Turning Point In Timber Construction A New Economy Ulrich Dangel

Turning Point In Timber Construction A New Economy Ulrich Dangel
Turning Point In Timber Construction A New Economy Ulrich Dangel
Turning Point In Timber Construction A New Economy Ulrich Dangel

1. Turning Point In Timber Construction A New
Economy Ulrich Dangel download
https://ebookbell.com/product/turning-point-in-timber-
construction-a-new-economy-ulrich-dangel-51928082
Explore and download more ebooks at ebookbell.com

2. Here are some recommended products that we believe you will be
interested in. You can click the link to download.
The Turning Point In Chinas Economic Development Ross Garnaut Editor
https://ebookbell.com/product/the-turning-point-in-chinas-economic-
development-ross-garnaut-editor-2162578
Lewisian Turning Point In The Chinese Economy Comparison With East
Asian Countries Ryoshin Minami
https://ebookbell.com/product/lewisian-turning-point-in-the-chinese-
economy-comparison-with-east-asian-countries-ryoshin-minami-5379748
The Turning Point In Usjapan Relations Haniharas Cherry Blossom
Diplomacy In 19201930 1st Edition Misuzu Hanihara Chow
https://ebookbell.com/product/the-turning-point-in-usjapan-relations-
haniharas-cherry-blossom-diplomacy-in-19201930-1st-edition-misuzu-
hanihara-chow-5611144
The Turning Point In The Gospel Of Mark A Study In Markan Christology
Gregg S Morrison Francis J Moloney Morrison
https://ebookbell.com/product/the-turning-point-in-the-gospel-of-mark-
a-study-in-markan-christology-gregg-s-morrison-francis-j-moloney-
morrison-33545956

3. Midway 1942 Turning Point In The Pacific 2nd Mark Stille Howard
Gerrard Illustrator
https://ebookbell.com/product/midway-1942-turning-point-in-the-
pacific-2nd-mark-stille-howard-gerrard-illustrator-2223462
Averroes Physics A Turning Point In Medieval Natural Philosophy
Reprinted Averros Averros
https://ebookbell.com/product/averroes-physics-a-turning-point-in-
medieval-natural-philosophy-reprinted-averros-averros-9978916
El Alamein 1942 Turning Point In The Desert Doherty Richard
https://ebookbell.com/product/el-alamein-1942-turning-point-in-the-
desert-doherty-richard-11379944
Kandahar Tour The Turning Point In Canadas Afghan Mission Ebook 1st
Edition Lee Windsor
https://ebookbell.com/product/kandahar-tour-the-turning-point-in-
canadas-afghan-mission-ebook-1st-edition-lee-windsor-1753702
Air War Over Kursk Turning Point In The East Air Wars 1 Dmitriy B
Khazanov
https://ebookbell.com/product/air-war-over-kursk-turning-point-in-the-
east-air-wars-1-dmitriy-b-khazanov-6739008

5. TURNING POINTINTIMBER CONSTRUCTION
RZ_innen_birkh_dangel.indd 1 13.10.16 09:41

6. RZ_innen_birkh_dangel.indd 2 13.10.16 09:41

7. TURNING
POINT
INTIMBER
CONSTRUCTION
ANew
Economy
UlrichDangel
Birkhäuser
Basel
RZ_innen_birkh_dangel.indd 3 13.10.16 09:41

8. RZ_innen_birkh_dangel.indd 4 13.10.16 09:41

9. 5
Preface
Ulrich
Dangel
Preface
Our societyiscurrentlyfaced withtwomajorchallenges:man-made climate change
and the need to provide housingforanever-increasingworldpopulation. Since
the IndustrialRevolution,wehaverelied on steel andconcrete asthemajor
building materialsfortheconstruction of our cities.Theirrefinement and pro-
cessingrequires largeamounts of energy,mostlygeneratedbytheburning of
fossilfuels.Asaresult, carbon storedover millions ofyearshas beenreleased
into the Earth’satmospherewithin therelativelyshort period of about one hun-
dred andfiftyyearsintheform of carbon dioxide,contributing significantl yto
the climate shiftwea reexperiencing today.Themanufactureofcement(the
keyingredient ofconcrete), in particular,produces one ton of carbon dioxidefor
every ton ofcement.Itconstitutes one of the most polluting processes in the
construction industry.Inorder to provide sufficient housing forfuturegenera-
tionswhile lessening the impact on our environment,wemustrethink theway
wewill build in thefuture.
Wood isatrulyrenewable building material that is unlimited in supplyifits growth
and harvest aresustainablymanaged.Trees storecarbon through photosyn-
thesis as they grow,simultaneouslyreleasingoxygen.Whenwood decaysor
burns, it onlyreleases as much carbon dioxide into the atmosphereashas been
bound during its growth, thereforecompletingacarbon-neutral lifecycle.Re-
cent technological advancements in engineering allowthe use of timberforthe
construction of multi-story structures,turning our buildings and cities into car-
bon sinksrather than sourcesofCO
2
emissions.This book presentscompelling
argumentsforthe increased use ofwood as an alternativetofossilfuel-based
building materials, with thegoal of demonstrating that an integrated approach
can havethe potentialfor positiveimpact on the environment, local economies,
and the building cultureatlarge.
Ulrich Dangel
AIA,NCARB,ARB,Dipl.-Ing. Architekt
Austin,Texas, Spring 2016
RZ_innen_birkh_dangel.indd 5 13.10.16 09:41

10. RZ_innen_birkh_dangel.indd 6 13.10.16 09:41

11. 7
CONTENTS
8ForewordbyHermannKaufmann
11Forestry and Sustainability
TheWorld’sForests
Deforestation
Climate Change
TheCarbonCycle andForests
SustainableForest Management
CertificationSystems
41Products andManufacturing
Forest Products
Carbon Sequestration and SubstitutionPotential
Industry andWoodUtilization
Reuse andRecycling
Life-CycleAssessment
GlobalizationTrends
75 Craftand Construction
TheCarpentryTrade
TimberConstructionSystems
Wood-BasedComposite Products
HybridConstruction andCompositeComponents
Prefabrication and MassCustomization
WoodTechnology and Digital Manufacturing
127Values andPerception
CraftT radition andFuture
AuthenticityandContradiction
Weathering and Preservation
Health andWell-Being
153PotentialandOutlook
Wood in the City
Building inExistingFabric
Multi-StoryTimberConstruction
RapidHousing
RegionalValueAdded
FutureDevelopments
188 Biography/Acknowledgments
189 Selected Bibliography
190IllustrationCredits
12
16
20
24
30
36
42
50
54
58
62
68
76
84
98
108
114
120
128
132
136
146
154
160
166
174
178
182
RZ2_innen_birkh_dangel.indd 7 04.11.16 17:33

12. 8
Foreword
Weareliving atadecisiveturning point in history.Changes in our lifestylearenec-
essary ifwearetoprovide our descendants withalivablefuture.Thetransition
from thefossil to the biogenicfuel ageisunderwayandinmanyareas of daily
life,efforts and developments towardsustainable strategies arevisible.These
issues arestillrelativelynewand haveonlybeenafocus ofgenuineconcernfor
recentgenerations.WhenIstudied architecturefortyyearsago,therewasno
mention ofresource-efficientconstruction.Asthe son ofacarpenter,Iwasalso
surprisedbythe lackof motivation and the antiquated approach that character-
ized thewaybuilding with timberwasconveyedtousasprospectivearchitects.
Modernism, with its preferred materials of steel andconcrete,wasstill preva-
lent,whichresulted in timberconstruction simplybeingforgotten.
However,thisiscurrentlychangingworldwide. After twentyyearsofresearch and
development intoreducing the operational energy of buildings, along with the
introduction ofrenewable energy sources, the question of howtodealwith
an increasingscarcityofresourceshasemerged.Thecallforrenewableraw
materials is particularlyclear in theconstruction sector,and asaresult, due to
itsavailabilityand unique properties,wood hascome to be seen asamaterial
that holds greatpromiseforthefutureof building.While justafewyearsago
multi-storyconstruction inwoodwasconsidered inconceivable,wehavenow
reached heights of eighteen stories today,and thebuildingvolumes ofcomplet-
ed projects aresteadilyincreasing aswell.This is accompaniedbyevidencethat
wood isreturning to the urbanrealm,atrend that willcontinue if appropriate
measures areadopted.Aboveall, this includes thecomprehensiveeducation
of allrelevant professions.Experiencehas clearlyshown thatahigh levelof
knowledgeisaprerequisiteforthe successful implementation ofanewtimber
construction strategy.This applies to the entirechain,ranging from theforestry
sector,tosawmill andwood processing industries, to carpentry businesses–in
particular their employees–tothe planning and design professions, and not
least, the approval authorities. Significant demands ar ethereforeplaced on a
number of educational institutions, particularlythose offering professional and
specialist training in the specificb uilding trades, aswell as the academic ed-
ucationforengineersand architects. In parallel, thereisthe need to increase
subject-specificp ublications in order to provide allconcerned with current and
in-depth information on state of the art technical developments,while also in-
tensifying eff orts to establish standardsforassembly,detailing, and building
physics to simplifybuilding with timber.Thisfocused development has been
necessary in the case of all modern building methods, and timberconstruc-
tion will similarlyrequiresufficient time andcoordinatedresourcesinorder to
achievetheseeducational and standardizationgoals. Inmyopinion, the current
development of timberconstruction is bound to accelerate given the clear po-
litical and social will to build moresustainably.
RZ_innen_birkh_dangel.indd 8 13.10.16 09:41

13. 9
Foreword
byHermann
Kaufmann
This bookbyUlrich Dangel presentsacomprehensivenarrativeoftimberconstruc-
tion in an interesting and accessible manner.Bytracing all steps from theforest
to thefinished building, it providesalong-overdue and important incentivefor
thereintroduction of an old building tradition under newpremises.Thefun-
damentalrealization that it is both sensible and urgent toconsiderrenewable
resourcesasthe modern materials of thefuturecanserveasmotivation tofol-
lowthis pathforward.This bookrepresents an importantcontribution to the
development of such an understanding.
HermannKaufmann
Univ.-Prof.DI
RZ2_innen_birkh_dangel.indd 9 04.11.16 17:33

14. RZ_innen_birkh_dangel.indd 10 13.10.16 09:41

15. Forestry
and
Sustainability
RZ_innen_birkh_dangel.indd 11 13.10.16 09:41

16. 12
TheWorld’sForests
Today,forestscoverabout4billionhectares globally,whichrepresents approximate-
ly30 percent of the Earth’stotalland area.
1
Forestvegetation is distributed in
largebands around the planet, and theircomposition and characteristics are
affectedbythelatitude and thecorresponding climate zone. Satellite images
reveal three distinct patterns:Theborealforest close to theNorthPoleextends
across largeparts of Alaska, Canada, Scandinavia, andRussia.Situatedfurther
awayfrom the pole, the temperateforest of the northern hemisphereiswide-
lydistributed acrossNorth America,Europe, andAsia. Due to the higherratio
of seatoland in the other hemisphere, its southerncounterpart onlycovers
relativelysmallcoastal areasofSouth America, southern Africa,Australia, and
NewZealand.Third, the band of subtropical and tropicalforestsreaches from
Central and South America across Africa to the Indian subcontinent and South-
eastAsia.
2
Forests arethe predominant and biologicallymost diverse ecosystems on land, and
they provide habitatformorethan 80 percent of the terrestrial species of an-
imals, plants, and insects.
3
Thenumber of people that benefitf romthe use of
forest products to satisfytheir basic needsforfood, energy,and shelter is in the
billions.
4
Forests provide mankind not onlywithwood,which is one of its most
sustainableresources, but also withanumber of important non-timberforest
products (ntfp)including rubber,cork, fruit, and ingredientsforpharmaceuti-
cals.
5
Woodfuel such asfirewood and charcoal is often the onl yenergy source
in the rural areasofless developedcountries, and it is estimated that about
2.4billion peopleworldwidecook with it. In theform of chips and pellets,wood
is also being used increasinglyfor domestic heating in developedcountries,
with thegoal ofreducing dependenceonfossilfuels.
6
Forests playacriticalrole
in thehydrological cycle, sincetheyregulate surfaceand groundwaterflows
andcontribute to maintaining highwater qualitythrough naturalfiltration.
They aid in the prevention of soil erosion, landslides,floods, and droughts as
well as helping toreducethe risk of desertification and salinization. Forested
watershedsfeed the riversand areessential to supplyingalargeportion of the
world’sfreshwaterfordomestic, agricultural, and industrial use.
7
Bymodu-
lating air temperatureand moisturelevels,forests can createfavorable micro-
climatesconducivetogrowingcash crops incertainregions.
8
Theoxygeninthe air that all living things breathe is theresult of photosynthesis:
anatural process throughwhich trees and plants use energy from the sun to
create thefood they need to liveand grow.Water and minerals from the soil are
transported from theroots toatree’sneedles or leaves,which simultaneously
collect carbon dioxide from the atmosphere. Chlorophyll,abiomoleculecon-
tained in specializedcells called chloroplasts, uses sunlight energy toconvert
the carbon dioxide(CO
2
)andwater intooxygen(O
2
)and carbohydrates such as
RZ_innen_birkh_dangel.indd 12 13.10.16 09:41

17. 13
Forestry
and
Sustainability
glucose–avital nutrient that the tree needsforgrowth.Thetreereleases there-
sultingoxygeninto the atmosphere, therebysupporting all human and animal
life.
9
ByremovingCO
2
from the atmosphere,forests and photosynthesis also
playacrucialrole inreducing the impact ofCO
2
emissions on the environment.
Forests provide numerous benefits to the health of the planet and the well-being
of its inhabitants, and preserving these vitallyimportant ecosystems against
competing human interests is one of theworld’sgreatest challenges.
1GlobalForest ResourcesAssessment2015.Food andAgricultureOrganizationofthe United Nations, 2015.
3.2Pan,Yude. “The Structure, Distribution,and BiomassoftheWorld'sForests.”AnnualReviewofEcology,
Evolution, and SystematicsVol. 44(2013).595.3VitalForestGraphics.United NationsEnvironmentPro-
gramme,Food andAgricultureOrganizationofthe United Nations, United NationsForum onForests, 2009.
38.4StateoftheWorld'sForests 2014.Rome:Food andAgricultureOrganizationofthe UnitedNations,
2014.xiii.5Wegener,Gerd. “Forests and their Significance.”Building with Timber: Paths intotheFuture.Eds.
HermannKaufmann andWinfried Nerdinger.Munich: Prestel, 2011.10.6StateoftheWorld'sForests 2014.
xiii.7ForestsandWater: International MomentumandAction.Rome:Food andAgricultureOrganizationof
the United Nations, 2013.1–2.8VitalForestGraphics.33.9FactSheet: Photosynthesis
.Portland: Oregon
Forest Resources Institute.
RZ_innen_birkh_dangel.indd 13 13.10.16 09:41

18. 14
Carbon Dioxide 6CO
2
Light
+ +
Light
Oxygen 6O
2
1
2
3
Sugar C6 H12O6
=Growth
Oxygen6O2
Light
Carbon Dioxide6CO2
Water6H2O
6CO2
Carbon
Dioxide
6H2O
Water
Light
C6H12O6
Sugar
6O2
Oxygen
Tropical and subtropicalforest
Temperate forest
Borealforest
RZ2_innen_birkh_dangel.indd14 04.11.1617:34

19. 15
4
5
Forestry
and
Sustainability
1Forestsoftheworld2Photosynthesis3Boreal
forestin NorthernFinland4Tropicalrainforest
inThailand5Temperate forestin the United States
RZ_innen_birkh_dangel.indd 15 13.10.16 09:41

20. 16
Deforestation
Deforestation is defined as the permanent conversion offorest land to non-forest
land and it happensformanydifferentreasons in allregions of theworld.Pop-
ulation increase and theresulting demandformoreland can be identified as
significant under lying causes of deforestation.
1
Trees arecut down to be used or
sold asfuel or timber,but some of the most serious deforestation occurswhen
land is clearedforagricultural use, in particularforthe cultivation of highly
profitable commoditycrops such as palm oil, soybeans, sugar cane, and rice.
Forests arealso frequentlyclearedforlivestock pasturetoenable meat pro-
duction.
2
Contrary to popular belief, the harvesting of tropical timber israrely
the main cause of deforestation.Theestablishment of loggingroads, however,
tends to provideeasyaccess to previouslyundisturbed areas, thusfacilitating
the clearanceoftheseforests and theirconversion to other land uses.
3
Overthelasttwenty-five years, theworldhas seenareduction of itsforest area
from4.1billion hectares to just under4billion hectares,which is equivalent to
adecrease of 3.1 percent.
4
Tracking globalforestgains and losses isacomplex
undertaking that isvery difficult to monitor ,evenwith high-resolution satel-
lite imagery.
5
Throughout history,deforestation has been morewidespreadin
temperateregions than in subtropical and tropicalregions.Asaresult,Europe
is thecontinent with the smallest portion of its originalforestsremaining to-
day.
6
Recentlyhowever,therate atwhichforest has beenconverted to other
land has been greatest in the tropics,which haverecordedcontinuous losses
since1990.
7
Asaresult of globalization, manytropical developingcountries are
responding to marketdemands and arecapitalizing on newexport opportuni-
ties.This accelerates therate atwhich deforestation takes place, often through
slash-and-burn practices,which involvecutting and burning nativeforest so as
toreplaceitwith agricultural crops and animal pasture.Thecountriesreporting
the greatest annualreductions inforest areainclude Brazil, theworld’ssecond
biggest soybeanand beef producer,and Indonesia,amajor supplier of palm
oil.
8
Myanmar,Nigeria, andTanzaniaround out the list of the topfivecountries
experiencing the highest net losses. Incontrast, netforest areahas increased in
the temperatecountries, includingAustralia, Chile, and theUnited States,while
China in particular is leading thewaywith large-scale aff orestation programs.
9
Theforestlandgain in the developedworldcan be traced back tofundamental
changes infarming practices that occurred in the1940sand1950s,when agri-
culturemovedawayfrom animal powertotractorsand mechanical equipment.
Increased productivity,substantialgains in crop yields, and thedwindling need
forpastureland allowedmorefarmland to becomeforested again,atrend that
continues today.
10
In the borealand subtropical climate zones,relativelylittle
changeinforest areahas been observed.
11
RZ_innen_birkh_dangel.indd 16 13.10.16 09:41

21. 17
Forestry
and
Sustainability
Besidesfossilfuelcombustion, deforestation isconsidered to be the second largest
contributingfactor in carbon dioxide emissions to the atmosphere. Deforesta-
tion andforest degradation areresponsiblefor12percent of human-generated
greenhousegases,which arereleasedbyclearancework,the burning offorest
biomass, and the decomposition of plant material and soil carbon.
12
Notonly
does theremovaloftrees without sufficient reforestation adverselyaffect the
forest’scarbon storageand sequestration potential, it also involves the loss of
allresources–timber and non-woodforest products–aswellasnegativeim-
pacts onwater,soil, and biodiversity.
13
One e
ffort to assign afinancialvalue to
the carbon stored inforests is theUnitedNation’sReducing Emissions from
Deforestation andForest Degradation (redd)program,which offersincentives
and strategic approachesfordevelopingcountries toconserveforested land
and manageitsustainably.
14
This initiativeisconsideredbymanyto beaprom-
ising solution incombating global climate change.
15
Thefateoftheworld’sfor-
ests will depend ongoodgovernance, sound land andresourcerights, and the
development of moresustainable and moreefficient strategiesforgrowingfood
and producingcommodities.
16
1VitalForestGraphics.United NationsEnvironmentProgramme,Food andAgricultureOrganizationofthe
United Nations, United NationsForum onForests, 2009.12.2VitalForestGraphics.20–23.3VitalForest
Graphics.11–12.4GlobalForest ResourcesAssessment2015.Food andAgricultureOrganizationoftheUnited
Nations,2015.14.5GlobalForestResourcesAssessment2015.3.6VitalForestGraphics.11.7Global
Forest ResourcesAssessment2015.14.8VitalForestGraphics.20–23.9GlobalForestResourcesAssess-
ment2015.15.10Fernholz,Kathryn. “UnderstandingYourEnvironment:Forest,Trees, andResponsibleWood
Products.”Austin,Texas. 22 Jan. 2014. Lecture.11GlobalForestResourcesAssessment2015.14.12Vander
Werf,Guido R. “CO
2
Emissions fromForest Loss.”NatureGeoscienceVol. 2. November(2009): 737.13Vital
ForestGraphics.12.14“United NationsEnvironmentProgramme.”REDD+.Web.14Sept. 2015.15VitalFor-
estGraphics.12.16Nigel Sizer.“Tree CoverLoss Spikes inRussia and Canada,Remains High Globally.”World
Resources Institute, 02 Apr.2015.Web.14Sept. 2015.
RZ_innen_birkh_dangel.indd 17 13.10.16 09:41

22. 18
1
4
3
2
Morethan 500.000 ha
>100.000–500.000 ha
>10.000–100.000 ha
Morethan 500.000 ha
>100.000–500.000 ha>10.000–100.000 ha
No change
NetGain NetLoss
RZ_innen_birkh_dangel.indd 18 13.10.16 09:41

23. 19
5
6
Forestry
and
Sustainability
1Annual netforestgain and lossbycountry
(1990–2015)2Slash-and-burnfarming inRondônia,
western Brazil3Severalfires burning inPará,
Braziltoclear patchesofforestforagriculture. Photo-
graphed from the International Space Station(ISS).
4Deforestation5Change in land use duetolivestock
production and agriculture, Gran Chaco,Paraguay.
6Land use change inRondônia, which has the highest
deforestationratein the Brazilian Amazon.
March1977 April11,2008
June28
,1975 August16,2009
RZ_innen_birkh_dangel.indd 19 13.10.16 09:41

24. 20
ClimateChange
Throughout history,the climate of the Earth hasfluctuated.Glacial advanceandre-
treathavealternated in cycles, with the last iceageending abruptlyabout seven
thousandyearsagoand thusfacilitating the development of human civilization.
Most of theassociated temperaturevariationscan be attributed to changes in the
planet’sorbitaroundthe sun andthe amountofsolarradiation itreceived during
aparticular period.
1
Thewarming trends currentlybeingexperienced are, how-
ever,unprecedented throughout history; moreoverthey havebeen document-
edbymeasurements of rising surfaceair and subsurfaceoceantemperatures.
2
Theperiod from1983 to 2012wasmost likelythewarmest thirty-yearperiod of
the lastfourteen hundredyearsinthe northern hemisphere.
3
Increasing global
temperatures havebeen accompaniedbychanges in theweather and climates:
Sealevelsarerising; oceans arewarming and becoming moreacidic; glaciers
areretreating; icesheets and seaicearedeclining, and snowcoveris decreas-
ing.
4
Manylocations around theworldarewitnessingagrowing frequency of
extremeevents, including heavyrainfall,floods, droughts, and landslides.
5
Thereisastrongconsensus in the scientificc ommunitythat global climate change
isadirectresult of human activity.
6
Greenhousegases in the atmosphereab-
sorb andreradiate solar energy thatwould otherwise bereflected back into
space.Without them, the Earthwould haveextreme temperaturefluctuations,
whichwould makeitimpossible to sustain lifeasitcurrentlyexists.However,
anthropogenic emissions of carbon dioxide, methane, nitrousoxide, and chloro-
fluorocarbons arealtering the natural greenhouse eff ect and areleading to at-
mosphericconcentrations that areunprecedented.
7
Through thecombustion of
fossilfuels,forinstance, carbon dioxide levels haveincreased from 280 ppm in
1750toover400 ppm today,which is higher than anyprevious levels that have
beenrecordedforthe last 420,000years.
8
This increase in greenhousegases is
thought to beresponsibleforthewarming observed sincethe mid-20thcentu-
ry.
9
Continued emissions into the atmospherewill causefurther temperature
rises and long-lasting changes to theweather and climates, increasing the like-
lihood of severeand irreversibleconsequencesforpeople and the planet.
10
Presently,theonlyclimate treatywith broad legitimacyresides within theUnited
NationsFrameworkConvention on ClimateChange(unfcc),wherebythe interna-
tionalcommunityhas agreed tocombat climate changebylimitingthe increase
of globalaveragetemperatureto2°C abovepre-industrial times.
11
Mitigation
strategies to limitwarming willrequiresubstantialreductions of emissionsover
the nextfewdecades, aswell as near zeroemissions ofCO
2
and other long-lived
greenhousegasesbythe end of the 21stcentury.
12
Unsustainableconsumption
and manufacturing withaheavy relianceonfossilfuelsareat theroot of the
problem, so transitioning toward resilient, low-carbon societies and economies
will be vital in attempting to mitigate the adverseimpacts of climate change.
RZ_innen_birkh_dangel.indd 20 13.10.16 09:41

25. Random documents with unrelated
content Scribd suggests to you:

26. Sommige schrijvers, o. a. de schrijver der Historische proeve, verhalen, dat
van Sommelsdijk, daar de Indianen anders in de blanken geen vertrouwen
wilden stellen, de dochter van een Indiaansch opperhoofd tot bijwijf nam,
en zij voegen er bij, dat deze vrouw ten tijde van den Gouverneur Mauritius
nog in leven en toen reeds 80 jaren oud was, en inwoonde bij mevrouw du
Voisin, weduwe van den heer de Cheusses, in leven Gouverneur van
Suriname, welke aan de familie van Sommelsdijk verwant was.4
Wat daarvan zij laten wij aan meer naauwkeurige geschiedvorschers over;
het strookte zeker weinig met den ernstigen en godsdienstigen zin van van
Sommelsdijk; maar—men vindt zoo gedurig inconsequentiën in het gedrag,
zelfs van personen, die als beroemd en vroom bekend zijn, en het blijkt zoo
gedurig, dat ook zij zondaars waren.
De gouverneur sloot ook eenen vrede met de boschnegers van Copenname,
afstammelingen der reeds onder de Engelschen van hunne meesters
weggeloopen slaven, die zich in de ontoegankelijke wouden gevestigd
hadden.
Hij heeft mede pogingen aangewend, om de binnenlanden nader te
onderzoeken, en om zoo mogelijk het meer van Parima te ontdekken; hij
zond daartoe een officier met vijf soldaten landwaarts in, doch het was eene
vergeefsche poging; eerst na zijn dood teruggekomen, berigtten zij, dat
hunne boot was omgeslagen; dat zij bij dit ongeval hun dagregister
verloren; dat zij niets hadden gezien dan wildernissen en wilde menschen,
enz.5
Een der grootste bezwaren tot vooruitgang der kolonie, het gebrek aan een
behoorlijk aantal Europeanen, geneigd en geschikt om zich met den
landbouw bezig te houden, trachtte van Sommelsdijk op onderscheidene
wijze te verminderen.
Op zijn verzoek werd dan ook op 20 Julij 1684 door de Staten van Holland
besloten, om in overleg met de directeuren der geoctroijeerde sociëteit van
Suriname, de misdadigers in de provincie Holland, in plaats van in de
tuchthuizen op te sluiten, naar Suriname te zenden, om hen aldaar aan ’s

27. lands werken als anderzins te gebruiken. De Gouverneur schijnt de hoop
gekoesterd te hebben, dat zij zich door behoorlijk gedrag en geregelde
werkzaamheden langzamerhand een beter lot waardig zouden gemaakt
hebben; dan hij had zich hierin misrekend. De woeste hoop van dieven en
vagebonden, die het luije leven gewend waren, beviel het volstrekt niet om
zoo bezig te worden gehouden; zij poogden weldra zich uit die slavernij te
bevrijden; zij verbraken daartoe hunne boeijen en begaven zich op eenige
gestolene vaartuigen op de vlugt naar de Orinoco. De zoon van van
Sommelsdijk, de heer de Chatillon, joeg hen met eenige soldaten na en
bragt de meesten hunner weder terug.
Naderhand heeft de kolonie zich van deze bezending van misdadigers, als
slechte ingezetenen, weten te ontslaan.6
(Op den togt ter vervolging der gevlugte misdadigers heeft de heer de
Chatillon de eerste cacaoboom ontdekt en in Suriname gebragt).
Beter slaagde de poging om vreemdelingen, en voornamelijk Franschen, tot
het gaan naar de kolonie te bewegen.
Vele uitgewekene Franschen gingen tijdens het bestuur van van
Sommelsdijk naar Suriname; de voorname aanleiding daartoe was, dat een
zijner voorvaders, François van Aerssens, vele jaren ambassadeur van de
republiek der Nederlanden bij Hendrik IV en Lodewijk XIII geweest
zijnde,7 in Frankrijk met vele doorluchtige Protestantsche geslachten
vriendschapsbetrekkingen had aangeknoopt, en deze door den gezant
aangeknoopte vriendschapsbetrekkingen waren door zijne nazaten met
naauwgezetheid onderhouden. De heer van Sommelsdijk had zelf eene
Fransche vrouw, uit een adelijk geslacht gesproten, ten huwelijk genomen.8
Toen van Sommelsdijk alzoo als Gouverneur naar Suriname vertrok,
waarvan hij tevens voor ⅓ medeëigenaar was, gingen verscheidene
honderde Fransche uitgewekenen mede. Onder hen waren vele
ambachtslieden, zoo als metselaars, smeden, timmerlieden en verscheidene
landbouwers, aan welke laatsten door van Sommelsdijk, bij hunne
aankomst in Suriname, gronden werden uitgedeeld. In 1686 kwamen

28. nieuwe uitgewekenen aan, en werden eenige jaren later door anderen
gevolgd. Verscheidene onder hen werden vermogend; koophandel en
nijverheid, maar vooral landbouw werden door hen belangrijk uitgebreid.
Vele Fransche namen van plantaadjes herinneren nog aan vroegere
bezitters. Belangrijke regeringsposten werden later door sommigen hunner
met getrouwheid en ijver vervuld, en Jean Coutier, die van 5 Maart 1718 tot
2 September 1721 gouverneur was, zoo mede Mr. Karel Emelius Henry de
Cheusses, die van 9 November 1728 tot 26 Januarij 1734 dit ambt
bekleedde, en daarna door zijn broeder, Jacob Alexander Henry de
Cheusses werd opgevolgd, waren afstammelingen dier Refugiés. Wigbold
Crommelin, die in 1748 commandeur en van 1757 tot 1768 gouverneur-
generaal was, werd te Haarlem geboren, doch zijne voorouders waren
Fransche uitgewekenen, enz. enz. enz.
Spoedig werd in de stad Paramaribo eene Waalsche kerk gebouwd, en de
uitgewekene predikant Dalbas gekozen, om deze ontluikende gemeente te
besturen.
Dalbas, Fauvarque en andere Waalsche predikanten, hebben ook pogingen
aangewend ter uitbreiding van het Christendom onder de Indianen. Pierre
Saurin verliet zijne rustige standplaats te ’s Hertogenbosch, om zich geheel
aan de bekeering der Indianen te wijden.9
De Synode der Waalsche kerken in Nederland stond in het jaar 1700 eene
somme gelds toe, tot ondersteuning van de werkzaamheden dier zending in
de bosschen van Guiana.
Van den uitslag dezer pogingen is weinig bekend; dan hoedanig die ook
geweest zij, de eeuwigheid zal het openbaren. Intusschen moet het ons
Nederlanders tot beschaming verstrekken, dat slechts door vreemdelingen
belang gesteld is geworden in het waarachtig heil dier heidenen, in eene
Nederlandsche kolonie; eerst door de uitgewekene Franschen, later door de
Duitsche broedergemeente.
Behalve deze uitgewekenen kwamen ook weldra verscheidene Labadisten
zich in Suriname vestigen. De secte der Labadisten had na onderscheidene

29. lotwisselingen, sedert 1675 te Wieuwerd in Friesland, op het kasteel
Thetinge, eenige rust gevonden. Genoemd kasteel was het eigendom van
van Sommelsdijk. Deze was de Labadisten genegen en sloot alras eene
overeenkomst, waarbij hij genoemd kasteel en andere bezittingen in
Friesland aan zijne drie ongehuwde zusters voor haar erfdeel afstond. Daar
deze zijne zusters tot de gemeente der Labadisten behoorden, zoo werd
krachtens de gemeenschap van goederen, die bij hen was ingevoerd, dit
kasteel eene tijdelijke bezitting der Labadisten. Toen zij nu het aanstaande
vertrek van van Sommelsdijk, wiens drie zusters tot hunne voornaamste
huisgenooten behoorden, vernamen, begrepen zij van deze gelegenheid
partij te kunnen trekken, om elders hunne kerk uit te breiden.
Daar in dat verre, maar tevens zoo rijk door de natuur gezegend land,
vermeenden zij, behoefden zij zich slechts te vestigen om, niet slechts het
brood des bescheiden deels, maar een volkomen overvloed te vinden; daar
zouden zij ongehinderd hunne kinderen kunnen onderwijzen en opvoeden
voor den Heer; daar zouden zij de blijde boodschap des heils in Christus
den blinden Heidenen kunnen verkondigen.
Met het schip, dat van Sommelsdijk naar Suriname zou overbrengen,
gingen eenige afgevaardigden mede, om het terrein te verkennen.
Bij de terugkomst dezer afgevaardigden stemde hun getuigenis geenszins
overeen. De een prees alles en beloofde zich gouden bergen, de andere had
van niets anders dan van ellende en van gevaren te spreken.
De eersten werden geloofd.—Van Sommelsdijk drong mede op hunne
overkomst aan. Weldra vertrok dan ook een goed getal naar Suriname;
zekere Robijn was de aanvoerder der kleine schare; Hesener vergezelde als
herder en leeraar de dochtergemeente van Wieuwerd.
De overtogt ging voorspoedig, en van Sommelsdijk bood hen bij hunne
aankomst in alles de behulpzame hand. Hij raadde hen aan zich niet te ver
van Paramaribo te verwijderen, opdat hij ze des te beter zou kunnen
beschermen. Van Sommelsdijk had gaarne gezien, dat Hesener nu en dan
preekte in de Gereformeerde kerk, doch dit werd afgeslagen. Hij was

30. voornemens, de pas aangekomen nieuwe slaven op hunne plantaadjes te
doen arbeiden, totdat zij verkocht zouden zijn aan andere meesters. Maar
zijne raadgevingen en aanbiedingen baatten niet. De Labadisten verkozen,
als te Wieuwerd, geheel afgezonderd te wonen. Men trok de rivier op. Dat
kostelijke groen, die heerlijke plantengroei bragt allen in verrukking, en op
meer dan tien uren afstands van Paramaribo, ver verwijderd van de wereld,
legden zij hunne plantaadje aan, die zij »la Providence” noemden.
Alles ging naar wensch; de verwachtingen die zij koesterden werden
dagelijks grooter, en te Wieuwerd ontving men de heerlijkste tijdingen van
de dochtergemeente.
Terwijl men zich te Wieuwerd gereed maakte eene tweede bezending
derwaarts uit te rusten, begon men op »la Providence” alles in te rigten,
gelijk men dit noodig oordeelde en naar het voorbeeld der gemeente in
Wieuwerd. Maar tot den veldarbeid kon men moeijelijk slaven ontberen, en
hoewel dit den broeders tegen de borst stuitte, schikten zij zich naar de
omstandigheden. Ter hunner eere moet gezegd worden, dat zij in den
beginne alle moeite deden om den armen slaven hun juk aangenamer te
maken; men deed hen wel, en behandelde hen met zachtheid en als
broeders; maar toen de nieuwe volkplanters hiervan niet dadelijk goede
vruchten zagen, raakte hun geduld schielijk ten einde en voerden zij eene
gestrenge harde tucht in. Hoe weinig bedenkt de mensch, dat God
langmoedig is, en dat Zijne goedertierenheid tot bekeering leidt, en hoe
weinig betoont hij lust Hem hierin na te volgen. Indien de mensch in zijne
goede bedoelingen tegenstand ondervindt bij hen, wier geluk hij wenscht te
bevorderen, hoe spoedig verlaat hij dan den goeden weg en—ten minste
zoo deden de Labadisten, en later wordt van hen ook op andere plaatsen in
Amerika aan den Hudsonrivier, waar zij zich vestigden, getuigd, dat zij
hunne slaven wreedelijk mishandelden en door hunnen slavenhandel, die
toch zoo zeer tegen hunne leeringen aandruischte, velen tot ergenis waren.
Hunne pogingen ter bekeering der Heidenen hadden mede niet den
gewenschten invloed, en spoedig zagen zij hiervan af.—Hoezeer verschilde
hunne handelwijze in deze met die der Moravische broedergemeente, die op

31. hope tegen hope voortging, en wier arbeid dan ook door den Heer zoo
heerlijk gezegend werd.
Weldra ondervonden de Labadisten ook, dat zij dwaas hadden gedaan met
den goeden raad van van Sommelsdijk, om zich in de nabijheid van
Paramaribo te vestigen, in den wind te slaan. Zij lagen daar zoo ver
verwijderd van de andere plantaadjes, bloot aan de invallen der Indianen en
weggeloopen slaven, waarbij zich vele deserteurs voegden, die de militaire
tucht ontvloden waren. Men moest alzoo dag en nacht op zijne hoede zijn;
hierbij kwam de landziekte, die velen eenen vreesselijken dood bereidde;
het gemis van de spijs, de gemakken, de rust en het klimaat van het geliefde
vaderland deden zich spoedig gevoelen; inwendige verdeeldheden wachtten
hen en toen de nieuwe bezending10 uit Wieuwerd aankwam, vond deze, in
plaats van een Eden, zoo als men zich voorgesteld had, een hospitaal en
eene plaats, waar de liefde geweken en de tucht verslapt was. Sommigen
keerden naar Friesland terug, anderen gingen naar een ander gedeelte van
Amerika aan de Hudsonrivier; nog eenigen tijd rekte de stichting der
Labadisten in Suriname haar kwijnend bestaan, lang duurde dit echter niet;
eenige overgeblevenen vermengden zich onder de andere opgezetenen,
maar de stichting of nederzetting als zoodanig ging te niet11.
Waarschijnlijk zou het met »la Providence” niet zoo treurig zijn afgeloopen,
indien men niet zoozeer door onkunde en eigenwijsheid verblind, meer
gehoor had gegeven aan den waarlijk goeden raad van van Sommelsdijk, en
daar er waarlijk vrome menschen onder hen werden gevonden, zouden zij,
zoo zij hun beginsel van strenge afsluiting niet zoo bepaald gehandhaafd
hadden, welligt tot eenen zegen voor de kolonie hebben kunnen
verstrekken. In allen gevalle aan van Sommelsdijk is die mislukking niet te
wijten, en behoort zij volgens ons oordeel, onder die welgemeende
pogingen genoemd te worden, welke door hem ter bevordering van den
bloei en welvaart van Suriname ondernomen zijn. Men beoordeele niet
steeds de daden naar hunne uitkomsten, men zou alsdan meermalen een
zeer onbillijk oordeel vellen.
Eene andere loffelijke poging van van Sommelsdijk ter verbetering van den
toestand was die, waarbij hij trachtte om eene verandering onder den

32. militairen stand te maken, die, gelijk een oud geschiedschrijver zegt,12
»grootendeels in alle spoorloosheden versoopen lagen; dus,” vervolgt
dezelfde schrijver, »fnuikte hij alom de overdaad en inzonderheid in het
gebruik van onmatige spijs en drank, als de baarmoeder van ongeregelde
wellusten zijnde, en speende hen met een matig, doch tevens voldoend
onderhoud, en bij dit zocht hij hen door eene gedurige bezigheid van alle
ongebondenheid af te trekken.” De soldaten, vroeger door hun losbandig
gedrag eene plaag voor de inwoners, werden door van Sommelsdijk
gebezigd tot het verrigten van zwaar werk, waaronder het uitdelven der
Sommelsdijksche kreek, en het aanleggen en opwerpen van de twee forten
tegen de invallen der Indianen, vroeger reeds beschreven, als het
voornaamste is aangeteekend13.
Uit het hier medegedeelde blijkt genoegzaam, dat de heer van Sommelsdijk
met kracht en ernst de hand aan het werk sloeg, om niet slechts den
verwarden toestand te verbeteren, maar tevens den bloei der kolonie te
bevorderen.
Rust en vertrouwen keerden weder. De kolonisten, door verscheidene nieuw
aangekomenen versterkt en nu, na den gesloten vrede, niet langer door de
gedurige invallen der Indianen verontrust, begonnen hunne plantaadjes aan
beide zijden der rivier uit te breiden—van 50 plantaadjes werd dit
gedurende zijn bestuur tot 200.
Voornamelijk kwamen de Joden weldra tot eene groote welvaart. De heer
Samuel Nassy schonk in 1682 aan de Portugeesch Joodsche natie eene
uitgestrektheid gronds, of Savanne, later de Joden-Savanne genaamd. In
1691 voegde Nassy hier nog 25 akkers van het nabijgelegen land bij, dat
nog, in hetzelfde jaar, onder het bestuur van den opvolger van van
Sommelsdijk, gouverneur Scharphuijs, door eene gift van 100 akkers, uit
naam der eigenaars in Holland vergroot is14.
Deze Savanne, welke haren naam ontleende aan de uitgestrekte weilanden,
die dezelve omringden, lag 8 à 10 mijlen van Paramaribo, aan de boven
Suriname, op eene hoogte, die zich 30 à 36 voeten boven het waterpas
verhief, hebbende aan de beide zijden eene diepe vallei, die aan de Savanne

33. de volkomene gedaante eener landengte gaf. Deze plaats, bestemd om als
het ware, een vereenigingspunt der Portugeesch Joodsche natie te worden,
werd volgens een geregeld plan met huizen bebouwd; de ruimte, die men
daarvoor aanwendde, was een langwerpig vierkant van 450 voet lang en
300 breed, en was met vier dwarsstraten doorsneden.
De huizen, op de hoeken van dit vierkant gebouwd, waren groot en
gemakkelijk; de andere eenvoudig, enkele echter fraai te noemen.
Die huizen, welke van achteren uitzagen op de vallei en op den oever der
rivier, hadden ieder een klein tuintje op de helling der hoogten, welke
tuintjes beplant waren met laag geboomte en moeskruiden, en welke,
wanneer men de rivier opvoer en de Savanne naderde, een alleraangenaamst
gezigt opleverden.
Het grootste sieraad van het vlek echter was de Synagoge, die daarop in
1685 van tigchelsteen gebouwd werd. Zij was 90 voeten lang, 40 breed en
33 hoog, en werd ondersteund door vier groote houten pilaren, waarboven
een fraai gewerkt gewelf was ter bekleeding van het dak des gebouws.
Aan de eene zijde had men het vertrek der vrouwen omhoog, en regt
daartegenover dat der mannen, alwaar men eene groote kast van cederhout
vond, waarin de rollen der wet werden bewaard; deze was van zeer schoon
maaksel en versierd met goed uitgevoerd beeldhouwwerk. Deze Synagoge
pronkte daarenboven met zilveren kroonen, waarmede de rollen der wet, bij
plegtige gelegenheden versierd werden, en andere versieringen van
hetzelfde metaal, groote kaarskroonen van geel koper met verscheidene
armen en verschillende soorten van kandelaars, waaronder zich zeer
kostbare bevonden.
Onder de Synagoge, of liever onder het vertrek der vrouwen, had men de
regentenkamer, en die waarin het archief bewaard werd; (tevens hield hier
hunne bijzondere regtbank zitting).
Alles was zoo goed gebouwd, en het geheel had zoo iets deftigs, dat die
Synagoge de bewondering trok van allen, die haar voor de eerste maal
zagen.

34. De Savanne bereikte spoedig een grooten bloei; zij werd, gelijk men
bedoeld had, het vereenigingspunt, het centrum der Joodsche gemeente;
weldra wies het aantal huizen tot 70 à 80 aan.—Ieder huisgezin, dat zich
daar nederzettede, kreeg 4 à 5 slaven, benevens de noodige levensmiddelen
voor niet van de Joodsche eigenaars der plantaadjes in de nabijheid. De
inwoners hielden zich inzonderheid bezig met het vervaardigen van planken
en timmerhout, waarbij zij hun bestaan vonden.
Voornamelijk ter viering van het Loofhuttenfeest werd deze Savanne druk
bezocht. De meeste Joden der kolonie, zoowel zij die op de plantaadjes, als
zij, die in de stad woonden, kwamen aldaar te zamen; alle huizen waren met
gasten opgevuld en aan feesten en partijen ontbrak het dan niet15.
De Joden, die voornamelijk aan het hoogere gedeelte der rivier Suriname
hunne plantaadjes aangelegd hadden, hadden dan ook in de eerste plaats
veel van de invallen der Indianen te lijden gehad. Gelijk wij reeds vroeger
vermeldden, behoorden zij dan ook onder de eersten, die de wapenen tegen
hen opnamen, en meermalen moedig en met goed gevolg tegen hen streden;
dit werd door de geheele bevolking erkend; hun invloed werd hierdoor
vermeerderd en zij maakten alzoo gemakkelijk aanspraak op voorregten, ja
zelfs op meer gezag in de kolonie, dan anders in die tijden wel het geval
zou geweest zijn16. Na den vrede, door van Sommelsdijk met de Indianen
gesloten, werden zij bijzonder gebaat en dit was mede oorzaak hunner zoo
spoedig toenemende uitbreiding en welvaart.
Niettegenstaande het wezenlijk en vele goede, dat van Sommelsdijk door
zijn krachtig bestuur aan de kolonie bewees, was het er echter ver af, dat
iedereen tevreden was.
Er waren zoo velen, wier belang niet medebragt, dat de verwilderde zaken
wederom in den regten plooi werden gebragt; in troebel water hadden zoo
velen gevischt en zagen nu tot hun schrik, dat hun rijk een einde nam.
Anderen meenden door hem verongelijkt te zijn; wederom anderen
klaagden, dat hij hen met hoogheid en barschheid behandelde.

35. Weldra waren er dan ook vele beschuldigingen tegen hem èn bij de
Sociëteit van Suriname èn bij de Algemeene Staten ingebragt; de
voornaamste dezer waren, dat hij de ingezetenen hooger bezwaarde, dan dit
volgens het octrooi geschieden mogt.
Deze beschuldiging was zonder grond, want volgens het vierde artikel van
het octrooi vermogt hij 2½ ten honderd eischen van alle goederen, ieder
keer als zij verkocht werden.
Later is door de Staten bepaald, dat dit regt slechts zou gevorderd worden
van de goederen, die naar Holland werden uitgevoerd; doch deze bepaling
bestond nog niet te dien tijde. Eene andere beschuldiging tegen hem, was
»dat hij den een boven den andere zou begunstigd hebben in het waarderen
der suiker.” Ook dit bewijst te veel om iets te bewijzen en kan wegens de
algemeenheid der beschuldiging niet klaar wederlegd worden17.
Van Sommelsdijk heeft in 1687, bij publicatie, alle inwoners, die iets tegen
zijn gouvernement hadden in te brengen, opgeroepen om hunne klagten in
te brengen, verklarende hij zich bereid om hun volle bevrediging en
genoegdoening te geven; stellende zich in deze niet als gouverneur maar als
particulier persoon, en willende dit doen ten overstaan van het hof; hij
verlangde dit, ten einde zich voor zijn vertrek naar het vaderland, waartoe
hij scheen besloten te hebben, van alle valsche beschuldigingen te zuiveren.
Hij heeft deze oproeping driemaal hernieuwd, maar—niemand verscheen,
niettegenstaande hij hen, bij niet verschijning voor kwaadsprekers en
lasteraars verklaarde. Zouden wij niet met hetzelfde regt hen hiervoor
mogen houden?18
Nog was er bij de Staten eene aanklagt tegen hem verschenen, namelijk, dat
hij tegen het oogmerk der Staten, twee Paapsche geestelijken in de
volkplanting had toegelaten, waarover de Staten aan van Sommelsdijk
schreven: »dat men in de kolonie Suriname geene predikanten had,19 maar
dat men integendeel toeliet, (zoo als den heeren Staten van Zeeland berigt
werd) dat de Paapsche godsdienst aldaar in de kolonie werd uitgeoefend, en
onder anderen door een Paapjen, in de nabijheid van het fort, die gezegd

36. werd door zijne kluchten en fabeltjes der Papisten ook Indianen en ons
eigen volk tot zijn gehoor te trekken20.
De zaak had zich aldus toegedragen. De heer van Sommelsdijk had zekere
som gelds, ter voldoening van zijn quotum in de sociëteit, opgenomen van
een koopman te Amsterdam, Philippus van Hulten, welke de R. C.
godsdienst beleed. Toen van Sommelsdijk naar Suriname vertrok, stelde hij
dezen van Hulten aan als gemagtigde voor zijn aandeel in de sociëteit. Deze
man, een ijverige Roomsche, zond in wereldsch gewaad twee priesters naar
Suriname, die echter kort na hunne aankomst overleden.
Hiervan maakten de vijanden van van Sommelsdijk, vooral de Zeeuwen,
zoo grooten ophef, alsof de geheele kolonie in gevaar was, waarop de
Staten, slechts ten halve onderrigt, bevalen, dat die priesters naar Nederland
zouden teruggezonden worden.
Van Sommelsdijk liet de ligchamen der overledene priesters opgraven en
zond hun gebeente naar Zeeland, met den volgenden brief, dien wij, om den
eigenaardigen stijl van dien man te leeren kennen, in zijn geheel laten
volgen:21
»Edele Groot Achtbare Heeren! Met schipper Johannis Plas hebbe ik aan de
Heeren Staten van Zeelandt toegesonden de beenderen van de drie alhier
overledene Papen, welcke sy gelieve Geestelycken te noemen; Ick gelove dat soo
een kist vol ducaten haar beter contentement en vergenoegen soude doen, maar
dat syn vrughten, die tot nogh toe hier niet er wassen, doch hope, dat by faute van
dien, d’abondantie der suyckeren haar schreeuwende keelen sal versoeten en
versachten, en met syroop en jalep haar van hare rasende koortsen genesen, en
haar dan betere kennisse van saken doen bekomen van hetgeene hier passeert.”
Waarmede
Edele Groot Achtbare Heeren!
UE. Groot Achtbare onderdanige Dienaar,
(was geteekend)
C. van Aerssens van Sommelsdijk.
Actum Suriname, den 5 Sept. 168722.

37. Na hevige klagten over deze daad door de Staten van Zeeland, werd door de
Algemeene Staten bevolen, de lijken dier priesters weder naar Suriname
over te voeren en in de vorige begraafplaats bij te zetten23.
Weinig malscher waren de antwoorden van den beleedigden man over de
andere onregtvaardige beschuldigingen tegen hem ingebragt. Wegens de
beschuldiging, dat hij 4 pCt. van de natte waren geheven, en zelf in eene
andere negotie gedeeld had, en de aantijging van eenige kapiteins, dat hij
hen grootendeels benadeelde, door de suiker door zijne lieden te doen laden
en hen af te wijzen, schreef hij o. a. in eene missive aan de Staten 26 Julij
1687,—»de redenen, waaromme desen last op de natte waren is gestelt, is
dese, dat hier veele dronckaarts syn, die weinigh te kercken gaan, om haar
te premoveren, het voordeel en genot van haar geldt te kercke te komen
halen, alsmede te kennen te geven, dat wy van de droncke verckens ook
eenigh voordeel en genot weten te trekken enz.”24
Over de klagt der schippers zegt hij op denzelfden ronden, doch eenigzins
ruwen toon, dat hij de schippers zijne aanklagers opgespoord heeft, in
welke klagten »van het begin tot het eynde geen waar woordt en is, voor
Godt en in conscientie geen de minste inhibitie oyt zynde gedaan aan de
schippers, van niet te mogen inladen de bequame en gekeurde suykeren, dit
zyn de listigheyt en de lagen, waarmede de schippers hare reders bedriegen
ende abuseren, niet distinguerende het verbod van de ongekeurde suykeren”
enz.—vervolgens noemt hij hen de kapers van de goudkust25.
Over hunne handelwijze jegens de West-Indische compagnie liet hij zich in
dier voege uit: »De W. I. compagnie op de cust van Afrika, als een groot
ligchaam zonder ziel, is door haar, onder de dekmantel van vreemde
commissiën, aldaar dickwils gepluymt, nu zoude de questie zyn in Amerika
van het selvige te doen, maar wees gepersuadeert, dat nu ick weet, met wat
luyden ick te doen hebbe, ick my wel sal weten te defendeeren; myn
verkopen kunt ghy wel, maar de leverantie sal je (de Staten) zwaarder
vallen dan geïmagineert werdt,” enz.26
Op een ander bezwaar, dat hij zich niet in alle opzigten aan de letterlijke
bepalingen zijner instructie gehouden had, antwoordt hij: »De enckelde

38. negotie en de commercie heeft geene overeenkomste nogh rapport met de
grootmakinge van een Staat, ofte Colonie bysonderlyk als die is, en werdt
geforceert en gedwongen. De Experiëntie heeft my geleert het geene ick
niet en wiste, en hetgeene waarop ick niet gedagt en hadde. En hadt ick als
een geck myn instructie naar de letter gevolgt, zoude de Staat, de Stadt, de
W. I. Compagnie en ick reden van berouw hebben van het ondernomene,
hetgeene (Godt sy gelooft en gedankt) nu so niet en behoort.”27
Van Sommelsdijk sprak hier eene waarheid uit, die helaas te dikwijls
voorbijgezien is.
Is ons land groot geworden door den koophandel, en wordt deze met regt de
zenuw van den Staat genoemd, aan de andere zijde is het even waar, dat
door eenen te ver gedreven koopmansgeest, die slechts uit zucht naar gewin
handelde en hiervoor alles ten offer bragt, gruwelen zijn geschied in de
overzeesche bezittingen, waarvan de herinnering alleen ons de oogen
schaamrood doet nederslaan. Even waar is het dat niet slechts het geluk van
enkele personen, maar van geheele volkeren aan dien te ver gedreven
koopmansgeest zijn opgeofferd; even waar is het, dat ….. maar wij
vervolgen onze geschiedenis.
Gelijk wij zagen, bragt van Sommelsdijk door zijne opene en eerlijke, zij
het ook wel wat ruwe wederlegging zijner valsche beschuldigers, dezen tot
zwijgen; en indien wij terugzien op hetgeen hij gedurende zijn vierjarig
bestuur tot stand bragt, kunnen wij hem den naam van den nieuwen
grondvester of hersteller der kolonie Suriname niet ontzeggen.
De onvermoeide landvoogd legde ook den grond tot de stad Paramaribo bij
het fort Zeelandia, volgens een regelmatig plan,28 en weldra zag deze plaats
er gansch anders en beter uit, dan hij haar bij zijne aankomst vond.
Tot deze en dergelijke werkzaamheden werden dan ook meermalen de
soldaten gebezigd. Onder den zwaren arbeid, die de gouverneur van hen
eischte, wordt voornamelijk genoemd het maken van eene steenen glooijing
aan den rivieroever bij het fort Zeelandia;—die daartoe benoodigde zware,
door de Negers uitgekapte steenen, moesten zij, bij gebrek aan geschikte

39. werktuigen dragen, hetgeen in dit land zeker een zeer moeijelijk werk
was29. Hierbij kwam, dat men door gebrek aan aanvoer uit het moederland,
genoodzaakt was geweest het dagelijksch rantsoen te verminderen30.
De geest van muiterij, die hen reeds lang bezield had, werd daardoor zeer
versterkt; deze openbaarde zich dan ook weldra door hunne weigering om
te werken, tenzij zij meerder rantsoen kregen. Den algemeen beminden
commandeur Verboom gelukte het dit ongenoegen te stillen, maar twee
dagen later, den 19
den
Julij 1688 brak die muiterij op nieuw uit. Terwijl de
heer van Sommelsdijk in een laan van oranjeboomen voor het
Gouvernementshuis op en neder wandelde, in gezelschap van den
commandeur Verboom, kwamen daar elf zaamgezworene rebellen, half
beschonken, met hunne geweren gewapend, tot hem en eischten op een
hoogen toon vermeerdering van rantsoen en vermindering van werk. Van
Sommelsdijk, dien wij reeds als een oploopend mensch hebben leeren
kennen, in plaats van hen te woord te staan, verstoord over dit gedrag en
deze schending der krijgstucht, tastte naar zijn houwer, om deze baldadigen
terug te drijven, doch toen hij den arm ophief, schoten zij allen tegelijk op
hem, en viel hij door zeven en veertig wonden doorboord levenloos neder.
De commandeur, Verboom door eene wond in den buik getroffen, overleed
negen dagen later31.
Zoo was het einde van van Sommelsdijk, het einde van een man, die, wij
herhalen het nog eens, veel tot den bloei van Suriname heeft toegebragt, en
die door zijne godsvrucht, zijn open, eerlijk en regtvaardig karakter, onze
volle sympathie verdient, maar die misschien wel wat te haastig, te driftig
hervormen wilde, en die door zijne oploopendheid en wel eenigzins barsch
en norsch karakter, zich vele vijanden verwierf.
De muitelingen plunderden nu het magazijn, namen het fort Zeelandia in en
benoemden opperhoofden.
De kapitein Abraham van Vredenburch, die wegens het verwonden van den
commandeur Verboom als bevelhebber der troepen moest optreden, begaf
zich onmiddellijk op het vernemen der tijding naar het fort, om aldaar, zoo
mogelijk, de oproerigen tot onderwerping te brengen; maar dit gelukte hem

40. niet, de muitende soldaten schoten op hem, en namen hem met den
luitenant de Raineval en den secretaris de Graaf gevangen.
Dienzelfden avond begroeven de muitelingen het lijk van den vermoorden
landvoogd, met krijgseer binnen het fort.
Bijna onmogelijk kan de toen bestaande verwarring geschetst worden. Bij
Hartsinck vindt men in zijn tweede deel, bladz. 651 tot 671, daarvan een
tafereel opgehangen, waardoor men er eenigzins over oordeelen kan. De
muiters waren nu genoegzaam meester van de geheele kolonie en men was
genoodzaakt, tot beveiliging van het leven der ingezetenen, een verdrag met
hen aan te gaan, waarbij zij beloofden de kolonie te verlaten tegen eene
geldelijke vergoeding, en waarbij hun geheele kwijtschelding van straf zou
worden verleend.
Het gelukte den kapitein Vredenburch uit het fort te ontkomen en
vervolgens, bijgestaan door den Joodschen kapitein Nassy en den raadsheer
Bagman, met eenige gewapende burgers, gezegd fort door de rebellen te
doen ontruimen. Zij zochten nu op het schip de Salamander te ontkomen,
doch door onderlinge twisten verdeeld, werden zij eindelijk door de
gewapende burgers en anderen gevangen genomen.
Hoewel er in Suriname nog eene groote verwarring bleef heerschen, werd
de hoop op het herstel der rust door die gevangenneming zeer verlevendigd,
en op last van den Raad van Policie werd den 30 Julij een dank- en bededag
gehouden.
Nu was men het niet eens hoe met de gevangen genomen muiters te
handelen. De zwaar gekwetste commandeur Verboom deed de Raden van
Policie bij zich komen, en gaf de Raden in bedenking of men de
moordenaars wel zou kunnen straffen, uit hoofde hij commandeur,
benevens de andere officieren en burgers van Paramaribo, met de rebellen
een verdrag hadden aangegaan, enz. De Raden antwoordden daarop, dat
zulk een verdrag niet bestaan kon, als zijnde gemaakt door hem en verdere
officieren, die in het geweld der rebellen waren, en door ontwapende
burgers, en dus gedwongen; dat zoodanig accoord mede nul en van geen

41. waarde was, als zijnde buiten hunne toestemming geschied, en dat zij in dat
verdrag niet konden bewilligen zonder te zondigen, en zich eene groote
straf op den hals te halen bij God en hunne principalen, ingeval zij de
moordenaars ongestraft lieten vertrekken, enz. enz. Waarop de heer
commandeur hun te gemoet voerde, dat het aan hunne beslissing stond, en
dat hij hoopte, dat God hen wilde bijwonen met den geest der wijsheid, om
niet alleen de zaak wèl uit te voeren, maar ten beste van het land te
betrachten, waartoe hij met ernst bij hen aandrong. Den volgenden dag, den
28
sten
Julij 1688, overleed Verboom, die om zijne minzaamheid algemeen
bemind was.
Het proces ging nu zijnen gang, en den 3
den
Augustus werden 3 der
belhamers geradbraakt en 8 gehangen. De overige 60 man, die mede deel
aan het complot hadden genomen, werden niet langer in dienst gehouden,
maar voor en na, bij vijf of zes, naar Holland overgevoerd en volgens
beloften aldaar vrijgelaten32.
De rust alzoo hersteld zijnde, werden de officiers en burgerij door den heer
G. Muenix, als president, uit naam van den Raad voor hunne goede diensten
bedankt, en ging ieder weder tot zijn gewoon bedrijf en naar zijne woning
terug33.
Intusschen hadden de raden van policie zich na den dood van den
commandeur Verboom alle gezag aangematigd, vooral door den invloed van
den fiscal G. Muenix hiertoe aangespoord. De kapitein van Vredenburch
leverde hiertegen den 13
den
September 1688 protest in, daar hem het regt
van opvolging van den commandeur toekwam.
De raad bood hem zitting aan en stelde voor de zaken gezamenlijk te
behandelen. Om de reeds bestaande verwarring en oneenigheid niet te
vermeerderen, nam van Vredenburch dezen voorslag aan, maar behield zich
zijn regt voor, zich in de notulen steeds teekenende, »ongepraejuditieerd”
zijnen rang34.
Toen de tijding van het droevig uiteinde van den gouverneur van
Sommelsdijk in Nederland bekend werd, bood de geoctroijeerde Sociëteit

42. van Suriname, volgens het bepaalde bij het 6
de
artikel van het met den
overledene gesloten verdrag, den zoon des heeren van Sommelsdijk, den
heer van Châtillon, luitenant ter zee aan, om in zijns vaders plaats,
gouverneur van Suriname te worden. Er waren èn voor mevrouw van
Sommelsdijk èn voor haren zoon te droevige herinneringen hieraan
verbonden, en na rijp beraad bedankte hij voor die eer35.
Mevrouw van Sommelsdijk bood haar aandeel te koop aan de Sociëteit,
doch deze wilde hiertoe niet overgaan. Den 12
den
Februarij 1692 gaf zij
kennis aan den burgemeester van Amsterdam, dat Koning Willem III van
Engeland het had gekocht.
Hartsinck en anderen gissen, dat deze koop naderhand vernietigd is, omdat
bekend is, dat den 19
den
April 1770 de stad Amsterdam van de erven van
Sommelsdijk haar aandeel kocht voor de som van ƒ 700,000, te betalen in
drie termijnen. Meer aannemelijk komt ons in deze voor, het gevoelen van
den heer Mr. C. Ph. Vlier uit Suriname, (zie Surin. Almanak 1833, blz. 239)
die denkt, dat dezelfde aanbieding, welke bereids door mevrouw van
Sommelsdijk aan de Sociëteit gedaan was, ook herhaald is aan den Koning
van Engeland; doch dat deze, evenmin als de Staten van Holland, die koop
ooit gesloten heeft. Hoe dit ook zij, vervolgt de heer Vlier, wij mogen
hieruit gerustelijk afleiden, dat de kosten tot onderhoud dezer volkplanting
in die dagen kwalijk konden worden bestreden door de voordeelen, die de
Sociëteit van daar trok, wijl het anders moeijelijk te begrijpen is, waaraan
de weigering der overname van het een derde aandeel van mevrouw van
Sommelsdijk zij toe te schrijven.
De onderlinge twisten tusschen de verschillende magten in Suriname
hielden aan. Onder hen, die zich in dit tusschenbestuur veel aanmatigden,
behoort vooral de reeds genoemde Israëliet Samuel Nassy. Hij had zich
door zijn moedig gedrag en goed overleg zeer verdienstelijk gemaakt in het
beteugelen van den opstand der muitzieke soldaten, en droeg er veel toe bij,
dat zij eindelijk gevangen werden genomen. Door dit een en ander had hij
veel invloed gekregen, en koesterde hij misschien wel eenige hoop, om tot
gouverneur der kolonie te worden benoemd.

43. Een man van groote middelen zijnde, had hij op de Joden-Savanne op
eigene kosten een gasthuis voor zijne behoeftige geloofsgenooten laten
bouwen, en door meerdere weldaden zijne natie zeer aan zich verpligt,
zoodat de Joden hem steeds als hun beschermer aanzagen, hoewel hij toch
ook van verscheidene kanten veel tegenwerking ondervond, toen hij,
gesteund door brieven van de Amsterdamsche rabbijnen, trachtte eenige
hervormingen bij hen tot stand te brengen, inzonderheid ten opzigte hunner
zoo menigvuldige feestdagen36.
Deze tegenstand werd zoo hevig, dat er ongeregeldheden en opstanden
tusschen de Joden onderling ontstonden, dat zij zelfs handgemeen en er
verscheidene gekwetst werden. Dan niet slechts bij de Joden was er over
dergelijke zaken twist, ook tusschen de Hervormde predikanten en andere
beambten heerschten twisten en wanorde, waardoor groote opschuddingen
en gemor onder de ingezetenen veroorzaakt werd.
De militie was sedert den dood van van Sommelsdijk nog niet regt aan het
bedaren; de fortificatiën waren in slechten staat; in het kort, de staat van
zaken was zeer verward37, en het was noodig, dat er als landvoogd in
Suriname weder een man kwam, die de noodige vereischten bezat om dien
verwarden boedel wat teregt te brengen. De keus der Sociëteit viel, (en zij
werd door de Staten bekrachtigd) op den toen met verlof in Nederland
zijnden raad van policie en heemraad van Thorarica, Johan van
Scharphuisen, die met eene versterking van krijgsvolk en voorraad van
oorlogs- en mondbehoeften naar de kolonie vertrok, in gezelschap van den
heer Chatillon, die mede ging om de zaken zijns vaders te regelen.
In het begin van de maand Januarij 1689 scheepte hij zich in en had eene
zeer moeijelijke reis, eerst door het ijs, later door buitzieke kapers, zoodat
het schip zoo ontramponeerd werd, dat een gedeelte van het scheepsvolk
begon te morren en eenige hunner in de kajuit kwamen, alwaar van
Scharphuisen met den heer Chatillon, kapitein Lohuijzen en zijn secretaris
aan tafel zaten. Zij zeiden, dat niemand der matrozen gezind was om met
een zoo ontramponeerd schip in zee te blijven, maar dat zij verzochten de
eerste haven de beste binnen te loopen. Van Scharphuisen vraagde hun, of
hij en zijn gezelschap ook niet mede voeren en zoowel als zij het leven te

44. verliezen hadden; en voegde hun toe, dat zij onvoorzigtig waren en
eigenlijk de galg of de nok van de raa kwamen eischen; doch dat hij, hunne
onnoozelheid inziende, hun dezen misslag vergeven wilde, mits dat zij zich
stil en rustig hielden en hun best deden om het schip zoo veel mogelijk
weder in staat te brengen om te kunnen zeilen.
Door deze mannelijke taal tot rede gebragt, dropen zij stilletjes af, sloegen
handen aan het werk, en met stoppen en stengen werd het vaartuig zoo ver
in staat gebragt, dat de reis kon voortgezet worden, zoodat zij zonder
verderen tegenspoed den 8
sten
Maart 1689 voor de rivier van Suriname
aankwamen, en de gouverneur den 10
den
aan land ontvangen werd.38
Wij deelden deze bijzonderheid mede om te doen zien, dat men in een man
als van Scharphuisen wel eenig vertrouwen stellen kon, om als opvolger
van van Sommelsdijk op te treden. Dat het hem echter niet gelukte regel en
orde in dien verwarden toestand te brengen, zullen wij verder zien. Dadelijk
na zijne komst poogde hij de inwendige twisten te stillen; hij stelde, behalve
de reeds bestaande raad van policie, wien de criminele jurisdictie was
opgedragen, uit een dubbel getal personen, door de ingezetenen gekozen,
volgens artikel 23 en 24 van het octrooi, een collegie van zes personen aan,
die met hem de civiele justitie zouden beheeren, welke tot heden door den
raad van policie was bestierd; zoo mede een bijzonder collegie voor kleine
zaken, ter beslissing en bevrediging van kleine verschillen tusschen de
ingezetenen (een soort van vredegeregt), om deze alzoo zoo spoedig
mogelijk tot een goed einde te brengen. Mede werden door hem opzigters
der gemeene weiden benoemd, daar het vóór dien tijd hiermede zeer
onordelijk toeging.39
Grondig bekend met den landbouw, en zelf eigenaar eener plantaadje aan de
Boven-Suriname, zocht hij ook door zijn voorbeeld de wijze van cultuur te
verbeteren.
De verbetering der vestingwerken, die in slechten staat waren, werd zeer
gewenscht en hij onderzocht met de raden van policie wat het eerst en het
best tot beveiliging der kolonie te doen ware.

45. Terwijl hij hiermede bezig was, nog geene twee maanden na zijne komst in
Suriname, den 6
den
Mei 1689, stevende eene Fransche vloot van 9
oorlogsschepen en 1 bombardeer-galjoot, onder bevel van den admiraal du
Casse, de rivier Suriname op; overviel de aan den mond der rivier
gestationeerde Bark, en trachtte de kolonie te overrompelen.
De inwoners echter door eene nadere en bedekte wacht in tijds
gewaarschuwd, hielden onmiddellijk krijgsraad en besloten tot tegenweer.
Zij gedroegen zich dapper, en het toen nog zoo nietige fortje Zeelandia
stond een drie daagsch bombardement door; de vereenigde pogingen van
het krijgsvolk, der burgers en der scheepslieden deden de bedoelingen van
den Franschen admiraal, om de Commewijne op te varen, mislukken,
waarna de Franschen, na een groot verlies te hebben geleden, de rivier
afzakten en met het eskader in zee staken.
De admiraal du Casse had ook te vergeefs beproefd om, door op de eerzucht
van den heer Chatillon te werken, daardoor tweespalt tusschen hem en den
gouverneur te verwekken. Hij had hem daartoe een vleijenden brief
gezonden, waarin hij betuigde verheugd te zijn, zulk eenen braven cavalier
als den heer Chatillon te ontmoeten, noemende hem: »Heere van Suriname”
enz. De heer Chatillon, te edelmoedig en te getrouw aan de belangen van
den Staat, en, hoewel nog jong, te kloek, en te verstandig om aan zulk eene
vleijerij het oor te leenen, hielp met alle magt de trouwelooze Franschen
afkeeren, en het smartte alzoo de geheele kolonie, toen hij den 10
den
Mei,
door het te vroeg afgaan van een stuk geschut, hetwelk hij met zijnen
kamerdienaar bediende, zwaar aan zijne handen en in zijn aangezigt
gekwetst werd; en een ieder verheugde zich, toen hij gelukkig weder
spoedig herstelde,40 terwijl hij na zijne herstelling weder naar Nederland
terugkeerde.
Nadat de Franschen alzoo weder in verwarring zee kozen en de kolonie een
tijdlang van die lastige indringers bevrijd was, en men zich alzoo
ongestoord aan verbeteringen en noodzakelijke hervormingen had kunnen
toewijden, ontbrandde het vuur der tweedragt weder op nieuw, en

46. Welcome to our website – the perfect destination for book lovers and
knowledge seekers. We believe that every book holds a new world,
offering opportunities for learning, discovery, and personal growth.
That’s why we are dedicated to bringing you a diverse collection of
books, ranging from classic literature and specialized publications to
self-development guides and children's books.
More than just a book-buying platform, we strive to be a bridge
connecting you with timeless cultural and intellectual values. With an
elegant, user-friendly interface and a smart search system, you can
quickly find the books that best suit your interests. Additionally,
our special promotions and home delivery services help you save time
and fully enjoy the joy of reading.
Join us on a journey of knowledge exploration, passion nurturing, and
personal growth every day!
ebookbell.com