Structures Of Displacement Baerbel Mueller Editor Frida Robles Editor Institute Of Architecture At The University Of Applied Arts Vienna Editor

Structures Of Displacement Baerbel Mueller
Editor Frida Robles Editor Institute Of
Architecture At The University Of Applied Arts
Vienna Editor download
https://ebookbell.com/product/structures-of-displacement-baerbel-
mueller-editor-frida-robles-editor-institute-of-architecture-at-
the-university-of-applied-arts-vienna-editor-51126272
Explore and download more ebooks at ebookbell.com

Here are some recommended products that we believe you will be
interested in. You can click the link to download.
Structural Analysis Of Plane Frames Solved Examples With Force And
Displacement Methods Isabella Giorgia Colombo
https://ebookbell.com/product/structural-analysis-of-plane-frames-
solved-examples-with-force-and-displacement-methods-isabella-giorgia-
colombo-51426258
Invisibility In African Displacements From Structural Marginalization
To Strategies Of Avoidance Jesper Bjarnesen Simon Turner Editors
https://ebookbell.com/product/invisibility-in-african-displacements-
from-structural-marginalization-to-strategies-of-avoidance-jesper-
bjarnesen-simon-turner-editors-50224282
Measurement Of Temperature Displacement And Strain In Structural
Components Subject To Fire Effects Concepts And Candidate Approaches
Therese Mcallister
https://ebookbell.com/product/measurement-of-temperature-displacement-
and-strain-in-structural-components-subject-to-fire-effects-concepts-
and-candidate-approaches-therese-mcallister-4962546
Fib 25 Displacementbased Seismic Design Of Reinforced Concrete
Buildings
https://ebookbell.com/product/fib-25-displacementbased-seismic-design-
of-reinforced-concrete-buildings-4657674

Structures Of Governance In Song Dynasty China 9601279 Ce Charles
Hartman
https://ebookbell.com/product/structures-of-governance-in-song-
dynasty-china-9601279-ce-charles-hartman-48608554
Structures Of Language Notes Towards A Systematic Investigation Joan
Casser
https://ebookbell.com/product/structures-of-language-notes-towards-a-
systematic-investigation-joan-casser-48739536
Structures Of Focus And Grammatical Relations Linguistische Arbeiten
1st Edition Jorunn Hetland And Valria Molnr Editors
https://ebookbell.com/product/structures-of-focus-and-grammatical-
relations-linguistische-arbeiten-1st-edition-jorunn-hetland-and-
valria-molnr-editors-50361360
Structures Of Feeling Affectivity And The Study Of Culture Devika
Sharma Editor Frederik Tygstrup Editor
https://ebookbell.com/product/structures-of-feeling-affectivity-and-
the-study-of-culture-devika-sharma-editor-frederik-tygstrup-
editor-50986756
Structures Of Epic Poetry Vol I Foundations Vol Ii1ii2 Configuration
Vol Iii Continuity Christiane Reitz Editor Simone Finkmann Editor
https://ebookbell.com/product/structures-of-epic-poetry-vol-i-
foundations-vol-ii1ii2-configuration-vol-iii-continuity-christiane-
reitz-editor-simone-finkmann-editor-51111026

1
Structures
Dis
placement
of

2
Edition Angewandte
Book Series of the University of Applied Arts Vienna
Edited by Gerald Bast, Rector

3
Structures of Displacement
Baerbel Mueller, Frida Robles
and the Institute of Architecture
at the University of Applied Arts
Vienna (Eds.)
Birkhäuser
Basel

4

5

6

7
Structures of Displacement
— Baerbel Mueller, Frida Robles

Research
Project
Harsham Camp Agricultural Training Center
— [a]FA / Stefanie Theuretzbacher
Harsham Camp Garden
— Kieran Fraser Landscape Design

Reconstruction Support to Affected Communities in Iraq
Project 150328 — UNIDO

Symposium

Lab
Channels of Distribution — Jona
than Paljor

Temporary & Permanent: The Invisible Structures
— Chien-hua Huang
Flowers in the Desert
— Alejandra Loreto

Exhibition

Biographies
References
8
10
94
108
136
148
172
204
206
222
252
266
276
278
Table of Contents

There is an important silence to be kept. We, setting up
this project, do not know the pain of being displaced, nor
the trauma of being a survivor of a war or an open perse-
cution; we do not know the futurelessness of living in a
camp. So it is with humbleness that we reflect upon these
matters that are, as Hannah Arendt aptly called them,
“crimes against humanity”.
Structures of Displacement
8

The number of displaced people in the world is shocking – and is steadily rising.
The UNHCR has reported that, in 2018, the number of displaced people in the world
amounted to 70.8 million, and in Iraq alone, 1.8 million people were internally displaced.
In our currently globalized world, it would be naïve and irresponsible to disregard the
interdependency of global politics. Europe has insisted on the formulation of the “refugee
crisis” as a situation affecting the richest continent in the world; figures show that the
vast majority of refugees and IDPs in the world are hosted by neighboring countries and
countries facing conflict themselves.
Forced displacement inscribes itself in a set of complex social, economic, geographical,
legal and cultural variables. It is impossible to try to reflect upon this global humanitarian
phenomenon without assessing the structures that enable it. Per definition, a structure
is an arrangement of interrelated elements; a specific composition that enables either a
physical or a social form. We, therefore, ask ourselves, what are the spatial and social
structures of human displacement? Which particular composition of elements sets the
ground for its intrinsically emergent properties?
In 2016, the United Nations Industrial Development Organization (UNIDO) invited
[applied] Foreign Affairs to collaborate on a project that addresses internal human dis-
placement in the Kurdistan Region of Iraq. This was a thought-provoking invitation.
“Structures of Displacement” reflects upon this collaboration, which has resulted in the
conception and design of a communal facility that has been implemented next to Erbil’s
Harsham Camp. Zooming out from this project to a global discourse, “Structures of
Displacement” questions the roles of mapping, planning, architecture, and spatial mani-
festations within such contexts. Being conscious of the fact that designing solutions
could further the problematics, we want to reflect on, share, and discuss the potentials
and limits of such challenges.
Baerbel Mueller
Frida Robles
9

10
Research
on
The collaborative project between [ applied ] Foreign
Affairs and UNIDO started with a research phase focusing
on spatial, infrastructural, programmatic, sociocultural
and gender‐based factors regarding displacement in
Northern Iraq. The outcome was structured into four
categories: the Urban Dimension of Erbil & Camps, the
Cultural Dimension, the Programmatic Dimension, and
the Architectural & Climatic Dimension.
Over the course of an initial field research trip in June
2016, Erbil and its camps were investigated in order to
identify a site, and to define a programmatic and typolog-
ical brief for an architectural infrastructure that would
respond to both local demands and UNIDO’s agenda.
Meetings with local authorities, camp managers, camp
inhabitants, IOM and other UN organizations served to
establish a better understanding of the situation at hand.
Camps were visited respectively, with a focus on commu-
nal facilities and conversations about livelihood perspec-
tives that took place during these visits.
Data research on factual aspects of displacement within
Kurdish Iraq, and on a global scale, was conducted as a
means to create a framework for the project. A chronology
of recent conflicts in Iraq was traced back in time in
order to historically situate the problems that the project
would be confronted with. Furthermore, research into
the discourse on displacement from different disciplinary
perspectives was condensed in the form of quotes, which
are now dispersed throughout this publication.

11
Displace-
ment

12

13
Refugee
A refugee is someone who has crossed an international
border to escape some form of risk of serious harm in
their country of origin. A refugee has a well-founded fear
of persecution for reasons of race, religion, nationality,
political opinion or membership in a particular social
group. Most likely, they cannot return home or are afraid
to do so. War, paired with ethnic, tribal and religious
violence are leading causes of refugees fleeing their
countries. According to the UN, the refugee definition is
declaratory, i.e. a person is a refugee as soon as they
fulfill the cri
teria contained in the definition. Being a refu-
gee entitles the person to a number of rights, including
the right not to be sent back to their country of origin.
IDP
According to the United Nations Guiding Principles on Internal Displacement, an internally displaced person
or IDP, is someone who has been forced to flee their home
or place of habitual residence as a result of – or in order
to avoid – the effects of armed conflict, situations of gen-
eralized violence, vio
lations of human rights, or natural
or human-made disasters, but who has never crossed an
international border. These individuals seek safety any- where: in nearby towns, schools, settlements, internal camps, even forests and fields. This is a de
scriptive defi-
nition,
which does not confer a special legal status because
IDPs who remain inside their country are therefore enti-
tled to all the rights and guarantees of their country as citizens of that country. As such, national authorities have the primary responsibility to prevent forced displacement and to protect IDPs.

14
Territory can be seen as the
crucia
l problem in the con-
temporary crisis of the nation-
s
tate or, more precisely, of
the crisis of the relationship
between nation and state.
Inso
far as nation-state ideol-
o
gies rest on some sort of
im
plicit idea of ethnic co
her-
ence an
d citizenship rights
they are bound to minoritize,
degrade, penalize, or expel
those seen to be ethnically
minor.

15
Arjun Appadurai

16
Iraq’s Chronology
o
f Conflicts
1979–2004
Saddam
Hussein in
power

1979
July
President Ahmed Hassan al-
Bakr resigns; his vice president,
Saddam Hussein, succeeds
him.
1980–1988
Iraq-Iran War

1980

February
Saddam Huss
ein proposes a
pan-Arab charter calling for a
“non-aligned ” Arab world and
opposing the presence of any
superpower in the region.
September
Iran begins shelling Iraqi border
towns. Iraq considers this the
beginning of the Iran-Iraq War.
The main issue is over the
control of the Shatt al Arab wa-
terway, an essential resource
providing for water and trans-
portation that runs along the
border. The Kurdistan Democrat-
ic Party ( KDP) works closely
with Iran.
1983
An Iranian counterattack opens
a northern front in Kurdish
northern Iraq. With support from
KDP fighters, Iranian troops
take the key town of Hajj Umran.
The Patriotic Union of Kurdistan
(PUK) agrees to a ceasefire
with Iraq and begins negotia-
tions on Kurdish autonomy.
1985
March
Iran and Iraq fire missiles into
each other’s population centers
(Tehran, Tabriz, Shiraz, Baghdad,
Kirkuk and Basra), beginning
their “war of cities”.

17
1986
Iranian government sponsors
a meeting reconciling the KDP
and PUK; both major Kurdish
parties are receiving support
from Tehran.
August
Iraq bombs Iran’s oil-loading
facilities.
1987
January
Saddam Hussein calls for cease-
fire. Iran rejects it again.
January
Iran seizes the western bank
of the Shatt al Arab Jalal Talabani
river. Massoud Barzani joins
forces with a number of smaller
Kurdish factions to create the
Kurdistan Front.
1988

February to September
Iraq retaliates against the Kurds
for supporting Iran and through
“Operation Anfal”, kills civilians or forces them to relocate. Thousands flee to Turkey.
March
Iraq attacks Kurdish town of
Halabjah with poison gas, killing
thousands.
August
Iran-Iraq War ends. An estimated
1.5 million have died in the
conflict.
1990–2003
UN economic
sanctions
against Iraq

1990–2010
UN economic
sanctions on
oil revenue
1990
August
Iraqi troops invade Kuwait.
Saddam Hussein justifies the
attack by blaming Kuwait for
falling oil prices.
August
The UN imposes economic
sanctions on Iraq.
August
U.S. military forces arrive in
Saudi Arabia.
November
The UN issues a Security Council
resolution setting January 15,
1991 as the deadline for Iraq’s
withdrawal from Kuwait, autho-
rizing the use of “all necessary
means” if it does not comply.
1991

January Ir
aq ignores the UN ultimatum.
January The Persian Gulf War begins when Operation Desert Storm is
launched by a U.S.-led coalition of 32 countries, a campaign of air strikes against Iraq begins.
January
Ground forces invade Kuwait
and Iraq, vanquish the Iraqi
army, and liberate Kuwait.
February
President George H. W. Bush
declares a ceasefire.
March
Around 1.5 million Kurds flee
before the Iraqi onslaught, but
Turkey closes its borders, forc-
ing hundreds of thousands to
seek refuge in the mountains.
April
Formal ceasefire is signed.
Saddam Hussein accepts UN
resolution, agreeing to destroy
weapons of mass destruction
and allowing UN inspectors to
monitor the disarmament.
April
A no-fly zone is established in
Northern Iraq to protect the
Kurds from Saddam Hussein.
April
Jalal Talabani and Massoud
Barzani open negotiations with
Saddam Hussein on autonomy
for Kurdistan.
July
UN weapons inspectors report
that Iraq has concealed much
of its nuclear and chemical
weapons programs.
July
Kurdish Peshmerga forces take
control of Irbil and Sulay-
maniyah, in defiance of Iraqi
government orders.
October
Saddam Hussein fortifies the
border of Kurdish-held northern
Iraq and imposes a blockade.
1992

August A s
outhern no-fly zone is created
to protect the Shiite population and provide a buffer between Kuwait and Iraq.
1994–1997
Civil war in the northern region of Iraq involving KDP and PUK forces.

18
1994
April
Iraq dr
ains water from southern
marshlands in retaliation for
the Shiites’ long-standing oppo-
sition to Saddam Hussein’s
government.
1995
April
A UN Security Council’s “oil-for-
food” resolution allows Iraq to
export oil in exchange for human-
itarian aid. Iraq accepts the
terms after one and a half years.
1997

January PUK announc
es a new govern-
ment based in Sulaymaniyah. Both the PUK and KDP claim ju-
risdiction over the entire Kurd- ish-controlled north.
1998

January Ir
aq suspends all cooperation
with the UN inspectors, demand-
ing for economic sanctions to be lifted.
December
The United States and Great
Britain begin four days of inten-
sive air strikes, dubbed Opera-
tion Desert Fox. The attacks
focus on command centers,
missile factories, and airfields.
1999

January W
eekly, sometimes daily,
bombings of Iraqi targets within
the northern no-fly zone begin, carried out by U.S. and British bombers. More than 100 air strikes take place during 1999
and continue regularly over the
next years.
2002
September U.S. President George W. Bush tells UN that Iraq poses “grave and gathering danger”.
2003–2011
U.S. invasion
2003
March
U.S.-led coalition forces invade
Iraq and begin bombardment
of Baghdad and other cities.
Mosul and Kirkuk come under
heavy fire.
April
U.S. forces take control of the
northern cities of Kirkuk and
Mosul.
December
Saddam Hussein is captured
in Tikrit.
2004
June
U.S. hands sovereignty to interim
government headed by Prime
Minister Iyad Allawi.
November
Major U.S.-led offensive against
insurgents in Falluja.
People internally displaced due to conflict/violence &
disasters 2016
More than 3,000,000
1,000,000– 3,000,000
200,001–1,000,000
20,001– 200,00
Less than 20,000
Conflict/violence
Disasters
Mexico
12,000 | 23,000
United States
of America
1,107,000
El Salvador
480 | 220,000
Colombia
31,000 | 171,000
Ecuador
289,000
Central African Rep.
7,500 | 46,000
Cameroon
83,000
Nigeria
78,000 | 501,000
Senegal
24,000
Chad
5,600 | 36,000
Niger
46,000 | 166,000
Sudan
123,000 | 97,000
Libya
156,000
Italy
31,000
Israel
75,000
Ukraine
130 | 109,000
TurkeyCanada
93,000
Cuba
1,079,000
Haiti
180,000
Dominican Rep.
52,000
Syria
824,000
Nepal
Afghanistan
India
Bangladesh
614,000
Myanmar
Dem. People’s Rep.
of Korea
107,000
China
7,434,000
Japan 7,434,000
Sri Lanka 500,000
Vietnam
81,000
Thailand
90,000
Fiji
76,000
Taiwan 45,000
Somalia
347,000 | 296,000
70,000 | 113,000
Ethiopia
South Sudan
281,000
Madagaskar
51,000
Kenya
40,000
Congo
25,000
Dem. Rep. Congo
130,000 | 922,000
Burundi
6,600 | 16,000
Uganda
2,500 | 23,000
Mozambique
7,000 | 15,000
Tanzania
36,000
Iraq 659,000
200 | 204,000
Yemen
45,000 | 478,0007,400 | 653,000
2,400,000 | 448,000
509,000 | 35,000
Indonesia
1,246,000 | 350
Philippines
5,930,000 | 280,000
31,000

19
2005
January
Elections for a transitional na-
tional assembly.
April
Amid escalating violence, par-
liament selects Kurdish leader
Jalal Talabani as president.
Ibrahim Jaafari, a Shia, is appoint-
ed prime minister.
May
At least 50 people are killed in a
suicide bomb attack on police
recruits in Erbil.
June
Massoud Barzani is sworn in as
regional president of Iraqi
Kurdistan.
October
Voters approve a new constitu-
tion, which aims to create an
Islamic federal democracy.
December
Iraqis vote for the first full-term
government and parliament
since the U.S.-led invasion.
2006
February
A bomb attack on an important
Shia shrine in Samarra unleash-
es a wave of sectarian violence
in which hundreds of people
are killed.
November
Iraq and Baathist Syria restore
diplomatic relations after nearly
a quarter of a century.
December
Saddam Hussein is executed for
crimes against humanity.
2007
January
U.S. President George W. Bush
announces a new Iraq strategy;
thousands more U.S. troops
will be dispatched to shore up
security in Baghdad.
July
Human Rights Watch gives
details of torture and abuse in
prisons run by the Kurds in
northern Iraq.
August
At least 300 people are killed in
a series of bomb attacks on
members of the Kurdish Yazidi
sect in northern Iraq.
August
Kurdish and Shia leaders form
an alliance to support Prime
Minister Maliki’s government,
but fail to bring in Sunni
leaders.
People internally displaced due to conflict/violence
2016
December
Great Britain hands over
security of Basra province to
Iraqi forces, marking the end of
nearly five years of British con-
trol of southern Iraq.
December
Turkey launches air strikes on
fighters from the Kurdish PKK
movement inside Iraq.
2008
September
U.S. forces hand over control of
the western province of Anbar.
It is the first Sunni province to
be returned to the Shia-led
government.
November
Parliament approves a security
pact with the United States,
under which all U.S. troops are
due to leave the country by the
end of 2011.
More than 1,500,000
500,001–1,500,000
100,001– 500,000
20,001–100,00
Less than 20,000
40.3m in total
Mexico
311,000
Guatemala
257,000
Honduras
190,000
Colombia
7,246,000
Peru
62,000
Côte d’Ivoire
301,000
Central African Rep.
412,000
Cameroon
177,000
Nigeria
1,955,000
Senegal
24,000
Mali
37,000
Niger
144,000
Chad
108,000
Libya
304,000
Egypt
78,000
Bosnia and Herzegovina
98,000
Ukraine
1,653,000
Turkey
1,108,000
Cyprus
272,000
Palestine
193,000
Georgia
208,000
Syria
6,326,000
Azerbaijan
582,000
Nepal
50,000
Afghanistan
1,553,000
Pakistan
464,000
India
796,000
Bangladesh
426,000
Myanmar
644,000
Thailand
35,000
Philippines
87,000
Sri Lanka
44,000
Yemen
1,974,000
Somalia
1,107,000
Ethiopia
258,000
Kenya
138,000
Uganda
53,000
Burundi
59,000
Congo
33,000
Dem. Rep. Congo
2,230,000
Sudan
3,300,000
South Sudan
1,854,000
Iraq
2,648,000

20
Yemen Yemen
160,0002017
270,0002018
Oman
Qatar
Bahrain
U.A.E.
Kuwait
IraqIraq
Saudi Arabia
Jordan
SyriaSyria
Egypt
Lebanon
Israel
Palestine
1,383,000
219,000
2017
2018
2017 2,913,000
1,676,0002018
2009
June
U.S. troops withdraw from towns
and cities in Iraq six years after
the invasion.
June
The Kurdish government begins
to export crude oil to foreign
markets. The central government
allows its pipeline to be used
in return for a share of revenues.
July
Massoud Barzani is re-elected
as president of the Kurdish au-
tonomous region.
2010
August
Seven years after the U.S. - led
invasion, the last U.S. combat
brigade leaves Iraq.
2011
January
Radical Shia cleric Moqtada
Sadr returns after four years of
self-imposed exile in Iran.
August and October
Turkey launches air and ground
assaults on PKK militants in
Iraqi Kurdistan.
December
U.S. completes troop withdrawal.
December
Sunni bloc boycotts parliament
and cabinet.
2012
April/May
Oil exports from Iraqi Kurdistan
are halted amid a row with
central government over con-
tracts with foreign firms.
2013
April
Sunni insurgency intensifies,
with levels of violence matching
those of 2008. By July, the
country is described as being
yet again in a state of full-blown
sectarian war.
April
At least 31 people are killed and
more than 200 others wounded
in explosions in cities across
the country, including Kurdistan.
May
Flood of refugees from Syria
prompts authorities to tempo-
rarily shut the border.
September
Series of bombings hits Kurdi-
stan capital Erbil in the first
such attack since 2007.
October
By the end of the year, the UN
estimates the 2013 death toll of
civilians as 7,157 – a dramatic
increase of the previous year’s
figure of 3,238.
2014–2018
ISIS invasion of
Iraq
Countries in the Middle East with greatest percentage
of new displacement due to conflict/violence
2017 & 2018
IDPs
Refugees

21
2014
January
ISIS fighters infiltrate Falluja and
Ramadi.
March
The Iraqi government blocks
the transfer of revenues to the
Kurdish authorities.
May
Kurdistan officially markets its
first pipeline oil, despite oppo-
sition from the government in
Baghdad.
June–September
Sunni rebels led by ISIS surge
out of Anbar Province to seize
Iraq’s second city of Mosul and
other key towns. Tens of thou-
sands flee amid atrocities.

August
ISIS conquers several Kurdish-
held towns.
August
Islamic State defeat Peshmerga
(Kurdish armed forces) defend-
ing town of Sinjar, prompting
an exodus of people of the Yazidi
religious sect.
September
Kurdish leadership agrees to
put independence referendum
on hold.
December
The Iraqi government and the
leadership of the Kurdish Region
sign a deal on sharing Iraq’s
oil wealth and military resources
against ISIS.
2015
March
ISIS destroys Assyrian archae-
ological sites of Nimrud and
Hatra.
July
Turkey joins the U.S.-led military
alliance against ISIS but insists
that air strikes against them
should go hand-in-hand with op-
erations against Kurdish PKK
militants in northern Iraq.
August
President Barzani is given
another two years in a move
described by the opposition as
illegal.
November
Iraqi Kurdish Peshmerga and
Turkish forces, backed by U.S.-
led coalition forces, recapture
Sinjar from ISIS.
2016–2017
Battle of Mosul

IDPs and refugees in Kurdistan
Camps
Host Communities
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
21%
IDPs Refugees
79%
37%
63%
Refugees: 273,543
IDPs: 1,246,423
Total IDPs and Refugees
registrated: 1,519,966
Camps: 38
Humanitarian
Organizations: 160
IDPs
Refugees
DiyalaSalah Al-Din
Kirkuk
14,606
Slemani
Erbil
32,767
30,924
Ninewa
166,406
50,357
Duhok
9,113

22
Total and total new displacement
2018
28m
total new
displacements
2018
17.2m
caused by
disaster
10.8m
caused by
conflict/violence
4.9m
Armed conflict
4.2m
Violence
(communal)
995,00
Violence
(political)
225,00
Violence
(criminal)
438,000
Other
70.8m
Total of people living in displace-
ment as result of conflict/
violence and disaster in 55
countries and territories as of
December 31, 2018
2016
June
Regional government threatens
to cut water supplies from the
Tigris River to the rest of Iraq
after Baghdad buys smaller-than-
expected quantities of wheat
products from Kurdistan.
August
Germany resumes direct ship-
ment of weapons to Iraqi Kurd-
istan.
October
A major military campaign
launched by the Iraqi govern-
ment together with allied militias,
the Kurdistan Regional Govern-
ment, and international forces
to retake the city of Mosul from
ISIS. The battle was the world’s
single largest military operation
in nearly 15 years.
October
ISIS carries out a commando
attack in Kirkuk’s inner districts.
Peshmerga and volunteers
reclaim full control of the city
after several days of street-to-
street fighting.
November
Parliament recognizes the
Shia Popular Mobilization Units
(PMU) militia as part of the
armed forces with full legal
status.
November
Peshmerga capture the Chris-
tian town of Baashiqa from ISIS
as part of operations to recap-
ture Mosul.
November
Human Rights Watch (HRW)
accuses Peshmerga forces of
systematically destroying Arab
homes and villages in areas re-
taken from ISIS.
2017
July
Iraqi Prime Minister arrives in
Mosul to announce the victory
over ISIS. It is estimated that
repairing the city over the next
five years will require USD 50
billion, while Mosul’s Old City
alone will cost about USD 1
billion.
September
Kurds back independence in a
referendum staged by the Kurd-
ish regional government.
Baghdad imposes punitive mea-
sures.
October
President Barzani resigns.
November
Government forces with Shia
and Kurdish allies drive ISIS out
of all but a few redoubts.
2018
May
Parliamentary elections.
The political bloc of Shia cleric
Moqtada al-Sadr wins the most
votes.
October
Parliament elects veteran Kurd-
ish politician Barham Salih as
president. He appoints Shia for-
mer minister Adel Abdul Mahdi
as prime minister.

23
Ten countries with the highest numbers of refugees per
1,000 inhabitants by end of 2018
Nearly 4 out of every 5 refugees
lived in countries neighboring
their country of origin.
Lebanon* continued to host
the largest number of refugees
relative to its national popula-
tion, where 1 in 6 people was
a refugee. Jordan (1 in 14) and
Turkey (1 in 22) ranked second
and third, respectively.
* These figures refer only to
refugees under UNHCR’s man-
date. In addition, Lebanon host-
ed 475,100 refugees under
the mandate of UNRWA.
Lebanon*
Jordan
Turkey
Chad
Uganda
Sudan
Sweden
South Sudan
Malta
Djibouti
156
72
45
29
26
26
25
23
20
19
References:
bbc.com/news/world-middle-east-
14546763; infoplease.com/history/
world/iraq-timeline; archive.nytimes.
com/www.nytimes.com/interactive/
2010/08/31/world/middleeast/
20100831-Iraq-Timeline.html#/
#time111_3262; securitycouncilreport.
org/chronology/iraq.php; worldatlas.
com/webimage/countrys/asia/iraq/
iqtimeln.htm; cfr.org/timeline/iraq-war;
With support from the journalist
Baxtiyar Goran

24
The first loss which the right-
less suffered was the loss
o
f their homes … This ca
lamity
is
far from unprecedented;
in
the long memory of history,
forced migrations of in
divid-
ua
ls or whole groups of people
for political or economic rea-
sons
look like everyday oc-
currences. W
hat is unprec
e-
dented is not the loss of a
home but the impossibility of
finding a new one … It was a
problem not of space but of
political organization.

25
Hannah Arendt

26
Erbil City
This page
Top: Urban growth of Erbil City
Bottom: Erbil City
Right page
Top: Flat roofs of a Kurdish
village
Bottom: Nomadic tent during
winter and summer, nomadic
dwelling plan
1
In archaeology, a tell (derived
from Arabic) is an artifi-
cial mound formed from the
accumulated remains of mud
bricks and other refuse of
generations of people living on
the same site for hundreds or
thousands of years. A classic
tell looks like a low, truncated
cone with sloping sides and
can be up to 30 meters high.
Erbil is the capital of the autonomous Kurdistan Region
of Iraq. With a population of approximately 1.3 million, it is
the fourth largest city in Iraq after Baghdad, Basra and
Mosul. Urban life in Erbil dates back to at least 6000 BC,
as Erbil is one of the oldest continuously inhabited cities
in the world. The name Erbil was mentioned as Urbilum
in Sumerian holy writings from the third millennium BC.
Later, the Akkadians and Assyrians rendered the name
as arba’ū ilū meaning “four gods” according to folk etymol-
ogy. The city has been under the rule of many different
regional powers, including the Assyrians, the Arabs, the
Seljuk and the Ottoman Turks.
The Citadel
At the heart of Erbil is the ancient Citadel of Erbil, which
is estimated to be close to 7000 years old. It rises to
between 25 and 32 meters from the surrounding plain.
The buildings on top of the tell
1
stretch over a roughly
oval area of 430×340 meters. When it was fully occupied,
the citadel was divided into three districts or mahallas,
from east to west: the Serai, the Takya and the Topkhana.
The Serai was occupied by notable families, the Takya
district was named after the homes of dervishes, and the
Topkhana district housed craftsmen and farmers.
A 1920 inventory shows that at that time, the citadel was
divided into 506 house plots. In the early 20th century,
there were three mosques, two schools, two takyas
(meeting places for Sufis, devout Muslims, and dervishes,
where religious recitals and dervish dances were held
in a special hall), and a hammam on the citadel. The cit-
adel also housed a synagogue until 1957. The only
remaining religious structure is the Mulla Afadi Mosque,
which was rebuilt on the location of an earlier 19th-
century mosque. During the 20th century, the urban struc-
ture of the citadel was significantly modified, as a result
of which a number of houses and public buildings were
destroyed. In 2007, the High Commission for the Erbil
Citadel Revitalization (HCECR) was established to over-
see the restoration of the citadel. Over the course of this
large restoration project, almost all of the citadel’s inhab-
itants were evicted. In 2014, the Erbil Citadel was recog-
nized as a World Heritage Site by UNESCO.
Ethnic Groups
Erbil is the center of Kurdish culture in Iraqi Kurdistan,
as well as of Kurdish politics. The Kurdistan Regional
Government is based in the city and the affairs of the re-
gion are governed from there. Kurds form the largest
ethnic group in the city, accounting for over 90 % of its
population. Smaller numbers of Arabs, Assyrians,
Turcomans, Armenians, Yazidis, Shabaks, Circassians,
Kawliya, Iranians and Mandeans also live in Erbil.
The parliament of the Kurdistan Autonomous Region was
established in Erbil in 1970, although it was effectively
controlled by Saddam Hussein until the Kurdish uprising
at the end of the 1991 Gulf War.
Urban Growth
The urban expansion of Erbil is evident when observing
the evolution of peripheral ring roads that surround the
city center and define (new) districts. Each of the ring roads
serves trade and mobility purposes, while symbolizing
the ongoing growth of Erbil. Although the city boundary
is expanding outwards, people are moving inwards due
to the established commercial center around the citadel.
At the peripheries of the city, residential and public areas
dominate.
Erbil’s most recent urban boom started in 2003, during the
U.S. invasion. Since then, the city has expanded beyond
the first urban ring. Erbil has been one of the safest cities
in Iraq since the beginning of the XXI century, which is
one of the reasons for its continued growth. This expan-
sion has also been promoted by the growing oil industry,
with over 50 oil companies working in the area.
However, the ISIS conflicts have led to a stagnation of
growth from which Erbil is now trying to recover.

27
Kurdish Vernacular
Arc
hitecture according
to Paul Oliver
Kurdish vernacular architecture can be classified accord-
ing to two factors: the socioeconomic system and the
geographical region. There are mainly two kinds of Kurd-
ish vernacular architecture: nomadic and sedentary,
which in turn can be rural or urban.
Nomadic Dwellings
Historically, a large population of Kurds lived as nomadic
herdsmen. Today, there is a small minority that still follows
the same traditional nomadic lifestyle. There are several
groups of Kurdish nomads, each of which use a different
type of tent and spatial organization within their tent.
The majority use a tent woven from goat hair, which is car-
ried by donkeys when the group moves from one place
to another. To raise the tent, three rows of holes are dug,
into which wooden poles are placed, spaced two meters
apart. The tent’s width is about four meters and its length
can vary according to the size of the family. The tent has
a hole with a hatch located over the fireplace that is used
for ventilation. Animals are kept in a separate tent or at
the entrance of the main tent.
Sedentary Dwellings
The dwellings of rural villages have a different physical,
social, and economic character than those of the nomads
and urban dwellings. The form of the dwelling and the
building material vary according to the conditions of the
site. The dwellings form a compact unit, have a simple
form, and are built as terraces on two levels. The rooms
are small and have multifunctional eating, sleeping, and
sitting spaces. The room has a small fireplace in the mid-
dle, the floor is covered with carpets, and the walls have
niches that are used for storage and decoration. The win-
dows are small, formerly without any panes. There is a
room used for animals located on the ground floor. The
family uses the roof for sleeping, and for storing and dry-
ing clothes or food during the summer. There is a summer
area on the roof constructed of branches, which is used
for sitting and sleeping during the day. Most of the villages
located on rivers use the river during the summer as a
public bath. The wall construction is about 60cm thick,
built of stone in a mud mortar, and covered with mud
plaster outside and gypsum plaster inside. The flat roof is
supported by timber beams covered with matting,
branches, and 50cm of mud and straw for insulation.
The building process is carried out by the family.
Urban Dwellings
The urban dwellings are often two stories high and built
as a cluster arranged around a narrow pathway. Most
dwellings have only one entrance. The entrance leads to
a small lobby and then to a courtyard. The courtyard
floor is covered with 40cm square mud bricks. The court-
yard is often surrounded by an open corridor on both
the first and second stories. All rooms are organized
around the courtyard. The main room, close to the
entrance, is the living room, which is also used for eating
and sleeping. The room, which is often small due to the
scarcity of available timber, is covered with carpets. All
rooms have wooden windows facing the courtyard that
provide light, ventilation, and visual contact. Rooms be-
side the pathway have small windows to shield the inner
room from the view of passers-by. A small kitchen, storage
space, bathroom, and latrine are located on the ground
floor. In the past, most houses had no bathroom but did
have a washing place in the corner of the rooms. Other-
wise, families would use the city’s public baths. The wall
is made of mud bricks in a mud mortar. On the first story,
the wall thickness is 80cm, on the upper floor it is 60cm
with a 30-cm-thick parapet. The wall is finished with mud
plaster and straw outside and gypsum plaster inside.
The first story roof is flat and supported by horizontal
wooden beams, and supporting layers of wood, matting,
and mud bricks covered with gypsum.

28
The public bath, or hammam, has historically been a vital
social institution in Middle Eastern cities. Hammam liter-
ally means “spreader of warmth”. It has played a central
role in promoting hygiene and public health, and it repre-
sents a strong connection between cleanliness and
spirituality. Furthermore, the hammam has served as a
meeting place where people can relax and socialize.
Hammams are generally single-sex, with men and women
having separate bathhouses or separate bathing times.
Traditionally, the hammam consists of a series of rooms
heated at different temperatures, featuring sunken tubs
and marble platforms surrounded by glazed tiles.
The rooms have no windows, which allow them to trap
heat and moisture.
Decay of Iraqi Public
Bath Houses
Beginning in medieval times, hammamat, or bathhouses,
flourished in the Arab world while in most of Europe,
the usage of soap and plumbing was not common.
Today, the hammamat are falling victim to modernization.
In cities like Baghdad, Mosul, Cairo, and Damascus –
which have featured the most prominent and oldest
public baths – many have been demolished to make way
for new constructions, while lack of business has forced
others to close. Iraq’s baths have been facing an even
more complicated situation that has emerged from harsh
international economic sanctions and ongoing periods
of conflict.
Hammam
Bathing hall, ceiling and
roofscape
Photos: Baerbel Mueller
Erbil’s Historic Hammam
at the Citadel
The hammam located at the Erbil Citadel was built in 1775
by Qassim Agha Abdullah. It was designed according
to traditional Islamic principles for public baths: First, one
would enter the outer hall (Barrani), which is surmounted
by a large dome. Then, one would proceed to the middle
hall (Wastani), which, when in use, was slightly warmer in
temperature, and from there to the inner hall (Jawani),
which was very hot and steamy. This inner hall, with six
alcoves for private bathing, is surmounted by a large
dome with many small, round glass openings (oculi) that
provide filtered natural light. Water for the hammam was
obtained from an ancient well more than 60 meters deep.
The well still exists today.
The hammam was renovated and restored in 1979, but
was later neglected due to economic difficulties. Resto-
ration of the historic site began in 2010, when the Kurd-
istan Regional Government allocated a sufficient budget
for the project. The process was halted during the finan-
cial crisis that struck the Kurdistan Region in 2014. The
High Commission for Erbil Citadel Revitalization (HCECR),
in partnership with UNESCO and other agencies, is
working to conserve and rehabilitate the Citadel within the
framework of detailed studies and plans that have been
the basis for the Conservation and Rehabilitation Master
Plan for Erbil Citadel.

29
Aleppo soap at the bazaar
in Erbil
Photo: Baerbel Mueller
One of the first hard soaps in the world was created in the
Syrian city of Aleppo. Even though historians have not
been able to track down its exact origins, Aleppo is esti-
mated to have originated 8,000 years ago. The Mesopo-
tamian city has thrived on trade for thousands of years
and was known as the endpoint of the famous Silk Road
that bridged the East and West. One of the city’s most
important trade items has been its soap. The soap’s unique
formula and handmade manufacturing process has
been kept alive till the present day. This soap, known as
ghar in Arabic, is a prestigious commodity of Syrian culture
that has also been adopted by many neighboring coun-
tries’ cultures, including that of Iraq.
Manufacturing Method
To produce the soap, as a first step, olive oil is mixed with
water and lye, and then put into an in-ground vat. The
vat is heated by a fire below so that the mixture can simmer
over three days to become a thick liquid soap. Laurel oil
is added to the soap mixture, which is then immediately
placed onto waxed paper on the floor and left to sit for
one day in order to cool and harden. The hard soap is then
cut and stacked vertically, in order for it to get maximum
air exposure. The soap will age in this position for at least
six months.
Aleppo soap has traditionally been manufactured in build-
ings which have at least one floor below ground. The
production of the soap starts underground, where large
stone wells are used as storage for the annual supply of
olive oil, which is then ladled out of these wells through
small openings in the floors. There is also a small room
located under the soap-cooking area that functions as
a stoking room where fuel is burnt under the soap-
cooking vat, which is built in between the ground and
the underground levels. The ground floor is dark, easily
accessible from the street, and is the main occupied
space in the soap factory, where several operations take
place: soap preparation and cooking, fuel storage, and
the owner’s administrative duties. The major operations
of soap preparation and cooking take place in adjacent
spaces.
Since the onset of the Syrian Civil War in 2011, with Aleppo
being one of the most affected cities, the production of
this traditional soap has been under threat. Most of the
soap manufacturers have had to close down their produc-
tions. Furthermore, the laurel oil used for the soap’s
production is now imported from Turkey, and the prices
for all the basic ingredients and production costs have
dramatically increased. However, Aleppo soap continues
to be popular in the local, regional, and international
market and is still being produced.
Since the components necessary to produce the famous
Aleppo soap are cultivated and available in Northern
Iraq, its production has been recognized as a potentially
plausible and profitable proposal for livelihood-generating
programs for Syrian refugees and IDPs staying in and
around Erbil. The presence, knowledge, and expertise of
Syrian soap manufacturers in the region would thereby
represent a continuation of a millennial tradition, as well
as a sustainable source of income for Syrian refugees
and IDP families in Northern Iraq.
Aleppo Soap

30
The most ancient gardens in the world first emerged in
the fertile region of the Middle East, influencing the forms,
techniques and types of plants that were later used in
Greek, Roman and Islamic gardens. Islamic gardens come
in many different types, styles, shapes and sizes, with
most containing plants, flowers and fruit trees that provide
shade, color and scent. Other characteristic features
are the presence of water, geometrical patterns, architec-
tural elements and hard surfaces, arranged symmetrically.
The chahar bagh is the most common form: a garden
divided into four parts, separated by water channels or
pathways, which reflect the four gardens and rivers of
Paradise mentioned in the Qur’an. The idea of paradise
comes from the Persian word pairi-daeza, which stands
for a wall that surrounds the green, whereby the isolation
of the interior allows for more appreciation of inner values.
While many Islamic gardens share these features, they
vary depending on local climatic conditions, architectural
styles, and cultures.
Olive Trees and Olive Oil
Production in Iraq
There has long been an established olive industry in
Northern Iraq. Since 2000, the Ministry of Agriculture has
recognized the potential for olive oil production in Iraq,
and has therefore supported programs for establishing
new olive groves in the country. Olives are a potentially
important cash crop for Iraqi farmers, as olive trees are
often the only crop option for areas with low rainfall.
They promote rural development in geographic areas
that would otherwise be idle or abandoned. In order to
develop a sustainable olive oil industry, Iraq will have to
expand the production of olives in the country and reduce
production and packaging costs so that it can compete
with imported products.
Herbs
Kurdistan has a great diversity of plants, including medic-
inal plants. The most important species for traditional
healers are ginger, chamomile, maidenhair fern, thyme,
and anise, as well as rose, rosemary, sage, fenugreek,
sweet violet, basil, and mint. Although pharmaceuticals
are available in local areas, herbal medicine has remained
popular in Kurdistan.
Gardens, Trees, Flowers,
Her
bs and Greenhouses
Private garden at Baharka
Camp, flower greenhouse,
Ronaki, Erbil
Photos: Baerbel Mueller
Flowers in Erbil
UNDP evaluated the potential of three niche markets in
Northern Iraq – fresh cut flower production, fruit process-
ing, and fresh herb farming – in order to map their value
chains, identify activities that can be established locally
for the benefit of IDPs, refugees, and host communities,
and, finally, recommend further tailored livelihood inter-
ventions. Regarding the market for fresh cut flowers,
demand in the region has increased, whereby roses are
the main high-value flower sold in florist shops. The recent
expansion of greenhouse construction in the KRI could
help to facilitate the development of local flower produc-
tion through low-risk, small-scale projects in localities
near IDP and refugee camps.
Greenhouses and Camps
“I really wanted to do something with gardening and
greenhouses inside the camp because it would be good
for the camp. The people can grow vegetables and fruits
and either sell them or eat them themselves. I wanted
to build greenhouses in the camp, but I couldn’t get sup-
port for implementing any of the projects.”
— Vian Rasheed, Erbil Governorate

31
Reference Projects
Reference projects that engage in urban and social ques-
tions related to participation, inclusion, and fostering
democracy and empowerment have been analyzed.
Cinema Jenin
The non-profit organization Cinema Jenin E.V., consisting
of filmmakers, cultural advocates, and investors, address-
es the limited amount of cultural and leisure activities
in the city of Jenin, a war-torn area of Palestine. The organi-
zation reconstructed an old cinema from the early 1960s
surrounded by a large garden that had become a dumping
site. The project’s aim was to break apart the isolation
and lack of perspective in Jenin by creating sustainable
change and improving living conditions. Cinema Jenin
fosters an environment of peace and intercultural dialogue
by opening a window to the outside world during times
of occupation and siege. It has also become a symbol of
successful cooperation towards a non- violent and
independent future.
Maria Grazia Primary
School
The Maria Grazia Primary School aims to support social
and educational programs for women and children in
Herat, Afghanistan by targeting the staggering rates of
illiteracy in the country. 57 per cent of men and 87 per
cent of women in Afghanistan are illiterate. Inspired by the
Italian journalist, Maria Grazia, who was killed in an attack
in 2001, and supported by the Maria Grazia Cutuli Foun-
dation, the school has been developed by 2A+P, IaN+,
and MA0/Emmeazero with Mario Cutuli. The school was
designed to provide an environment conducive to innova-
tive teaching as opposed to typical emergency reconstruc-
tion models built according to immediate needs without
sustainable functional considerations. Between eight en-
closed classrooms, there are small, intimate outdoor
spaces where children can play and relax in the shade of
about 50 fruit trees. The main courtyard within the center
of the building ensemble provides a central outdoor
gathering space.
LE56/Eco-Interstice
LE56/Eco-Interstice is an urban garden project by Atelier
d’architecture autogérée (AAA) in Paris, France. Urban
tactics employed by AAA encourage the participation of
inhabitants in self-management of disused urban spaces,
overpowering prejudices and stereotypes by proposing
nomadic and reversible projects, and initiating interstitial
practices that explore the potential of the city in terms
of population, mobility, and temporality. LE56/Eco-Inter-
stice aims to make the city more ecologically sustainable
and democratic by making urban spaces less dependent
on top-down processes and increasing accessibility to
daily users. This urban garden project explores the poten-
tials for an urban interstice to be transformed into a col-
lectively self-managed space. It is an open building site
that has hosted different events that allow participants to
meet each other and make decisions.
Skateistan
Skateistan is the world’s first skateboarding school in
Kabul, Afghanistan, which empowers the city’s youth
within a safe and supportive environment. The project by
Skateistan/ACCL, ANOC, and Oliver Percovich allows
children to interact non-violently, gain self-confidence,
and learn skills. Girls are generally excluded from com-
munity sports in Afghanistan, so Skateistan works to
overcome this. Operating as an independent and neutral
Afghan NGO, the school has been engaging with growing
numbers of urban and internally displaced youths in
Afghanistan through skateboarding. Students decide for
themselves what they want to learn, thus developing
abilities to express their opinions on issues that concern
them, enabling them to make their own decisions about
their futures. It also includes a specialized curriculum for
disabled youths that uses skateboarding to provide mo-
bility and sports therapy, and a back-to-school program
that helps children to enroll in public schools. Skateistan
aims to use global media attention in order to tell a positive
story about Afghanistan’s youth and to send a message
of hope, unity, and peace.
Sources:
P. 26, Erbil City: whc.unesco.org/en/
list/1437/; britannica.com/place/
Arbil, su.edu.krd/about/history/erbil; A
Study on the Urban Form of Erbil City
(the capital of Kurdistan region) as an
example of historical and fast growing
city, Chwas A. Sabr; Kashro et al., “The
Significant of Urban Form of Erbil
City, Iraq” in International Journal of
Engineering Technology, Management
and Applied Sciences, February 2016,
Volume 4, Issue 2; en.wikipedia.org/
wiki/Citadel_of_Erbil; erbilcitadel.org/
ErbilCitadel/index.php
P. 27, Kurdish vernacular architecture
according to Paul Oliver: Paul Oliver;
Encyclopedia of Vernacular Architecture
of the World; Chapter 2.IV.8:
Mesopotamia and Plateau; Cambridge
University Press (1998)
P. 28, Hammam: erbilcitadel.org/
ArchitecturalHeritage/TheHammam.
php; kurdistan24.net/en/culture/
d326c08e-ef07-42b8-a3f9-
b16531431ab9; whc.unesco.org/en/
list/1437/
P. 29, Aleppo Soap: en.wikipedia.org/
wiki/Aleppo_soap; atlasobscura.com/
articles/in-syria-war-and-modernity-
are-no-match-for-the-worlds-oldest-
soap
P. 30, Gardens, Trees, Flowers, Herbs
and Greenhouses: agakhancentre.org.
uk/islamic-gardens/; Islamic Gardens
and Landscapes, D. Fairchild Ruggles;
UNDP_Iraq_Report_Sept+9_2017
P. 31, Reference projects: Testify! The
Consequences of Architecture, Lukas
Feireiss, Ole Bouman; photo Cinema
Jenin: Pierre Johne, photo Maria
Grazia Primary School: stringio

32
Flowers in the Desert
Alejandra Loreto

33

34

35

36

37

38
Al-Amal Hope Center
Distance from Erbil City: 9 km
Area: ~ 1,700 m²
Design capacity:
4 ×16 caravans
Center opened: 2014
Type: ‘Vertical camp’
Population: ~ 600 individuals
Profile June 2016
Before we came, ten Yazidi families were living here without any shelter or electricity.
They were living in the raw abandoned structure. The temporality of the structure is de-
pendent on the owner, but due to the severe economical conditions, he has stopped
all construction. People migrate here because they don’t believe that they have a life in
this country anymore. They want to start from zero in another country because they
want to live somewhere that respects their privacy and religion. They fear for their safety.
They say: “Maybe this time I have escaped, next time we probably won’t be able to escape.
You saw what happened to the Yazidis. We don’t want that to happen to us, that’s why
we need to migrate.” They also cannot trust any Iraqi military forces because when ISIS
came to the Mosul, the Iraqi army ran away and did not defend the city. They also cannot
trust their neighbors in their hometowns because it was their neighbors who took
their houses and killed their families and kicked them out of their city. I am saying this
because I am also an IDP from Qaraqosh. I was a contractor there and my own workers,
who worked for me for over six years, took my house. One of them said to me: “Sir, can
I stay in your house?” I said yes, because I did not have any other choice. My own
workers robbed me of my home.
— Manager of Al-Amal Hope Center

39
If I got further funding and support, I would rent houses to these people because they
are sick and tired of this situation. It is not good to invest in this situation (camp), better
to invest in people leaving this situation.
— Manager of Al-Amal Hope Center
All the families live in one room, so there is no privacy between family members. Husband
and wife have no privacy whatsoever. The kids are all part of a big community, so the
parents cannot parent them on their own.
— Male IDP at Al-Amal Hope Center

Al-Amal Hope Center
Distance from Erbil City: 9 km
Area: ~ 1,700 m²
Design capacity:
4 ×16 caravans
Center opened: 2014
Type: ‘Vertical camp’
Population: ~ 600 individuals
Profile June 2016
Photo: Baerbel Mueller
40

41

42
Today it is not the city but
ra
ther the camp that is the
fundamental biopolitical
paradigm of the West.

43
Giorgio Agamben

44
Baharka Camp
Distance from Erbil City: 16 km
Camp area: 360,000 m²
Design capacity: 1338 tents
Camp opened: 10/06/2014
Type: IDP camp
Registered population:
3,953 individuals
Profile September 2015
I came here four years ago with my family. I live in the Darashakran camp and I go back
and forth there everyday because I work here. I am a water engineer. It is better for me
to live here in Erbil because as a Kurdish Syrian, it is very difficult for me to live in Syria
as they refuse to recognize my ethnicity. I work here for a minimum wage because there
are no jobs in the city due to the economic situation. I take an expensive cab back and
forth from the Darashakran camp to here. Four years ago, I had a lot of very nice brown
hair and I was young. I am still young, but my years have been stolen from me. My brown
hair has turned an ash color, even though I am in the prime of my youth.
— Male Syrian refugee working at Baharka Camp
100m

45
The challenge at the beginning was how to bring together people of different ethnicities.
The temporality of the camp is 90% dependent on the liberation of Mosul. If Mosul
were ever liberated, they (the IDPs) would want to go back. Refugees, however, would
stay permanently. If you were to ask me what is missing in Baharka, I would answer
that psychological aid is urgently needed.
— Camp manager at Baharka Camp
We tried to place refugees in jobs in the camp, because they don’t have anything. We
set up a job center there. However, their response to our job offer was quite surprising,
and we asked ourselves why they weren’t applying for jobs. After all, $600–700 is quite
a good salary! They don’t want it because they can rely on aid dependency. They even
expect to get money after they are put in training, so I told UNDP that the cash-for-
work approach is not really effective. If they have to clean up their camps, they get paid.
That’s a typical cash-for-work-project. We have to move forward from traditional models
of assistance. “I don’t want to work because it’s too much for me to get up at 7am, go
to work and then get back at 7pm.” There are cash-for-work-projects in the UN cluster,
like people getting paid to clean their own toilet. There needs to be a tangible outcome
resulting from the work in order for it to be a successful project.
— Country director of IMPACT Iraq
The food sector is always growing because people will never stop eating, so it is the only
area that hasn’t been fully affected by the fall of the economy.
— Female engineer expert for the Erbil Governorate

46
Ankawa 2 Camp
Distance from Erbil City: 8 km
Camp area: 186,122 m²
Design capacity:
1,200 caravans
Camp opened: 10/04/16
Type of camp: IDP camp
Registered population:
5,500 individuals
Profile April 2016
My name is Ibrahim. I migrated from Bartalla (sub-district of Mosul). I left on the 6th of
August, 2014. We left at night. When I first came, I started working with the priest at the
church to help the IDPs that were coming in. We would distribute tents and food to
them. We all stayed at this church for three months. The priest and his people cooked and
accommodated over 3,000 people, who mostly consisted of Christian people coming
from Mosul. However, we also had about 400 people that were Kakayee (another religion
that exists in the northern region). Those 3,000 people were then transferred to aban-
doned schools and buildings due to bad weather conditions during the winter. In April
2015, this camp was completed. The people that were staying in the abandoned schools
and structures came to live here. This camp is called Ankawa. 1,200 families live here,
almost 5,500 people. All of them are Christians because the camp turns away people from
other religious groups. The camp is run with the aid of French NGOs that are not affili-
ated with the government.
— Male IDP from Ankawa 2 Camp
100m

47
Who would I go back to? My neighbors who betrayed me? My boss who kicked me
out? Or the government that didn’t defend my family and let them die? I will definitely
not go back.
— Female IDP living in Ankawa 2 Camp
There is not much work in the city because the country is facing a crisis. Nevertheless,
many people from the camp have opened little shops, small boutiques in the camp.
Usually, the whole family works there. Many women have beauty salons. Others sell veg-
etables and other things outside by the entrance of the camp. They can use the land
for the shops for free. There are many former employees in the camp who still get their
monthly payments. That’s how they can afford to buy electricity and other goods in
the camp.
— Female IDP at Ankawa 2 Camp

48
Harsham Camp
Distance from Erbil City: 11 km
Camp area: 97,458 m²
Design capacity: 299 caravans
Camp opened: 16/11/2014
Type of camp: IDP camp
Registered population:
1,526 individuals
Profile December 2016
100m
We have really forgotten the people, their feelings, experience, and how they themselves
can tell us so much about what they need, rather than us dictating to them what they
needed.
— Program coordinator, UNIDO

49
If the situation gets better, yes, I would like to go back, but at the moment I cannot go,
because there is no security, no power, no water. But if the situation gets better, like how
it is in Erbil, yes, I will go back.
— Male IDP Harsham Camp
I ran away with nothing but my wife and little kids, wanting to return someday with my
wife and kids. I hope that moment will come one day. What will greet me is only rubble.
My beloved home has turned to sand. What should we then look forward to now, if that
life has nothing left for us?
— Male IDP Harsham Camp
Let my husband go back, I will stay here.
— Female IDP Harsham Camp

50
Camps are established with
the intention of being demol-
is
hed. They are meant to have
no
history and no future, they
are mean
t to be forgotten.
T
he history of refugee camps
is cons
tantly being erased,
dismissed by states, human-
i
tarian or
ganizations, inter-
na
tional agencies, and even by
re
fugee communities them

selves in fear that any ac-
knowledgment of the present
un
dermines the right of return.

Random documents with unrelated
content Scribd suggests to you:

“ఏం చదివింది ?”
“మెడిసిన్ మూడో ఏడాదిలో వుండగా పెళ్ళయింది . అది పూర్తి
చేసింది .”
“మంచి పని చేసింది .”
“అంతా అదే అనుకున్నాం . ఏడుస్తూ కూర్చోకుండా పోయి
చదివింది .”
“మరి వాళ్ళు కలియలేదు ?”
“అంతే అనాలి . కోరి చేసుకొన్న పెళ్ళాం. రంగనాయకులు
కొంతకాలం ఎటూ తేల్చుకోలేకపోయాడు. సుశీలే హద్దు గీసిందట .”
“ఏమంటుంది ?”
“చదువు పూర్తి అయ్యేవరకూ మామూలుగానే వున్నారు. అంటే ఆవిడ
పుట్టింట్లోనే వుందిలే. తరవాత ఒకటి చెప్పింది….మన రాజకీయాల
మంచిచెడ్డలు కాలక్రమా న తేలుతాయి . మనం కలిసి కాపురం
చెయ్యవచ్చుననుకొంటే ఆ యింట్లోంచి వచ్చెయ్యి. వేరే కాపురం
పెట్టుకుందాం . అలా కాదు, నువ్వు పుట్టింట్లోనే వుండు. కడుపు
చెయ్యడానికి నే వస్తుంటానంటే కుదరదు . గుమ్మం దిగు….” అని హద్దు
గీసింది .
“అబ్బ! ఏం మాటలే ! అది. మరీ మోటుగా తయారయేవు ?”-అంది
జానకి.
పకపక నవ్వే భద్ర యిచ్చిన సమాధానం.
ఇరవయ్యేడో ప్రకరణం

“ఏం జాన్ బాగున్నావా?” అంటూ పలకరిస్తున్న జానకినిగాని, ఆమె
వెనకనేయున్న యువకుణ్ణిగాని జాన్ గుర్తుపట్టలేకపోయాడు.
“చిత్తమండి”-అని తెల్లబోయి చూస్తూంటే తానే పరిచయం
చేసుకొంది. “నేను జానకమ్మను.”
అతనికి గుర్తు రాలేదు . ఎదుటవున్న నాగరికమూర్తికి ఆ పేరు
అతికినట్లులేదు. అతడు ఎరిగిన జానకమ్మ పల్లెటూరి, బ్రాహ్మణ
వితంతువు . పెళ్ళి చేసుకొన్నా ఆమెను అతడు ప్రస్తుత రూపంలో
వూహించలేకున్నాడు. అతని కళ్ళు చూసి జానకి నవ్వింది.
“ఇంకా గుర్తు రాలేదు . మరిచిపోయేవు .”
ఆ మాటను అతడు ఒప్పుకోలేదు. అంత ఆప్యాయంగా పిలిచిన
మనిషి తన్ను బాగా ఎరిగి వుండాలి . ఆమెను తాను మరిచిపోయేడు .
“అబ్బెబ్బే! తమరిని మరిచిపో వడమా ? ఎప్పుడొచ్చేరు?
ఎక్కడికొచ్చేరు.”
ఎక్కడికొచ్చేరో తెలుస్తే ఆమె ఎవరో వూహించవచ్చు నని అతని
ఆలోచన.
“మొన్న సాయంకాలం వచ్చేం”-అంది జానకి.
తెలియలేదు . కాని అతడు బయటపడలేదు.
“చాలాకాలానికి వచ్చేరు.”
ఆమెనీమధ్యకాలంలో చూసిన గుర్తులేదు. కనక ధైర్యంగానే
అనేశాడు.
“మమ్మల్ని మరిచిపోయింది , నిజానికి మీరే….ఆ అబ్బాయి మీ
కొడుకా? పేరేమిటి?”

జాన్ చాలా తెలివిగా తన ప్రశ్నలన్నీ ఏరుకున్నాడు. వీనిలోవేనికీ
ఆమెను ఎరిగివుండనక్కర్లేదు. కొద్దిపాటి ఆలోచనవుంటే చాలు….
ఆ ప్రశ్నలతో జానకి అతడు తనను గుర్తించినట్లే అర్థం చేసుకొంది.
చిన్న నవ్వు….’ఔను….రవీంద్ర’ అనే సమాధానాలు, జాన్‌కు కావలసిన
సమాధానం ఇవ్వలేదు.
“అక్కడే వుంటున్నారా? ఏపేట మరిచిపోయాను?” అన్నాడు.
“బైకుల్లాలో….”
ఆ పేరు అతడు ఎక్కడా చదివిన గుర్తులేదు. చదివినా గుర్తులేదు.
“అబ్బాయి ఎక్కడ చదువుతున్నారు. ఏం చదువుతున్నారు?”
“బొంబాయిలోనే , స్కూల్ ఆఫ్ ఆర్ట్స్‌లో….”
ఒక్క క్షణంలో జాన్ ఆమె ఎవరో గ్రహించేడు. విశ్వం భార్య!
జానకమ్మ!
తను అంతవ రకూ తెలిసినట్లు నటిస్తున్నాననే మాట మరిచి,
సంతోషంతో ఆమెకోసం అక్కడున్న కుర్చీపీట వెయ్యబోయేడు .
“చాల కాలానికి వచ్చేరు. మంచి….”
తన శరీరస్థితిని మరచి హడావిడిగా ఒక కాలు మీద బరువంతా మోపి,
తిరిగి వొంగోడంలో తూలి బోర్లా పడిపోయేడు .
“అయ్యో!”
జానకీ, రవీ చటుక్కున వచ్చి, చెరోరెక్కా పట్టుకొని లేవదీసేరు.
“ఎక్కడన్నా దెబ్బతగిలిందా ?” అని అతనిస్థితి ఎరిగిన జానకి
అడిగింది .

“అల్లా పడిపోయేరేం, కళ్ళుగాని తిరిగేయా?” అన్నాడు రవీంద్ర.
వీరి రాకతో పనులు ఆపి, కొలిమి పాక వద్ద పనిచేస్తున్నవాళ్ళు
నిలబడి ఆ సంభాషణ వింటున్నారు. జాన్ పడిపోవడంతో వాళ్ళంతా
పరుగెత్తి వచ్చారు. ఒకరు కుర్చీ పీట నాలుగు కాళ్ళూ ఆనేలా చూసి
వేశాడు. మరొకరు దానిమీద కూర్చునేటట్లు సాయం చేసేడు .
తన అశక్తత అల్లా ప్రదర్శితం అయినందుకు జాన్ చాల
చిన్నపుచ్చుకొన్నాడు. పైగా అంతమంది అక్కడ చేరడం, తన
విషయంలో ఆదుర్దా కనపరచడం కష్టం అనిపించింది . కోపం
వచ్చింది. అందర్నీ పట్టుకు తిట్టడం లంకించుకున్నాడు.
“….కొడుకుల్లారా! ఏం సందు దొరుకుతుందా , పని ఎగగొట్టుదామా
అని చూస్తూంటారు . సందు దొరికితే చాలు! పోండి.”
అతని తిట్లూ, కేకలూ విని జానకి ఆశ్చర్యపడింది . ఇరవయ్యేళ్ళ
క్రితం మాలపల్లెలో పడుచుకారు ఈ జాన్ నాయకత్వా న ఎంతో
ఆత్మాభిమానం చూపేవారు . వాళ్ళు మాటలో , మన్ననలో చూపుతూ
వచ్చిన శ్రద్ధను సత్యానందం యెంతో మెచ్చుకొనేవాడు. ఇప్పుడీ
పడుచువాళ్ళెవ్వరూ తిట్లకు మొగం చిట్లించినట్లు కూడా కనబడలేదు.
ఆమె మనస్సుకు కష్టమే తోచింది.
“తొందరపడకు జాన్!”
తొందర వద్దన్న మాట అతని మనస్సును రగిలించింది . ఒక్క క్షణం
క్రితం ఆమె రాకకు సంతోషం తెలిపేడు . కాని, ఆమె యిప్పుడు తన
ఎదుట వుండడం సహించరానిదిగా కనిపిస్తూంది. కాని ఆమెను
తిట్టలేడు.
“కడుపు నిండినవాళ్ళు ఎంతలేసి మాటలన్నా తొందరపడ్డట్లనుకోరు.
నాబోటి బక్కవాడు ఏం చేసినా , ఏమన్నా తొందరపాటుగానే
వుంటుంది .”

అతని మాటలలో కనిపించిన కసికి జానకి నిర్విణ్ణురాలయింది . అది
యెందుకో అర్థం కాలేదు . భద్ర మాటలు గురించేమో .
ఇంక అక్కడ వుండడం మంచిదిగా తోచలేదు .
“మళ్ళీ కనిపిస్తా. వుంటాలే . నీ పనిచూసుకో” అని కొడుకుని
పిలిచింది .
“వెడదామా?”
తన తొందరపాటుకు జాన్ సిగ్గుపడ్డాడు. సర్దుకొన్నాడు.
“ఈ అవిటివాణ్ణి జ్ఞాపకం వుంచుకొని వచ్చేరు. సంతోషం.”
జాన్ మర్యాదకు లేవబోయేడు . కాని, చేతకాలేదు .
“విప్లవకరపాత్ర ఇంకా ముగియలేదన్నాం కాంగ్రెసుకి. అందుచే తనే,
వాళ్ళ పోలీసాళ్లు ఇంతతో వదిలేశారు.”
జాతీయోద్యమ గతిలో వివిధ దశలలో కాంగ్రెసు పాత్ర ఏమిటని
యెప్పటికప్పుడు కమ్యూనిస్టు పార్టీ చర్చలు జరుపుతూనే వుంది.
దానినిబట్టి పార్టీలో పంధాలో తీసుకొనే యెత్తుగడలు వుంటాయి. ఆ
చర్చలతో అనంతంగా ఘర్షణ సాగుతూనే వుంది. అది తేలలేదు. పార్టీ
బద్దలయింది . చిద్రువలైంది . కాని ఆ సమస్య అలాగే సెలవేస్తూనే
వుంది.
ఇరవైఏళ్ల క్రితం పార్టీలో విశ్వం వాదించిన మాటలతో జాన్ అతని
భార్యను యెత్తిపొడుస్తున్నాననుకొన్నాడు. కాని జానకి అది తన
అభిప్రాయాలను యెత్తిపొడుస్తున్నట్లుగానే తీసుకొంది.
“మనం కమ్యూనిస్టులం. వ్యక్తిగతంగా మనం నష్టపడ్డాం. కష్టాలూ
పడ్డాం. దాని పరిమితిని పట్టి దేశస్థితిని లెక్కపెట్టకూడదు.”
జాన్ భగ్గుమన్నాడు.

“కమ్యూనిస్టుపార్టీ సభ్యుడయ్యేడంటే అతడు వ్యక్తిగతమైన
బంధాలనూ , వర్గబంధాలనూ వదుల్చుకోగలిగినట్లే. లేకపోతే ఈ
ముళ్ళదారిలో కావాలని అడుగు పెట్టలేడు….”
జానకికి ఆ విశ్వాసం లేనట్లే అలవోకగా చిరునవ్వు నవ్వింది.
“నేనల్లా అనుకోలేను . లెనిన్ అయినా యెంతో మధనం , మనస్తాపం
పొందకుండా వ్యక్తిగత ఆలోచనల్నీ, సబ్జక్టివిజాన్నీ వదుల్చుకొంటూ
వచ్చేరని నేను అనుకోలేను . ఆ బలహీనత మనుష్యుడిలో సహజంగా
వుంటుంది . కమ్యూనిస్టు అయినవాడు బుద్ధిపూర్వకంగా ప్రయత్నించి
దానినుంచి బయటపడడానికి ప్రయత్నిస్తాడు. బ్రాహ్మణత్వం,
పంచమత్వంలాగ బూర్జువాతత్వం, కార్మిక వర్గస్వభావం
జన్మసంచితాలు కావు. పార్టీ కార్డుతో పట్టుబడేవీ కావు.”
జాన్ తెల్లబోయినట్టు ఆమె వంక చూసేడు .
“1950 లో తెలుగుదేశంలో జరిగిందీ , ఈవేళ జరుగుతున్నదీ జాన్‌కి
మాత్రమే దెబ్బలు తగలడం ఒక్కటేనా? దేశంలో బలి అయిపోయినా ,
పోతున్నా కుర్రవాళ్ళ ప్రాణాలకి విలువలేదూ . ఇరవై ఏళ్ళ
స్వాతంత్ర్యం తర్వాత, మనిషి ఇతర గోళాలక్కూడా పోయి
వచ్చేటంతగా సైన్సు వృద్ధిపొందిన 1970 నాడు కూడా జాన్‌కు
చొక్కాలేకపోవడం ఒక్కటేనా జరుగుతూంట ….”
ఇల్లాంటి ప్రశ్నలనామె చాలా వింటూంది . ఇంకా వినవలసి
వుంటుందనీ తెలుసు. వాదనబలంలో లేదు వీనికి సమాధానం. ఒకరి
అనుభవం నుంచి వ్యక్తి నేర్చుకొనేది చాలా తక్కువ. అతడే
చూసుకోవాలి . ఆ అనుభవాన్ని కొందరు ఎన్నటికీ పాటించరు .
నేర్చుకోలేరు. కొందరు చేసిన తప్పే చేయరు. కాని, వాళ్ళ జీవితంలో
ఎన్నడూ సరిగ్గా సముచితమైన పని చేయరు….ఇప్పుడు తనకీ వాదం
ఎందుకు ?….అనిపించింది . నాలుగు రోజులుండి , నలుగురినీ
చూసిపోదా మని వచ్చినదానికి యీ రాజకీయ వాగ్వివాదాలు
ఎందుకనిపించింది . జాన్ రాజకీయాలు ఎల్లా వున్నాయో వూళ్లోకి

వచ్చిన రోజునే తాను వింది. అవి తనకు నచ్చవు. కానీ వచ్చింది.
వాదం కోసమా? ఇష్టంలేక సాచేసింది .
“సరిలే. ఇప్పుడా చర్చలెందుకుగాని….”
జాన్ ఒప్పుకోలేదు . ఒక్క క్షణం క్రితం ఆమె తానూ కమ్యూనిస్టునే అని
చెప్పింది. కమ్యూనిస్టు ఎన్నడూ తన వాదాన్ని చెప్పుకోడానికి
సందేహించకూ డదు. తప్పో వప్పో చర్చలో తేలుతుంది . అంతే కాని,
పారిపోవడమా ?
“మీరు కమ్యూనిస్టునే అన్నారు కాబోలు….”
“ఏమిటో పోనిద్దూ. కమ్యూనిస్టుననుకుంటే సరిపోతుందా ? మన
జీవితాన్ని మనం నడుపుకొనే పద్ధతి దానిని నిరూపించాలిగాని….”
ఆ మాట ఒప్పుకోడానికి జాన్‌కి ఏ మాత్రం అభ్యంతరం లేదు. అదే
తానూ చెప్తాడు. కాని, ఆ మాటనే జానకీ అంది. ఏ అర్థంలో అందో
తట్టలేదు. జానకి ఒక్కక్షణం ఆగి, మళ్ళీ అంది….
“మంచి కమ్యూనిస్టు ఎల్లా వుండాలి ? లీ షావ్-చీ వో….”
చెవి మీద తేలు కుట్టినంతగా జాన్ ఉలికి పడ్డాడు.
“చెప్తూ, చెప్తూ లీ షావ్-చీ నే చెప్పేరూ? రివిజనిస్టు కుక్క.”
జానకికి అసహ్యం కలిగినా నవ్వింది.
“మనం చాలా కుక్కలకి పెద్దరికం ఇచ్చాము. వాటి ఏడుపులన్నీ
గౌరీకల్యాణం పాడుతున్నట్లే తీసుకొని నోరు తెరుచుకు విన్నాం.
గౌరీకల్యాణం కాదు, కుక్కల ఏడుపురా అన్నా అర్థం కాని దశ. ఏం
చేస్తాం. దేశ దౌర్భాగ్యం!”
అంటూ గిర్రున తిరిగింది .

“పోయొస్తా. వెళ్ళేలోపున వీలైతే మళ్ళీ కనిపిస్తా.”
ఇరవయ్యెనిమిదో ప్రకరణం
జానకి వెళ్ళిపోయాక జాన్ చాలా వ్యధపడ్డాడు.
ఆమె తనను చూడడానికి వచ్చిందంటే తన మీద అభిమానం
వుంచిందన్నమాట. వచ్చేటప్పుడు తనతో తెచ్చిన అభిమానాన్ని
వెళ్ళేటప్పుడు ఆమె తీసుకెళ్ళలేదు. ఆమాట తోచినప్పుడు అతనికి
చాలా బాధ కలిగింది .
ఆమె వచ్చి తనను చూడవలసి న పనిలేదు . ఒక్క సుందరరావు తప్ప
వెనుకటి కమ్యూనిస్టు మిత్రులలో ఒక్కరూ తనను చూడడానికి రారు.
కాని, ఆమె వచ్చింది. వచ్చిన మనిషిని తాను నొప్పించేడు.
దానివలన తాను సాధించినదేమిటి?-అనే ప్రశ్న కలిగింది . తానన్న
మాట మాత్రం ఏమిటనే ఆలోచన వెంటనే కలిగింది . రాజకీయాలను
గురించి తాను తన అభిప్రాయా లను గట్టిగా చెప్పేడేగాని జానకిని ఏమీ
అనలేదు. చైనా రివిజనిస్టును యీసడించేడేగాని, కనీసం
డాంగేపేరన్నా ఎత్తలేదు. కనక జానకి నొచ్చుకోవడం అనవసరం !
ఆమె అభిరుచులూ , అభిమానాలూ, వర్గస్వభావం బయటపడ్డాయి
తప్ప తన తప్పు లేదు. విప్లవ అప్రమత్తతను చూపించేడు తాను.
“పెట్టీ బూర్జువా, ఇంటలెక్ట్యుయల్,
రివిజనిస్టు….ఆ….ఇండివిడ్యు యలిస్టు….”
కాని జానకికి తగిలించిన యీ విశేషణాలు ఏవీ ఎంతోసేపు అతని
మనస్సుకి శాంతినివ్వలేదు. తన ప్రవర్తనలో ఏదో లోపం వుండి
వుండాలి -

పాతిక ముప్పయేళ్ళ క్రితం తాము తెచ్చిన ప్రజాయుద్ధ వాదాన్ని
ఎందరో హర్షించలేదు . తిట్టేరు. మొగాన ఉమ్మివేసిన ఘటనలు కూడా
వున్నాయి. కాని-
ఆ రోజులనాటి సత్యానందం గుర్తువచ్చాడు. చాలమందికన్న
తమరిని సమర్థవంతంగా ఎదిరించినవాడే . కాని, ప్రజల కష్టాలలో
కలిసి వచ్చేవాడు. మిత్రుడయ్యేడు. చివరికి తమ పార్టీవాడయ్యేడు.
కాని, తాను? తమతో వచ్చేవాళ్ళని కూడా ఎందుకు తరిమేస్తున్నాడు?
ఊళ్ళో అందర్నీ తిట్టేడు. పోనీ వాళ్ళు తనకు వ్యతిరేకులు. కాని
జానకి?
మనస్సులో ఏదో అసంతృప్తి కొట్టుమిట్టాడుతున్న ఘట్టంలో
వీరాస్వామి పుస్తకాల సంచితో వచ్చేడు.
“ఏం మామా! బాగున్నావా?”
మామూలు పరిస్థితిలో అయితే ఏదో పుల్లవిరుపు మాటతో మనస్సు
నొప్పించడానికి ప్రయత్నించేవాడే , జాన్. కాని యీవేళటి మనస్థితి
వేరు. నెమ్మదిగానే పలకరించేడు.
“ఏమిట్రోయ్, శాన్నాళ్ళకి కనిపించేవు. ఆ సంచి అంతలా వుందేటి?”
“సాహిత్య వారం.”
అన్నాడేగాని పుస్తకాలు చూపించడానికి ప్రయత్నించలేదు . రెండు
మూడేళ్ళ క్రితం వాళ్ళు యిల్లాగే తెస్తే, తాను వాటినన్నింటినీ
తోసిపారేసేడు. మళ్ళీ తేలేదు . ఈవేళ ఎందుకొచ్చేడు?….నూతన
మనస్థితిలో తానే అడిగేడు?
“ఏం పుస్తకాలు తెచ్చేవు?”

“పుస్తకాలు తేవడం కాదు-“ అన్నాడు వీరాస్వామి సంచి దగ్గరగా
నొక్కుకుంటూ . జాన్‌కి కోపం వచ్చింది.
“మరి?”
“సాహిత్యవారంతో పాటు మేం స్థానికంగా నిర్బంధ వ్యతిరేక వారం
కూడా జరుపుతున్నాం. ఈవేళ పాలెంలో సభ. దానికి నువ్వు
అధ్యక్షుడుగా వుండాలి .”
వీరాస్వామి దేశంలో పడుచువాళ్ళు నిర్మాణం మాట వదలి టెర్రరిస్టు
ధోరణికి ఎల్లా ఎగబడుతున్నారో చెప్పేడు. ఏ సమస్యనూ సరిగ్గా
పరిష్కరించక, జనద్వేషం తెచ్చుకొన్న ప్రభుత్వం , ప్రజల కోసమే
మహాత్యాగాలకి సిద్ధపడ్డ ఆ యువకుల మీద, వాళ్ళ అనాలోచిత
పంథాను వుపయోగించుకొని జనం మీద కసి తీర్చుకొనేందుకు ఎల్లా
ప్రయత్నిస్తూందో చెప్పేడు. ఇప్పుడు జగజెట్టులవంటి కుర్రవాళ్ళని
కాపాడుకోడానికీ, ప్రజావుద్యమాలలోకి ప్రజల్ని తెచ్చేటందుకూ ,
ప్రభుత్వాన్ని ఒంటరిని చేసేటందుకూ , మనం అందరం కలిసి పని
చెయ్యాలని మా కోరిక-అన్నాడు.
వీరాస్వామి ఎత్తును గ్రహించే నన్నట్లు జాన్ నవ్వేడు.
“పోలీసాళ్ళ పద్దులోకి ఎక్కించి మీరు చోద్యం చూడడానికా?”
అరవైరెండు నుంచీ “ఇది దుందుడుకు విధానం” అనడం
రాజకీయాల్లో పోలీసు చిఠ్ఠాలకి పేరు సప్లయి చేయడంగా ఎదుర్కోడం
అలవాటయింది . జాన్ ఆ అలవాటుకొద్దీ అనేశాడు. కాని మీటింగు
వుద్దేశం గుర్తు వచ్చి తన పొరపాటు అర్ధం అయింది . ఈమారు కూడా
వీరాస్వామి వెనకటల్లే తనని హేళన చేస్తాడని అనుకొన్నాడు.
“పోలీసువాడిని గురించి అంత భయపడే వాడికి విప్లవం గురించి
అంత ఆర్భాటం, అరుపులు ఎందుకంటార ”న్న ప్రశ్నకు బదులు
వీరాస్వామి అనునయించబో వడం ఆశ్చర్యమే అనిపించింది .

“నీలాంటివాడే అల్లాగంటే ఎలాగ ? నువ్వు అల్లా అంటే ప్రభుత్వం
ఎత్తు పారినట్లే కదా. కొట్టిపారేస్తే మరి వుద్యమాలూ వుండవు. నోరెత్తే
దమ్ములూ ఎవరికీ వుండవనే కదా వాళ్ళ ఆలోచన….”
ఇంకా ఏం చెప్పునో? తాను భయపడినట్లే
అనుకుంటున్నా డనిపించింది . వెంటనే సర్దుకొన్నాడు.
“కూర్చుని లేవకుండా వున్నా, నేనెందుకురా . మరొకర్ని చూడు.
ఒకటి ఆలోచించు. సత్యానందంగారింటికి విశ్వంగారి భార్య వచ్చేరు.
చదువుకున్న ఆవిడ . ఆవిడ వుంటే బాగుంటుంది ….”
కాని వీరాస్వామికి జాన్ వుండడంలో విశేష ప్రయోజనం కనిపించింది .
“పోలీసాళ్లు చేసే దురన్యాయాలు చూపడానికీ, చెప్పడానికీ నీవే
వుండాలని మేమంతా అనుకున్నాం . ఆవిణ్ణి మాట్లాడమందాం .”
జాన్ ఒక్కమారు కాళ్ళకేసి చూసుకొన్నాడు. ఇందాకా క్రింద
పడ్డప్పుడు పెచ్చులేచిన మోచేయి తడుముకొన్నాడు.
“ఏనాడో ఈ పనికి పూనుకోవలసింది ” అన్నాడు.
“మా పార్టీ ప్రభుత్వం ఆలోచనల్నీ చర్యల్నీ ఎప్పటికప్పుడు
బట్టబయలు చేస్తూనే వస్తూంది!” అన్నాడు వీరాస్వామి.
తమ పార్టీ కూడా ఏమీ లోటు చెయ్యలేదన్నాడు జాన్.
“మా పత్రికలో సంపాదకీయాలు వ్రాశారు .”
కాని యువత , ఎందరో విద్యావంతులు ఈ దుస్సాహసిక పంథాకు
ఎందుకు విరగబడుతున్నారు? మావో పిలుపు ఒక సద్యః కారణం
కావచ్చు. కాని, 1930-35 లో ఆకర్షించలేని దుస్సాహసికత ఈవేళ ఎల్లా,
ఎందుకు ఆకర్షిస్తూంది? తమ కార్యక్రమాలు దానికెంతవరకూ బాధ్యం?

ఉగ్రవాదుల్ని తమకు ద్రోహం చేసినవారినిగా నిందించే
మార్క్సిస్టుల వద్దా, వారిని దారి తప్పిన స్వార్ధ త్యాగులుగా వర్ణించే
తమ వద్ద కూడ ఈ ప్రశ్నలకు సమాధానం దొరకదని వీరాస్వామి
ఎరుగును . కాగితం ఖర్చు కన్న తాము ఇద్దరూ ఇంతవరకు ఈ
విషయమై విశేషంగా చేసినదేమీలేదనీ ఎరుగును . వూరుకొన్నాడు.
జాన్ సర్దుకొన్నాడు.
“ఒకరినొ కరం అనుకొనేదేముందిలే. ఇప్పుడేనా తోచింది. మీరే
నయం . కుర్రాళ్లు. వస్తాలే, కానీండి.”
ఇరవయితొమ్మిదో ప్రకరణం
వీరాస్వామి వెళ్ళగానే జాన్ కొలిమిపా క దగ్గరకెళ్ళి పనివాళ్ళందర్నీ
పిలిచేడు.
“రాత్రి అమ్మవారి గుడి దగ్గిర మీటింగుంది . మీ వాళ్ళని పదిమందినీ
వెంటేసుకురండిరా .”
“ఏం మీటింగేంటి?”
ఒక్కనిముషం క్రితం వీరాస్వామి తమకూ చెప్పేడు. అంతకుపూర్వం
కూడా అందరికీ అందరికీ తెలుసు . కాని, ఏమీ ఎరగనట్లే అడిగేరు.
తమకు యిష్టం లేనట్లు విసుక్కున్నారు. కొందరు పోలీసాళ్ళ భయం
కూడా వెలిబుచ్చేరు.
వాళ్ళకి ఎల్లా చెప్పాలో జాన్‌కి తెలియలేదు . వోపిగ్గా చెప్పే అలవాటు
ఈ ఇరవయ్యేళ్ళలోనూ పోయింది . ఎక్కడినుంచి ఎల్లా ప్రారంభించాలో
కూడా తోచలేదు . కోపం వచ్చింది.

“ఎదవనాయాళ్ళలారా! ఇప్పుడే గదంటరా యీరాసామి చెప్పేడు.”
“సెప్పేడులే. ఇప్పుడీ తగులాటం ఎందుకని . ఏదో పని చేసుకు
బతుకుతున్నాం ….” పరమేశు అడ్డువేశాడు.
“ఒరే పరమేశుగా ” అన్నాడు జాన్.
“సెప్పు.”
“మీ గూడెంలో గుడిసెలెన్నిరా?”
“నలబయ్యారు.”
“అందులో కాపరాలెన్నిరా?”
“మూడేళ్ళక్రితం తొంబయిరెండు.”
“ఈ మూడేళ్ళలో ఎవరూ మనువా డనే లేదంటరా !” అన్నాడు జాన్.
“సేనామంది ఆడేరు.”
అడిగినదానికే చెప్పి వూరుకొంటూ వుంటే జాన్‌కి కోపం వచ్చింది.
“సేనమంది అంటే లెక్కలేదంట్రా. నాకు నీ సంగతి ఎరికలేదనే”
నవ్వేడు. “వో నూరు వుంటయ్యా !”
ప్రతి కుటుంబానికీ ఇల్లేసుకుందికి బంజర్లో చోటు కావాలని ఏటా
తాసీల్దారుకూ, కలక్టరుకూ ఆర్జీలు పెడుతూ తిరుగుతున్న వాళ్ళల్లో
పరమేశు ఒకడు. ఆతడు కమ్యూనిస్టు పార్టీవాడు. తన రహస్యాలు
లాగడానికి జాన్ ప్రయత్నం అని అనుమానం. జాన్ మార్క్సిస్టు.
విసుక్కున్నాడు, పరమేశు.
“నే లెక్క తియ్యలేదు.”

జాన్ సర్దుకొని “పోనీలే” అన్నాడు.
“అంటే గుడిసెలేనా లేనివాళ్ళు ఒక్క మీ పేటలోనే ఏభయిమంది
వున్నారు.”
“మీ పార్టీ వాడే జోగయ్యగారిని పెట్టకపోతే దివాను ఆక్రమించిన
అయిదెకరాలూ ఎన్నడో లాక్కునుండేవాళ్ళం. మాకే కాకుండా వూళ్లో
సేనామందికి వుండేవి” అన్నాడు పరమేశు.
వూళ్లో కమ్యూనిస్టుపార్టీ విడిపోయినా క జరిగిన అనేక కక్షసాధింపు
పనులలో ఆ భూమి గొడవ ఒకటి. అందులో తమ పార్టీ పద్ధతి
సరికాదేమో నని మధ్య మధ్య అనిపించినా , జనాన్ని చేర్చుకొని,
బలపరచుకొనేందుకు వుంటుం దనే ఆశతో తల వూపుతూ వస్తున్న జాన్
దానికి సమాధానం ఇవ్వలేదు.
“ఈ గవర్నమెంటుండగా మనకి ఇళ్ళూ లేవు. వాకిళ్ళూ లేవు. మన
గవర్నమెంటు రాంగనే పనులు జరుగుతాయి . పదేనేళ్ల క్రితం ఛాన్సు
వచ్చింది. కాని పడనీలేదు . ఊరికే చావడం గాని. అందుకోసం వీలైన
చోట్లల్లో అల్లా మనోళ్ళని కూర్చోబెట్టి చెయిజారిపోకుండా చూస్తున్నాం.
ఆ రోజు రావాలి .”
“వస్తూంది. నోరు తెరుచుక్కూకో….” అంటూ పరమేశు వెనక్కి
తిరిగేడు.
“అల్లాగ లేనోళ్ళకి బూము లివ్వాలని, పెద్దోళ్ళ అన్యాయాలు పోవాలని
అన్నందుకే మనూరి కేశవరావుగారిని గవర్నంటు హింసపెట్టి
చంపింది.”
“మన్నీ చంపడానికా. మన కెందుకులే ఈ సబలు….” అని నలుగురూ
లేచిపొయ్యేరు.

ముప్పయ్యో ప్రకరణం
నలుగురికీ నచ్చేలా చెప్పి సభకు తీసుకెళ్ళడానికై తాను చేసిన
మొదటి ప్రయత్నం ఫలితం చూసి జాన్ స్తబ్ధుడైపోయాడు.
లోపల పరమేశేదో చెప్తున్నాడు. వాడే తన ప్రయత్నం అంతా భగ్నం
చేశాడనిపించింది . తాను వడ్రం, కమ్మరం నేర్పి మంచి పని వాడినిగా
చేసిన పరమేశు తనకే మేకై కూర్చున్నాడు. విశ్వాస ఘాతకుడు అని
తిట్టుకున్నాడు.
“ఒరే పరమేశూ!”
నిశ్శబ్దంగా పాకలోంచి వచ్చి పరమేశు “ఏంటి?” అన్నాడు.
వాని గంభీరమైన, బలిష్ఠ విగ్రహం , ప్రశాంతమైన స్వరం విన్నాక
జాన్ వానిని పోయి మరో పని చూసుకోమనలేకపోయాడు. వాడెళ్ళిపోతే
తన పాక పడుకొంటుంది . అల్లాంటి పనివాడు మరొకడు దొరకడు.
తగ్గేడు.
“ఏం పనిరా నువ్వు చేస్తున్నది? పనివాళ్ళని నాకు ఎదురు
తిప్పుతున్నావటరా?”
ఆ స్వరంలో ఆరోపణకు బదులు ఆక్రందనం వినిపించింది .
పరమేశు ఖచ్చితంగానే అన్నాడు.
“మరి సూరయ్యగారి బండికి పోలుకర్ర వేసి రేపు తెల్లారేటేలకు
ఇయ్యాలన్నారు. పట్టాలింకా కాల్చనన్నా లేదు. ఏం చేస్తా?” అంటూ
రోడ్డు వేపు చూసి ఉలిక్కిపడ్డాడు.
“అరుగో. సూరయ్యగారే వస్తున్నారు. ఏం చెప్తావో?”
జాన్ చిరాకుపడ్డాడు.

“సూరయ్యగారిదైనాక సుబ్బయ్యగారిది. ఆయెనక మరోరిది. ఇలా
యేస్తూనే వుంటావు. ఈలోపున ఏ పోలీసోడో వచ్చి రమ్మంటాడు.
అడిగేవోడు, పెట్టేవోడు లేకుండా చస్తాం.”
సూరయ్య వస్తూనే కార్కానా చుట్టూ తిరిగి వచ్చాడు. తన పని
తాబేలు నడకలో నడుస్తూందనిపించింది .
“ఏమయ్యా ! మన పని రేపటికి కూడా అయ్యేలా లేదే. మాట ప్రకారం
చెయ్యలేకపోతున్నావు. నీకూ పనులు యెక్కువైనాయల్లే వుంది….”
జాన్‌కి బదులు పరమేశు సమాధానం ఇచ్చేడు.
“మీ పనే చేస్తున్నామండి. సాయంకాలానికి పట్టాలు ఎక్కించేస్తాం.”
జరగవలసిన పని పట్టాలు ఎక్కించడం కానే కాదు. సూరయ్యకి
తెలుసు . ఆ మాటే అన్నాడు. రాత్రి తెల్లవార్లూ చేస్తేగాని తెమలదు .
“రాత్రి ఇళ్ళ నుంచి కూడు తేడానికి మనిషిని పెట్టండి.
సాయంకాలం కాఫీ తాగిరాండి . సత్తెం హోటలులో చెప్పి వెడతా. రాత్రి
టీ కావలసి వుంటుందేమో ఆ ఏర్పాట్లు చూడండి. ఎల్లాగయినా రేపు
పొద్దుటికి….”
“అవదండి ….” అన్నాడు జాన్ ఖండితంగా .
“అల్లాగంటే ఎల్లాగయ్యా! దీపావళి ముసురు రాకుండా అరటిగెల
తోలెయ్యా లని కదా. మళ్ళీ పైబండి చూసుకోనా….”
సూరయ్య అనునయంగా మాటలాడుతుంటే జాన్ కఠినంగా
చెప్పలేకపోయేడు . పరమేళు అందుకున్నాడు.
“మీ పనే చేస్తున్నామండి. కాని, చెయ్యడానికేనా వ్యవధి కావాలి
కదండి .”

“రాత్రికి మనుష్యుల్ని పెట్టు. మంచి పనివేళా పని చెడింది. అదనం
అవుతే ఇచ్చేద్దాం” అన్నాడు సూరయ్య .
“రాత్రికి….” పరమేశు నీళ్లు నములుతూ జాన్ ముఖం చూసేడు .
“రాత్రి మీటింగు వుందండి ” అన్నాడు జాన్. “పని చెయ్యలేము. నేను
పరమేశూ కూడ వుండం .”
సూరయ్య మందహాసం చేసేడు .
“మొన్న వూరేగింపు. ఈవేళ సభ. రేపు మరొకటి. మరి
పనులెలాగయ్యా ?”
జాన్ దానిని హాస్యంగానే పరిగణించేడు.
“ఇవే కదండి మాకు సినిమాలు ,”
“మొన్నటి వూరేగింపంటే అర్థం చేసుకోగలను. కేరళలో మీ పార్టీ
ప్రభుత్వాన్ని కూలదోసి కమ్యూనిస్టులు అందులో దూరేరు కనుక
ద్రోహం చేశారన్నారు. ఆ ద్రోహానికి అసమ్మతి అన్నారు. బాగుంది. కాని
వాళ్లు ఈవేళ పెడుతున్న సభకి నువ్వు అధ్యక్షత ఏమిటి?….”
“సైన్సు మేష్టారి కేశవరావుగారిని పోలీసులు చంపేశారు .”
“ఔనుట పాపం” అన్నాడు, సూరయ్య సానుభూతిగా. కాని, అతని
ప్రశ్న మరింత విస్తరించింది . నక్సల్‌బరీ ఉగ్రవాదుల్ని పోలీసులు
చంపారు . సరే కాని, వాళ్ళచేత బండబూతులు పడే జాన్ పార్టీ,
సత్యానందం పార్టీ కూడా వాళ్ళ విషయంలో పనులు మానుకొని సభలూ
అవీ చెయ్యడం ఏమిటంటాడు.
సూరయ్య పత్రికలు క్షుణ్ణంగా చదివే మనిషి. కమ్యూనిస్టులలోని వేరు
వేరు శాఖలవారి ఆలోచనా ధోరణులలో వున్న తేడాలకన్న వాళ్ళ వాళ్ళ
మధ్య వున్న ద్వేషాలు బాగా తెలిసినవాడు.

జాన్ ఓర్పుగా చెప్పడానికి పూనుకొన్నాడు.
“శ్రీకాకుళం కొండల్లో వాళ్ళకి అన్యాయాలు జరిగితేనూ , ఖమ్మం
జిల్లాలో రైతులకి లేకుండా భూములు పెద్దోళ్ళు కాజేస్తేనూ
కేశవరావుగారికి ఏం పట్టిందండీ !”
సూరయ్య కేశవరావు ‘బుద్ధిహీనత’కు సానుభూతి తెలిపేడు . ‘బాగా
చెప్పేవు’ అన్నాడు.
“చదువుకుంటున్నాడు. మంచిగా చదువుతున్నా డట కూడా.
కమ్మవారూ కాదూ. ఒక ‘ల’ కారం దాకా కట్నం యిచ్చి లక్షణమైన
పిల్లను ఇస్తామని సంబంధాలు వస్తున్నాయట కూడానూ. అంతా
పాడుచేసుకొన్నాడు. చివరికి ప్రాణం కూడా పోగొట్టుకున్నాడు.”
తాను ప్రారంభించిన సంభాషణ ఎదురు తిరిగినట్లనిపించి జాన్‌కు
విసుగు , కోపం వచ్చేయి.
“అదే జబ్బండి మాది కూడా. తిని కూర్చోలేక పెట్టుకొనే బాడఖా
వ్యవహారాలండి ” అంటూ వెటకారం చేసి, మూతి ముడుచుకున్నాడు.
ముప్ఫయ్యొకటో ప్రకరణం
రాత్రి తొమ్మిది గంటలకు పాలెంలో అమ్మవారి గుడి దగ్గర బహిరంగ
సభకు జాన్ అధ్యక్షుడని మెగాఫోన్‌లో వీరాస్వామి చెపుతూంటే విన్న
సుందరరావు మొదట నమ్మలేదు. తప్పు విన్నాననుకొన్నాడు.
పనిమనిషి వీధిలోంచి వస్తూంటే అడిగాడు. తాను విన్నదానిని ఆమె
ధృవపరచింది . ఆ మాట వినగానే సుందరరావుకి వొళ్ళెరగని కోపం
వచ్చింది. కొడుకుని పిలిచేడు. వెంటనే జాన్ వద్దకు ఎవరినేనా పంపి
రప్పించమన్నాడు.

వీరాస్వామి రివిజనిస్టు పార్టీవాడు. వాళ్ళ పార్టీ తరపున నిన్న
సత్యానందం వచ్చి నిర్బంధ వ్యతిరేక దినం జరుపుతున్నాం రమ్మంటే
తమ పార్టీ నిరాకరించింది . ఇప్పుడు వాళ్ళు మీటింగు పెడితే జాన్
అధ్యక్షుడా? క్రమశిక్షణ లేకుండా ఇలా ప్రతి ఒక్కరూ తలో పెత్తనం
చేస్తే పార్టీ ఏమంటుంది ? రాజకీయ పార్టీ కప్పలతక్కెడా, పీతల
మంగలమూ అయితే సార్లపడిందే.

“జాన్‌ని పిలుచుకు రమ్మను.”
సుందరరావు వుద్వేగాన్ని చల్లార్చడానికి రంగనాయకులు
ప్రయత్నించాడు.
“మీకున్న బ్లడ్‌ప్రెషర్‌కి అలా వుద్రేక పడడం మంచిది కాదు. కొంచెం
నెమ్మదించండి .”
కొడుకు సలహాతో సుందరరావు అగ్గిపుంతే అయిపోయాడు. రాజకీయ
సమస్యను ఆరోగ్యం, జబ్బు పేరున దాటించెయ్యమంటున్నట్లు తోచి
మరింత చికాకుపడ్డాడు. ఈమధ్య రంగనాయకులు ధోరణిలో
మెతకదనం ఛాయలు అధికాధికంగా కనిపిస్తున్నాయనిపించింది .
ఇదొకటి. కాని వైద్యుడుగా అతని సలహాను పాటించవలసిన అవసరం
వుందని ఈ మధ్య, ముఖ్యంగా మొన్నటి నుంచి బాగా తోస్తూంది.
కష్టం మీద నిగ్రహించుకొని శాంతపడేందుకు ప్రయత్నించేడు.
“మన శరీరం గట్టితనం, వోటితనం పట్టి దేశ రాజకీయాలు నడవ్వు”
అని తన ఆవేశాన్ని సమర్ధించుకొనేందుకు స్వల్ప ప్రయత్నం చేశాడు.
“మన శరీరానికి లాగే, రాజకీయాలకు కూడా ఆవేశాలూ , ఉద్రేకాలూ
మంచివి కావండి” అన్నాడు రంగనాయకులు భయం భయంగానే .
సుందరరావు అతని వంక చురుక్కు మనేలా చూసేడు .
“ఎదుటివాడిని జోకొట్టడం, శాంతం పేరున చేతులు నలపడం
మార్క్సిజానికి సరిపడదు . క్రమశిక్షణను భంగపరచి , పార్టీని ధ్వంసం
చేస్తూంటే వూరుకో మనడం వుందే, జైలు భయం , లాఠీ భయం
చూపించి విప్లవ చైతన్యాన్ని నీళ్లు కార్చడంవంటిదే . నీలో రివిజనిస్టు
భావాలు తలఎత్తుతున్నాయి, జాగ్రత్త….”

ఒక చిన్న మాట అడ్డం వేసినా తండ్రి రెచ్చిపోతాడనే భయంతో
రంగనాయకులు చల్లగా వూరుకున్నాడు.
“నేను పేట వెడుతున్నా , దారిలోనే గనక జాన్‌తో చెప్పి
పంపిస్తాలెండి.”
సుందరరావుకు కొడుకు మీద నమ్మకం తగ్గింది.
“వద్దు. నే వెడతాలే .”
ఆయన ఆరోగ్యం విషయమై భయం కలిగినా రంగనాయకులు ఏమీ
అనలేకపోయాడు. ఓ నిముషం వుండి సుందరరావే అన్నాడు.
“ఆస్తులు, ఆరోగ్యాలు పోయి, అనేక అనర్ఘరత్నాలను పోగొట్టుకొని
అనంత త్యాగాలు చేసింది , పార్టీని గబ్బు పట్టిస్తూంటే చూస్తూ
కూర్చోడానికి కాదు. ‘మా పార్టీలో మెతకమనుషుల కోసం
తడుములా డకండి . ఆ ప్రయత్నంలో మరో శతాబ్దం ఆగవలసి
వస్తుంది’ అన్నారు, మన నాయకులు కలకత్తాలో. అది మన సవాలు .
మన ప్రతిజ్ఞ. మన లక్ష్యం. గుర్తుంచుకో.”
ముప్ఫయిరెండో ప్రకరణం
దూరాన సుందరరావును చూడగానే జాన్ భయపడ్డాడు.
రంగనాయకులు ఇప్పుడే చెప్పి వెళ్లాడు. డాక్టరయితే తాను
అధ్యక్షతకు వొప్పుకోవడం మంచిదే అనుకుంటా నన్నాడు. కాని
ముసలాయనకది నచ్చలేదని ముందే హెచ్చరిక చేశాడు. ఆయన
మాట విన్నాక ధైర్యమే కలిగింది .
“ఇది ఒకరింటి పెళ్ళి కాదు. ప్రజాకార్యం . ఇందులో పాల్గొనడం పార్టీ
లక్ష్యాలకు విరుద్ధం కాదు” అన్నాడు తాను.

కాని సుందరరావు ముందు ఆ విశ్వాసం నిలబడలేకపోయింది .
ఆయన చెప్పింది ఏదీ ప్రత్యాఖ్యానం చేయవలసినట్లు కనబడదు .
కాని….
దేశానికి మార్క్సిజమే శరణ్యం!
దానికి క్రమశిక్షణ గల మార్క్సిస్టు పార్టీ కావాలి.
వరుసగా తన విశ్వాసాలనే సుందరరావు ఏకరువు పెడుతున్నాడు.
కాదనవలసిన పని కనబడ్డం లేదు.
“ప్రస్తుత రాజ్యాంగం ద్వారా సోషలిజాన్ని నిర్మించే అవకాశం వుంది,
అంటారు రివిజనిస్టులు….” అంటూనే ‘ఏం ఔనా?’ అని గద్దించేడు
సుందరరావు.
“చిత్తం.”
“మహాసముద్రంలాంటి మన దేశ రైతాంగం మధ్య అక్కడా అక్కడా
చెదురు మదురుగా కనిపించే రైతాంగ , గిరిజన ప్రజల మిలిటెంటు
పోరాటాలు చిన్న చీమలంత ద్వీపాలలా వున్నాయి. వాటిని చూపించి ,
పరిపక్వమైన జాతీయ విముక్తి యుద్ధాలంటూ అతిశయోక్తులతో కూడిన
నినాదాలు ఇస్తున్నారు. వానికి అనుకూలంగా సిద్ధాంతాలు వల్లె
వేస్తున్నారు, ఉగ్రవాదులు.
“మన పంధా ఈ రెండు ధోరణులకీ చేరదు. ఒప్పుకొంటావా ?”
అన్నాడు.
ఒప్పుకోకపోవలసిన అవసరం కనబడలేదు, జాన్‌కి.
“ఎడా పెడా వస్తున్న ఈ సంఘర్షణలలో మనం మన వ్యక్తిత్వాన్ని
కాపాడుకోవాలంటావా ?” అన్నది సుందరరావు తరువాతి ప్రశ్న.
“తప్పకుండా ” అన్నాడు జాన్ ధైర్యంగా.

టక్కున సుందరరావు ప్రశ్న వేశాడు.
“మరి ఇప్పుడు నువ్వు చేసిన పనేమిటి!”
అదే అతనికి అర్థం కాలేదు .
“ఇది రివిజనిస్టులు ఏర్పాటు చేస్తున్న సభ. దానికి నువ్వు
అధ్యక్షుడివి. అందులో వాళ్లు ఏమి మాట్లాడుతారో . దానికి నీవు బాధ్యత
వహిస్తావా? ఏమీ మాట్లాడకపోయినా వాళ్ళ సభలో మనం మాట్లాడడం
ఏమిటి? నీకంత నాయకత్వం కావాలంటే సభ ఏర్పాటు, పార్టీ తరఫున ,
నువ్వే….”
నాయకత్వం మాట వచ్చేసరికి జాన్ చిన్నపుచ్చుకొన్నాడు.
“నాయకత్వం కోసమే ఇది చేశానంటారా ! మీరు కూడా.”
“నేనడం కాదయ్యా! వూళ్లోవాళ్ళు, ప్రజలు అడిగారు . నిన్న వచ్చి
సత్యానందం అడుగుతే నువ్వు ససేమిరా అన్నావు. ఈవేళ జాన్
ఒప్పుకున్నాడు.-అంటున్నారు.”
“ఆయన మిమ్మల్ని అడిగేరనీ, మీరు కాదన్నారనీ వీరాస్వామి
చెప్పలేదు.”
“ఎందుకు చెప్తాడూ? మనం ఇంత ఇలాగున్నా మని, ఎవరి మగ్గానికి
వారే సేనాపతులమని గ్రహించేశారు .”
జాన్ ఆలోచిస్తున్నాడు. చటుక్కున తోచింది.
“అతడేనా నన్ను మార్క్సిస్టు పార్టీ తరఫున రమ్మనలేదండి . పోలీసు
దౌర్జన్యాలకి గురయిన వాడినిగా….”
“నీవు పార్టీ సభ్యుడవు. పార్టీ జీవితానికి భిన్నమైన జీవితం వుందా
నీకు? ఇదెప్పటి నుంచి?….”

ఏమనాలో జాన్‌కి తెలియలేదు . తన ఆలోచనల ప్రకారం వేరే
జీవితం లేదు. కాని….
“పార్టీ శ్రద్ధ తీసుకోవలసిన కొత్త పరిస్థితి తెచ్చేవు. దీనిని పార్టీలో
చర్చించవలసిందే.”
జాన్ హడలిపోయేడు .
సుందరరావే అడిగేడు.
“ఏం చెయ్యదలిచేవు యిప్పుడు?”
“చెప్పండి” అన్నాడు, జాన్ నీరసంగా .
“మనది బూర్జువా, పెటీబూర్జువా పార్టీల వంటిది కాదు. విమర్శ, ఆత్మ
విమర్శ మన పార్టీలో క్రమశిక్షణకి మూలం .”
జాన్ చటుక్కున ఒప్పుకొన్నాడు.
“నేను చేసింది తప్పే.”
“అందరూ చేస్తారు తప్పులు. తప్పు చేయని వారెవరు ?” అన్నాడు
సుందరరావు వుదారంగా .
రంగనాయకులు కూడా తప్పు ధోరణిలోనే వున్నాడని చెప్పడమో,
మానడమో అర్థం కాలేదు . చెప్పకూడదనుకొన్నాడు జాన్.
“తప్పు తెలుసుకోడం….”
జాన్ ముఖం చిట్లించేడు. తాను మెత్తబడితే సవారీ
ప్రారంభిస్తున్నాడనిపించింది .
సుందరరావు గ్రహించేడు, తాను అతి చేస్తున్నానేమోనని.

Welcome to our website – the perfect destination for book lovers and
knowledge seekers. We believe that every book holds a new world,
offering opportunities for learning, discovery, and personal growth.
That’s why we are dedicated to bringing you a diverse collection of
books, ranging from classic literature and specialized publications to
self-development guides and children's books.
More than just a book-buying platform, we strive to be a bridge
connecting you with timeless cultural and intellectual values. With an
elegant, user-friendly interface and a smart search system, you can
quickly find the books that best suit your interests. Additionally,
our special promotions and home delivery services help you save time
and fully enjoy the joy of reading.
Join us on a journey of knowledge exploration, passion nurturing, and
personal growth every day!
ebookbell.com

Structures Of Displacement Baerbel Mueller Editor Frida Robles Editor Institute Of Architecture At The University Of Applied Arts Vienna Editor

About This Presentation

Slide Content

Tags

Categories

Download

Quick Actions

Statistics

Related Slideshows

Structures Of Displacement Baerbel Mueller Editor Frida Robles Editor Institute Of Architecture At The University Of Applied Arts Vienna Editor

About This Presentation

Slide Content

Slide 1

Slide 2

Slide 3

Slide 5

Slide 6

Slide 7

Slide 8

Slide 9

Slide 10

Slide 11

Slide 12

Slide 13

Slide 14

Slide 15

Slide 16

Slide 17

Slide 18

Slide 19

Slide 20

Slide 21

Slide 22

Slide 23

Slide 24

Slide 25

Slide 26

Slide 27

Slide 28

Slide 29

Slide 30

Slide 31

Slide 32

Slide 33

Slide 34

Slide 35

Slide 36

Slide 37

Slide 38

Slide 39

Slide 40

Slide 41

Slide 42

Slide 43

Slide 44

Slide 45

Slide 46

Slide 47

Slide 48

Slide 49

Slide 50

Slide 51

Slide 52

Slide 53

Slide 54

Slide 55

Slide 56

Slide 57

Slide 58

Slide 59

Slide 60

Slide 61

Slide 62

Slide 63

Slide 64

Slide 65

Slide 66

Slide 67

Slide 68

Slide 69

Slide 70

Slide 71

Slide 72

Slide 73

Slide 74

Slide 75

Slide 76

Slide 77

Slide 78