Pag-usbong ng liberal na pag-iisip Grade six

quarter 1 week 1 grade 6

1. 2 ARALIN 2
Pag-usbong
I pe Liberal na

2. Sa araling ito, inaasahan nu:

- “masusun mo ang konteksto ng pag-usbong ng liberal na eva
tungo sa pagbuo ng kamalayıng nasyonalismo,
matatalakay mo ang epekto ng pagbubukas ng mga daungan ng
bansa sa pandaigdigang kalakalan.
maipaliliwanag mo ang ambag ng pag-usbong ng uring mestiso
atang pagpapatibay ng dekretong edukasyon ng 1863.

1
paghihimagsik
propaganda
reporma
kalayaan

Pazpapahalaga

3. Ce Sabu |

Napag-aralan mo sa ikalimang baitang kung paano nakibaka ang ating
mga ninuno sa mga pang-aabuso ng mananakop na Espanyol.

Sa araling ito, matututuhan mo kung paano umusbong ang
nasyonalismo.

Buuin ang semantic web sa ibaba. Isulat ang mga naiisip mo kaugnay
ng salitang “nasyonalismo”. |

Y

4)

Ratav sa ivons nabnons semantic ıneh. ihisav ano kahulugan ne

4. = y Paano natin maisasabuhay ang
luklasin a liberal na ideya?

Paano nagkaroon ng liberal
na ideya ang mga Pilipino?

Sa simula pa lamang ng pananakop ng Espanya sa ati

ga lupain, may mga pangkat ng ating mga ninuno a

akipaglaban at tumutol. Sa loob ng mahigit tatlong-daa
pananakop ng Espanya, mahigit isandaang taong p:
at pakikipaglaban ang kanilang ginawa.

5. Tungo sa Pag-usbong ng
ng Bayan
Pag-usbong ng Liberal na Ideya
Epekto ng pag-unlad ng makabagong agham at rebolusyon sa iba’
ibang panig ng mundo ang pag-usbong ng liberal na ideya. Ginamit it
upang mapaunlad ang buhay ng tao. Nagkakaroon ng pagbabagon;

pampulitika, pangkabuhayan, panrelihiyon at edukasyon dahil
kaisipan liberal. Ito ang tinatawag na Panahon ng Kaliwanagan 0

igsain ang à n) rian sa Pilipinas.
Pagbubukas ng Pi aa sa Pandaigdigang Kalakalan (1834) |

6. e mafämasà ang mga a malayang bansa. Ang kaisipang

anyol ay tinawag nilang filibusterismo
suben ibong kaisipan.

Ang tao ay may natural E
na karapatang mabuhay, | [ “Mas mabuti pa ang mamatay kung
magkaroon ng ari-arian, walang kalayaan.”
maging malaya, at may
karapatang
mangatuwiran.

John Locke

“Walang karapatan ang sinuman na pamahalaan ang
kanyang kapwa.”

Jean Jacques Rouseau

7. ee ng

ng mabuksan an;

ng Egypt para sa sasakyang dagat,

naging maikli ang paglalakbay at

napadali ang komunikasyon mula sa

Maynila patungong Espanya. Naging

madali at mabilis din ang pagpasok

ng mga dayuhang may dala-dalang À

ibat ibang ideya at kaisipang liberal

na gumising at nagpamulat sa isipan

ng mga Pilipino. y
Suez Canal

Pagbabago ng Antas sa Lipunan
Ang mga pagbabago sa ibat ibang aspeto ng lipunan
pabago ng kalagayan ng mga tao rito. Dahil dito, nagbago
batayan ng pag-uuri ng antas na katayuan ng tao s
y ito sa kayamanan at pinag-aralan nila. Nanatili
pinakamataas na yol. Sila a
tinawag na penin.

8. Ang” ‘fnga Espanyol © na
inangánal sa Espanya ay tinawag

na mga peninsulares at ang mga
“insulares ang mga Espanyol na
ipinanganak sa bansang kolonya ng
Espanya tulad ng Pilipinas. Ang
sumusunod na antas ay ang mestiso u m AN
o anak ng mga Pilipino na nahaluan a Principalia \
ng dugong Espanyol o Tsino.

Ang mga mayayamang

mamamayang Pilipino ay tinatawag
na principalia. Ang mga nakapag-

awag ding ilustrado. Ang

g na pinakamababang antas
ng katayuan sa lipunan ay ang
katutubong Pilipin

tinawag na Indio. r |

9. Qrivaxin
Ipaliwanag.

Ano ang epekto ng
pag-usbong ng kaisipang
liberal?

10. 5. en ng Panggitnang Lipunan (Middle Class) na

naglakbay at nag-aral sa ibang bansa. Namulat sila sa kaisipang liberal at
sa mapaniil na pamamalakad ng mga Espanyol sa ating bansa. Sila ay
humiling ng pagbabago sa mga Espanyol.

ila ay nakapag- ari ng mga
ang mga pinagkukunang} yaman ng

11. + Gumanda ang kanilang pamumuhay, napag-aral nila ang mga anak,
eo lumayale ang kanilang _kaalaman, at nagkaroon sila ng pagkakataong
makihalubilo sa mga matataas ang kinatatayuan sa lipunan. Naiba a
kanilang pananaw at naghangad silang maiba ang kanilang kalagaya
Napuna nila ang mga maling gawain ng mga Espanyol at nag-isip di
kung paano nila mapabubuti ang katayuan ng mga Pilipino. Minithi nil.
iahon ang Pili a pagkaalipin sa mga dayuhan. Kabilang sa m)
magigiting na mamamayang Pilipinong ito sina Dr. Jose P. Rizal, Padi
Pedro Pelaez, Padre Jose Burgos, Marcelo H. del Pilar, ang magkapatid
Juan at Antonio Luna, Jose Ma. Panganiban, Mariano Ponce, Gracia

Lopez Jaena, at Dr. Pedro Paterno.
6. Pagpapatibay ng Dekretong Edukasyon ng 1863
Ipinag-utos ng Hari ng

1863. Ipinag-utos din niya ang |
patayo ng paaralang normal para sa
à guro sa ilalim ng pamamahala ng
. Sapilitan at walang bayad

12. er
akin
Talakayin.
Ano ang ambag ng pag-usbong ng uring
mestiso sa pagbuo ng kamalayang
nagyonalismo?

13. Nagbı kas ng mga —— ayon sa itinakda ng Kautusan
“noong 3. Naging inspek agasuri nito ang mga kura paroko.
Maraming kaalaman ang itinuro sa mga kalalakihan tulad

“heograpiya, pags asaka, kasasayang Espanyol, aritmetika, pagsul:
Doctrina Christiana, kagandahang asal, at pag-awit. Ang mga ito
itinuro rin sa mga kababaihan maliban lamang sa pagsasaka, heograpiy
at kasaysayang Espanyol. Pagbuburda, paggagantsilyo, at pagluluto an
kapalit na itinuro sa kanila.

Karamihan sa mga nakapag-aral na Pilipino ay iyong mga ma;
lamang. Kahit na ipinag-utos ng Hari ng Espanya na ituro ang wikan
Espanyol sa mga Pilipino, ito ay hindi nasunod dahil sa pangamba ng m;
Espanyol na magkaroon ng isang wikang pambansa ang mga katutubo. I:
ang oe magbullod sa Jane at ri magamit upang humin;

14. Diwang Makabayan ng mga Pilipino
Ayon sa mga pananaliksik ng kasaysayan ng ating bansa, may
mga ginawa ang mga Espanyol na nakatulong sa pagsisimula ng
pagkakaisa at pagiging makabayan ng mga Pilipino tulad ng:
+ Pagpapalaganap ng isang

relihiyon

Pagbibigay ng isang pangalan sa

mga lupain na dati ay nahahati sa
mga barangay at sultanato
Pang-aabuso at pagmamalupit
Paniniwala ni Gobernador Carlos
Maria dela Torre sa liberalismo.
Nagpatupad siya ng mga
prahusay y na ne at naging

15. Qrivaxin

Ipaliwanag.
1. Ano ang epekto ng pagkakaroon ng
pambayang edukasyon para sa lahat?

2. Ano ang naging ambag ng pagpapatibay ng
dekretong edukasyon ng 1863 sa pagbuo ng
kamalayang nasyonalismo?

16. Ang pagbitay ng mga Espanyol sa ge
tatlong paring martir ay à
nagpasidhi rin damdaming
makabayan ng mga Pilipino. Sina
Padre Mariano Gomez, Padre
Jose Burgos, at Padre Jacinto
Zamora (GomBurZa) ay binitay

dahil pinagbintangan silang
nakipagsabwatan upang
pabagsakin ang pamahalaang
Espanyol.

GomBurZa

17. . Ano ang epekto ng pagbubukas ng Suez
Canal sa paglalakbay at komunikasyon?

. Ano ang epekto ng pagbitay ng mga Espanyol
sa tatlong paring martir?

18. | BR

“Mga Nakatulong sa Pagsibol ng Nasyonalismo

+ Pagbubukas ng Pilipinas sa Pandaigdigang
Kalakalan

¢ Pagbubukas ng

« Pag-unlad ng kaisipang liberal

» Pagpapatibay ng

« Pagbibigay ng pangalan sa

*) Pagpapalaganap sa isang relihiyon
Pazmamalais at pagmamalupit ng mg

19. ‚A. Lagyan ng bandila C2) ang patlang kung ang pangyayari ay nakatul

d upang magising ang diwang makabayan o nasyonalismo ng mga Pilipi
Lagyan ng ekis (x) kung hindi.

1.

2,

. Pagpapagawa ng mga daan

. Pagpapatayo ng mga pabrika

. Pagmamalupit sa mga katutubo

. Pagtatatag ng iba’t ibang parokya

. Pagpasok ng mga ideya mula sa ibang bansa

. Pantay na pagtingin ng Gobernador

. Paglaganap ng isang relihiyon
10.Pagtatag ng mga pamahalaang kolonyal *
11. Pamamahala ng encomendero
12. Paglaban ng mga Muslim

12 Pao-aaral sa ihans hansa

Pag-unlad ng kalakalan
Pagbubukas ng mga daungan

sa mga Espanyol at mga Pilipino

20. B. ‚Pagparisif ang mga magkaugay na pahayag. Isulat ang titik ng kaugnay na
pahayag sa bawat patlang.

A

1. Nabuksan ang Suez Canal.
2. Nagroon

ng pandaigdigang
kalakalan.

. Umunlad ang negosyo.
. Umunlad ang pamumuhay.

Nakapag-aral at nakapaglakbay
ang mga Pilipino

ae

B
Nagkaroon ng pagbabago sa
pamahalaan.
Naging madali ang pagbibiyahe
ng mga kalakal.
Lumago ang negosyo.
Bumuti ang pamumuhay.
Lumawak ang kanilang kaisipan.

C.

Ipaliwanag

1. Nagpabago sa antas ng tao sa lipunan.

2. ¿Nagkaroon ng liberal na kaisipan o ideya ang mga Pilipino.

3. Namulat ang mga Pilipino sa maunlad na isipan.

4. Nagising ang damdaming makabayan ng mga Pilipino.

21. D. Talakayin at ipaliwanag ang mga epekto ng bawat pangyayari.
1. Pagbubukas ng mga daungan ng bansa sa pandaigdigang
kalakalan.

. Pag-unlad ng negosyo.

. Pag-usbong ng uring mestiso.

. ,Pagpapatibay ng dekretong edukasyon ng 1863.

» Paniniwala ni Gobernador Carlos Maria dela Torre sa
liberalismo.

22. Paano natin
maisasabuhay ang
il na aya?

A. Sagutin ang Pangunahing Tanong sa malikhaing paraan batay sa mga
natutuhan mong aral. Pumili ng isa sa mga gawain sa ibaba at gamitin ang
pamantayan sa rubic para sa pagtataya ng iyong gawain.

Gawain 1

Gawain 2

Gawain 3

Isiping isa kang lider ng
isang barangay. Nais
mong gisingin ang
taong-bayan at ipakita
ang kanilang tunay na
pagmakabayan.

Isa kang ordinaryong
mag-aaral. Ibig mong
iparating sa mga kawani
ng pamahalaan ang
kahalagahan ng
O ng

Isa kang manunulat ng
kasaysayan. Nais mong
magising ang diwang
makabayan sa iyong
mga kasamahang
Eo Umisip lA ng

23. Realismo ng
mensahe

Kawastuhan
ng
impormasyon

Kaayusan ng
paglaalhad

A. Tiyákin ang gawain ayon

Lubhang
makabuluhan

ang mensahe.

Wasto ang
lahat ng datos
o
impormasyon.

Inilalahad ang
lahat ng mga

jantayan sa rubic.

Makabuluhan ang
mensahe.

Wasto ang ilang
datos o
impormasyon.

Inilalahad ang
ilang mga ideya
nang maayos at
kawili-wili.

Hindi
gaanong
makabuluhan

ang mensahe.

May
dalawang
hindi wastong
datos o
impormasyon.
Maayos na
inilalahad ang
ideya.

© 205 Rubic sa Pagpapakita ng Tunay na Diwang Makabayan

Hindi
makabuluhan
ang mensahe.

Hindi wasto
ang lahat ng
datos o
impormasyon.

Hindi
maunawaan
ang paksa dahil
sa walang
kaayusan ang
inilalahad.

24. MY

Lubhang Malinaw ang Hindi Hindi malinaw
malinaw ang | pananalitang gaanong ang mga
Kalinawan ng | pananalitang | ginamit. malinaw ang | pananalitang
sinasabi ginamit. mga ginamit.
pananalitang
ginamit.
Lubhang Nakahihikayat sa | Hindi Hindi
nakahihikayat | tagapakinig o gaanong nakahihikayat
Paghikayat sa | sa manonood ang |nakahihikayat | ang
tagapakinig o | tagapakinig o | paglalahad. at kaagad na | paglalahad.
manonood |manonood nakakukuha
ang ng atensiyon.
paglalahad.

—-_

25. “Tpaliwanag

1.Anong aral ang dapat mong matutuhan mula s
liberal na ideya?

2.Paano mo maisasabuhay ang aral na ito?

= i.

26. “A. Lagyan ng tsek (V) ang hanay batay sa iyon:
natutuhan mula sa araling ito.

1. Nasusuri ang konteksto ng pag-usbong ng
liberal na ideya tungo sa pagbuo ng
kamalayang nasyonalismo.

. Natatalakay ang epekto ng pagbubukas
ng mga daungan ng bansa sa
pandaigdigang kalakalan.

. Naipaliliwanag ang ambag ng pag-usbong
ng uring mestiso at ang pagpapatibay ng
dekretong edukasyon ng 1863.,