Vyakarana

Kannada Vyakarana

1. ▼
08 ನವವೆಂಬರ್ 2013
ಕಕೃದವೆಂತ-ತದದ್ಧಿತವೆಂತ
ಕಕೃದವೆಂತ-ತದದ್ಧಿತವೆಂತ
ಕಕೃದವೆಂತ (ಕಕೃನನ್ನಾಮ)
ನಮಪ
ಪಕಕೃತಿಗಳಳು ನಲಳುಲ್ಕು ಪಪಕಾರಗಳವೆಂದಳು ತಿಳಿದರಳುವಿರ
.
(೧) ಸಹಜನಮಪ
ಪಕಕೃತಿಗಳಳು
(೨) ಕಕೃದವೆಂತಗಳಳು
(೩) ತದದ್ಧಿತವೆಂತಗಳಳು
(೪) ಸಮಸಗಳಳು ಎವೆಂದದ ಆ ನಲಳುಲ್ಕುವಿಧವದ ನಮಪ
ಪಕಕೃತಿಗಳಳು–
.
ಸಹಜನಮಪ
ಪಕಕೃತಿಗಳವೆಂದರದನಳು
? ಅವು ನಮವಿಭಕ
ಕಪಪತತಯ ಸದರ
, ನಮಪದಗಳಾಗಳು ವಿಕ, ಅವುಗಳ ಲವೆಂಗ,
ವಚನದಗಳ ಬಗೆಗಗ, ಸಮಸವವೆಂದರದನಳು? ಅವುಗಳ ಪ
ಪಕಾರಗಳ ಬಗೆಗಗ ಹವೆಂದನ ಪಪಕರಣಗಳಲ್ಲಿ ತಿಳಿದದ್ದೀರ
. ಈಗ
ಕಕೃದವೆಂತ, ತದದ್ಧಿತವೆಂತಗಳವೆಂದರದನವೆಂಬ ಬಗೆಗೆ ತಿಳಿಯಿರ.
ಮೊದಲಳು ಕಕೃದವೆಂತಪ
ಪಕರಣದಲ್ಲಿ ಕಕೃದವೆಂತಗಳ ಬಗೆಗಗ
, ಅನವೆಂತರ ತದದ್ಧಿತವೆಂತ ಪ
ಪಕರಣದಲ್ಲಿ ತದದ್ಧಿತವೆಂತಗಳ ಬಗೆಗಗ
ವಿವರಗಳನಳುನ್ನಾ ನಗದಡಿರ.
ಧಾತಳು- ಕ
ಪಯಾಪದ
- ಕಕೃದವೆಂತ ನಮಪ
ಪಕಕೃತಿ
- ಕಕೃದವೆಂತ ನಮಪದ
(೧)ಮಡಳು- ಮಡಿದನಳು - ಮಡಿದ - ಮಡಿದವನಳು, ಮಡಿದವನನಳುನ್ನಾ,
ಮಡಿದವನವೆಂದ -ಇತತದ
(೨)ಹಗದಗಳು - ಹಗದಗಳುವನಳು- ಹಗದಗಳುವ - ಹಗದಗಳುವವನಳು,
ಹಗದಗಳುವವನನಳುನ್ನಾ, ಹಗದಗಳುವವನವೆಂದ -ಇತತದ
(೩)ತಿನಳುನ್ನಾ- ತಿನಳುನ್ನಾತಕನ- ತಿನಳುನ್ನಾವ- ತಿನಳುನ್ನಾವವನಳು, ತಿನಳುನ್ನಾವವನನಳುನ್ನಾ, ತಿನಳುನ್ನಾವವನಗೆ,
ತಿನಳುನ್ನಾವವನಲ್ಲಿ -ಇತತದ
(೪)ಬರ- ಬರಯಳುವನಳು- ಬರಯಳುವ - ಬರಯಳುವವನಳು, ಬರಯಳುವವನನಳುನ್ನಾ
-ಇತತದ
ಮದಲನ ನಲಳುಲ್ಕು ಉದಾಹರಣೆಗಳಲ್ಲಿ-ಮಡಳು, ಹಗದಗಳು, ತಿನಳುನ್ನಾ, ಬರ-ಈ ನಲಳುಲ್ಕು ಧಾತಳುಗಳಳು-ಮಡಿದನಳು,
ಹಗದಗಳುವನಳು, ತಿನಳುನ್ನಾತಕನ, ಬರಯಳುವನಳು ಈ ನಲಳುಲ್ಕು ರದತಿಯ ಕ
ಪಯಾಪದಗಳಾಗಿವ
. ಇವು ಕ
ಪಯಾಪದಗಳಾಗಳುವ
ರದತಿಯನಳುನ್ನಾ ಹವೆಂದನ ಕ
ಪಯಾಪದ ಪಪಕರಣದಲ್ಲಿ ತಿಳಿದದ್ದೀರ
. ಅವುಗಳ ಮಳುವೆಂದರಳುವ ಮಡಿದ, ಹಗದಗಳುವ, ತಿನಳುನ್ನಾವ,
ಬರಯಳುವ- ಇವು ಕ
ಕಮವಗಿ ಮಡಳು–
+ದ+ಅ=ಮಡಿದ, ಹಗದಗಳು+ವ+ಅ=ಹಗದಗಳುವ, ತಿನಳುನ್ನಾ+ವ+ಅ=ತಿನಳುನ್ನಾವ,
ಬರ+ಉವ+ಅ=ಬರಯಳುವ ಹದಗಗಿವ
–
. ಇವು ಎಲ್ಲಾ ಕಡೆಗಗ ಕಗನಯಲ್ಲಿ ಅ ಎವೆಂಬ ಪ
ಪತತಯವನಗನ್ನಾ ಮಧ
ತ
ದಲ್ಲಿ ದ
, ವ,
ಉವ ಇತತದ ಪ
ಪತತಯಗಳನಗನ್ನಾ ಹಗವೆಂದವ
. ಧಾತಳುಗಳಳು ಹದಗೆ ಮಡಿದ
–
, ಹಗದಗಳುವ, ತಿನಳುನ್ನಾವ, ಬರಯಳುವ ಇತತದ
–
ರಗಪ ಪಡೆದ ಮದಲೆ ಧಾತಳುವಿನವೆಂದ ಹಳುಟಟ್ಟಿದ ನಮಪ
ಪಕಕೃತಿಗಳನಸಿದವು
. ಅಥವ ಕಕೃದವೆಂತನಮ ಪ
ಪಕಕೃತಿಗಳನಸಿದವು
. ಇನಳುನ್ನಾ
ಇವುಗಳ ಮದಲೆ-ಉ, ಅನಳುನ್ನಾ, ಇವೆಂದ, ಗೆ, ಇಗೆ, ಕಲ್ಕು, ಅಕಲ್ಕು, ದಸಯಿವೆಂದ, ಅ, ಅಲ್ಲಿ ಇತತದ ಸಪ
ಕ ವಿಧವದ –

2. ನಮವಿಭಕ
ಕಪಪತತಯಗಳಗ ಸದರ ಕಕೃದವೆಂತನಮಪದಗಳನಸಳುತಕವ
. ಇವೆಂಥವನನ್ನಾದ ನವು ಸಾಧಿತ ನಮಗಳಳು ಎನಳುನ್ನಾತಕದವ.
ಮದಲನ ಉದಾಹರಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಕಗನಯಲ್ಲಿ ಬವೆಂದರಳುವ ಅ ಎವೆಂಬಳುದದ ಕಕೃತ ಪ
ಪತತಯ
. ಇವೆಂಥ ಕಕೃತ ಪ
ಪತತಯವನಳುನ್ನಾ ಅವೆಂತದಲ್ಲಿ
ಉಳ
ಳದ್ದೇ ಕಕೃದವೆಂತ
. ಮಧ
ತ
ದಲ್ಲಿ ಬವೆಂದರಳುವ ದ
, ವ, ಉವಗಳಳು ಕಾಲವನಳುನ್ನಾ ಸಗಚಿಸಳುವ ಪ
ಪತತಯಗಳಳು
. ಇವಕಲ್ಕು ಕಾಲಸಗಚಕ
ಪ
ಪತತಯಗಳನಳುನ್ನಾವರಳು
. ಹಾಗದರ ಕಕೃದವೆಂತವವೆಂದರದನಳು? ಎವೆಂಬ ಬಗೆಗೆ ಸಗತ
ಕವನಳುನ್ನಾ ಕಳಗಿನವೆಂತ ಹದಳಬಹಳುದಳು
.
(೮೬) ಕಕೃದವೆಂತ:- ಧಾತಳುಗಳಿಗೆ ಕಕೃತ ಪ
ಪತತಯಗಳಳು ಸದರ ಕಕೃದವೆಂತಗಳನಸಳುವುವು
. ಇವಕಲ್ಕು ಕಕೃನನ್ನಾಮಗಳವೆಂದಗ ಹಸರಳು.
ಕಕೃದವೆಂತಗಳಳು - ಕಕೃದವೆಂತನಮ (ಕಕೃನನ್ನಾಮ), ಕಕೃದವೆಂತ ಭಾವನಮ, ಕಕೃದವೆಂತವ
ತಯ ಗಳವೆಂದಳು ಮಗರಳು ವಿಧ
.
ಉದಾಹರಣೆಗೆ:-
ಕಕೃದವೆಂತನಮಕಕೃದವೆಂತಭಾವನಮ ಕಕೃದವೆಂತವ
ತಯ
ಮಡಿದ ಮಟಮಡಿ
ತಿನಳುನ್ನಾವತಿನಳುನ್ನಾವಿಕತಿವೆಂದಳು
ನಡೆಯಳುವ ನಡೆತನಡೆಯಳುತ
ಕ
ಹಗದಗದ ಹಗದಗಳುವಿಕಹಗದಗಲಳು
(೧) ಕಕೃದವೆಂತ ನಮಗಳಳು
(೮೭) ಕಕೃದವೆಂತನಮಗಳಳು:- ಧಾತಳುಗಳಿಗೆ ಕತಕೃರ್ತೃ ಮೊದಲಾದ ಅಥರ್ತೃಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಮನ
ತವಗಿ ಅ ಎವೆಂಬ ಕಕೃತ ಪಪತತಯವು
ಬರಳುವುದಳು. ಆಗ ಧಾತಳುವಿಗಗ ಕಕೃತ ಪ
ಪತತಯಕಗಲ್ಕು ಮಧ
ತ
ದಲ್ಲಿ ವತರ್ತೃಮನ
, ಭವಿಷ
ತತ ಕಾಲಗಳಲ್ಲಿ ವ ಉವ ಎವೆಂಬ
ಕಾಲಸಗಚಕ ಪ
ಪತತಯಗಳಗ
, ಭಗತಕಾಲದಲ್ಲಿ ದ ಎವೆಂಬ ಕಾಲಸಗಚಕ ಪ
ಪತತಯವ
, ನಷದಧಾಥರ್ತೃದಲ್ಲಿ ಅದ ಎವೆಂಬಳುದಗ
ಆಗಮಗಳಾಗಳುತ
ಕವ
. ಇವನನ್ನಾದ ಕಕೃದವೆಂತನಮಗಳ ನಳುನ್ನಾವರಳು.
ಇವು ನಮಪ
ಪಕಕೃತಿಗಳನಸಿದದರವೆಂದ ಇವುಗಳ ಮದಲೆ ನಮವಿಭಕಕಪಪತತಯಗಳಳು ಸದರ ನಮಪದಗಳಾಗಳುವುವು
.
ಉದಾಹರಣೆಗೆ:-
(i) ವತರ್ತೃಮನ ಕಕೃದವೆಂತಕಲ್ಕು-
ಮಡಳು+ ವ + ಅ = ಮಡಳುವ
ತಿನಳುನ್ನಾ+ ವ + ಅ = ತಿನಳುನ್ನಾವ
ಬರ+ ಉವ+ ಅ = ಬರಯಳುವ
ಇದರವೆಂತ-ಹಗದಗಳುವ, ಬರಳುವ, ತಿನಳುನ್ನಾವ, ನಗದಡಳುವ, ಓಡಳುವ, ನಡೆಯಳುವ, ಕಾಣಳುವ, ಕಗಡಳುವ[1].
(ii) ಭಗತ ಕಕೃದವೆಂತಕಲ್ಕು-
ಮಡಳು+ ದ + ಅ = ಮಡಿದ
ತಿನಳುನ್ನಾ+ ದ + ಅ = ತಿವೆಂದ
ಹಗದಗಳು + ದ + ಅ = ಹಗದದ
ಇದರವೆಂತ ಬರದ, ನಗದಡಿದ, ನಡೆದ, ಕವೆಂಡ, ಕರದ-ಇತತದ.
(iii) ನಷದಧ ಕಕೃದವೆಂತಕಲ್ಕು-
ಮಡಳು+ ಅದ+ ಅ = ಮಡದ
ತಿನಳುನ್ನಾ+ ಅದ+ ಅ = ತಿನ
ನ್ನಾದ

3. ಇದರವೆಂತ ಹಗದಗದ, ಬರದ, ನಗದಡದ, ನಳುಡಿಯದ, ಬರಯದ-ಇತತದ.
ಮದಲೆ ಹದಳಿದ ವತರ್ತೃಮನ, ಭವಿಷ
ತತ
, ಭಗತ, ನಷದಧಾಥರ್ತೃ ಕಕೃದವೆಂತನಮಗಳಲ
ಲ ಈಗ ನಮವಿಭಕಕಪಪತತಯ ಹತಕಲಳು
ಸಿದ
ದ್ಧಿವದವು
. ಇವುಗಳ ಮದಲೆ ನಮವಿಭಕ
ಕಪಪತತಯಗಳಳು ಸದರಳುವಗ ಪುಲ್ಲಿವೆಂಗ
, ಸಿಕಪದಲವೆಂಗ, ನಪುವೆಂಸಕಲವೆಂಗಗಳಲ್ಲಿ ಆಗಳುವ
ವತಕರಣ ವಿಶದಷಗಳನಳುನ್ನಾ ಈ ಕಳಗೆ ನಗದಡಿರ.
(i) ಪುಲ್ಲಿವೆಂಗದಲ್ಲಿ-
ಕಕೃದವೆಂತ ನಮಪದಗಳಳು
ಮಡಳುವ ಮಡಳುವ + ಅವನಳು+ ಉ = ಮಡಳುವವನಳು
ಮಡಳುವ + ಅವರಳು+ ಉ = ಮಡಳುವವರಳು
ಮಡಳುವ + ಅವನಳು+ ಅನಳುನ್ನಾ= ಮಡಳುವವನನಳುನ್ನಾ
ಮಡಿದ + ಅವನಳು+ ಉ = ಮಡಿದವನಳು (ಏ.ವ.)
ಮಡಿದ + ಅವರಳು+ ಉ = ಮಡಿದವರಳು (ಬ.ವ.)
ಮಡಿದ + ಅವರಳು+ ಇವೆಂದ= ಮಡಿದವರವೆಂದ (ಬ.ವ.)
ಮಡದ + ಅವನಳು+ ಉ = ಮಡದವನಳು (ಏ.ವ.)
ಮಡದ + ಅವನಳು+ ಅಲ್ಲಿ= ಮಡದವನಲ್ಲಿ (ಏ.ವ.)
ಮಡದ + ಅವರಳು+ ಅಲ್ಲಿ= ಮಡದವರಲ್ಲಿ (ಬ.ವ.)
(ii) ಸಿಕಪದಲವೆಂಗದಲ್ಲಿ-
ಕಕೃದವೆಂತ ನಮಪದಗಳಳು
ಬರದಬರದ+ ಅವಳಳು+ ಉ = ಬರದವಳಳು (ಏ.ವ.)
ಬರದ+ ಅವಳಳು+ ಅನಳುನ್ನಾ= ಬರದವಳನಳುನ್ನಾ (ಏ.ವ.)
ಬರದ+ ಅವರಳು+ ಇವೆಂದ= ಬರದವರವೆಂದ (ಬ.ವ.)
ಬರದ+ ಅವಳಳು+ ಇಗೆ= ಬರದವಳಿಗೆ (ಏ.ವ.)

4. ಬರದ+ ಅವರಳು+ ಇಗೆ= ಬರದವರಗೆ (ಬ.ವ.)
ಬರದ+ ಅವಳಳು+ ಅಲ್ಲಿ= ಬರದವಳಲ್ಲಿ (ಏ.ವ.)
ಬರದ+ ಅವಳಳು+ ಏ = ಬರದವಳದ (ಏ.ವ.)
ತಿನ
ನ್ನಾದ
+ ಅವಳಳು+ ಉ = ತಿನ
ನ್ನಾದವಳಳು
ತಿನ
ನ್ನಾದ
+ ಅವರಳು+ ಅನಳುನ್ನಾ= ತಿನ
ನ್ನಾದವರನಳುನ್ನಾ
ತಿನ
ನ್ನಾದ
+ ಅವಳಳು+ ಇವೆಂದ= ತಿನ
ನ್ನಾದವಳಿವೆಂದ
(iii) ನಪುವೆಂಸಕಲವೆಂಗದಲ್ಲಿ-
ಕಕೃದವೆಂತ ನಮಪದಗಳಳು
ಹಗದಗಳುವ ಹಗದಗಳುವ + ಉದಳು+ ಉ = ಹಗದಗಳುವುದಳು
ಹಗದಗಳುವ + ಉದಳು+ ಅನಳುನ್ನಾ= ಹಗದಗಳುವುದನಳುನ್ನಾ
ಹಗದಗಳುವ + ಉವು+ ಅನಳುನ್ನಾ= ಹಗದಗಳುವುವನಳುನ್ನಾ
ಹಗದಗಳುವ + ಉದಳು+ ಅರಳು+ ಇವೆಂದ= ಹಗದಗಳುವುದರವೆಂದ
ಹಗದಗಳುವ + ಉದಳು+ ಅಕಲ್ಕು= ಹಗದಗಳುವುದಕಲ್ಕು
ಹಗದಗಳುವ + ಉದಳು+ ಅರಳು+ ಅಲ್ಲಿ= ಹಗದಗಳುವುದರಲ್ಲಿ
ಹಗದಗಳುವ + ಉವು+ ಗಳಳು+ ಅಲ್ಲಿ= ಹಗದಗಳುವುವುಗಳಲ್ಲಿ
(ಅವು)
ಹಗದಗಳುವವುಗಳಲ್ಲಿ
ಹಗದದ+ ಉದಳು+ ಅನಳುನ್ನಾ= ಹಗದದಳುದನಳುನ್ನಾ
ಹಗದದ+ ಉವು+ ಗಳಳು+ ಇವೆಂದ= ಹಗದದಳುವುಗಳಿವೆಂದ
- ಇತತದ
ಮದಲೆ ಹದಳಿದ ಉದಾಹರಣೆಗಳನನ್ನಾಲ
ಲ ನಗದಡಿದರ ಕಕೃದವೆಂತಗಳ ಮದಲೆ ನಮವಿಭಕಕಪಪತತಯಗಳಳು ಸದರಳುವಗ ಕಕೃದವೆಂತಕಗಲ್ಕು
,
ನಮವಿಭಕ
ಕಪಪತತಯಕಗಲ್ಕು ಮಧ
ತ
ದಲ್ಲಿ ಪುಲ್ಲಿವೆಂಗ ಏಕವಚನದಲ್ಲಿ ಅವನಳು ಎವೆಂಬಳುದಗ‘ ’
, ಬಹಳುವಚನದಲ್ಲಿ ಅವರಳು ಎವೆಂಬ
‘ ’

5. ಸವರ್ತೃನಮಗಳಗ ಆಗಮಗಳಾಗಿ ಬರಳುತ
ಕವ
.
ಸಿಕಪದಲವೆಂಗದ ಏಕವಚನದಲ್ಲಿ ಅವಳಳು ಬಹಳುವಚನದಲ್ಲಿ ಅವರಳು ಎವೆಂಬ ಸವರ್ತೃನಮ ಬರಳುತ
ಕವ
.
ನಪುವೆಂಸಕಲವೆಂಗದ ಏಕವಚನದಲ್ಲಿ ಉದಳು (ಅದಳು) ಮತಳುಕ ಬಹಳುವಚನದಲ್ಲಿ ಉವು (ಅವು) ಎವೆಂಬ ಸವರ್ತೃನಮಗಳಳು
ಬರಳುತ
ಕವ
[2].
(೧) ಇದಳುವರಗೆ ತಿಳಿಸಿದ ಕಕೃದವೆಂತನಮಗಳಳು ನಮಪದಗಳನಳುನ್ನಾ ವಿಶದಷಿಸಳುತ
ಕವ
.
(i) ವತರ್ತೃಮನಭವಿಷ
ತತ ಕಕೃದವೆಂತಗಳಳು ನಮಪದಗಳನಳುನ್ನಾ ವಿಶದಷಿಸಳುವುದಕಲ್ಕು
-
ಮಡಳುವ ಕಲಸ
ಹಾಡಳುವ ಪದ
ನಗದಡಳುವ ಕಾರ
ತ
ತಿನಳುನ್ನಾವ ಪದಾಥರ್ತೃ ಇತತದ
–
.
(ii) ಭಗತಕಕೃದವೆಂತಗಳಳು ನಮಪದಗಳನಳುನ್ನಾ ವಿಶದಷಿಸಳುವುದಕಲ್ಕು-
ಮಡಿದ ಕಲಸ
ಹಾಡಿದ ಪದ
ನಗದಡಿದ ಕಾರ
ತ
ತಿವೆಂದ ಪದಾಥರ್ತೃ ಇತತದ
–
.
(iii) ನಷದಧಕಕೃದವೆಂತಗಳಳು ನಮಪದಗಳನಳುನ್ನಾ ವಿಶದಷಿಸಳುವುದಕಲ್ಕು-
ಮಡದ ಕಲಸ
ಹಾಡದ ಪದ
ನಗದಡದ ಕಾರ
ತ
ತಿನ
ನ್ನಾದ ಪದಾಥರ್ತೃ ಇತತದ–
.
(೨) ಕಕೃದವೆಂತಭಾವನಮಗಳಳು (ಭಾವಕಕೃದವೆಂತ)
(i) ಆತನ ಓಟ ಚೆನನ್ನಾಗಿತಳುಕ
(ii) ಅದರ ನನಪು ಇಲ
ಲ
(iii) ಗಡಿಗೆಯ ಮಟ ಸಗಗಸಳು
(iv) ಇದರ ಕಗರತ ಹಸನಗಿದ
ಮದಲನ ವಕ
ತಗಳಲ್ಲಿ ಕಳಗೆ ಗೆರ ಎಳದರಳುವ ಓಟ
, ಮಟ, ನನಪು, ಕಗರತ-ಈ ಶಬ
ದಗಳನಳುನ್ನಾ ಗಮನಸಿರ
.
ಓಡಳುವ ರದತಿಯದ ಓಟ ಓಡಳು
–
+ ಟ.
ಮಡಿರಳುವ ರದತಿಯದ ಮಟ ಮಡಳು
–
+ ಟ.
ನನಯಳುವ ರದತಿಯದ ನನಪು ನನ
–
+ ಅಪು.
ಕಗರದರಳುವಿಕಯದ ಕಗರತ ಕಗರ
–
+ತ.
ಇವಲ
ಲ ಕಪಯಯ ಭಾವವನಳುನ್ನಾ ತಿಳಿಸಳುತಕದ
. ಆದಳುದರವೆಂದ ಇವನಳುನ್ನಾ ಕಕೃದವೆಂತ ಭಾವನಮಗಳಳು ಅಥವ ಭಾವಕಕೃದವೆಂತಗಳಳು
ಎನಳುನ್ನಾತಕರ.

6. (೮೮) ಕಕೃದವೆಂತಭಾವನಮಗಳಳು-ಧಾತಳುಗಳ ಮದಲೆ ಭಾವಥರ್ತೃದಲ್ಲಿ ಕಕೃತ ಪ
ಪತತಯಗಳಳು ಸದರ
ಕಕೃದವೆಂತಭಾವನಮಗಳನಸಳುವುವು.
ಉದಾಹರಣೆಗೆ:
ಧಾತಳು+ ಭಾವಥರ್ತೃದಲ್ಲಿ ಕಕೃತ
ತಪತತಯ
= ಕಕೃದವೆಂತ ಭಾವನಮ- ಇದರವೆಂತ ಇರಳುವ ಇತರ
ರಗಪಗಳಳು
ಮಡಳು+ ವುದಳು[3] = ಮಡಳುವುದಳು- ನಗದಡಳುವುದಳು, ತಿನಳುನ್ನಾವುದಳು
ತಿನಳುನ್ನಾ+ ಇಕ= ತಿನಳುನ್ನಾವಿಕ- ನಗದಡಳುವಿಕ, ಬರಯಳುವಿಕ, ಕಗರಯಳುವಿಕ
ಅವೆಂಜಳು+ ಇಕ= ಅವೆಂಜಿಕ- ನವೆಂಬಿಕ, ಹಗಗಳಿಕ, ತಗಳಿಕ, ಆಳಿಕ, ನಚಿಕ, ಬಳಲಕ, ಕಲಕ
ಉಡಳು+ ಇಗೆ= ಉಡಿಗೆ- ತಗಡಿಗೆ, ಅಡಿಗೆ, ಮಳುತಿಕಗೆ, ಹಾಸಿಗೆ, ಏಳಿಗೆ
ಉಡಳು+ ಗೆ= ಉಡಳುಗೆ- ತಗಡಳುಗೆ, ನವೆಂಬಳುಗೆ, ಹಗಲಗೆ, ಏಳಳ
ಬರಳು+ ಅವು= ಬರವು- ಸಳವು, ಮರವು, ಒಲವು, ಕಳವು, ತರವು
ಸಾ+ ವು= ಸಾವು- ನಗದವು, ಮದವು, ದಣಿವು, ಅರವು
ಕಗರ+ ತ = ಕಗರತ- ಸಳತ, ಕಟೆತ, ಇರತ, ತಿವಿತ, ಕಳುಣಿತ, ಒಗೆತ
ಓಡಳು+ ಟ = ಓಟ- ಮಟ, ಕಗಟ, ನಗದಟ, ಆಟ, ಕಾಟ
ನಡೆ+ ವಳಿ= ನಡೆವಳಿ- ನಳುಡಿವಳಿ, ಸಲಳುವಳಿ, ಹಡಿವಳಿ, ಕಗಡಳುವಳಿ, ಮಳುಗಿವಳಿ
ಕಾ+ ಪು= ಕಾಪು- ಮದಪು, ತಿದಪುರ್ತೃ, ತಿಳಿಪು, ಹಗಳಪು, ನನಪು,
ಹಗಳ+ ಅಪು= ಹಗಳಪು - ನನಪು
ಮಳುಗಳುಳ+ ಅಲಳು= ಮಳುಗ
ಳಲಳು
- ಒಣಗಲಳು, ಜಾರಲಳು,
ಬಿಕ
ಲ್ಕುಲಳು
, ಒಕ
ಲ್ಕುಲಳು
ನಗಳು+ ಎ = ನಗೆ- ಹಗರ
ಬೆರ+ ಅಕ= ಬೆರಕ- ಮೊಳಕ
ಬೆಳ+ ವಳಿಕ= ಬೆಳವಳಿಕ - ತಿಳಿವಳಿಕ, ನಡೆವಳಿಕ
ಮರ+ ವಣಿಗೆ= ಮರವಣಿಗೆ - ಬೆಳವಣಿಗೆ, ಬರವಣಿಗೆ
ಅಳ+ ಅತ= ಅಳತ- ನಡತ
ಮಳುಳಿ+ ಸಳು= ಮಳುಳಿಸಳು- ತಗಳಸಳು, ಮಳುನಸಳು
ಮಳುರ+ ಅಕಳು= ಮಳುರಕಳು - ಹರಕಳು
ನಡಳುಗಳು+ ಉಕ= ನಡಳುಕ- ಮಳುರಳುಕ
ಒಪುತ+ ಇತ= ಒಪತತ- ತಪತತ
(೧) ಕಲವು ಧಾತಳುಗಳಳು ಅಲ
ತಸಸಲತ ವತತತಸದವೆಂದ ಭಾವಕಕೃದವೆಂತ
(ಭಾವನಮ)ಗಳಾಗಳುವುವು.
ಧಾತಳುಭಾವಕಕೃದವೆಂತನಮಪದ

7. ಕಡಳುಕದಡಳುಕದಡನಳುನ್ನಾ, ಕದಡಿನವೆಂದ.
ಬಿಡಳುಬಿದಡಳುಬಿದಡನಳುನ್ನಾ, ಬಿದಡಿನವೆಂದ, ಬಿದಡಿಗೆ.
ಪಡಳುಪಾಡಳುಪಾಡನಳುನ್ನಾ, ಪಾಡಿನವೆಂದ, ಪಾಡಿಗೆ.
(೨) ಕಲವು ಧಾತಳುಗಳಳು ಇದ
ದ ರಗಪದಲ್ಲಿಯದ ಭಾವಕಕೃದವೆಂತ
(ಕಕೃದವೆಂತ ಭಾವನಮ) ಗಳಾಗಳುವುವು.
ಧಾತಳುಭಾವಕಕೃದವೆಂತನಮಪದ
ನಡೆನಡೆನಡೆಯನಳುನ್ನಾ, ನಡೆಯಿವೆಂದ
ನಳುಡಿನಳುಡಿನಳುಡಿಯಳು, ನಳುಡಿಯನಳುನ್ನಾ, ನಳುಡಿಯಿವೆಂದ, ನಳುಡಿಗೆ-ಇತತದ
ಓದಳುಓದಳುಓದಳು, ಓದನಳುನ್ನಾ, ಓದನವೆಂದ, ಓದನಲ್ಲಿ-ಇತತದ
ಕಟಳುಟ್ಟಿಕಟಳುಟ್ಟಿಕಟಳುಟ್ಟಿ, ಕಟ
ಟ್ಟಿನಳುನ್ನಾ
, ಕಟಟ್ಟಿನವೆಂದ, ಕಟಟ್ಟಿಗೆ, ಕಟಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ
ಅವೆಂಟಳುಅವೆಂಟಳುಅವೆಂಟನಳುನ್ನಾ, ಅವೆಂಟನ ದಸಯಿವೆಂದ, ಅವೆಂಟನಲ್ಲಿ
ಹಡಿಹಡಿಹಡಿಯನಳುನ್ನಾ, ಹಡಿಯಿವೆಂದ
ಉರಉರಉರಯನಳುನ್ನಾ, ಉರಯಿವೆಂದ
ಹದರಳುಹದರಳುಹದರನಳುನ್ನಾ, ಹದರನವೆಂದ, ಹದರನಲ್ಲಿ
ಉಗಳುಳಳು ಉಗಳುಳಳು ಉಗಳುಳನಳುನ್ನಾ, ಉಗಳುಳಿನ, ಉಗಳುಳಿನಲ್ಲಿ
ಹಳುಟಳುಟ್ಟಿಹಳುಟಳುಟ್ಟಿಹಳುಟ
ಟ್ಟಿನಳುನ್ನಾ
, ಹಳುಟಟ್ಟಿನ, ಹಳುಟಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ
ಚಿಗಳುರಳುಚಿಗಳುರಳುಚಿಗಳುರನಳುನ್ನಾ, ಚಿಗಳುರನಲ್ಲಿ
ಬೆಳಬೆಳಬೆಳಯನಳುನ್ನಾ, ಬೆಳಯಲ್ಲಿ
ಸವಿಸವಿಸವಿಯನಳುನ್ನಾ, ಸವಿಯಲ್ಲಿ
ಗಳುದಳುದಗಳುದಳುದಗಳುದ
ದನಳುನ್ನಾ
, ಗಳುದದನಲ್ಲಿ
ಬದಳುಕಳುಬದಳುಕಳುಬದಳುಕನಳುನ್ನಾ, ಬದಳುಕನಲ್ಲಿ
(೩) ಹಳಗನ
ನ್ನಾಡದ ಕಲವು ಕಕೃದವೆಂತ ಭಾವನಮಗಳಳು ಹಗಸಗನನ್ನಾಡದಲ್ಲಿ ರಗಪಾವೆಂತರ ಹಗವೆಂದಳುತಕವ
.
ಏಳಳ-ಏಳಿಗೆ, ಸಲೆಳ-ಸಲಗೆ, ಕಾಣೆಲ್ಕು-ಕಾಣಿಕ, ಒಲೆಲ-ಒಲಳುಮ, ಪೂಣೆಲ್ಕು-ಪೂಣಿಕ ಇತತದ
–
.
(೩) ಕಕೃದಾವೆಂತವ
ತಯಗಳಳು
(ಅವ
ತಯಕಕೃದವೆಂತ
)
ಧಾತಳುವಿನವೆಂದ ಹಳುಟಟ್ಟಿ ಅವ
ತಯದ ಗಳುಣವನಳುನ್ನಾ ಪಡೆದವೆಂಥ ಶಬದ ರಗಪಗಳದ ಕಕೃದವೆಂತವತಯಗಳಳು ಅಥವ
ಅವ
ತಯಕಕೃದವೆಂತಗಳಳು
. ಈ ಕಳಗಿನ ಕಲವು ಉದಾಹರಣೆ ನಗದಡಿರ.
(೧) ರಾಮನಳು ಉಣ
ಣದ ಮಲಗಿದನಳು
.
(೨) ಮಳ ಬರಲಳು ಕರ ತಳುವೆಂಬಿತಳು.
(೩) ಅವನಳು ಬರಳುತ
ಕ ತಿವೆಂದನಳು
.
(೪) ಅದನಳುನ್ನಾ ಬರದಳು ಕಳಳುಹಸಿದನಳು.
(೫) ಅಲ್ಲಿಗೆ ಹಗದಗಲಕಲ್ಕು ತಡವಯಿತಳು.
ಮದಲನ ವಕ
ತಗಳಲ್ಲಿ ದಪತ ಕ್ಷರ ಶಬದಗಳಾದ ಉಣಣದ
, ಬರಲಳು, ಬರಳುತ
ಕ
, ಬರದಳು, ಹಗದಗಲಕಲ್ಕು-ಮಳುವೆಂತದವುಗಳಳು
ಉಣಳುಣ+ಅದ, ಬರಳು+ಅಲಳು, ಬರಳು+ಉತ
ಕ
, ಬರ+ದಳು, ಹಗದಗಳು+ಅಲಕಲ್ಕು-ಹದಗೆ ಧಾತಳುಗಳ ಮದಲೆ-ಅದ, ಅಲಳು, ಉತ
ಕ
, ದಳು,
ಅಲಕಲ್ಕು-ಇತತದ ಪ
ಪತತಯಗಳಳು ಬವೆಂದಳು ಆದ ಶಬದರಗಪಗಳಳು
. ಇವು ಪುಲ್ಲಿವೆಂಗ, ಸಿಕಪದಲವೆಂಗ, ನಪುವೆಂಸಕಲವೆಂಗ ಗಳಲಗಲ, ಏಕವಚನ
ಬಹಳುವಚನಗಳಲಗಲ ಒವೆಂದದ ರಗಪವಗಿರಳುತ
ಕವ
. ಅಲ
ಲದ ಇವುಗಳ ಮದಲೆ ಇನನ್ನಾವ ವಿಭಕಕಪಪತತಯಗಳಗ ಬರಳುವುದಲಲ
.

8. ಆದ
ದರವೆಂದ
-ಇವೆಂಥ ಶಬ
ದಗಳಳು ಅವತಯದ
[4] ಗಳುಣವನಳುನ್ನಾ ಪಡೆದವು. ಆದ
ದರವೆಂದಲೆದ ಇವುಗಳನಳುನ್ನಾ ಅವತಯಕಕೃದವೆಂತಗಳಳು ಅಥವ
ಕಕೃದವೆಂತವ
ತಯಗಳಳು ಎನಳುನ್ನಾವರಳು
. ಕಳಗಿನ ಸಗತ
ಕವನಳುನ್ನಾ ಗಮನಸಿರ
.
(೮೯) ಧಾತಳುಗಳ ಮದಲೆ ಉತ, ಉತ
ಕ
, ಅದ, ದರ, ಅಲಳು, ಅಲಕಲ್ಕು, ಅ, ಇ, ದಳು-ಇತತದ ಪ
ಪತತಯಗಳಳು ಸದರ
ಕಕೃದವೆಂತವ
ತಯಗಳನಸಳುವುವು
.
ಇವು ಪೂಣರ್ತೃಕ
ಪಯಾಥರ್ತೃವನಳುನ್ನಾ ಕಗಡದ
, ಇನಗನ್ನಾವೆಂದಳು ಕ
ಪಯಯನನ್ನಾಪದಕ್ಷಿಸಳುವುದರವೆಂದ ಇವನಳುನ್ನಾ ಅಪೂಣರ್ತೃಕಪಯ ಅಥವ
ನಗತನಕ
ಪಯಗಳವೆಂದಳು ಕರಯಳುವರಳು
.
(೧) ರಾಮನಳು ಉಣಳುಣತಕ ಮತಡಿದನಳು.
ಎವೆಂಬ ಈ ವಕ
ತದಲ್ಲಿ ರಾಮನವೆಂಬ ಕತಕೃರ್ತೃವು ಉಣಳುಣವ ಮತಳುಕ ಮತನಡಳುವ ಕಪಯಗಳರಡನಗನ್ನಾ ಮಡಿದನದದರವೆಂದ
ಇವೆಂಥವು ಏಕಕತಕೃರ್ತೃಕ ಕ
ಪಯಗಳಳು
.
(೨) ಮಳ ಬರಲಳು ಕರ ತಳುವೆಂಬಿತಳು.
ಎವೆಂಬ ಈ ವಕ
ತದಲ್ಲಿ ಬರಲಳು ಎವೆಂಬ ಕಪಯಗೆ ಮಳಯಗ
, ತಳುವೆಂಬಳುವ ಕ
ಪಯಗೆ ಕರಯಗ ಕತಕೃರ್ತೃಗಳಾದದರವೆಂದ ಇವರಡಗ
ಕ
ಪಯಗೆ ಬೆದರ ಬೆದರ ಕತಕೃರ್ತೃಗಳಳು ಇದದಹಾಗಯಿತಳು
. ಇವೆಂಥವನಳುನ್ನಾ ಭಿನ
ನ್ನಾಕತಕೃರ್ತೃಗಳಳು ಎನಳುನ್ನಾತಕರ
.
ಉದಾಹರಣೆಗೆ:
ಪ
ಪತತಯಗಳಳು
- ಧಾತಳು+ ಪ
ಪತತಯ
= ಅವ
ತಯಕಕೃದವೆಂತ
ಉತ- ಮಡಳು+ ಉತ= ಮಡಳುತ, ಇದರವೆಂತ ನಗದಡಳುತ, ಮರಳುತ, ಬರಳುತ
ಉತ
ಕ
[5]- ತಿನಳುನ್ನಾ+ ಉತ
ಕ
= ತಿನಳುನ್ನಾತ
ಕ
, ಇದರವೆಂತ ನಗದಡಳುತ
ಕ
, ನಡೆಯಳುತ
ಕ
, ಬರಳುತ
ಕ
ಅದ- ಮಡಳು+ ಅದ= ಮಡದ, ಇದರವೆಂತ ನಗದಡದ, ತಿನ
ನ್ನಾದ
, ಬರಯದ
ಅಲಳು- ಬರಳು+ ಅಲಳು= ಬರಲಳು, ಇದರವೆಂತ ತಿನ
ನ್ನಾಲಳು
, ಉಣ
ಣಲಳು
, ನಗದಡಲಳು, ನಳುಡಿಯಲಳು,
ಬರಯಲಳು
ಅಲಕಲ್ಕು- ತಿನಳುನ್ನಾ+ ಅಲಕಲ್ಕು= ತಿನ
ನ್ನಾಲಕಲ್ಕು
, ಇದರವೆಂತ ಮಡಲಕಲ್ಕು, ತಿಳಿಯಲಕಲ್ಕು, ಬರಲಕಲ್ಕು, ನಡೆಯಲಕಲ್ಕು
ಅ - ಹದಳಳು+ ಅ = ಹದಳ[6], ಇದರವೆಂತ ಮಡ, ನಗದಡ, ನಳುಡಿಯ
ಇ - ಮಡಳು+ ಇ = ಮಡಿ, ಇದರವೆಂತ ಹದಳಿ, ಕದಳಿ, ನಗದಡಿ
ದಳು- ತಿನಳುನ್ನಾ+ ದಳು= ತಿವೆಂದಳು, ಇದರವೆಂತ ನಳುಡಿದಳು, ನಡೆದಳು, ಕರದಳು, ಬರದಳು
ಈಗ ಏಕಕತಕೃರ್ತೃಕ ಕಕೃದವೆಂತವ
ತಯಗಳಳು ಮತಳುಕ ಭಿನನ್ನಾಕತಕೃರ್ತೃಕ ಕಕೃದವೆಂತವತಯಗಳಲ್ಲಿ ಯಾವ ಯಾವ ಪಪತತಯಗಳಳು
ಬರಳುತ
ಕವವೆಂಬಳುದರ ವತವಸಸ್ಥೆಯನಳುನ್ನಾ ನಗದಡಿರ
.
(೧) ಏಕಕತಕೃರ್ತೃಕ ಕಕೃದವೆಂತವ
ತಯಗಳಳು
.
(i) ಒವೆಂದಳು ಕತಕೃರ್ತೃವಿನವೆಂದ ಎರಡಳು ಕ
ಪಯಗಳಳು ನಡೆದಾಗ ಮೊದಲಳು ಹದಳಳುವ ಕಪಯಯಲ್ಲಿ ಭಗತಕಾಲ ತಗದರದರ ದಳು
ಅಥವ ಇ ಪ
ಪತತಯಗಳಳು ಬರಳುತಕವ
.
[7](ಅ) ಅದನಳುನ್ನಾ ತಿವೆಂದಳು ಹಗದದನಳು (ತಿನಳುನ್ನಾ+ದಳು=ತಿವೆಂದಳು)
83(ಆ) ಆ ಕಲಸವನಳುನ್ನಾ ಮಡಿ ಬವೆಂದನಳು (ಮಡಳು+ಇ=ಮಡಿ)
-ಇಲ್ಲಿ ತಿವೆಂದಳು, ಮಡಿ ಎವೆಂಬಳುವರಡಗ ಮೊದಲ ಕ
ಪಯಗಳಳು ಮಳುಗಿದಳು ಹಗದದ
(ಭಗತ) ಕಾಲವನಳುನ್ನಾ
ತಗದರಸಳುತ
ಕವದದರವೆಂದ
, ದಳು, ಇ ಪ
ಪತತಯಗಳಳು ಬವೆಂದವ
.
(ii) ಒವೆಂದದ ಕತಕೃರ್ತೃವಿನವೆಂದ ಏಕಕಾಲದಲ್ಲಿ ಎರಡಳು ಕ
ಪಯಗಳಳುವೆಂಟಾದಾಗ ಮೊದಲನಯ ಕಪಯಯ ಮದಲೆ ಉತ ಕ
(ಉತಕ)
ಪ
ಪತತಯವ
, ನಷದಧ ತಗದರದರ ಅದದ ಪ
ಪತತಯವ ಬರಳುವುವು
.

9. (ಅ) ಅವನಳು ಉಣಳುಣತ
ಕ ಮತನಡಿದನಳು
(ಏಕಕಾಲದಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಕ
ಪಯಗಳಳು
)
(ಆ) ಅವನಳು ಉಣ
ಣದ ಹಗದದನಳು
(ನಷದಧ)
-ಇಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ವಕ
ತದಲ್ಲಿ ಮತನಡಳುವ ಕಪಯ
, ಉಣಳುಣವ ಕ
ಪಯಗಳಳು ಒಬಬನವೆಂದಲೆದ ಏಕಕಾಲದಲ್ಲಿ ಆಗಿವ
. ಆದ
ದರವೆಂದ
ಉತ
ಕ ಎವೆಂಬಳುದಗ
, ಎರಡನಯ ವಕ
ತದಲ್ಲಿ ನಷದಧ ಕಪಯ
, ಹಗದಗಳುವ ಕ
ಪಯಗಳರಡಗ ಒಬಬ ಕತಕೃರ್ತೃವಿನವೆಂದ ನಡೆದವ
.
ಆದ
ದರವೆಂದ ಅದ ಎವೆಂಬಳುದಳು ಮೊದಲ ಕಪಯಯ ಮದಲೆ ಬವೆಂದದ
.
(iii) ಒವೆಂದಳು ಕತಕೃರ್ತೃವಿನವೆಂದ ಏಕಕಾಲದಲ್ಲಿ ಎರಡಳು ಕ
ಪಯಗಳಳುವೆಂಟಾದಾಗ ಪಪಯೋಜನ ತಗದರದರ ಅಲಳು ಅಲಕಲ್ಕು
ಪ
ಪತತಯಗಳಳು ಮೊದಲನಯ ಕ ಪಯಯ ಮದಲೆ ಬರಳುತಕವ
.
(ಅ) ಅವನಳು ತಿನ
ನ್ನಾಲಳು ಹಗದದನಳು
(ಪ
ಪಯೋಜನ
)
(ಆ) ಅವನಳು ತಿನ
ನ್ನಾಲಕಲ್ಕು ಹಗದದನಳು
( “ )
-ಮದಲನ ಎರಡಗ ವಕ
ತಗಳಲ್ಲಿ ಹಗದಗಳುವ ಕಪಯಯಳು ತಿನಳುನ್ನಾವ ಪಪಯೋಜನಕಾಲ್ಕುಗಿ
. ಆದ
ದರವೆಂದ ಮೊದಲ ಕಪಯಯ ಮದಲೆ
ಅಲಳು, ಅಲಕಲ್ಕು ಪ
ಪತತಯಗಳಳು ಬವೆಂದವ
.
(೨) ಭಿನ
ನ್ನಾಕತಕೃರ್ತೃಕ ಕಕೃದವೆಂತವತಯಗಳಳು
(i) ಬೆದರ ಬೆದರ ಕತಕೃರ್ತೃಗಳಿವೆಂದ ಎರಡಳು ಕ
ಪಯಗಳಳುವೆಂಟಾದಾಗ ಕಾರಣ ತಗದರಳುವಗ ಅಲಳು ಮತಳುಕ ದಳು ಪಪತತಯಗಳಳು
ಮೊದಲ ಕ
ಪಯಯ ಮದಲೆ ಬರಳುತಕವ
.
ಉದಾಹರಣೆಗೆ:
(ಅ) ಹಗಲ ಬೆಳಯಲಳು ರರೈತನಳು ಸಳುಖ ಹಗವೆಂದದನಳು.
(ಆ) ಹಗಲ ಬೆಳದಳು ರರೈತನಗೆ ಸಳುಖ ಬವೆಂದತಳು.
(ii) ಬೆದರ ಬೆದರ ಕತಕೃರ್ತೃಗಳಿವೆಂದ ಎರಡಳು ಕ
ಪಯಗಳಳು ಏಕ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ತಗದರದರ ಉತಕ
, ದಳು, ಅದ ಪ
ಪತತಯಗಳಳು ಬವೆಂದಾಗ
ಅವುಗಳ ಮಳುವೆಂದ ಇರಲಳು ಇರಲಾಗಿ ಎವೆಂಬಳುವು ಸದರಳುವುವು.
ಉದಾಹರಣೆಗೆ:
(ಅ) ಅವನಳು ಬರಳುತಿಕರಲಳು ಎಲ
ಲರಗ ಓಡಿದರಳು
.
(ಆ) ಅವನಳು ಬರಳುತಿಕರಲಾಗಿ ಎಲ
ಲರಗ ಓಡಿದರಳು
.
(ಇ) ಅವನಳು ಬರದರಲಳು ನವು ಮನಗೆ ಹಗದದವು.
(ಈ) ಅವನಳು ಬರದರಲಾಗಿ ನವು ಮನಗೆ ಹಗದದವು.
(ಉ) ಅವನಳು ಬವೆಂದರಲಳು ನವದಕ ಬರಬಾರದಳು.
(ಊ) ಅವನಳು ಬವೆಂದರಲಾಗಿ ನವದಕ ಬರಬಾರದಳು.
(iii) ಎರಡಳು ಕ
ಪಯಗಳಳು ಬೆದರ ಬೆದರ ಕತಕೃರ್ತೃಗಳಿವೆಂದ ನಡೆದಾಗ ಪಕ್ಷಾಥರ್ತೃ ತಗದರದರ ದರ ಎವೆಂಬಳುದಗ
, ಭಾವಥರ್ತೃ
ತಗದರದರ ಅ ಎವೆಂಬಳುದಗ ಬರಳುವುವು.
ಉದಾಹರಣೆಗೆ:
(೧) ಪಕ್ಷಾಥರ್ತೃಕಲ್ಕು
(ಅ) ಮಳ ಬವೆಂದರ, ಕರ ತಳುವೆಂಬಳುವುದಳು.
(ಆ) ನದವು ಬವೆಂದರ ನವು ಬರಳುತಕದವ.
(೨) ಭಾವಥರ್ತೃಕಲ್ಕು
(ಅ) ಅವನಳು ನನ
ನ್ನಾನಳುನ್ನಾ ಹಗದಗ ಹದಳಿದನಳು
. (ಹಗದಗಳು+ಅ=ಹಗದಗ)

10. (ಆ) ಅವನಗೆ ಅಲ್ಲಿ ಮಡ ಕಲಸವಿಲ
ಲ
. (ಮಡಳು+ಅ=ಮಡ)
ಮದಲನ ವಕ
ತಗಳಲ್ಲಿನ ಮಡ ಹಗದಗ ಇವು ಭಾವಥರ್ತೃಕ ಕಪಯಗಳವೆಂದಳು ತಿಳಿಯಬೆದಕಳು‘ ’‘ ’
.
[1] ವತರ್ತೃಮನ ಮತಳುಕ ಭವಿಷ
ತತ ಕಕೃದವೆಂತಗಳಳು ಒವೆಂದದ ರಗಪವಗಿರಳುತಕವ
. ಇವರಡಳು ಕಕೃದವೆಂತಗಳಲಗಲ ಕಾಲಸಗಚಕ
ಪ
ಪತತಯ ಒವೆಂದದ ತರನಗಿರಳುತಕದ
. ಕಲವರಳು ವತರ್ತೃಮನ ಕಕೃದವೆಂತಗಳದ ಇರಳುವುದಲ
ಲ ಎವೆಂದಗ ಹದಳಳುವುದಳುವೆಂಟಳು
.
[2] ನಪುವೆಂಸಕಲವೆಂಗದಲ್ಲಿ-ಹಗದಗಳುವುದರವೆಂದ-ಇತತದಗಳಿಗೆ ಪ
ಪತಿಯಾಗಿ ಹಗದಗಳುವವೆಂತಹಳುದರವೆಂದ
,
ನಡೆಯಳುವವೆಂಥಾದ
ದರವೆಂದ
, ತಿನಳುನ್ನಾವವುಗಳಿವೆಂದ ಎವೆಂಬಳುದಕಲ್ಕು ತಿನಳುನ್ನಾವವೆಂತಹವುಗಳಿವೆಂದ, ತಿನಳುನ್ನಾವವೆಂಥವುಗಳಿವೆಂದ-ಇತತದಯಾಗಿ
ಹಗಸಗನ
ನ್ನಾಡದಲ್ಲಿ ಉಪಯೋಗಿಸಳುವುದಳುವೆಂಟಳು
. ನಡೆಯಳುವುದನಳುನ್ನಾ, ನಡೆಯಳುವದನಳುನ್ನಾ-ಹದಗೆ ಎರಡಳು ರಗಪಗಳ
ಪ
ಪಯೋಗವ ರಗಢಿಯಲಳುಲವೆಂಟಳು
. ಏಕವಚನದಲ್ಲಿ ಅವನಳು ಎವೆಂಬಳುದಗ, ಬಹಳುವಚನದಲ್ಲಿ ಅವರಳು ಎವೆಂಬ
ಸವರ್ತೃನಮಗಳಗ ಆಗಮಗಳಾಗಿ ಬರಳುತ
ಕವ
.
[3] ಸಾಮನ
ತವಗಿ ಎಲಲ ಧಾತಳುಗಳ ಮದಲಗ ಭಾವಥರ್ತೃದಲ್ಲಿ ವುದಳು
, ವಿಕ ಎವೆಂಬ ಪ
ಪತತಯಗಳಳು ಬರಳುತಕವ–
. ವಿಕ ಪ
ಪತತಯಕಲ್ಕು
ಪ
ಪತಿಯಾಗಿ ಕಲವರಳು ಇಕ ಬರಳುತಕದವೆಂದಳು ಹದಳಿ ನಗದಡಳುವಿಕ
(ನಗದಡಳು+ವ+ಇಕ=ನಗದಡಳುವಿಕ) ಇತತದ ರಗಪಗಳಳು
ಆಗಳುತ
ಕವನಳುನ್ನಾತಕರ
. ಆದರ ಇವರಡಗ ಪ
ಪತತಯಗಳಳು ಬೆದರಬೆದರಯದ ಆಗಿವ
.
[4] ಅವ
ತಯ ಎವೆಂದರ ಲವೆಂಗ
, ವಚನ, ವಿಭಕ
ಕಗಳಿವೆಂದ ವತತತಸವಗದ ಶಬದರಗಪ
. ಇವುಗಳ ವಿಷಯವನಳುನ್ನಾ ಮಳುವೆಂದ
ತಿಳಿಯಳುತಿಕದರ.
[5] ಉತ
ಕ ಪಪತತಯವನಳುನ್ನಾ ಹಗಸಗನನ್ನಾಡದಲ್ಲಿ ಕಲವರಳು ಉತಕ ಎವೆಂದಳು ಹದಳಿ ಹಗದಗಳುತಕ
, ಬರಳುತಕ, ತಿನಳುನ್ನಾತಕ ಇತತದಯಾಗಿ
ಕಕೃದವೆಂತವ
ತಯಗಳನಳುನ್ನಾ ಬಳಸಳುವುದಳುವೆಂಟಳು
.
[6] ಹದಳ ಬವೆಂದನಳು, ಹದಳ ಬವೆಂದಳಳು, ಮಡ ಬವೆಂದಳಳು, ನಳುಡಿಯ ಬವೆಂದನಳು, ನಳುಡಿಯ ಬವೆಂದತಳು-ಇತತದಗಳಳು ಈ
ಶಬ
ದಗಳಳು ಬವೆಂದ ವಕತಗಳಳು
.
[7] ಮಡಿ, ತಿವೆಂದಳು, ನಗದಡಿ, ನದಡಿ, ಉವೆಂಡಳು, ಕಗಟಳುಟ್ಟಿ ಇವಲ
ಲ ಭಗತನಗತನಗಳಳು
.
------------------------------------------------------------------------------------
ತದದ್ಧಿತವೆಂತಗಳಳು (ತದದ್ಧಿತ+ಅವೆಂತ)
ತದದ್ಧಿತ ಎವೆಂಬ ಹಸರನ ಪ
ಪತತಯವನಳುನ್ನಾ ಅವೆಂತದಲ್ಲಿ ಉಳಳುಳದದ ತದದ್ಧಿತವೆಂತವನಸಳುವುದಳು‘ ‘
. ಈ ಕಳಗಿನ ವಕ
ತಗಳನಳುನ್ನಾ ನಗದಡಿರ
.
(೧) ಮೊದಸವನಳುನ್ನಾ ಮಡಳುವವನಳು ಇದ್ದಾನ.
(೨) ಅಲ್ಲಿ ಕನ
ನ್ನಾಡವನಳುನ್ನಾ ಬಲಲವರಳು ಬಹಳ ಜನರದದರಳು
.
(೩) ಹಾವನಳುನ್ನಾ ಆಡಿಸಳುವವನಳು ಬವೆಂದನಳು.
(೪) ಮಡಿಯನಳುನ್ನಾ ಮಡಳುವವನಳು ಇನಗನ್ನಾ ಬವೆಂದಲ
ಲ
.
ಮದಲನ ನಲಳುಲ್ಕು ವಕ
ತಗಳಲ್ಲಿ ಕಳಗೆ ಗೆರ ಎಳದರಳುವ ಎರಡೆರಡಳು ನಮಪದಗಳನಳುನ್ನಾ ಸದರಸಿ ಅದದ ಅಥರ್ತೃಬರಳುವವೆಂತ ಒವೆಂದಳು
ಪದವನನ್ನಾಗಿ ಸಮಸದ ಹಾಗೆ ಮಡಬಹಳುದಳು. ಹದಗೆ ನವು ಸವೆಂಕ್ಷೇಪಗೆಗಳಿಸಿ ಹದಳಿದಾಗ ಕಾಲ, ಶ
ಪಮ
, ಧ
ಸನ
ಮೊದಲಾದವುಗಳ ಉಳಿತಯವಗಳುವುದಳು . ಹಾಗದರ ಆ ಪದಗಳನಳುನ್ನಾ ಯಾವ ಕ
ಕಮದವೆಂದ ಕಗಡಿಸಳುತಕದವ
? ಇತತದಗಳ
ಬಗೆಗೆ ಕಳಗೆ ನಗದಡಿರ.
(೧) ಮೊದಸವನಳುನ್ನಾ ಮಡಳುವವನಳು-ಎವೆಂಬಲ್ಲಿ ಮೊದಸವನಳುನ್ನಾ ಎವೆಂಬ ಪದದ ಮಳುವೆಂದ ಮಡಳುವವನಳು ಎವೆಂಬಥರ್ತೃದಲ್ಲಿ ಗರ
‘ ’
ಪ
ಪತತಯ ಸದರಸಿ ಮೊದಸವನಳುನ್ನಾ
+ಗರ ಮಡಳುತಕದವ. ಒವೆಂದದ ಪ
ಪಕಕೃತಿಯ ಮದಲೆ ಎರಡಳು ಪಪತತಯ ಸದರಳುವುದಲಲ
. ಅನಳುನ್ನಾ
ಎವೆಂಬ ಪ
ಪತತಯ ತಗೆದಳು
-ಮೊದಸ+ಗರ=ಮೊದಸಗರ ಹದಗೆ ಒವೆಂದಳು ಹಗಸ ರಗಪ ಸಿದ
ದ್ಧಿವಯಿತಳು
. ಇಲ್ಲಿ ಗರ ಎವೆಂಬಳುದದ
‘ ’
ತದದ್ಧಿತಪ
ಪತತಯ
.
(೨) ಕನ
ನ್ನಾಡವನಳುನ್ನಾ ಬಲಲವನಳು
-ಎವೆಂಬಲ್ಲಿ ಕನ
ನ್ನಾಡವನಳುನ್ನಾ ಎವೆಂಬಳುದರ ಮದಲೆ ಬಲಲವನಳು ಎವೆಂಬಥರ್ತೃದಲ್ಲಿ ಇಗ ಪಪತತಯ ಸದರದಾಗ ‘ ’

11. ಕನ
ನ್ನಾಡವನಳುನ್ನಾ
+ಇಗ=ಕನ
ನ್ನಾಡ
+ಇಗ=ಕನ
ನ್ನಾಡಿಗ ಎವೆಂಬ ರಗಪ ಸಿದದ್ಧಿವಯಿತಳು
. ಇಲ್ಲಿ ಇಗ ಎವೆಂಬಳುದದ ತದದ್ಧಿತ ಪ
ಪತತಯ‘ ’ ‘ ’
.
(೩) ಹಾವನಳುನ್ನಾ ಆಡಿಸಳುವವನಳು-ಎವೆಂಬಲ್ಲಿ ಹಾವನಳುನ್ನಾ ಎವೆಂಬ ಪದದ ಮದಲೆ ಆಡಿಸಳುವವನಳು ಎವೆಂಬಥರ್ತೃದಲ್ಲಿ ಆಡಿಗ ಎವೆಂಬ
‘ ’ ‘ ’
ತದದ್ಧಿತ ಪ
ಪತತಯ ಬವೆಂದಳು ಹಾವನಳುನ್ನಾ
+ಆಡಿಗ=ಹಾವು+ಆಡಿಗ= ಹಾವಡಿಗ ಎವೆಂಬ ರಗಪ ಸಿದ
ದ್ಧಿವಯಿತಳು
.
(೪) ಮಡಿಯನಳುನ್ನಾ ಮಡಳುವವನಳು-ಎವೆಂಬಲ್ಲಿ ಮಡಳುವವನಳು ಎವೆಂಬಥರ್ತೃದಲ್ಲಿ ವಳ
‘ ’
(ವಳ) ಎವೆಂಬ ಪ
ಪತತಯವು ಬವೆಂದಳು
ಮಡಿಯನಳುನ್ನಾ+ವಳ=ಮಡಿ+ವಳ=ಮಡಿವಳ ಎವೆಂಬ ರಗಪವಯಿತಳು.
ಮೊದಸವನಳುನ್ನಾ-ಮಡಳುವವನವೆಂಬಥರ್ತೃದಲ್ಲಿ-ಗರ.
ಕನ
ನ್ನಾಡವನಳುನ್ನಾ
-ಬಲ
ಲವನಳು ಎವೆಂಬಥರ್ತೃದಲ್ಲಿ
-ಇಗ.
ಹಾವನಳುನ್ನಾ-ಆಡಿಸಳುವವನಳು ಎವೆಂಬಥರ್ತೃದಲ್ಲಿ-ಆಡಿಗ.
ಮಡಿಯನಳುನ್ನಾ-ಮಡಳುವವನಳು ಎವೆಂಬಥರ್ತೃದಲ್ಲಿ-ವಳ.
ಹದಗೆ ಹಲವರಳು ಅಥರ್ತೃಗಳಲ್ಲಿ-ಗರ, ಇಗ, ಆಡಿಗ, ವಳ-ಎವೆಂಬ ಪ
ಪತತಯಗಳಳು ನಮಪದಗಳ ಮದಲೆ ಬವೆಂದಳು ಹಗದಸ
ಬಗೆಯ ಪ
ಪಕಕೃತಿಗಳಾಗಳುವುವು
. ಇಲ್ಲಿ ಬವೆಂದರಳುವ ಇವೆಂಥ ಪ
ಪತತಯಗಳನಳುನ್ನಾ ತದದ್ಧಿತ ಪಪತತಯಗಳನಳುನ್ನಾವರಳು
. ಇವೆಂಥ ತದದ್ಧಿತ
ಪ
ಪತತಯಗಳನಳುನ್ನಾ ಅವೆಂತದಲ್ಲಿ ಉಳಳ ಶಬದರಗಪವದ ತದದ್ಧಿತವೆಂತ ವನಸಳುವುದಳು‘ ’
. ಇದರ ಸಗತ
ಕವನಳುನ್ನಾ ಕಳಗಿನವೆಂತ ಹದಳಬಹಳುದಳು
.
(೯೦) ತದದ್ಧಿತವೆಂತ-ನಮಪದಗಳ ಮದಲೆ ಹಲವರಳು ಅಥರ್ತೃಗಳಲ್ಲಿ ಗರ, ಕಾರ, ಇಗ, ಆಡಿಗ, ವವೆಂತ, ವಳ, ಇಕ, ಆಳಿ-ಇತತದ
ತದದ್ಧಿತ ಪ
ಪತತಯಗಳಳು ಸದರ ತದದ್ಧಿತವೆಂತಗಳನಸಳುವುವು
.
ಈ ತದದ್ಧಿತ ಪ
ಪತತಯಗಳಳು ಸದರಳುವಗ ಪಾಪಯಶಶಃ ಮಧ
ತ
ದ ವಿಭಕಕ ಪಪತತಯವು ಲೆಗದಪವಗಳುವುದಳು
. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ
–
(೧)
ತದದ್ಧಿತವೆಂತ ನಮ (೨) ತದದ್ಧಿತವೆಂತ ಭಾವನಮ (೩) ತದದ್ಧಿತವೆಂತವ
ತಯಗಳವೆಂದಳು ಮಗರಳು ಬಗೆ
.
(೧) ತದದ್ಧಿತವೆಂತ ನಮಗಳಳು
ನಮಪದಗಳ ಮದಲೆ ಗರ , ಕಾರ, ಇಗ, ವವೆಂತ ಇತತದ ಪ
ಪತತಯಗಳಳು ಬವೆಂದಳು ತದದ್ಧಿತವೆಂತ ನಮಗಳಾಗಳುವ ಬಗೆಯನಳುನ್ನಾ
ಗಮನಸಿರ.
ಉದಾಹರಣೆಗೆ:
ತದದ್ಧಿತ ಪ
ಪತತಯ
- ನಮಪದ + ಅಥರ್ತೃ= ತದದ್ಧಿತ ಪ
ಪತತಯ
- ತದದ್ಧಿತವೆಂತ ನಮ
ಗರ- ಮಲೆಯನಳುನ್ನಾ+ ಕಟಳುಟ್ಟಿವವನಳು= ಗರ- ಮಲೆಗರ
ಬಳಯನಳುನ್ನಾ+ ಮರಳುವವನಳು= ಗರ- ಬಳಗರ
ಮೊದಸವನಳುನ್ನಾ+ ಮಡಳುವವನಳು= ಗರ- ಮೊದಸಗರ
ಪಾಲನಳುನ್ನಾ+ ಹಗವೆಂದಳುವವನಳು= ಗರ- ಪಾಲಳುಗರ
ಛಲವನಳುನ್ನಾ+ ಹಗವೆಂದದವನಳು= ಗರ- ಛಲಗರ
ಕಾರ- ಓಲೆಯನಳುನ್ನಾ+ ತರಳುವವನಳು= ಕಾರ- ಓಲೆಕಾರ
ಕಗದಲನಳುನ್ನಾ+ ಹಡಿಯಳುವವನಳು= ಕಾರ- ಕಗದಲಳುಕಾರ
ಕರೈದನಳುನ್ನಾ+ ಹಡಿದರಳುವವನಳು= ಕಾರ- ಕರೈದಳುಕಾರ
ಇಗ- ಕನ
ನ್ನಾಡವನಳುನ್ನಾ
+ ಬಲ
ಲವನಳು
= ಇಗ- ಕನ
ನ್ನಾಡಿಗ
ಲೆಕ
ಲ್ಕುವನಳುನ್ನಾ
+ ಬಲ
ಲವನಳು
= ಇಗ- ಲೆಕ
ಲ್ಕುಗ
ಚೆನ
ನ್ನಾನಳುನ್ನಾ
+ ಉಳಳುಳವ= ಇಗ- ಚೆನನ್ನಾಗ
ಗವೆಂದವನಳುನ್ನಾ+ ಮರಳುವವನಳು= ಇಗ- ಗವೆಂದಗ
ಗಣವನಳುನ್ನಾ+ ಆಡಿಸಳುವವನಳು= ಇಗ- ಗಣಿಗ

12. ವವೆಂತ- ಹಣವನಳುನ್ನಾ+ ಉಳ
ಳವನಳು
= ವವೆಂತ- ಹಣವವೆಂತ
ಸಿರಯನಳುನ್ನಾ+ ಉಳ
ಳವನಳು
= ವವೆಂತ- ಸಿರವವೆಂತ
ವಳ- ಮಡಿಯನಳುನ್ನಾ+ ಮಡಳುವವನಳು= ವಳ- ಮಡಿವಳ
= (ವಳ)- ಮಡಿವಳ
ಹಡಪವನಳುನ್ನಾ+ ಆಚರಸಳುವವನಳು= ವಳ- ಹಡಪವಳ
ಆಡಿಗ- ಹಾವನಳುನ್ನಾ+ ಆಡಿಸಳುವವನಳು= ಆಡಿಗ- ಹಾವಡಿಗ
ಹಗವನಳುನ್ನಾ+ ಕಟಳುಟ್ಟಿವವನಳು= ಆಡಿಗ- ಹಗವಡಿಗ
ಇಕ- ಕರಯದನಳುನ್ನಾ (ಬಣ
ಣವನಳುನ್ನಾ
)+ ಉಳ
ಳವನಳು
= ಇಕ- ಕರಕ
ಬಿಳಿಯದನಳುನ್ನಾ(ಬಣ
ಣವನಳುನ್ನಾ
)+ ಉಳ
ಳವನಳು
= ಇಕ- ಬಿಳಿಕ
ಆಳಿ- ಮತನಳುನ್ನಾ+ ಹಚಳುಚ್ಚು ಆಡಳುವ ಸ
ಸಭಾವವುಳಳವನಳು
= ಆಳಿ- ಮತಳಿ
ಓದನಳುನ್ನಾ+ ಹಚಳುಚ್ಚು ಆಚರಸಳುವವನಳು= ಆಳಿ- ಓದಾಳಿ
ಆಳಿ- ಜಗದನಳುನ್ನಾ+ ಆಡಳುವವನಳು= ಆಳಿ- ಜಗದಾಳಿ
ಗಳುಳಿ- ಲವೆಂಚವನಳುನ್ನಾ+ ತಗೆದಳುಕಗಳಳುಳವವನಳು= ಗಳುಳಿ- ಲವೆಂಚಗಳುಳಿ
ಅನಯ- ಹತಳುಕ+ ಸವೆಂಖತಯನಳುನ್ನಾಳಳುಳದಳು= ಅನಯ- ಹತ
ಕನಯ
ಒವೆಂದಳು+ ಸವೆಂಖತಯನಳುನ್ನಾಳಳುಳದಳು= ಅನಯ- ಒವೆಂದನಯ
ಆರ- ಕಳುವೆಂಬವನಳುನ್ನಾ+ ಮಡಳುವವನಳು= ಆರ- ಕಳುವೆಂಬಾರ[1]
ಕಮ
ಲವನಳುನ್ನಾ
+ ಆಚರಸಳುವವನಳು= ಆರ- ಕಮಲರ[1] ಇದರ ಹಾಗೆಯ ಉಳಿದ ಕಡೆಗೆ ಬೆದರ
ಬೆದರ ಪ
ಪತತಯಗಳಳು ಬವೆಂದಳು ತದದ್ಧಿತವೆಂತಗಳಾಗಳುತಕ ವವೆಂದಳು ತಿಳಿಯಬೆದಕಳು
.
ಸಿಕಪದಲವೆಂಗದಲ್ಲಿ ಬರಳುವ ತದದ್ಧಿತ ಪ
ಪತತಯಗಳಳು
(೯೧) ಸಿಕಪದಲವೆಂಗದಲ್ಲಿ ಇತಿ, ಇತಿಕ, ಗಿತಿಕ, ತಿ, ಇ, ಎ ಇತತದ ತದದ್ಧಿತ ಪ
ಪತತಯಗಳಳು ಬವೆಂದಳು ಸಿಕಪದಲವೆಂಗದ ತದದ್ಧಿತವೆಂತಗಳಳು ಸಿದದ್ಧಿಸಳುವುವು
.
ಉದಾಹರಣೆಗೆ:
ಇತಿ ಬಿದಗಿತಿ
–
, ಬಾಪಹ
ಲಣಿತಿ
ಇತಿಕ - ಒಕ
ಲ್ಕುಲಗಿತಿಕ
, ಹಗವಡಗಿತಿಕ
ಗಿತಿಕ ನಯಿವೆಂದಗಿತಿಕ
–
, ಅಗಸಗಿತಿಕ
ತಿ ಗೆಗಲ
ಲತಿ–
, ವಡ
ಡತಿ
, ಮಲೆಗರ ಕ
ಇ ಅರಸಿ
–
, ಅಣಳುಗಿ
ಎ ಕಳಳ
–
, ಜಾಣೆ, ಗಳುಣವವೆಂತ, ಇತತದ-
(೨) ತದದ್ಧಿತವೆಂತ ಭಾವನಮಗಳಳು
(ಅ) ಬಡತನ ಸಿರತನಗಳಳು ಸಿಸ್ಥೆರವಲ
ಲ
.
(ಆ) ಈ ಊರ ಗೌಡಿಕ ರಾಮಣ
ಣನದಳು
.

13. (ಇ) ನಮಗೆ ಅದಗವೆಂದಳು ಹರಮ.
ಈ ಮದಲನ ಮಗರಳು ವಕ
ತಗಳಲ್ಲಿ ಕಳಗೆ ಗೆರ ಎಳದರಳುವ ಬಡತನ
, ಸಿರತನ, ಗೌಡಿಕ, ಹರಮ-ಈ ಶಬ
ದಗಳನಳುನ್ನಾ ಯೋಚಿಸಿ
ನಗದಡಿದರ-ಬಡವನ ಭಾವವದ-ಬಡತನ; ಸಿರವವೆಂತನ ಭಾವವದ-ಸಿರತನ; ಗೌಡನ ಭಾವವದ-ಗೌಡಿಕ; ಹರಯದರ
ಭಾವವದ-‘ಹರತನ ಎವೆಂದಳು ಅಥರ್ತೃವಗಳುವುದಳು
’
. ಇಲ್ಲಿ ಬವೆಂದರಳುವ ತನ, ಇಕ, ಮ-ಪ
ಪತತಯಗಳಳು ಭಾವಥರ್ತೃದಲ್ಲಿ ಬಡವನ
,
ಸಿರವವೆಂತನ, ಗೌಡನ, ಹರಯದರ ಇತತದ ನಮಪದಗಳ ಮದಲೆ ಬವೆಂದವ ಎವೆಂಬಳುದನಳುನ್ನಾ ಕಳಗೆ ಗಮನಸಿರ
–
.
ಬಡವ-ಬಡತನ (ಬಡವನ ಭಾವ-ತನ)
ಸಿರ ಸಿರತನ
–
(ಸಿರ ಉಳ
ಳವನ ಭಾವ
-ತನ)
ಗೌಡ-ಗೌಡಿಕ (ಗೌಡನ ಭಾವ-ಇಕ)
ಹರದಳು-ಹರಮ (ಹರದರ ಭಾವ-ಮ)
ಸಾಮನ
ತವಗಿ ಈ ಪಪತತಯಗಳಲಲ ಷಷಿಷದವಿಭಕಕತವೆಂತಗಳಾದ ನಮಪದಗಳ ಮದಲೆ ಬವೆಂದವ
. ಆದಳುದರವೆಂದ ಈ ಬಗೆಗೆ
ಸಗತ
ಕವನಳುನ್ನಾ ಹದಗೆ ಹದಳಬಹಳುದಳು
.
(೯೨) ತದದ್ಧಿತವೆಂತಭಾವನಮಗಳಳು-ಸಾಮನ
ತವಗಿ ಷಷಿಷದವಿಭಕಾಕತವೆಂತಗಳಾದ ನಮಪದಗಳ ಮಳುವೆಂದ ಭಾವಥರ್ತೃದಲ್ಲಿ ತನ
,
ಇಕ, ಪು, ಮ - ಇತತದ ತದದ್ಧಿತಪ
ಪತತಯಗಳಳು ಸದರ ತದದ್ಧಿತವೆಂತಭಾವನಮಗಳನಸಳುವುವು
.
ಉದಾಹರಣೆಗೆ:
ಪ
ಪತತಯ
- ನಮಪದ - ಭಾವಥರ್ತೃದಲ್ಲಿ ಪ
ಪತತಯ
- ತದದ್ಧಿತವೆಂತ ಭಾವನಮ
ತನ- ದಗಡ
ಡವನ
(ಭಾವ) - ತನ- ದಗಡ
ಡತನ
ಜಾಣನ (ಭಾವ)- ತನ- ಜಾಣತನ; ಇದರವೆಂತ ದಡ
ಡತನ
, ಚಿಕ
ಲ್ಕುತನ
, ಸಣ
ಣತನ
, ಹಳುಡಳುಗತನ, ಕರತನ,
ಕಳ
ಳತನ
, ಕಟ
ಟ್ಟಿತನ
, ಸಗದಮರತನ, -ಇತತದ
ಇಕ- ಬಾಪಹ
ಲಣನ
(ಭಾವ) - ಇಕ- ಬಾಪಹ
ಲಣಿಕ
ಚಲಳುವಿನ (ಭಾವ) - ಇಕ- ಚಲಳುವಿಕ; ಇದರವೆಂತ ಗೌಡಿಕ, ಉನ
ನ್ನಾತಿಕ
, ತಳವರಕ, -ಇತತದ
ಉ - ಕವುಡನ (ಭಾವ)- ಉ - ಕವುಡಳು
ಕಳುಳ
ಳನ
(ಭಾವ)- ಉ - ಕಳುಳಳುಳ; ಇದರವೆಂತ ಕಳುರಳುಡಳು, ಕಳುವೆಂಟಳು, ಮಗಕಳು, ತಗದಲಳು, -ಇತತದ.
ಪು- ಬಿಳಿದರ (ಭಾವ)- ಪು- ಬಿಳಳುಪು[2]
ಕರದರ (ಭಾವ)- ಪು- ಕಪುತ[2]
ಇನದರ (ಭಾವ)- ಪು- ಇವೆಂಪು
ತಣ
ಣನಯದರ
(ಭಾವ)- ಪು- ತವೆಂಪು[2]
ನಳುಣ
ಣನಯದರ
(ಭಾವ)- ಪು- ನಳುಣಳುಪು[2]
ಮ - ಜಾಣನ (ಭಾವ)- ಮ - ಜಾಣೆಲ
ಜಾಣೆಯ (ಭಾವ) - ಮ - ಜಾಣೆಲ
ಕಗರತ
ಕರ
(ಭಾವ)- ಮ - ಕಗರ ಲ
ಪರದರ (ಭಾವ)- ಮ - ಪರ ಲ
ಹರದರ (ಭಾವ)- ಮ - ಹರಮ
(೩) ತದದ್ಧಿತವೆಂತವ
ತಯಗಳಳು
(ಅ) ಅವನಳು ರಾಮನವೆಂತ ಕಾಣಳುವನಳು

14. (ಆ) ಊರವರಗೆ ನಡೆದನಳು
(ಇ) ಮನಯತನಕ ಕಳಿಸಳು
(ಉ) ಅವನಗೆಗದಸಳುಗ ಬವೆಂದನಳು
(ಊ) ಅವನಗಿವೆಂತ ಚಿಕ
ಲ್ಕುವನಳು
ಮದಲನ ವಕ
ತಗಳಲ್ಲಿ ಕಳಗೆ ಗೆರ ಎಳದರಳುವ ರಾಮನವೆಂತ
, ಊರವರಗೆ, ಮನಯತನಕ , ಅವನಗೆಗದಸಳುಗ, ಅವನಗಿವೆಂತ
–
ಇತತದ ಪದಗಳನಳುನ್ನಾ ಬಿಡಿಸಿದರ ರಾಮನ+ಅವೆಂತ, ಊರ+ವರಗೆ, ಮನಯ+ತನಕ, ಅವನಗೆ+ಓಸಳುಗ, ಅವನಗೆ+ಇವೆಂತ-
ಹದಗಗಳುವುವು. ಇಲ್ಲಿ ಬವೆಂದರಳುವ ಅವೆಂತ, ವರಗೆ, ತನಕ, ಓಸಳುಗ, ಇವೆಂತ ಇತತದ ಪ
ಪತತಯಗಳಳು ನಮ ಪದಗಳ ಮಳುವೆಂದ –
ಸದರಳುವುವು. ಆಗ ನಮಪದಗಳಲ್ಲಿರಳುವ ಅ, ಅ, ಅ, ಗೆ, ಗೆ ಈ ನಮವಿಭಕ
ಕಪಪತತಯಗಳಳು ಲೆಗದಪವಗಳುವುದಲಲ–
. ಇವೆಂಥ
ಪದಗಳನಳುನ್ನಾ ತದದ್ಧಿತವೆಂತವ
ತಯಗಳವೆಂದಳು ಕರಯಳುವುದಳು ವಡಿಕ
.
(೯೩) ನಮಪದಗಳ ಮಳುವೆಂದ ಅವೆಂತ, ವೊಲ, ವೊಲಳು, ವೋಲ, ವೋಲಳು, ತನಕ, ವರಗೆ, ಮಟಟ್ಟಿಗೆ, ಓಸ
ಲ್ಕುರ
, ಇವೆಂತ, ಆಗಿ,
ಓಸಳುಗ-ಇತತದ ಪ
ಪತತಯಗಳಳು ಸದರ ತದದ್ಧಿತವೆಂತವತಯಗಳನಸಳುವುವು
.
ಈ ಪ
ಪತತಯಗಳಳು ಬವೆಂದಾಗ ನಮಪದದಲ್ಲಿರಳುವ ವಿಭಕಕಪಪತತಯವು ಲೆಗದಪವಗಳುವುದಲಲ
.
ಉದಾಹರಣೆಗೆ:
ಅವೆಂತ- ರಾಮನವೆಂತ, ಚವೆಂದ
ಪನವೆಂತ
, ಭಿದಮನವೆಂತ, ಅವನವೆಂತ
ವೊಲ- ರಾಮನವೊಲ, ಚವೆಂದ
ಪನವೊಲ
, ಭಿದಮನವೊಲ, ಅವನವೊಲ
ವೊಲಳು- ರಾಮನವೊಲಳು, ಚವೆಂದ
ಪನವೊಲಳು
, ಭಿದಮನವೊಲಳು, ನನ
ನ್ನಾವೊಲಳು
ವೋಲಳು - ಮನಯವೋಲಳು , ಅವನವೋಲಳು, ಚವೆಂದ
ಪನವೋಲಳು
ವೋಲ- ಮನಯವೋಲ , ಅವನವೋಲ , ಚವೆಂದ
ಪನವೋಲ
ತನಕ- ಮನಯತನಕ , ಊರತನಕ, ಅಲ್ಲಿಯತನಕ
ವರಗೆ- ಊರವರಗೆ, ಚವೆಂದ
ಪನವರಗೆ
ಮಟಟ್ಟಿಗೆ- ಅವನಮಟಟ್ಟಿಗೆ, ನನ
ನ್ನಾಮಟಟ್ಟಿಗೆ
, ನನ
ನ್ನಾಮಟಟ್ಟಿಗೆ
ಓಸ
ಲ್ಕುರ
- ಅವನಗೆಗದಸ
ಲ್ಕುರ
, ರಾಮನಗೆಗದಸ
ಲ್ಕುರ
ಸಲಳುವಗಿ - ನನ
ನ್ನಾ ಸಲಳುವಗಿ
, ನನ
ನ್ನಾ ಸಲಳುವಗಿ
ಇವೆಂತ- ಅವನಗಿವೆಂತ, ಇವನಗಿವೆಂತ
ಆಗಿ- ಅವನಗಗಿ, ನನಗಗಿ, ನನಗಗಿ
ಓಸಳುಗ- ರಾಮನಗೆಗದಸಳುಗ, ಕಳ
ಳನಗೆಗದಸಳುಗ
[1] ಕಳುವೆಂಭಕಾರ, ಕಮರ್ತೃಕಾರ-ಎವೆಂಬ ಸವೆಂಸ
ಲ್ಕುಕೃತ ಪದಗಳಳು ತದದವವಗಿ
, ಕಳುವೆಂಬಾರ, ಕಮಲರ ಪದಗಳಳು ಸಿದದ್ಧಿಸಿದ ಎವೆಂಬಳುದಳು
ಕಲವರ ಮತ. ಆದರ ಹಳಗನ
ನ್ನಾಡದಲ್ಲಿ ಆರ ಪಪತತಯ ಬವೆಂದಳು ಕಳುವೆಂಬರ
, ಕಮ
ಲರ ಎವೆಂದಾದ ಈ ಶಬದಗಳಳು ಹಗಸಗನನ್ನಾಡದಲ್ಲಿ
ಕಳುವೆಂಬಾರ, ಕಮಲರ-ಎವೆಂದಳು ಆದಳುವವೆಂದಳು ತಿಳಿಯಳುವುದಳು ಯಳುಕ
ಕ
.
[2] ಹಳಗನ
ನ್ನಾಡದಲ್ಲಿ ಇವುಗಳ ರಗಪಗಳಳು ಬೆಳಳುತ
, ಕಪುರ್ತೃ, ತಳುಣಳುತ, ನಳುಣಳುತ-ಇತತದಯಾಗಿ ಆಗಳುವುವು.
Mahesh S at 11:50 PM
ಹವೆಂಚಿ

ಕಾಮವೆಂಟ ಗಳಿಲ
ಲ
:
ಕಾಮವೆಂಟ ಪಗದಸಟ್ಟಿ ಮಡಿ

15. Links to this post
ಲವೆಂಕ್ ರಚಿಸಿ
‹
›
ಮಳುಖಪುಟ
ವಬ ಆವಕೃತಿಕಯನಳುನ್ನಾ ವಿದಕ್ಷಿಸಿ
ಸವೆಂಪಾದಕರಳು
Mahesh S
ನನ
ನ್ನಾ ಸವೆಂಪೂಣರ್ತೃ ಪಗಪಫರೈಲ ವಿದಕ್ಷಿಸಿ
Blogger ನವೆಂದ ಸವೆಂಚಾಲತ