tieu-luan-luat-hop-dong-tieu-luan-luat-hop-dong.pdf

ueldjj

1. TIỂU LUẬN LUẬT HỢP ĐỒNG - Tiểu luận Luật Hợp Đồng
Luật hợp đồng (Trường Đại học Kinh tế – Luật, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí
Minh)
Scan to open on Studocu
Studocu is not sponsored or endorsed by any college or university
TIỂU LUẬN LUẬT HỢP ĐỒNG - Tiểu luận Luật Hợp Đồng
Luật hợp đồng (Trường Đại học Kinh tế – Luật, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí
Minh)
Scan to open on Studocu
Studocu is not sponsored or endorsed by any college or university
Downloaded by Anh Cao Th? Ng?c ([email protected])
lOMoARcPSD|49979241

2. ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ - LUẬT
BÀI TIỂU LUẬN
MÔN: LUẬT HỢP ĐỒNG - LÝ THUYẾT VỀ HỢP ĐỒNG
ĐỀ TÀI: SỰ KIỆN BẤT KHẢ KHÁNG TRONG PHÁP LUẬT
HỢP ĐỒNG VIỆT NAM – LÝ LUẬN, THỰC TRẠNG
PHÁP LUẬT, THỰC TIỄN ÁP DỤNG VÀ NHỮNG
KIẾN NGHỊ HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT
Giảng viên hướng dẫn: TS. Nguyễn Phan Phương Tần
Mã lớp học phần: 241HD0402
Nhóm sinh viên thực hiện: Nhóm Lục Lam Chàm Tím
Thành Phố Hồ Chí Minh, Tháng 11 năm 2024
Downloaded by Anh Cao Th? Ng?c ([email protected])
lOMoARcPSD|49979241

3. Downloaded by Anh Cao Th? Ng?c ([email protected])
lOMoARcPSD|49979241

4. LỜI CẢM ƠN
Lời đầu �ên, Nhóm Lục Lam Chàm Tím xin gửi những lời tri ân chân thành
nhất đến TS. Nguyễn Phan Phương Tần - Giảng viên bộ môn Luật hợp đồng vì đã đem
đến những bài học bổ ích trên giảng đường. Những bài giảng tâm huyết của Cô đã
giúp Nhóm hiểu rõ hơn về pháp luật hợp đồng của Việt Nam, trở thành hành trang
quan trọng cho Nhóm theo đuổi con đường sự nghiệp sau này. Nhóm cũng gửi lời
cảm ơn đến Cô vì đã trao cho Nhóm cơ hội để thực hiện đề tài lần này cũng như giúp
đỡ Nhóm tận �nh để bài �ểu luận được trở nên hoàn chỉnh nhất.
Xuyên suốt quá trình thực hiện đề tài, Cô đã giúp Nhóm càng hiểu sâu sắc hơn
về pháp luật Việt Nam, đặc biệt là luật pháp về hợp đồng dân sự và hợp đồng thương
mại. Tuy nhiên, do nhiều hạn chế về mặt thời gian, Nhóm sẽ không thể tránh khỏi
những sai sót khi thực hiện đề tài. Chính vì vậy, Nhóm chúng em rất hy vọng sẽ nhận
được những góp ý từ TS. Nguyễn Phan Phương Tần để bài �ểu luận của Nhóm hoàn
thiện một cách chỉn chu nhất, trở thành tài liệu tham khảo cho chính Nhóm chúng
em trong chặng đường phía trước.
Cuối lời, Nhóm Lục Lam Chàm Tím kính chúc TS. Nguyễn Phan Phương Tần
thật nhiều sức khỏe, sẽ luôn mang đến giảng đường những bài giảng đầy tâm huyết
và gặp gỡ thêm nhiều thế hệ sinh viên tài năng hơn nữa trong tương lai.
Nhóm Lục Lam Chàm Tím xin chân thành cảm ơn!
Downloaded by Anh Cao Th? Ng?c ([email protected])
lOMoARcPSD|49979241

5. LỜI NHẬN XÉT TỪ GIẢNG VIÊN
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
Downloaded by Anh Cao Th? Ng?c ([email protected])
lOMoARcPSD|49979241

6. .........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
..............................
Downloaded by Anh Cao Th? Ng?c ([email protected])
lOMoARcPSD|49979241

7. DANH SÁCH THÀNH VIÊN
STT HỌ TÊN MSSV MỨC ĐỘ HOÀN THÀNH
1 Nguyễn Ngọc Vân An K224101233 10%
2 Tô Trần Xuân Đức K224101245 10%
3 Trần Khánh Hà K224101247 10%
4 Võ Phạm Bảo Hân K224101248 10%
5 Nguyễn Thị Mỹ Tú K224101298 10%
6 Thái Thị Thu Yến K224101306 10%
Downloaded by Anh Cao Th? Ng?c ([email protected])
lOMoARcPSD|49979241

8. MỤC LỤC
LỜI MỞ ĐẦU.................................................................................................................1
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ SỰ KIỆN BẤT KHẢ KHÁNG TRONG PHÁP LUẬT HỢP
ĐỒNG VIỆT NAM..........................................................................................................4
1.1. Nghĩa vụ.............................................................................................................4
1.1.1. Định nghĩa....................................................................................................4
1.1.2. Căn cứ phát sinh nghĩa vụ...........................................................................4
1.2. Hợp đồng............................................................................................................5
1.3. Sự kiện bất khả kháng........................................................................................5
1.3.1 Định nghĩa.....................................................................................................5
1.3.2. Áp dụng sự kiện bất khả kháng...................................................................6
1.3.3. Kết luận......................................................................................................10
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT VÀ THỰC TIỄN ÁP DỤNG SỰ KIỆN BẤT KHẢ
KHÁNG TRONG HỢP ĐỒNG DÂN SỰ VÀ HỢP ĐỒNG THƯƠNG MẠI ........................11
2.1. Hợp đồng dân sự.............................................................................................11
2.1.1. Sự kiện bất khả kháng trong hợp đồng dân sự........................................11
2.1.2. Sự kiện bất khả kháng trong quan hệ dân sự..........................................18
2.2. Hợp đồng thương mại.....................................................................................23
2.2.1 Bản án số 07/2018 KDTM-PT ngày 23/11/2018 về “ Tranh chấp mua bán”
của Tòa án nhân dân tỉnh Tây Ninh .....................................................................23
2.3. Mở rộng vấn đề: Câu chuyện thực tế Bão Yagi có được coi là sự kiện bất khả
kháng đối với doanh nghiệp hay không?.................................................................32
2.3.1. Vụ án "bồi thường thiệt hại theo hợp đồng vận chuyển” được TAND huyện
Thanh Trì thụ lý ....................................................................................................32
2.4. Áp dụng sự kiện bất khả kháng trong hợp đồng thương mại...........................35
2.5. Kết luận.............................................................................................................36
CHƯƠNG 3: ĐỀ XUẤT HƯỚNG GIẢI QUYẾT...............................................................37
3.1. Quy định về thời gian và điều kiện chấm dứt hợp đồng do bất khả kháng......37
3.2. Hoàn thiện bộ khung đề xuất về các trường hợp bất khả kháng......................38
3.2.1. Các �nh huống cụ thể của sự kiện bất khả kháng ....................................38
Downloaded by Anh Cao Th? Ng?c ([email protected])
lOMoARcPSD|49979241

9. 3.2.2. Các nghĩa vụ cần xem xét khi xảy ra sự kiện bất khả kháng trong một bản
hợp đồng..............................................................................................................39
3.2.3. Yêu cầu về trách nhiệm của các bên khi xảy ra sự kiện bất khả kháng....39
3.2.4. Các ảnh hưởng của sự kiện bất khả kháng liên quan đến nghĩa vụ thực
hiện hợp đồng .....................................................................................................40
KẾT LUẬN....................................................................................................................41
TÀI LIỆU THAM KHẢO.................................................................................................42
Downloaded by Anh Cao Th? Ng?c ([email protected])
lOMoARcPSD|49979241

10. LỜI MỞ ĐẦU
Lời cam kết
Nhóm xin cam đoan rằng bài �ểu luận này hoàn toàn do Nhóm tự nghiên cứu
và đúc kết, không sao chép từ bất kỳ nguồn nào khác. Mọi nội dung của đề tài đều
dựa trên cơ sở về quy định pháp luật Việt Nam, cũng như dựa trên sự tham khảo của
Nhóm về những ví dụ trong thực tế.
Lý do chọn đề tài
Sự kiện bất khả kháng là một trong những lý do khiến một hợp đồng có thể
được kéo dài thời hạn hoặc bị huỷ bỏ. Trong đời sống ngày nay, có nhiều nguyên do
khiến những sự kiện bất khả kháng xảy ra, từ chủ quan đến khách quan, làm cho việc
thực hiện hợp đồng đôi khi gặp không ít khó khăn, hay thậm chí gây ra những xung
đột và tranh chấp pháp lý phức tạp không đáng có. Trong pháp luật hợp đồng Việt
Nam, quy định về sự kiện bất khả kháng đóng một vai trò không hề nhỏ trong việc
đảm bảo quyền lợi của các bên, dù vậy cho đến thời điểm hiện nay, pháp luật về vấn
đề này vẫn còn tồn tại nhiều điểm chưa rõ ràng, dẫn đến việc gây khó khăn trong áp
dụng vào thực �ễn.
Do nhiều vấn đề chưa cụ thể đó của sự kiện bất khả kháng, Nhóm quyết định
chọn đề tài này. Đề tài của �ểu luận được Nhóm phân �ch tập trung vào các quy định
pháp luật về những sự kiện bất khả kháng xảy ra trong hợp đồng dân sự và hợp đồng
thương mại. Việc phân �ch sâu lý luận và thực �ễn áp dụng của sự kiện bất khả
kháng sẽ giúp hiểu rõ hơn những điểm mạnh và hạn chế trong hệ thống pháp luật
Việt Nam. Từ những phân �ch đó, Nhóm sẽ đưa ra những kiến nghị, giải pháp có thể
áp dụng để hoàn thiện những vấn đề luật pháp chưa giải quyết triệt để về trường
hợp của những sự kiện bất khả kháng.
Việc thực hiện và nghiên cứu đề tài có thể góp phần vào việc xây dựng hệ
thống pháp luật thêm chặt chẽ và rõ ràng, từ đó có thể giúp các bên tham gia ký kết
1
Downloaded by Anh Cao Th? Ng?c ([email protected])
lOMoARcPSD|49979241

11. hợp đồng hiểu và vận dụng tốt hơn những quy định trong bối cảnh phát sinh sự kiện
bất khả kháng. Điều này không chỉ giúp đảm bảo quyền lợi cao nhất của các bên mà
còn tạo sự minh bạch và ổn định cho môi trường kinh doanh ngày một biến động tại
Việt Nam.
Mục đích nghiên cứu
Đề tài lần này được Nhóm thực hiện nhằm mục đích �m hiểu rõ hơn về quy
định pháp luật Việt Nam về những trường hợp bất khả kháng trong hợp đồng dân sự
và hợp đồng thương mại. Từ đó, Nhóm có thể �m hiểu những ví dụ từ các �nh huống
xảy ra trong thực tế, phân �ch những hướng giải quyết đã được áp dụng, đúc kết và
đưa ra những đánh giá khách quan. Nhóm sẽ đưa ra những kiến nghị, đề xuất hoàn
thiện đối với luật dành cho sự kiện bất khả kháng từ cơ sở khách quan của thực �ễn,
giúp đảm bảo được quyền lợi của tất cả các bên tham gia hợp đồng.
Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng
Đề tài sẽ nghiên cứu các quy định pháp luật Việt Nam hiện hành về sự kiện bất
khả kháng trong hợp đồng, cùng với các lý luận và quan điểm khoa học về sự kiện bất
khả kháng. Bên cạnh đó, đối tượng nghiên cứu của đề tài lần này của Nhóm còn bao
gồm các tranh chấp đã từng được xét xử tại Tòa án trong thực �ễn liên quan đến sự
kiện bất khả kháng, từ đó đánh giá hiệu quả và �nh phù hợp của pháp luật trong việc
áp dụng vào thực tế.
Phạm vi nghiên cứu
Bài �ểu luận sẽ nghiên cứu trên phạm vi về các vấn đề lý luận về sự kiện bất
khả kháng trong hợp đồng, các quy định pháp luật của Việt Nam liên quan, cùng với
thực �ễn áp dụng của các quy định này tại Tòa án. Nghiên cứu sẽ phân �ch những
điểm hạn chế và bất cập trong pháp luật, từ đó đưa ra các kiến nghị hoàn thiện.
Phương pháp nghiên cứu
2
Downloaded by Anh Cao Th? Ng?c ([email protected])
lOMoARcPSD|49979241

12. - Nghiên cứu các văn bản pháp luật Việt Nam, phân �ch để hiểu rõ các quy định
về sự kiện bất khả kháng, từ đó hệ thống lại các quy định pháp lý, �m ra
những điểm hạn chế vẫn còn tồn đọng.
- Thu thập những tài liệu về các ví dụ thực �ễn đã được xét xử tại Toà án, phân
�ch hướng giải quyết của các phiên toà, �m ra điểm chung của những ví dụ
này để đúc kết �êu chí để đánh giá sự kiện bất khả kháng.
- Từ những bất cập đã xác định, đề xuất những kiến nghị bổ sung hoàn thiện
luật pháp cho sự kiện bất khả kháng.
Kết cấu bài �ểu luận
Chương 1: Cơ sở lý luận về sự kiện bất khả kháng trong pháp luật hợp đồng
Việt Nam.
Chương 2: Thực trạng của sự kiện bất khả kháng trong hợp đồng dân sự và
hợp thương mại.
Chương 3: Đề xuất, kiến nghị sửa đổi và bổ sung.
3
Downloaded by Anh Cao Th? Ng?c ([email protected])
lOMoARcPSD|49979241

13. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ SỰ KIỆN BẤT KHẢ KHÁNG TRONG PHÁP
LUẬT HỢP ĐỒNG VIỆT NAM
1.1. Nghĩa vụ
1.1.1. Định nghĩa
Điều 274 BLDS 2015 quy định: “Nghĩa vụ là việc mà theo đó, một hoặc nhiều
chủ thể phải chuyển giao vật, chuyển giao quyền, trả �ền hoặc giấy tờ có giá, thực
hiện công việc hoặc không được thực hiện công việc nhất định vì lợi ích của một hoặc
nhiều chủ thể khác.”
Theo Điều 276 BLDS 2015, đối tượng của nghĩa vụ phải được xác định; là tài
sản, công việc phải thực hiện hoặc không được thực hiện.
Nghĩa vụ dân sự là quan hệ pháp luật dân sự một bên chủ thể phải thực hiện
hoặc không được thực hiện một công việc nhất định vì lợi ích của bên kia. Nghĩa vụ
dân sự được hình thành từ sự thỏa thuận của các chủ thể hoặc có thể từ một sự kiện
mà Bộ Luật dân sự dự liệu trước. Nghĩa vụ dân sự được hình thành từ sự thỏa thuận
của các bên được gọi là nghĩa vụ phát sinh từ hợp đồng. Nghĩa vụ dân sự phát sinh từ
những sự kiện khác được gọi là nghĩa vụ dân sự ngoài hợp đồng.
1.1.2. Căn cứ phát sinh nghĩa vụ
Theo Điều 275 BLDS, căn cứ để phát sinh nghĩa vụ bao gồm:
- Hợp đồng.
- Hành vi pháp lý đơn phương.
- Thực hiện công việc không có uỷ quyền.
- Chiếm hữu, sử dụng tài sản hoặc được lợi về tài sản không có căn cứ
pháp luật.
- Gây thiệt hại do hành vi trái pháp luật.
- Căn cứ khác do pháp luật quy định.
4
Downloaded by Anh Cao Th? Ng?c ([email protected])
lOMoARcPSD|49979241

14. 1.2. Hợp đồng
Theo Điều 385 BLDS 2015, “Hợp đồng là sự thỏa thuận giữa các bên về việc
xác lập, thay đổi hoặc chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự.”
Theo Điều 119 BLDS 2015, hình thức của các thỏa thuận đó là:
- Lời nói;
- Văn bản và các hình thức tương đương văn bản;
- Hành vi cụ thể.
Nếu một bên vi phạm các điều khoản hợp đồng, bên còn lại có thể áp dụng
các chế tài vi phạm nghĩa vụ để giải quyết tranh chấp dựa trên nội dung hợp đồng và
điều khoản thỏa thuận.
1.3. Sự kiện bất khả kháng
1.3.1. Định nghĩa
Căn cứ theo Khoản 1 Điều 156 BLDS 2015, “Sự kiện bất khả kháng là sự kiện
xảy ra một cách khách quan không thể lường trước được và không thể khắc phục
được mặc dù đã áp dụng mọi biện pháp cần thiết và khả năng cho phép.”
“Trở ngại khách quan” cũng được Khoản này giải thích là “những trở ngại do
hoàn cảnh khách quan tác động làm cho người có quyền, nghĩa vụ dân sự không thể
biết về việc quyền, lợi ích hợp pháp của mình bị xâm phạm hoặc không thể thực hiện
được quyền, nghĩa vụ dân sự của mình”. Từ đó, có thể thấy, sự kiện bất khả kháng là
một yếu tố không mong muốn của bất cứ ai khi thực hiện hợp đồng, vì nó ảnh hưởng
đến quá trình thực hiện nghĩa vụ hợp đồng, vừa gây tổn hại đến bản thân người
tham gia hợp đồng.
Sự kiện bất khả kháng ra đời nhằm đảm bảo công bằng cho các bên tham gia
hợp đồng, dự liệu về mọi khả năng có thể xảy ra trong xuyên suốt thời gian thực hiện
nghĩa vụ hợp đồng để có thể thay đổi điều chỉnh phù hợp
5
Downloaded by Anh Cao Th? Ng?c ([email protected])
lOMoARcPSD|49979241

15. 1.3.2. Áp dụng sự kiện bất khả kháng
Trong quá trình thực hiện quyền dân sự và nghĩa vụ dân sự các bên phải thực
hiện nghĩa vụ một cách hợp tác, trung thực, thiện chí, �n cậy lẫn nhau, tạo điều kiện
cho nhau cùng thực hiện nghĩa vụ. Để bảo vệ quyền lợi chính đáng của các bên trong
các hợp đồng dân sự khi có sự kiện bất khả kháng hoặc những trở ngại mà không
phải do hành vi cố ý của chủ thể đó gây ra, pháp luật quy định rõ những nội dung liên
quan đến “sự kiện bất khả kháng” như sau.
1.3.2.1. Thời hiệu
Định nghĩa
Theo Điều 149 BLDS 2015, “Thời hiệu là thời hạn do luật quy định mà khi kết
thúc thời hạn đó thì phát sinh hậu quả pháp lý đối với chủ thể theo điều kiện do luật
quy định.”
Có thể hiểu rằng thời hiệu giống như "hạn sử dụng" của quyền và nghĩa vụ
pháp lý. Sau khi hết hạn này, người ta có thể mất quyền hoặc được miễn nghĩa vụ
theo quy định của pháp luật.
Bên cạnh đó, Điều 149 cũng quy định “Người được hưởng lợi từ việc áp dụng
thời hiệu có quyền từ chối áp dụng thời hiệu, trừ trường hợp việc từ chối đó nhằm
mục đích trốn tránh thực hiện nghĩa vụ.”
Tác động của sự kiện bất khả kháng
Theo Điều 156 BLDS 2015 về thời gian không �nh vào thời hiệu khởi kiện vụ án
dân sự, thời hiệu yêu cầu giải quyết việc dân sự là khoảng thời gian xảy ra một trong
các sự kiện bao gồm “Sự kiện bất khả kháng hoặc trở ngại khách quan làm cho chủ
thể có quyền khởi kiện, quyền yêu cầu không thể khởi kiện, yêu cầu trong phạm vi
thời hiệu.”
6
Downloaded by Anh Cao Th? Ng?c ([email protected])
lOMoARcPSD|49979241

16. Thời hiệu khởi kiện được �nh liên tục, trừ khi có sự kiện gián đoạn được pháp
luật công nhận, khiến người có quyền không thể thực hiện việc khởi kiện trong thời
hiệu quy định. Trong trường hợp khởi kiện quá thời hiệu, người có quyền phải cung
cấp bằng chứng về những sự kiện gián đoạn này để cơ quan có thẩm quyền xem xét.
Nếu bằng chứng được đánh giá là đáng �n cậy, khoảng thời gian bị gián đoạn sẽ
không được �nh vào thời hiệu khởi kiện.
1.3.2.2. Trách nhiệm dân sự
Định nghĩa
Bộ luật dân sự năm 2015 không đưa ra định nghĩa về trách nhiệm dân sự
nhưng có thể hiểu “Trách nhiệm dân sự là hậu quả pháp lý bất lợi mà chủ thể xác
định phải gánh chịu khi vi phạm nghĩa vụ dân sự”.
Theo Khoản 1 Điều 351 BLDS 2015, “Vi phạm nghĩa vụ là việc bên có nghĩa vụ
không thực hiện nghĩa vụ đúng thời hạn, thực hiện không đầy đủ nghĩa vụ hoặc thực
hiện không đúng nội dung của nghĩa vụ.”
Tác động của sự kiện bất khả kháng
Theo Khoản 2 Điều 351 BLDS 2015, “Trường hợp bên có nghĩa vụ không thực
hiện đúng nghĩa vụ do sự kiện bất khả kháng thì không phải chịu trách nhiệm dân sự,
trừ trường hợp có thỏa thuận khác hoặc pháp luật có quy định khác.”
Trách nhiệm dân sự được thiết lập như một thiết chế pháp lý nền tảng, đóng
vai trò then chốt trong việc đảm bảo �nh nghiêm minh và hiệu lực của các quan hệ
dân sự. Cơ chế này không chỉ tạo nên khuôn khổ pháp lý vững chắc cho các chủ thể
tham gia giao dịch, mà còn góp phần thúc đẩy việc tuân thủ và thực thi các cam kết
một cách tự nguyện và đầy đủ. Trong trường hợp một bên không thực hiện, thực
hiện không đúng hoặc không đầy đủ nghĩa vụ đã cam kết, họ phải gánh chịu trách
nhiệm pháp lý tương ứng đối với bên có quyền lợi bị xâm phạm.
7
Downloaded by Anh Cao Th? Ng?c ([email protected])
lOMoARcPSD|49979241

17. Tuy nhiên, pháp luật cũng quy định về cơ chế miễn trừ trách nhiệm dân sự
trong trường hợp bên vi phạm nghĩa vụ chứng minh được sự tồn tại của các �nh
huống bất khả kháng. Trong những trường hợp này, chủ thể vi phạm được miễn trừ
khỏi việc gánh chịu hậu quả pháp lý phát sinh từ việc không thực hiện hoặc thực hiện
không đúng nghĩa vụ của mình.
1.3.2.3. Hợp đồng thuê khoán tài sản
Định nghĩa
Theo Điều 483 BLDS 2015, “Hợp đồng thuê khoán tài sản là sự thỏa thuận
giữa các bên, theo đó bên cho thuê khoán giao tài sản cho bên thuê khoán để khai
thác công dụng, hưởng hoa lợi, lợi tức thu được từ tài sản thuê khoán và bên thuê
khoán có nghĩa vụ trả �ền thuê.”
Điều luật quy định các quyền và nghĩa vụ cơ bản trong hợp đồng thuê khoán
tài sản. Theo đó, bên cho thuê có nghĩa vụ giao quyền khai thác, hưởng lợi từ tài sản
và có quyền nhận �ền thuê; đồng thời, bên thuê được quyền khai thác, hưởng lợi từ
tài sản với nghĩa vụ thanh toán �ền thuê tương ứng.
Tác động của sự kiện bất khả kháng
Theo Điều 488 BLDS 2015 về trả �ền thuê khoán và phương thức trả, “nếu
hoa lợi, lợi tức bị mất ít nhất là một phần ba do sự kiện bất khả kháng thì bên thuê
khoán có quyền yêu cầu giảm hoặc miễn �ền thuê khoán, trừ trường hợp có thỏa
thuận khác.”
Điều này cũng quy định “Bên thuê khoán phải trả đủ �ền thuê khoán cho dù
không khai thác công dụng tài sản thuê khoán.”
Theo Điều 491 BLDS 2015, “Trong thời hạn thuê khoán gia súc, bên thuê
khoán được hưởng một nửa số gia súc sinh ra và phải chịu một nửa thiệt hại về gia
súc thuê khoán do sự kiện bất khả kháng, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.”
8
Downloaded by Anh Cao Th? Ng?c ([email protected])
lOMoARcPSD|49979241

18. Điều 488 và 491 thể hiện sự cân bằng trong việc bảo vệ quyền lợi của các bên -
vừa đảm bảo bên cho thuê được nhận đủ �ền thuê trong điều kiện bình thường, vừa
bảo vệ bên thuê khỏi thiệt hại quá đáng khi gặp sự kiện bất khả kháng
1.3.2.4. Hợp đồng uỷ quyền
Định nghĩa
Theo Điều 562 BLDS 2015, “Hợp đồng ủy quyền là sự thỏa thuận giữa các bên,
theo đó bên được ủy quyền có nghĩa vụ thực hiện công việc nhân danh bên ủy quyền,
bên ủy quyền chỉ phải trả thù lao nếu có thỏa thuận hoặc pháp luật có quy định.”
Mục đích cơ bản của ủy quyền là bên được ủy quyền sẽ nhân danh bên ủy
quyền để xác lập, thực hiện các giao dịch dân sự vì lợi ích của bên ủy quyền. Quyền
và nghĩa vụ phát sinh từ giao dịch đó đề thuộc về người ủy quyền trong phạm vi, nội
dung ủy quyền. Có nghĩa là, mọi hậu quả pháp lý xảy ra do bên ủy quyền gánh chịu
(trừ trường hợp bên được ủy quyền thực hiện giao dịch vượt ra ngoài phạm vi được
ủy quyền).
Tác động của sự kiện bất khả kháng
Theo Điều 562 BLDS 2015 về trường hợp bên được ủy quyền lại cho người
khác bao gồm “Do sự kiện bất khả kháng nếu không áp dụng ủy quyền lại thì mục
đích xác lập, thực hiện giao dịch dân sự vì lợi ích của người ủy quyền không thể thực
hiện được.”
Khi sự kiện bất khả kháng cản trở việc thực hiện nghĩa vụ của người được ủy
quyền, ảnh hưởng đến quyền lợi của bên ủy quyền, việc ủy quyền lại là giải pháp
nhằm đảm bảo lợi ích của bên ủy quyền ban đầu.
1.3.2.5. Bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng
Định nghĩa
9
Downloaded by Anh Cao Th? Ng?c ([email protected])
lOMoARcPSD|49979241

19. Thiệt hại ngoài hợp đồng được hiểu là những thiệt hại phát sinh giữa các chủ
thể mà các bên không ký kết hợp đồng hoặc có ký kết hợp đồng nhưng thiệt hại xảy
ra không liên quan đến nội dung giao kết hợp đồng. Bồi thường thiệt hại ngoài hợp
đồng được hiểu là loại trách nhiệm bồi thường không phát sinh từ quan hệ hợp đồng
Theo Khoản 1 Điều 584 BLDS 2015 về căn cứ phát sinh trách nhiệm bồi thường
thiệt hại “Người nào có hành vi xâm phạm �nh mạng, sức khỏe, danh dự, nhân
phẩm, uy �n, tài sản, quyền, lợi ích hợp pháp khác của người khác mà gây thiệt hại
thì phải bồi thường, trừ trường hợp Bộ luật này, luật khác có liên quan quy định
khác.”
Tác động của sự kiện bất khả kháng
Theo Khoản 2 Điều 584 BLDS 2015, “Người gây thiệt hại không phải chịu trách
nhiệm bồi thường thiệt hại trong trường hợp thiệt hại phát sinh là do sự kiện bất khả
kháng hoặc hoàn toàn do lỗi của bên bị thiệt hại, trừ trường hợp có thỏa thuận khác
hoặc luật có quy định khác.”
Tương tự như trách nhiệm dân sự do vi phạm nghĩa vụ, chủ thể hành vi xâm
phạm �nh mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, uy �n, tài sản, quyền, lợi ích hợp
pháp khác của người khác mà gây thiệt hại sẽ không phải chịu hậu quả pháp lý phát
sinh nếu chứng minh được sự tồn tại của sự kiện bất khả kháng.
1.3.3. Kết luận
Các quy định về sự kiện bất khả kháng trong Bộ luật Dân sự 2015 được thiết
lập nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các chủ thể khi họ gặp phải những
�nh huống khách quan, không thể dự liệu và vượt quá khả năng khắc phục trong quá
trình thực hiện quan hệ dân sự.
10
Downloaded by Anh Cao Th? Ng?c ([email protected])
lOMoARcPSD|49979241

20. CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT VÀ THỰC TIỄN ÁP DỤNG SỰ KIỆN BẤT KHẢ
KHÁNG TRONG HỢP ĐỒNG DÂN SỰ VÀ HỢP ĐỒNG THƯƠNG MẠI
2.1. Hợp đồng dân sự
2.1.1. Sự kiện bất khả kháng trong hợp đồng dân sự
2.1.1.1 Bản án số 10/2018/DS-ST ngày 19/01/2018 về tranh chấp hợp đồng đặt cọc
1
- Tên bản án: Bản án số 10/2018/DS-ST ngày 19/01/2018 về tranh chấp hợp
đồng đặt cọc của Tòa án nhân dân huyện Đức Hòa, tỉnh Long An.
- Các bên trong vụ án:
+ Nguyên đơn: Bà Nguyễn Thị Kim C, sinh năm 1976.
● Địa chỉ: Ô 6, Khu B, thị trấn Hậu Nghĩa, huyện Đức Hòa, tỉnh Long
An.
+ Bị đơn: Bà Huỳnh Thị T, sinh năm 1974.
● Địa chỉ: Ấp Lập Thành, xã Hòa Khánh Tây, huyện Đức Hòa, tỉnh
Long An;
+ Người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan:
● Ông Lê Hoàng T, sinh năm 1955.
○ Địa chỉ: 405 Lê Quang Sung, phường 9, quận 6, Thành phố
Hồ Chí Minh
● Ông Bùi Văn N, sinh năm 1971.
○ Địa chỉ: Ấp Tân Hòa, xã Đức Lập Hạ, huyện Đức Hòa, tỉnh
Long An.
- Quan hệ pháp luật: Tranh chấp hợp đồng đặt cọc.
- Cấp xét xử: Sơ thẩm.
1
Bản án số: 10/2018/DS-ST ngày 19/01/2018 về tranh chấp hợp đồng đặt cọc của Tòa án nhân dân
Huyện Đức Hòa - Long An.
11
Downloaded by Anh Cao Th? Ng?c ([email protected])
lOMoARcPSD|49979241

21. - Loại vụ việc: Dân sự.
- Tòa án xét xử: Tòa án nhân dân huyện Đức Hòa, tỉnh Long An.
- Thông �n về vụ việc: Bà C và bà T đã lập giấy tay vào ngày 30/5/2017 xác nhận
bà C đã đặt cọc 10.00.00 đồng để mua thửa đất số 259 với giá
370.00.00 đồng. Hai bên thỏa thuận rằng sau khi bà T có sổ đỏ, bà C sẽ
thanh toán số �ền còn lại. Tuy nhiên, do bà C mang thai và phải nhập viện, bà
không thể thông báo cho bà T. Đến tháng 8/2017, bà C phát hiện bà T đã bán
đất cho người khác. Bà T đã trả lại cho bà C 30.00.00 đồng nhưng chỉ đồng ý
trả tổng cộng 50.00.00 đồng cho số �ền cọc, khiến bà C khởi kiện yêu cầu
bà T hoàn trả 70.00.00 đồng còn lại.
- Đánh giá của Tòa án: Hội đồng xét xử nhận định rằng hợp đồng đặt cọc vô
hiệu do không quy định rõ thời hạn thực hiện. Bà T không chứng minh được
đã thông báo cho bà C về việc có sổ đỏ. Bà C không thể liên lạc với bà T do
phải nhập viện, nên được coi là trường hợp bất khả kháng. Tòa án quyết định
chấp nhận yêu cầu của bà C, tuyên bố hợp đồng đặt cọc vô hiệu và buộc bà T
phải trả lại bà C 70.00.00 đồng.
2.1.1.2 Nội dung vụ án
Vào ngày 30/5/2017, bà Nguyễn Thị Kim C và bà Huỳnh Thị T đã lập một giấy
tay xác nhận việc đặt cọc số �ền 10.00.00 đồng cho việc chuyển nhượng thửa đất
số 259, tờ bản đồ số 12-2-4, tọa lạc tại khu A, thị trấn Hậu Nghĩa, huyện Đức Hòa,
tỉnh Long An. Giá trị thửa đất được thỏa thuận là 370.00.00 đồng. Bà T cho biết
rằng giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đang cho người khác mượn, và hai bên
thống nhất rằng khoản �ền còn lại 270.00.00 đồng sẽ được giao khi có sổ đỏ và ra
phòng công chứng để hoàn tất thủ tục chuyển nhượng.
Sau đó, bà C gặp vấn đề sức khỏe trong thai kỳ và phải nhập viện dưỡng thai
mà không thông báo cho bà T. Đến tháng 8 năm 2017, bà C phát hiện rằng bà T đã
bán thửa đất cho người khác. Khi bà C đến yêu cầu bà T trả lại �ền cọc, bà T đồng ý
nhưng nói rằng hiện tại không có đủ �ền, chỉ có thể trả 30.00.00 đồng. Vào tháng
12
Downloaded by Anh Cao Th? Ng?c ([email protected])
lOMoARcPSD|49979241

22. 11 năm 2017, bà T hẹn bà C để trả thêm �ền, nhưng chỉ đưa được 20.00.00 đồng,
và bà T chỉ đồng ý trả tổng cộng 50.00.00 đồng chứ không phải 10.00.00 đồng.
Bà C từ chối nhận số �ền này, vì theo thỏa thuận, bà T phải trả toàn bộ số �ền cọc.
Bà Huỳnh Thị T trình bày rằng sau 15 ngày kể từ ngày ký hợp đồng đặt cọc, bà
đã chuộc được sổ đỏ và đã nhiều lần kêu gọi bà C ra công chứng để thực hiện hợp
đồng. Tuy nhiên, bà C không thể đến vì lý do sức khỏe, và do đó bà T đã quyết định
bán đất cho người khác với giá 40.00.00 đồng. Bà T khẳng định đã giao cho bà C
30.000.00 đồng và sau đó là 20.00.00 đồng, nhưng bà C không chịu ký nhận. Bà T
chỉ đồng ý hoàn trả tổng cộng 50.00.00 đồng.
Liên quan đến vụ án, ông Lê Hoàng T (chồng bà C) cho biết ông đồng �nh với
lời trình bày của bà C, khẳng định rằng bà C đã không �ếp tục thực hiện hợp đồng vì
lý do sức khỏe. Ông Bùi Văn N, người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan khác, cho
rằng �ền mua đất là tài sản riêng của bà C và không có ý kiến tranh chấp với bà T.
Kiểm sát viên đã phát biểu về vụ án, nhận định rằng Tòa án đã thực hiện đầy
đủ quy trình tố tụng. Về nội dung vụ việc, kiểm sát viên đề nghị Hội đồng xét xử chấp
nhận một phần yêu cầu của bà C, ghi nhận sự tự nguyện của bà T trong việc hoàn trả
thêm 20.00.00 đồng, mặc dù bà C không thể �ếp tục thực hiện hợp đồng do lỗi
không thông báo về �nh trạng sức khỏe của mình.
Từ đó, các bên có mặt tại phiên tòa đã có những tranh luận và trình bày ý kiến
của mình, tạo nên bối cảnh pháp lý phức tạp liên quan đến hợp đồng đặt cọc và sự
kiện bất khả kháng.
2.1.2.3. Nhận định của Tòa án
Trong vụ án tranh chấp hợp đồng đặt cọc giữa bà Nguyễn Thị Kim C và bà
Huỳnh Thị T, Tòa án nhân dân huyện Đức Hòa đã đưa ra những nhận định quan trọng
nhằm giải quyết các vấn đề pháp lý liên quan.
Thẩm quyền giải quyết vụ án
13
Downloaded by Anh Cao Th? Ng?c ([email protected])
lOMoARcPSD|49979241

23. Vụ án thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án nhân dân huyện Đức Hòa theo
quy định tại Điều 35 Bộ luật Tố tụng dân sự. Do ông Bùi Văn N, người có quyền lợi và
nghĩa vụ liên quan, yêu cầu xét xử vắng mặt, Hội đồng xét xử đã căn cứ vào Điều 228
Bộ luật Tố tụng dân sự để �ến hành xét xử mà không cần sự có mặt của ông.
Thỏa thuận hợp đồng đặt cọc
Hai bên đã thỏa thuận về việc đặt cọc số �ền 10.00.00 đồng cho việc
chuyển nhượng thửa đất số 259. Theo đó, bà C sẽ thanh toán số �ền còn lại
270.00.00 đồng khi bà T có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và hai bên ra công
chứng để thực hiện hợp đồng. Hội đồng xét xử xác nhận đây là �nh �ết thực tế của
vụ án và không cần chứng minh thêm theo quy định tại Điều 93 Bộ luật Tố tụng dân
sự.
Các vấn đề tranh chấp
Bà T cho rằng sau 15 ngày ký hợp đồng, bà đã chuộc được giấy chứng nhận
quyền sử dụng đất và đã thông báo với bà C để ra công chứng, nhưng bà C đã từ
chối. Ngược lại, bà C cho rằng bà không nhận được thông báo do �nh trạng sức khỏe
yếu và phải nhập viện dưỡng thai, dẫn đến việc không thể liên lạc với bà T. Hội đồng
xét xử đã phân �ch rằng nội dung “Giấy nhận �ền cọc” không quy định rõ thời hạn
để thực hiện hợp đồng, vi phạm quy định tại khoản 1 Điều 328 Bộ luật Dân sự 2015.
Hơn nữa, trong thời gian từ 1/6/2017 đến hết tháng 8/2017, bà C không thể
thực hiện nghĩa vụ của mình do nằm viện, do đó, việc không thực hiện hợp đồng
được xem là trường hợp bất khả kháng, và bà C không phải mất cọc. Từ đó, Tòa án
tuyên bố hợp đồng đặt cọc vô hiệu, yêu cầu bà T phải trả lại toàn bộ số �ền cọc đã
nhận là 10.00.00 đồng. Sau khi trừ đi 30.00.00 đồng bà T đã trả trước đó, bà T
còn phải trả �ếp 70.00.00 đồng cho bà C.
Về án phí
14
Downloaded by Anh Cao Th? Ng?c ([email protected])
lOMoARcPSD|49979241

24. Tòa án quyết định bà T phải nộp án phí theo quy định, bao gồm án phí không
có giá ngạch và án phí có giá ngạch liên quan đến phần �ền phải trả cho bà C.
Thông qua nhận định này, Tòa án đã khẳng định việc áp dụng các quy định
pháp luật và sự cần thiết trong việc bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các bên trong hợp
đồng đặt cọc, đồng thời nêu rõ những nguyên tắc về bất khả kháng trong thực �ễn
áp dụng pháp luật.
2.1.1.4. Quyết định của Tòa án
Căn cứ vào các điều luật và quy định pháp lý sau
- Bộ luật Tố tụng dân sự 2015: Điều 35, Điều 184, Điều 186, Điều 273, Điều 228.
- Bộ luật Dân sự 2015: Điều 117, Điều 122, Điều 131, Điều 156, Điều 328, Điều
468.
- Luật Đất đai 2013: Điều 10, Điều 166.
- Pháp lệnh án phí, lệ phí Tòa án; Nghị quyết 326/2016/UBTVQH2014 ngày 30
tháng 12 năm 2016.
Tuyên xử
- Chấp nhận yêu cầu khởi kiện.
- Tòa án quyết định chấp nhận một phần yêu cầu khởi kiện của bà Nguyễn Thị
Kim C trong vụ tranh chấp hợp đồng đặt cọc với bà Huỳnh Thị T. Cụ thể, Tòa
tuyên bố hợp đồng đặt cọc giữa bà C và bà T, lập ngày 30/5/2017, là vô hiệu.
Bà Huỳnh Thị T phải trả cho bà Nguyễn Thị Kim C số �ền 70.00.00 đồng (Bảy
mươi triệu đồng).
- Tòa cũng áp dụng Điều 468 Bộ luật Dân sự 2015 để �nh lãi suất chậm thi hành
đối với số �ền này.
Về án phí
Bà Huỳnh Thị T phải chịu án phí bao gồm:
15
Downloaded by Anh Cao Th? Ng?c ([email protected])
lOMoARcPSD|49979241

25. - 30.00 đồng án phí tuyên bố vô hiệu hợp đồng đặt cọc.
- 3.50.00 đồng án phí trả �ền cho bà C.
- Tòa án cũng quyết định hoàn lại cho bà C số �ền 1.750.00 đồng theo biên lai
số 1885, ngày 08/12/2017, tại Chi cục thi hành án huyện Đức Hòa.
Quyền kháng cáo
Các đương sự có mặt tại phiên tòa có quyền kháng cáo trong thời hạn
15 ngày kể từ ngày tuyên án. Đối với những đương sự vắng mặt, quyền kháng
cáo sẽ được thực hiện trong thời hạn 15 ngày kể từ ngày nhận bản án hoặc kể
từ khi bản án được niêm yết hợp lệ.
Quy định thi hành án
- Tòa án nhấn mạnh rằng, trong trường hợp bản án hoặc quyết định được thi
hành theo quy định tại Điều 2 Luật Thi hành án dân sự, cả người được thi
hành án và người phải thi hành án đều có quyền thỏa thuận, yêu cầu thi hành
án, tự nguyện thi hành hoặc bị cưỡng chế thi hành án theo quy định. Thời hiệu
thi hành án sẽ được thực hiện theo Điều 30 Luật thi hành án dân sự.
- Quyết định này của Tòa án thể hiện sự tuân thủ pháp luật trong việc bảo vệ
quyền và lợi ích hợp pháp của các bên, đồng thời cung cấp hướng dẫn rõ ràng
về quyền kháng cáo và quy trình thi hành án.
2.1.1.5. Kết luận từ vụ án
Vụ án tranh chấp hợp đồng đặt cọc giữa bà Nguyễn Thị Kim C và bà Huỳnh Thị
T không chỉ phản ánh những vấn đề pháp lý cơ bản trong lĩnh vực hợp đồng dân sự
mà còn nhấn mạnh tầm quan trọng của các điều khoản cụ thể trong hợp đồng. Kết
quả giải quyết vụ án là một minh chứng cho sự cần thiết phải hiểu rõ các quy định
pháp luật, đặc biệt là quy định về sự kiện bất khả kháng.
Sự kiện bất khả kháng được quy định tại Điều 156 Bộ luật Dân sự 2015. Theo
đó, sự kiện bất khả kháng là những sự kiện xảy ra khách quan, ngoài ý muốn của các
16
Downloaded by Anh Cao Th? Ng?c ([email protected])
lOMoARcPSD|49979241

26. bên và không thể lường trước hoặc ngăn chặn. Trong vụ án này, việc bà C phải nhập
viện dưỡng thai đã được xác định là một sự kiện bất khả kháng. Tòa án công nhận
rằng �nh huống này đã ảnh hưởng đến khả năng thực hiện nghĩa vụ thông báo và
giao dịch của bà C với bà T.
Quy định về sự kiện bất khả kháng không chỉ bảo vệ quyền lợi của bên bị ảnh
hưởng mà còn khuyến khích các bên trong hợp đồng cần phải đề ra các điều khoản
rõ ràng để xử lý các �nh huống này. Điều này có thể giúp tránh các tranh chấp không
cần thiết và tạo điều kiện cho việc giải quyết hợp đồng một cách công bằng hơn.
Việc Tòa án tuyên bố hợp đồng đặt cọc vô hiệu đã nhấn mạnh tầm quan trọng
của việc xây dựng hợp đồng một cách rõ ràng và đầy đủ. Theo Điều 328 Bộ luật Dân
sự, hợp đồng cần quy định cụ thể về thời hạn thực hiện, nghĩa vụ và quyền lợi của
các bên. Việc không có quy định rõ ràng trong hợp đồng đã dẫn đến tranh chấp giữa
bà C và bà T, phản ánh một lỗ hổng trong quá trình lập hợp đồng.
Tòa án cũng đã áp dụng Điều 468 về lãi suất chậm thi hành, bảo vệ quyền lợi
hợp pháp của bà C. Việc này không chỉ đảm bảo rằng bà C sẽ nhận lại số �ền cọc cùng
lãi suất hợp lý, mà còn tạo dựng một môi trường pháp lý công bằng cho các bên
trong hợp đồng.
2.1.1.6. Mở rộng vấn đề từ vụ án
Vụ án này còn nhấn mạnh một điều quan trọng đối với các bên tham gia hợp
đồng: Việc thiết lập các điều khoản hợp đồng rõ ràng và cụ thể không chỉ bảo vệ
quyền lợi cá nhân mà còn giảm thiểu khả năng xảy ra tranh chấp. Các bên nên xem
xét việc quy định chi �ết về các �nh huống bất khả kháng trong hợp đồng để có thể
chủ động hơn trong việc xử lý các vấn đề phát sinh.
Bên cạnh đó, trong bối cảnh pháp luật ngày càng phát triển, các bên cần nâng
cao hiểu biết về quy định pháp luật liên quan đến hợp đồng dân sự để xây dựng
những hợp đồng vững chắc và hiệu quả. Điều này không chỉ mang lại lợi ích cho cá
nhân mà còn góp phần vào sự phát triển bền vững của nền kinh tế.
17
Downloaded by Anh Cao Th? Ng?c ([email protected])
lOMoARcPSD|49979241

27. Tóm lại, vụ án tranh chấp giữa bà C và bà T đã giải quyết một tranh chấp cụ
thể, đồng thời mở ra những vấn đề sâu xa hơn về �nh hợp pháp và �nh hợp lý trong
các giao dịch dân sự. Sự kiện bất khả kháng được quy định rõ ràng trong Bộ luật Dân
sự đã cung cấp một cơ sở pháp lý quan trọng, giúp các bên bảo vệ quyền lợi hợp
pháp của mình trong các �nh huống không lường trước.
2.1.2. Sự kiện bất khả kháng trong quan hệ dân sự
Sự kiện bất khả kháng cũng có thể xảy ra ngoài bối cảnh hợp đồng, ví dụ như
trong các quan hệ pháp lý khác (trách nhiệm dân sự, nghĩa vụ pháp lý khác). Trong
trường hợp này, sự kiện này có thể ảnh hưởng đến trách nhiệm pháp lý của các bên,
nhưng không dựa trên cơ sở hợp đồng cụ thể.
2.1.2.1. Bản án số 17/2018/DS-ST ngày 21/11/2018 về tranh chấp bồi thường thiệt
hại tài sản
2
- Tên bản án: Bản án số 17/2018/DS-ST ngày 21/11/2018 về tranh chấp bồi
thường thiệt hại tài sản của Tòa án nhân dân thị xã An Khê - tỉnh Gia Lai.
- Các bên trong vụ án:
+ Nguyên đơn: Bà Đặng Thị N.
● Địa chỉ: Tổ B, phường AP, thị xã AK, tỉnh Gia Lai.
+ Bị đơn: Bà Võ Thị S.
● Địa chỉ: Tổ B, phường AP, thị xã AK, tỉnh Gia Lai.
+ Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan: Ông Nguyễn Văn D.
● Địa chỉ: Tổ B, phường AP, thị xã AK, tỉnh Gia Lai.
- Quan hệ pháp luật: Tranh chấp bồi thường thiệt hại tài sản ngoài hợp đồng.
2
Bản án số: 17/2018/DS-ST ngày 21/11/2018 về tranh chấp bồi thường thiệt hại tài sản của Tòa án
nhân dân Thị Xã An Khê - Gia Lai.
18
Downloaded by Anh Cao Th? Ng?c ([email protected])
lOMoARcPSD|49979241

28. - Cấp xét xử: Sơ thẩm.
- Loại vụ việc: Dân sự.
- Tòa án xét xử: Tòa án nhân dân thị xã An Khê, tỉnh Gia Lai.
- Thông �n về vụ việc: Bà Đặng Thị N yêu cầu bà Võ Thị S bồi thường thiệt hại số
�ền 26.20.00 đồng, bao gồm số �ền đã bỏ ra xây dựng hầm Biôga
(25.00.00 đồng) và �ền ga sử dụng trong một năm (1.20.00 đồng).
Nguyên nhân tranh chấp xuất phát từ việc tường gạch chuồng bò nhà bà S bị
ngã do mưa bão làm vỡ đường ống dẫn phân kết nối từ chuồng heo của bà S
tới hầm Biôga của bà N. Tuy nhiên, bà S không đồng ý bồi thường vì cho rằng
sự cố này là do thiên tai – một sự kiện bất khả kháng, không phải do lỗi của
bà.
- Tòa án đã xem xét các tài liệu, chứng cứ và quá trình tranh tụng tại phiên tòa,
nhận định rằng thiệt hại phát sinh do sự kiện bất khả kháng. Tòa đã tuyên
không chấp nhận yêu cầu bồi thường của bà N, buộc bà phải chịu chi phí tố
tụng và án phí dân sự sơ thẩm.
2.1.2.2. Nội dung vụ án
Vụ án tranh chấp bồi thường thiệt hại về tài sản giữa bà Đặng Thị N (nguyên
đơn) và bà Võ Thị S (bị đơn) được xét xử tại Tòa án nhân dân thị xã An Khê, tỉnh Gia
Lai. Sự việc bắt đầu từ tháng 9/2016 khi một trận mưa bão lớn xảy ra làm đổ tường
gạch chuồng bò nhà bà S. Vụ việc này dẫn đến đường ống dẫn phân từ chuồng heo
xuống hầm Biôga của bà N bị bể.
Nguyên đơn, bà Đặng Thị N, đã yêu cầu bà S khắc phục hậu quả do thiệt hại
gây ra, nhưng gia đình bà S không thực hiện. Bà N không tự khắc phục, với lý do bản
thân không có khả năng sửa chữa và đã bỏ hầm Biôga không sử dụng kể từ đó. Bà N
đã nộp đơn khởi kiện, yêu cầu bà S bồi thường chi phí làm hầm Biôga với mức thiệt
hại tổng cộng là 26.20.00 đồng, gồm 25.00.00 đồng cho chi phí xây dựng hầm
19
Downloaded by Anh Cao Th? Ng?c ([email protected])
lOMoARcPSD|49979241

29. Biôga (xây bằng gạch và bê tông, dung �ch 25m³) và 1.20.00 đồng �ền gas sử dụng
trong một năm.
Lập luận của nguyên đơn: Bà Đặng Thị N trình bày rằng thiệt hại tài sản từ việc
chuồng bò nhà bà S bị sập làm bể đường ống dẫn phân từ chuồng heo xuống hầm
Biôga nhà bà N. Mặc dù đã yêu cầu gia đình bà S khắc phục nhiều lần, nhưng họ
không thực hiện. Điều này khiến bà N phải nộp đơn kiện ra tòa để yêu cầu bồi
thường.
Lập luận của bị đơn: Bà Võ Thị S thừa nhận rằng bức tường chuồng bò nhà
mình bị đổ do mưa bão, dẫn đến hư hỏng đường ống dẫn phân. Tuy nhiên, bà S
khẳng định rằng gia đình bà đã cố gắng sửa chữa nhưng bị bà N từ chối và �ếp tục
gửi đơn khiếu nại lên Ủy ban Nhân dân phường AP. Theo quan điểm của bà S, thiệt
hại là do sự kiện ngoài ý muốn (mưa bão) gây ra, và gia đình bà không có lỗi trong
việc này nên bà không đồng ý bồi thường theo yêu cầu của bà N.
Người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan: Ông Nguyễn Văn D, chồng bà S,
hoàn toàn đồng ý với ý kiến và lập luận của vợ mình, không có ý kiến gì khác.
2.1.2.3. Nhận định của Tòa án
Hội đồng xét xử xác định rằng vụ án tranh chấp về bồi thường thiệt hại ngoài
hợp đồng này nằm trong thẩm quyền giải quyết của Tòa án nhân dân thị xã An Khê,
tỉnh Gia Lai, dựa trên các quy định tại khoản 6 Điều 26, điểm a khoản 1 Điều 35 và
điểm a khoản 1 Điều 39 của Bộ luật Tố tụng dân sự. Nguyên đơn, bà Đặng Thị N, đã
khởi kiện yêu cầu bà Võ Thị S bồi thường thiệt hại về tài sản, cụ thể là chi phí xây
dựng hầm Biôga và �ền ga sử dụng trong một năm, với tổng số �ền 26.20.00
đồng.
Qua việc xem xét tài liệu, chứng cứ và lời khai của các bên tại phiên tòa, Hội
đồng xét xử nhận định rằng:
20
Downloaded by Anh Cao Th? Ng?c ([email protected])
lOMoARcPSD|49979241

30. - Sự kiện gây thiệt hại: Tường gạch chuồng bò của bà S bị đổ và làm vỡ đường
ống dẫn phân từ chuồng heo xuống hầm Biôga của bà N là do mưa bão xảy ra
vào tháng 9/2016. Hội đồng xét xử xác định rằng đây là một sự kiện bất khả
kháng, không do lỗi hay hành vi trái pháp luật của bà S gây ra.
- Trách nhiệm khắc phục: Bà S không chịu trách nhiệm bồi thường vì thiệt hại
xảy ra không do lỗi của bà. Sau khi sự cố xảy ra, bà N cũng không tự khắc phục
và �ếp tục để �nh trạng này kéo dài, dẫn đến hư hỏng hầm Biôga. Đây là một
phần lỗi của bà N trong việc không duy trì và sửa chữa tài sản của mình.
- Cơ sở pháp lý: Theo quy định của pháp luật dân sự về sự kiện bất khả kháng,
bà S không phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại do không có lỗi trong
việc gây ra sự cố.
2.1.2.4. Quyết định của Tòa án
Quyết định của Tòa án trong vụ án bồi thường thiệt hại về tài sản:
Về căn cứ pháp lý
Hội đồng xét xử căn cứ vào các quy định sau:
+ Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015: Khoản 6 Điều 26, điểm a khoản 1
Điều 35, điểm a khoản 1 Điều 39, các Điều 147, 157, 165, khoản 1 Điều
235, và các Điều 266, 273.
+ Bộ luật Dân sự năm 205: Điều 604 và 605.
+ Nghị quyết số 326/2016/UBTVQH14 ngày 30/12/2016 của Ủy ban
Thường vụ Quốc hội, quy định về án phí và lệ phí Tòa án.
Kết quả xét xử
21
Downloaded by Anh Cao Th? Ng?c ([email protected])
lOMoARcPSD|49979241

31. Tòa án tuyên xử như sau: Không chấp nhận yêu cầu khởi kiện của bà Đặng Thị
N về việc buộc bà Võ Thị S phải bồi thường số �ền 26.20.00 đồng (Hai mươi sáu
triệu hai trăm nghìn đồng).
Chi phí tố tụng
Bà Đặng Thị N phải chịu chi phí tố tụng liên quan đến việc xem xét, thẩm định
và định giá tài sản là 2.00.00 đồng. Số �ền này đã được bà N nộp đủ.
Án phí dân sự sơ thẩm
Án phí sơ thẩm: Bà Đặng Thị N phải chịu số �ền án phí dân sự sơ thẩm là
1.310.00 đồng. Số �ền này được trừ vào khoản tạm ứng án phí bà N đã nộp là
655.00 đồng theo biên lai số 001131 ngày 18/12/2017 của Chi cục Thi hành án dân
sự thị xã AK, tỉnh Gia Lai. Do đó, bà N còn phải nộp 655.00 đồng (Sáu trăm năm
mươi lăm nghìn đồng). Bà Võ Thị S không phải chịu án phí dân sự sơ thẩm.
Quyền kháng cáo
Các đương sự có quyền kháng cáo bản án trong thời hạn 15 ngày kể từ ngày
tuyên án (21/11/2018), để yêu cầu Tòa án nhân dân tỉnh Gia Lai xét xử phúc thẩm.
2.1.2.5. Kết luận từ vụ án
Qua vụ án giữa bà Đặng Thị N và bà Võ Thị S, Tòa án đã không chấp nhận yêu
cầu bồi thường của bà N với lý do thiệt hại phát sinh từ sự kiện bất khả kháng (trong
trường hợp này là mưa bão). Điều này phản ánh sự áp dụng quy định pháp luật về
trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng theo Bộ luật Dân sự Việt Nam. Tòa
án kết luận rằng thiệt hại do thiên tai không phải do lỗi của người bị yêu cầu bồi
thường (bà S) gây ra, do đó không phát sinh trách nhiệm bồi thường.
Vụ án giữa bà Đặng Thị N và bà Võ Thị S đã đi đến một quyết định quan trọng
liên quan đến việc bồi thường thiệt hại tài sản do sự kiện bất khả kháng. Mặc dù
không có hợp đồng cụ thể giữa các bên, Tòa án vẫn áp dụng các quy định của Bộ luật
22
Downloaded by Anh Cao Th? Ng?c ([email protected])
lOMoARcPSD|49979241

32. Dân sự để giải quyết tranh chấp, từ đó khẳng định rằng trách nhiệm bồi thường thiệt
hại không chỉ áp dụng trong phạm vi hợp đồng mà còn trong các �nh huống ngoài
hợp đồng.
Theo Điều 156 Bộ luật Dân sự 2015, sự kiện bất khả kháng được hiểu là các sự
kiện xảy ra ngoài khả năng kiểm soát của các bên, không thể lường trước được, dẫn
đến việc một bên không thực hiện được nghĩa vụ của mình. Trong trường hợp này,
mưa bão đã làm tường chuồng bò của bà S đổ sập, gây ra thiệt hại cho hầm Biôga
của bà N. Tòa án đã xác định rằng bà S không có lỗi trong việc này, do đó, bà không
phải chịu trách nhiệm bồi thường.
Việc xác định mưa bão là sự kiện bất khả kháng có ý nghĩa quan trọng, vì nó
nhấn mạnh rằng trách nhiệm bồi thường thiệt hại không chỉ phụ thuộc vào hành vi
trái pháp luật mà còn liên quan đến các yếu tố khách quan. Điều này củng cố nguyên
tắc pháp lý rằng trong những trường hợp không thể lường trước, các bên không thể
bị coi là có lỗi và do đó, không phải bồi thường.
2.1.2.6. Mở rộng vấn đề từ vụ án
Vụ án này cho thấy rằng ngay cả khi không có hợp đồng, các bên vẫn phải tuân
thủ các quy định của Bộ luật Dân sự liên quan đến nghĩa vụ và trách nhiệm bồi
thường thiệt hại. Điều này có nghĩa là, trong mối quan hệ dân sự, các bên cần hiểu
rằng nghĩa vụ bồi thường thiệt hại có thể phát sinh từ nhiều nguồn khác nhau, không
chỉ từ hợp đồng.
Một bài học quan trọng từ vụ án này là các cá nhân và tổ chức nên cân nhắc
kỹ lưỡng về việc bảo vệ tài sản và lường trước những rủi ro có thể xảy ra. Họ cũng
nên có các biện pháp phòng ngừa, chẳng hạn như bảo hiểm tài sản hoặc lập kế hoạch
ứng phó với thiên tai, để giảm thiểu thiệt hại có thể xảy ra do sự kiện bất khả kháng.
Tóm lại, vụ án bồi thường thiệt hại giữa bà Đặng Thị N và bà Võ Thị S đã đưa
ra những vấn đề pháp lý quan trọng về trách nhiệm bồi thường thiệt hại trong các
�nh huống ngoài hợp đồng. Quyết định của Tòa án nhấn mạnh rằng các quy định
23
Downloaded by Anh Cao Th? Ng?c ([email protected])
lOMoARcPSD|49979241

33. trong Bộ luật Dân sự có thể được áp dụng trong nhiều hoàn cảnh khác nhau, không
chỉ giới hạn trong các hợp đồng. Việc thấu hiểu các quy định này giúp các bên có cái
nhìn rõ ràng hơn về quyền lợi và nghĩa vụ của mình trong các giao dịch dân sự, từ đó
xây dựng một môi trường pháp lý vững chắc và công bằng hơn.
2.2. Hợp đồng thương mại
2.2.1. Bản án số 07/2018 KDTM-PT ngày 23/11/2018 về “ Tranh chấp mua bán” của
Tòa án nhân dân tỉnh Tây Ninh
3
- Tên bản án: Bản án về tranh chấp hợp đồng mua bán số �/2018/KDTM-PT.
- Các bên trong vụ án:
+ Nguyên đơn: Công ty Cổ phần B.
● Địa chỉ: Số 443 đường L, p8, quận T, Thành phố Hồ Chí Minh;
● Người đại diện hợp pháp của nguyên đơn: Ông Trương Phú C,
Chức vụ: Tổng Giám đốc.
● Người đại diện theo ủy quyền của nguyên đơn: Anh Lý Thành N,
sinh năm 1995; cư trú tại: Số 441/15B đường Đ, p 25, quận B,
Thành phố Hồ Chí Minh, có mặt.
● Người bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của nguyên đơn: Luật sư
Tô Đình H – Văn phòng luật sư Tô Đình H thuộc Đoàn luật sư
Thành phố Hồ Chí Minh.
+ Bị đơn: Công ty Trách nhiệm hữu hạn SN.
● Địa chỉ: Tổ �, ấp H, xã H, huyện T, tỉnh Tây Ninh.
+ Người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan:
● Người đại diện theo pháp luật của bị đơn: Ông Nguyễn Thanh L,
Chức vụ: Giám đốc.
3
Bản án số: 07/2018/KDTM-PT về tranh chấp hợp đồng mua bán của Tòa án nhân dân Tây Ninh.
24
Downloaded by Anh Cao Th? Ng?c ([email protected])
lOMoARcPSD|49979241

34. ● Người đại diện theo ủy quyền của bị đơn: Ông Lê Khắc C, sinh
năm 1979; cư trú tại: Tầng 46 B, số 02 H, p B, Quận K, Thành phố
Hồ Chí Minh.
+ Người kháng cáo: Nguyên đơn Công ty Cổ phần B.
+ Viện Kiểm sát kháng nghị: Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân huyện
Tân Biên, tỉnh Tây Ninh.
- Quan hệ pháp luật: Thương mại.
- Cấp xét xử: Phúc thẩm.
- Loại vụ việc: Dân sự .
- Tòa án xét xử: Tòa án nhân dân tỉnh Tây Ninh xét xử phúc thẩm.
- Thông �n về vụ việc: Công ty B yêu cầu Công ty SN phải chịu phạt vi phạm và
bồi thường thiệt hại do vi phạm hợp đồng tổng cộng 2,03 tỷ đồng. Công ty SN
không đồng ý bồi thường, cho rằng dịch bệnh là trường hợp bất khả kháng
Công ty SN cũng bị thiệt hại.
Bản án sơ thẩm: Tòa án tuyên bố chấp nhận một phần yêu cầu khởi kiện Công
ty B, buộc Công ty SN trả cho Công ty B 280 triệu đồng. Đồng thời, Tòa án
không chấp nhận yêu cầu khởi kiện của Công ty B đối với số �ền 1 tỷ 750 triệu
đồng.
- Công ty B kháng cáo, yêu cầu xem xét chấp yêu cầu bồi thường 1 tỷ 750 triệu
đồng.
2.2.1.1. Nội dung vụ án
Ngày 02/01/2017, Công ty Cổ phần B (gọi tắt là Công ty B) và Công ty Trách
nhiệm hữu hạn SN (gọi tắt là Công ty SN) ký Hợp đồng nguyên tắc số 006/BBC-
SAMNHUT/2017 (gọi tắt là Hợp đồng số 06), trong đó Công ty SN đồng ý cung cấp
�nh bột khoai mì cho Công ty B theo chất lượng, số lượng, đơn giá, và thời gian giao
25
Downloaded by Anh Cao Th? Ng?c ([email protected])
lOMoARcPSD|49979241

35. hàng đã thỏa thuận. Hợp đồng quy định mức phạt vi phạm là 8% giá trị của phần
nghĩa vụ không được thực hiện.
Theo đơn khởi kiện 18/10/2018 lời trình bày của nguyên đơn Công ty Cổ
phần B
Ngày 21/8/2017, Công ty B có Đơn đặt hàng số 22496 với nội dung: Công ty B
đặt mua 50.00 kg �nh bột khoai mì, đơn giá 7.00 đồng/kg, trị giá lô hàng
3.500.00.00 đồng, đơn đặt hàng đã được Công ty SN ký xác nhận. Hai bên thống
nhất về số lượng hàng hóa, đơn giá và thời gian giao hàng, việc giao hàng thành từng
đợt sẽ được thực hiện theo thông báo giao hàng của Công ty B. Và theo thỏa thuận
đã đề cập tại Phụ lục hợp đồng số 2, thời gian giao hàng của Công ty SN diễn ra từ
ngày 01/10/2017 đến ngày 31/12/2017.
Ngày 14/10/2017, Công ty B có thông báo yêu cầu Công ty SN thực hiện giao
hàng cho nhu cầu tháng 10/2017 là 150 tấn �nh bột khoai mì vào các ngày 17, 21, 25,
26, 30 tháng 10 năm 2017, mỗi ngày giao 30 tấn. Tuy nhiên, Công ty SN xác nhận tại
thông báo trên của Công ty B về việc không đáp ứng được đơn hàng. Cụ thể ngày
17/10/2017, Công ty SN gửi thông báo số 01/TB- SN, xác nhận với Công ty B về việc
không đáp ứng được đơn hàng vì lý do dịch bệnh “khảm lá khoai mì”. Thời điểm này
Công ty SN gặp nhiều khó khăn do nguồn nguyên liệu đầu vào để phục vụ sản xuất.
Công ty B cho rằng việc Công ty SN không giao hàng là hành vi vi phạm hợp
đồng. Do đó, vào ngày 01/11/2017, Công ty B có văn bản số 04091/2017/BBC/VB gửi
Công ty SN yêu cầu thực hiện hợp đồng, trường hợp Công ty SN không thực hiện
nghĩa vụ thì phải bồi thường thiệt hại, chịu phạt vi phạm nhưng Công ty SN vẫn
không thực hiện.
Để có nguyên liệu kịp sản xuất trong mùa vụ cao điểm phục vụ Tết Nguyên
Đán năm 2017, Công ty B đã phải mua hàng của Công ty khác trong thời gian gấp với
giá cao để thay thế, cụ thể ngày 20/11/2017, Công ty B đã ký hợp đồng mua 50.00
kg �nh bột khoai mì với mức giá 10.50 đồng/kg, trị giá lô hàng 5.250.00.00 đồng
26
Downloaded by Anh Cao Th? Ng?c ([email protected])
lOMoARcPSD|49979241

36. (giá chưa bao gồm thuế VAT). Công ty B cho rằng việc không giao hàng của Công ty
SN là vi phạm hợp đồng, gây thiệt hại tài chính cho Công ty B do phải mua từ nhà
cung cấp khác (Công ty HD) với giá cao hơn (10.50 đồng/kg), dẫn đến chênh lệch chi
phí 1.750.00.00 đồng.
- Công ty B yêu cầu Công ty SN phải chịu phạt vi phạm và bồi thường thiệt hại
do vi phạm hợp đồng, cụ thể:
+ Tiền phạt vi phạm hợp đồng theo thỏa thuận tại Điều VIII Hợp đồng
nguyên tắc số 06: 50.00 kg �nh bột khoai mì x 7.00 đồng/kg x 8% =
280.00.00 đồng;
+ Tiền bồi thường thiệt hại về chênh lệch giá: (10.50 đồng - 7.00 đồng)
x 50.00 kg = 1.750.00.00 đồng.
Tổng cộng: 2.030.00.00 (Hai tỉ không trăm ba mươi triệu) đồng.
Phản hồi Công ty SN
Ngày 21/9/2017, Công ty SN có nhận được đơn hàng số 22496 của Công ty B.
Nhưng do dịch bệnh “khảm lá cây khoai mì” là sự kiện bất khả kháng, khiến giá
nguyên liệu đầu vào tăng cao và gây khó khăn trong việc cung cấp hàng. Ngày 26/9/
2017, Công ty SN có nguồn hàng và mong muốn giao hàng cho Công ty B nhưng đề
nghị Công ty B hỗ trợ tăng giá từ 7.00 đồng/kg lên 9.50 đồng/kg, nhưng Công ty B
không đồng ý.
Công ty SN cho rằng yêu cầu bồi thường thiệt hại và chấm dứt hợp đồng của
Công ty B là vô lý vì hợp đồng vẫn còn thời hạn (đến ngày 31/12/2017).
Bản án sơ thẩm quyết định
Căn cứ vào các Điều 24, 37, 52, 295, 305; khoản 3 Điều 317 Luật Thương mại:
27
Downloaded by Anh Cao Th? Ng?c ([email protected])
lOMoARcPSD|49979241

37. + Chấp nhận một phần yêu cầu khởi kiện của Công ty B đối với Công ty
SN về việc yêu cầu phạt vi phạm hợp đồng. Buộc Công ty SN trả cho
Công ty Cổ phần B số �ền 280.00.00 (Hai trăm tám mươi triệu) đồng.
+ Không chấp nhận yêu cầu khởi kiện của Công ty B yêu cầu Công ty SN
bồi thường thiệt hại số �ền 1.750.00.00 (Một tỷ bảy trăm năm mươi
triệu) đồng.
Sự việc kháng cáo
Ngày 10/8/2018, Công ty B kháng cáo đề nghị cấp phúc thẩm xem xét chấp
nhận yêu cầu khởi kiện của Công ty B yêu cầu Công ty SN bồi thường thiệt hại số �ền
1.750.00.00 đồng.
Ngày 15/8/2018, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân huyện Tân Biên, tỉnh Tây
Ninh có Quyết định kháng nghị số 233/2018/QĐKNPT-VKS-KDTM kháng nghị một
phần đối với bản án số 03/2018/KDTM-ST về bồi thường thiệt hại do không thực hiện
hợp đồng mua bán hàng hóa và phần án phí theo nghĩa vụ thực tế của các đương sự
phải chịu.
Tại phiên tòa, Công ty B giảm yêu cầu đền bù, chỉ yêu cầu Công ty SN chịu phạt
vi phạm và bồi thường thiệt hại tổng cộng 80 triệu đồng. Công ty SN đồng ý với mức
phạt và bồi thường này, chấp nhận thanh toán cho Công ty B tổng cộng 80 triệu
đồng.
2.2.1.2. Nhận định của Tòa án
Tại phiên tòa phúc thẩm, các bên đương sự thỏa thuận với nhau về việc giải
quyết vụ án.
1. Công ty SN đồng ý trả cho Công ty B số �ền phạt vi phạm hợp đồng và
bồi thường thiệt hại của hợp đồng, tổng cộng số �ền là 80.00.00
đồng. Ghi nhận Công ty B đã nhận xong số �ền tại Tòa.
28
Downloaded by Anh Cao Th? Ng?c ([email protected])
lOMoARcPSD|49979241

38. 2. Về án phí kinh doanh thương mại: Công ty SN chịu án phí kinh doanh
thương mại sơ thẩm 36.00.00 đồng, Công ty B chịu án phí phúc thẩm
2.00.00 đồng theo quy định tại Điều 26, khoản 5 Điều 29 Nghị quyết
326/2016/UBTVQH14.
2.2.1.3. Quyết định của Tòa án
Căn cứ vào Điều 300; khoản 2 Điều 308 Bộ luật Tố tụng dân sự;
1/ Công nhận sự thỏa thuận của Công ty Cổ phần B và Công ty Trách nhiệm
hữu hạn SN.
Sửa bản án kinh doanh thương mại sơ thẩm số 03/2018/KDTM-ST ngày 01
tháng 8 năm 2018 của Tòa án nhân dân huyện Tân Biên, tỉnh Tây Ninh.
2/ Sự thỏa thuận của các đương sự cụ thể như sau:
- Công ty Trách nhiệm hữu hạn SN có trách nhiệm trả cho Công ty Cổ phần B
�ền phạt vi phạm hợp đồng và �ền bồi thường thiệt hại, tổng cộng số �ền
80.00.00 đồng (Tám trăm triệu đồng). Ghi nhận Công ty Cổ phần B đã nhận
xong số �ền trên tại Tòa
+ Về án phí kinh doanh thương mại:
Án phí sơ thẩm: Công ty Trách nhiệm hữu hạn SN phải chịu 36.00.00
đồng.
Án phí phúc thẩm: Công ty Cổ phần B phải chịu án 2.00.00 đồng.
2.2.1.4. Phân �ch, bình luận bản án
Tính pháp lý của sự kiện bất khả kháng:
Áp dụng khoản 1 Điều 156 Bộ luật Dân sự 2015 và điểm b khoản 1 Điều 295
miễn trách nhiệm với sự kiện bất khả kháng vào vụ án, đối với một Công ty chuyên
sản xuất nông sản như Công ty SN, việc dịch bệnh ảnh hưởng đến nguồn cung
nguyên liệu không phải là hoàn toàn bất ngờ. Các dịch bệnh thực vật, đặc biệt là
29
Downloaded by Anh Cao Th? Ng?c ([email protected])
lOMoARcPSD|49979241

39. khảm lá khoai mì, có thể xảy ra thường xuyên và ảnh hưởng đến chuỗi cung ứng
hàng năm. Với kinh nghiệm và chuyên môn trong lĩnh vực, Công ty SN hoàn toàn có
khả năng dự đoán trước rủi ro và không chủ động trong việc đưa ra biện pháp thay
thế khiến cho sự việc bất khả kháng là không hợp lý.
Đối với yêu cầu của Công ty B
Công ty B yêu cầu Công ty SN phải chịu phạt vi phạm và bồi thường thiệt hại
do vi phạm hợp đồng. Áp dụng Điều 418 Bộ luật Dân sự 2015 và Điều 30, 301 Bộ
luật Thương mại 205, Công ty B và Công ty SN đã có thỏa thuận trước khi hành vi vi
phạm xảy ra và về việc phạt vi phạm (trong hợp đồng thỏa thuận 8% giá trị hợp đồng
bị vi phạm). Bên cạnh đó hành vi không giao hàng của Công ty SN là hành vi vi phạm
hợp đồng, cụ thể bằng chứng minh: ngày 01/11/2017 Công ty B có văn bản gửi Công
ty SN yêu cầu thực hiện hợp đồng, sau đó Công ty SN vẫn không thực hiện nghĩa vụ
giao hàng. Vì vậy Công ty B hoàn toàn đủ điều kiện để áp dụng phạt vi phạm đối với
hành vi vi phạm hợp đồng cụ thể không giao hàng đúng như thỏa thuận của Công ty
SN.
Mức phạt do vi phạm hợp đồng
Áp dụng khoản 2 Điều 3�, Công ty B và Công ty SN có thỏa thuận phạt vi
phạm do đó Công ty B có quyền áp dụng cả chế tài phạt vi phạm và buộc bồi thường
thiệt hại. Do mức phạt vi phạm 8% giá trị hợp đồng quy ra là 280.00.00 không đủ
để bồi thường so với giá trị tổn thất mà Công ty B phải chịu. Vì vậy, Công ty B có
quyền yêu cầu phạt vi phạm và bồi thường thiệt hại do vi phạm hợp đồng đối với
Công ty SN.
Áp dụng Điều 302 Bộ luật Thương mại 205 và khoản 2 Điều 419 Bộ luật Dân
sự 2015, dựa vào đặc điểm mục đích bù đắp những thiệt hại và bên bị vi phạm đáng
được hưởng từ hợp đồng để không kéo hẳn lợi ích lệch 1 bên, như vậy Công ty B
được yêu cầu mức phạt vi phạm và bồi thường thiệt hại đối với Công ty SN, cụ thể:
30
Downloaded by Anh Cao Th? Ng?c ([email protected])
lOMoARcPSD|49979241

40. Tiền phạt vi phạm hợp đồng theo thỏa thuận 50.00 kg �nh bột khoai mì x
7.000 đồng/kg x 8% = 280.00.00 đồng;
Giá sắn nguyên liệu (trữ bột 30%) từ tháng 1/2017 đến tháng 1/2018
(đồng/kg)
Dựa vào biểu đồ trên có thể thấy rằng dịch bệnh khảm lá khoai ảnh hưởng
đến giá nguyên liệu sản xuất �nh bột khoai mì tăng, dẫn đến giá của �nh bột khoai
mì trên thị trường có sự biến động tăng mạnh sau so với thời gian thỏa thuận mức
giá là 7.00 kg vào ngày 21/8/2017.
Tiền bồi thường thiệt hại về chênh lệch giá: (10.50 đồng - 9.50 đồng) x
500.00 kg = 50.00.00.00 đồng.
Tổng cộng: 780.00.00 đồng
Đối với phản hồi Công ty C
Áp dụng điểm b khoản 1 Điều 294 Bộ luật Thương mại 205, như đã phân �ch
ở trên sự kiện “Dịch bệnh khảm lá khoai mì” không là sự kiện bất khả kháng để Công
ty SN áp dụng miễn trách nhiệm đối với hành vi vi phạm. Vì vậy, hành vi không giao
31
Downloaded by Anh Cao Th? Ng?c ([email protected])
lOMoARcPSD|49979241

41. hàng của Công ty SN là hành vi vi phạm hợp đồng, Công ty SN phải chịu trách nhiệm
bồi thường phạt vi phạm hợp đồng
Công ty SN không đồng ý với yêu cầu phạt vi phạm và từ chối yêu cầu bồi
thường hợp đồng vì hợp đồng không có Điều khoản bồi thường và vì đây là sự kiện
bất khả kháng. Áp dụng Điều 302 Bộ luật Thương mại 205 và khoản 2 Điều 419 Bộ
luật Dân sự, như giải thích ở trên thì Công ty SN có trách nhiệm phải chịu thêm khoản
bồi thường hợp đồng do không thực hiện nghĩa vụ giao hàng như thỏa thuận tới
Công ty B.
Công ty SN cho rằng yêu cầu bồi thường thiệt hại và chấm dứt hợp đồng của
Công ty B là vô lý vì hợp đồng vẫn còn thời hạn (đến ngày 31/12/2017). Áp dụng
khoản 1 Điều 423 Bộ luật Dân sự, Công ty B có quyền hủy bỏ hợp đồng với Công ty
SN do Công ty SN đã không thực hiện nghĩa vụ như đã thỏa thuận.
Phán quyết tòa án sơ thẩm
Tòa án quyết định chấp nhận một phần yêu cầu khởi kiện của Công ty B, buộc
Công ty SN trả cho Công ty B 280.00.00 đồng, không chấp nhận yêu cầu khởi kiện
đối với 1.750.00.00 đồng. Áp dụng Điều 302 Bộ luật Thương mại 205 và khoản 2
Điều 419 Bộ luật Dân sự, đối với quyết định của tòa án cấp sơ thẩm là chỉ phạt vi
phạm hợp đồng buộc Công ty SN trả cho Công ty B với số �ền 280.00.00 đồng.
Như đã phân �ch ở trên mức phạt này không đủ để bồi thường so với giá trị thiệt mà
Công ty B phải chịu.
Phán quyết tòa án phúc thẩm
Tòa án công nhận thỏa thuận của các bên, sửa lại bản án sơ thẩm. Công ty SN
đồng ý trả cho Công ty B số �ền phạt vi phạm và bồi thường thiệt hại tổng cộng là
800.00.00 đồng. Áp dụng Điều 302 Bộ luật Thương mại 205 và khoản 2 Điều 419
Bộ luật Dân sự, và dựa vào hồ sơ vụ án thẩm tra cùng ý kiến kiểm soát viên thì mức
phạt này là hoàn toàn hợp lý, đáp ứng mục đích bù đắp thiệt hại và bên bị vi phạm
phải chịu.
32
Downloaded by Anh Cao Th? Ng?c ([email protected])
lOMoARcPSD|49979241

42. Kết luận từ vụ án
Việc xác minh sự kiện bất khả kháng trong vụ án này không chỉ ảnh hưởng đến
kết quả tranh chấp mà còn phản ánh trách nhiệm của các bên trong việc thực hiện
hợp đồng.
Các doanh nghiệp phải chủ động lường trước rủi ro và có biện pháp ứng phó
những rủi ro xảy ra trong quá trình thực hiện nghĩa vụ để giảm thiểu thiệt hại có thể
xảy ra do sự kiện bất khả kháng.
2.3. Mở rộng vấn đề: Câu chuyện thực tế Bão Yagi có được coi là sự kiện bất khả
kháng đối với doanh nghiệp hay không?
Cơn bão số 3 (bão Yagi) vừa qua đã để lại nhiều thiệt hại nghiêm trọng cho các
tỉnh miền Bắc Việt Nam, gây ra những gián đoạn không nhỏ trong các hoạt động
thương mại và kinh doanh. Đứng trước những thiệt hại đó, nhiều doanh nghiệp bắt
đầu đặt ra câu hỏi: Liệu bão Yagi có được coi là một sự kiện bất khả kháng theo quy
định pháp luật Việt Nam? Nếu có, doanh nghiệp có thể dựa vào đó để miễn trừ trách
nhiệm đối với các bên liên quan trong hợp đồng thương mại.
Để xem xét trả lời vấn đề này chúng ta xem qua một trong những vụ kiện
nhức nhối nhất hiện nay:
2.3.1. Vụ án "bồi thường thiệt hại theo hợp đồng vận chuyển” được TAND huyện
Thanh Trì thụ lý
4
Nội dung vụ kiện
Ngày 1/1/2019, Công ty Phương Anh ký Hợp đồng vận chuyển hàng hóa với
Công ty Vinafco: Có trách nhiệm bố trí đầy đủ phương �ện vận tải, vỏ container, có
mặt tại nơi đóng hàng đúng thời gian; giao hàng đúng �ến độ; vận chuyển hàng hóa
từ kho đến kho an toàn.
4
Thanh Lam, 18/09/2024, Kiện công ty vận chuyển đòi bồi thường vụ rơi 42 ôtô xuống biển,
VnExpress. Truy cập ngày 03/11/2024 từ: h�ps://vnexpress.net/kien-cong-ty-van-tai-doi-boi-thuong-
vu-roi-42-oto-xuong-bien-4793761.html
33
Downloaded by Anh Cao Th? Ng?c ([email protected])
lOMoARcPSD|49979241

43. 8h ngày 20/12/2023, tàu của Vinafco vận chuyển 15 container chứa 45 ôtô
mới nguyên chiếc của Phương Anh rời Cảng Chùa Vẽ (Hải Phòng), đích đến là cảng
Bến Nghé (TP HCM).
12h ngày 22/12/2023, tàu cập cầu Cảng Tiên Sa (Đà Nẵng) để dỡ và xếp hàng
và 17h30 cùng ngày �ếp tục hành trình. Khoảng 21h tối đó, khi di chuyển qua Cù Lao
Chàm, 37 container rơi xuống biển. Trong số này có 14 container của Công ty Phương
Anh, ngoài ra một container cũng bị xô lệch, móp méo.
3 ngày sau, phía Phương Anh gửi thông báo tổn thất, yêu cầu Vinafco bồi
thường hơn 37 tỷ đồng cho 14 container, bên trong có 42 ô tô điện rơi xuống biển; 1
container bên trong có 3 ô tô bị va đập, hư hỏng. Công ty Phương Anh sau đó khởi
kiện với lý do chưa nhận được bất kỳ thông báo nào về trách nhiệm bồi thường thiệt
hại từ Vinafco. Nguyên đơn yêu cầu được bồi thường thiệt hại cùng lãi chậm trả,
tổng cộng hơn 38 tỷ đồng.
Theo bị đơn Công ty Vinafco
Công ty Vinafco cho rằng nguyên nhân dẫn đến tai nạn/sự cố rơi các container
xuống biển được chuyên chở trên tàu là sự kiện bất khả kháng nên được miễn hoàn
toàn trách nhiệm đối với tổn thất hàng hóa. Vinafco đưa ra căn cứ, bởi Đài khí tượng
thủy văn khu vực Nam Bộ thuộc Tổng cục Khí tượng Thủy văn đã có công văn khẳng
định: “Vào khoảng thời gian từ 19h0 ngày 22 đến 7h0 ngày 23/12/2023 có mưa,
mưa vừa. Gió đông bắc cấp 6-7, độ cao sóng dao động trong khoảng 1.75-4.0m”
Theo nguyên đơn Công ty Phương Anh
Theo đại diện Công ty Phương Anh, Báo cáo giám định sơ bộ ngày
25/12/2023, Báo cáo giám định �ếp theo lần 1 ngày 12/3/2024, Báo cáo giám định
�ếp theo lần 2 ngày 14/5/2024 của Công ty cổ phần Giám định Phương Bắc Hà Nội
(Nori Hà Nội) kết luận nguyên nhân dẫn đến tổn thất đối với lô hàng xe ô tô xếp
trong các container thuộc vận đơn 30/MVN-715HS của Công ty Phương Anh được
vận chuyển trên tàu Morning Vinafco là “hậu quả do thiết bị chằng buộc container
34
Downloaded by Anh Cao Th? Ng?c ([email protected])
lOMoARcPSD|49979241

44. trên tàu có �nh trạng kém, không đảm bảo việc chẳng giữ an toàn cho hàng hóa khi
tàu hành trình trong điều kiện thời �ết có sóng gió cấp 6, cấp 7”.
Hiện vẫn chưa có phán quyết của tòa án về vụ kiện này.
2.3.1.1. Nhận xét, bình luận vụ kiện
Áp dụng khoản 1 Điều 156 Bộ luật Dân sự 2015 và điểm b khoản 1 Điều 295
miễn trách nhiệm với sự kiện bất khả kháng vào vụ án “Sự kiện bất khả kháng là một
sự kiện xảy ra khách quan, không thể lường trước và không thể khắc phục, mặc dù
đã áp dụng mọi biện pháp cần thiết”.
Đối với Công ty chuyên về cung cấp dịch vụ kho vận & Logis�cs với 35 năm
kinh nghiệm như Công ty Vinafco, thì Công ty hoàn toàn có thể dự báo trước các rủi
ro về vấn đề thời �ết khắc nghiệt ảnh hưởng đến hàng hóa mà Công ty có trách
nhiệm vận chuyển trên biển. Công ty có trách nhiệm chủ động dự phòng các điều
kiện an toàn cho hàng hóa trong điều kiện thời �ết xấu thường gặp trên biển. Đây là
biện pháp phòng ngừa mà Vinafco có khả năng thực hiện, không hoàn toàn nằm
ngoài tầm kiểm soát của họ
Theo kết quả kiểm định “hệ thống chằng buộc container trên tàu Morning
Vinafco có �nh trạng kém, không đáp ứng yêu cầu an toàn trong điều kiện thời �ết
xấu”. Chung ta có thể thấy rằng Vinafco đã không triển khai các biện pháp cần thiết
có thể áp dụng trước sự kiện xảy ra như sửa chữa, thay thế các thiết bị chằng buộc
container trên tàu khi có �nh trạng kém để đảm bảo việc giữ an toàn cho hàng hóa
khi tàu di chuyển khi thời �ết xấu.
Áp dụng Điều 437 Bộ luật Dân sự 2015, Công ty Vinafco có thể bị có khả năng
phải chịu trách nhiệm bồi thường cho Công ty Phương Anh do vi phạm trách nhiệm
giao hàng không đúng số lượng, nếu bị tòa tuyên lỗi thuộc về các điều kiện tàu và
container của Vinafco không đảm bảo. Trừ khi Công ty đưa thêm chứng minh đầy đủ
rằng họ đã thực hiện mọi biện pháp bảo vệ hàng hóa cần thiết và thiệt hại thực sự
nằm ngoài khả năng kiểm soát.
35
Downloaded by Anh Cao Th? Ng?c ([email protected])
lOMoARcPSD|49979241

45. 2.3.1.2. Kết luận
Tác động biến đổi thời �ết khắc nghiệt như bão, lũ cụ thể là bão Yagi có thể
được coi là một sự kiện bất khả kháng do tác động không thể kiểm soát mà nó gây ra,
gián đoạn hoạt động kinh doanh. Tuy nhiên, để đảm bảo rằng Điều này được chấp
nhận theo pháp luật, doanh nghiệp cần chứng minh đã nỗ lực tối đa trong việc khắc
phục hậu quả, bao gồm các biện pháp phòng ngừa và giảm thiểu thiệt hại. Đồng thời,
việc chuẩn bị kỹ lưỡng các Điều khoản hợp đồng trước những sự cố thiên tai là yếu
tố then chốt giúp doanh nghiệp giảm thiểu rủi ro pháp lý, bảo vệ quyền lợi, và sẵn
sàng ứng phó với các �nh huống bất ngờ.
2.4. Áp dụng sự kiện bất khả kháng trong hợp đồng thương mại
Để tránh, giảm thiểu tranh chấp pháp lý sau những sự kiện bất khả kháng như
bão, lũ, hoặc dịch Covid, doanh nghiệp nên chuẩn bị kỹ lưỡng về mặt pháp lý ngay từ
khi ký kết hợp đồng. Cụ thể, cần chú ý đến Điều khoản sự kiện bất khả kháng, định
nghĩa rõ ràng và chi �ết những sự kiện nào được coi là bất khả kháng. Ngoài ra, hợp
đồng cũng nên quy định cụ thể các bước xử lý khi xảy ra sự kiện này, như việc thông
báo cho bên còn lại, cách thức bồi thường hoặc miễn trừ trách nhiệm.
Khi sự kiện bất khả kháng xảy ra, doanh nghiệp cần tuân thủ đúng quy định
của pháp luật và hợp đồng để đảm bảo đáp ứng các điều kiện miễn trừ trách nhiệm
hoặc yêu cầu bảo hiểm, cụ thể như sau:
- Phải thông báo kịp thời cho bên còn lại: doanh nghiệp thông báo kịp thời cho
đối tác và các bên liên quan bằng văn bản, nêu rõ �nh trạng và cung cấp các
bằng chứng về thiệt hại. Việc chậm trễ có thể khiến doanh nghiệp mất quyền
miễn trừ trách nhiệm.
- Xác định rõ và nghĩa vụ pháp lý: doanh nghiệp cần phải rà soát lại các Điều
khoản trong hợp đồng đã ký kết để xác định rõ quyền và nghĩa vụ pháp lý của
mình trong trường hợp gặp phải sự kiện bất khả kháng. Điều này giúp tránh
36
Downloaded by Anh Cao Th? Ng?c ([email protected])
lOMoARcPSD|49979241

46. những hiểu lầm không đáng có giữa các bên và đảm bảo rằng doanh nghiệp
hành động đúng theo quy định của hợp đồng.
-Chuẩn bị đầy đủ bằng chứng chứng minh thiệt hại: doanh nghiệp cần chuẩn
bị đầy đủ các bằng chứng về thiệt hại gặp phải để đảm bảo yêu cầu miễn trừ
trách nhiệm được chấp nhận khi giải quyết tranh chấp tại Tòa án hoặc Trọng
tài. Các bằng chứng này bao gồm các báo cáo thiệt hại, hình ảnh, video và bất
kỳ tài liệu nào chứng minh mối liên hệ giữa thiệt hại và sự kiện bất khả kháng.
- Xây dựng kế hoạch dự phòng rủi ro: doanh nghiệp cần phải xây dựng kế
hoạch dự phòng cho các rủi ro thiên tai, bao gồm các biện pháp ứng phó khẩn
cấp, bảo vệ tài sản và an toàn cho nhân viên. Điều này không chỉ giúp giảm
thiểu thiệt hại mà còn chứng minh doanh nghiệp đã nỗ lực tối đa để ngăn
ngừa thiệt hại.
- Tìm kiếm hỗ trợ pháp lý: doanh nghiệp nên �m kiếm sự hỗ trợ pháp lý
chuyên nghiệp từ các luật sư hoặc chuyên gia pháp luật trong trường hợp xảy
ra tranh chấp liên quan đến sự kiện bất khả kháng. Những chuyên gia này có
thể giúp doanh nghiệp đánh giá �nh hình, cung cấp lời khuyên phù hợp với
quy định pháp luật hiện hành, và hỗ trợ trong quá trình đàm phán hoặc giải
quyết tranh chấp.
2.5. Kết luận
Thực trạng áp dụng quy định về sự kiện bất khả kháng trong hợp đồng tại Việt
Nam đã cho thấy một số �ến bộ trong việc bảo vệ quyền lợi của các bên, song cũng
bộc lộ nhiều hạn chế cần khắc phục. Các vụ án điển hình cho thấy, mặc dù pháp luật
hiện hành đã quy định rõ ràng về khái niệm và điều kiện áp dụng sự kiện bất khả
kháng, nhưng trong thực �ễn, các bên vẫn gặp khó khăn khi chứng minh và bảo vệ
quyền lợi của mình trước tòa.
Sự thiếu nhất quán trong cách áp dụng pháp luật giữa các cơ quan xét xử là
một thách thức lớn, làm suy giảm niềm �n vào sự minh bạch và công bằng của hệ
37
Downloaded by Anh Cao Th? Ng?c ([email protected])
lOMoARcPSD|49979241

47. thống pháp lý. Thêm vào đó, việc nhiều hợp đồng không quy định chi �ết về các �nh
huống bất khả kháng khiến cho quá trình xử lý tranh chấp trở nên phức tạp và khó
lường trước. Điều này đặt ra nhu cầu cấp thiết về việc nâng cao nhận thức pháp lý
cho các bên trong quá trình soạn thảo và ký kết hợp đồng, nhằm giảm thiểu rủi ro
tranh chấp.
Trong bối cảnh nền kinh tế đang phát triển và chịu tác động từ nhiều yếu tố
khó đoán như thiên tai, dịch bệnh hay biến động thị trường, việc cải thiện và hoàn
thiện pháp luật về sự kiện bất khả kháng là vô cùng quan trọng. Điều này không chỉ
giúp bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các bên mà còn góp phần tạo dựng môi trường
kinh doanh minh bạch, bền vững và hiệu quả hơn. Chính sách pháp luật cần đi kèm
với sự hướng dẫn và giải thích rõ ràng hơn từ các cơ quan chức năng, nhằm bảo đảm
sự thống nhất trong áp dụng và thực thi.
38
Downloaded by Anh Cao Th? Ng?c ([email protected])
lOMoARcPSD|49979241

48. CHƯƠNG 3: ĐỀ XUẤT HƯỚNG GIẢI QUYẾT
Từ những phân �ch Nhóm đã trình bày, có thể thấy rằng việc kiến nghị sửa
đổi, bổ sung pháp luật về sự kiện bất khả kháng là cần thiết để khắc phục những bất
cập còn tồn tại và đáp ứng nhu cầu thực �ễn của các quan hệ dân sự và thương mại
trong môi trường kinh tế hiện đại.
Nhóm có những kiến nghị sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện các quy định của pháp
luật như sau:
3.1. Quy định về thời gian và điều kiện chấm dứt hợp đồng do bất khả kháng
Quy định về thời gian và điều kiện chấm dứt hợp đồng do bất khả kháng hiện
chưa được đề cập đầy đủ trong Bộ luật Dân sự 2015. Khi xảy ra sự kiện bất khả kháng
như thiên tai, chiến tranh, hay đại dịch, bên chịu ảnh hưởng thường gặp khó khăn
trong việc thực hiện nghĩa vụ hợp đồng trong một khoảng thời gian không xác định.
Việc thiếu quy định rõ ràng về thời hạn kéo dài của sự kiện bất khả kháng và điều
kiện chấm dứt hợp đồng dẫn đến những hệ quả bất lợi. Các bên phải đối mặt với �nh
trạng không chắc chắn: bên chịu ảnh hưởng không thể hoàn thành nghĩa vụ hợp
đồng, trong khi bên còn lại phải chờ đợi mà không rõ khi nào nghĩa vụ sẽ được thực
hiện, gây ra nguy cơ mất ổn định và thiệt hại tài chính cho cả hai bên, và có thể phát
sinh tranh chấp nếu một bên muốn đơn phương chấm dứt hợp đồng do bất khả
kháng kéo dài mà không có quy định pháp lý hỗ trợ.
Vì vậy, Nhóm đề xuất bổ sung quy định về thời gian tối đa để kéo dài hợp
đồng do bất khả kháng. Cụ thể, có thể quy định thời gian tối đa kéo dài hợp đồng
trong khoảng từ ba đến sáu tháng. Nếu sự kiện bất khả kháng kéo dài vượt quá thời
hạn này và không thể khắc phục, một trong hai bên có thể yêu cầu chấm dứt hợp
đồng mà không phải chịu phạt vi phạm, từ đó giảm thiểu rủi ro tài chính cho các bên
liên quan.
Ngoài ra, điều kiện để chấm dứt hợp đồng trong trường hợp bất khả kháng
cũng cần được quy định rõ hơn. Các bên nên có quyền yêu cầu chấm dứt hợp đồng
39
Downloaded by Anh Cao Th? Ng?c ([email protected])
lOMoARcPSD|49979241

49. nếu sự kiện bất khả kháng đã kéo dài vượt quá thời gian quy định hoặc khi sự kiện
này làm mất ý nghĩa của hợp đồng, khiến việc thực hiện hợp đồng không còn khả thi
hay không còn ý nghĩa kinh tế. Bên cạnh đó, quy định yêu cầu bên chịu ảnh hưởng
phải thông báo ngay khi xảy ra sự kiện bất khả kháng và cập nhật �nh hình sẽ giúp
các bên hiểu rõ �nh trạng hợp đồng, cùng nhau �m giải pháp tạm thời hoặc chấm
dứt hợp đồng nếu không thể �ếp tục.
3.2. Hoàn thiện bộ khung đề xuất về các trường hợp bất khả kháng
Cho đến hiện tại, luật đã có một số quy định về các trường hợp bất khả kháng.
Theo điều 156 BLDS, một sự kiện được xem là bất khả kháng khi bao gồm 3 yếu tố:
(1) khách quan, (2) không thể lường trước và (3) không thể khắc phục được.
Như vậy, tuy đã đưa ra đầy đủ 3 yếu tố cấu thành 1 sự kiện bất khả kháng, tuy
nhiên chưa được cụ thể hóa để xác định rõ ràng được. Vì vậy, nhóm đề xuất mở rộng
hơn để dễ dàng trong việc phân định các tranh chấp có liên quan đến sự kiện bất khả
kháng.
3.2.1. Các �nh huống cụ thể của sự kiện bất khả kháng
5
Định nghĩa cụ thể về sự kiện bất khả kháng: Hợp đồng cần định nghĩa chi �ết
và rõ ràng về những gì được coi là sự kiện bất khả kháng, bao gồm các �nh huống
vượt ngoài tầm kiểm soát của các bên và không thể dự đoán hoặc phòng ngừa trước.
Một số ví dụ cụ thể có thể bao gồm:
- Thiên tai tự nhiên: Như bão lụt, động đất, hạn hán, sóng thần, lũ quét hoặc
các hiện tượng tự nhiên khác có khả năng gây ảnh hưởng lớn đến việc thực
hiện nghĩa vụ hợp đồng.
- Dịch bệnh quy mô lớn: Như đại dịch COVID-19, bệnh dịch hạch, hoặc các bệnh
truyền nhiễm khác khiến chính phủ phải áp dụng các biện pháp phong tỏa
hoặc hạn chế hoạt động.
5
iContract. (2023). Điều khoản bất khả kháng trong hợp đồng nên ghi như thế nào?. Truy cập ngày
03/11/2024 tại: h�ps://icontract.com.vn/�n-tuc/dieu-khoan-bat-kha-khang-trong-hop-dong
40
Downloaded by Anh Cao Th? Ng?c ([email protected])
lOMoARcPSD|49979241

50. - Tình trạng chiến tranh hoặc xung đột vũ trang: Bao gồm các cuộc xung đột
quân sự giữa các quốc gia hoặc nội chiến trong phạm vi một quốc gia cụ thể,
có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến điều kiện kinh tế và thương mại.
- Đình công hoặc bạo loạn: Những cuộc đình công quy mô lớn làm gián đoạn
hoạt động sản xuất hoặc cung ứng dịch vụ, hoặc những vụ bạo loạn, biểu �nh
khiến điều kiện kinh doanh trở nên bất khả thi.
- Lệnh cấm hoặc quyết định từ cơ quan nhà nước: Các lệnh cấm xuất khẩu, cấm
nhập khẩu, quyết định phong tỏa hoặc các biện pháp khẩn cấp khác từ chính
phủ hoặc cơ quan có thẩm quyền làm gián đoạn việc thực hiện nghĩa vụ hợp
đồng.
- Tình trạng vấn đề sức khỏe chuyển biến không lường trước: Các trường hợp
một trong hai hoặc cả hai bên ký kết hợp đồng gặp vấn đề về sức khỏe nhưng
không thể lường trước như không có trước các triệu chứng cụ thể, không có
chẩn bệnh từ trước… gây ảnh hưởng đến khả năng thực hiện nghĩa vụ trong
hợp đồng.
3.2.2. Các nghĩa vụ cần xem xét khi xảy ra sự kiện bất khả kháng trong một bản
hợp đồng
- Nghĩa vụ giao hàng: Nếu sự kiện bất khả kháng làm gián đoạn việc sản xuất,
vận chuyển hoặc cung ứng hàng hóa, các bên cần làm rõ rằng điều khoản bất
khả kháng được áp dụng và quyền lợi của các bên sẽ được bảo vệ ra sao.
- Nghĩa vụ thanh toán: Đưa ra quy định cụ thể về việc tạm hoãn hoặc điều chỉnh
lịch thanh toán nếu sự kiện bất khả kháng ảnh hưởng đến khả năng tài chính
của một bên.
- Nghĩa vụ thực hiện dịch vụ: Đối với các hợp đồng liên quan đến cung cấp dịch
vụ, cần nêu rõ những �nh huống mà dịch vụ không thể được thực hiện do các
yếu tố bất khả kháng và các biện pháp ứng phó thích hợp (ví dụ: trì hoãn, điều
chỉnh lịch trình).
41
Downloaded by Anh Cao Th? Ng?c ([email protected])
lOMoARcPSD|49979241

51. 3.2.3. Yêu cầu về trách nhiệm của các bên khi xảy ra sự kiện bất khả kháng
- Thông báo kịp thời: Khi xảy ra sự kiện bất khả kháng, bên chịu ảnh hưởng cần
thông báo nhanh chóng và đầy đủ cho bên kia trong một thời gian nhất định,
thường là trong vòng 5-10 ngày kể từ khi sự kiện bắt đầu. Việc thông báo cần
bao gồm các chi �ết như:
+ Mô tả �nh hình sự kiện bất khả kháng.
+ Chứng minh đó là sự kiện bất khả kháng và ảnh hưởng đến nghĩa vụ
phải thực hiện trong hợp đồng. Bao gồm chứng minh 3 yếu tố: (1)
khách quan, (2) không thể lường trước và (3) không thể khắc phục
được.
+ Phạm vi và mức độ ảnh hưởng của sự kiện đến khả năng thực hiện hợp
đồng.
+ Dự kiến thời gian kéo dài và kế hoạch ứng phó hoặc giải quyết (nếu có).
- Nỗ lực giảm thiểu thiệt hại: Bên bị ảnh hưởng phải chứng minh đã thực hiện
mọi biện pháp hợp lý để khắc phục hậu quả hoặc hạn chế tác động của sự kiện
bất khả kháng. Điều này nhằm tránh việc lạm dụng điều khoản để trì hoãn
nghĩa vụ.
3.2.4. Các ảnh hưởng của sự kiện bất khả kháng liên quan đến nghĩa vụ thực hiện
hợp đồng
6
Một số các ảnh hưởng có thể xảy ra nhằm xác định rõ ràng hơn về các ảnh
hưởng của trường hợp bất khả kháng bao gồm một vài ví dụ sau:
- Tạm hoãn thực hiện nghĩa vụ: Trong trường hợp sự kiện bất khả kháng chỉ có
ảnh hưởng tạm thời, nghĩa vụ của các bên có thể được tạm hoãn. Ví dụ, khi
một doanh nghiệp gặp phải thiên tai gây gián đoạn chuỗi cung ứng, họ có thể
tạm dừng việc giao hàng cho đến khi �nh hình được cải thiện.
6
Thư viện pháp luật. (2022). Có thể đơn phương chấm dứt hợp đồng khi xảy ra sự kiện bất khả
kháng?. Truy cập ngày 03/11/2024 từ: h�ps://thuvienphapluat.vn/phap-luat-doanh-nghiep/cau-hoi-
thuong-gap/co-the-don-phuong-cham-dut-hop-dong-khi-xay-ra-su-kien-bat-kha-khang-2444.html
42
Downloaded by Anh Cao Th? Ng?c ([email protected])
lOMoARcPSD|49979241

52. - Thay đổi điều kiện thực hiện nghĩa vụ: Các bên có thể thương lượng để thay
đổi một số điều kiện của hợp đồng. Ví dụ, thay đổi thời gian hoặc phương
thức thực hiện nghĩa vụ, nhằm phù hợp với hoàn cảnh mới sau khi sự kiện bất
khả kháng xảy ra.
- Chấm dứt hợp đồng: Trong một số trường hợp nghiêm trọng, nếu sự kiện bất
khả kháng kéo dài hoặc khiến cho việc thực hiện hợp đồng trở nên không thể,
các bên có thể thỏa thuận chấm dứt hợp đồng mà không phải chịu trách
nhiệm bồi thường. Điều này đòi hỏi phải có sự thỏa thuận rõ ràng và phù hợp
với quy định pháp luật.
43
Downloaded by Anh Cao Th? Ng?c ([email protected])
lOMoARcPSD|49979241

53. KẾT LUẬN
Trong bối cảnh ngày nay, sự kiện bất khả kháng là một yếu tố pháp lý quan
trọng của pháp luật Việt Nam trong các giao dịch hợp đồng, bảo đảm được quyền lợi
tối đa của các bên giao kết khi những sự kiện không mong muốn, nằm ngoài kiểm
soát diễn ra. Quy định về sự kiện bất khả kháng ra đời đã giúp các giao dịch hợp đồng
tránh rơi vào những tranh chấp không đáng có, đặc biệt trong những giai đoạn thiên
tai bất ngờ ập đến hay đại dịch COVID-19 vừa qua. Chính điều đó góp phần xây dựng
một nền tảng vững chắc cho những bản hợp đồng được ký kết, cam kết được quyền
lợi cho cả đôi bên.
Tuy nhiên, thông qua quá trình phân �ch những bản án xảy ra trong thực �ễn,
thực tế đã chỉ ra, đi kèm với những lợi ích pháp lý, quy định về sự kiện bất khả kháng
vẫn còn đôi chỗ chưa thật sự rõ ràng, gây nên những khó khăn cho đôi bên giao kết,
khiến họ gặp phải tranh chấp về cách hiểu và áp dụng quy định này, cũng như tạo ra
sự thiếu nhất quán trong cách áp dụng pháp luật tại các cơ quan xét xử, đặt ra nghi
vấn về �nh minh bạch thực tế của quy định. Điều này đã dẫn đến nhu cầu hoàn thiện
pháp luật về sự kiện bất khả kháng nhằm nâng cao �nh minh bạch và đảm bảo công
bằng trong việc bảo vệ quyền lợi của các bên trong hợp đồng. Có thể nói, hoàn thiện
pháp luật về sự kiện bất khả kháng không chỉ là một việc làm cần thiết để đảm bảo
công bằng, mà đó còn là nền tảng cho quá trình xây dựng môi trường pháp lý lành
mạnh, an toàn cho những hợp đồng được ký kết.
Bài �ểu luận của Nhóm vì thế đã đi qua những phân �ch cụ thể về các bản án
xảy ra trong thực tế, từ đó đề ra những giải pháp bổ sung, hoàn thiện cho bộ luật của
Việt Nam đối với sự kiện bất khả kháng. Những bổ sung Nhóm đề ra không chỉ đảm
bảo �nh minh bạch cho quy định pháp lý của Việt Nam, mà còn gia tăng cam kết về
sự công bằng đối với tất cả các bên tham gia ký kết hợp đồng, góp phần hoàn thiện
�nh chặt chẽ cho bộ khung pháp lý của Việt Nam nói chung, và đối với quy định về sự
kiện bất khả kháng nói riêng.
44
Downloaded by Anh Cao Th? Ng?c ([email protected])
lOMoARcPSD|49979241

54. TÀI LIỆU THAM KHẢO
Văn bản quy phạm pháp luật
1. Bộ luật Dân sự 2015.
2. Luật Thương mại 205.
3. Bản án án số: 10/2018/DS-ST ngày 19/01/2018 về tranh chấp hợp đồng đặt
cọc của Tòa án nhân dân Huyện Đức Hòa - Long An.
4. Bản án số: 17/2018/DS-ST ngày 21/11/2018 về tranh chấp bồi thường thiệt
hại tài sản của Tòa án nhân dân Thị Xã An Khê - Gia Lai.
5. Bản án số: �/2018/KDTM-PT về tranh chấp hợp đồng mua bán của Tòa án
nhân dân Tây Ninh.
Nguồn điện tử
1. Thanh Lam, 18/09/2024, Kiện công ty vận chuyển đòi bồi thường vụ rơi 42 ôtô
xuống biển, VnExpress. Truy cập ngày 03/11/2024 từ:
h�ps://vnexpress.net/kien-cong-ty-van-tai-doi-boi-thuong-vu-roi-42-oto-
xuong-bien-4793761.html
2. iContract. (2023). Điều khoản bất khả kháng trong hợp đồng nên ghi như thế
nào?. Truy cập ngày 03/11/2024 tại: h�ps://icontract.com.vn/�n-tuc/dieu-
khoan-bat-kha-khang-trong-hop-dong
3. Thư viện pháp luật. (2022). Có thể đơn phương chấm dứt hợp đồng khi xảy ra
sự kiện bất khả kháng?. Truy cập ngày 03/11/2024 từ:
h�ps://thuvienphapluat.vn/phap-luat-doanh-nghiep/cau-hoi-thuong-gap/co-
the-don-phuong-cham-dut-hop-dong-khi-xay-ra-su-kien-bat-kha-khang-
2444.html
45
Downloaded by Anh Cao Th? Ng?c ([email protected])
lOMoARcPSD|49979241