Pháp luật quốc tế với vấn đề khủng bố quốc tế Một số vấn đề lý luận và thực tiễn.doc

Pháp luật quốc tế với vấn đề khủng bố quốc tế Một số vấn đề lý luận và thực tiễn. Luận văn hướng đến tập hợp, hệ thống hoá những quy định của pháp luật quốc tế về chống khủng bố để đưa đến một cái nhìn tổng quan về hệ thống pháp luật liên quan đến khủng bố quốc tế; đánh giá hệ thống pháp luật quốc tế về phòng, chống khủng bố, trên cơ sở đó đưa ra giải pháp để hoàn thiện khung pháp lý quốc tế trong lĩnh vực phòng, chống khủng bố; đồng thời, đưa ra những kiến nghị để hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam về chống khủng bố, đề xuất những điều ước quốc tế về chống khủng bố Việt Nam nên ký kết và tham gia trong thời gian tới.

1. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele
0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele
mình 0917.193.864
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

KHOA LUẬT





TRẦN MINH THU






PHÁP LUẬT QUỐC TẾ

VỚI VẤN ĐỀ KHỦNG BỐ QUỐC TẾ:

MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN





Chuyên ngành : Luật Quốc tế

Mã số :603860







TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC






Hà Nội - 2012

2. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele
0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele
mình 0917.193.864
Công trình được hoàn thành

tại Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hà Nội





Người hướng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Hoàng Anh







Phản biện 1:




Phản biện 2:





Luận văn được bảo vệ tại Hội đồng chấm luận văn, họp tại Khoa
Luật - Đại học Quốc gia Hà Nội.

Vào hồi ..... giờ ....., ngày ..... tháng ..... năm 20….








Có thể tìm hiểu luận văn tại

Trung tâm tư liệu Khoa Luật – Đại học Quốc gia Hà
Nội Trung tâm tư liệu – Thư viện Đại học Quốc gia Hà Nội

3. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864

MỤC LỤC

Trang

Lời cam đoan

Mục lục

MỞ ĐẦU 1

Chương 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ KHỦNG BỐ

QUỐC TẾ ............................................................................................................................. 7

1.1. Khái niệm khủng bố quốc tế và nguyên nhân dẫn đến khủng

bố quốc tế ............................................................................................................................ 7

1.1.1. Khái niệm ............................................................................................................................ 7

1.1.2. Nguyên nhân dẫn đến hành động khủng bố quốc tế 23

1.2. Đặc điểm của khủng bố quốc tế ............................................................................ 25

1.2.1. Đặc điểm của hoạt động khủng bố ...................................................................... 25

1.2.2. Đặc điểm pháp lý của tội khủng bố ..................................................................... 26

1.2.3. Đặc điểm chủ yếu của hoạt động khủng bố quốc tế hiện nay 36

Chương 2: KHÁI QUÁT KHUNG PHÁP LÝ QUỐC TẾ VỀ

PHÒNG, CHỐNG KHỦNG BỐ ................................................................................. 44

2.1. Khái quát khung pháp lý quốc tế về phòng, chống khủng bố.. 44

2.1.1. Điều ước quốc tế ............................................................................................................ 44

2.1.2. Nghị quyết chống khủng bố của Hội đồng Bảo an Liên

hợp quốc............................................................................................................................ 100

2.2. Một số điểm hạn chế của pháp luật quốc tế về phòng, chống

khủng bố hiện nay và phương hướng hoàn thiện...................................... 104

Chương 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP GÓP PHẦN HOÀN THIỆN PHÁP

LUẬT VÀ NÂNG CAO HIỆU QUẢ CÔNG TÁC PHÒNG, CHỐNG

KHỦNG BỐ Ở VIỆT NAM TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY ................. 109

3.1. Quy định của pháp luật Việt Nam về phòng, chống khủng bố ......... 110

3.2. Thực tiễn thi hành pháp luật về phòng, chống khủng bố .................... 121

3.3. Nhu cầu hoàn thiện pháp luật về phòng, chống khủng bố ở

Việt Nam hiện nay ...................................................................................................... 123

4. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864

3.4. Quan điểm, định hướng hoàn thiện pháp luật về phòng, chống

khủng bố ........................................................................................................................... 125

3.5. Một số giải pháp góp phần hoàn thiện pháp luật và nâng cao

hiệu quả công tác phòng chống khủng bố ở Việt Nam trong

tình hình hiện nay ........................................................................................................ 128

3.5.1. Tăng cường ký kết hoặc gia nhập các điều ước quốc tế về

phòng, chống khủng bố ............................................................................................ 128

3.5.2. Ban hành Luật Phòng, chống khủng bố - đạo luật quy định

toàn diện, thống nhất về phòng, chống khủng bố ..................................... 130

3.5.3. Sửa đổi, bổ sung, khắc phục những điểm bất cập, không hợp

lý trong các văn bản pháp luật hiện hành về phòng, chống

khủng bố ........................................................................................................................... 133

KẾT LUẬN 137

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 139

5. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Khủng bố là một trong những loại tội phạm đặc biệt nguy hiểm, trực tiếp
xâm phạm tính mạng, sức khoẻ của con người và đe doạ nghiêm trọng đến an
ninh, trật tự xã hội của quốc gia và cộng đồng quốc tế. Trên thực tế, hoạt động
khủng bố đã tồn tại từ lâu trong xã hội loài người tuy nhiên đến nay nó mới trở
thành một trong những chiến lược chủ chốt của chủ nghĩa cực đoan.

Trong những năm qua, hoạt động khủng bố quốc tế ngày càng gia tăng
với nhiều hình thức, thủ đoạn tinh vi và mức độ ngày càng nghiêm trọng. Sự
kiện ngày 11 tháng 9 năm 2001 là hành vi điển hình của hoạt động khủng bố
quốc tế. Sự kiện này đã làm cho tất cả các quốc gia chú ý hơn đến vấn đề an
ninh đồng thời nó đã mở ra một kỷ nguyên mới: kỷ nguyên của chủ nghĩa
khủng bố quốc tế và cùng với đó là kỷ nguyên của sự hợp tác quốc tế chống
khủng bố. Sau sự kiện ngày 11 tháng 9 năm 2001 và sau cuộc tấn công vào
Afghanistan, chủ nghĩa khủng bố không hề thuyên giảm, thậm chí nó còn bột
phát và trở nên táo tợn hơn. Các vụ tấn công khủng bố liên tiếp xảy ra, gây bất
ổn ở nhiều nơi, đe doạ hoà bình và an ninh thế giới. Chủ nghĩa khủng bố đã và
đang làm cho nhiều quốc gia, chính phủ trên thế giới phải đau đầu. Cho đến
thời điểm hiện tại, hoạt động khủng bố đã trở thành vấn đề toàn cầu, không
chỉ xâm hại đến sự ổn định của một quốc gia, một chính phủ mà còn đe doạ
nghiêm trọng đến hoà bình và an ninh quốc tế.

Trong thực tiễn, khủng bố thường nhằm vào các mục tiêu quân sự,
chính trị để gây tiếng vang lớn; các mục tiêu kinh tế để giảm bớt sức mạnh
kinh tế của đối phương; các hệ thống thông tin để gây thiệt hại về cơ sở vật
chất, gián đoạn thông tin, thậm chí là nhằm vào các mục tiêu dân sự, ám sát
thủ lĩnh phe đối lập hoặc gây ra các cuộc khủng bố trước hoặc sau các cuộc
bầu cử nhằm phá hoại uy tín của các ứng cử viên sáng giá. Chủ nghĩa khủng
bố hiện nay đã không chỉ giới hạn trong một quốc gia mà còn lan rộng ra các

1

6. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


khu vực và toàn cầu với quy mô phá hoại ngày càng lớn và thủ đoạn ngày
càng tinh vi hơn. Tội phạm khủng bố đang trở thành thách thức lớn đối với
hoà bình, an ninh quốc tế, do đó, hợp tác đấu tranh chống khủng bố là một
trong những mối quan tâm hàng đầu của toàn nhân loại. Chống khủng bố là
nhiệm vụ của tất cả các quốc gia trên thế giới. Muốn giải quyết được vấn đề
khủng bố quốc tế cần phải có sự nỗ lực chung của toàn nhân loại, sự hợp tác
chặt chẽ của tất cả các quốc gia, các tổ chức quốc tế, các tổ chức chính trị xã
hội và mọi công dân.

Đứng trước thách thức của hoạt động khủng bố, Liên hợp quốc đã có
những nỗ lực quan trọng trong việc xây dựng khung pháp lý quốc tế về chống
khủng bố để thu hút và tăng cường sự hợp tác giữa các quốc gia trong khuôn khổ
đa phương cùng đấu tranh ngăn chặn các hoạt động này. Cho đến nay, đã có 14
Công ước và Nghị định thư quốc tế và nhiều Nghị quyết của Hội đồng Bảo an
Liên hợp quốc… liên quan đến chống khủng bố được xây dựng, ban hành.

Việc xây dựng, ban hành các điều ước quốc tế về chống khủng bố nêu
trên đã khẳng định sự thành công của Liên hợp quốc trên lĩnh vực xây dựng
pháp luật quốc tế và góp phần định hướng hoàn thiện hệ thống pháp luật của
các quốc gia về phòng, chống khủng bố. Trên cơ sở các văn bản pháp lý quốc
tế về chống khủng bố, các quốc gia ký kết hoặc tham gia Công ước và Nghị
định thư có trách nhiệm nội luật hoá những quy phạm pháp lý quốc tế, ban
hành các văn bản pháp luật và áp dụng các biện pháp cần thiết nhằm đấu tranh
chống khủng bố có hiệu quả.

Mặc dù đến nay, cộng đồng quốc tế đã xây dựng được 14 Công ước và
Nghị định thư quốc tế cũng như nhiều Nghị quyết của Hội đồng Bảo an Liên
hợp quốc liên quan đến chống khủng bố quốc tế và đã có sự hợp tác của nhiều
quốc gia trong việc chống khủng bố nhưng do tính chất nguy hiểm, thủ đoạn
tinh vi và phạm vi hoạt động xuyên quốc gia của tội phạm khủng bố nên hoạt
động đấu tranh chống khủng bố quốc tế vẫn chưa thực sự đạt được hiệu quả

2

7. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


cao. Do vậy, việc nghiên cứu pháp luật quốc tế về chống khủng bố, tìm ra
những điểm bất cập của hệ thống pháp luật này có vai trò quan trọng trong
việc xây dựng các quy định, đề ra các giải pháp mới phù hợp với thực trạng
hoạt động khủng bố quốc tế hiện nay để có thể trừng trị, hạn chế và ngăn ngừa
các hành vi khủng bố quốc tế.

Đối với Việt Nam, vấn đề chống khủng bố cũng luôn là vấn đề được
Đảng và Nhà nước quan tâm. Trên cơ sở nhận thức sâu sắc mối nguy cơ và
thảm hoạ tiềm tàng của các hành động khủng bố, trong Hội nghị cấp cao
ASEAN lần thứ VII tại Brunei ngày 05 tháng 11 năm 2001, Thủ tướng Phan
Văn Khải đã từng tuyên bố: “Việt Nam cho rằng cần kiên quyết lên án và
chống lại các hành động khủng bố dưới mọi hình thức”. Để thể hiện quyết
tâm chống khủng bố quốc tế, trong những năm qua, Việt Nam đã gia nhập
nhiều điều ước quốc tế liên quan đến lĩnh vực chống khủng bố và ban hành
nhiều văn bản pháp luật điều chỉnh vấn đề này. Tuy nhiên, pháp luật về chống
khủng bố của Việt Nam còn thiếu và chưa đồng bộ. Một số quy định của các
Công ước quốc tế liên quan đến vấn đề chống khủng bố mà Việt Nam đã ký
kết và tham gia chưa được nội luật hoá đầy đủ trong các văn bản quy phạm
pháp luật Việt Nam. Vì vậy, cần thiết phải nghiên cứu pháp luật về chống
khủng bố quốc tế để xây dựng và hoàn thiện pháp luật chống khủng bố của
Việt Nam, khắc phục những điểm bất cập trong hệ thống pháp luật của Việt
Nam hiện nay.

Từ chủ trương của Đảng và Nhà nước, yêu cầu của thực tiễn và yêu cầu
hoàn thiện pháp luật Việt Nam, việc nghiên cứu, hệ thống hoá các văn bản
pháp luật quốc tế liên quan đến khủng bố, phân tích, chỉ ra những điểm hạn
chế của pháp luật Việt Nam về chống khủng bố để hoàn thiện hơn nữa pháp
luật Việt Nam là cần thiết. Vì lý do đó tôi chọn đề tài "Pháp luật quốc tế với

vấn đề khủng bố quốc tế: Một số vấn đề lý luận và thực tiễn" làm luận văn
tốt nghiệp của mình.

3

8. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài

Đã có một số tác giả nghiên cứu về đề tài chống khủng bố trong pháp
luật quốc tế. Trong đó có thể kể đến một số công trình khoa học sau:

- Đề tài khoa học cấp Bộ “Những giải pháp cơ bản phòng, chống khủng
bố ở Việt Nam trong tình hình hiện nay” do TS. Bùi Trung Thành, Học viện
An ninh nhân dân làm chủ nhiệm, nghiệm thu năm 2004;

- Đề tài khoa học cấp Bộ “Khủng bố và giải pháp phòng, chống khủng
bố ở nước ta hiện này” do PGS. TS. Hoàng Công Tư, Phó Tổng cục trưởng
Tổng cục I, Bộ Công an làm Chủ nhiệm, nghiệm thu năm 2007;

- Sách Khủng bố và chống khủng bố của tác giả Nam Hồng, Nxb Lao

động, Hà Nội năm 2001;

- Sách Pháp luật về chống khủng bố của một số nước trên thế giới do
Phạm Văn Lợi (chủ biên), Nxb Tư pháp, Hà Nội;

- Công Phương Vũ (2003), Khủng bố quốc tế - Cơ sở pháp lý quốc tế
ngăn ngừa và trừng trị khủng bố quốc tế, Luận văn tốt nghiệp đại học, chuyên
ngành Luật Quốc tế tại Trường Đại học Luật Hà Nội, 2003.

Tuy nhiên, các công trình kể trên nghiên cứu vấn đề khủng bố và chống
khủng bố một cách khái quát và sơ lược trên một phạm vi nhất định (như:
nghiên cứu về khái niệm khủng bố, các tổ chức khủng bố); chỉ đưa ra các giải
pháp để phòng, chống khủng bố nói chung hoặc phòng, chống khủng bố xảy
ra trên một địa bàn nhất định; chưa phản ánh toàn diện và đầy đủ về khủng bố
quốc tế và vấn đề chống khủng bố quốc tế. Hơn nữa, các công trình được
nghiên cứu từ những năm trước đây nên chưa cập nhật được những thay đổi
trong pháp luật chống khủng bố cho đến thời điểm hiện tại. Đến nay, chưa có
một công trình tập hợp, hệ thống hoá một cách toàn diện hệ thống pháp luật
quốc tế về chống khủng bố. Chính vì vậy, trong luận văn của mình tác giả sẽ
đề cập đến quá trình hình thành và phát triển của chủ nghĩa khủng bố; đưa ra
nhận thức chung về khủng bố; khái quát khung pháp lý quốc tế và văn bản

4

9. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


pháp luật quốc gia về chống khủng bố và đưa ra một số giải pháp để hoàn
thiện quy định của pháp luật quốc tế cũng như pháp luật Việt Nam trong lĩnh
vực phòng, chống khủng bố quốc tế.

3. Mục đích của luận văn

Luận văn hướng đến tập hợp, hệ thống hoá những quy định của pháp
luật quốc tế về chống khủng bố để đưa đến một cái nhìn tổng quan về hệ
thống pháp luật liên quan đến khủng bố quốc tế; đánh giá hệ thống pháp luật
quốc tế về phòng, chống khủng bố, trên cơ sở đó đưa ra giải pháp để hoàn
thiện khung pháp lý quốc tế trong lĩnh vực phòng, chống khủng bố; đồng thời,
đưa ra những kiến nghị để hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam về chống
khủng bố, đề xuất những điều ước quốc tế về chống khủng bố Việt Nam nên
ký kết và tham gia trong thời gian tới.

4. Nhiệm vụ của luận văn

Luận văn tập trung vào việc giải quyết những nhiệm vụ sau:

Thứ nhất, khái quát những vấn đề lý luận về khủng bố như khái niệm,
nguyên nhân dẫn đến khủng bố, đặc điểm của tội phạm khủng bố.

Thứ hai, tập hợp, khái quát hoá, đưa đến cái nhìn tổng quan về hệ thống
pháp luật quốc tế về phòng, chống khủng bố.

Thứ ba, phân tích một số quy định cơ bản của một số Công ước quốc tế
về chống khủng bố; phân tích cơ chế triển khai, giám sát việc thực hiện các
khung pháp lý này.

Thứ tư, nêu và phân tích một số hạn chế trong pháp luật quốc tế và
pháp luật Việt Nam về khủng bố và đưa ra một số giải pháp góp phần hoàn
thiện quy định của pháp luật quốc tế và Việt Nam trong lĩnh vực phòng,
chống khủng bố quốc tế.

5. Phương pháp tiếp cận vấn đề

Để tài nghiên cứu được tiếp cận theo phương pháp duy vật biện chứng
và duy vật lịch sử - phương pháp luận của khoa học pháp lý nói chung và

5

10. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


khoa học luật quốc tế nói riêng. Bên cạnh đó, tác giả cũng sử dụng các
phương pháp nghiên cứu khác như: phương pháp phân tích - tổng hợp,
phương pháp so sánh luật học, phương pháp đối chiếu và các phương pháp
nghiên cứu truyền thống và hiện đại khác…

6. Nội dung

Luận văn được kết cấu thành 3 chương, cụ thể như sau:

Chương 1: Những vấn đề lý luận về khủng bố quốc tế.

Chương 2: Khái quát khung pháp lý quốc tế về phòng, chống khủng bố.

Chương 3: Một số giải pháp góp phần hoàn thiện pháp luật và nâng cao
hiệu quả công tác phòng, chống khủng bố ở Việt Nam trong giai đoạn hiện nay.











































6

11. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


Chương 1

NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ KHỦNG BỐ QUỐC TẾ



1.1. Khái niệm khủng bố quốc tế và nguyên nhân dẫn đến khủng bố
quốc tế

1.1.1. Khái niệm khủng bố quốc tế

Khủng bố là một hiện tượng xã hội phức tạp, mang tính tiêu cực và
đang trở thành mối đe doạ đối với loài người trong thế kỷ XXI. Do mức độ
ảnh hưởng của nó tới hoà bình và an ninh quốc tế nên khủng bố đang là một
trong những vấn đề được các nhà khoa học trên thế giới quan tâm nghiên cứu
dưới nhiều góc độ khác nhau để tìm ra biện pháp đấu tranh có hiệu quả.

Dưới góc độ chính trị, xã hội, trong những điều kiện, bối cảnh lịch sử
khác nhau, nhận thức về chủ nghĩa khủng bố cũng có những điểm khác biệt
nhất định.

Chủ nghĩa khủng bố đã xuất hiện ngay từ thời kỳ đầu của lịch sử nhân
loại. Nhà sử học người Hy Lạp Xenophone (431-350TCN) đã viết về hiệu quả
của chiến tranh tâm lý đối với dân chúng phe đối lập. Các hoàng đế Roma đã
sử dụng các biện pháp trục xuất, xung công tài sản riêng và tử hình như là các
biện pháp để ngăn chặn sự chống đối với chế độ cai trị của họ. Một số hoàng
đế Trung Hoa đã nâng lên thành cơ sở lý luận đặt nền móng cho sự nhận thức
về “chủ nghĩa khủng bố” ngày nay. Đó là tư tưởng “Sát nhất dân, vạn dân cụ”
(Giết một người, hàng vạn người khác phải sợ hãi) [56]. Tư tưởng này còn
được thể chế trong luật pháp của nhiều quốc gia châu Á và gây ra những cuộc
thảm sát đẫm máu mang tính hợp pháp của nhiều chế độ chuyên quyền độc
đoán phương Đông.

Tuy hiện tượng khủng bố đã xuất hiện từ lâu nhưng thuật ngữ khủng bố
đến thời kỳ sau này mới xuất hiện. Trên thực tế, thuật ngữ "khủng bố" và "kẻ
khủng bố" được sử dụng lần đầu tiên vào năm 1795, từ Thời kỳ khủng bố

7

12. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


(1793 - 1794) ở nước Pháp. Chính quyền cách mạng nước Pháp lúc đó (chính
quyền Terreur) đã thiết lập một chế độ độc tài và tiến hành các biện pháp kinh
tế hà khắc. Tuy nhiên, những người Giacôbanh lãnh đạo chính phủ Pháp lúc
đó đồng thời cũng là những người cách mạng và dần dần "sự khủng bố" -
“terreur” được dùng để chỉ hoạt động bạo lực cách mạng nói chung. Tuy
nhiên, cũng có một số quan niệm cho rằng thuật ngữ “khủng bố” xuất hiện
vào năm 1798 do nhà triết học Đức Immanuel Kant sử dụng để mô tả sự bi
quan về số phận con người và cùng năm đó thuật ngữ này cũng xuất hiện
trong một phụ lục của Đại từ điển Viện Hàn lâm Pháp [27].

Việc sử dụng thuật ngữ "kẻ khủng bố" theo nghĩa một người chống lại
chính phủ được ghi lại tại Ailen năm 1866 và tại Nga năm 1883. Khái niệm
này được dùng để chỉ những kẻ chống phá chính quyền với triết lý và lý tưởng
vô chính phủ, phủ nhận nhà nước, các đạo luật do nhà nước ban hành và tài
sản của công dân [28].

Trên bình diện quốc tế, lần đầu tiên khái niệm “khủng bố quốc tế” được
sử dụng tại diễn đàn của 06 hội nghị quốc tế về thống nhất hoá luật hình sự
(năm 1927). Các hội nghị này đã lưu ý cộng đồng quốc tế về vấn đề chống
khủng bố quốc tế. Các hội nghị đã hoàn thành việc xếp loại các tội phạm
trong nội hàm khái niệm khủng bố quốc tế và gián tiếp góp phần đưa ra quyết
định loại bỏ một số hành vi khỏi nhóm tội phạm chính trị không bị dẫn độ
trong điều ước quốc tế về lĩnh vực này [56, tr.9]. Tiếp đó, vào năm 1934, Hội
nghị quốc tế về thống nhất hoá luật hình sự được triệu tập tại Mardrit (Tây
Ban Nha) đã thành công trong việc đưa ra một định nghĩa khủng bố, theo đó,
đây là việc sử dụng biện pháp bất kỳ có khả năng khủng bố dân cư nhằm mục
đích phá huỷ toàn bộ cơ cấu tổ chức xã hội, chống phá nhân dân.

Năm 1934, vụ sát hại vua Nam Tư và Bộ trưởng Ngoại giao Pháp ngay
trên lãnh thổ nước Pháp đã làm dấy lên làn sóng đấu tranh trên toàn thế giới
và theo đề nghị của Pháp, Hội quốc liên với vai trò gìn giữ hòa bình và an

8

13. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


vành quốc tế đã đảm nhận trách nhiệm về vấn đề khủng bố. Hội quốc liên đã
thành lập một Uỷ ban đặc biệt gồm 11 quốc gia để soạn thảo công ước chống
các tội phạm được thực hiện nhằm mục đích chính trị và khủng bố. Bản dự
thảo điều ước sau đó đã được 20 quốc gia thông qua tại Giơ ne vơ ngày 16-
11-1937 [56, tr.10]. Công ước năm 1937 được ghi nhận là sự cố gắng của
cộng đồng quốc tế trong việc đấu tranh phòng, chống khủng bố và có tác động
thúc đẩy sự hợp tác giữa các quốc gia trong lĩnh vực này.

Sau Công ước Giơ ne vơ 1937, dưới sự nỗ lực của Liên hợp quốc và
các tổ chức quốc tế khác (như Tổ chức hàng không dân dụng quốc tế ICAO,
Tổ chức Hàng hải quốc tế IMO…), nhiều Công ước quốc tế liên quan đến
phòng, chống khủng bố đã tiếp tục được ban hành. Tuy nhiên, các công ước
quốc tế này không nêu ra một khái niệm cụ thể về chống khủng bố mà chỉ liệt
kê các hành vi bị coi là khủng bố. Cho đến nay vẫn chưa có một khái niệm
đầy đủ, toàn diện và thống nhất quan điểm của các quốc gia về khủng bố. Do
đó, để đưa ra khái niệm khủng bố cần xem xét quan điểm của các quốc gia và
cộng đồng quốc tế về vấn đề này.

1.1.1.1. Khái niệm khủng bố trong các văn bản quốc tế

Hiện nay, trong khuôn khổ Liên hợp quốc và các tổ chức thành viên (ICAO,
IMO, IAEA…) có 14 điều ước quốc tế đa phương về chống khủng bố đã được
thông qua. Ngoài ra còn rất nhiều điều ước quốc tế khu vực, hiệp định quốc tế song
phương và các nghị quyết của Đại hội đồng, Hội đồng bảo an Liên hợp quốc về các
biện pháp đấu tranh chống khủng bố. Mặc dù, hệ thống văn bản quy phạm pháp luật
quốc tế về chống khủng bố tương đối lớn, tuy nhiên chưa văn bản nào đưa ra được
định nghĩa rõ ràng, toàn diện về khủng bố. Trong bối cảnh quốc tế hiện nay, việc
đưa ra định nghĩa chung về khủng bố là cấp thiết vì có như vậy mới nâng cao được
hiệu quả hợp tác đấu tranh phòng chống tội phạm này [26].

Trong 14 điều ước quốc tế thuộc khuôn khổ Liên hợp quốc về đấu tranh
chống khủng bố hiện nay chỉ có 3 công ước trực tiếp nhắc đến khái

9

14. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


niệm "khủng bố” (terrorism) ngay tại tiêu đề, đó là: Công ước New York năm
1997 về trừng trị khủng bố bằng bom (International convention for the
suppression of terrorist bombings); Công ước New York năm 1999 về trừng
trị việc tài trợ khủng bố (International convention for the suppression of the
financing of terrorism); Công ước New York năm 2005 về ngăn chặn các
hành vi khủng bố hạt nhân (International convention for the suppression of
acts of nuclear terrorism).

Trong ba công ước quốc tế nêu trên, Công ước New York năm 1999 về
trừng trị hành vi tài trợ khủng bố bên cạnh việc định nghĩa hành vi tài trợ
khủng bố đã gián tiếp quy định thế nào là khủng bố. Theo Công ước này thì
khủng bố là: i) "Bất kì hành vi nào cấu thành một tội phạm trong phạm vi và
được định nghĩa tại một trong số các điều ước về đấu tranh chống khủng bố
còn lại (được quy định tại phụ lục)” hoặc ii) "Bất kì hành vi nào khác với ý
định giết hại hoặc làm bị thương nghiêm trọng đến thân thể thường dân, hoặc
bất kì người nào khác không tham gia vào chiến sự trong bối cảnh xung đột
vũ trang, nếu mục đích của hành vi này về bản chất hoặc bối cảnh xảy ra là
nhằm hăm doạ dân chúng hay ép buộc một chính phủ hoặc một tổ chức quốc
tế phải thực hiện hoặc không thực hiện bất kì hành vi nào” (Điều 2). Tuy
nhiên, khó có thể coi quy định nêu ra tại Điều 2 Công ước New York năm
1999 là định nghĩa khủng bố hoàn chỉnh bởi: Thứ nhất, đây là định nghĩa gián
tiếp được đưa ra thông qua định nghĩa khác; Thứ hai, Khoản 1 Điều này
không nêu được dấu hiệu cấu thành tội khủng bố mà dẫn chiếu đến một số tội
phạm được quy định tại các công ước khác cho nên chỉ thuần tuý mang tính
chất liệt kê; Thứ ba, Khoản 2 có nêu được một số dấu hiệu của tội khủng bố
(về hành vi, khách thể, mục đích…) nhưng cũng chỉ đề cập thêm được các
hành vi xâm phạm tính mạng và sức khoẻ con người.

Trong khi đó, Công ước New York năm 1997 về trừng trị khủng bố
bằng bom và Công ước New York năm 2005 về ngăn chặn các hành vi khủng

10

15. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


bố hạt nhân chỉ đưa ra định nghĩa về từng loại hành vi khủng bố cụ thể, ví dụ
khủng bố bằng bom là việc: "ném, đặt làm nổ hoặc kích nổ một cách bất hợp
pháp và cố ý một thiết bị gây nổ hoặc gây chết người khác tại, vào, hoặc
chống lại một địa điểm công cộng, một trang thiết bị của nhà nước hoặc
Chính phủ, một hệ thống giao thông công cộng hoặc cơ sở hạ tầng” (Điều 2
Công ước New York năm 1997 về việc trừng trị khủng bố bằng bom); theo
Công ước New York năm 2005 về ngăn ngừa các hành vi khủng bố hạt nhân
thì "một người bị coi là phạm tội khủng bố hạt nhân nếu người đó, một cách
có chủ định và bằng con đường bất hợp pháp sở hữu nguyên liệu phóng xạ,
chế tạo hay sở hữu thiết bị hạt nhân với mục đích gây thương vong lớn hay
nhằm phá hoại cơ sở hạ tầng hay môi trường; sử dụng nguyên liệu hay thiết bị
phóng xạ, sử dụng hoặc phá hoại cơ sở hạt nhân để tạo ra sự rò rỉ phóng xạ
gây thương vong lớn, nhằm phá hoại cơ sở hạ tầng hay môi trường để ép buộc
thể nhân hay pháp nhân, tổ chức quốc gia hay quốc gia phải thực hiện hay
không thực hiện hành động nào đó” (Điều 2 Công ước).

Ngoại trừ 3 Công ước nêu trên, 11 Công ước còn lại không nhắc đến
khái niệm khủng bố một cách trực tiếp ở tiêu đề mà chỉ quy định về những tội
phạm mà việc thực hiện các tội phạm đó được coi như biểu hiện của khủng bố
quốc tế. Ví dụ tại phần mở đầu, Công ước New York năm 1979 về chống bắt
cóc con tin ghi nhận: "Xét rằng việc bắt cóc con tin là một tội phạm gây lo
ngại sâu sắc cho cộng đồng quốc tế...; Nhận thấy rõ sự cấp thiết phải phát
triển hợp tác quốc tế giữa các quốc gia trong việc đưa ra các sáng kiến và sử
dụng các biện pháp hữu hiệu để ngăn chặn, truy tố và trừng trị tất cả các
hành vi bắt con tin như là những biểu hiện của khủng bố quốc tế”; hay như
Công ước Montreal năm 1991 về việc đánh dấu chất nổ dẻo để nhận biết tại
phần mở đầu có ghi: "Bày tỏ mối lo ngại sâu sắc đối với các hành vi khủng bố
nhằm phá hoại tàu bay, các phương tiện giao thông và các mục tiêu khác; Lo
ngại rằng các vật nổ dẻo vẫn được sử dụng cho các hành vi khủng bố như

11

16. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


vậy; Xét rằng việc đánh dấu vật liệu nổ dẻo để nhận biết sẽ góp phần quan
trọng vào việc ngăn chặn các hành vi bất hợp pháp đó”...

Không chỉ các công ước quốc tế mà các Nghị quyết của Hội đồng Bảo
an Liên hợp quốc về các biện pháp phòng, chống khủng bố cũng không đưa ra
định nghĩa cụ thể nào về khủng bố. Ngay cả Nghị quyết số 1373 ngày
28/9/2001 làm cơ sở ra đời Uỷ ban chống khủng bố thuộc Hội đồng Bảo an
Liên hợp quốc mặc dù kêu gọi "các quốc gia hợp tác khẩn thiết nhằm phòng
và trấn áp các hành động khủng bố, thông qua sự tăng cường hợp tác và thực
hiện đầy đủ các công ước quốc tế liên quan đến chủ nghĩa khủng bố” cũng
không đưa ra định nghĩa cụ thể về khủng bố.

Hầu hết các điều ước quốc tế khu vực cũng không đưa ra được định
nghĩa khủng bố. Các điều ước này trong phạm vi hợp tác đấu tranh chống
khủng bố lại dẫn ra những hành vi được quy định tại các công ước quốc tế đa
phương của Liên hợp quốc. Ví dụ, Công ước của châu Âu về chống khủng bố
năm 1977 ngay tại Điều 1 đã đưa ra các hành vi thuộc phạm vi điều chỉnh của
Công ước, yêu cầu các quốc gia thành viên phải tội phạm hoá, đó là các hành

vi được nêu trong Công ước La Haye năm 1970 về trừng trị việc chiếm giữ
bất hợp pháp tàu bay; Công ước Montreal năm 1971 về việc trừng trị các hành

vi bất hợp pháp chống lại an toàn hàng không dân dụng; Công ước New York
năm 1973 về việc ngăn ngừa và trừng trị các tội phạm chống lại những người

được hưởng bảo hộ quốc tế, bao gồm viên chức ngoại giao. Thời gian kí kết

Công ước châu Âu năm 1977 thì Công ước về chống bắt cóc con tin năm
1979 hay Công ước trừng trị khủng bố bằng bom năm 1997... chưa ra đời, tuy
nhiên các tội phạm nghiêm trọng liên quan đến bắt cóc, giam giữ trái phép, tội
phạm nghiêm trọng liên quan đến việc sử dụng bom, lựu đạn, rocket, súng tự

động, bom thư... đã được liệt kê trong Công ước. Tiếp đó, vào tháng 11/2007
tại Cebu, các quốc gia trong khu vực Đông Nam Á (ASEAN) đã ký Công ước
chung về chống khủng bố (ASEAN Convention on Counter Terrorism). Điều

12

17. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


2 Công ước này quy định về "Những hành vi phạm tội khủng bố” đã ghi nhận
các hành vi theo 13 công ước đa phương về đấu tranh chống khủng bố trong
khuôn khổ Liên hợp quốc: "Đối với các mục đích của Công ước này, tội phạm
có nghĩa là bất kì hành vi phạm tội trong phạm vi được liệt kê như sau:

- Công ước La Haye năm 1970 về trừng trị việc chiếm giữ bất hợp pháp
tàu bay.

- Công ước Montreal năm 1971 về trừng trị những hành vi bất hợp
pháp chống lại an toàn hàng không dân dụng.

- Công ước New York năm 1973 về ngăn chặn và trừng trị các tội phạm
chống lại những người được bảo hộ quốc tế, bao gồm viên chức ngoại giao.

- Công ước New York năm 1979 về chống bắt cóc con tin.

- Công ước Viên năm 1979 về bảo vệ an toàn vật liệu hạt nhân.

- Nghị định thư Montreal năm 1988 về trừng trị các hành vi bạo lực bất
hợp pháp tại cảng hàng không dân dụng quốc tế.

- Công ước Rome năm 1988 về trừng trị các hành vi bất hợp pháp
chống lại an toàn hành trình hàng hải.

- Nghị định thư Rome năm 1988 về trừng trị các hành vi bất hợp pháp
chống lại những công trình cố định trên thềm lục địa.

- Công ước New York năm 1997 về trừng trị khủng bố bằng bom.

- Công ước New York năm 1999 về trừng trị hành vi tài trợ cho khủng bố.

- Công ước Viên năm 2005 (sửa đổi Công ước Viên năm 1980) về bảo
vệ an toàn vật liệu hạt nhân.

- Công ước New York năm 2005 về ngăn ngừa các hành vi khủng bố
bằng hạt nhân.

- Nghị định thư năm 2005 bổ sung Công ước về ngăn chặn các hành vi
phi pháp chống lại an toàn hàng hải.

- Nghị định thư năm 2005 bổ sung Nghị định thư về trừng trị những
hành vi bất hợp pháp chống lại những công trình trên thềm lục địa ký tại
London ngày 14/10/2005 [26].

13

18. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


Mặc dù một số văn bản quốc tế nêu trên không định nghĩa khủng bố một
cách trực tiếp nhưng nhìn nhận một cách khách quan, chúng ta vẫn có thể xác định
được nội hàm của khái niệm khủng bố trong nhiều văn bản quốc tế khác nhau.

Theo Quyết định của Hội đồng chung của EU ngày 13/6/2002 về việc chống
chủ nghĩa khủng bố định nghĩa các tội khủng bố “với bản chất hoặc tuỳ bối cảnh,
có thể gây nguy hại nghiêm trọng đối với một quốc gia hoặc một tổ chức quốc tế và
tội đã phạm có mục đích: đe doạ nghiêm trọng người dân hoặc ép buộc chính phủ
hoặc một tổ chức quốc tế thực hiện hoặc rút bỏ việc thực hiện một hành động hoặc
làm mất ổn định nghiêm trọng hoặc huỷ hoại cơ cấu xã hội, kinh tế, thể chế và
chính trị căn bản của một quốc gia hoặc một tổ chức quốc tế”.

Theo Công ước của Hội nghị các quốc gia Hồi giáo (Công ước OIC) thì
“Khủng bố là bất kỳ hành động bạo lực nào, hay sự đe doạ sử dụng bạo lực
được tiến hành kế hoạch phạm tội bởi một cá nhân hay một tập thể nhằm
khủng bố người dân hay đe doạ làm hại họ, hoặc gây nguy hiểm đến tính
mạng, danh dự của người dân, đến tài sản của cá nhân hay tập thể”.

Theo Công ước về đấu tranh chống khủng bố của tổ chức các quốc gia
châu Mỹ thì khủng bố có thể là các dạng tội phạm điển hình như giết người,
đốt cháy hoặc thiêu huỷ và sử dụng chất nổ hoặc thuốc nổ, nhưng khác với
các hành vi hình sự là khủng bố cố ý mang đến sự hoảng sợ, phá hoại và
những tên khủng bố thường nằm trong một tổ chức với mục đích phá kỉ
cương xã hội, làm tê liệt sức phản kháng của xã hội, làm tăng thêm sự đau
đớn cho xã hội [9].

Các cơ quan hữu quan của Liên hợp quốc nhận định:

Hoạt động khủng bố là hoạt động huỷ hoại nhân quyền, quyền dân
chủ và tự do cá nhân, uy hiếp sự an toàn và toàn vẹn lãnh thổ của
quốc gia, tạo sức ép lên quốc gia, phá vỡ văn minh xã hội, là hành

vi phạm tội với việc gây hậu quả bất lợi cho sự phát triển kinh tế -
xã hội [28].

14

19. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


Tuyên ngôn về vấn đề chủ nghĩa khủng bố của Liên hợp quốc nêu rõ: "Tất
cả các hình thức của chủ nghĩa khủng bố, dù xảy ra ở nơi nào, ai là kẻ chủ mưu,
và hành vi phạm tội ra sao, cũng không thể thanh minh, cho nên thông qua các
điều của Hiệp ước quốc tế, cần tăng thêm mức độ xử phạt" [28].

Như vậy, cho đến thời điểm hiện tại, cộng đồng quốc tế vẫn chưa đưa ra
được định nghĩa chung hoàn chỉnh về khủng bố mà mới chỉ ghi nhận một số
hành vi nhất định là khủng bố và các biện pháp để hợp tác đấu tranh chống lại
các hành vi này. Song, những hành vi được ghi nhận này đã ít nhiều phản ánh
được bản chất của hiện tượng khủng bố. Chúng ta có thể nhận biết hành động
khủng bố dựa trên một số dấu hiệu như: dấu hiệu về động cơ chính trị của
hành vi bạo lực; dấu hiệu về mục đích của hành vi bạo lực, các yếu tố chủ thể,
khách thể của hoạt động khủng bố…

1.1.1.2. Khái niệm khủng bố quốc tế theo pháp luật của một số quốc gia
trên thế giới

Để ngăn chặn hoạt động khủng bố, trừng trị hành vi xâm hại tới hoà
bình, an ninh, các quốc gia đã có nhiều nỗ lực trong việc đưa ra khái niệm
khủng bố. Có thể kể đến một số khái niệm pháp lý về khủng bố của một số
quốc gia như:

a) Hoa Kỳ:

+ Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ đưa ra quan điểm về khủng bố như sau:

"Khủng bố là việc sử dụng hoặc đe doạ sử dụng bạo lực một cách có tính toán
nhằm tạo ra nỗi khiếp sợ, với ý đồ ép buộc hoặc đe doạ các chính phủ hoặc
(các cộng đồng) xã hội, trong việc theo đuổi những mục tiêu mà thường là về
chính trị, tôn giáo hoặc tư tưởng".

+ Bộ luật Hình sự Hoa Kỳ quy định: "Khủng bố quốc tế - Những hoạt

động liên quan đến các hành động bạo lực hoặc nguy hiểm với đời sống con
người, mà vi phạm pháp luật hình sự của Hợp chủng quốc Hoa Kỳ hoặc của
bất kỳ bang nào thuộc Hợp chủng quốc, hoặc sẽ vi phạm Luật Hình sự nếu

15

20. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


hành động đó được thực hiện trong phạm vi nước Mỹ hoặc bất kỳ bang nào;
được thực hiện nhằm mục đích đe doạ hoặc cưỡng ép, khống chế một cộng
đồng dân cư; hoặc nhằm gây ảnh hưởng đến chính sách của một chính phủ
bằng sự cưỡng bức đe doạ; hoặc nhằm tác động đến sự điều hành của một
chính phủ thông qua việc sát hại hoặc bắt cóc; và xảy ra chủ yếu bên ngoài
lãnh thổ Hoa Kỳ kiểm soát, hoặc ở những vùng biên giới liên quốc gia, theo
những cách thức mà đã được hoàn tất, những người này có ý đồ đe doạ hoặc
cưỡng ép chính phủ, hoặc khu vực ở đó những kẻ phạm tội hoạt động hoặc
tìm cách xin tị nạn" (Điều 18, Bộ luật Hình sự Hoa Kỳ).

Như vậy, Hoa Kỳ đã xác định hoạt động khủng bố theo những dấu
hiệu: Hành vi (hành động bạo lực hoặc nguy hiểm với đời sống con người);
dấu hiệu mục đích (nhằm đe doạ hoặc cưỡng ép, khống chế một cộng đồng
dân cư; hoặc nhằm gây ảnh hưởng đến chính sách của một chính phủ bằng sự
cưỡng bức đe doạ; hoặc nhằm tác động đến sự điều hành của một chính phủ
thông qua việc sát hại hoặc bắt cóc).

b) Liên bang Nga

- Luật về chống khủng bố (ngày 25 tháng 7 năm 1998 số 130 - FZ) của

Liên bang Nga đã đưa ra khái niệm:

+ Chủ nghĩa khủng bố là việc sử dụng bạo lực hoặc đe doạ sử dụng bạo
lực đối với các cá nhân hoặc tổ chức, cũng như làm tổn hại hoặc đe doạ làm
tổn hại tài sản và các mục tiêu vật chất khác, tạo ra mối nguy hiểm chết người,
gây thiệt hại tài sản đáng kể hoặc gây ra những hậu quả nghiêm trọng khác
đối với xã hội, được thực hiện nhằm gây rối loạn an toàn xã hội, làm cho dân
chúng khiếp sợ, hoặc tác động đối với việc thông qua các quyết định của các
cơ quan chính quyền có lợi cho bọn khủng bố, hoặc đáp ứng những lợi ích tài
sản phi pháp và (hoặc) những lợi ích khác; xâm hại đến cuộc sống của nhà
hoạt động quốc gia hoặc xã hội, được tiến hành nhằm mục đích chấm dứt hoạt
động quốc gia hoặc hoạt động chính trị của người đó hoặc trả thù do hoạt

16

21. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


động đó; tấn công vào đại diện nước ngoài hoặc cán bộ của tổ chức quốc tế được
bảo vệ quốc tế, cũng như tấn công vào các trụ sở làm việc hoặc phương tiện giao
thông của những người được bảo vệ quốc tế, nếu như hành vi đó được tiến hành
nhằm khiêu khích chiến tranh hoặc làm phức tạp quan hệ quốc tế.

+ Hành động khủng bố là việc tiến hành trực tiếp hành động tội phạm
mang tính chất khủng bố dưới hình thức gây nổ, thiêu huỷ, sử dụng hoặc đe
doạ sử dụng các thiết bị gây nổ hạt nhân, các chất phóng xạ, hoá chất, sinh
học, chất nổ, chất độc, gây độc, các chất tác động mạnh, độc tố; huỷ diệt, gây
tổn hại hoặc chiếm giữ các phương tiện giao thông hoặc các mục tiêu khác;
xâm hại đến cuộc sống của nhà hoạt động quốc gia hoặc xã hội, đại diện của
các nhóm dân cư, dân tộc, sắc tộc, tôn giáo và các nhóm dân cư khác; bắt giữ
con tin, bắt cóc người; gây ra mối nguy hiểm, nguy hại đến cuộc sống, sức
khoẻ hoặc tài sản của nhóm người không xác định bằng cách tạo ra những
điều kiện gây ra tai nạn và thảm hoạ mang tính chất biến thể hoặc đe doạ thực
sự tạo ra mối nguy hiểm đó; phổ biến mối đe doạ dưới bất kỳ hình thức nào và
bằng bất cứ phương tiện nào; các hành động khác gây ra mối nguy hiểm chết
người, gây ra thiệt hại đáng kể về tài sản hoặc khởi đầu những hậu quả nguy
hiểm khác về mặt xã hội.

Có thể thấy, Liên bang Nga xác định hoạt động khủng bố trên cơ sở
những dấu hiệu: dấu hiệu hành vi (sử dụng bạo lực hoặc đe doạ sử dụng bạo
lực); dấu hiệu mục đích (nhằm gây rối loạn an toàn xã hội, làm cho dân chúng
khiếp sợ, hoặc tác động đối với việc thông qua các quyết định của các cơ quan
chính quyền có lợi cho bọn khủng bố, hoặc đáp ứng những lợi ích tài sản phi
pháp và (hoặc) những lợi ích khác); dấu hiệu hậu quả của hành vi (gây ra mối
nguy hiểm chết người, gây ra thiệt hại đáng kể về tài sản hoặc khởi đầu những
hậu quả nguy hiểm khác về mặt xã hội). Định nghĩa về chủ nghĩa khủng bố và
hành động khủng bố của Liên bang Nga chi tiết và cụ thể hơn so với Hoa Kỳ.
Nga đã liệt kê các hình thức mà tội phạm mang tính chất khủng bố tiến hành

17

22. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


(hình thức gây nổ, thiêu huỷ, sử dụng hoặc đe doạ sử dụng các thiết bị gây nổ
hạt nhân, các chất phóng xạ, hoá chất, sinh học, chất nổ, chất độc, gây độc,
các chất tác động mạnh, độc tố). Tuy nhiên, cách thức quy định mang tính
chất liệt kê này của Liên bang Nga dễ dẫn tới việc liệt kê không đầy đủ, quy
định của luật không theo kịp được những cách thức mới, phương thức khủng
bố hiện đại mới mà tội phạm khủng bố có thể tiến hành.

c) Liên hiệp Vương quốc Anh

- Luật Khủng bố năm 2000 của Liên hiệp Vương quốc Anh định nghĩa
như sau:

Khủng bố là việc sử dụng hoặc đe doạ hành động mà trong đó: (a) hành
động nằm trong phạm vi (2), (b) sử dụng hoặc đe doạ để gây ảnh hưởng tới
Chính phủ hoặc đe doạ dân chúng hoặc một bộ phận dân chúng, (c) việc sử
dụng hoặc đe doạ được làm với mục đích đưa ra/thúc đẩy một mục tiêu chính
trị, tôn giáo hoặc tư tưởng.

(2) Hành động thuộc phạm vi này nếu như: (a) liên quan đến sử dụng
bạo lực chống lại một người, (b) liên quan đến sự huỷ hoại nghiêm trọng về
tài sản, (c) gây nguy hiểm tới cuộc sống của một người, trừ người hành động
nó, (d) tạo ra sự nguy hiểm nghiêm trọng tới sức khoẻ và sự an toàn của dân
chúng hoặc một bộ phận dân chúng.

Theo quan niệm về khủng bố trong Đạo luật chống khủng bố năm 2000
của Vương quốc Anh, việc sử dụng vũ khí hoặc chất nổ cũng được coi là
khủng bố dù có hay không có mục đích chính trị hay xã hội.

Như vậy, Anh quốc xác định khủng bố trên cơ sở những dấu hiệu:
Phạm vi tác động của hành vi; đối tượng chịu sự tác động (Chính phủ, dân
chúng); mục đích của hành vi (đưa ra/thúc đẩy một mục tiêu chính trị, tôn
giáo hoặc tư tưởng).

d) Australia

Theo quy định của Luật chống khủng bố của Australia:


18

23. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


…Hành vi khủng bố là hành động hoặc lời đe doạ sẽ có hành động
nhằm mục đích ép buộc hoặc gây áp lực với công chúng hoặc bất cứ Chính
phủ nào để giành thắng lợi cho một sự nghiệp chính trị, tôn giáo hoặc ý thức
hệ. Hành vi này gây ra:

+ Sự chết, xâm hại trầm trọng hoặc gây nguy hiểm cho một người;

+ Thiệt hại tài sản nghiêm trọng;

+ Nguy cơ nghiêm trọng cho sức khoẻ hoặc sự an toàn của công chúng,
hoặc gây trở ngại nghiêm trọng, làm gián đoạn hoặc phá huỷ cơ sở hạ tầng
then chốt chẳng hạn như mạng viễn thông hoặc mạng điện lực.

Tội có hành vi khủng bố có nghĩa là thực hiện những điều trái phép sau đây:

+ Có hành vi khủng bố;

+ Trù tính hoặc chuẩn bị để thực hiện hành vi khủng bố;

+ Tài trợ nạn khủng bố hoặc kẻ khủng bố;

+ Huấn luyện hoặc được huấn luyện liên quan đến những hành vi
khủng bố;

+ Sở hữu những đồ vật liên quan đến những hành vi khủng bố, hay

+ Thu thập hoặc lập các giấy tờ mà nhiều phần là để tạo điều kiện
thuận tiện cho những hành vi khủng bố.

Những quy định của Australia về khủng bố được cho là khá rõ ràng.
Australia xác định khủng bố theo các dấu hiệu: Hành vi (hành động hoặc lời đe
doạ sẽ có hành động); dấu hiệu mục đích (nhằm mục đích ép buộc hoặc gây áp
lực với công chúng hoặc bất cứ Chính phủ nào để giành thắng lợi cho một sự
nghiệp chính trị, tôn giáo hoặc ý thức hệ); dấu hiệu hậu quả của hành vi.
e) Pháp

Bộ luật Hình sự Cộng hoà Pháp quy định khủng bố bao gồm các hành

vi do cá nhân hoặc tập thể thực hiện nhằm mục đích làm rối loạn nghiêm
trọng trật tự công cộng thông qua những hành vi đe doạ hoặc gieo rắc nỗi
khiếp sợ trong nhân dân. Đó là các vi phạm như: “Xâm phạm an toàn cá

19

24. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


nhân, bắt cóc, chiếm đoạt tài sản cũng như làm đổi hướng các thiết bị tàu
bay, tàu thuỷ hay bất cứ phương tiện giao thông nào; các vụ trộm, cưỡng đoạt
máy móc, phá huỷ, huỷ hoại và làm hư hỏng cũng như các hành vi vi phạm
trong lĩnh vực tin học; việc sản xuất, tàng trữ các dụng cụ, máy móc, thiết bị
giết người hoặc chất nổ được xác định tại Điều 3 Bộ luật Hình sự Cộng hoà
Pháp”.

Theo Bộ luật Hình sự Cộng hoà Pháp, khủng bố được xác định trên cơ
sở những dấu hiệu về: chủ thể (cá nhân hoặc tập thể); dấu hiệu hành vi (đe
doạ hoặc gieo rắc nỗi khiếp sợ trong nhân dân); dấu hiệu mục đích (làm rối
loạn nghiêm trọng trật tự công cộng). Bên cạnh đó, Pháp cũng đã liệt kê các
hành vi mang tính chất khủng bố. Cách quy định này có ưu điểm là rõ ràng,
cụ thể, dễ áp dụng để trừng trị các hành vi khủng bố tuy nhiên quy định theo
phương thức liệt kê sẽ dẫn tới việc liệt kê không đầy đủ.

Qua tìm hiểu về các quy định pháp luật của một số quốc gia về khủng
bố nêu trên, có thể thấy rằng, mỗi quốc gia có phương thức quy định khác
nhau, quy định cụ thể mang tính liệt kê hoặc quy định chung mang tính định
hướng. Bên cạnh đó, các quốc gia đều đưa ra quy định xác định một số dấu
hiệu cơ bản nhận biết hoạt động khủng bố. Tuy nhiên, những dấu hiệu này
theo pháp luật của các nước khác nhau cũng có sự khác biệt nhất định.

1.1.1.3. Khái niệm khủng bố ở Việt Nam

Theo Từ điển Bách khoa Công an nhân dân Việt Nam do Nxb Công an
nhân dân xuất bản năm 2000 thì:

“Khủng bố là hành động dùng bạo lực của cá nhân, của một tổ chức,
một nhà nước hoặc liên minh nhà nước để đe doạ, cưỡng bức đối phương,
khiến họ vì khiếp sợ mà phải chịu khuất phục. Các hình thức khủng bố thường
là bắt cóc, ám sát, đánh bom...”.

“Khủng bố quốc tế là khủng bố nhằm vào cá nhân, tổ chức hoặc mục
tiêu được pháp luật quốc tế bảo vệ: giết người đứng đầu nhà nước, Chính

20

25. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


phủ, đại diện ngoại giao và các đại diện khác, phá huỷ tấn công đại sứ quan,
trụ sở của phái đoàn đại diện của các tổ chức giải phóng dân tộc, các tổ chức
quốc tế; phá hoại hệ thống giao thông quốc tế… với mục đích gây sức ép đối
với chính sách đối nội, đối ngoại của các quốc gia”.

Theo Từ điển Tiếng Việt của Viện Ngôn ngữ do Nhà xuất bản Đà Nẵng
xuất bản năm 2006 thì “Khủng bố là dùng biện pháp tàn bạo làm cho khiếp
sợ để cai trị”.

Trong Chỉ thị số 25/2007/CT-TTg ngày 15/11/2007 của Thủ tướng
Chính phủ về công tác phòng, chống khủng bố trong tình hình mới đã đưa ra
khái niệm: “… Khủng bố là hoạt động có tổ chức do cơ quan tình báo nước
ngoài chỉ đạo hoặc do tổ chức khủng bố quốc tế, tổ chức “tôn giáo cực đoan”,
lực lượng phản động người Việt lưu vong ở nước ngoài, bọn phản động trong
nước hoặc bọn tội phạm hình sự hoạt động có tổ chức sử dụng vũ khí, chất nổ,
chất độc hại, lợi dụng công nghệ thông tin, tấn công vào các cơ quan nhà
nước, cơ quan nước ngoài tại Việt Nam, nơi công cộng, ám sát, bắt cóc con
tin, khống chế người hoặc phương tiện giao thông phá huỷ các công trình
công cộng, công trình quan trọng về an ninh quốc gia, xâm phạm hoặc đe doạ
xâm phạm trật tự an toàn xã hội, tính mạng, tài sản, uy hiếp tinh thần của cán
bộ, công chức, công dân, lợi ích của nước ngoài ở Việt Nam, nhằm chống lại
chính quyền nhân dân, gây nguy hại cho an ninh quốc gia, gây khó khăn cho
quan hệ quốc tế của nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam”.

Hiện nay, Việt Nam chưa có một đạo luật riêng biệt quy định về khủng
bố nhưng thuật ngữ khủng bố đã được Bộ luật Hình sự đề cập tới.

Khoản 30 Điều 1 Luật sửa đổi, bổ sung BLHS quy định bổ sung tội
khủng bố đã nêu: “Điều 230a. Tội khủng bố

1. Người nào nhằm gây ra tình trạng hoảng sợ trong công chúng mà
xâm phạm tính mạng của người khác hoặc phá huỷ tài sản của cơ quan, tổ
chức, cá nhân thì bị phạt tù từ mười năm đến hai mươi năm, tù chung thân
hoặc tử hình.

21

26. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


2. Phạm tội trong trường hợp xâm phạm tự do thân thể, sức khoẻ hoặc
chiếm giữ, làm hư hại tài sản của cơ quan, tổ chức, cá nhân, thì bị phạt tù từ
năm năm đến mười lăm năm.

3. Phạm tội trong trường hợp đe doạ thực hiện một trong các hành vi
quy định tại khoản 1 Điều này hoặc có những hành vi khác uy hiếp tinh thần,
thì bị phạt tù từ hai năm đến bảy năm.

4. Người phạm tội còn có thể bị phạt quản chế, cấm cư trú từ một năm
đến năm năm, tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản”.

Như vậy, hành vi khách quan của tội khủng bố gồm 3 nhóm hành vi:
xâm phạm tính mạng của người khác hoặc phá huỷ tài sản của cơ quan, tổ
chức, cá nhân; đe doạ xâm phạm tính mạng của người khác hoặc phá huỷ tài
sản của cơ quan, tổ chức, cá nhân hoặc có những hành vi khác uy hiếp tinh
thần; xâm phạm tự do thân thể, sức khoẻ của người khác hoặc chiếm giữ, làm
hư hại tài sản của cơ quan, tổ chức, cá nhân. Các hành vi này phải nhằm mục
đích gây ra tình trạng hoảng sợ trong công chúng mới được coi là khủng bố.
Đối tượng tác động của tội phạm khủng bố là tính mạng, sức khoẻ, tự do thân
thể, tinh thần của con người; tài sản của cơ quan, tổ chức, cá nhân [1]. Hành

vi khủng bố xâm phạm tới khách thể là an toàn xã hội, trật tự xã hội, sự ổn
định trong đời sống tinh thần của nhân dân.

Qua những phân tích trên, có thể thấy Luật sửa đổi, bổ sung một số
điều của Bộ luật Hình sự Việt Nam (19/6/2009) chưa đưa ra một định nghĩa
cụ thể về khủng bố, mà chỉ liệt kê các hành vi phạm tội khủng bố và các
khung hình phạt đối với các hành vi đó. Điều tương tự như vậy cũng được
quy định trong pháp luật của một số quốc gia trên thế giới.

Hiện nay, trên thế giới có khoảng hơn 100 định nghĩa về khủng bố
nhưng những định nghĩa này thường không đầy đủ và chưa có một định nghĩa
nào được toàn thế giới thừa nhận. Báo cáo gần đây nhất của Chính phủ Hoa
Kỳ về khủng bố quốc tế đã chỉ ra rằng: "Không một định nghĩa nào về khủng
bố nhận được sự chấp thuận toàn cầu".

22

27. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


Có thể thấy rằng, có rất nhiều quan điểm khác nhau về khủng bố, vì
vậy, việc đưa ra khái niệm hoàn chỉnh, chính xác về khủng bố và được các
quốc gia chấp nhận là điều có ý nghĩa rất quan trọng, góp phần tăng hiệu quả
hợp tác đấu tranh phòng, chống khủng bố trong bối cảnh quốc tế hiện nay.

Qua nghiên cứu các văn bản pháp lý quốc tế, quy định pháp luật một số
quốc gia về khủng bố, theo quan điểm của tác giả, khủng bố là hành vi bạo
lực hoặc đe doạ bạo lực do các cá nhân hoặc tổ chức thực hiện tác động đến
tính mạng, sức khoẻ (tinh thần và thể chất), tài sản của người dân và các mục
tiêu dân sự khác nhằm đạt được mục đích chính trị (ép buộc Chính phủ, tổ
chức, cá nhân hành động hoặc không được thực hiện hành động nào đó vì lí
do tôn giáo, sắc tộc…).

1.1.2. Nguyên nhân dẫn đến hành động khủng bố quốc tế

Hoạt động khủng bố được thực hiện dưới nhiều hình thức, do nhiều lực
lượng, thế lực khác nhau thực hiện. Chúng ta có thể lý giải một số nguyên
nhân dẫn đến hành động khủng bố như sau:

- Về khía cạnh chính trị của những hành động khủng bố: Các mâu
thuẫn dân tộc và xung đột sắc tộc, tôn giáo là một trong những nguyên nhân
chính dẫn đến những hành động khủng bố quốc tế. Có thể thấy trong lịch sử,
nhiều vụ khủng bố được tiến hành xuất phát từ những xung đột sắc tộc và tôn
giáo. Sau chiến tranh thế giới thứ hai, các tổ chức và nhóm khủng bố phát
triển về cả số lượng và chất lượng. Trong đó nổi tiếng là các tổ chức của I-
xraen, Mỹ và các tổ chức hồi giáo cực đoan quá khích. Các tổ chức Hồi giáo
cực đoan quá khích đã lợi dụng tôn giáo và đức tin để kêu gọi “Thánh chiến”
chống lại các thế lực không phải là Hồi giáo chân chính, với ước muốn xây
dựng một thế giới hồi giáo thuần khiết. Thậm chí, một số tổ chức Hồi giáo lợi
dụng sự xung đột giữa Ấn Độ và Pakistan thể hiện ước muốn thành lập một

Nhà nước Hồi giáo tại Karsmir. Cũng xuất phát từ mâu thuẫn và xung đột sắc
tộc, từ năm 1967 đến năm 1975, những người Palestine cực đoan đã gây ra

23

28. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


hàng loạt các vụ cướp máy bay với mong muốn thế giới hãy quan tâm tới số
phận của họ.

- Về khía cạnh kinh tế: Tình trạng đói nghèo, phân cực giàu nghèo quá
lớn, thất nghiệp là những lý do thúc đẩy một bộ phận của xã hội gia nhập lực
lượng khủng bố. Báo cáo của Uỷ ban Kinh tế - Xã hội Liên hợp quốc cho
thấy, thế giới đang ngày càng trở nên khập khiễng, cho dù có nhiều vùng lãnh
thổ đã phát triển vượt bậc về kinh tế. Các chuyên gia cảnh báo tình trạng mất
cân đối giữa các quốc gia cũng như giữa các tầng lớp xã hội trong cùng một
quốc gia đã tăng cao hơn rất nhiều so với 10 năm trước. Nếu tình trạng bất
bình đẳng về kinh tế như hiện nay vẫn diễn ra thì lợi ích chủ yếu sẽ rơi vào
tay những nước giàu, và những nước đang phát triển nghèo vẫn hoàn nghèo.
80% sản phẩm nội địa trên thế giới thuộc về 1 tỷ người ở các nước phát triển
so với 20% còn lại của 5 tỷ người ở các nước đang phát triển. Hiện nay, trên
thế giới có khoảng 2,8 tỷ người có thu nhập không tới 2 USD/ngày. Khoảng
cách chênh lệch ngày càng nới rộng không chỉ về tài chính mà còn cả trong
lĩnh vực y tế và giáo dục.

Sự chênh lệch giàu nghèo quá lớn, cuộc sống của một bộ phận dân
nghèo trở nên cơ cực đã khiến họ mong muốn phải có sự thay đổi chính
quyền, thay đổi sự áp đặt, chèn ép của các nước giàu lên các nước nghèo. Và
bởi chính mong muốn tiềm tàng đó, khi có một tổ chức kêu gọi, dẫn dắt, họ sẽ
dễ bị lôi kéo tham gia vào những hoạt động khủng bố. Trên thực tế, nhiều
lãnh tụ hồi giáo, người đứng đầu các tổ chức khủng bố không xuất thân từ
tầng lớp dân nghèo mà từ tầng lớp trung lưu hoặc giàu có, do đó, sẽ không
đúng khi nói rằng nghèo đói là nguyên nhân chủ yếu dẫn tới hành động khủng
bố nhưng phải thừa nhận rằng, nghèo đói, sự chênh lệch giàu nghèo trong xã
hội quốc gia nói chung hay cộng đồng quốc tế nói riêng là điều kiện thuận lợi,
là mầm mống tiềm tàng cho chủ nghĩa khủng bố lợi dụng phát triển.



24

29. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


1.2. Đặc điểm của khủng bố quốc tế

1.2.1. Đặc điểm của hoạt động khủng bố

Tội phạm khủng bố quốc tế là tội phạm hình sự quốc tế nghiêm trọng
nhất và nguy hiểm nhất. Nó không chỉ gây thiệt hại về vật chất, tính mạng,
sức khoẻ con người mà còn làm tổn hại về tinh thần, trật tự an toàn xã hội,
gây hoang mang trong nhân dân, xâm phạm hoạt động ngoại giao của các
quốc gia và cản trở mối quan hệ quốc tế.

Thời gian gần đây, nhiều tổ chức, băng nhóm, cá nhân đã tiến hành
những vụ khủng bố mang tính xuyên quốc gia, hướng đến nhiều mục đích, đối
tượng khác nhau. Chủ nghĩa khủng bố đã không chỉ là mối hiểm hoạ cho một
quốc gia mà còn đe doạ tới hoà bình và an ninh quốc tế. Chủ nghĩa khủng bố
đã mang màu sắc toàn cầu và chủ nghĩa khủng bố quốc tế đã phát triển mạnh
mẽ, trở thành chủ nghĩa khủng bố quốc tế hiện đại với những hành vi và thủ
đoạn đa dạng.

Qua nghiên cứu một số khái niệm khủng bố trong các văn bản pháp luật
quốc tế và pháp luật của một số quốc gia và thực tiễn quá trình phát triển của
chủ nghĩa khủng bố trong những năm trở lại đây, có thể nhận diện hoạt động
khủng bố qua một số đặc điểm sau:

- Hoạt động khủng bố thường nhắm đến mục tiêu là cộng đồng dân cư
với mục đích gieo rắc sự sợ hãi, nỗi kinh hoàng trong một bộ phận nhân dân.
Những đối tượng khủng bố muốn thông qua các hành động đó để gây ra ảnh
hưởng xấu đến ổn định xã hội, đến phát triển kinh tế của quốc gia, qua đó
thực hiện cho được mục đích chính trị của chúng.

Thực tiễn cho thấy, các vụ khủng bố thường gây ra tâm lý hoang mang,
hoảng loạn bao trùm lên cộng đồng dân cư nơi phải gánh chịu những hậu quả
của hoạt động khủng bố trong một thời gian dài. Tâm lý sợ hãi sẽ dần dần làm
mất niềm tin của dân chúng đối với chính quyền. Điều này mang đến sức ép
không nhỏ đối với mỗi chính phủ trong việc truy tìm các đối tượng khủng bố
và trấn an bộ phận dân cư này.

25

30. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


- Hoạt động khủng bố quốc tế thường được thực hiện dưới nhiều hình
thức, đó là những hành vi sử dụng bạo lực hoặc đe doạ sử dụng bạo lực; hành

vi phá hoại, phá huỷ hoặc đe doạ phá hoại, phá huỷ … Việc sử dụng bạo lực

đối với con người được thực hiện dưới nhiều hành vi như bắt cóc, giết người,
hành hung, gây thương tích… Việc phá huỷ, phá hoại các mục tiêu vật chất
khác được thực hiện dưới hình thức như đặt bom mìn, gây nổ, thiêu huỷ hoặc
sử dụng các loại vũ khí hết sức nguy hiểm khác.

- Hoạt động khủng bố luôn gây ra những hậu quả rất nghiêm trọng đối
với một quốc gia hoặc một chính phủ. Bên cạnh những hậu quả có liên quan

đến con người, hoạt động khủng bố thường nhằm đến những đối tượng là các
tàu bay, tàu thuỷ, các mục tiêu kinh tế, các công trình công cộng, nền an ninh
trật tự xã hội, quyền sở hữu, quyền tài phán, quyền nhân thân của các chủ thể
khác… Hoạt động khủng bố còn gây thiệt hại nghiêm trọng đến hoạt động
bình thường của một Chính phủ, hệ thống giao thông công cộng, hệ thống liên
lạc hay cơ sở hạ tầng, làm mất ổn định nghiêm trọng hoặc huỷ hoại cơ cấu xã
hội, kinh tế, thể chế và chính trị căn bản của một quốc gia hoặc một tổ chức
quốc tế…

1.2.2. Đặc điểm pháp lý của tội khủng bố

1.2.2.1. Chủ thể của tội phạm khủng bố quốc tế

Vấn đề xác định chủ thể của tội phạm khủng bố quốc tế hiện nay vẫn là
vấn đề đang tranh cãi.

Theo các Công ước quốc tế về phòng, chống khủng bố, ta có thể xác
định chủ thể của tội phạm khủng bố quy định tại các Công ước này chủ yếu là
các cá nhân, tổ chức. Điều 1 khoản 2 Công ước về các tội phạm và một số
hành vi khác thực hiện trên tàu bay, xác định: Trừ những quy định tại Chương

III (về quyền hạn của người chỉ huy tàu bay), Công ước này áp dụng đối với
các tội phạm hoặc các hành vi do một người thực hiện trên bất kỳ tàu bay nào

được đăng ký tại quốc gia ký kết; trong khi tàu bay đó đang bay hoặc đang ở


26

31. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


trên vùng biển cả hoặc đang ở trên bất kỳ vùng nào khác nằm ngoài lãnh thổ
của bất kỳ quốc gia nào. Công ước về trừng trị việc chiếm giữ bất hợp pháp
tàu bay và Công ước về trừng trị những hành vi bất hợp pháp chống lại an
toàn hàng không dân dụng, Công ước quốc tế về chống bắt cóc con tin, Công
ước về trừng trị các hành vi bất hợp pháp chống lại an toàn hành trình hàng
hải, Nghị định thư về trừng trị các hành vi bất hợp pháp chống lại an toàn của
những công trình cố định trên thềm lục địa cũng ghi nhận cá nhân là chủ thể
thực hiện tội phạm. Điều 1 Công ước về trừng trị việc chiếm giữ bất hợp pháp
tàu bay cũng ghi nhận cá nhân là chủ thể thực hiện tội phạm: “Người (Any
person) ở trên tàu bay đang bay bị coi là thực hiện tội phạm nếu người đó thực
hiện các hành vi sau: (a) Sử dụng vũ lực hoặc đe doạ sử dụng vũ lực, hoặc
bằng bất kỳ hình thức đe doạ nào khác để chiếm giữ hoặc kiểm soát tàu bay
một cách bất hợp pháp, hoặc có ý đồ thực hiện bất kỳ hành vi nào như vậy;
(b) Đồng phạm với một người thực hiện hoặc có ý đồ thực hiện bất kỳ hành vi
nào như vậy”.

Một số Công ước quốc tế xác định cá nhân, tổ chức là chủ thể tội phạm
khủng bố. Công ước quốc tế về trừng trị việc khủng bố bằng bom tại Điều 2
quy định: “1. Một người bị coi là thực hiện một tội phạm nếu người đó ném,
đặt, làm nổ hoặc kích nổ một cách bất hợp pháp và cố ý một thiết bị gây nổ
hoặc gây chết người khác tại, vào hoặc chống lại một địa điểm công cộng,
một trang thiết bị của Nhà nước hoặc Chính phủ, một hệ thống giao thông
công cộng hoặc một cơ sở hạ tầng… 2. Một người bị coi là thực hiện tội phạm
nếu người đó có ý đồ thực hiện tội phạm quy định tại khoản 1 Điều này.

3. Một người cũng bị coi là thực hiện tội phạm nếu người đó: (a) Tham gia
với tư cách đồng phạm trong tội phạm quy định tại khoản 1 và khoản 2 của
Điều này; hoặc (b) Tổ chức hoặc chỉ đạo những người khác thực hiện tội
phạm quy định tại khoản 1 và khoản 2 của Điều này; hoặc (c) Đóng góp bằng
bất kỳ cách nào khác cho việc thực hiện một hoặc nhiều tội phạm quy định tại

27

32. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


khoản 1 hoặc khoản 2 của Điều này do một nhóm người có cùng mục đích
chung thực hiện; việc đóng góp này phải là cố ý và được thực hiện để trợ giúp
hoạt động phạm tội chung hoặc mục đích chung của nhóm đó, hoặc được thực
hiện khi đã nhận thức được ý đồ thực hiện tội phạm của nhóm đó”. Như vậy,
chủ thể của tội phạm khủng bố theo quy định của Công ước quốc tế về trừng
trị việc khủng bố bằng bom có thể là cá nhân hoặc tổ chức (nhóm người).
Công ước quốc tế về trừng trị việc tài trợ cho khủng bố cũng quy định về chủ
thể tội phạm tương tự như thế.

Một số Công ước quốc tế khác chỉ đề cập tới tội phạm khủng bố nhưng
không nêu rõ chủ thể của tội phạm. Ví dụ: Công ước về ngăn ngừa và trừng trị
các tội phạm chống lại những người được hưởng bảo hộ quốc tế, bao gồm
viên chức ngoại giao không đề cập tới chủ thể thực hiện tội phạm mà tại Điều

2 chỉ quy định các hành vi bị coi là tội phạm. Công ước về việc đánh dấu vật
liệu nổ dẻo để nhận biết trong phần mở đầu mặc dù có nêu: Bày tỏ quan ngại
sâu sắc đối với các hành vi khủng bố nhằm phá hoại tàu bay, các phương tiện
giao thông và các mục tiêu khác; Lo ngại rằng các vật liệu nổ dẻo vẫn được sử
dụng cho các hành vi khủng bố như vậy” tuy nhiên trong phần nội dung

Công ước lại không đề cập tới định nghĩa khủng bố cũng như chủ thể của tội
phạm khủng bố.

Qua phân tích các quy định nêu trên, có thể thấy, phần lớn các Công
ước quốc tế hiện nay xác định cá nhân hoặc tổ chức là chủ thể của tội phạm
khủng bố. Tuy nhiên, vấn đề đang cần làm rõ hiện nay là liệu quốc gia có thể
coi là chủ thể của tội phạm khủng bố?

Khoa học pháp lý Xô viết đã từng ghi nhận khả năng quốc gia là chủ
thể chủ yếu thực hiện các hành vi khủng bố, theo đó, khủng bố quốc tế là
hành vi được tổ chức bởi các quốc gia nước ngoài nhằm mục đích tạo ra ảnh
hưởng đến chính sách đối nội hoặc đối ngoại của quốc gia khác, gây ra sự
căng thẳng, xung đột quốc tế hoặc chiến tranh. Còn theo quan điểm của một

28

33. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


số nước A-rập trên diễn đàn của Uỷ ban Adhoc của Liên hợp quốc về các vấn
đề khủng bố cũng nhấn mạnh đến "khủng bố nhà nước", tới các hành vi bất
hợp pháp bằng vũ lực của nước này trên lãnh thổ nước khác hoặc các trường
hợp nhượng bộ, che giấu hay giúp đỡ của quốc gia đối với các nhóm, tổ chức
khủng bố tiến hành hoạt động chống lại nước khác [56, tr.22].

Tuy vậy, quan điểm này chưa được tất cả các quốc gia tán đồng. Nhiều
quốc gia cho rằng không nên đưa quốc gia hoặc chính phủ vào nhóm chủ thể
của tội phạm khủng bố quốc tế. Vì quy định hiện hành của luật quốc tế
nghiêm cấm các quốc gia sử dụng vũ lực trong quan hệ quốc tế ngoại trừ một
số trường hợp ngoại lệ được xác định cụ thể. Luật quốc tế nghiêm cấm các
hành vi như xâm lược, diệt chủng, tội ác chống nhân loại, chống hoà bình và
trong chừng mực nào đó, khủng bố quốc gia lại nằm trong khuôn khổ các hoạt
động ủng hộ các hình thức xâm lược, mà xâm lược là hành vi hoàn toàn trái
với các quy định hiện hành của pháp luật quốc tế.

Một số Công ước quốc tế về phòng, chống khủng bố cũng xác định
hành động quân sự của quốc gia không thuộc phạm vi điều chỉnh của Công
ước. Ví dụ: Công ước quốc tế về trừng trị việc khủng bố bằng bom tại phần
mở đầu có nêu: “Lưu ý rằng các hoạt động quân sự của các quốc gia được
điều chỉnh theo các quy tắc của luật pháp quốc tế nằm ngoài khuôn khổ của
Công ước này và việc loại trừ một số hành động của nhất định ra ngoài phạm

vi điều chỉnh của Công ước này không có nghĩa là bỏ qua hoặc hợp pháp hoá
các hành vi bất hợp pháp, hoặc loại trừ việc truy tố theo các luật khác”.

Từ phân tích trên, có thể khẳng định theo quan điểm được thừa nhận
chung hiện nay, chủ thể thực hiện tội phạm khủng bố quốc tế là chủ thể phi
quốc gia, đó là các cá nhân hoạt động dưới hình thức băng nhóm, tổ chức có
kỷ luật chặt chẽ, có tôn chỉ mục đích, có thế lực vững mạnh và có quy mô
toàn cầu hoặc khu vực. Vấn đề quốc gia có được coi là chủ thể tội phạm
khủng bố không đến nay vẫn đang còn nhiều tranh luận và chưa đi đến kết
luận cuối cùng.

29

34. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


Tuy nhiên, những hành động mang tính chất khủng bố do các quốc gia
thực hiện cũng cần được xem xét, nghiên cứu để xây dựng các quy phạm pháp
luật quốc tế điều chỉnh nhằm ngăn ngừa, trừng trị kịp thời những hành vi bất
hợp pháp do quốc gia tiến hành.

1.2.2.2. Khách thể của tội phạm khủng bố quốc tế

Khách thể của tội phạm khủng bố quốc tế là các quan hệ xã hội được
các điều ước quốc tế đa phương về ngăn ngừa và trừng trị khủng bố quốc tế
bảo vệ và bị tội phạm khủng bố quốc tế xâm hại. Tội phạm khủng bố xâm hại
đến nhiều quan hệ xã hội do vậy khách thể của tội phạm này rất đa dạng bao
gồm: quyền, tự do cơ bản của con người, trật tự an toàn công cộng, hoà bình
và an ninh quốc tế, mối quan hệ tốt đẹp giữa các quốc gia... Tuy xâm phạm
đến nhiều quan hệ xã hội nhưng khách thể trực tiếp, thể hiện đầy đủ nhất tính
chất nguy hiểm cho xã hội của hành vi khủng bố quốc tế chính là hoà bình và
an ninh quốc tế. Để xâm hại quan hệ xã hội này thì hành vi khủng bố phải
thông qua những đối tượng tác động nhất định. Đối tượng tác động của tội
phạm trong trường hợp này có thể là con người, tài sản, giá trị vật chất hay
tinh thần. Tuy nhiên, không phải việc tấn công vào con người, tài sản trong
trường hợp nào cũng bị coi là khủng bố. Các công ước quốc tế về chống
khủng bố đều loại trừ các đối tượng bị tấn công là tàu bay, tàu biển được sử
dụng phục vụ quân đội, hải quan, cảnh sát ra khỏi phạm vi điều chỉnh của
công ước (như theo quy định tại Điều 1 khoản 4 Công ước về các tội phạm và
một số hành vi khác thực hiện trên tàu bay, Điều 3 khoản 2 Công ước về trừng
trị việc chiếm giữ bất hợp pháp tàu bay… ). Một số công ước còn quy định cụ
thể đối tượng chịu sự tác động của hành vi cấu thành tội khủng bố bao gồm
dân thường hoặc bất kì người nào khác không tham gia chiến sự trong bối
cảnh xung đột vũ trang (điểm b khoản 1 Điều 2 Công ước quốc tế về trừng trị
hành vi tài trợ khủng bố). Công ước về trừng trị khủng bố bằng bom quy định
đối tượng tác động của các hành vi cấu thành tội khủng bố gồm: địa

30

35. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


điểm công cộng, hệ thống giao thông công cộng, cơ sở hạ tầng, các trang thiết
bị của nhà nước hoặc chính phủ. Địa điểm công cộng được giải thích là những
thành phần của bất kì toà nhà, đất đai, đường phố, đường thuỷ nào hoặc địa
điểm khác mà công chúng có thể đến hoặc mở cho công chúng liên tục, định
kì hoặc vào dịp đặc biệt, và bao gồm cả các địa điểm thương mại, kinh doanh,
văn hoá, lịch sử, giáo dục, tôn giáo của chính phủ, vui chơi, giải trí hoặc
những địa điểm tương tự mà công chúng có thể đến hoặc mở cửa cho công
chúng. Có thể nhận thấy, đối tượng tác động của hành vi cấu thành tội khủng
bố là các mục tiêu dân sự, cộng đồng dân cư hoặc những người không trực
tiếp tham gia chiến sự, những người được hưởng bảo hộ quốc tế. Trong thực
tế có trường hợp sự tấn công nhằm vào mục tiêu hỗn hợp, có cả quân sự và
dân sự, ví dụ toà nhà có cả cơ quan quân sự và các tổ chức thương mại hoặc
tàu bay có cả các nhân viên quân sự và dân thường thì việc cố ý mở cuộc tấn
công mặc dù biết rằng cuộc tấn công đó có khả năng gây thương vong cho
thường dân hoặc gây hư hại cho các mục tiêu dân sự là hành vi khủng bố. Về
đối tượng tác động hành vi khủng bố cũng cần phân biệt với tội phạm chiến
tranh, ví dụ tại điểm a khoản 3 Điều 8 Quy chế Rome về Toà án hình sự quốc
tế quy định đối tượng của các hành vi cấu thành tội phạm chiến tranh là cộng
đồng dân cư hoặc những thường dân không trực tiếp tham gia chiến sự, tuy
nhiên những hành vi này phải được thực hiện như một phần trong kế hoạch
hoặc chính sách hoặc được thực hiện trên quy mô lớn và áp dụng trong "xung
đột vũ trang có tính quốc tế” [26].

Cho đến thời điểm hiện tại, chúng ta có thể khẳng định tội phạm khủng
bố là tội phạm có "tính quốc tế" nên khách thể của tội phạm khủng bố không
chỉ giới hạn trong phạm vi quốc gia mà trên phạm vi toàn cầu, đó là hoà bình,
an ninh quốc tế, lợi ích của nhân loại, là quan hệ bình thường ổn định giữa các
quốc gia hoặc là tính mạng, tài sản, sức khoẻ, tự do, danh dự và các quyền con
người cơ bản của các công dân thuộc quốc gia đó.

31

36. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


1.2.2.3. Mặt khách quan của tội phạm khủng bố quốc tế

Mặt khách quan của tội phạm là là mặt bên ngoài của tội phạm bao gồm
các dấu hiệu biểu hiện tội phạm diễn ra trong thế giới khách quan [12]. Mặt
khách quan của tội phạm là tổng thể của hành vi nguy hiểm cho xã hội, hậu
quả của hành vi và mối quan hệ nhân quả giữa hành vi và hậu quả, các dấu
hiệu biểu hiện sự thực hiện hành vi phạm tội, gắn liền với hành vi phạm tội
như: công cụ, phương tiện, thủ đoạn, phương thức phạm tội, thời gian, địa
điểm, hoàn cảnh phạm tội.

Mặt khách quan của tội phạm khủng bố quốc tế là mặt biểu hiện bên
ngoài của tội phạm khủng bố quốc tế, diễn ra hoặc tồn tại bên ngoài thế giới
khách quan.

Trong mặt khách quan của tội phạm khủng bố quốc tế, hành vi là biểu
hiện cơ bản nhất. Hành vi của tội phạm khủng bố quốc tế là những hành vi
mang tính bạo lực hoặc đe doạ bạo lực, gây nguy hiểm xâm hại đến loài
người, gây hậu quả và thiệt hại nghiêm trọng cho các quan hệ xã hội là khách
thể của tội phạm khủng bố quốc tế. Đó là thiệt hại về tính mạng, sức khoẻ,
tinh thần của con người, an ninh của quốc gia và quốc tế. Những hành vi này
có thể bằng hành động hay không hành động.

Có thể nhận thấy đa phần hành vi khủng bố là các hành vi sử dụng vũ
lực hoặc đe doạ sử dụng vũ lực, tuy nhiên hiện nay, với sự phát triển của khoa
học, kỹ thuật, hành vi khủng bố đã mang tính chất đa dạng hơn. Tội phạm
khủng bố có thể tiến hành khủng bố bằng các phương không mang tính vũ lực
như chống phá bằng công nghệ thông tin (tin tặc); làm ô nhiễm nguồn nước,
phát tán mầm bệnh...

Trên thực tế, tội khủng bố xét về biểu hiện của hành vi rất giống với
một số tội phạm khác như: tội giết người, tội huỷ hoại tài sản, bắt cóc đòi tiền
chuộc, cướp biển nhưng khác nhau ở các dấu hiệu như mục đích, đối tượng
tác động... Hành vi khủng bố cũng có biểu hiện giống các hành vi cấu thành

32

37. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


tội ác quốc tế như diệt chủng, chống nhân loại, tội phạm chiến tranh nhưng
khác nhau về mục đích và mức độ nghiêm trọng. Ví dụ: Cũng là hành vi giết
người nhưng tội diệt chủng được thực hiện nhằm tiêu diệt toàn bộ hay một bộ
phận nhóm dân tộc, sắc tộc, chủng tộc hoặc tôn giáo. Cũng là hành vi giết
người nhưng tội chống nhân loại được thực hiện một cách có hệ thống, trên
diện rộng nhằm vào cộng đồng dân thường nào đó. Trong khi đó, theo quy
định của các công ước quốc tế về chống khủng bố, hành vi khủng bố bao
gồm: các hành vi chống lại an toàn hàng không dân dụng, chống lại an toàn
hành trình hàng hải và những công trình cố định trên thềm lục địa, tài trợ
khủng bố, xâm phạm tính mạng, sức khoẻ con người, tài sản bằng các thiết bị
gây nổ; chống lại những người được hưởng bảo hộ quốc tế bao gồm viên chức
ngoại giao, bắt cóc con tin, xâm phạm an toàn sức khoẻ, tính mạng, tài sản
con người bằng thiết bị hạt nhân.

Ngoài ra, để có thể phân biệt giữa tội phạm khủng bố và một số tội
phạm có tính chất tương tự khác, cần phải xem xét đến yếu tố địa điểm thực
hiện hành vi khủng bố quốc tế. Cần thấy rằng địa điểm thực hiện hành vi
khủng bố có thể được tiến hành ở bất cứ đâu, trong hay ngoài quốc gia mà thủ
phạm mang quốc tịch, vấn đề là ở chỗ cần xem xét các yếu tố liên quan khác,
như đại diện của Canada tại Uỷ ban Adhoc của Liên hợp quốc về khủng bố
quốc tế đã công nhận: Hành vi khủng bố được thực hiện thậm chí ở trong lãnh
thổ của quốc gia mà thủ phạm mang quốc tịch nhưng nhằm chống lại thể nhân

- nạn nhân không phải là công dân của nước này hoặc nhằm chống lại các
quốc gia, các tổ chức quốc tế và những đối tượng được bảo hộ quốc tế.

1.2.2.4. Mặt chủ quan của tội phạm khủng bố quốc tế

Tội phạm khủng bố quốc tế được thực hiện một cách cố ý trực tiếp, thủ
phạm thực hiện các hành vi khủng bố này nhận thức rõ tính chất nguy hiểm
của hành vi của mình, thấy trước hậu quả nghiêm trọng của hành vi đó và
mong muốn cho hậu quả đó xảy ra.

33

38. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


Mục đích của tội phạm khủng bố quốc tế là kết quả trong ý thức chủ
quan mà người phạm tội phải đạt được khi thực hiện hành vi phạm tội. Mục
đích của tội phạm khủng bố quốc tế không chỉ là thực hiện tội phạm mà còn là
tạo ra sự bất ổn trong xã hội, gây thiệt hại cho các quốc gia và các tổ chức
quốc tế, gây sự chú ý đến các vấn đề đang tồn tại và chưa được giải quyết,
buộc các quốc gia và các chủ thể khác phải nhượng bộ và đáp ứng yêu cầu
của chúng.

Hành vi khủng bố tuy xâm phạm tính mạng, tự do thân thể con người
hoặc xâm phạm tài sản nhưng đó không phải là mục đích phạm tội, không
phải mục đích cuối cùng mà những kẻ khủng bố hướng đến. Người phạm tội
muốn thông qua các hành vi đó gây hoảng loạn, khiếp đảm trong công chúng
nhằm mục đích cuối cùng là chính trị. Có người cho rằng bên cạnh mục đích
chính trị thì hành vi phạm tội khủng bố còn có các mục đích khác như lí
tưởng, tôn giáo, tuy nhiên suy cho cùng thì lí tưởng hay tôn giáo cũng đều là
các vấn đề chính trị hiểu theo nghĩa chính trị “là tất cả những hoạt động,
những vấn đề gắn với quan hệ giai cấp, dân tộc, quốc gia và các nhóm xã hội
xoay quanh vấn đề trung tâm đó là giành, giữ và sử dụng quyền lực nhà
nước”[26]. Trong một số công ước quốc tế về chống khủng bố thì mục đích
chính trị cũng đã được nhắc đến, ví dụ Công ước quốc tế về chống bắt cóc con
tin quy định hành vi thuộc phạm vi điều chỉnh công ước phải là hành vi bắt
giữ, giam giữ, đe doạ sẽ giết chết, sẽ làm bị thương nhằm cưỡng ép bên thứ
ba, cụ thể là quốc gia, tổ chức quốc tế liên chính phủ, pháp nhân hoặc thể
nhân, nhóm người nào đó phải thực hiện hay không được thực hiện bất kì
hành vi nào như một điều kiện rõ ràng hoặc điều kiện ngầm cho việc phóng
thích con tin. Hay Công ước về trừng trị việc tài trợ khủng bố tại điểm b
khoản 1 Điều 2 quy định tính mục đích của các hành vi khác được coi là
khủng bố (ngoài các hành vi được đề cập trong công ước về chống khủng bố
liệt kê tại phụ lục) là: nhằm đe doạ dân chúng hay ép buộc một chính phủ

34

39. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


hoặc một tổ chức quốc tế phải thực hiện hoặc không thực hiện bất kì hành vi
nào. Công ước về trừng trị khủng bố bằng bom tuy không nêu tính mục đích
của hành vi là yếu tố cấu thành tội phạm nhưng nhấn mạnh việc trừng trị các
hành vi phạm tội có ý đồ gây hoảng loạn trong công chúng hoặc một nhóm
người cụ thể với mục đích chính trị, triết học, tư tưởng, chủng tộc, sắc tộc, tôn
giáo hoặc có tính chất tương tự khác và yêu cầu về dẫn độ hoặc tương trợ tư
pháp đối với tội phạm không thể bị từ chối vì lí do tội phạm có liên quan đến
chính trị hoặc xuất phát từ động cơ chính trị. Tính mục đích của hành vi trong
cấu thành tội phạm cũng là tiêu chí để phân biệt tội khủng bố và các tội ác
quốc tế thuộc thẩm quyền của Toà hình sự quốc tế (ICC). Ví dụ: Cũng là hành

vi giết người nhưng mục đích của hành vi cấu thành tội diệt chủng là tiêu diệt
toàn bộ hay một bộ phận nhóm dân tộc, sắc tộc, chủng tộc hoặc tôn giáo...

1.2.2.5. Tính quốc tế của tội phạm khủng bố quốc tế

Ở tội phạm khủng bố quốc tế, "tính quốc tế" là dấu hiệu đặc biệt quan
trọng. "Tính quốc tế" của tội phạm khủng bố quốc tế được thể hiện ở nhiều
yếu tố khác nhau.

Trước hết, "tính quốc tế" thể hiện ở địa bàn hoạt động của tội phạm
khủng bố quốc tế. Tội phạm khủng bố quốc tế hoạt động vượt ra ngoài phạm

vi lãnh thổ của một quốc gia, xuyên quốc gia, xuyên lục địa và có thể trên
phạm vi toàn cầu.

"Tính quốc tế" còn thể hiện ở chủ thể thực hiện tội phạm bao gồm
nhiều người có quốc tịch khác nhau hoặc một người có nhiều quốc tịch, cũng
có thể dựa vào nạn nhân của hành vi khủng bố quốc tế - nạn nhân của hành vi
khủng bố quốc tế có nhiều quốc tịch khác nhau.

"Tính quốc tế" còn thể hiện ở chỗ việc đấu tranh phòng, chống tội
phạm khủng bố quốc tế muốn có hiệu quả phải có sự nỗ lực chung thống nhất
của loài người, sự hợp tác tích cực của các quốc gia và các tổ chức quốc tế.
Bởi hậu quả của tội phạm khủng bố quốc tế là làm phát sinh các mối quan hệ

35

40. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


tố tụng hình sự phức tạp giữa các quốc gia, đó là vấn đề thẩm quyền xét xử và
dẫn độ tội phạm.

1.2.3. Đặc điểm chủ yếu của hoạt động khủng bố quốc tế hiện nay

Chủ nghĩa khủng bố là một nhân tố lớn gây bất ổn định cho xã hội đương
đại. Sự kiện ngày 11 tháng 9 năm 2001 càng chứng tỏ chủ nghĩa khủng bố đã trở
thành mối nguy hại nghiêm trọng tới hoà bình và an ninh quốc tế. Sự kiện 11/9
vừa như một dấu hiệu chứng tỏ hoạt động của thế lực khủng bố quốc tế đã đạt
đến cực điểm, vừa cho thấy cuộc đấu tranh chống khủng bố quốc tế đã bước vào
giai đoạn mới. Sau sự kiện này, cả thế giới chú ý hơn tới việc phòng, chống
khủng bố và tăng cường hợp tác quốc tế trong lĩnh vực này. Trước sự tấn công
và sự đề phòng nghiêm ngặt của các nước trên thế giới, các thế lực khủng bố
quốc tế không ngừng bị tấn công, bị truy lùng dữ dội khắp mọi nơi và ngày càng
gặp nhiều khó khăn. Vì bị truy lùng ráo riết, chúng đã chuyển sang điều chỉnh
sách lược, ẩn nấp chờ cơ hội, thời cơ để hoạt động lại. Trải qua gần một năm
điều chỉnh, bắt đầu từ tháng 9/2002, hoạt động của các thế lực khủng bố quốc tế
đã có phần trỗi dậy. Chỉ trong 4 tháng, tính từ tháng 9 đến tháng 12/2002, chúng
đã gây ra 107 vụ tấn công khủng bố các loại, giết chết hơn 800 người, làm bị
thương hơn 1.600 người. Trong 4 tháng đầu năm 2003, bọn chúng đã gây ra gần
100 vụ khủng bố, làm hơn 400 người chết. Đặc biệt là từ tháng 5/2003 trở lại
đây, hoạt động của các thế lực khủng bố quốc tế có chiều hướng sôi động trở lại,
đến đầu tháng 8/2003, chỉ trong hơn 3 tháng đã xảy ra 98 vụ khủng bố, làm gần
600 người chết, 1.900 người bị thương, chiếm trên 60% tổng số người chết và bị
thương trong các vụ khủng bố của năm 2003 [34]. Theo công bố mới đây của Bộ
Ngoại giao Hoa Kỳ, năm 2005 toàn thế giới đã xảy ra 11.000 vụ tấn công khủng
bố, trong đó chỉ riêng Iraq đã chiếm 1/3 số vụ; năm 2006, có 14.338 vụ tấn công
khủng bố đã xảy ra, chủ yếu ở Iraq và Afghanistan.

Nhiều dấu hiệu chứng tỏ, khả năng các thế lực khủng bố quốc tế phát
động các vụ tấn công khủng bố quy mô lớn hơn là không thể loại trừ. Ví

36

41. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


dụ, đồng thời với việc tuyên bố chịu trách nhiệm về vụ đánh bom tại Jakarta,
Indonesia ngày 05/8/2003, tổ chức Al Qaeda còn đe doạ sẽ tiến hành nhiều vụ
tấn công khủng bố hơn nữa. Đại diện hành chính tối cao của Mỹ phụ trách
vấn đề tái thiết Iraq sau chiến tranh cho biết, tổ chức khủng bố Hồi giáo liên
quan đến vụ đặt bom sứ quán Gioocđani tại Iraq ngày 07/8/2003 đang vạch kế
hoạch cho các hoạt động khủng bố mới, nhằm tiến hành tấn công với quy mô
lớn liên quân Mỹ - Anh và các tổ chức chính quyền lâm thời ở Iraq.


Có thể nhận định, hoạt động khủng bố quốc tế hiện nay mang một số
đặc điểm cơ bản sau:

Thứ nhất, các phần tử còn sót lại của tổ chức khủng bố Al Qaeda và thế
lực Hồi giáo cực đoan khác vẫn là lực lượng nòng cốt của khủng bố quốc tế.

Với sự tấn công liên hợp của cộng đồng quốc tế, tổ chức Al Qaeda - lực
lượng nòng cốt của thế lực khủng bố quốc tế đã bị tấn công mạnh, đại bản
doanh của chúng đã bị phá vỡ, nhiều thành viên cốt cán bị bắt, trong thời gian
ngắn khó có thể khôi phục lại tổ chức với quy mô tương tự. Nhưng thế lực tàn
dư của nó vẫn tồn tại và ảnh hưởng của nó đối với cuộc đấu tranh chống
khủng bố quốc tế không thể xem nhẹ. Các nhân vật chủ chốt của Al Qaeda và
Taliban vẫn đang trốn chạy, số còn lại vẫn đang hoạt động tại Afghanistan.
Theo quân Mỹ đóng tại Afghanistan, hiện tại ở vùng núi phía Đông Kandaha
và phía Nam Cabun đều nổi lên hoạt động của các phần tử tàn dư của tổ chức
Al Qaeda và Taliban, trong đó bao gồm phần tử cốt cán của tổ chức Al Qaeda
và các thành viên nước ngoài.

Ngoài ra, với sự giúp đỡ của các tổ chức tôn giáo cực đoan ở một số
quốc gia Nam Á và Trung Đông, một bộ phận thế lực tàn dư của tổ chức Al
Qaeda đã áp dụng phương châm phân tán, từ Afghanistan thâm nhập sang các
khu vực khác và cấu kết với các tổ chức khủng bố khác, tiếp tục gây ra các vụ
tấn công khủng bố trên thế giới [34].

37

42. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


Thứ hai, các vụ khủng bố xảy ra ở Nam Á, Trung Đông, châu Phi,
Đông Nam Á… cho thấy khủng bố đã mở rộng mục tiêu tấn công của mình ra
ngoài phạm vi các nước phương Tây.

Sau sự kiện 11/9, các hoạt động khủng bố quy mô lớn xảy ra trên thế
giới phần lớn là nhằm vào Mỹ và các quốc gia phương Tây. Việc Mỹ mượn lí
do ngăn chặn phổ biến vũ khí huỷ diệt hàng loạt và chống khủng bố để phát
động chiến tranh Iraq đã gây ảnh hưởng phức tạp đến tình hình của cuộc chiến
chống khủng bố trên thế giới. Thái độ chống Mỹ, thù địch Mỹ trong thế giới
Hồi giáo sau chiến tranh Iraq có phần tăng lên, hoạt động khủng bố nhằm vào
Mỹ và các nước phương Tây có chiều hướng tăng lên. Ngày 13 tháng 5 năm
2003, vài giờ trước khi Powell thăm Arập Xêút, thế lực khủng bố quốc tế đã
gây ra vụ tấn công khủng bố quy mô lớn trực tiếp nhằm vào Mỹ tại thủ đô
Riát. Người phát ngôn của tổ chức Al Qaeda còn công khai cảnh báo, sẽ tiếp
tục "phát động các cuộc tấn công nhằm vào lãnh thổ Mỹ". Ngoài ra, các thế
lực khủng bố quốc tế còn coi một số quốc gia thân Mỹ là đối tượng tấn công,
ví dụ như việc các phần tử khủng bố dùng xe chở bom lao vào Đại sứ quan
Gioocdani ở Iraq ngày 7/8/2003 làm 11 người chết, hơn 40 người bị thương.

Hiện nay, khủng bố đã mở rộng mục tiêu tấn công của mình ra các khu
vực ngoài phạm vi các nước phương Tây như khu vực Nam Á, Trung Đông,
châu Phi, Đông Nam Á….

Thứ ba, khuynh hướng tiến hành các vụ tấn công khủng bố ở các quốc
gia đang phát triển ngày càng nổi bật.

Do Mỹ và các nước phương Tây liên tục tăng cường các biện pháp
chống khủng bố trong nước, các tổ chức khủng bố quốc tế đã điều chỉnh sách
lược, chuyển sang lấy một bộ phận quốc gia đang phát triển - nơi sự phòng
ngừa còn lỏng lẻo làm "chiến trường chính" của chúng. Một mặt, chúng đưa
ra nhiều thông tin giả về hoạt động khủng bố, liên tiếp tuyên bố sẽ gây ra các
vụ khủng bố lớn ở Mỹ và các quốc gia phương Tây, để làm thay đổi tầm nhìn

38

43. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


của cuộc chiến chống khủng bố quốc tế. Mặt khác, chúng lợi dụng mắt xích
yếu là các quốc gia đang phát triển không có sự đề phòng nghiêm ngặt để đột
ngột tấn công các nhân viên và trụ sở của các nước phương Tây đặt tại những
nước này. Ví dụ như vụ đặt bom trên đảo Bali, vụ tấn công các du khách và
máy bay dân dụng chở khách ở Kenya, vụ tấn công kiều dân Mỹ ở Arập Xêút
và vụ đánh bom ở Marốc. Các vụ khủng bố này tuy đều xảy ra ở các quốc gia
đang phát triển nhưng trong số đó không ít vụ rõ ràng là nhằm vào các quốc
gia phương Tây.

Do các nước đều tăng cường công tác đảm bảo an ninh cho các nhân
vật đứng đầu và các cơ sở chính trị, quân sự trọng yếu nên các phần tử khủng
bố đang dần dần chuyển sang coi các cơ sở dân dụng tập trung đông nhân
viên nhưng được canh phòng cẩn mật ở một số thành phố lớn và vừa làm mục
tiêu chính. Trong đó chủ yếu bao gồm các cơ sở hạ tầng, khu dân cư, các
phương tiện giao thông công cộng và các khu giải trí, ăn uống lớn. Các vụ
khủng bố phần lớn đều được tiến hành ở các buổi dạ hội lớn, nhà hát, khách
sạn hay khu nhà ở, những nơi tập trung đông người, làm cho nhiều người
thương vong, gây khủng hoảng trong xã hội [34].

Thứ tư, "Đánh bom tự sát" trở thành thủ đoạn tấn công quan trọng của
các thế lực khủng bố quốc tế.

Đánh bom là thủ đoạn chủ yếu của thế lực khủng bố quốc tế. Trong 98
vụ khủng bố xảy ra kể từ tháng 5/2003 đến nay, số vụ đánh bom chiếm đến
78%. Hơn nữa, "đánh bom tự sát" do tính tiềm ẩn cao, mức độ huỷ hoại lớn,
khó ngăn ngừa, đề phòng nên đã trở thành phương thức hàng đầu được các
phần tử khủng bố lựa chọn. Trong các vụ khủng bố xảy ra vào ngày 12/5. 14/5
ở Trêsnia, ngày 12/5 ở Arập Xêút, ngày 5/7 ở Mátxcơva... các phần tử khủng
bố quốc tế đều sử dụng phương thức tấn công mang tính tự sát bằng xe chở
bom hoặc người mang bom, ví dụ như trong vụ khủng bố ngày 12/5 ở
Trêsnia, các phần tử khủng bố đã sử dụng một xe tải hạng nặng chở đầy bom,

39

44. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


làm cho nơi bị đánh bom trở thành một cái hố sâu 5m, đường kính 16m, làm
10 toà nhà gần đó bị phá huỷ, hàng trăm người chết và bị thương; Ngày
26/7/2008, 16 vụ nổ gần như xảy ra cùng lúc tại Ahmedabah, cướp đi sinh
mạng của 45 người; ngày 30/10/2008: 13 vụ đánh bom ở bang Assam, phía
đông bắc Ấn Độ, cùng 3 thành phố khác làm ít nhất 61 người chết và hơn 300
người bị thương; ngày 15/7/2010 xảy ra 2 vụ đánh bom liều chết nhằm vào
một nhà thờ Hồi giáo của người Shiite ở đông nam Iran làm ít nhất 21 người
(gồm cả các binh sĩ thuộc Lực lượng Vệ binh Cách mạng) thiệt mạng và hơn

100 người khác bị thương; ngày 14/1/2011 hai vụ đánh bom khủng bố đẫm
máu đã xảy ra ở ngay bên trong sân bay Domodedovo, thủ đô Matxcơva
(Nga) làm 35 người chết và hơn 180 người bị thương; vụ khủng bố xảy ra tại
ga tàu điện ngầm Tháng Mười ở thủ đô Minsk của Belarus tối 11/4/2011 làm

12 người thiệt mạng và hơn 200 người bị thương [34].
Thứ năm, mục tiêu có xu hướng mở rộng.

Trước kia, khi tiến hành hoạt động khủng bố, các phần tử khủng bố đều
có mục tiêu chính trị rõ ràng: khi thì để đạt được mục đích “chính đáng” của
bản thân, khi thì để thực hiện mục tiêu thay đổi xã hội… nhưng nhìn chung
mục tiêu mà các phần tử khủng bố tấn công thường có ý nghĩa tượng trưng
nhất định như các đại sứ quán, căn cứ quân sự, các công trình quan trọng…
Nhưng thời gian gần đây, mục tiêu mà các phần tử khủng bố nhằm vào
thường không mang ý nghĩa tượng trưng rõ ràng mà mở rộng tấn công vào
các mục tiêu dân sự như tàu chở dầu, khách du lịch (Ví dụ trong vụ đánh bom
trên đảo Bali- Indonesia, các phần từ khủng bố đã tấn công vào các khách du
lịch nước ngoài). Không những thế, những kẻ khủng bố còn tấn công vào
những mục tiêu các quốc gia không thể ngờ đến, không có lực lượng an ninh
bảo vệ… Dù mục đích tiến hành các vụ khủng bố của bọn chúng không thật
sự rõ ràng nhưng đều là nhằm gây ra sự khủng hoảng, hoang mang trong xã
hội, qua đó gây ảnh hưởng xấu đến sự ổn định của xã hội và sự phát triển kinh

40

45. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


tế. Những kẻ khủng bố muốn thông qua các hoạt động này để tác động tới sự
ổn định xã hội, nền kinh tế của một quốc gia, qua đó thực hiện cho được
những mục đích chính trị của mình.

Thứ sáu, kết cấu của các tổ chức khủng bố quốc tế có xu hướng lỏng
lẻo, tản mác hơn.

Các tổ chức khủng bố trên thế giới thường lợi dụng công nghệ, khoa
học tiên tiến như internet để tạo thành một mạng lưới khủng bố quốc tế rộng
khắp. Rất nhiều tổ chức khủng bố đã thông qua phương thức này để cùng phối
hợp hành động. Trong hơn 20 năm trở lại đây, chúng đã nhiều lần tổ chức các
hội nghị bí mật, trao đổi thông tin, phương án hành động. Ví dụ, năm 1985, 3
tổ chức khủng bố là “Đội quân đỏ” của Liên bang Đức, “Hành động trực tiếp”
của Pháp” và “Đội quân chiến đấu cộng sản” của Bỉ đã liên kết lại với nhau,
thành lập nên “Mặt trận liên hiệp chính trị, quân sự Tây Âu”, cùng phối hợp
tiến hành các vụ khủng bố.

Trải qua một chặng đường dài hình thành, củng cố và phát triển, các tổ
chức khủng bố quốc tế lớn trên thế giới đã tạo lập cho mình một cơ cấu tổ
chức chặt chẽ, vững chắc với phạm vi hoạt động trên toàn thế giới. Tuy nhiên,
sau sự kiện 11/9, dưới sự truy lùng ráo riết của các quốc gia, các tổ chức
khủng bố quốc tế đã thay đổi quy mô, chiến lược và cơ cấu tổ chức để phù
hợp với bối cảnh. Lực lượng khủng bố của các tổ chức không tập trung mà
phân chia rải rác, liên kết lỏng lẻo với nhau hơn. Hàng loạt các vụ khủng bố
được tiến hành đa phần là do các tổ chức quy mô nhỏ thực hiện, thậm chí do
một số cá nhân không thuộc tổ chức nào thực hiện. Vì vậy, việc đề phòng và
ngăn chặn hoạt động khủng bố sẽ gặp nhiều khó khăn hơn. Nhiều vụ khủng
bố diễn ra bất ngờ khiến các quốc gia không kịp trở tay. Các vụ đánh bom tự
sát cũng đang tăng lên gây ra sự hoảng loạn trong dân chúng, như vụ đánh
bom tàu chở dầu ở Yemen ngày 06/10/2002, một chiếc thuyền nhỏ trở đầy
thuốc nổ đã lao thằng vào tàu chở dầu.

41

46. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


Thứ bảy, hình thức khủng bố biến hoá đa dạng.

Thời gian đầu khi chủ nghĩa khủng bố mới xuất hiện, các phần tử
khủng bố thường dùng các phương thức như ám sát, bắt cóc, đặt bom…
Nhưng đến nay, cùng với sự phát triển của khoa học công nghệ, phương thức
tiến hành khủng bố cũng không ngừng được biến hoá, thay đổi. Bên cạnh các
phương thức truyền thống, đã xuất hiện tội phạm khủng bố sử dụng công nghệ
cao như: vụ thanh niên người Ixraen sử dụng công nghệ tin học đột nhập và
tấn công mạng cơ sở dữ liệu quân sự của Hoa Kỳ. Theo một nguồn tin cho
biết, tổ chức khủng bố al Quaeda do Bin Laden cầm đầu đang sử dụng một
mạng thông tin do bọn chúng tự thiết kế, lợi dụng mạng Internet để trao đổi
tin tức giữa các thành viên để hạn chế nguy cơ bị truy bắt, tiêu diệt [32].

Với sự phát triển của khoa học kỹ thuật hiện nay, tội phạm khủng bố có
thể mở rộng phương thức và hình thức khủng bố, sử dụng vô tuyến điện,
mạng thông tin, kỹ thuật sinh học… Sự phát triển của hoạt động khủng bố là
thách thức đối với các quốc gia và cộng đồng quốc tế. Do vậy, trong thời gian
tới, cuộc chiến chống khủng bố vẫn chưa kết thúc và cần sự chung tay, hợp
tác hơn nữa của toàn nhân loại.

Kết luận chương 1

Hiện nay, trong khuôn khổ Liên hợp quốc và các tổ chức thành viên
(ICAO, IMO, IAEA…) có 14 điều ước quốc tế đa phương về chống khủng bố
đã được thông qua. Ngoài ra còn rất nhiều điều ước quốc tế khu vực, hiệp
định quốc tế song phương và các nghị quyết của Đại hội đồng, Hội đồng bảo
an Liên hợp quốc về các biện pháp đấu tranh chống khủng bố. Mặc dù, hệ
thống văn bản pháp lý quốc tế về chống khủng bố tương đối lớn, tuy nhiên
chưa văn bản nào đưa ra được định nghĩa rõ ràng, toàn diện, được thừa nhận
chung về khủng bố mà mới chỉ ghi nhận một số hành vi nhất định là khủng bố
và các biện pháp để hợp tác đấu tranh chống lại các hành vi này. Song, những
hành vi được ghi nhận này đã ít nhiều phản ánh được bản chất của hiện tượng

42

47. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


khủng bố. Chúng ta có thể nhận biết hành động khủng bố dựa trên một số dấu hiệu
như: dấu hiệu về động cơ chính trị của hành vi bạo lực; dấu hiệu về mục đích của
hành vi bạo lực, các yếu tố chủ thể, khách thể của hoạt động khủng bố…

Xuất phát từ sự khác nhau về lập trường, mục tiêu và lợi ích, trên thế
giới hiện có rất nhiều quan niệm về khủng bố. Vì vậy, việc nghiên cứu và xây
dựng một Công ước chung với định nghĩa rõ ràng và toàn diện về khủng bố
góp phần đấu tranh có hiệu qua chống lại tội phạm này là rất cần thiết.

Trên cơ sở tìm hiểu khái niệm về khủng bố của cộng đồng quốc tế và
của một số quốc gia trên thế giới, phân tích nguyên nhân dẫn đến hoạt động
khủng bố, đặc điểm của hoạt động khủng bố, đặc điểm pháp lý của hoạt động
khủng bố, có thể nhận định: khủng bố là hành vi bạo lực hoặc đe doạ bạo lực
do các cá nhân hoặc tổ chức thực hiện tác động đến tính mạng, sức khoẻ (tinh
thần và thể chất), tài sản của người dân và các mục tiêu dân sự khác nhằm đạt
được mục đích chính trị (ép buộc Chính phủ, tổ chức, cá nhân hành động hoặc
không được thực hiện hành động nào đó vì lí do tôn giáo, sắc tộc…).
































43

48. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


Chương 2

KHÁI QUÁT KHUNG PHÁP LÝ QUỐC TẾ

VỀ PHÒNG, CHỐNG KHỦNG BỐ



2.1. Khái quát khung pháp lý quốc tế về phòng, chống khủng bố

Trước sự đe doạ của hoạt động khủng bố tới hoà bình, an ninh quốc tế,
cộng đồng quốc tế đã chung tay xây dựng hệ thống quy phạm pháp lý quốc tế
điều chỉnh vấn đề khủng bố. Có thể khái quát hệ thống pháp luật quốc tế về
phòng, chống khủng bố gồm: Các điều ước quốc tế (Điều ước quốc tế đa
phương, điều ước quốc tế song phương, điều ước quốc tế toàn cầu, điều ước
quốc tế khu vực…), Nghị quyết của Liên hợp quốc liên quan đến việc phòng,
chống khủng bố…

2.1.1. Điều ước quốc tế

2.1.1.1. Điều ước quốc tế đa phương

Hiện nay, cộng đồng quốc tế đã xây dựng được 14 điều ước đa phương
về chống khủng bố quốc tế. Đây là những văn bản pháp lý quan trọng về tăng
cường hợp tác giữa các quốc gia để ngăn ngừa và trừng trị tội phạm khủng bố
quốc tế, lên án mạnh mẽ các hoạt động khủng bố, và khẳng định sự cần thiết
phải đấu tranh chống lại các hành vi khủng bố dưới mọi hình thức.

a) Lịch sử hình thành các công ước quốc tế về phòng, chống khủng bố

Công ước Giơ ne vơ 1937 về ngăn ngừa và trừng trị khủng bố là Công

ước quốc tế đầu tiên đề cập tới khủng bố. Công ước đã được 20 quốc gia
thông qua tại Giơ ne vơ ngày 16-11-1937. Theo Điều 1 của Công ước, khủng
bố được hiểu là: “những hành vi tội phạm hướng vào việc chống Nhà nước,
chống lại các quốc gia, mục đích và tính chất của các hành vi này là gây ra
sự khủng khiếp ở một số người nhất định hoặc trong dân chúng”.

Tuy nhiên chỉ quy định về các hành vi thuộc phạm vi tội phạm khủng
bố quốc tế, xác định nguyên tắc truy cứu và trừng phạt những kẻ phạm tội

44

49. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


không thôi thì chưa đủ, để tiến hành truy tố hình sự các tội phạm khủng bố, 13
quốc gia đã ký kết Công ước về thành lập Toà án Hình sự quốc tế. Đây được
coi là Công ước bổ sung để xét xử các cá nhân bị truy cứu do vi phạm các quy
định của Công ước về ngăn ngừa và trừng trị khủng bố. Công ước này giới
hạn quyền bình đẳng chủ quyền của các quốc gia khi các quốc gia thừa nhận
thẩm quyền của Toà án Hình sự quốc tế, tuy nhiên, trong các Công ước quốc
tế này không quy định nghĩa vụ pháp lý về dẫn độ tội phạm khủng bố quốc tế,
bên cạnh đó, việc xác định các hành vi tội phạm khủng bố lại tương đối rộng.
Công ước cũng vấp phải những dư luận trái chiều về thẩm quyền của Toà án
Hình sự quốc tế, có một số nhà bình luận đã cho rằng Toà Hình sự quốc tế có
thẩm quyền xét xử chung và bắt buộc vừa đối với các quốc gia và thể nhân là

vi phạm nguyên tắc bình đẳng chủ quyền giữa các quốc gia - một trong những
nguyên tắc cơ bản của luật quốc tế. Chính do các điểm thiếu sót của Công ước và
những quan điểm nêu trên nên mặc dù đã có trên 20 quốc gia ký kết nhưng Công
ước về ngăn ngừa và trừng trị khủng bố đã không có hiệu lực vì không có

đủ số quốc gia phê chuẩn theo quy định. Sau đó, chiến tranh thế giới lần thứ hai
bùng nổ và Công ước không còn cơ hội được áp dụng trên thực tế [56, tr.11].

Sau Chiến tranh thế giới thứ hai, làn sóng khủng bố phát triển mạnh
mẽ. Đứng trước nguy cơ hoà bình và an ninh quốc tế bị đe doạ, cộng đồng
quốc tế đã tập trung xây dựng các quy phạm pháp luật quốc tế về chống
khủng bố. Dù chưa đạt được sự thống nhất về quan điểm để cùng nhau xây
dựng một điều ước quốc tế chung có tính toàn cầu về chống khủng bố quốc tế
nhưng các quốc gia đã thành công trong việc xây dựng các quy phạm quốc tế
liên quan đến phòng, chống khủng bố trong những lĩnh vực riêng biệt, cụ thể:

Trong lĩnh vực đảm bảo an ninh hàng không quốc tế, dưới sự bảo trợ và
chủ trì của Liên hợp quốc và Tổ chức hàng không dân dụng quốc tế ICAO,
nhiều điều ước quốc tế về chống khủng bố hàng không quốc tế đã được ra

đời, như: Công ước Tokyo năm 1963 về các tội phạm và một số hành vi khác


45

50. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


thực hiện trên tàu bay; Công ước Lahaye 1970 về trừng trị việc chiếm giữ bất
hợp pháp tàu bay; Công ước Montreal năm 1971 về trừng trị những hành vi
bất hợp pháp chống lại an toàn hàng không dân dụng; Nghị định thư Montreal
năm 1988 về trừng trị các hành vi bạo lực bất hợp pháp tại các cảng hàng
không phục vụ hàng không dân dụng quốc tế (đây là Nghị định thư bổ sung
Công ước Montreal năm 1971); Công ước về ngăn ngừa những hành vi trái
pháp luật liên quan đến hàng không dân dụng quốc tế năm 2010.

Trong lĩnh vực bảo đảm an ninh cho những người được bảo hộ quốc tế,
nhằm đảm bảo an toàn cho nhân viên ngoại giao và những người được bảo hộ
quốc tế - một trong những đối tượng mà tội phạm khủng bố thường hướng
đến, bảo vệ quan hệ giữa các quốc gia, hoà bình và an ninh quốc tế, cộng
đồng quốc tế dưới sự chủ trì của Liên hợp quốc thông qua Công ước về ngăn
ngừa và trừng trị các tội phạm chống lại những người được bảo hộ quốc tế
bao gồm cả các viên chức ngoại giao năm 1973.

Trong lĩnh vực chống bắt cóc con tin, cộng đồng quốc tế đã soạn thảo
và thông qua Công ước về chống bắt cóc con tin năm 1979. Công ước đã quy
định các biện pháp để ngăn chặn, truy tố và trừng trị tất cả hành vi bắt cóc con
tin - một trong những hành vi của tội phạm khủng bố quốc tế. Công ước năm
1979 được soạn thảo trên cơ sở thừa nhận rằng, mọi người đều có quyền sống,
quyền tự do và quyền được an toàn thân thể như đã được ghi nhận trong
Tuyên ngôn thế giới về quyền con người năm 1948 và Công ước quốc tế về
các quyền dân sự - chính trị năm 1966.

Trong lĩnh vực bảo đảm an toàn vật liệu hạt nhân, để đảm bảo cho các
quốc gia có quyền phát triển và sử dụng năng lượng hạt nhân vì mục đích hoà
bình, đồng thời ngăn ngừa những nguy hiểm tiềm tàng do sự chiếm đoạt và sử
dụng bất hợp pháp vật liệu hạt nhân, nhằm bảo vệ an toàn vật liệu hạt nhân
trong quá trình vận chuyển, năm 1979, cộng đồng quốc tế đã soạn thảo và
thông qua Công ước về bảo vệ an toàn vật liệu hạt nhân. Tiếp đó, đến năm

46

51. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


2005, đã thông qua Công ước New York năm 2005 về ngăn chặn hoạt động
khủng bố hạt nhân.

Trong lĩnh vực hàng hải, vận tải đường biển là loại hình vận tải quan
trọng trong thương mại quốc tế. Sự gia tăng các hành vi bất hợp pháp chống
lại an toàn hàng hải đã ảnh hưởng tới an toàn của cá nhân, tài sản và hoạt
động thương mại của các quốc gia trên thế giới. Chính vì vậy, Liên hợp quốc
và Tổ chức Hàng hải quốc tế IMO đã soạn thảo và thông qua một số công ước
quốc tế như: Công ước về trừng trị các hành vi bất hợp pháp chống lại an toàn
hành trình hàng hải năm 1988; Nghị định thư Roma năm 1988 về trừng trị các
hành vi bất hợp pháp chống lại an toàn của các công trình cố định trên thềm
lục địa.

Trong lĩnh vực bảo đảm an toàn cho phương tiện bay và các phương
tiện giao thông khác, sau vụ khủng bố Lockerbie năm 1988, cộng đồng quốc
tế đã bày tỏ quan ngại sâu sắc đối với việc dùng các vật liệu nổ dẻo, một loại
vật liệu rất khó phát hiện, được các phần tử khủng bố sử dụng nhằm phá hoại
tàu bay, các phương tiện giao thông và các mục tiêu khác. Nhận thấy, việc
đánh dấu vật liệu nổ dẻo để nhận biết sẽ góp phần quan trọng vào việc ngăn
chặn các hành vi khủng bố, Liên hợp quốc và Tổ chức Hàng không dân dụng
quốc tế ICAO đã xây dựng Công ước về việc đánh dấu vật liệu nổ dẻo để
nhận biết năm 1991 (Công ước bao gồm 15 điều và 01 Phụ lục kỹ thuật).
Công ước được thông qua tại Montreal năm 1991 và có hiệu lực ngày 21
tháng 6 năm 1998.

Trong nỗ lực hướng đến ngăn chặn các phương thức khủng bố mang
tính nguy hiểm, cộng đồng quốc tế nhận thấy rằng trong các hoạt động khủng
bố, khủng bố bằng bom là phương thức được tội phạm khủng bố sử dụng
nhiều nhất do kỹ thuật không quá phức tạp và khả năng sát thương cao. Để
ngăn chặn và giảm thiếu tình trạng này, cộng đồng quốc tế đã soạn thảo và
thông qua Công ước quốc tế về trừng trị việc khủng bố bằng bom năm 1997.

47

52. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


Bên cạnh đó, để ngăn chặn hoạt động khủng bố thì ngoài việc ngăn
chặn những hành vi bạo lực hoặc đe doạ bạo lực, một biện pháp hữu hiệu
khác đó là chặn các nguồn tài chính cung cấp cho khủng bố. Trên thực tế, số
lượng và tính nghiêm trọng của các hành vi khủng bố quốc tế phụ thuộc vào
sự tài trợ và nguồn tài chính mà những kẻ khủng bố có thể có được. Nhằm
kêu gọi các quốc gia bằng các biện pháp thích hợp tìm cách vô hiệu hoá và
ngăn chặn việc tài trợ cho khủng bố quốc tế đồng thời không làm phương hại
đến tự do lưu chuyển vốn hợp pháp, tăng cường trao đổi các thông tin liên
quan đến việc lưu chuyển các nguồn tài chính, cộng đồng quốc tế đã thông
qua Công ước quốc tế về trừng trị việc tài trợ cho khủng bố năm 1999 (Công
ước gồm 28 điều và 01 Phụ lục).

Như vậy, tính đến thời điểm hiện tại, cộng đồng quốc tế đã có 14 công
ước quốc tế và nghị định thư về phòng, chống khủng bố. Đây là cơ sở pháp lý
quan trọng để ngăn ngừa và trừng trị tội phạm khủng bố quốc tế.

b) Khái quát một số nội dung cơ bản của các điều ước đa phương về

khủng bố

Là những văn bản pháp lý quốc tế quan trọng về tăng cường sự hợp tác
giữa các quốc gia để ngăn ngừa và trừng trị tội phạm khủng bố quốc tế, các điều
ước đa phương về chống khủng bố quốc tế đều có những nội dung cơ bản sau:

- Lên án mạnh mẽ các hoạt động khủng bố quốc tế, coi khủng bố quốc
tế, bất kể được tiến hành ở đâu và do ai tiến hành, đều đe doạ hoà bình và an
ninh quốc tế, đều là tội phạm và phải bị trừng trị nghiêm khắc.

- Khẳng định sự cần thiết phải đấu tranh chống lại các hành vi khủng bố
quốc tế dưới mọi hình thức.

- Quy định các quốc gia thành viên cần tiến hành các biện pháp đấu
tranh chống khủng bố quốc tế phù hợp với pháp luật quốc tế.

- Nêu rõ nghĩa vụ của các quốc gia thành viên cần hợp tác với nhau để
ngăn ngừa và trừng trị tội phạm khủng bố quốc tế thông qua các biện

48

53. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


pháp thích hợp, bao gồm hợp tác song phương, hợp tác khu vực và hợp tác
toàn cầu.

- Quy định nghĩa vụ cho các quốc gia thành viên hữu quan trong việc
xác định quyền tài phán của quốc gia đó đối với tội phạm khủng bố quốc tế và
các điều kiện cụ thể về việc xác định quyền tài phán đó.

- Nghiêm cấm việc tài trợ cho khủng bố quốc tế.

- Yêu cầu các quốc gia thành viên thực hiện các biện pháp thích hợp
nhằm ngăn ngừa, xét xử và trừng trị tội phạm khủng bố quốc tế theo thủ tục
và trình tự được quy định trong từng điều ước cụ thể.

Dưới đây là một số nội dung cơ bản của các Công ước quốc tế về
phòng, chống khủng bố:

- Công ước đa phương về các tội phạm và một số hành vi khác thực
hiện trên tàu bay năm 1963

Công ước được áp dụng đối với các hành vi vi phạm pháp luật hình sự,
các hành vi khác bất kể có phải là vi phạm hay không nhưng có thể hoặc thực
sự đang làm ảnh hưởng đến an toàn của tàu bay, người hoặc tài sản trên tàu
bay hoặc gây mất trật tự và kỷ luật trên tàu bay, khi tàu bay đang trong giai
đoạn chuyển bánh kể từ thời điểm máy bay hạ cánh và dừng hẳn. Công ước
này không áp dụng đối với tàu bay được sử dụng nhằm phục vụ quân đội, hải
quan và cảnh sát.

Công ước này xác lập quyền tài phán của quốc gia nơi tàu bay được
đăng ký.

Công ước quy định thẩm quyền của người chỉ huy máy bay (cơ trưởng)

được áp dụng các biện pháp thích hợp, kể cả hạn chế tự do của bất kỳ người
nào mà người chỉ huy có lý do để cho rằng họ đã hoặc sắp thực hiện hành vi
gây mất an toàn cho tàu bay.

Khoản 1 Điều 9 của Công ước quy định nhiệm vụ và quyền hạn của các
quốc gia thành viên trong việc tiếp nhận người vi phạm do người chỉ huy tàu

49

54. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


bay chuyển giao; thực hiện việc giam giữ người phạm tội và trao lại quyền
kiểm soát tàu bay đó cho người chỉ huy hợp pháp.

- Công ước La Hay về trấn áp hành vi chiếm giữ bất hợp pháp tàu
bay năm 1970

Trong điều kiện phát triển mạnh mẽ của ngành hàng không dân dụng
quốc tế, xét thấy các hành vi chiếm giữ hoặc thực hiện việc kiểm soát bất hợp
pháp tàu bay đang trong chuyến bay gây nguy hiểm cho an toàn về người và
tài sản, ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động dịch vụ hàng không, làm giảm
lòng tin của nhân dân trên toàn thế giới; ngày 16 tháng 12 năm 1970, các quốc
gia tham dự Hội nghị quốc tế La Hay về Luật hàng không đã thông qua Công
ước về trấn áp các hành vi chiếm giữ bất hợp pháp tàu bay. Công ước này có
hiệu lực từ ngày 14 tháng 10 năm 1971 khi có 10 quốc gia tham dự Hội nghị
nộp văn kiện phê chuẩn cho Liên Xô, Vương quốc Anh và Bắc Ai Len hoặc
Hoa Kỳ là các quốc gia lưu chiểu Công ước theo Điều 13 khoản 3 của Công
ước. Sau khi Công ước có hiệu lực, quốc gia nào chưa ký Công ước có thể gia
nhập Công ước bất cứ thời gian nào.

Nội dung cơ bản của Công ước:

+ Công ước này áp dụng với người đang ở trên tàu bay thực hiện các
hành vi bị coi là tội phạm sau:

Sử dụng vũ lực hoặc đe doạ sử dụng vũ lực, hoặc bằng bất kỳ hình
thức đe doạ khác để chiếm giữ hoặc kiểm soát tàu bay một cách bất hợp pháp,
hoặc có dự mưu thực hiện bất kỳ hành vi nào như vậy.

Đồng phạm với người thực hiện hành vi hoặc có dự mưu thực hiện bất
kỳ hành vi nào như vậy.

Một tàu bay được coi là đang trong chuyến bay kể từ thời điểm mà tất
cả các cánh cửa ngoài của tàu bay được đóng lại sau khi xếp tải cho đến thời

điểm bất kỳ cửa nào của tàu bay được mở ra để dỡ tải. Công ước này không
áp dụng đối với tàu bay được sử dụng nhằm phục vụ quân đội, hải quan và
cảnh sát.

50

55. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


+ Công ước yêu cầu các quốc gia thành viên hình sự hoá các hành vi

đã được quy định trong Công ước là tội phạm và áp dụng các biện pháp
nghiêm khắc để trừng trị các hành vi chiếm giữ bất hợp pháp tàu bay.

+ Yêu cầu các quốc gia thành viên đã thực hiện việc giam giữ người
phạm tội phải dẫn độ hoặc truy tố người đó ra trước pháp luật.

+ Yêu cầu các quốc gia thành viên cần phải phối hợp, giúp đỡ nhau
trong việc thực hiện các thủ tục tố tụng hình sự đối với tội phạm và người
phạm tội.

- Công ước đa phương về trấn áp hành vi bất hợp pháp xâm phạm an
toàn hàng không dân dụng năm 1971

Công ước này áp dụng đối với người thực hiện hành vi bất hợp pháp và
cố ý bị coi là tội phạm sau:

Hành vi bạo lực đối với người trên một tàu bay đang bay nếu hành vi

đó chắc gây nguy hiểm cho sự an toàn của tàu bay;

Đặt hoặc chỉ đạo đặt vào tàu bay đang bay bằng bất kỳ thủ đoạn nào
chất sẽ phá huỷ tàu bay hoặc làm hư hỏng thiết bị không lưu dù là hành vi
phạm tội đó chưa đạt.

Công ước này không áp dụng đối với tàu bay được sử dụng nhằm phục
vụ trong quân đội, hải quan hoặc cảnh sát.

Công ước yêu cầu các quốc gia thành viên có trách nhiệm phải hình sự
hoá các hành vi quy định tại Điều 1 của Công ước thành tội phạm và quy định
các hình phạt nghiêm khắc để đấu tranh chống lại loại tội phạm này.

Yêu cầu các quốc gia thành viên phải tiến hành điều tra, bắt giam, giữ,
dẫn độ hoặc truy tố người phạm tội ra trước Toà án để xét xử và áp dụng các
biện pháp để ngăn ngừa tội phạm.

Trên cơ sở các quy định của Công ước và phù hợp với luật pháp quốc
gia, các quốc gia cần phải phối hợp, hỗ trợ, giúp đỡ nhau trong việc thực hiện
các thủ tục tố tụng hình sự đối với các tội phạm và người phạm tội.

51

56. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


- Nghị định thư về trấn áp các hành vi bạo lực bất hợp pháp tại các
cảng hàng không phục vụ hàng không dân dụng quốc tế năm 1988

Để trấn áp các hành vi bất hợp pháp mang tính bạo lực gây nguy hiểm
hoặc chắc chắn gây nguy hiểm cho sự an toàn về người, tài sản cũng như hoạt
động bình thường tại các cảng hàng không, năm 1988 tại Montreal các quốc
gia tham gia Hội nghị quốc tế về Luật hàng không đã thông qua Nghị định thư
về trấn áp các hành vi mang tính bạo lực tại các cảng hàng không dân dụng
quốc tế nhằm bảo đảm sự an toàn cho hàng không dân dụng. Nghị định thư
này được mở để các quốc gia tham gia Hội nghị quốc tế về Luật hàng không
ký từ ngày 24 tháng 02 năm 1988 và có hiệu lực từ ngày 06 tháng 8 năm 1989
đối với các quốc gia đã nộp văn kiện phê chuẩn cho các cơ quan lưu chuẩn,
tức là sau 30 ngày kể từ ngày nộp văn kiện phê chuẩn thứ 10. Theo quy định
của Nghị định thư, sau ngày 01 tháng 3 năm

1988, Nghị định thư này sẽ được mở tại London, Moscow, Washington và
Montreal để tất cả các quốc gia ký.

Nghị định thư này bổ sung cho Công ước về trấn áp các hành vi bất hợp
pháp xâm phạm an toàn hàng không dân dụng thông qua tại Montreal ngày 23
tháng 9 năm 1971. Chính vì vậy, Công ước và Nghị định thư phải được đọc
và giải thích cùng nhau như một văn kiện duy nhất giữa các quốc gia thành
viên của Nghị định thư.

Nội dung cơ bản của Nghị định thư:

Quy định bổ sung một số tội phạm được cấu thành từ hành vi cố ý sử
dụng một cách bất hợp pháp bất kỳ thiết bị, chất hoặc vũ khí nào để thực hiện
hành vi bạo lực chống lại một người, huỷ hoại hoặc làm hư hỏng tài sản, các
phương tiện tại cảng hàng không.

Yêu cầu các quốc gia thành viên xác lập quyền tài phán của mình đối
với tội phạm và người phạm tội nếu không dẫn độ người phạm tội cho quốc
gia khác xét xử.

52

57. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


- Công ước về trấn áp các hành vi bất hợp pháp xâm phạm an toàn
hành trình hàng hải năm 1988

Các hành vi bất hợp pháp xâm phạm an toàn hành trình hàng hải, đe
doạ đến sự an toàn về người và tài sản, ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt
động của dịch vụ hàng hải và làm giảm lòng tin của các dân tộc trên thế giới
về an toàn hành trình hàng hải. Chính vì vậy, vấn đề cấp bách là phải tăng
cường hợp tác quốc tế giữa các quốc gia trong việc tìm ra và thực hiện các
biện pháp hữu hiệu và thực tế để ngăn chặn mọi hành vi bất hợp pháp và truy
tố những người phạm tội xâm phạm đến an toàn hành trình hàng hải. Ngày 10
tháng 3 năm 1988, các quốc gia tham gia Hội nghị quốc tế tại Roma về trừng
trị những hành vi chống lại an toàn hàng hải đã thông qua Công ước về trấn
áp các hành vi bất hợp pháp xâm phạm an toàn hành trình hàng hải và được
mở để ký tại trụ sở của Tổ chức Hàng hải quốc tế cho tất cả các quốc gia từ
ngày 14 tháng 3 năm 1988 đến ngày 09 tháng 3 năm 1989. Sau thời gian này,
Công ước sẽ tiếp tục được mở cho các quốc gia muốn gia nhập.

Nội dung cơ bản của Công ước:

Công ước này áp dụng đối với tàu biển đang hành trình hoặc có kế
hoạch hành trình vào, qua hoặc từ những vùng nước ở bên ngoài ranh giới của
lãnh hải một quốc gia hoặc bên ngoài ranh giới lãnh hải của quốc gia đó với
quốc gia lân cận. "Tàu biển" được hiểu là bất kỳ loại tàu, thuyền nào không
thường xuyên gắn liền với đáy biển, kể cả tàu động lực học, tàu ngầm hoặc
bất kỳ loại phương tiện nổi trên mặt nước nào khác. Công ước này không áp
dụng đối với tàu chiến hoặc tàu biển do một quốc gia sở hữu hoặc điều hành
và được sử dụng như một phương tiện hỗ trợ hải quân, sử dụng cho mục đích
của hải quân, cảnh sát hoặc tàu biển đã ngừng vận hành.

Công ước quy định một người bị coi là phạm tội khi cố ý thực hiện một
cách bất hợp pháp một trong các hành vi được quy định trong Công ước.

Yêu cầu các quốc gia thành viên phải tiến hành bắt, giữ, điều tra, truy
tố người phạm tội nếu không dẫn độ người đó cho quốc gia thành viên khác

53

58. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


xét xử và thông báo kịp thời với cơ quan đại diện thích hợp gần nhất của quốc
gia mà người phạm tội là công dân của nước đó.

- Nghị định thư về trấn áp các hành vi bất hợp pháp xâm phạm an
toàn các công trình cố định trên thềm lục địa năm 1988

Cùng với việc thông qua Công ước về trấn áp các hành vi bất hợp pháp
xâm phạm an toàn hành trình hàng hải, các quốc gia thành viên tham gia Hội
nghị quốc tế về trừng trị những hành vi chống lại an toàn hàng hải đã thông
qua Nghị định thư về trấn áp các hành vi bất hợp pháp xâm phạm an toàn các
công trình cố định trên thềm lục địa. Nghị định thư này được mở ký tại Roma
ngày 10 tháng 3 năm 1988 và tại trụ sở của Tổ chức hàng hải quốc tế từ ngày

11 tháng 3 năm 1988 đến ngày 09 tháng 3 năm 1989 cho các quốc gia tham
gia ký Công ước. Công ước có hiệu lực kể từ ngày 01 tháng 3 năm 1992, sau

90 ngày kể từ ngày có 03 quốc gia đã ký mà không có bảo lưu việc phê chuẩn,
chấp nhận hoặc phê duyệt, hoặc đã nộp văn kiện phê chuẩn, chấp nhận, phê
duyệt hoặc gia nhập. Theo quy định, Nghị định thư này có hiệu lực sau khi

Công ước có hiệu lực.

Nội dung cơ bản của Nghị định thư:

Nghị định thư áp dụng đối với những hành vi cố ý thực hiện một cách
bất hợp pháp xâm phạm an toàn công trình cố định trên thềm lục địa. "Công
trình cố định" là dạng một đảo nhân tạo, thiết bị lắp đặt hoặc cấu trúc được kết
cấu lâu dài dưới đáy biển nhằm mục đích thăm dò hoặc khai thác tài nguyên
hoặc nhằm các mục đích kinh tế khác.

Nghị định thư quy định những hành vi cố ý thực hiện một cách bất hợp
pháp xâm phạm an toàn công trình cố định trên thềm lục địa.

Xác lập mối quan hệ giữa Nghị định thư và Công ước.

Yêu cầu các quốc gia thành viên xác lập quyền tài phán đối với tội
phạm và người phạm tội trong trường hợp không dẫn độ cho quốc gia thành
viên khác xét xử.

54

59. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


- Công ước quốc tế bảo vệ về mặt vật lý vật liệu hạt nhân năm 1979
Để đảm bảo quyền của tất cả các quốc gia trong việc phát triển và sử

dụng năng lượng hạt nhân vì mục đích hoà bình, năm 1979, Cơ quan Năng
lượng nguyên tử quốc tế đã soạn thảo Công ước bảo vệ về mặt vật lý vật liệu
hạt nhân nhằm ngăn ngừa hiểm hoạ tiềm tàng từ việc chiếm đoạt và sử dụng
bất hợp pháp vật liệu hạt nhân. Công ước này được mở để ký cho tất cả các
quốc gia tại Viên và New York vào ngày 03 tháng 3 năm 1980 và có hiệu lực
từ ngày 08 tháng 02 năm 1987, sau 30 ngày kể từ ngày Cơ quan Năng lượng
nguyên tử quốc tế nhận được văn kiện phê chuẩn, chấp nhận hoặc phê duyệt
thứ 21 theo mục 1 Điều 19 của Công ước.

Nội dung cơ bản của Công ước:

Công ước này được áp dụng đối với vật liệu hạt nhân được sử dụng vì
mục đích hoà bình khi đang trong quá trình vận chuyển hạt nhân quốc tế. Trừ
các quy định tại Điều 3, Điều 4, khoản 3 Điều 5, Công ước này cũng được áp
dụng đối với vật liệu hạt nhân được sử dụng vì mục đích hoà bình khi đang
chuyển trong quá trình sử dụng, bảo quản và vận chuyển ở trong nước.

Công ước đã đưa ra khái niệm và hàm lượng vật liệu hạt nhân, uran
được làm giàu và khái niệm về vận chuyển hạt nhân quốc tế.

Quy định trách nhiệm của mỗi quốc gia trong việc nhập khẩu, xuất
khẩu, quá cảnh vật liệu hạt nhân.

Yêu cầu các quốc gia thành viên phải xác định và thông báo trực tiếp
cho nhau hoặc thông qua Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế về cơ quan
trung ương và đầu mối liên hệ chịu trách nhiệm về việc bảo vệ về mặt vật lý
vật liệu hạt nhân. Phù hợp với hệ thống pháp luật quốc gia, các quốc gia thành
viên phải phối hợp, giúp đỡ nhau trong việc thu hồi và bảo vệ vật liệu hạt
nhân khi đang bị đe doạ.

Yêu cầu các quốc gia thành viên hình sự hoá các hành vi chiếm đoạt, sử
dụng, chuyển giao trái phép vật liệu hạt nhân và đe doạ sử dụng vật liệu hạt

55

60. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


nhân nhằm giết hại hoặc gây thương tích bất kỳ người nào hoặc gây thiệt hại
lớn về tài sản thành tội phạm, đồng thời quy định các hình phạt tương ứng với
tính chất, mức độ của hành vi phạm tội.

Yêu cầu các quốc gia thành viên xác lập quyền tài phán của mình đối
với tội phạm và người phạm tội nếu không dẫn độ cho quốc gia khác xét xử.

- Công ước về đánh dấu vật liệu nổ dẻo nhằm mục đích phát hiện
năm 1991

Các vật liệu nổ dẻo thường được bọn tội phạm sử dụng làm nguyên liệu
để thực hiện các hành vi khủng bố. Chính vì vậy, ngày 01 tháng 3 năm 1991
các quốc gia tham gia Hội nghị quốc tế về Luật hàng không tổ chức tại

Montreal đã ký Công ước về việc đánh dấu vật liệu nổ dẻo nhằm mục đích
đánh dấu vật liệu nổ để nhận biết, góp phần quan trọng vào việc ngăn chặn
các hành vi bất hợp pháp. Công ước này có hiệu lực vào ngày thứ 60 sau khi
có văn kiện phê chuẩn, chấp nhận, phê duyệt hoặc gia nhập của các quốc gia
thành viên.

Nội dung cơ bản của Công ước:

Công ước được áp dụng đối với việc đánh dấu các vật liệu nổ dẻo trong
quá trình sản xuất, vận chuyển.

Yêu cầu các quốc gia thành viên phải thực hiện các biện pháp cần thiết
và hữu hiệu để cấm và ngăn ngừa việc vận chuyển vào hoặc ra khỏi lãnh thổ
của mình vật liệu nổ không được đánh dấu; áp dụng các biện pháp hữu hiệu
để kiểm soát việc sở hữu, chuyển giao quyền sở hữu vật liệu nổ không được

đánh dấu sản xuất trong nước hoặc đưa từ nước ngoài vào lãnh thổ của mình
trước thời điểm Công ước này có hiệu lực, bảo đảm nguồn chất nổ không có
đánh dấu không thuộc sự quản lý của quân đội, cảnh sát phải bị tiêu huỷ hoặc
sử dụng, đánh dấu hoặc vô hiệu hoá vĩnh viễn trong thời hạn 03 năm; áp dụng
các biện pháp cần thiết để đảm bảo rằng chất nổ chưa có đánh dấu, sử dụng
hoặc vô hiệu hoá vĩnh viễn trong thời hạn 15 năm và đảm bảo tiêu huỷ càng

56

61. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


sớm càng tốt chất nổ không có đánh dấu sản xuất sau ngày Công ước này có
hiệu lực đối với quốc gia đó.

Quy định việc thành lập Uỷ ban quốc tế về kỹ thuật vật liệu nổ.

- Công ước quốc tế về trấn áp hành vi khủng bố bằng bom năm 1997
Công ước về trấn áp hành vi khủng bố bằng bom được Đại hội đồng

Liên hợp quốc thông qua ngày 15 tháng 10 năm 1997. Công ước được mở cho
tất cả các quốc gia ký từ ngày 12 tháng 01 năm 1998 đến ngày 31 tháng 12
năm 1999 tại trụ sở của Liên hợp quốc ở New York và có hiệu lực vào ngày
thứ 30 kể từ ngày văn kiện phê chuẩn, chấp nhận, phê duyệt hoặc gia nhập thứ
22 được gửi cho Tổng Thư ký Liên hợp quốc.

Nội dung cơ bản của Công ước:

Công ước này được áp dụng đối với những người thực hiện hành vi cố

ý ném, đặt, làm nổ hoặc kích nổ một cách bất hợp pháp tại những nơi công
cộng, trang thiết bị của Nhà nước hoặc Chính phủ, hệ thống vận tải công cộng
hoặc cơ sở hạ tầng nhằm mục đích giết người, gây thương tích hoặc phá hoại
địa điểm, trang thiết bị của hệ thống đó trên quy mô lớn dẫn đến gây tổn thất
lớn về kinh tế; gây phương hại đến mối quan hệ hữu nghị giữa các quốc gia,
nhân dân các nước cũng như đe doạ sự toàn vẹn lãnh thổ cũng như an ninh
của các quốc gia. Đối với hành vi phạm tội nêu trên, nếu chỉ thực hiện trên
phạm vi một quốc gia thì người thực hiện hành vi bị coi là tội phạm và nạn
nhân là công dân của quốc gia đó bị phát hiện trên lãnh thổ của quốc gia đó và
không thuộc quyền tài phán của quốc gia khác, thì không thuộc phạm vi áp
dụng của Công ước này.

Các quốc gia thành viên phải hình sự hoá các hành vi quy định trong

Công ước thành tội phạm và quy định các hình phạt tương ứng để trừng trị
những người thực hiện hành vi phạm tội.

Yêu cầu các quốc gia thành viên xác lập quyền tài phán của mình đối
với tội phạm và người phạm tội nếu không dẫn độ cho quốc gia thành viên
khác xét xử.

57

62. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


Yêu cầu các quốc gia thành viên phải dành cho nhau sự phối hợp, giúp
đỡ tối đa trong việc hoàn thành các thủ tục tố tụng hình sự hoặc dẫn độ người
phạm tội.

- Công ước quốc tế về trấn áp hành vi tài trợ cho khủng bố năm 1999
Công ước được áp dụng đối với những người thực hiện các hành vi

cung cấp hoặc huy động tiền bạc dưới bất kỳ hình thức nào, trực tiếp hay gián
tiếp, bất hợp pháp hoặc cố ý với mục đích hoặc biết là một phần hoặc toàn bộ
tiền bạc đó có thể được sử dụng để thực hiện một tội phạm được quy định
trong các điều ước liệt kê ở phần Phụ lục của Công ước này hoặc thực hiện
các hành vi khác với ý định giết hại, làm bị thương nặng dân thường hoặc
người không tham gia tích cực vào hoạt động thù địch trong hoàn cảnh có
xung đột vũ trang hoặc ép buộc một Chính phủ, một tổ chức quốc tế làm hoặc
không làm một việc gì đó.

Công ước yêu cầu các quốc gia thành viên phải hình sự hoá các hành vi
tài trợ cho khủng bố và áp dụng các chế tài hình sự, dân sự, hành chính phù
hợp đối với người phạm tội. Yêu cầu các quốc gia thành viên áp dụng các
biện pháp thích hợp trong nước, tiến hành các bước để phòng, chống các hành
vi tài trợ cho khủng bố.

Quy định về việc xác định, phong toả, thu giữ tiền, tài sản được cung
cấp cho các hoạt động khủng bố cũng như việc phân chia tiền, tài sản tịch thu
được với các quốc gia khác trên cơ sở từng trường hợp cụ thể. Các quốc gia
thành viên không được coi vì lý do bí mật ngân hàng để giải trình cho việc từ
chối hợp tác quốc tế.

Tuyên bố về các biện pháp loại trừ khủng bố quốc tế.

- Công ước quốc tế về chống bắt cóc con tin năm 1979

Công ước được áp dụng đối với người nào có hành vi bắt giữ hoặc
giam cầm và đe doạ giết, làm bị thương hoặc tiếp tục giam cầm người khác
(gọi là con tin) nhằm mục đích cưỡng ép bên thứ ba, cụ thể là một quốc gia,

58

63. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


một tổ chức quốc tế liên chính phủ, pháp nhân hay cá nhân hoặc một nhóm
người phải làm hoặc không làm một việc nào đó như một điều kiện cho việc
phóng thích con tin thì bị coi là phạm tội bắt con tin. Người thực hiện hành vi
phạm tội chưa đạt hoặc tham gia với tư cách là người đồng phạm trong việc
thực hiện hoặc thực hiện chưa đạt hành vi bắt cóc con tin cũng bị coi là tội
phạm theo Công ước này. Công ước này không áp dụng khi tội phạm được
thực hiện trong phạm vi một quốc gia, con tin và người thực hiện hành vi
phạm tội đều mang quốc tịch của quốc gia đó và người phạm tội được phát
hiện trên lãnh thổ của quốc gia đó.

Yêu cầu các quốc gia thành viên phải hình sự hoá các hành vi quy định
trong Công ước là tội phạm và quy định các hình phạt nghiêm khắc để trừng
trị người phạm tội, đồng thời áp dụng các biện pháp khác để phòng ngừa,
ngăn chặn các hành vi phạm tội bắt con tin.

Yêu cầu các quốc gia thành viên nơi con tin bị người phạm tội bắt giữ
phải thực hiện mọi biện pháp mà quốc gia đó thấy thích hợp để giảm nhẹ tình
trạng của con tin, đặc biệt là nhằm bảo đảm việc thả con tin và giúp đỡ họ sau
khi được phóng thích.

Yêu cầu các quốc gia thành viên phải phối hợp, hỗ trợ tối đa trong việc
tiến hành các thủ tục tố tụng hình sự đối với tội phạm và người phạm tội, kể
cả việc cung cấp tất cả các tài liệu, chứng cứ cần thiết cho các thủ tục tố tụng
mà quốc gia đó đang có.

Yêu cầu các quốc gia thành viên áp dụng các biện pháp để bắt giữ, điều
tra, truy tố và xét xử người phạm tội nếu không dẫn độ người đó cho quốc gia
khác xét xử.

Công ước có hiệu lực từ ngày 03 tháng 6 năm 1983, sau 30 ngày kể từ
ngày nộp văn kiện phê chuẩn hoặc gia nhập thứ 22 cho Tổng thư ký Liên hợp
quốc theo mục 1 Điều 18 của Công ước.

59

64. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


- Công ước về phòng ngừa và trấn áp các tội phạm chống lại người

được hưởng sự bảo hộ quốc tế, kể cả viên chức ngoại giao năm 1973 Công
ước này được áp dụng đối với người được hưởng bảo hộ quốc tế

và người bị coi là tội phạm.

Theo quy định của Công ước, người được hưởng bảo hộ quốc tế là:
Nguyên thủ quốc gia, kể cả bất kỳ thành viên nào của cơ quan, tập thể thực hiện
chức năng của nguyên thủ quốc gia, người đứng đầu Chính phủ, Bộ trưởng ngoại
giao, đại diện hoặc bất kỳ viên chức nào của quốc gia hoặc bất kỳ viên chức nào
khác của tổ chức quốc tế có tính chất liên chính phủ khi người này
đang ở nước ngoài cũng như những thành viên trong gia đình của họ.

Người bị coi là tội phạm là khi có bằng chứng đầy đủ để xác định rằng
người đó đã thực hiện hoặc tham gia vào một hoặc nhiều hành vi quy định tại
Điều 2 Công ước.

Phù hợp với hệ thống pháp luật quốc gia, Công ước yêu cầu các quốc
gia thành viên phải hình sự hoá các hành vi quy định trong Công ước thành
tội phạm và áp dụng các hình phạt nghiêm khắc để trừng trị người phạm tội
đồng thời áp dụng các biện pháp khác để phòng ngừa, ngăn chặn tội phạm.

Yêu cầu các quốc gia thành viên thực hiện những biện pháp cần thiết để
xác lập quyền tài phán của mình đối với các tội phạm trong trường hợp người
phạm tội đang có mặt trên quốc gia đó khi quốc gia đó không dẫn độ người
phạm tội cho quốc gia khác xét xử.

Yêu cầu bất kỳ quốc gia nào có thông tin liên quan đến nạn nhân và
hoàn cảnh xảy ra tội phạm đều phải cố gắng thông báo đầy đủ và kịp thời cho
các quốc gia thành viên có nạn nhân là người thực hiện nhiệm vụ đại diện cho
quốc gia đó phù hợp với quy định của pháp luật trong nước.

- Công ước New York năm 2005 về ngăn chặn hoạt động khủng bố
hạt nhân

Ngày 13/4/2005, Đại Hội đồng Liên hợp quốc đã thông qua Công ước
nhằm ngăn ngừa các hoạt động khủng bố hạt nhân bằng việc cho phép chính

60

65. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


phủ các nước có quyền trừng phạt bất kỳ hành động nào liên quan tới việc
tàng trữ trái phép các thiết bị và nguyên liệu hạt nhân. Đây là lần đầu tiên một
công ước chống chủ nghĩa khủng bố ra đời với mục đích ngăn chặn từ xa hoạt
động khủng bố hạt nhân, chứ không phải ra đời sau khi mọi chuyện đã xảy ra.
Các quốc gia thành viên Liên hợp quốc sẽ bắt đầu đặt bút ký vào bản hiệp ước
này kể từ ngày 14/4, Công ước chính thức có hiệu lực sau ngày văn kiện phê
chuẩn, chấp nhận, phê duyệt hoặc gia nhập thứ 22 được gửi cho Tổng Thư ký
Liên hợp quốc.

Công ước này được áp dụng đối với bất kỳ người nào nếu người đó cố

ý và trái pháp luật tàng trữ thiết bị và nguyên liệu phóng xạ ý định gây tử
vong hoặc gây thương tích nghiêm trọng hoặc nhằm phá hủy tài sản hoặc phá
huỷ môi trường. Việc tiến hành phá huỷ các cơ sở hạt nhân cũng bị liệt vào
danh sách các hành động phạm pháp.

Công ước quy định người phạm tội phải bị dẫn độ hoặc bị truy tố.

Đồng thời, khuyến khích các quốc gia hợp tác trong việc ngăn chặn các
cuộc tấn công khủng bố bằng cách chia sẻ thông tin và hỗ trợ nhau trong kết
nối với điều tra tố tụng hình sự và dẫn độ

Công ước đưa ra các giải pháp đối phó với tình huống khủng hoảng
(các quốc gia hỗ trợ để giải quyết tình hình) và sau tình huống khủng hoảng
(báo cáo vật liệu hạt nhân an toàn thông qua Cơ quan Năng lượng Nguyên tử
Quốc tế (IAEA).

- Công ước về ngăn ngừa những hành vi vi phạm pháp luật liên
quan đến hàng không dân dụng quốc tế năm 2010

Công ước về ngăn ngừa những hành vi trái pháp luật liên quan đến
hàng không dân dụng quốc tế năm 2010 và Nghị định thư bổ sung Công ước
ngăn ngừa hành vi cướp tàu bay trái pháp luật là những điều ước quốc tế về
ngăn chặn những hành vi khủng bố trong lĩnh vực hàng không dân dụng được
ban hành trong năm 2010. Những điều ước này đã hình sự hoá ở mức xa hơn

61

66. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


những hành vi sử dụng máy bay dân dụng làm vũ khí và hành vi sử dụng
những vật liệu nguy hiểm để tấn công tàu bay hoặc những mục tiêu dưới mặt
đất. Việc vận chuyển trái pháp luật vũ khí sinh học, hóa học và vũ khí hạt đấtn
và những vật liệu liên quan sẽ bị trừng phạt theo quy định của điều ước. Thêm
vào đó, kẻ chỉ huy và tổ chức tấn công vào tàu bay và sân bay cũng sẽ phải
chịu trừng phạt. Hành vi đe doạ chống lại thiết bị bay dân dụng cũng có thể
phải chịu trách nhiệm hình sự.

Công ước về ngăn ngừa những hành vi trái pháp luật liên quan đến
hàng không dân dụng quốc tế năm 2010 đã:

Hình sự hoá hành vi sử dụng máy bay dân dụng như vũ khí để gây chết,
làm bị thương cho con người hay gây thiệt hại;

Hình sự hoá những hành vi sử dụng máy bay dân dụng để phóng đi vũ
khí sinh học, hoá học và vũ khí hạt nhân (BCN) hoặc những vật chất tương
tự như vậy nhằm gây chết, bị thương hoặc gây thiệt hại, hay những hành
động sử dụng các vật này để tấn công máy bay dân dụng;

Hình sự hoá những hành động vận chuyến trái pháp luật vũ khí BCN
hay các vật liệu liên quan nhất định;

Một hành động tấn công có điều kiện vào phương tiện bay đủ căn cứ
cấu thành phạm tội;

Một sự de doạ gây ra một sự phạm tội nếu sự đe doạ này là có căn cứ.
Âm mưu gây ra một sự phạm tội hoặc tương đương như thế mà có thể

bị trừng trị bởi pháp luật.

Các Công ước, nghị định thư quốc tế về phòng, chống khủng bố nêu
trên đã thể hiện quyết tâm của cộng đồng quốc tế trong việc phòng, chống
khủng bố trên từng lĩnh vực cụ thể. Tuy nhiên, do đặc thù trong từng lĩnh vực
và do chưa có một khái niệm khủng bố được thừa nhận chung trong cộng
đồng quốc tế nên quy định về hành vi khủng bố trong các công ước, nghị định
thư quốc tế này chưa có được sự thống nhất.

62

67. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


c) Những hành vi được điều chỉnh theo các điều ước quốc tế đa phương
về ngăn ngừa và trừng trị khủng bố

- Những hành vi được điều chỉnh theo các điều ước đa phương về ngăn
ngừa và trừng trị khủng bố quốc tế trong lĩnh vực hàng không dân dụng

Khủng bố hàng không quốc tế là hành vi cực kỳ nguy hiểm cho xã hội,
là một trong những loại hình nghiêm trọng nhất của khủng bố quốc tế. Vì vậy,
một trong những lĩnh vực mà cộng đồng quốc tế đã rất quan tâm trong việc
điều chỉnh bằng pháp luật quốc tế là lĩnh vực phòng, chống tội khủng bố hàng
không, đảm bảo an ninh hàng không dân dụng quốc tế.

Điều 1 Công ước Tokyo năm 1963 đã quy định về các loại hành vi
được điều chỉnh theo quy định của Công ước. Các hành vi này bao gồm:

- Các tội phạm được ghi nhận trong luật hình sự;

- Các hành vi, dù là tội phạm hay không, có thể hoặc thực sự gây nguy
hiểm cho an toàn của tàu bay, người hoặc tài sản trên tàu bay hoặc làm mất
trật tự và kỷ luật tốt đẹp trên tàu bay.

Công ước cũng đã xác định phạm vi áp dụng đối với hành vi chiếm

đoạt bất hợp pháp tàu bay tại Điều 11. Theo quy định này, các quốc gia thành
viên sẽ áp dụng tất cả các biện pháp thích hợp để khôi phục quyền kiểm soát
tàu bay cho người chỉ huy tàu bay hoặc để duy trì quyền kiểm soát của người
chỉ huy tàu bay đối với tàu bay đó khi có cá nhân ở trên tàu bay dùng vũ lực
hoặc đe doạ dùng vũ lực để thực hiện bất hợp pháp hành vi can thiệp, chiếm
giữ hoặc kiểm soát bất hợp pháp tàu bay đang bay hoặc khi hành vi như vậy
sắp được thực hiện.

Tất cả các hành vi tội phạm và các hành vi khác thực hiện trên tàu bay
sẽ được Công ước Tokyo năm 1963 điều chỉnh nếu thoả mãn điều kiện: địa

điểm thực hiện hành vi phải là địa điểm trên tàu bay và thời gian thực hiện
hành vi phải diễn ra trong thời gian bay. Các điều kiện về địa điểm và thời
gian có mối liên hệ gắn bó và xuất hiện cùng một lúc. Để loại bỏ những mâu

63

68. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


thuẫn, tại khoản 3 Điều 1 của Công ước Tokyo đã thống nhất: Tàu bay được
coi là đang bay kể từ thời điểm nổ máy nhằm mục đích cất cánh tới thời điểm
kết thúc lăn bánh sau khi hạ cánh.

Tuy nhiên, Công ước Tokyo đã không thừa nhận hành vi chiếm đoạt
bất hợp pháp tàu bay là hành vi tội phạm hình sự. Đây là thiếu sót lớn, có tác
dụng tiêu cực tới hiệu quả điều chỉnh của Công ước trong thực tiễn hàng
không, mà phải đến Công ước La Hay năm 1970 mới khắc phục được.

Điều 1 Công ước La Hay năm 1970 về trừng trị việc chiếm giữ bất hợp
pháp tàu bay, người ở trên tàu bay đang bay bị coi là thực hiện tội phạm nếu
người đó thực hiện các hành vi sau:

- Sử dụng vũ lực hoặc đe doạ sử dụng vũ lực, hoặc bằng bất cứ hình
thức đe doạ nào khác để chiếm giữ hoặc kiểm soát tàu bay một cách bất hợp
pháp hoặc có ý định thực hiện bất kỳ hành vi nào như vậy.

- Đồng phạm với một người thực hiện hoặc có ý đồ thực hiện bất kỳ
hành vi nào như vậy.

Từ quy định của Điều 1, có thể thấy rằng Công ước La Hay năm 1970
không chỉ điều chỉnh hành vi thực hiện và cố gắng thực hiện việc chiếm giữ
bất hợp pháp tàu bay mà còn điều chỉnh đối với cả hành vi đồng phạm trong
việc chiếm giữ bất hợp pháp này.

Cùng với việc sử dụng tiêu chuẩn địa điểm thời gian như quy định tại
khoản 1 Điều 3 Công ước Tokyo năm 1963, Công ước La Hay năm 1970 đã
bổ sung thêm tiêu chí "ngoại cảnh" để xác định phạm vi áp dụng Công ước.
Khoản 3 Điều 3 Công ước này quy định: Công ước này sẽ được áp dụng, nếu
nơi cất cánh hoặc nơi hạ cánh thực tế của tàu bay là nơi tội phạm được thực
hiện nằm ngoài lãnh thổ của quốc gia đăng ký tàu bay đó, dù tàu bay đang
thực hiện chuyến bay quốc tế hay chuyến bay nội địa. Tuy nhiên, tiêu chuẩn
bổ sung này sẽ không được áp dụng nếu người phạm tội hoặc người bị tình
nghi phạm tội bị phát hiện trong lãnh thổ của quốc gia không phải là quốc gia

64

69. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


đăng ký tàu bay, không phụ thuộc vào nơi cất cánh hoặc nơi hạ cánh thực tế
của tàu bay (khoản 3 Điều 5).

Công ước La Hay năm 1970 đã thừa nhận hành vi chiếm giữ bất hợp
pháp tàu bay là hành vi tội phạm. Đây là quy định tiến bộ và cần thiết, tạo cơ
sở pháp lý cho việc loại bỏ hành vi tội phạm này trong hàng không dân dụng.

Theo quy định tại khoản 1 Điều 1 của Công ước Montreal năm 1971 về
trừng trị những hành vi bất hợp pháp chống lại an toàn hàng không dân dụng
thì một người bị coi là thực hiện tội phạm nếu người đó thực hiện một cách cố

ý và bất hợp pháp các hành vi sau: Thực hiện hành vi bạo lực chống lại người

ở trên một tàu bay đang bay, nếu hành vi đó có thể gây nguy hiểm cho an toàn
của tàu bay đó; Phá huỷ tàu bay đang khai thác hoặc làm hỏng tàu bay đó
khiến cho tàu bay đó không thể bay hoặc có thể gây nguy hiểm cho an toàn
của tàu bay trong khi bay; Đặt hoặc chỉ đạo đặt vào tàu bay đang khai thác, dù
bằng bất kỳ phương thức nào, thiết bị hoặc chất có thể phá huỷ tàu bay đó,
hoặc để làm hỏng tàu bay đó khiến tàu bay không thể bay, hoặc có thể gây
nguy hiểm cho an toàn của tàu bay đang bay; Phá huỷ hoặc làm hỏng thiết bị
không lưu hoặc can thiệp vào hoạt động của các thiết bị đó, nếu bất kỳ hành vi
nào như vậy có thể gây nguy hiểm cho an toàn của tàu bay đang bay;

Chuyển thông tin mà người đó biết là sai, gây nguy hiểm cho an toàn của tàu
bay đang bay.

Bất kỳ người nào cũng bị coi là thực hiện tội phạm nếu người đó:

- Có ý đồ thực hiện bất kỳ tội phạm nào nêu tại khoản 1 Điều 1;

- Là người đồng phạm với người thực hiện hoặc có ý đồ thực hiện bất kỳ
tội phạm nào như vậy.

So với Công ước La Hay thì Công ước Montreal năm 1971 đã tăng số
lượng các hành vi chịu sự điều chỉnh của Công ước đồng thời không xác định

điều kiện về địa điểm thực hiện tội phạm là tiêu chuẩn để áp dụng Công ước

Montreal. Điều đó cũng đồng nghĩa với việc mở rộng phạm vi điều chỉnh của


65

70. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


Công ước. Không phụ thuộc vào việc tàu bay thực hiện chuyến bay quốc tế
hay nội địa, theo Điều 4 khoản 2 và khoản 5, trừ trường hợp thực hiện các
hành vi phá hoại trang thiết bị điều hành hàng không mặt đất hoặc làm rối
loạn hoạt động của các trang thiết bị này thì Công ước Montreal chỉ được áp
dụng khi "Điểm cất cánh hoặc hạ cánh thực tế hoặc điểm cất cánh hoặc hạ
cánh dự định trước của tàu bay nằm ngoài lãnh thổ của quốc gia đăng ký tàu
bay". Công ước Montreal cũng được áp dụng nếu người phạm tội hoặc người
bị tình nghi phạm tội bị phát hiện ngoài lãnh thổ của quốc gia khác với quốc
gia đăng ký tàu bay. Công ước này có hiệu lực điều chỉnh đối với những hành

vi đồng phạm thực hiện các hành vi phạm tội được quy định trong Công ước.
Ngoài ra, Công ước còn bổ sung khái niệm "tàu bay đang khai thác" với nội
dung: Tàu bay được coi là đang khai thác tính từ khi các nhân viên phục vụ
dưới mặt đất hoặc tổ bay bắt đầu công việc chuẩn bị trước cho chuyến bay cụ
thể của tàu bay cho tới 24 giờ sau bất kỳ lần hạ cánh nào; thời gian khai thác,
trong mọi trường hợp sẽ được kéo dài trong toàn bộ thời gian tàu bay đang
bay. Các quy định mới này đảm bảo việc trừng trị toàn diện, nghiêm khắc và

đích đáng các hành vi khủng bố hàng không quốc tế.

Theo quy định của Điều 2 Nghị định thư Montreal năm 1988 về trừng
trị các hành vi bạo lực bất hợp pháp tại các cảng hàng không phục vụ hàng
không dân dụng quốc tế bổ sung cho Công ước Montreal 1971, một người bị
coi là tội phạm nếu người đó sử dụng cố ý hoặc bất hợp pháp bất kỳ thiết bị,
chất hoặc vũ khí để: Thực hiện hành vi bạo lực chống lại một người tại cảng
hàng không phục vụ hàng không dân dụng quốc tế, làm cho người đó hoặc bất
kỳ ai khác hoặc có thể làm cho người đó hoặc bất kỳ ai khác bị thương nặng
hoặc chết; Phá huỷ hoặc làm hư hỏng nặng các phương tiện của cảng hàng
không phục vụ hàng không dân dụng quốc tế hoặc tàu bay chưa khai thác đỗ
tại cảng hàng không đó hoặc làm gián đoạn các dịch vụ của cảng hàng không,
nếu một hành vi như vậy gây nguy hiểm hoặc có thể gây nguy hiểm cho an

66

71. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


toàn tại cảng hàng không đó; Có ý đồ thực hiện bất kỳ hành vi tội phạm nào quy
định tại khoản 1 Điều 1 của Nghị định thư Montreal năm 1988; Là người đồng
phạm với người thực hiện hoặc có ý đồ thực hiện bất kỳ tội phạm nào như vậy
(được quy định tại khoản 1 Điều 1 của Nghị định thư Montreal năm 1988).

Nghị định thư Montreal năm 1988 và Công ước Montreal năm 1971
được hiểu và giải thích như một văn kiện duy nhất giữa các quốc gia thành
viên. Trong thực tiễn điều chỉnh hoạt động hàng không dân dụng quốc tế, hệ
thống các điều ước quốc tế kể trên đã mang lại những hiệu quả nhất định, tạo
môi trường pháp lý tin cậy và vững chắc cho sự phát triển ngành giao thông
vận tải này.

- Những hành vi được điều chỉnh theo điều ước quốc tế về ngăn ngừa
và trừng trị các tội phạm khủng bố quốc tế chống lại những người được
hưởng bảo hộ quốc tế, bao gồm viên chức ngoại giao

Trong giai đoạn hiện nay, khi thế giới chuyển sang xu thế đối thoại, toàn
cầu hoá dẫn tới sự tăng cường hợp tác giữa các quốc gia và sự ra đời các tổ
chức quốc tế, cũng từ đó, những người đại diện cho các quốc gia, các tổ chức
quốc tế đang dần trở thành đối tượng của tội phạm khủng bố quốc tế. Cộng
đồng quốc tế đã kiên quyết đấu tranh chống lại các hành vi bất hợp pháp này
và xây dựng Công ước năm 1973 về ngăn ngừa và trừng trị các tội phạm
chống lại những người được hưởng bảo hộ quốc tế.

Bên cạnh việc quy định rõ những người nào là người được hưởng bảo
hộ quốc tế, những người nào là người bị tình nghi phạm tội (Điều 1 của Công

ước), Điều 2 của Công ước quy định rõ một người sẽ bị coi là tội phạm theo
luật pháp của các quốc gia thành viên khi cố ý thực hiện hoặc cố gắng thực
hiện các hành vi sau đây: Giết người, bắt cóc hoặc tấn công vào thân thể hoặc
sự tự do của người được hưởng bảo hộ quốc tế; Tấn công vũ lực vào trụ sở
làm việc, nhà riêng hoặc phương tiện giao thông của người được hưởng bảo
hộ quốc tế; có khả năng đe doạ tính mạng hoặc sự tự do của người đó; Đe doạ

67

72. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


thực hiện bất kỳ sự tấn công nào như trên; Có ý đồ thực hiện bất kỳ sự tấn
công nào như trên; Một hành động tham gia như đồng phạm trong bất kỳ sự
tấn công nào quy định tại điểm a, b, c, d khoản 1 Điều 2 của Công ước.

Cùng với Công ước năm 1961 về quan hệ ngoại giao và Công ước 1963
về quan hệ lãnh sự, Công ước năm 1973 đã góp phần thúc đẩy và duy trì quan
hệ quốc tế và sự hợp tác giữa các quốc gia.

- Những hành vi được điều chỉnh theo điều ước đa phương về ngăn
ngừa và trừng trị khủng bố quốc tế trong lĩnh vực hàng hải

Theo quy định tại khoản 1 Điều 3 của Công ước năm 1988 về trừng trị
những hành vi bất hợp pháp chống lại an toàn hành trình hàng hải thì một người
bị coi là thực hiện tội phạm nếu như người đó thực hiện một cách bất hợp pháp
và cố ý các hành vi sau: Bắt giữ hoặc kiểm soát tàu biển bằng vũ lực hoặc đe doạ
sử dụng vũ lực hoặc các hình thức đe doạ khác; Thực hiện một hành vi bạo lực
chống lại người trên tàu biển nếu hành vi đó có khả năng đe doạ an toàn hành
trình hàng hải của chiếc tàu biển đó; Phá huỷ hoặc làm hư hại tàu biển hay hàng
hoá của tàu biển dẫn đến khả năng làm nguy hại đến an toàn hành trình hàng hải
của chiếc tàu biển đó; Đặt hoặc chỉ đạo việc đặt trên tàu biển, bằng bất kỳ hình
thức nào, một thiết bị hoặc chất liệu có khả năng phá huỷ chiếc tàu biển đó hoặc
gây thiệt hại cho chiếc tàu biển hay hàng hoá, dẫn đến nguy hiểm hoặc có khả
năng đe doạ an toàn hành trình của chiếc tàu biển đó; Phá huỷ hoặc gây thiệt hại
nghiêm trọng đến các thiết bị hành trình hàng hải hoặc can thiệp nghiêm trọng
đến sự vận hành của các thiết bị đó, dẫn đến khả năng đe doạ an toàn hành trình
hàng hải của chiếc tàu biển; Trao đổi các thông tin mà người đó biết rõ là giả,
làm nguy hại đến an toàn hành trình hàng hải của chiếc tàu biển; Làm bị thương
hoặc giết bất kỳ người nào mà việc này có liên quan đến việc thực hiện hoặc ý
đồ thực hiện bất kỳ một tội phạm được quy định ở trên, như nhằm chiếm giữ bất
hợp pháp tàu biển, phá huỷ hoặc làm hư hại tàu biển, gây thiệt hại cho các thiết
bị hàng hải trên tàu biển…

68

73. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


Khoản 2 Điều 3 của Công ước đã bổ sung thêm những hành vi của một
người cũng bị coi là thực hiện tội phạm nếu người đó: Có ý đồ thực hiện bất
kỳ tội phạm nào được nêu tại khoản 1 Điều 3 của Công ước; Xúi giục người
khác thực hiện bất kỳ tội phạm nào được quy định tại khoản 1 Điều 3 của
Công ước hoặc là đồng phạm với một người đã thực hiện một tội phạm như
vậy; Đe doạ có điều kiện hoặc không có điều kiện, theo quy định của luật
pháp quốc gia, với mục đích buộc một thể nhân hoặc pháp nhân làm hoặc
không làm bất kỳ hành vi nào, để thực hiện hành vi bạo lực chống lại người
trên tàu biển hoặc phá huỷ hay làm hư hại tàu biển, hàng hoá trên tàu biển
cũng như việc phá huỷ hoặc gây thiệt hại cho các thiết bị hành trình hàng hải,
nếu sự đe doạ đó có khả năng gây nguy hiểm cho hành trình an toàn của tàu
biển có liên quan.

Theo Nghị định thư năm 1988 về trừng trị các hành vi bất hợp pháp
chống lại an toàn của những công trình cố định trên thềm lục địa: “Công
trình cố định là một đảo nhân tạo, thiết bị hoặc cấu trúc được lắp đặt vĩnh cửu
trên đáy biển nhằm mục đích thăm dò hoặc khai thác tài nguyên hoặc nhằm
các mục đích kinh tế khác”. Một người sẽ bị coi là thực hiện tội phạm nếu
người đó có ý đồ thực hiện một cách bất hợp pháp và cố ý những hành vi sau:
Chiếm giữ hoặc thực hiện việc kiểm soát công trình cố định bằng vũ lực hoặc
bằng bất kỳ hình thức đe doạ nào khác. Đây là hành vi chiếm giữ bất hợp
pháp công trình cố định; Thực hiện hành vi bạo lực chống lại người trên công
trình cố định nếu hành vi đó có khả năng đe doạ an toàn của công trình cố
định; Phá huỷ công trình cố định hoặc làm hư hại công trình dẫn đến khả năng
làm nguy hại đến an toàn của công trình đó; Đặt hoặc chỉ đạo đặt trên công
trình cố định, bằng bất cứ hình thức nào, thiết bị hoặc chất liệu có khả năng
phá huỷ công trình cố định hoặc có khả năng gây nguy hại đến an toàn của
công trình đó; Có hành vi xâm phạm đến tính mạng sức khoẻ bất kỳ người
nào nếu hành vi xâm phạm này liên quan đến việc thực

69

74. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


hiện hoặc có ý đồ thực hiện bất kỳ tội phạm nào được quy định ở trên; Có ý
đồ thực hiện bất kỳ tội phạm nào nhằm xâm hại đến an toàn công trình cố
định; Có hành vi xúi giục bất kỳ người nào thực hiện các tội phạm được nêu ở
trên hoặc là đồng phạm với người thực hiện như vậy; Đe doạ có điều kiện
hoặc không có điều kiện theo quy định phù hợp với luật pháp quốc gia, với
mục đích buộc một thể nhân hoặc pháp nhân làm hoặc không làm bất kỳ hành
vi nào, để thực hiện hành vi bạo lực chống lại người trên công trình cố định
hoặc thực hiện việc phá huỷ công trình cố định hoặc làm hư hại công trình đó,
nếu sự đe doạ như vậy có khả năng gây nguy hiểm cho sự an toàn của công
trình cố định.

Cùng với Công ước Giơnevơ 1958 về lãnh hải và vùng tiếp giáp lãnh
hải, Công ước Giơnevơ 1958 về biển cả, Công ước Giơnevơ 1958 về đánh cá
và bảo tồn tài nguyên sinh vật biển cả, Công ước Giơnevơ 1958 về thềm lục
địa và Công ước Luật biển năm 1982, các công ước trên đã có hiệu quả tích
cực trong việc ngăn chặn các hành vi nguy hiểm, tạo cơ sở cho việc truy cứu
và trừng trị các tội phạm khủng bố quốc tế đang có xu hướng gia tăng trong
lĩnh vực hoạt động này.

- Những hành vi được điều chỉnh theo điều ước quốc tế về ngăn ngừa
và trừng trị khủng bố quốc tế bằng bom

Theo Điều 2 Công ước năm 1997 về trừng trị khủng bố quốc tế bằng
bom thì một người sẽ bị coi là thực hiện một tội phạm nếu người đó có hành

vi ném, đặt, làm nổ hoặc kích nổ một cách bất hợp pháp và cố ý một thiết bị
gây nổ hoặc gây nổ chết người khác tại, vào, hoặc chống lại một địa điểm
công cộng, một trang thiết bị của Nhà nước hoặc Chính phủ, một hệ thống
giao thông công cộng hoặc một cơ sở hạ tầng: Với ý định giết người hoặc gây
thương tích nghiệm trọng đối với thân thể; Với mục đích phá hoại địa điểm,
trang thiết bị hoặc hệ thống đó trên quy mô lớn, dẫn đến hoặc có thể dẫn đến
những tổn thất lớn về kinh tế.

70

75. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


Ngoài ra, một người cũng bị coi là tội phạm thuộc phạm vi điều chỉnh
của Công ước nếu: Tham gia với tư cách đồng phạm trong các tội phạm được
quy định theo công ước; Tổ chức hoặc chỉ đạo những người khác thực hiện
các tội phạm được quy định theo công ước; Đóng góp cho việc thực hiện một
hay nhiều tội phạm quy định tại khoản 1, 2 Điều 2 của Công ước do một
nhóm người cùng có mục đích chung thực hiện. Điều kiện cho hành vi đóng
góp này trở thành tội phạm theo quy định của Công ước là việc đóng góp đó
phải cố ý và được thực hiện để trợ giúp hoạt động phạm tội chung hoặc được
thực hiện khi đã nhận thức được ý đồ chung của cả nhóm.

Công ước này sẽ không được áp dụng nếu tội phạm được thực hiện
trong một quốc gia, người bị tình nghi tội phạm và các nạn nhân là các công
nhân của quốc gia đó, người bị tình nghi phạm tội bị phát hiện trong lãnh thổ
của quốc gia đó và không quốc gia nào khác có cơ sở để thực hiện quyền tài
phán phù hợp với các quy định của Công ước.

- Những hành vi được điều chỉnh theo Công ước năm 1999 ngăn ngừa
và trừng trị khủng bố quốc tế liên quan đến việc tài trợ cho khủng bố

Khoản 1 Điều 2 của Công ước năm 1999 về trừng trị việc tài trợ cho
khủng bố đã quy định rằng một người bị coi là thực hiện một tội phạm nếu người
đó bằng mọi cách trực tiếp hoặc gián tiếp bất hợp pháp và cố ý cung cấp hoặc
huy động nguồn tài chính với ý định để sử dụng hoặc nhận thức rằng nguồn tài
chính này được sử dụng một phần hay toàn bộ nhằm mục đích thực hiện: Bất kỳ
hành vi nào cấu thành một tội phạm trong phạm vi điều chỉnh và được định
nghĩa trong các điều ước liên quan được liệt kê trong Phụ lục; Bất kỳ hành vi nào
khác với ý định giết hại hoặc làm bị thương nghiêm trọng đến thân thể thường
dân, hoặc bất kỳ người nào khác không tham gia vào chiến sự trong bối cảnh
xung đột vũ trang, nếu mục đích của hành vi này về bản chất hoặc bối cảnh xảy
ra là nhằm hăm doạ dân chúng hay ép buộc một Chính phủ hoặc một tổ chức
quốc tế phải thực hiện hoặc không thực hiện những hành vi nhất định.

71

76. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


“Nguồn tài chính” được Công ước giải thích là các tài sản dưới mọi
hình thức: tài sản vô hình, hữu hình, động sản, bất động sản, giấy tờ, tài liệu
pháp lý, kể cả dưới dạng kỹ thuật số, điện tử hoặc các khoản tín dụng ngân
hàng, séc, thẻ tín dụng, thư chuyển tiền, cổ phiếu, chứng khoán, trái phiếu, hối
phiếu, thư tín dụng.

“Khoản thu nhập” là bất kỳ nguồn tài chính nào được chuyển đến hoặc
thu được một cách trực tiếp hoặc gián tiếp thông qua việc thực hiện tội phạm
thuộc phạm vi điều chỉnh của Công ước.

Để đấu tranh kiên quyết với việc tài trợ cho khủng bố, Công ước cũng
khẳng định: Đối với hành vi cấu thành một tội phạm thuộc phạm vi điều chỉnh
của Công ước này thì sẽ không nhất thiết là các nguồn tài chính thực sự đã
được sử dụng. Điều đó cho thấy không cần có yếu tố hậu quả trong cấu thành
tội phạm này.

Theo quy định của Điều 3 thì Công ước sẽ không được áp dụng khi tội
phạm chỉ được thực hiện trong phạm vi một quốc gia, người bị tình nghi
phạm tội là công dân của quốc gia đó và hiện đang có mặt trong lãnh thổ của
quốc gia đó và không một quốc gia nào khác có cơ sở thực hiện quyền tài
phán theo các quy định tại khoản 1 hoặc khoản 2 Điều 7, ngoại trừ các quy
định từ Điều 12 đến Điều 18 được áp dụng trong trường hợp đó khi thích hợp.

Các hành vi thuộc đối tượng điều chỉnh của hệ thống điều ước về ngăn
ngừa và trừng trị khủng bố quốc tế là các hành vi điển hình thể hiện tính chất
nguy hiểm cho con người và cho các thể chế xác định. Tuy nhiên, để các hành

vi này bị coi là tội phạm thì cần phải kết hợp với các yếu tố khác, điều mà các

điều ước đã có những thành công nhất định. Các điều ước đều cho thấy việc
cần thiết phải kết hợp với tính chất pháp lý của các hành vi khủng bố, đó là
tính bất hợp pháp của hành vi, thực hiện trong trạng thái tâm lý lỗi cố ý thông
qua việc sử dụng vũ lực hoặc đe doạ sử dụng vũ lực. Chính vì vậy, các điều

ước quốc tế về chống khủng bố quốc tế yêu cầu các nước thành viên phải có


72

77. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


quy định trong luật nước mình khẳng định đây là các tội phạm hình sự nghiêm
trọng và cần phải có mức án trừng phạt nghiêm khắc đối với các tội phạm
khủng bố quốc tế.

- Những hành vi được điều chỉnh theo Công ước New York năm 2005 về
ngăn chặn hoạt động khủng bố hạt nhân

Khoản 1 Điều 2 của Công ước New York năm 2005 về ngăn chặn hoạt

động khủng bố hạt nhân đã quy định rằng một người bị coi là thực hiện một
tội phạm nếu người đó trái pháp luật và cố ý tàng trữ chất phóng xạ hoặc tạo
ra hoặc sở hữu một thiết bị với ý định gây tử vong hoặc gây thương tích
nghiêm trọng, hoặc gây ra thiệt hại đáng kể về tài sản hoặc với môi trường; sử
dụng theo bất kỳ cách nào chất phóng xạ hoặc thiết bị, hoặc sử dụng hoặc phá
hoại cơ sở hạt nhân theo cách mà phát tán hoặc có nguy cơ phát tán chất
phóng xạ với ý định gây tử vong hoặc thương tích nghiêm trọng; hoặc gây ra
thiệt hại đáng kể về tài sản hoặc môi trường; hoặc để buộc một cá nhân hoặc
pháp nhân, một tổ chức quốc tế hoặc nhà nước làm hoặc không được làm một
hành động.

Đồng thời, Điều 4 loại trừ việc áp dụng các quy định của công ước đối
với việc sử dụng các thiết bị hạt nhân trong xung đột vũ trang: Các hoạt động
của lực lượng vũ trang trong quá trình xung đột vũ trang, như những điều
khoản được hiểu theo luật nhân đạo quốc tế, được điều chỉnh bởi pháp luật mà
không được điều chỉnh bởi Công ước này, và các hoạt động thực hiện bởi lực
lượng quân sự của Nhà nước trong việc thực hiện các nhiệm vụ chính thức
của họ, vìhọ được điều chỉnh bởi các quy định khác của pháp luật quốc tế,

không được điều chỉnh bởi Công ước này.

d) Việc xác định thẩm quyền xét xử đối với tội phạm khủng bố quốc tế
theo các điều ước quốc tế đa phương

Tội phạm khủng bố quốc tế bên cạnh việc xâm hại đến các quốc gia cũng như
các công dân của quốc gia còn đe doạ đến an ninh quốc tế, làm suy giảm lòng

73

78. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


tin đối với các thể chế được thừa nhận. Chính vì vậy, việc xác định thẩm quyền
xét xử phải đảm bảo và đáp ứng được hai yêu cầu chính đáng nêu trên theo
những nguyên tắc chung được xác định. Tuy nhiên, cho đến nay, vấn đề này vẫn
còn nhiều tranh luận khi thực tiễn điều chỉnh của luật quốc tế về tội phạm nói
chung, tội phạm khủng bố quốc tế nói riêng phải giải quyết những xung đột về
thẩm quyền xét xử, vì bản thân nó chưa đưa ra được cách xử lý triệt để nhất.

Công ước Geneve năm 1937 về trừng trị tội phạm khủng bố đã có quy
định về việc thành lập Toà án Hình sự quốc tế có thẩm quyền xét xử các tội
phạm khủng bố quốc tế thuộc phạm vi điều chỉnh của Công ước. Tuy nhiên,
do điều kiện lịch sử và nhiều nguyên nhân khác nhau nên Công ước này đã
không có hiệu lực. Toàn bộ quá trình điều chỉnh hoặc các cố gắng giải quyết
sau này bằng luật quốc tế các vấn đề tổng thể cũng như các lĩnh vực riêng biệt
của khủng bố quốc tế thể hiện quan điểm áp dụng các nguyên tắc thẩm quyền
xét xử đối với tội phạm khủng bố quốc tế như là các tội phạm của luật quốc
tế. Hệ thống các điều ước quốc tế về ngăn ngừa và trừng trị khủng bố quốc tế
đều quy định nghĩa vụ cho các quốc gia thành viên trong việc xác định thẩm
quyền tài phán của mình với các tội phạm khủng bố quốc tế, đồng thời quy
định điều kiện cụ thể về việc xác định quyền tài phán đó với việc thừa nhận
quan điểm cho rằng: tính chất tội phạm và khả năng trừng phạt các tội phạm
khủng bố quốc tế được quy định trong luật quốc tế. Ngược lại, việc truy cứu
trách nhiệm của cá nhân được thi hành trên cơ sở luật quốc gia và trước toà án
của các nước hữu quan. Khoa học luật quốc tế đã có kết luận chính xác: “Từ
thực tiễn điều ước quốc tế của các quốc gia có thể khẳng định việc truy cứu và
trừng phạt tội phạm đặc biệt nguy hiểm đối với cộng đồng quốc tế sẽ có hiệu
quả, chỉ khi đảm bảo các quốc gia thành viên điều ước quốc tế có nghĩa vụ
cam kết trừng trị các tội phạm này trong luật quốc gia và đồng thời chấp nhận
các nguyên tắc thẩm quyền xét xử thích hợp cùng việc tạo điều kiện thuận lợi
cho dẫn độ tội phạm”.

74

79. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


- Nguyên tắc xét xử đối với tội phạm hình sự theo quy định của luật

quốc tế

Các tội phạm khủng bố quốc tế cũng như các loại tội phạm hình sự
quốc tế khác có thể bị truy tố và xét xử trên cơ sở các nguyên tắc truyền thống
về thẩm quyền xét xử. Thẩm quyền xét xử đối với tội phạm hình sự của luật
quốc tế được quy định dựa trên các nguyên tắc sau:

Nguyên tắc xác định thẩm quyền xét xử theo lãnh thổ của quốc gia

Lãnh thổ quốc gia bao gồm vùng đất, vùng nước, vùng trời và vùng lòng
đất thuộc chủ quyền hoàn toàn, riêng biệt, đầy đủ hoặc tuyệt đối của một quốc
gia. Lãnh thổ quốc gia là toàn vẹn và bất khả xâm phạm. Theo đó, nguyên tắc
thẩm quyền xét xử lãnh thổ quy định quốc gia có thẩm quyền xét xử tội phạm
hình sự quốc tế là quốc gia nơi hành vi tội phạm được thực hiện. Mở rộng nội
dung này, một số học giả luật quốc tế còn khẳng định: Quốc gia mà phương
tiện bay mang quốc tịch hoặc quốc gia mà tàu biển mang cờ cũng có thẩm
quyền giải quyết nếu hành vi tội phạm được thực hiện trên phương tiện bay
hoặc tàu biển của quốc gia đó. Quan điểm này phù hợp với các nguyên tắc của
luật quốc tế và đã được chấp nhận trong thực tế.

Tuy nhiên, nguyên tắc thẩm quyền lãnh thổ sẽ không được áp dụng nếu
hành vi tội phạm được thực hiện trên lãnh thổ quốc tế được sử dụng chung
như biển quốc tế, Nam Cực...[56, tr.45]

Nguyên tắc xác định thẩm quyền xét xử theo quốc tịch

Quốc tịch là mối liên hệ pháp lý giữa công dân với một quốc gia xác
định. Mối liên hệ này được biểu hiện ở tổng thể các quyền và nghĩa vụ của
người đó với quốc gia mà họ mang quốc tịch và tổng thể quyền và nghĩa vụ
của quốc gia đó với công dân của mình.

Bên cạnh các quyền, các quốc gia phải bảo vệ lợi ích của mình và công
dân mang quốc tịch nước mình bằng các biện pháp bảo hộ được quy định
trong luật quốc gia và phù hợp với luật quốc tế.

75

80. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


Nguyên tắc thẩm quyền theo quốc tịch thể hiện hai chiều chủ động và bị
động như sau:

Quốc gia mà người thực hiện tội phạm hoặc tình nghi thực hiện tội
phạm là công dân có quyền xét xử công dân của nước mình cho dù hành vi
được thực hiện ở đâu. Theo đó, thẩm quyền xét xử được phân định hoàn toàn
không phụ thuộc vào địa điểm thực hiện hành vi tội phạm.

Đồng thời, quốc gia mà nạn nhân bị các hành vi tội phạm xâm hại là
công dân của mình có quyền xét xử nhằm bảo vệ quyền lợi, lợi ích hợp pháp
của công dân nước mình cũng như trừng trị nghiêm khắc và thích đáng các tội
phạm đó.

Bên cạnh các ưu điểm nêu trên, nguyên tắc xác định thẩm quyền xét xử
theo quốc tịch sẽ không thể được áp dụng hoặc khó áp dụng trong trường hợp
người phạm tội và nạn nhân là người không có quốc tịch hoặc nhiều quốc
tịch. Ngoài ra, xung đột về thẩm quyền xét xử sẽ xảy ra trong trường hợp
người phạm tội và nạn nhân không cùng quốc tịch khi luật quốc tế chưa quy
định ưu tiên áp dụng nguyên tắc quốc tịch chủ động hay nguyên tắc quốc tịch
bị động.

Nguyên tắc xác định thẩm quyền xét xử dựa trên cơ sở bảo đảm an
ninh cho quốc gia

Nội dung của nguyên tắc quy định quốc gia có thẩm quyền xét xử là
quốc gia mà hành vi tội phạm được thực hiện nhằm chống lại an ninh, nền độc
lập hoặc toàn vẹn lãnh thổ của quốc gia này. Nguyên tắc phân định thẩm
quyền xét xử như vậy bảo đảm cho quốc gia khả năng truy tố và xét xử các tội
phạm chống lại quyền lợi và lợi ích cơ bản của quốc gia. Tiêu chuẩn quốc tịch
và tiêu chuẩn địa điểm thực hiện hành vi tội phạm không được lưu ý trong
trường hợp sử dụng nguyên tắc thẩm quyền xét xử này.

An ninh của quốc gia tác động trực tiếp và liên quan đến lợi ích của
quốc gia và uy tín của quốc gia trên trường quốc tế. Tuy nhiên, việc xác định

76

81. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


hành vi phạm tội có chống lại an ninh quốc gia, ở mức độ nào và có cần sự
xuất hiện của hậu quả hay không, hoàn toàn thuộc quyền quyết định của quốc
gia. Mặt khác trong thực tiễn nguyên tắc này ít được sử dụng hơn các nguyên
tắc khác [56, tr.47].

Nguyên tắc này được thể hiện trong Công ước về các tội phạm và một
số hành vi khác thực hiện trên tàu bay. Điều 4 Công ước nêu rõ: “Quốc gia ký
kết nếu không phải là quốc gia đăng ký tàu bày thì không được can thiệp vào
tàu bay đang bay để thực hiện quyền tài phán về hình sự của mình đối với tội
phạm được thực hiện trên tàu bay, trừ các trường hợp sau đây: (a) Tội phạm
gây ảnh hưởng tới lãnh thổ của quốc gia đó; (b) Tội phạm do công dân hoặc
người thường trú của quốc gia đó thực hiện, hoặc tội phạm được thực hiện để
chống lại công dân hoặc người thường trú của quốc gia đó; (c) Tội phạm
chống lại an ninh của quốc gia đó;…”

Nguyên tắc thẩm quyền xét xử phổ cập

Tính quốc tế là đặc điểm nổi bật của tội phạm do luật quốc tế điều
chỉnh. Với việc khẳng định, mọi tội phạm đều phải bị trừng trị thích đáng
trong các điều ước quốc tế, cộng đồng quốc tế đã dựa trên cơ sở tính toàn cầu
để xây dựng nguyên tắc này nhằm giải quyết thực tiễn phát sinh khi người
phạm tội cố tình lẩn trốn pháp luật. Nguyên tắc thẩm quyền xét xử phổ cập
cho phép tất cả các quốc gia liên quan có thể xác lập quyền tài phán. Nội dung
của nguyên tắc biểu hiện ở chỗ quốc gia, nơi người phạm tội đang hiện diện
và không bị dẫn độ có nghĩa vụ xác lập thẩm quyền xét xử của mình phù hợp
với luật pháp quốc gia. Tuy nhiên, nguyên tắc này chỉ được áp dụng với một
số tội phạm xác định đồng thời không quan tâm đến việc hành vi phạm tội
được thực hiện trên lãnh thổ nước nào, chống lại ai và người nào là người
thực hiện hành vi tội phạm đó.

Với nội dung nêu trên, ta thấy rằng việc tiếp nhận nguyên tắc thẩm quyền
xét xử phổ cập sẽ đảm bảo hiệu quả việc trừng trị các tội phạm được luật quốc

77

82. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


tế điều chỉnh vì các thủ phạm sẽ không thể lẩn tránh công lý, không thể tìm
nơi ẩn nấp an toàn tại bất kỳ một quốc gia nào sau khi đã thực hiện hành vi tội
phạm. Vì vậy, nguyên tắc này đã được ghi nhận trong luật quốc tế (như
nguyên tắc trừng trị chung tội cướp biển) và được thể hiện trong một số điều
ước quốc tế khu vực như Công ước Liên Mỹ năm 1971, Công ước Châu Âu
về trừng trị khủng bố quốc tế năm 1977. Nguyên tắc thẩm quyền phổ cập
trong việc truy cứu trách nhiệm đối với tội phạm khủng bố hàng không cũng
đã được ghi nhận ở Công ước La Hay năm 1970 và Công ước Montreal 1971.

- Xác định thẩm quyền xét xử đối với tội phạm khủng bố quốc tế theo
các điều ước quốc tế đa phương

Các điều ước quốc tế đa phương về ngăn ngừa và trừng trị khủng bố
quốc tế đều ghi nhận không có ưu tiên cho các nước hữu quan quyền được xét
xử và kết án các tội phạm thuộc phạm vi điều chỉnh của các điều ước quốc tế
nêu trên. Điều này dẫn đến các xung đột thẩm quyền trong việc xét xử, vì qua
thực tiễn, các điều ước quốc tế đều áp dụng hệ thống hỗn hợp các nguyên tắc
phân định thẩm quyền xét xử để xác định thẩm quyền giải quyết các vụ việc
thuộc phạm vi điều chỉnh của mình, nhưng lại không đưa ra quy định xử lý
xung đột thẩm quyền phát sinh trong trường hợp cùng một vụ việc có nhiều
quốc gia cùng có thẩm quyền xét xử (do có ghi nhận một hệ thống các nguyên
tắc xác định thẩm quyền xét xử trong một điều ước hữu quan về chống khủng
bố quốc tế).

Xác định thẩm quyền xét xử đối với tội phạm khủng bố quốc tế trong
lĩnh vực hàng không dân dụng

Điều 3 Công ước Tokyo năm 1963 quy định: Quốc gia có thẩm quyền
xét xử các tội phạm hàng không là quốc gia đăng ký phương tiện bay đồng
thời Công ước cũng không loại trừ quyền tài phán về hình sự được thực hiện
phù hợp với quy định pháp luật của quốc gia. Ngoài ra, Công ước còn xác

định nghĩa vụ của các quốc gia thành viên phải áp dụng tất cả các biện pháp


78

83. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


cần thiết để khẳng định quyền tài phán của mình. Điều 4 Công ước Tokyo
năm 1963 quy định giành cho các quốc gia thành viên hữu quan khác thẩm
quyền tài phán bên cạnh quốc gia đăng ký phương tiện bay. Đó là các quốc
gia sau:


Quốc gia mà hậu quả của hành vi tội phạm phát sinh trên lãnh thổ
của nước đó.



Quốc gia có người phạm tội là công dân hoặc cá nhân thường trú
trên lãnh thổ nước đó.



Quốc gia mà hành vi tội phạm được thực hiện để chống lại công
dân hoặc cá nhân thường trú của quốc gia đó.



Quốc gia mà hành vi tội phạm được thực hiện xâm hại đến lợi ích
của quốc gia đó.



Quốc gia mà hành vi tội phạm hàng không vi phạm các quy tắc,
quy định về chuyến bay của tàu bay hoặc hoạt động của tàu bay, đang có hiệu
lực tại nước này.



Quốc gia mà việc thực hiện thẩm quyền tài phán của nước này là
cần thiết để bảo đảm sự tuân thủ những nghĩa vụ hoặc cam kết quốc tế mà
quốc gia đó đã tham gia trong các điều ước quốc tế đa phương.


Tuy nhiên, Công ước Tokyo năm 1963 đã không quy định cơ chế giải
quyết vấn đề xung đột về thẩm quyền xét xử. 
Công ước La Hay năm 1970 và Công ước Montreal đều quy định giống
nhau về nguyên tắc xác định thẩm quyền xét xử của các quốc gia thành viên
có liên quan đối với hành vi tội phạm thuộc đối tượng điều chỉnh của 2 Công
ước này. Theo quy định của Điều 4 Công ước La Hay năm 1970 và Điều 5
Công ước Montreal thì các quốc gia thành viên sẽ thực hiện các biện pháp cần
thiết để xác định thẩm quyền xét xử của mình trong các trường hợp sau: Tội
phạm được thực hiện trên tàu bay của quốc gia đăng ký phương tiện bay; Khi
tàu bay nơi tội phạm đã được thực hiện hạ cánh trên lãnh thổ quốc gia đó

79

84. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


cùng với người tình nghi phạm tội vẫn ở trên tàu bay đó; Khi tội phạm được
thực hiện trên tàu bay thuê hoặc không có phi hành đoàn, nơi cá nhân hoặc
pháp nhân thuê tàu bay có trụ sở chính hoặc thường trú tại quốc gia đó.

Ngoài ra, Công ước Montreal năm 1971 còn có quy định giành cho
quốc gia có quyền và nghĩa vụ áp dụng các biện pháp cần thiết để xác lập
thẩm quyền tài phán của mình khi tội phạm thuộc phạm vi điều chỉnh của
Công ước được thực hiện trên lãnh thổ của quốc gia đó.

Nguyên tắc thẩm quyền phổ cập trong việc truy cứu trách nhiệm đối
với tội phạm khủng bố hàng không đã được ghi nhận ở Công ước La Hay năm
1970 và Công ước Montreal. Nội dung của nguyên tắc này quy định các quốc
gia thành viên có quyền và nghĩa vụ áp dụng các biện pháp thích hợp để xác
định thẩm quyền tài phán của mình đối với các tội phạm thuộc phạm vi điều
chỉnh của hai Công ước này với điều kiện: Trên lãnh thổ của các quốc gia
thành viên này người tình nghi phạm tội đang hiện diện và không được dẫn độ
cho quốc gia hữu quan khác để tiến hành xét xử theo thẩm quyền. Nhưng
phạm vi áp dụng nguyên tắc thẩm quyền phổ cập ở hai Công ước này không
giống nhau. Công ước La Hay cho phép quy định áp dụng nguyên tắc này đối
với tất cả các loại hành vi tội phạm thuộc sự điều chỉnh của Công ước, còn
Công ước Montreal năm 1971 quy định chỉ áp dụng nguyên tắc thẩm quyền
phổ cập đối với một số hành vi tội phạm nhất định như hành vi sử dụng vũ
lực, hành vi phá hoại hay phá huỷ tàu bay, hành vi đặt, để các trang thiết bị,
vật thể lên tàu bay nhằm phá hoại, phá huỷ tàu bay.

Công ước La Hay năm 1970 và Công ước Montreal năm 1971 không
loại trừ bất kỳ quyền tài phán hình sự nào phù hợp với pháp luật trong nước
và quy định nghĩa vụ “trừng phạt nghiêm khắc” tội phạm hàng không quốc tế.
Đây là cách giải quyết theo phương pháp trung hoà do những bất đồng về
quan điểm phân định thẩm quyền xét xử. Việc không định danh cũng như
không đưa ra hình phạt cụ thể mà chỉ xác định nghĩa vụ trừng phạt nghiêm

80

85. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


khắc của các quốc gia thành viên là kết quả của sự thoả thuận, nhất trí chung
của các quốc gia, tạo điều kiện cho việc nhanh chóng thông qua các công ước,
đồng thời loại bỏ xung đột pháp luật giữa luật quốc tế và luật quốc gia.

Nhược điểm trong việc xác định thẩm quyền tài phán của các điều ước
quốc tế về ngăn ngừa và trừng trị tội phạm hàng không là đều chấp nhận khả
năng phát sinh xung đột về thẩm quyền xét xử và ghi nhận nguyên tắc thẩm
quyền phổ cập như là nguyên tắc bổ sung. Điều này đã hạn chế hiệu quả điều
chỉnh của hệ thống điều ước về an ninh hàng không trong quá trình đấu tranh
với các hành vi can thiệp bất hợp pháp trong hoạt động hàng không dân dụng
quốc tế.

Việc xác định thẩm quyền xét xử đối với tội phạm khủng bố quốc tế
chống lại những người được hưởng bảo hộ quốc tế

Điều 3 Công ước năm 1973 quy định thẩm quyền xét xử đối với tội
phạm khủng bố quốc tế thuộc phạm vi điều chỉnh của Công ước như sau: Mỗi
quốc gia thành viên sẽ thực hiện các biện pháp cần thiết để xác định quyền tài
phán của mình đối với các tội phạm quy định tại Điều 2 của Công ước, cụ thể
trong các trường hợp sau: Quốc gia có thẩm quyền tài phán là quốc gia nơi tội
phạm được thực hiện hoặc là quốc gia đăng ký tàu bay, nếu tội phạm được
thực hiện trên tàu bay, hay là quốc gia mà tàu biển mang cờ nếu tội phạm
được thực hiện trên tàu biển; Khi người bị tình nghi phạm tội là công dân của
quốc gia đó, thẩm quyền tài phán được xác định theo nguyên tắc quốc tịch
chủ động; Khi tội phạm được thực hiện để chống lại người được hưởng bảo
hộ quốc tế phù hợp theo quy định của Điều 1 Công ước này và đang được
hưởng quy chế này do thực hiện chức năng đại diện cho quốc gia đó. Như
vậy, quốc gia có thẩm quyền tài phán là quốc gia mà nạn nhân bị khủng bố
đang thực thi chức năng đại diện cho quốc gia.

Công ước cũng chấp nhận quyền tài phán về hình sự của quốc gia khi
quyền tài phán này phù hợp với pháp luật trong nước của quốc gia đó.

81

86. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


Công ước cũng thừa nhận nguyên tắc thẩm quyền phổ cập khi quy định
các quốc gia thành viên có thể xác lập quyền tài phán của mình trong trường
hợp người bị tình nghi phạm tội đang có mặt trên lãnh thổ của quốc gia đó và
quốc gia đó không dẫn độ người này tới các quốc gia liên quan đến tội phạm.
Để nguyên tắc này được áp dụng hiệu quả, Công ước năm 1973 quy định
nghĩa vụ của quốc gia nơi người bị tình nghi phạm tội đang có mặt nếu không
dẫn độ người bị tình nghi phạm tội thì quốc gia đó sẽ chuyển vụ việc cho các
cơ quan có thẩm quyền để truy tố và xét xử mà không có ngoại lệ nào, cũng
như không thể chậm trễ một cách phi lý thông qua các thủ tục tố tụng phù hợp
với luật pháp trong nước. Việc áp dụng các biện pháp nhằm mục đích truy tố,
xét xử của quốc gia nơi người bị tình nghi phạm tội đang có mặt phải được
thông báo kịp thời và trực tiếp cho các quốc gia hữu quan.

Xác định thẩm quyền xét xử đối với tội phạm khủng bố quốc tế trong

lĩnh vực hàng hải

Theo quy định của Điều 6 Công ước năm 1988 về trừng phạt các hành

vi bất hợp pháp chống lại an toàn hành trình hàng hải thì các quốc gia hữu
quan có quyền xác định thẩm quyền tài phán của mình đối với các hành vi
được coi là tội phạm quy định tại Điều 3 của Công ước, thông qua việc thực
hiện những biện pháp cần thiết. Quốc gia thành viên có quyền đó là các quốc
gia sau: Quốc gia tàu biển mang cờ khi tội phạm được thực hiện nhằm chống
lại hoặc ở trên tàu biển treo cờ quốc gia đó tại thời điểm tội phạm được thực
hiện; Quốc gia nơi địa điểm xảy ra hành vi tội phạm khi tội phạm được thực
hiện trong lãnh thổ của quốc gia bao gồm cả lãnh hải của quốc gia này; Quốc
gia mà người tình nghi thực hiện tội phạm là công dân, trong trường hợp
người tình nghi thực hiện tội phạm là người không có quốc tịch thì quốc gia
nơi người đó thường trú sẽ có thẩm quyền này; Quốc gia thành viên có công
dân là nạn nhân của hành vi khủng bố trong trường hợp công dân của quốc gia
đó bị đe doạ xâm hại hoặc đã bị xâm hại về tính mạng, sức khoẻ và các

82

87. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


quyền con người khác như bị đe doạ, bị bắt giữ, bị giết hại… khi tội phạm
được thực hiện; Quốc gia bị đe doạ an ninh khi tội phạm được thực hiện nhằm
ép buộc quốc gia đó phải đáp ứng những yêu sách phi lý của chúng bằng cách
phải thực hiện hoặc không được thực hiện bất kỳ hành vi nào thuộc thẩm
quyền của quốc gia đó; Công ước cũng quy định áp dụng nguyên tắc phổ cập
trong nội dung của mình nhằm bảo đảm người thực hiện tội phạm không có
nơi ẩn náu an toàn và công lý được bảo vệ. Theo đó, quốc gia nơi người bị
tình nghi phạm tội hiện diện, có quyền tài phán khi quốc gia đó bắt giam và
không dẫn độ người này tới bất kỳ một quốc gia thành viên nào khác có thẩm
quyền tương tự.

Công ước cũng không loại trừ quyền tài phán về hình sự được thực hiện
phù hợp với pháp luật trong nước của quốc gia đó.

Ngoài ra, Công ước còn cho phép quốc gia thành viên có quyền xác định
quyền tài phán và quyền từ bỏ quyền tài phán đó với điều kiện phải thông báo
cho Tổng thư ký của Tổ chức Hàng hải quốc tế đồng thời lưu ý các quốc gia xem
xét tính chất nghiêm trọng của hành vi phạm tội, bên cạnh việc khẳng định sẽ
trừng phạt nghiêm khắc và thích đáng với những hình phạt tương xứng.

Nghị định thư năm 1988 về trừng phạt các hành vi bất hợp pháp chống
lại an toàn của những công trình cố định trên thềm lục địa cũng có quy định
tương tự về việc xác lập thẩm quyền xét xử của các quốc gia hữu quan khi
hành vi phạm tội thuộc phạm vi điều chỉnh của Nghị định thư.

Theo quy định của Điều 3 Nghị định thư năm 1988 thì các quốc gia
thành viên có thẩm quyền tài phán khi:

- Tội phạm chống lại công trình cố định đang nằm trên thềm lục địa của
quốc gia đó hoặc tội phạm được thực hiện trên công trình cố định đó.

- Tội phạm do công dân của quốc gia đó thực hiện.

- Tội phạm do người không có quốc tịch thường trú tại quốc gia đó
thực hiện.

83

88. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


- Tội phạm được thực hiện làm cho công dân của quốc gia đó bị bắt
giữu, bị đe doạ, bị thương hoặc bị giết.

- Tội phạm được thực hiện với ý đồ buộc quốc gia đó phải làm hoặc
không làm bất kỳ hành vi nào.

- Nghị định thư cũng không loại trừ quyền tài phán về hình sự được
thực hiện phù hợp với pháp luật quốc gia đồng thời quốc gia nơi người bị tình
nghi phạm tội hiện diện mà quốc gia không dẫn độ người đó cho bất kỳ quốc
gia nào có thẩm quyền xét xử tương tự.

Xác định thẩm quyền xét xử đối với tội phạm khủng bố quốc tế bằng bom

Theo quy định của Điều 6 Công ước năm 1997 về trừng trị việc khủng
bố bằng bom thì mỗi quốc gia thành viên hữu quan sẽ thực hiện các biện pháp
cần thiết để xác định thẩm quyền tài phán của mình đối với các tội phạm
thuộc phạm vi điều chỉnh của Công ước, đó là các quốc gia sau:

- Quốc gia nơi địa điểm thực hiện tội phạm khi tội phạm được thực
hiện trên lãnh thổ quốc gia đó.

- Quốc gia đăng ký phương tiện bay hoặc quốc gia mà tàu thuỷ mang
cờ khi tội phạm được thực hiện trên phương tiện bay hoặc trên tàu thuỷ.

- Quốc gia thành viên mà người phạm tội hoặc người bị tình nghi phạm
tội là công dân bao gồm cả trường hợp quốc gia nơi người thực hiện tội phạm
thường trú khi người này là người không quốc tịch và thường trú trên lãnh thổ
của quốc gia đó.

- Quốc gia có công dân là nạn nhân của hành vi tội phạm.

- Quốc gia mà tội phạm được thực hiện chống lại các trang thiết bị của
Nhà nước hoặc Chính phủ của quốc gia đó ở nước ngoài bao gồm cả đại sứ
quán, nhà cửa ngoại giao hoặc lãnh sự khác của quốc gia đó.

- Quốc gia bị xâm hại an ninh khi tội phạm được thực hiện với ý đồ,
mục đích buộc quốc gia đó nhượng bộ một cách phi lý bằng cách phải làm
hay không được làm những hành vi nhất định, không phù hợp với pháp luật
quốc gia và công pháp quốc tế.


84

89. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


- Quốc gia có quyền khai thác tàu bay khi tội phạm được thực hiện trên
tàu bay do chính phủ của quốc gia đó khai thác.

Công ước cũng công nhận thẩm quyền tài phán về hình sự do quốc gia
thành viên xác định theo pháp luật trong nước.

Công ước cũng giành quyền tài phán cho quốc gia nơi người bị tình
nghi phạm tội đang hiện diện và quốc gia không dẫn độ người này cho bất kỳ
quốc gia hữu quan nào. Điều đó cho thấy nguyên tắc thẩm quyền phổ cập

được áp dụng giữ vai trò bổ sung trong việc xác định thẩm quyền xét xử.

Theo đó, Công ước quy định nghĩa vụ cho các quốc gia thành viên phải tiến
hành các biện pháp để điều tra khi có được thông tin người bị tình nghi phạm
tội đang có mặt trên lãnh thổ quốc gia của mình. Sau khi xác minh, trong hoàn
cảnh cho phép quốc gia thành viên phải đảm bảo sự có mặt của người bị tình
nghi phạm tội cho việc truy tố hoặc dẫn độ.

Ngoài ra, Công ước còn đưa ra khuyến nghị với các quốc gia thành
viên, bằng các biện pháp cần thiết bao gồm cả biện pháp lập pháp trong nước

để đảm bảo trừng trị tội phạm bằng các hình phạt thích đáng có xem xét đến
tính chất nghiêm trọng của hành vi phạm tội bên cạnh việc khẳng định dù
trong hoàn cảnh nào, các tội phạm đều không thể được biện minh bằng những
suy xét có tính chất chính trị, chủng tộc, tôn giáo hoặc tính chất tương tự nào
khác. Các quốc gia thành viên khi được xác lập thẩm quyền xét xử thì có
nghĩa vụ chuyển vụ việc cho cơ quan có thẩm quyền của mình theo các thủ
tục tố tụng phù hợp và không được chậm trễ bất hợp lý.

Xác định thẩm quyền xét xử đối với tội phạm khủng bổ quốc tế trong
lĩnh vực tài trợ cho khủng bố

Theo quy định tại Điều 7 Công ước năm 1999 về trừng trị việc tài trợ
cho khủng bố thì mỗi quốc gia thành viên sẽ áp dụng những biện pháp cần
thiết để xác định thẩm quyền tài phán đối với các tội phạm thuộc phạm vi điều
chỉnh của Công ước. Các quốc gia có thẩm quyền bao gồm:

85

90. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


- Quốc gia nơi có địa điểm diễn ra hành vi phạm tội khi tội phạm được
thực hiện trên lãnh thổ quốc gia đó.

- Quốc gia đăng ký tàu bay hoặc quốc gia mà tàu thuỷ mang cờ khi tội
phạm được thực hiện trên tàu bay hoặc tàu thuỷ.

- Quốc gia mà tội phạm do công dân của quốc gia đó thực hiện. Quốc
gia nơi người bị tình nghi phạm tội thường trú sẽ có thẩm quyền trong trường
hợp tội phạm do người không quốc tịch thường trú trên lãnh thổ quốc gia đó
thực hiện.

- Quốc gia có công dân là nạn nhân của hành vi khủng bố khi tội phạm
có mục đích chống lại công dân của quốc gia này.

- Quốc gia có các trang thiết bị của Nhà nước hoặc Chính phủ quốc gia
đó ở nước ngoài bao gồm cả nhà cửa ngoại giao, đại sứ quán, lãnh sự quán bị
tội phạm hướng tới hoặc dẫn đến việc thực hiện tội phạm nêu tại khoản 1

Điều 2 Công ước, để phá hoại trang thiết bị đó.

- Quốc gia có khả năng phải đáp ứng các yêu cầu của bọn khủng bố khi
tội phạm thuộc phạm vi điều chỉnh của Công ước hướng tới hoặc dẫn đến việc
thực hiện tội phạm tại khoản 1 Điều 2 Công ước với ý đồ ép buộc quốc gia đó
phải tiến hành hoặc không tiến hành bất kỳ hành vi nào nhằm thoả mãn yêu
sách phi lý của chúng.

- Quốc gia có quyền khai thác tàu bay khi tội phạm được thực hiện trên
tàu bay do chính phủ của quốc gia đó khai thác.

- Quốc gia nơi người bị tình nghi phạm tội có mặt và quốc gia không dẫn
độ người này cho bất kỳ quốc gia hữu quan có thẩm quyền tài phán nào khác.

- Quốc gia nơi việc thực hiện quyền tài phán về hình sự phù hợp với
pháp luật của quốc gia đó.

Việc tài trợ cho khủng bố xuất phát từ nhiều nguồn khác nhau, có thể
trong phạm vi quốc gia hoặc quốc tế, vì vậy, vấn đề xác định thẩm quyền xét
xử phức tạp và khó điều chỉnh. Công ước đã đưa ra khuyến nghị cần thiết khi

86

91. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


quy định trong trường hợp có hơn một quốc gia thành viên xác định quyền tài
phán với tội phạm thuộc phạm vi điều chỉnh theo quy định tại Điều 2 Công
ước năm 1999 thì các quốc gia thành viên liên quan sẽ cố gắng phối hợp hành
động một cách thích hợp, cụ thể là xem xét đến các điều kiện truy tố và các
hình thức tương trợ pháp lý.

Công ước còn quy định pháp nhân phải chịu trách nhiệm khi có người
quản lý hoặc kiểm soát pháp nhân đó, với tư cách này thực hiện tội phạm nêu
tại Điều 2 Công ước. Trách nhiệm mà pháp nhân phải chịu có thể là trách
nhiệm hình sự, dân sự hoặc hành chính. Điều này không làm ảnh hưởng đến
trách nhiệm hình sự của cá nhân thực hiện hành vi phạm tội.

Thẩm quyền xét xử là quyền xem xét, giải quyết các vụ việc phù hợp
với pháp luật quốc gia và pháp luật quốc tế. Do đó, cần nghiên cứu để thống
nhất xác định thẩm quyền xét xử giành cho một quốc gia cụ thể, khi hệ thống
các điều ước quốc tế đa phương về khủng bố quốc tế đều giành cho các quốc
gia hữu quan quyền xác lập thẩm quyền tài phán. Tuy nhiên, có thể thấy rằng
các quy định của luật quốc tế trong đấu tranh chống các loại hình riêng biệt
của khủng bố quốc tế, mặc dù còn chưa hoàn thiện, nhưng đã góp phần tạo
tiền đề cho khả năng áp dụng các cách giải quyết có tính tổng thể vấn đề
khủng bố quốc tế.

Xác định thẩm quyền xét xử đối với tội phạm khủng bổ quốc tế trong
lĩnh vực khủng bố hạt nhân

Theo quy định của Điều 9 Công ước New York năm 2005 về ngăn
chặn hoạt động khủng bố hạt nhân thì mỗi quốc gia thành viên hữu quan sẽ
thực hiện các biện pháp cần thiết để xác định thẩm quyền tài phán của mình
đối với các tội phạm thuộc phạm vi điều chỉnh của Công ước, đó là các quốc
gia sau:

- Quốc gia nơi có địa điểm diễn ra hành vi phạm tội khi tội phạm được
thực hiện trên lãnh thổ quốc gia đó.

87

92. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


- Quốc gia đăng ký tàu bay hoặc quốc gia mà tàu thuỷ mang cờ khi tội
phạm được thực hiện trên tàu bay hoặc tàu thuỷ.

- Quốc gia mà tội phạm do công dân của quốc gia đó thực hiện.

- Quốc gia có công dân là nạn nhân của hành vi khủng bố khi tội phạm
có mục đích chống lại công dân của quốc gia này.

- Quốc gia có các trang thiết bị của Nhà nước hoặc Chính phủ quốc gia
đó ở nước ngoài bao gồm cả nhà cửa ngoại giao, đại sứ quán, lãnh sự quán bị
tội phạm hướng tới hoặc dẫn đến việc thực hiện tội phạm nêu tại khoản 1

Điều 2 Công ước, để phá hoại trang thiết bị đó.

- Quốc gia mà tội phạm do một người không quốc tịch cư trú trên lãnh
thổ của nước đó thực hiện;

- Quốc gia có khả năng phải đáp ứng các yêu cầu của bọn khủng bố
phải tiến hành hoặc không tiến hành bất kỳ hành vi nào nhằm thoả mãn yêu
sách phi lý của chúng.

- Quốc gia có quyền khai thác tàu bay khi tội phạm được thực hiện trên
tàu bay do chính phủ của quốc gia đó khai thác.

- Quốc gia nơi người bị tình nghi phạm tội có mặt và quốc gia không dẫn
độ người này cho bất kỳ quốc gia hữu quan có thẩm quyền tài phán nào khác.

- Quốc gia nơi việc thực hiện quyền tài phán về hình sự phù hợp với
pháp luật của quốc gia đó.

e) Dẫn độ tội phạm khủng bố quốc tế theo quy định của các điều ước
quốc tế đa phương

Dẫn độ tội phạm là một trong các phương diện hợp tác giữa các quốc gia,
là hình thức tương trợ tư pháp để thực hiện thẩm quyền tài phán. Việc dẫn độ
tội phạm không phải là biện pháp trừng phạt mà chỉ là biện pháp tạo điều kiện
cho việc áp dụng sự trừng phạt tương ứng với hành vi phạm tội.

Dẫn độ tội phạm ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của hai quốc gia, đó
là quốc gia yêu cầu dẫn độ và quốc gia thực hiện dẫn độ. Các quốc gia trong

88

93. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


cuộc đấu tranh chống tội phạm hình sự quốc tế, tội phạm quốc tế đã thoả
thuận các nguyên tắc, các điều kiện và cơ sở pháp lý cho việc dẫn độ tội
phạm. Trong quá trình phát triển, chế định dẫn độ tội phạm tuy còn chưa được
đầy đủ và toàn diện nhưng đang dần được hoàn thiện. Các điều ước quốc tế
liên quan, trong đa số các trường hợp đều có quy định giải quyết vấn đề dẫn
độ tội phạm ở những mức độ khác nhau và coi đây là quy định có tính chất sử
dụng rộng rãi.

Công ước Tokyo 1963 đã không công nhận hành vi chiếm đoạt bất hợp
pháp tàu bay là hành vi tội phạm, do vậy, vấn đề dẫn độ tội phạm không được
đặt ra trong việc điều chỉnh hành vi quan trọng này. Vấn đề dẫn độ tội phạm
được quy định ở Công ước Tokyo rất chung chung. Điều 16 của Công ước đã
ghi nhận nội dung: Nhằm mục đích dẫn độ tội phạm, các tội phạm được thực
hiện trên tàu hay đăng ký tại một quốc gia ký kết được coi là thực hiện không
chỉ ở nơi tội phạm đã xảy ra trên thực tế mà còn được coi là thực hiện trên
lãnh thổ của quốc gia đăng ký tàu bay. Công ước không có quy định nào được
coi là tạo ra nghĩa vụ cho phép việc dẫn độ.

Như vậy Công ước Tokyo 1963 đã giành việc điều chỉnh vấn đề dẫn độ
tội phạm cho các điều ước quốc tế chuyên môn về dẫn độ tội phạm được ký
kết giữa các quốc gia hoặc cho luật pháp quốc gia.

13 điều ước quốc tế đa phương về phòng, chống khủng bố còn lại có
những bước phát triển tiến bộ bằng cách quy định cụ thể hơn về vấn đề dẫn độ
nhưng vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu khi tội phạm khủng bố quốc tế đang
ngày càng gia tăng.

Hệ thống các điều ước quốc tế về trừng trị tội phạm khủng bố quốc tế
đều có những quy định giống nhau về vấn đề dẫn độ tội phạm. Vấn đề này
được quy định tại Điều 8 Công ước La Hay năm 1970, Điều 8 Công ước
Montreal năm 1971, Điều 8 Công ước năm 1973, Điều 11 Công ước Roma
năm 1988, Điều 9 Công ước về việc trừng trị khủng bố bằng bom năm 1997,

89

94. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


Điều 11 Công ước năm 1999 về trừng trị việc tài trợ cho khủng bố với ghi
nhận: Các tội phạm được coi là thuộc danh mục tội phạm có thể bị dẫn độ
trong bất kỳ điều ước dẫn độ hiện hành nào giữa các quốc gia ký kết. Các
quốc gia thành viên cam kết đưa các tội phạm này vào danh mục các tội phạm
bị dẫn độ trong các điều ước quốc tế có thể được ký kết giữa các quốc gia.

Nếu một quốc gia ký kết đòi hỏi việc dẫn độ phải trên cơ sở một điều
ước hiện hành, nhận được yêu cầu dẫn độ của một quốc gia thành viên khác
trong khi hai nước không ký kết một điều ước về dẫn độ nào thì theo sự lựa
chọn của mình, quốc gia đó có thể coi các điều ước quốc tế về chống khủng
bố là cơ sở pháp lý cho việc dẫn độ đối với tội phạm đó, việc dẫn độ sẽ được
thực hiện theo các quy định có liên quan được quy định trong luật pháp của
quốc gia được yêu cầu.

Các quy định trên thể hiện ba nội dung cơ bản: Trong trường hợp giữa
các quốc gia thành viên của điều ước về chống khủng bố quốc tế tồn tại điều
ước quốc tế chuyên môn về dẫn độ thì các quốc gia hữu quan sẽ dẫn chiếu
trực tiếp vấn đề dẫn độ tội phạm đến các điều ước chuyên môn đó. Điều kiện,
thủ tục, trình tự dẫn độ tội phạm phải tuân theo quy định của điều ước hữu
quan chuyên môn về dẫn độ tội phạm được ký kết giữa các thành viên; Nếu
giữa các quốc gia thành viên không có điều ước chuyên môn về dẫn độ thì có
thể lấy chính điều ước về chống khủng bố làm cơ sở pháp lý nhưng chỉ là cơ
sở tuỳ nghi do các quốc gia thành viên tự quyết định. Việc dẫn độ tội phạm
trong trường hợp này phải được thực hiện phù hợp với các điều kiện, trình tự,
thủ tục được ghi nhận trong luật quốc gia của nước được yêu cầu dẫn độ. Như
vậy, việc dẫn độ hoàn toàn phụ thuộc vào quyết định của quốc gia thực hiện
dẫn độ theo yêu cầu của quốc gia yêu cầu dẫn độ.

Nếu những quốc gia ký kết không đòi hỏi việc dẫn độ phải trên cơ sở
điều ước hiện hành thì sẽ công nhận các tội phạm đó là tội phạm có thể bị dẫn
độ giữa các quốc gia với nhau. Quy định này là việc cụ thể hóa nguyên tắc có

90

95. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


đi có lại trong vấn đề dẫn độ tội phạm, mở ra khả năng dẫn độ trên thực tế
trên cơ sở hợp tác cùng có lợi. Trong trường hợp này, pháp luật của quốc gia
được yêu cầu dẫn độ sẽ có vai trò điều chỉnh các vấn đề liên quan.

Trong thực tiễn tồn tại khả năng nhiều quốc gia sẽ đòi hỏi dẫn độ tội phạm
về quốc gia mình để xét xử và các điều ước hiện hành chưa có quy định để giải
quyết thoả đáng, ngoại trừ Công ước Rôma 1988 có quy định: Nếu một quốc gia
thành viên nhận được hơn một yêu cầu dẫn độ từ các quốc gia đã xác lập quyền
tài phán và quốc gia nhận được yêu cầu quyết định không truy tố, thì quốc gia đó
khi chọn quốc gia, nơi tội phạm hoặc tình nghi phạm tội được dẫn độ đến, sẽ cân
nhắc đầy đủ lợi ích và trách nhiệm của quốc gia thành viên mà tàu biển mang cờ
tại thời điểm tội phạm được thực hiện, đồng thời khi xem xét yêu cầu dẫn độ,
quốc gia được yêu cầu dẫn độ sẽ cân nhắc kỹ những quyền liên lạc đối với quốc
gia mà người phạm tội hoặc tình nghi phạm tội mang quốc tịch và bảo đảm
những quyền bào chữa khác có thể bị ảnh hưởng hay không tại quốc gia yêu cầu
dẫn độ. Với nội dung như vậy, Công ước Rôma 1988 đã tạo ưu thế cho quốc gia
mà tàu biển mang cờ và quốc gia nơi kẻ phạm tội là công dân nhưng không loại
trừ yêu cầu dẫn độ của các quốc gia khác có thẩm quyền.

Các quy định dẫn độ tội phạm sẽ được sửa đổi nếu những quy định đó
không còn phù hợp. Đây là điều tất nhiên nhưng không dễ thực hiện, đặc biệt
tại thời điểm này.

2.1.1.2. Điều ước quốc tế khu vực

Vấn đề chống khủng bố là mối quan tâm của toàn nhân loại. Bên cạnh
điều ước quốc tế đa phương mang tính toàn cầu thì trong khuôn khổ của khu
vực, các quốc gia, tổ chức quốc tế khu vực cũng ký kết những điều ước quốc
tế để ngăn ngừa và đấu tranh chống tội phạm khủng bố trong phạm vi khu vực
của mình. Cụ thể [83]:

a) Một số điều ước, văn bản pháp lý quốc tế liên quan đến phòng,
chống khủng bố của Châu Phi

- Liên minh Châu Phi (AU)


91

96. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


Công ước về ngăn ngừa và chống khủng bố năm 1999

Nghị định thư của Công ước OUA về phòng ngừa và đấu tranh chống
khủng bố 2004.

- Cộng đồng kinh tế của Tây Phi (ECOWAS)

Công ước về dẫn độ A/P.1/8/94 năm 1994

Công ước A/P.1/7/92 về tương trợ trong vấn đề hình sự

- Liên minh Kinh tế và Tiền tệ Tây Phi (UEMOA)

Quy định N.14/2002/CM/UEMOA đóng băng các quỹ và các nguồn

lực tài chính khác trong cuộc chiến chống tài trợ khủng bố, năm 2002.

Quyết định N.09/2008/CM/UEMOA về danh sách các cá nhân, tổ
chức hoặc cơ quan được đóng băng của các quỹ và các nguồn lực tài chính
khác trong cuộc chiến chống tài trợ khủng bố, 2008.

Chỉ thị N.04/2007/CM/UEMOA về đấu tranh chống tài trợ khủng bố
trong các nước thành viên của UEMOA, 2007.

- Cộng đồng Kinh tế và Tiền tệ Trung Phi (CEMAC)

Quy chế N.08/05-UEAC-057-CM-13 việc áp dụng Công ước về đấu
tranh chống khủng bố tại Trung Phi, năm 2005.

Quy định N.01/03 CEMAC UMAC về phòng, chống và trấn áp những
hoạt động rửa tiền và tài trợ khủng bố ở miền trung châu Phi, năm 2003.

b) Một số điều ước, văn bản pháp lý quốc tế liên quan đến phòng,
chống khủng bố Châu Mỹ
- Tổ chức các nước châu Mỹ (OAS)

Tuyên bố về Tăng cường Hợp tác trong cuộc chiến chống khủng bố và
miễn trừng phạt tội phạm năm 2007.

Công ước chống khủng bố liên Mỹ năm 2002.

Công ước về ngăn ngừa và trừng trị những hành vi khủng bố dưới hình
thức tội phạm chống con người và tống tiền mang tính chất quốc tế năm 1971.

- Uỷ ban chống khủng bố liên Mỹ (CICTE)


92

97. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


CICTE / DEC. 1/10: Tuyên bố về quan hệ đối tác công-tư trong cuộc
chiến chống khủng bố (2010).

CICTE/DEC.1/09: Tuyên bố về Tăng cường kiểm soát biên giới và
Hợp tác quốc tế trong cuộc chiến chống khủng bố (2009).

CICTE/DEC.1/08: Tuyên bố khẳng định lại các cam kết chống khủng
bố (2008). (CICTE/DEC.1/08: Declaration: Reaffirmation of the Hemispheric
Commitment to Fighting Terrorism (2008)).

CICTE / DEC.1/07: Tuyên bố Panama về bảo vệ cơ sở hạ tầng quan
trọng đối phó với khủng bố 2007. CICTE/DEC. 1/07: Declaration of Panama
on the Protection of Critical Infrastructure in the Hemisphere in the Face of
Terrorism (2007).

CICTE / DEC.1/06: Tuyên bố San Carlos về Hợp tác hành động toàn
diện chống khủng bố (2006).

AG/ Nghị quyết. 2238 (XXXVI-O/06) Bảo vệ Nhân quyền và tự do cơ
bản trong khi chống khủng bố (đã được thông qua tại phiên họp toàn thể thứ
tư, được tổ chức vào ngày 06 tháng 6 năm 2006).

AG/Nghị quyết.2249 (XXXVI-O/06) Dẫn độ và từ chối chứa chấp
khủng bố: Các cơ chế hợp tác trong cuộc chiến chống khủng bố (đã được
thông qua tại phiên họp toàn thể thứ tư, tổ chức vào ngày 06 tháng 6 năm
2006) AG/RESOLUTION. 2249 (XXXVI-O/06) Extradition of and Denial of
Safe Haven to Terrorists: Mechanisms for Cooperation in the Fight Against
Terrorism (Adopted at the fourth plenary session, held on June 6, 2006).

CICTE/DEC.1/05 rev. 1: Tuyên bố của Port-of-Spain tăng cường hợp tác
về các chiến lược để duy trì và nâng cao hoạt động chống khủng bố (2005).

AG / Nghị quyết.2145 (XXXV-O/05) Từ chối MANPADS đối với kẻ
khủng bố: Kiểm soát và An ninh của Hệ thống phòng không di động
(MANPADS) (đã được thông qua tại phiên họp toàn thể thứ tư, được tổ chức
vào ngày 07 tháng 6 năm 2005). AG/RESOLUTION. 2145 (XXXV-O/05)

93

98. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


Denying MANPADS to Terrorists: Control and Security of Man-Portable Air
Defense Systems (MANPADS) (Adopted at the fourth plenary session, held
on June 7, 2005).

CICTE / DEC.1/04 rev. 3: Tuyên bố Montevideo (2004)

CICTE/ DEC.1/03 rev. 2 Corr. 1: Tuyên bố của San Salvador về Tăng
cường Hợp tác trong cuộc chiến chống khủng bố (2003).

c) Một số điều ước, văn bản pháp lý quốc tế liên quan đến phòng,
chống khủng bố của Châu Á

- Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN)
Công ước ASEAN về chống khủng bố năm 2007

- Khối thịnh vượng chung của các quốc gia độc lập (CIS)

Hiệp ước về hợp tác giữa các quốc gia thành viên của Khối thịnh vượng
chung của các quốc gia độc lập trong cuộc chiến chống khủng bố, năm 1999.
- Hội đồng hợp tác các nước Ả Rập vùng Vịnh (GCC)

Công ước chống khủng bố năm 2004

- Hiệp hội Hợp tác khu vực Nam Á (SAARC)

Công ước khu vực về đàn áp khủng bố năm 1987.

Nghị định thư bổ sung Công ước khu vực về đàn áp khủng bố năm 2004.

Tuyên bố cấp Bộ trưởng về hợp tác chống khủng bố năm 2009.

- Tổ chức hợp tác Thượng Hải (SCO)

Tuyên bố của các nước thành viên Tổ chức Hợp tác Thượng Hải và
Cộng hoà Hồi giáo Afghanistan về chống khủng bố, buôn bán ma tuý bất hợp
pháp và tội phạm có tổ chức (2009).

Kế hoạch hành động của các nước thành viên Tổ chức Hợp tác Thượng
Hải và Cộng hoà Hồi giáo Afghanistan về cuộc chiến chống khủng bố, buôn
bán ma tuý bất hợp pháp và tội phạm có tổ chức (2009).

Công ước Thượng Hải về chống khủng bố, ly khai và cực đoan, năm 2001.


94

99. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


d) Một số điều ước, văn bản pháp lý quốc tế liên quan đến phòng,
chống khủng bố của Châu Âu
- Uỷ ban các chuyên gia chống khủng bố (CODEXTER)

Khuyến nghị Rec (2007) 1 của Uỷ ban các Bộ trưởng các nước thành
viên liên quan đến hợp tác chống khủng bố giữa Hội đồng Châu Âu và các
quốc gia thành viên, và Tổ chức Cảnh sát hình sự quốc tế (ICPO - Interpol).

Hướng dẫn về Nhân quyền và cuộc chiến chống khủng bố (2002).

Hướng dẫn về Bảo vệ nạn nhân của hành vi khủng bố (2005).

Tuyên bố của Uỷ ban Bộ trưởng về tự do phát ngôn và thông tin trên
các phương tiện truyền thông trong bối cảnh của cuộc chiến chống khủng bố
(ngày 02 tháng 3 năm 2005).

Khuyến nghị Rec (2005) 7 của Uỷ ban các Bộ trưởng các nước thành
viên liên quan đến danh tính và giấy tờ đi lại du lịch và cuộc chiến chống
khủng bố.

Khuyến nghị Rec (2005) 10 của Uỷ ban các Bộ trưởng các nước thành
viên về "kỹ thuật điều tra đặc biệt" liên quan đến tội phạm nghiêm trọng bao
gồm cả hành động khủng bố.

Công ước về rửa tiền, thu giữ, tìm kiếm và tịch thu số tiền thu được từ
tội phạm và các nguồn tài chính của khủng bố năm 2005.

Công ước về phòng chống khủng bố năm 2005.

Nghị định thư sửa đổi Công ước châu Âu về ngăn chặn khủng bố, năm 2003.
Tuyên bố của Uỷ ban Bộ trưởng về đấu tranh chống lại khủng bố quốc
tế (12 tháng 9 năm 2001).

Công ước châu Âu về ngăn chặn khủng bố năm 1977.

- Toà án nhân quyền châu Âu

ECHR case law Liên quan đến khủng bố

- Liên minh Châu Âu

Kế hoạch hành động của EU về chống khủng bố (17/01/2011).


95

100. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


Văn kiện của EU và các vụ việc liên quan đến khủng bố (EU
Instruments and Case Law relating to Terrorism).
- Hội đồng của Liên minh Châu Âu đấu tranh chống khủng bố.

Hội đồng thực hiện Quy chế (EU) số 83/2011 của 31 tháng 1 năm 2011
thực hiện Điều 2 (3) của Quy chế (EC) số 2580/2001 về các biện pháp hạn chế
đặc thù đối với người và các tổ chức nhất định với một cuộc chiến chống khủng
bố và bãi bỏ Quy chế thực hiện (EU) số 610/2010 (Council Implementing
Regulation (EU) No 83/2011 of 31 January 2011 implementing Article 2(3) of
Regulation (EC) No 2580/2001 on specific restrictive measures directed against
certain persons and entities with a view to combating terrorism and repealing
Implementing Regulation (EU) No 610/2010).

Quyết định của Hội đồng 2011/70/CFSP ngày 31 tháng 1 năm 2011 cập
nhật danh sách các cá nhân, các nhóm và các tổ chức tại Điều 2, Điều 3 và
Điều 4 của Quan điểm chung 2001/931/CFSP về việc áp dụng các biện pháp
cụ thể để chống lại khủng bố (Council Decision 2011/70/CFSP of 31 January
2011 updating the list of persons, groups and entities subject to Articles 2, 3
and 4 of Common Position 2001/931/CFSP on the application of specific
measures to combat terrorism).

Quyết định của Hội đồng ngày 26 tháng 7 năm 2010 về việc ký kết
Hiệp định giữa Liên minh châu Âu và Iceland và Na Uy về việc áp dụng các
quy định nhất định của Hội đồng 2008/615/JHA Quyết định về việc đẩy mạnh
hợp tác qua biên giới, đặc biệt là trong cuộc chiến chống khủng bố và tội
phạm qua biên giới và Quyết định của Hội đồng 2008/616/JHA về việc thực
hiện Quyết định 2008/615/JHA đẩy mạnh hợp tác qua biên giới, đặc biệt là
trong cuộc chiến chống khủng bố và tội phạm xuyên biên giới, và Phụ lục
(2010/482/ EU) (Council Decision of 26 July 2010 on the conclusion of the
Agreement between the European Union and Iceland and Norway on the
application of certain provisions of Council Decision 2008/615/JHA on the

96

101. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


stepping up of cross- border cooperation, particularly in combating terrorism
and cross-border crime and Council Decision 2008/616/JHA on the
implementation of Decision 2008/615/JHA on the stepping up of cross-border
cooperation, particularly in combating terrorism and cross-border crime, and
the Annex thereto (2010/482/EU))

Hội đồng Quan điểm chung 2009/468/CFSP 15 tháng 6 năm 2009 cập
nhật Hội đồng Quan điểm chung 2001/931/CFSP về việc áp dụng các biện
pháp cụ thể để chống lại khủng bố và bãi bỏ Hội đồng lập trường chung
2009/67/CFSP (COUNCIL COMMON POSITION 2009/468/CFSP of 15
June 2009 updating Common Position 2001/931/CFSP on the application of
specific measures to combat terrorism and repealing Common Position
2009/67/CFSP).

Quy chế Hội đồng (EC) số 501/2009 ngày 15 tháng 6 năm 2009 thực
hiện Điều 2 (3) của Quy chế (EC) số 2580/2001 về các biện pháp cụ thể hạn
chế chỉ đạo đối với người và các tổ chức nhất định với một cuộc chiến chống
khủng bố và bãi bỏ Quyết định 2009 /62/EC (COUNCIL REGULATION
(EC) No 501/2009 of 15 June 2009 implementing Article 2(3) of Regulation

(EC) No 2580/2001 on specific restrictive measures directed against certain
persons and entities with a view to combating terrorism and repealing
Decision 2009/62/EC).

- Uỷ ban châu Âu - Tư pháp và Nội vụ - Tài liệu khủng bố

Thông tin từ Uỷ ban tới Nghị viện Châu Âu và Hội đồng Chính sách chống
khủng bố của EU: những thành tựu chính và thách thức trong tương lai (2010).
- Nghị viện châu Âu

Đề nghị của Nghị viện châu Âu tới Hội đồng ngày 24 tháng 4 năm
2009 về các vấn đề của hồ sơ, đặc biệt là trên cơ sở của dân tộc và chủng tộc,
chống khủng bố, thực thi pháp luật, xuất nhập cảnh, hải quan và kiểm soát
biên giới (2008/2020 (INI)) (2010/ C 184 E/25).

97

102. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


- Tổ chức hợp tác kinh tế Biển Đen

Tuyên bố chung của các Bộ trưởng các Bộ: Chỉ thị của các nước thành
viên của Tổ chức Hợp tác Kinh tế Biển Đen (OBSEC) về Tăng cường hợp tác
trong lĩnh vực chống tội phạm có tổ chức, tham nhũng và khủng bố
(Bucharest, ngày 24 tháng 3 năm 2006). Joint Declaration of the Ministers of
Interior/Public Order of the Member States of the Organization of the Black
Sea Economic Cooperation (OBSEC) on Strengthening Cooperation in the
Fight Against Organized Crime, Corruption and Terrorism (Bucharest, 24
March 2006).

Nghị định thư bổ sung về chống khủng bố của Thoả thuận giữa chính
phủ các quốc gia thành viên Tổ chức hợp tác kinh tế Biển Đen về về hợp tác
trong đấu tranh chống tội phạm, đặc biệt là tội phạm có tổ chức năm 2004
Additional Protocol on combating terrorism to the Agreement among the
Governments of the Black Sea Economic Cooperation participating States on
cooperation in combating crime, in particular its organized forms, 2004

e) Một số điều ước và văn bản pháp lý quốc tế về phòng, chống khủng
bố của các tổ chức quốc tế khu vực khác

- Liên minh các quốc gia Arab

Công ước Ả Rập về ngăn chặn khủng bố năm
1998 Công ước Ả Rập về dẫn độ năm 1952.

- Tổ chức của Hiệp hội Hồi giáo (OIC)

Công ước của Tổ chức Hiệp hội Hồi giáo về chống khủng bố quốc tế
năm 1999.

- Financial Action Task Force (FATF)

Khuyến nghị đặc biệt về tài trợ cho khủng bố năm 2004.

Có thể thấy rằng, hiện nay, hệ thống các điều ước quốc tế liên quan đến
phòng, chống khủng bố trong khuôn khổ khu vực đã tương đối đầy đủ và bao
quát trên nhiều lĩnh vực. Các tổ chức quốc tế khu vực đã thông qua nhiều điều

98

103. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


ước quốc tế nhằm ngăn ngừa, điều chỉnh các vấn đề về khủng bố và tội phạm
khủng bố.

2.1.1.3. Điều ước quốc tế song phương

Nhằm ngăn ngừa tội phạm khủng bố, tăng cường hợp tác trong đấu
tranh chống khủng bố, bên cạnh việc tham gia vào các điều ước quốc tế đa
phương, khu vực, các quốc gia cũng đã ký kết các hiệp định song phương với
nhau. Có thể kể đến một số hiệp định song phương về phòng, chống khủng bố
như: Hiệp định Hợp tác và Đối tác (PCA) giữa Indonesia và Liên minh châu
Âu (EU) ký ngày 9/11/20009 tại thủ đô Jakarta, Indonesia (PCA gồm 7
chương và 50 điều khoản). Hiệp định sẽ góp phần tăng cường quan hệ
Indonesia-EU trên nhiều lĩnh vực chính trị, kinh tế, năng lượng, khoa học và
kỹ thuật, môi trường, văn hoá du lịch, di trú, y tế, chống khủng bố và tội phạm
xuyên quốc gia... Hiệp định cũng cho phép hai bên tăng cường hợp tác trên
các diễn đàn quốc tế [75]; Hiệp định hợp tác Trung Quốc - Nga về chống
khủng bố, ly khai và cực đoan; Thoả thuận hợp tác chống khủng bố Mỹ - Ấn
Độ năm 2010 (CTCA) (Thoả thuận được được ký kết ở New Delhi giữa Bộ
trưởng Nội vụ Ấn Độ và Đại sứ Mỹ tại Ấn Độ Timothy J Roemer ngày
23/7/2010. Thoả thuận cho phép hai bên tiến hành các cuộc điều tra chung và
tăng cường chia sẻ thông tin tình báo); Thoả thuận giữa Thổ Nhĩ Kỳ và Iran
về chống khủng bố năm 2007; Bản ghi nhớ về hợp tác chống khủng bố quốc
tế giữa Bangladesh và Australia 2008 (ký ngày 24/12/2008 tại Dhaka) …

Đối với Việt Nam, chúng ta đã tiến hành ký kết nhiều hiệp định song
phương về hợp tác đấu tranh phòng chống khủng bố quốc tế như: Hiệp định
giữa Chính phủ nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam và Chính phủ
nước Cộng hoà Thổ Nhĩ Kỳ về hợp tác đấu tranh phòng chống khủng bố quốc
tế, tội phạm có tổ chức, buôn bán trái phép các chất ma tuý, các chất hướng
thần, các chất tương tự, tiền chất và các loại tội phạm khác, ký tại Ankara
ngày 22 tháng 8 năm 2007, có hiệu lực từ ngày 17 tháng 7 năm 2008; Hiệp

99

104. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


định giữa Chính phủ nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam và Chính phủ
nước Cộng hoà U-dơ-bê-ki-xtan về hợp tác phòng chống khủng bố, tội phạm
có tổ chức xuyên quốc gia và các loại tội phạm khác (ký tại Tashkent ngày 10
tháng 9 năm 2010, có hiệu lực kể từ ngày 23 tháng 4 năm 2011); Hiệp định
giữa Chính phủ Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam và Chính phủ Cộng hoà
Mô-dăm-bích về hợp tác trong lĩnh vực phòng, chống tội phạm (làm tại
Maputo, Mô-dăm-bích, ngày 10 tháng 6 năm 2011)…

2.1.2. Nghị quyết chống khủng bố của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc

Theo Điều 24 của Hiến chương Liên hợp quốc, các nước thành viên
Liên hợp quốc trao cho Hội đồng Bảo an trách nhiệm chính trong việc giữ gìn
hoà bình và an ninh quốc tế. Theo đó, Hội đồng Bảo an có thể áp dụng các
biện pháp nhằm giải quyết hoà bình các tranh chấp, xung đột và khi cần thiết,
có thể sử dụng các biện pháp, kể cả cưỡng chế và vũ lực, nhằm loại trừ các
mối đe doạ, phá hoại hoà bình, hoặc các hành động xâm lược.

Là một trong sáu cơ quan chính của Liên hợp quốc, Hội đồng Bảo an
được thành lập nhằm duy trì hoà bình và an ninh quốc tế. Theo Điều 39 của
Hiến chương Liên hợp quốc, Hội đồng Bảo an là cơ quan duy nhất của Liên
hợp quốc có quyền quyết định đánh giá thực tại của các mối đe doạ đối với
hoà bình, phá hoại hoà bình hoặc hành động xâm lược, và sẽ khuyến nghị
hoặc quyết định các biện pháp cần được tiến hành phù hợp với các Điều 41 và
42, để duy trì hoặc khôi phục hoà bình và an ninh quốc tế. Trong khi thực thi
chức năng này, Hội đồng Bảo an được coi là hành động với tư cách thay mặt
cho tất cả các thành viên Liên hợp quốc. Trên thực tế, những chức năng mà
Hội đồng Bảo an được trao có thể được coi là để nhằm 3 mục tiêu: gìn giữ
hoà bình, vãn hồi hoà bình và kiến tạo hoà bình.

Trong khi các cơ quan khác của Liên hợp quốc chỉ có thể đưa ra các
quyết định mang tính khuyến nghị đối với chính phủ của các quốc gia thành
viên Liên hợp quốc, các quyết định và nghị quyết của Hội đồng Bảo an, theo

100

105. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


chương VII Hiến chương, khi đã được thông qua đều mang tính chất ràng
buộc và tất cả các thành viên của Liên hợp quốc đều có trách nhiệm phải tôn
trọng và thi hành. Điều 41 Hiến chương quy định: “Hội đồng Bảo an có thẩm
quyền quyết định những biện pháp nào phải được áp dụng mà không liên
quan tới việc sử dụng vũ lực để thực hiện các nghị quyết của Hội đồng, và có
thể yêu cầu các thành viên của Liên hợp quốc áp dụng những biện pháp ấy”.

Theo Hiến chương, Hội đồng Bảo an có thể tiến hành điều tra bất cứ
một tranh chấp nào hoặc bất cứ một tình thế nào có thể dẫn tới những xung
đột quốc tế hoặc đe doạ hoà bình và an ninh quốc tế, và có thể đưa ra những
khuyến nghị về các phương thức cũng như nội dung cụ thể để giải quyết
những xung đột đó. Những xung đột và những tình huống có khả năng đe doạ
hoà bình và an ninh quốc tế có thể do các nước thành viên Liên hợp quốc, Đại
hội đồng hoặc Tổng thư ký Liên hợp quốc nêu ra trước Hội đồng Bảo an. Một
nước không phải thành viên Liên hợp quốc cũng có thể đưa cuộc tranh chấp,
trong đó bản thân nước đó là một bên tham gia tranh chấp, ra trước Hội đồng
Bảo an để cơ quan này xem xét giải quyết, với điều kiện là nước đó phải thừa
nhận trước là sẽ tuân thủ trách nhiệm giải quyết hoà bình cuộc tranh chấp theo
quy định của Hiến chương Liên hợp quốc.

Theo Hiến chương, tất cả các nước thành viên Liên hợp quốc phải cam
kết cung ứng cho Hội đồng Bảo an, căn cứ theo những thoả thuận đặc biệt
thông qua thương lượng đối với những đề xuất của Hội đồng Bảo an, những
lực lượng vũ trang, những trợ giúp và các phương tiện cần thiết khác để duy
trì hoà bình và an ninh quốc tế [74].

Để thực hiện chức năng nhiệm vụ của mình, Hội đồng Bảo an có các
Uỷ ban và các cơ quan phụ trợ như: Các Uỷ ban thường trực (gồm Uỷ ban
chuyên gia về các vấn đề thủ tục, Uỷ ban về các cuộc họp của Hội đồng Bảo
an không diễn ra tại trụ sở Liên hợp quốc và Uỷ ban về việc kết nạp thành
viên mới. Các Uỷ ban này đều có đại diện của các nước thành viên Hội đồng

101

106. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


Bảo an); Ban tham mưu quân sự; Uỷ ban chống khủng bố (được thành lập
theo Nghị quyết 1373 (2001) về một số biện pháp chống lại các mối đe doạ
đối với hoà bình và an ninh quốc tế của các hành động khủng bố, nhằm giám
sát việc thực hiện nghị quyết này. Các nước thành viên Liên hợp quốc phải
trình bản báo cáo về các bước tiến hành để thực hiện Nghị quyết 1373 lên Uỷ
ban, lần đầu tiên trong vòng 90 ngày và các lần sau theo thời gian biểu của Uỷ
ban. Uỷ ban gồm tất cả 15 thành viên của Hội đồng Bảo an. Uỷ ban thành lập
3 tiểu ban, mỗi tiểu ban do một Phó Chủ tịch Uỷ ban làm chủ tịch, để xem xét
sơ bộ bản báo cáo của các nước thành viên); Các Uỷ ban cấm vận; Các hoạt
động và lực lượng gìn giữ hoà bình; Các lực lượng chính trị và kiến tạo hoà
bình; Các Uỷ ban khác: gồm Uỷ ban đền bù Liên hợp quốc (UNCC) (1991),
Uỷ ban giám sát, kiểm tra và thanh tra (UNMOVIC) (1999); Các toà án quốc
tế; Các tổ chức khác (như: Cơ quan chỉ huy của Liên hợp quốc tại bán đảo
Triều Tiên (UNC) (1950) được thành lập theo Nghị quyết 85 (1950) của Hội
đồng Bảo an. Cơ quan này yêu cầu tất cả các thành viên cung cấp lực lượng
quân sự ở bán đảo Triều Tiên cho phép đặt các lực lượng này dưới quyền chỉ
huy thống nhất của Mỹ. Các đơn vị chiến đấu được đưa đến từ 16 nước, phần
lớn là phương Tây, ngoài ra có các nước đang phát triển như Côlombia,
Êtiôpia, Philípin, Nam Phi, Thái Lan).

Có thể thấy rằng, Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc có vai trò quan trọng
trong việc gìn giữ hoà bình nói chung và ngăn ngừa những hành vi khủng bố
đe doạ đến hoà bình quốc tế nói riêng. Trong lĩnh vực chống khủng bố, để
thực hiện nhiệm vụ của mình, Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc đã cho ban
hành nhiều Nghị quyết về chống khủng bố như: Nghị quyết số 1267 năm 1999
(Nghị quyết được Hội đồng Bảo an thông qua tại phiên họp thứ 4051 ngày 15
tháng 10 năm 1999) về tình hình khủng bố ở Afghanistan; Nghị quyết số 1333
(2000) ngày 19 tháng 12 năm 2000; Nghị quyết số 1363 (2001) ngày 30 tháng
7 năm 2001; Nghị quyết số 1373 của Hội đồng Bảo an Liên

102

107. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


hợp quốc về phong toả, tịch thu tài sản của các phần tử khủng bố và tài trợ
cho khủng bố ngày 28/9/2001; Nghị quyết số 1390 (2002) ngày 16 tháng 01
năm 2002; Nghị quyết số 1452 ngày 20 tháng 12 năm 2002. Trong năm 2003:
Hội đồng Bảo an đã thông qua 04 nghị quyết liên quan trực tiếp đến chủ nghĩa
khủng bố. Nghị quyết 1456 được các Ngoại trưởng của Hội đồng Bảo an soạn
thảo vào tháng 01/2003 đã củng cố thêm cam kết của Hội đồng trong việc
chống lại chủ nghĩa khủng bố và Nghị quyết 1455 (được Hội đồng bảo an
thông qua tại phiên họp thứ 4686 ngày 17 tháng 1 năm 2003) nhấn mạnh
nhiệm vụ của Uỷ ban Các lệnh Trừng phạt (do Hội đồng Bảo an thành
lập,quản lý danh sách các cá nhân và các tổ chức có liên quan đến al-Qaida,
Taliban, và/hoặc Usama Bin Ladin bị trừng phạt theo các lệnh trừng phạt
quốc tế như phong toả tài sản, cấm đi lại và cấm vận vũ khí, mà các nước
thành viên có nghĩa vụ phải thực hiện)... Các Nghị quyết 1465 và 1516 đã lên
án những hành động khủng bố cụ thể là ở Bogota, Columbia và ở Istanbul,
Thổ Nhĩ Kỳ [76].

Tiếp đó, năm 2005, Hội đồng Bảo an Nghị quyết số 1624 năm 2005 về
các biện pháp bổ sung chống các hành vi kích động khủng bố.Trong bản Nghị
quyết 1624 được thông qua năm 2005, Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc đã
kêu gọi tất cả 191 nước thành viên "dùng luật pháp cấm hành động xúi giục
thực hiện các hành động khủng bố" và "không cung cấp nơi ẩn náu an toàn"
cho bất kỳ kẻ nào dù chỉ mới bị nghi là xúi giục khủng bố.

Không chỉ ban hành nhiều Nghị quyết về phòng, chống khủng bố, Hội
đồng Bảo an còn có nhiều cơ chế để giám sát việc thực hiện các Nghị quyết,
trong đó có việc thành lập các Uỷ ban và thiết lập cơ chế báo cáo quốc gia.
Với những động thái này, Hội đồng Bảo an đã phản ứng kịp thời trước những
diễn biến mới của khủng bố quốc tế và đang dần khẳng định vị trí của mình
trong tiến trình chống khủng bố nói riêng và duy trì hoà bình, an ninh quốc tế
nói chung.

103

108. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


2.2. Một số điểm hạn chế của pháp luật quốc tế về phòng, chống
khủng bố hiện nay và phương hướng hoàn thiện

Tuy hệ thống các công ước quốc tế làm cơ sở cho hoạt động chống
khủng bố đã tương đối đầy đủ nhưng hiện nay chưa có một công ước toàn
diện về chống khủng bố cũng như chưa có một định nghĩa pháp lý thống nhất
về khủng bố quốc tế. Điều này ảnh hưởng tới tiến trình hợp tác quốc tế về
phòng chống khủng bố nói riêng và hiệu quả đấu tranh chống khủng bố trên
phạm vi toàn cầu nói chung. Vì vậy, trong thời gian tới cộng đồng quốc tế cần
sớm hoàn thiện và thông qua công ước toàn diện về chống khủng bố, trong đó
xây dựng thành công định nghĩa pháp lí về khủng bố quốc tế; từng bước hoàn
thiện cơ chế riêng, thống nhất về chống khủng bố, bảo đảm sự phối hợp tốt
giữa các cơ quan của Liên hợp quốc (như Đại hội đồng, Hội đồng Bảo an
Liên hợp quốc). Cụ thể:

Thứ nhất, cần hoàn thiện cơ sở pháp lý quốc tế về ngăn ngừa và trừng
trị khủng bố quốc tế. Đó là việc xúc tiến xây dựng điều ước quốc tế đa
phương toàn cầu có tính tổng thể về chống khủng bố quốc tế (Công ước Châu
Âu năm 1977 về chống khủng bố là điều ước điển hình tuy nhiên chỉ có tính
khu vực), trong đó chú trọng xây dựng một định nghĩa được thừa nhận chung
về khủng bố quốc tế.

Việc xây dựng định nghĩa chung về khủng bố là vấn đề cấp thiết hiện
nay nhằm nâng cao hiệu quả đấu tranh chống tội phạm này. Để xây dựng
được định nghĩa về khủng bố cần xuất phát từ những vấn đề mang tính lí luận
được thừa nhận trong công pháp quốc tế, đó là xem xét khủng bố dưới góc độ
tội phạm hình sự. Về nguyên tắc, tội phạm được thực hiện trên lãnh thổ quốc
gia nào thì quốc gia đó có thẩm quyền xét xử. Tuy nhiên, nhiều hoạt động tội
phạm hiện nay vượt qua biên giới quốc gia và hậu quả cũng liên quan đến
nhiều quốc gia mà khủng bố nằm trong số đó. Từ những năm đầu của thế kỷ
XX, khủng bố đã vượt ra khỏi biên giới quốc gia, trở thành mối lo ngại của

104

109. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


của cộng đồng quốc tế và vấn đề hợp tác đấu tranh chống khủng bố đã trở nên
ngày càng cấp thiết. Tội phạm trong khoa học luật quốc tế được phân thành ba
loại đó là tội phạm quốc tế (còn gọi là tội ác quốc tế); tội phạm có tính chất
quốc tế và tội phạm hình sự chung. Tội phạm có tính chất quốc tế là nhóm tội
phạm mặc dù được thực hiện nhằm xâm phạm trật tự pháp luật quốc gia
nhưng cũng xâm hại đến các quyền lợi của cộng đồng quốc tế. Xét về bản
chất, khủng bố thuộc nhóm tội phạm có tính chất quốc tế cùng với các tội như
cướp biển, buôn bán bất hợp pháp ma tuý và các chất hướng thần, tội buôn
bán nô lệ, buôn bán phụ nữ và trẻ em… Các tội phạm này xâm phạm đến
quyền lợi chung của cộng đồng quốc tế và để đấu tranh hiệu quả cần sự chung
tay của tất cả các quốc gia.

Thứ hai, cần sửa đổi điều khoản về dẫn độ trong các điều ước quốc tế đa
phương về chống khủng bố quốc tế với nội dung: quy định nghĩa vụ dẫn độ
bắt buộc của các quốc gia thành viên khi tham gia điều ước với khẳng định
dẫn độ là công cụ hữu hiệu trong cuộc đấu tranh với mối nguy cơ này. Hiện
nay, hệ thống các điều ước quốc tế về trừng trị tội phạm khủng bố quốc tế đều
có những quy định giống nhau về vấn đề dẫn độ tội phạm. Vấn đề này được
quy định tại Điều 8 Công ước La Hay năm 1970, Điều 8 Công ước Montreal
năm 1971, Điều 8 Công ước năm 1973, Điều 11 Công ước Roma năm 1988,
Điều 9 Công ước về việc trừng trị khủng bố bằng bom năm 1997, Điều 11
Công ước năm 1999 về trừng trị việc tài trợ cho khủng bố với ghi nhận: Các
tội phạm được coi là thuộc danh mục tội phạm có thể bị dẫn độ trong bất kỳ
điều ước dẫn độ hiện hành nào giữa các quốc gia ký kết. Các quốc gia thành
viên cam kết đưa các tội phạm này vào danh mục các tội phạm bị dẫn độ
trong các điều ước quốc tế có thể được ký kết giữa các quốc gia. Như vậy,
theo các Công ước quốc tế về phòng, chống khủng bố hiện nay, dẫn độ tội
phạm chưa phải là nghĩa vụ bắt buộc của các quốc gia thành viên công ước.



105

110. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


Thứ ba, nâng cao hiệu quả hoạt động của tổ chức quốc tế Liên hợp
quốc với vai trò đứng ra khuyến cáo, tổ chức các quốc gia thành viên, phối
hợp chặt chẽ với nhau trong cuộc đấu tranh chống khủng bố quốc tế. Tăng
cường thành lập Interpol khu vực, nâng cao chất lượng của Interpol quốc tế
với việc thành lập một ban chuyên trách về khủng bố quốc tế.

Thứ tư, tất cả các nước cần tuyệt đối bãi bỏ việc cấp quy chế cư trú chính
trị cho tội phạm khủng bố cũng như cho những người dung túng, ủng hộ chúng,
nếu không, điều này sẽ phá vỡ tính thống nhất và sự tin cậy lẫn nhau trong liên
minh chống khủng bố, đồng thời là sự biện hộ cho các hoạt động khủng bố tiếp
tục thực hiện những hành vi tội ác tại nhiều nơi trên thế giới.

Trong nỗ lực hoàn thiện hệ thống khung pháp lý về phòng, chống
khủng bố quốc tế, hiện nay, các quốc gia thành viên đang đàm phán một điều
ước quốc tế bổ sung, một dự thảo Công ước quốc tế toàn diện về chống khủng
bố. Công ước này sẽ bổ sung và hoàn thiện khung pháp lý quốc tế về phòng,
chống khủng bố và sẽ xây dựng, phát triển những nguyên tắc cơ bản mang
tính định hướng đã hiện diện trong các công ước về phòng, chống khủng bố
gần đây: tầm quan trọng của việc hình sự hoá tội phạm khủng bố, trừng phạt
theo pháp luật và truy tố hoặc dẫn độ kẻ phạm tội; sự cần thiết loại trừ sự lập
pháp mà thiết lập những ngoại lệ để hình sự hoá trên phương diện chính sách,
triết học, hệ tư tưởng (ý thức hệ), mang tính chủng tộc (đặc trưng cho chủng
tộc), dân tộc, tôn giáo hay những nền tảng tương tự; một sự kêu gọi mạnh mẽ
các quốc gia thành viên hành động ngăn ngừa khủng bố; và nhấn mạnh sự cần
thiết của việc các quốc gia hợp tác, trao đổi thông tin và cung cấp cho nhau
những giải pháp hỗ trợ nhau trong việc kết nối ngăn ngừa, điều tra và truy tố
những hành vi khủng bố [82].

Trong khuôn khổ khoá họp lần thứ 66 của Đại Hội đồng Liên hợp quốc
đã diễn ra Hội nghị chuyên đề cấp cao về Hợp tác Quốc tế chống khủng bố.
Tổng Thư ký Liên hợp quốc Ban Ki-moon trong bài phát biểu khai mạc hội

106

111. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


nghị tuyên bố một kỷ nguyên mới trong việc hợp tác chống khủng bố giữa các
quốc gia đã được mở ra, những cam kết và sự quyết tâm cần được thể hiện nhằm
đánh bại chủ nghĩa khủng bố và xây dựng một thế giới ngày càng an toàn và hoà
bình hơn. Tổng Thư ký Ban Ki-moon nhấn mạnh sự quyết tâm đã được thể hiện
cách đây 5 năm khi các nước thông qua chiến lược chống khủng bố toàn cầu của
Liên hợp quốc, nhưng cũng cho rằng cần phải tiếp tục nỗ lực hơn nữa để có thể
đưa ra hiệp định toàn diện chống chủ nghĩa khủng bố.

Ông Ban Ki-moon cũng cho biết Liên hợp quốc và Saudi Arabia đã ký
một thoả thuận mà theo đó, trong 3 năm tới, Saudi Arabia sẽ đóng góp 10
triệu USD để thành lập Trung tâm Chống khủng bố của Liên hợp quốc
(UNCCT) tại New York. Trung tâm này sẽ có nhiệm vụ hỗ trợ việc thực hiện
Chiến lược Chống khủng bố toàn cầu cũng như thúc đẩy sự hợp tác quốc tế,
củng cố khả năng của các quốc gia riêng lẻ và xây dựng cơ sở dữ liệu về các
hoạt động hiệu quả nhất trong chống chủ nghĩa khủng bố.

Với những nỗ lực này của cộng đồng quốc tế, chúng ta có thể lạc quan
về một cơ chế ngăn ngừa, trừng trị tội phạm khủng bố hữu hiệu hơn trong
tương lai.

Kết luận chương 2

Đấu tranh phòng, chống tội phạm khủng bố là một trong những hoạt
động được cộng đồng quốc tế quan tâm. Cho đến nay, cộng đồng quốc tế đã
xây dựng được 14 công ước và nghị định thư về ngăn ngừa và trừng trị khủng
bố, đồng thời, nhiều Nghị quyết của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc về
phòng, chống khủng bố đã được thông qua, nhiều điều ước quốc tế khu vực,
điều ước quốc tế song phương giữa các quốc gia đã được ký kết. Điều này đã
tạo lập cơ sở pháp lý cho hoạt động đấu tranh chống khủng bố. Tuy nhiên, do
chưa có được một định nghĩa thống nhất về khủng bố, tội phạm khủng bố nên
hiệu quả hợp tác quốc tế giữa các quốc gia và hiệu quả đấu tranh chung chống
khủng bố quốc tế bị ảnh hưởng.

107

112. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864


Bên cạnh đó, qua việc phân tích nội dung cơ bản của các công ước
quốc tế về phòng, chống khủng bố; các quy định cụ thể về những hành vi
được điều chỉnh theo các điều ước quốc tế đa phương về ngăn ngừa và trừng
trị khủng bố; việc xác định thẩm quyền xét xử đối với tội phạm khủng bố
quốc tế theo các điều ước quốc tế đa phương; quy định về dẫn độ tội phạm
trong các điều ước quốc tế đa phương về ngăn ngừa và trừng trị khủng bố
quốc tế, cho thấy nhiều điểm chưa hoàn thiện trong hệ thống pháp luật quốc tế
về phòng, chống khủng bố hiện nay.

Vì vậy, để nâng cao hiệu quả đấu tranh chống khủng bố, khắc phục
những hạn chế của hệ thống pháp luật quốc tế về ngăn ngừa và trừng trị tội
phạm khủng bố hiện hành, trong thời gian tới cộng đồng quốc tế cần chung
tay trong việc xây dựng và hoàn thiện Công ước chung về ngăn ngừa và trừng
trị tội phạm khủng bố.





































108

113. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com

Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864
Chương 3

MỘT SỐ GIẢI PHÁP GÓP PHẦN HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VÀ
NÂNG CAO HIỆU QUẢ CÔNG TÁC PHÒNG, CHỐNG KHỦNG BỐ Ở
VIỆT NAM TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY