ng t¸c toµ ¸n n¨m 2000 -2004.
59. Toµ ¸n nh©n d©n tØnh Th¸i Nguyªn (2004), B¶ng
th«ng kª c«ng t¸c tæ chøc n¨m 2004 .
60. Tr­êng §¹i häc LuËt Hµ Néi (2002), Gi¸o tr×nh
LuËt H«n nh©n vµ gia ®×nh ViÖt Nam , Nxb C«ng
an nh©n d©n, Hµ Néi.

150
61. §µo TrÝ óc (chñ biªn) (2002), HÖ thèng t­ ph¸p vµ
c¶i c¸ch t­ ph¸p ë ViÖt Nam hiÖn nay, Nxb Khoa
häc x· héi, Hµ Néi.
Tags
Categories
Legal
Download
Download Slideshow Get the original presentation file
Quick Actions
Statistics
  • Views 11
  • Slides 150
  • Age 1437 days
Related Slideshows
The Sale Of Goods Acts,1930 (Conditions & Warranties) 44
The Sale Of Goods Acts,1930 (Conditions & Warranties)
beastkalvi
22 views
INDIAN PARTNERSHIP ACT 1932 - OVERVIEWS 29
INDIAN PARTNERSHIP ACT 1932 - OVERVIEWS
beastkalvi
29 views
INCUMPLIMIENTO DE PAGO - AUTOR JOSÉ MARÍA PACORI CARI 9
INCUMPLIMIENTO DE PAGO - AUTOR JOSÉ MARÍA PACORI CARI
corporacionhiramservicioslegales
19 views
AMBITO APLICACION 728 - AUTOR JOSÉ MARÍA PACORI CARI 24
AMBITO APLICACION 728 - AUTOR JOSÉ MARÍA PACORI CARI
corporacionhiramservicioslegales
23 views
DOCUMENTOS GESTIÓN INSTITUCIONAL RELACIÓN LABORAL PÚBLICA - AUTOR JOSÉ MARÍA PACORI CARI 32
DOCUMENTOS GESTIÓN INSTITUCIONAL RELACIÓN LABORAL PÚBLICA - AUTOR JOSÉ MARÍA PACORI CARI
corporacionhiramservicioslegales
20 views
NR 05 - ASSEDIO MORAL.pptx NO AMBIENTE DE TRABALHO 43
NR 05 - ASSEDIO MORAL.pptx NO AMBIENTE DE TRABALHO
gabriela18lg7
27 views
View More in This Category